gāo zǔ, pèi fēng yì zhōng yáng lǐ rén yě, xìng liú shì. mǔ ǎo cháng xī dà zé zhī bēi, mèng yǔ shén yù. shì shí léi diàn huì míng, fù tài gōng wǎng shì, zé jiàn jiāo lóng yú shàng. yǐ ér yǒu shēn, suì chǎn gāo zǔ.
高祖,沛豐邑中陽里人也,姓劉氏。母媼嘗息大澤之陂,夢與神遇。是時雷電晦冥,父太公往視,則見交龍於上。已而有娠,遂產高祖。
gāo zǔ wèi rén, lóng zhǔn ér lóng yán, měi xū rán, zuǒ gǔ yǒu qī shí èr hēi zǐ. kuān rén ài rén, yì huō rú yě. cháng yǒu dà dù, bù shì jiā rén shēng chǎn zuò yè. jí zhuàng, shì lì, wèi sì shàng tíng zhǎng, tíng zhōng lì wú suǒ bù xiá wǔ. hǎo jiǔ jí sè. cháng cóng wáng ǎo wǔ fù shì jiǔ, shí yǐn zuì wò, wǔ fù wáng ǎo jiàn qí shàng cháng yǒu guài. gāo zǔ měi gū liú yǐn, jiǔ chóu shù bèi. jí jiàn guài, suì jìng, cǐ liǎng jiā cháng zhé quàn qì zé.
高祖為人,隆準而龍顏,美須髯,左股有七十二黑子。寬仁愛人,意豁如也。常有大度,不事家人生產作業。及壯,試吏,為泗上亭長,廷中吏無所不狎侮。好酒及色。常從王媼、武負貰酒,時飲醉臥,武負、王媼見其上常有怪。高祖每酤留飲,酒讎數倍。及見怪,歲竟,此兩家常折券棄責。
gāo zǔ cháng yáo xián yáng, zòng guān qín huáng dì, kuì rán dà xī, yuē: jiē hū, dà zhàng fū dāng rú cǐ yǐ!
高祖常徭咸陽,縱觀秦皇帝,喟然大息,曰:「嗟乎,大丈夫當如此矣!」
dān fù rén lǚ gōng shàn pèi lìng, pì chóu, cóng zhī kè, yīn jiā yān. pèi zhōng háo jié lì wén lìng yǒu zhòng kè, jiē wǎng hè. xiāo hé wèi zhǔ lì, zhǔ jìn, lìng zhū dài fū yuē: jìn bù mǎn qiān qián, zuò zhī táng xià. gāo zǔ wèi tíng zhǎng, sù yì zhū lì, nǎi gěi wèi yè yuē hè qián wàn, shí bù chí yī qián. yè rù, lǚ gōng dà jīng, qǐ, yíng zhī mén. lǚ gōng zhě, hǎo xiāng rén, jiàn gāo zǔ zhuàng mào, yīn zhòng jìng zhī, yǐn rù zuò shàng zuò. xiāo hé yuē: liú jì gù duō dà yán, shào chéng shì. gāo zǔ yīn xiá wǔ zhū kè, suì zuò shàng zuò, wú suǒ qū. jiǔ lán, lǚ gōng yīn mù gù liú gāo zǔ. jìng jiǔ, hòu. lǚ gōng yuē: chén shǎo hǎo xiāng rén, xiāng rén duō yǐ, wú rú jì xiàng, yuàn jì zì ài. chén yǒu xī nǚ, yuàn wèi jī zhǒu qiè. jiǔ bà, lǚ ǎo nù lǚ gōng yuē: gōng shǐ cháng yù qí cǐ nǚ, yǔ guì rén. pèi lìng shàn gōng, qiú zhī bù yǔ, hé zì wàng xǔ yǔ liú jì? lǚ gōng yuē: cǐ fēi ér nǚ zǐ suǒ zhī. zú yǔ gāo zǔ. lǚ gōng nǚ jí lǚ hòu yě, shēng xiào huì dì lǔ yuán gōng zhǔ.
單父人呂公善沛令,辟仇,從之客,因家焉。沛中豪傑吏聞令有重客,皆往賀。蕭何為主吏,主進,令諸大夫曰:「進不滿千錢,坐之堂下。」高祖為亭長,素易諸吏,乃給為謁曰「賀錢萬」,實不持一錢。謁入,呂公大驚,起,迎之門。呂公者,好相人,見高祖狀貌,因重敬之,引入坐上坐。蕭何曰:「劉季固多大言,少成事。」高祖因狎侮諸客,遂坐上坐,無所詘。酒闌,呂公因目固留高祖。竟酒,後。呂公曰:「臣少好相人,相人多矣,無如季相,願季自愛。臣有息女,願為箕帚妾。」酒罷,呂媼怒呂公曰:「公始常欲奇此女,與貴人。沛令善公,求之不與,何自妄許與劉季?」呂公曰:「此非兒女子所知。」卒與高祖。呂公女即呂后也,生孝惠帝、魯元公主。
gāo zǔ cháng gào guī zhī tián. lǚ hòu yǔ liǎng zi jū tián zhōng, yǒu yī lǎo fù guò, qǐng yǐn, lǚ hòu yīn bù zhī. lǎo fù xiāng hòu yuē: fū rén tiān xià guì rén yě. lìng xiāng liǎng zi, jiàn xiào huì dì, yuē: fū rén suǒ yǐ guì zhě, nǎi cǐ nán yě. xiāng lǔ yuán gōng zhǔ, yì jiē guì. lǎo fù yǐ qù, gāo zǔ shì cóng páng shě lái, lǚ hòu jù yán: kè yǒu guò, xiāng wǒ zǐ mǔ jiē dà guì. gāo zǔ wèn, yuē: wèi yuǎn. nǎi zhuī jí, wèn lǎo fù. lǎo fù yuē: xiāng zhě fū rén ér zi jiē yǐ jūn, jūn xiāng guì bù kě yán. gāo zǔ nǎi xiè yuē: chéng rú fù yán, bù gǎn wàng dé. jí gāo zǔ guì, suì bù zhī lǎo fù chù.
高祖嘗告歸之田。呂后與兩子居田中,有一老父過,請飲,呂后因餔之。老父相後曰:「夫人天下貴人也。」令相兩子,見孝惠帝,曰:「夫人所以貴者,乃此男也。」相魯元公主,亦皆貴。老父已去,高祖適從旁舍來,呂后具言:「客有過,相我子母皆大貴。」高祖問,曰:「未遠。」乃追及,問老父。老父曰:「鄉者夫人兒子皆以君,君相貴不可言。」高祖乃謝曰:「誠如父言,不敢忘德。」及高祖貴,遂不知老父處。
gāo zǔ wèi tíng zhǎng, nǎi yǐ zhú pí wèi guān, lìng qiú dào zhī xuē zhì, shí shí guān zhī, jí guì cháng guān, suǒ wèi liú shì guān yě.
高祖為亭長,乃以竹皮為冠,令求盜之薛治,時時冠之,及貴常冠,所謂「劉氏冠」也。
gāo zǔ yǐ tíng zhǎng wèi xiàn sòng tú lí shān, tú duō dào wáng. zì dù bǐ zhì jiē wáng zhī, dào fēng xī zé zhōng tíng, zhǐ yǐn, yè jiē jiě zòng suǒ sòng tú, yuē: gōng děng jiē qù, wú yì cóng cǐ shì yǐ! tú zhōng zhuàng shì yuàn cóng zhě shí yú rén. gāo zǔ bèi jiǔ, yè jìng zé zhōng, lìng yī rén xíng qián. xíng qián zhě hái bào yuē: qián yǒu dà shé dāng jìng, yuàn hái. gāo zǔ zuì, yuē: zhuàng shì xíng, hé wèi! nǎi qián, bá jiàn zhǎn shé. shé fēn wèi liǎng, dào kāi. xíng shù lǐ, zuì kùn wò. hòu rén lái zhì shé suǒ, yǒu yī lǎo yù yè kū. rén wèn yù hé kū, yù yuē: rén shā wú zi. rén yuē: yù zi hé wèi jiàn shā? yù yuē: wú zi, bái dì zi yě, huà wèi shé dāng dào, jīn zhě chì dì zi zhǎn zhī, gù kū. rén nǎi yǐ yù wèi bù chéng, yù kǔ zhī, yù yīn hū bù jiàn. hòu rén zhì, gāo zǔ jué. gào gāo zǔ, gāo zǔ nǎi xīn dú xǐ, zì fù. zhū cóng zhě rì yì wèi zhī.
高祖以亭長為縣送徒驪山,徒多道亡。自度比至皆亡之,到豐西澤中亭,止飲,夜皆解縱所送徒,曰:「公等皆去,吾亦從此逝矣!」徒中壯士願從者十餘人。高祖被酒,夜徑澤中,令一人行前。行前者還報曰:「前有大蛇當徑,願還。」高祖醉,曰:「壯士行,何畏!」乃前,拔劍斬蛇。蛇分為兩,道開。行數里,醉困臥。後人來至蛇所,有一老嫗夜哭。人問嫗何哭,嫗曰:「人殺吾子。」人曰:「嫗子何為見殺?」嫗曰:「吾子,白帝子也,化為蛇當道,今者赤帝子斬之,故哭。」人乃以嫗為不誠,欲苦之,嫗因忽不見。後人至,高祖覺。告高祖,高祖乃心獨喜,自負。諸從者日益畏之。
qín shǐ huáng dì cháng yuē dōng nán yǒu tiān zǐ qì, yú shì dōng yóu yǐ dāng zhī. gāo zǔ yǐn yú máng dàng shān zé jiān, lǚ hòu yǔ rén jù qiú, cháng dé zhī. gāo zǔ guài wèn lǚ hòu, hòu yuē: jì suǒ jū shàng cháng yǒu yún qì, gù cóng wǎng cháng dé jì. gāo zǔ yòu xǐ. pèi zhōng zǐ dì huò wén zhī, duō yù fù zhě.
秦始皇帝嘗曰「東南有天子氣」,於是東遊以當之。高祖隱於芒、碭山澤間,呂后與人俱求,常得之。高祖怪問呂后,後曰:「季所居上常有雲氣,故從往常得季。」高祖又喜。沛中子弟或聞之,多欲附者。
qín èr shì yuán nián qiū qī yuè, chén shè qǐ qí. zhì chén, zì lì wèi chǔ wáng, qiǎn wǔ chén zhāng ěr chén yú lüè zhào dì. bā yuè, wǔ chén zì lì wèi zhào wáng. jùn xiàn duō shā zhǎng lì yǐ yīng shè. jiǔ yuè, pèi lìng yù yǐ pèi yīng zhī. yuàn zhǔ lì xiāo hé cáo cān yuē: jūn wèi qín lì, jīn yù bèi zhī, shuài pèi zǐ dì, kǒng bù tīng. yuàn jūn zhào zhū wáng zài wài zhě, kě dé shù bǎi rén, yīn yǐ jié zhòng, zhòng bù gǎn bù tīng. nǎi lìng fán kuài zhào gāo zǔ. gāo zǔ zhī zhòng yǐ shù bǎi rén yǐ.
秦二世元年秋七月,陳涉起蘄。至陳,自立為楚王,遣武臣、張耳、陳餘略趙地。八月,武臣自立為趙王。郡縣多殺長吏以應涉。九月,沛令欲以沛應之。掾、主吏蕭何、曹參曰:「君為秦吏,今欲背之,帥沛子弟,恐不聽。願君召諸亡在外者,可得數百人,因以劫眾,眾不敢不聽。」乃令樊噲召高祖。高祖之眾已數百人矣。
yú shì fán kuài cóng gāo zǔ lái. pèi lìng hòu huǐ, kǒng qí yǒu biàn, nǎi bì chéng chéng shǒu, yù zhū xiāo cáo. xiāo cáo kǒng, yú chéng bǎo gāo zǔ. gāo zǔ nǎi shū bó shè chéng shàng, yǔ pèi fù lǎo yuē: tiān xià tóng kǔ qín jiǔ yǐ. jīn fù lǎo suī wèi pèi lìng shǒu, zhū hóu bìng qǐ, jīn tú pèi. pèi jīn gòng zhū lìng, zé kě lì lì zhī, yǐ yīng zhū hóu, jí shì jiā wán. bù rán, fù zǐ jù tú, wú wèi yě. fù lǎo nǎi shuài zǐ dì gòng shā pèi lìng, kāi chéng mén yíng gāo zǔ, yù yǐ wèi pèi lìng. gāo zǔ yuē: tiān xià fāng rǎo, zhū hóu bìng qǐ, jīn zhì jiāng bù shàn, yī bài tú dì. wú fēi gǎn zì ài, kǒng néng báo, bù néng wán fù xiōng zǐ dì. cǐ dà shì, yuàn gèng zé kě zhě. xiāo cáo jiē wén lì, zì ài, kǒng shì bù jiù, hòu qín zhǒng zú qí jiā, jǐn ràng gāo zǔ. zhū fù lǎo jiē yuē: píng shēng suǒ wén liú jì qí guài, dāng guì, qiě bǔ shì zhī, mò rú liú jì zuì jí. gāo zǔ shù ràng, zhòng mò kěn wèi, gāo zǔ nǎi lì wèi pèi gōng. cí huáng dì, jì chī yóu yú pèi tíng, ér xìn gǔ qí. zhì jiē chì, yóu suǒ shā shé bái dì zi, shā zhě chì dì zi gù yě. yú shì shào nián háo lì rú xiāo cáo fán kuài děng jiē wèi shōu pèi zǐ dì, dé sān qiān rén.
於是樊噲從高祖來。沛令後悔,恐其有變,乃閉城城守,欲誅蕭、曹。蕭、曹恐,逾城保高祖。高祖乃書帛射城上,與沛父老曰:「天下同苦秦久矣。今父老雖為沛令守,諸侯並起,今屠沛。沛今共誅令,擇可立立之,以應諸侯,即室家完。不然,父子俱屠,無為也。」父老乃帥子弟共殺沛令,開城門迎高祖,欲以為沛令。高祖曰:「天下方擾,諸侯並起,今置將不善,一敗塗地。吾非敢自愛,恐能薄,不能完父兄子弟。此大事,願更擇可者。」蕭、曹皆文吏,自愛,恐事不就,後秦種族其家,盡讓高祖。諸父老皆曰:「平生所聞劉季奇怪,當貴,且卜筮之,莫如劉季最吉。」高祖數讓,眾莫肯為,高祖乃立為沛公。祠黃帝,祭蚩尤於沛廷,而釁鼓旗。幟皆赤,由所殺蛇白帝子,殺者赤帝子故也。於是少年豪吏如蕭、曹、樊噲等皆為收沛子弟,得三千人。
shì yuè, xiàng liáng yǔ xiōng zǐ yǔ qǐ wú. tián dān yǔ cóng dì róng héng qǐ qí, zì lì wèi qí wáng. hán guǎng zì lì wèi yàn wáng. wèi jiù zì lì wèi wèi wáng. chén shè zhī jiāng zhōu zhāng xī rù guān, zhì xì, qín jiāng zhāng hán jù pò zhī.
是月,項梁與兄子羽起吳。田儋與從弟榮、橫起齊,自立為齊王。韓廣自立為燕王。魏咎自立為魏王。陳涉之將周章西入關,至戲,秦將章邯距破之。
qín èr nián shí yuè, pèi gōng gōng hú líng fāng yǔ, hái shǒu fēng. qín sì chuān jiān píng jiāng bīng wéi fēng. èr rì, chū yǔ zhàn, pò zhī. lìng yōng chǐ shǒu fēng. shí yī yuè, pèi gōng yǐn bīng zhī xuē. qín sì chuān shǒu zhuàng bīng bài yú xuē, zǒu zhì qī, pèi gōng zuǒ sī mǎ dé shā zhī. pèi gōng hái jūn kàng fù, zhì fāng yǔ. zhào wáng wǔ chén wèi qí jiāng suǒ shā. shí èr yuè, chǔ wáng chén shè wèi qí yù suǒ shā. wèi rén zhōu shì lüè dì fēng pèi, shǐ rén wèi yōng chǐ yuē: fēng, gù liáng xǐ yě. jīn wèi dì yǐ dìng zhě shù shí chéng, chǐ jīn xià wèi, wèi yǐ chǐ wèi hóu shǒu fēng bù xià, qiě tú fēng. yōng chǐ yǎ bù yù shǔ pèi gōng, jí wèi zhāo zhī, jí fǎn wèi wèi shǒu fēng. pèi gōng gōng fēng, bù néng qǔ. pèi gōng hái zhī pèi, yuàn yōng chǐ yǔ fēng zǐ dì pàn zhī.
秦二年十月,沛公攻胡陵、方與,還守豐。秦泗川監平將兵圍豐。二日,出與戰,破之。令雍齒守豐。十一月,沛公引兵之薛。秦泗川守壯兵敗於薛,走至戚,沛公左司馬得殺之。沛公還軍亢父,至方與。趙王武臣為其將所殺。十二月,楚王陳涉為其御所殺。魏人周市略地豐、沛,使人謂雍齒曰:「豐,故梁徙也。今魏地已定者數十城,齒今下魏,魏以齒為侯守豐;不下,且屠豐。」雍齒雅不欲屬沛公,及魏招之,即反為魏守豐。沛公攻豐,不能取。沛公還之沛,怨雍齒與豐子弟畔之。
zhēng yuè, zhāng ěr děng lì zhào hòu zhào xiē wèi zhào wáng. dōng yáng níng jūn qín jiā lì jǐng jū wèi chǔ wáng, zài liú. pèi gōng wǎng cóng zhī, dào dé zhāng liáng, suì yǔ jù jiàn jǐng jū, qǐng bīng yǐ gōng fēng. shí zhāng hán cóng chén, bié jiāng sī mǎ jiāng bīng běi dìng chǔ dì, tú xiāng, zhì dàng. dōng yáng níng jūn pèi gōng yǐn bīng xī, yǔ zhàn xiāo xī, bù lì, hái shōu bīng jù liú.
正月,張耳等立趙後趙歇為趙王。東陽甯君、秦嘉立景駒為楚王,在留。沛公往從之,道得張良,遂與俱見景駒,請兵以攻豐。時章邯從陳,別將司馬將兵北定楚地,屠相,至碭。東陽甯君、沛公引兵西,與戰蕭西,不利,還收兵聚留。
èr yuè, gōng dàng, sān rì bá zhī. shōu dàng bīng, dé liù qiān rén, yǔ gù hé jiǔ qiān rén. sān yuè, gōng xià yì, bá zhī. hái jī fēng, bù xià. sì yuè, xiàng liáng jī shā jǐng jū qín jiā, zhǐ xuē, pèi gōng wǎng jiàn zhī. xiàng liáng yì pèi gōng zú wǔ qiān rén, wǔ dài fū jiāng shí rén. pèi gōng hái, yǐn bīng gōng fēng, bá zhī. yōng chǐ bēn wèi. wǔ yuè, xiàng yǔ bá xiāng chéng hái. xiàng liáng jǐn zhào bié jiāng.
二月,攻碭,三日拔之。收碭兵,得六千人,與故合九千人。三月,攻下邑,拔之。還擊豐,不下。四月,項梁擊殺景駒、秦嘉,止薛,沛公往見之。項梁益沛公卒五千人,五大夫將十人。沛公還,引兵攻豐,拔之。雍齒奔魏。五月,項羽拔襄城還。項梁盡召別將。
liù yuè, pèi gōng rú xuē, yǔ xiàng liáng gòng lì chǔ huái wáng sūn xīn wèi chǔ huái wáng. zhāng hán pò shā wèi wáng jiù qí wáng tián dān yú lín jì. qī yuè, dà lín yǔ. pèi gōng gōng kàng fù. zhāng hán wéi tián róng yú dōng ā. pèi gōng yǔ xiàng liáng gòng jiù tián róng, dà pò zhāng hán dōng ā. tián róng guī, pèi gōng xiàng yǔ zhuī běi, zhì chéng yáng, gōng tú qí chéng. jūn pú yáng dōng, fù yǔ zhāng hán zhàn, yòu pò zhī.
六月,沛公如薛,與項梁共立楚懷王孫心為楚懷王。章邯破殺魏王咎、齊王田儋於臨濟。七月,大霖雨。沛公攻亢父。章邯圍田榮於東阿。沛公與項梁共救田榮,大破章邯東阿。田榮歸,沛公、項羽追北,至城陽,攻屠其城。軍濮陽東,復與章邯戰,又破之。
zhāng hán fù zhèn, shǒu pú yáng, huán shuǐ. pèi gōng xiàng yǔ qù gōng dìng táo. bā yuè, tián róng lì tián dān zi shì wèi qí wáng. dìng táo wèi xià, pèi gōng yǔ xiàng yǔ xī lüè dì zhì yōng qiū, yǔ qín jūn zhàn, dà bài zhī, zhǎn sān chuān shǒu lǐ yóu. hái gōng wài huáng, wài huáng wèi xià.
章邯復振,守濮陽,環水。沛公、項羽去攻定陶。八月,田榮立田儋子市為齊王。定陶未下,沛公與項羽西略地至雍丘,與秦軍戰,大敗之,斬三川守李由。還攻外黃,外黃未下。
xiàng liáng zài pò qín jūn, yǒu jiāo sè. sòng yì jiàn, bù tīng. qín yì zhāng hán bīng. jiǔ yuè, zhāng hán yè xián méi jī xiàng liáng dìng táo, dà pò zhī, shā xiàng liáng. shí lián yǔ zì qī yuè zhì jiǔ yuè. pèi gōng xiàng yǔ fāng gōng chén liú, wén liáng sǐ, shì zú kǒng, nǎi yǔ jiāng jūn lǚ chén yǐn bīng ér dōng, xǐ huái wáng zì xū tái dōu péng chéng. lǚ chén jūn péng chéng dōng, xiàng yǔ jūn péng chéng xī, pèi gōng jūn dàng. wèi jiù dì bào zì lì wèi wèi wáng. hòu jiǔ yuè, huái wáng bìng lǚ chén xiàng yǔ jūn zì jiāng zhī. yǐ pèi gōng wèi dàng jùn zhǎng, fēng wǔ ān hóu, jiāng dàng jùn bīng. yǐ yǔ wèi lǔ gōng, fēng zhǎng ān hóu. lǚ chén wèi sī tú, qí fù lǚ qīng wèi lìng yǐn.
項梁再破秦軍,有驕色。宋義諫,不聽。秦益章邯兵。九月,章邯夜銜枚擊項梁定陶,大破之,殺項梁。時連雨自七月至九月。沛公、項羽方攻陳留,聞梁死,士卒恐,乃與將軍呂臣引兵而東,徙懷王自盱台都彭城。呂臣軍彭城東,項羽軍彭城西,沛公軍碭。魏咎弟豹自立為魏王。後九月,懷王並呂臣、項羽軍自將之。以沛公為碭郡長,封武安侯,將碭郡兵。以羽為魯公,封長安侯。呂臣為司徒,其父呂青為令尹。
zhāng hán yǐ pò xiàng liáng, yǐ wèi chǔ dì bīng bù zú yōu, nǎi dù hé běi jī zhào wáng xiē, dà pò zhī. xiē bǎo jù lù chéng, qín jiāng wáng lí wéi zhī. zhào shù qǐng jiù, huái wáng nǎi yǐ sòng yì wèi shàng jiāng, xiàng yǔ wèi cì jiāng, fàn zēng wèi mò jiāng, běi jiù zhào.
章邯已破項梁,以為楚地兵不足憂,乃渡河北擊趙王歇,大破之。歇保巨鹿城,秦將王離圍之。趙數請救,懷王乃以宋義為上將,項羽為次將,范增為末將,北救趙。
chū, huái wáng yǔ zhū jiāng yuē, xiān rù dìng guān zhōng zhě wáng zhī. dāng shì shí, qín bīng qiáng, cháng chéng shèng zhú běi, zhū jiāng mò lì xiān rù guān. dú yǔ yuàn qín pò xiàng liáng, fèn shì, yuàn yǔ pèi gōng xī rù guān. huái wáng zhū lǎo jiāng jiē yuē: xiàng yǔ wèi rén piāo hàn huò zéi, cháng gōng xiāng chéng, xiāng chéng wú jiào lèi, suǒ guò wú bù cán miè. qiě chǔ shù jìn qǔ, qián chén wáng xiàng liáng jiē bài, bù rú gèng qiǎn zhǎng zhě fú yì ér xī, gào yù qín fù xiōng. qín fù xiōng kǔ qí zhǔ jiǔ yǐ, jīn chéng dé zhǎng zhě wǎng, wú qīn bào, yí kě xià. xiàng yǔ bù kě qiǎn, dú pèi gōng sù kuān dà zhǎng zhě. zú bù xǔ yǔ, ér qiǎn pèi gōng xī shōu chén wáng xiàng liáng sàn zú. nǎi dào dàng zhì chéng yáng yǔ gàng lǐ, gōng qín jūn bì, pò qí èr jūn.
初,懷王與諸將約,先入定關中者王之。當是時,秦兵強,常乘勝逐北,諸將莫利先入關。獨羽怨秦破項梁,奮勢,願與沛公西入關。懷王諸老將皆曰:「項羽為人慓悍禍賊,嘗攻襄城,襄城無噍類,所過無不殘滅。且楚數進取,前陳王、項梁皆敗,不如更遣長者扶義而西,告諭秦父兄。秦父兄苦其主久矣,今誠得長者往,毋侵暴,宜可下。項羽不可遣,獨沛公素寬大長者。」卒不許羽,而遣沛公西收陳王、項梁散卒。乃道碭至城陽與槓里,攻秦軍壁,破其二軍。
qín sān nián shí yuè, qí jiāng tián dōu pàn tián róng, jiāng bīng zhù xiàng yǔ jiù zhào. pèi gōng gōng pò dōng jùn wèi yú chéng wǔ.
秦三年十月,齊將田都畔田榮,將兵助項羽救趙。沛公攻破東郡尉於成武。
shí yī yuè, xiàng yǔ shā sòng yì, bìng qí bīng dù hé, zì lì wèi shàng jiāng jūn, zhū jiāng qíng bù děng jiē shǔ.
十一月,項羽殺宋義,並其兵渡河,自立為上將軍,諸將黥布等皆屬。
shí èr yuè, pèi gōng yǐn bīng zhì lì, yù gāng wǔ hòu, duó qí jūn sì qiān yú rén, bìng zhī, yǔ wèi jiāng huáng xīn wǔ mǎn jūn hé gōng qín jūn, pò zhī. gù qí wáng jiàn sūn tián ān xià jì běi, cóng xiàng yǔ jiù zhào. yǔ dà pò qín jūn jù lù xià, lǔ wáng lí, zǒu zhāng hán.
十二月,沛公引兵至栗,遇剛武侯,奪其軍四千餘人,並之,與魏將皇欣、武滿軍合攻秦軍,破之。故齊王建孫田安下濟北,從項羽救趙。羽大破秦軍巨鹿下,虜王離,走章邯。
èr yuè, pèi gōng cóng dàng běi gōng chāng yì, yù péng yuè. yuè zhù gōng chāng yì, wèi xià. pèi gōng xī guò gāo yáng, lì shí qí wèi lǐ jiān mén, yuē: zhū jiāng guò cǐ zhě duō, wú shì pèi gōng dà dù. nǎi qiú jiàn pèi gōng. pèi gōng fāng jù chuáng, shǐ liǎng nǚ zǐ xǐ. lì shēng bù bài, zhǎng yī yuē: zú xià bì yù zhū wú dào qín, bù yí jù jiàn zhǎng zhě. yú shì pèi gōng qǐ, shè yī xiè zhī, yán shàng zuò. shí qí shuō pèi gōng xí chén liú. pèi gōng yǐ wèi guǎng yě jūn, yǐ qí dì shāng wèi jiāng, jiāng chén liú bīng.
二月,沛公從碭北攻昌邑,遇彭越。越助攻昌邑,未下。沛公西過高陽,酈食其為里監門,曰:「諸將過此者多,吾視沛公大度。」乃求見沛公。沛公方踞床,使兩女子洗。酈生不拜,長揖曰:「足下必欲誅無道秦,不宜踞見長者。」於是沛公起,攝衣謝之,延上坐。食其說沛公襲陳留。沛公以為廣野君,以其弟商為將,將陳留兵。
sān yuè, gōng kāi fēng, wèi bá. xī yǔ qín jiāng yáng xióng huì zhàn bái mǎ, yòu zhàn qū yù dōng, dà pò zhī. yáng xióng zǒu zhī xíng yáng, èr shì shǐ shǐ zhǎn zhī yǐ xùn. sì yuè, nán gōng yǐng chuān, tú zhī. yīn zhāng liáng suì lüè hán dì.
三月,攻開封,未拔。西與秦將楊熊會戰白馬,又戰曲遇東,大破之。楊熊走之滎陽,二世使使斬之以徇。四月,南攻潁川,屠之。因張良遂略韓地。
shí zhào bié jiāng sī mǎ áng fāng yù dù hé rù guān, pèi gōng nǎi běi gōng píng yīn, jué hé jīn. nán, zhàn luò yáng dōng, jūn bù lì, cóng huán yuán zhì yáng chéng, shōu jūn zhōng mǎ qí.
時趙別將司馬卬方欲渡河入關,沛公乃北攻平陰,絕河津。南,戰雒陽東,軍不利,從轘轅至陽城,收軍中馬騎。
liù yuè, yǔ nán yáng shǒu yǐ zhàn chōu dōng, pò zhī. lüè nán yáng jùn, nán yáng shǒu zǒu, bǎo chéng shǒu wǎn. pèi gōng yǐn bīng guò wǎn xī. zhāng liáng jiàn yuē: pèi gōng suī yù jí rù guān, qín bīng shàng zhòng, jù xiǎn. jīn bù xià wǎn, wǎn cóng hòu jī, qiáng qín zài qián, cǐ wēi dào yě. yú shì pèi gōng nǎi yè yǐn jūn cóng tā dào hái, yǎn qí zhì, chí míng, wéi wǎn chéng sān zā. nán yáng shǒu yù zì jǐng, qí shè rén chén huī yuē: sǐ wèi wǎn yě. nǎi yú chéng jiàn pèi gōng, yuē: chén wén zú xià yuē xiān rù xián yáng zhě wáng zhī, jīn zú xià liú shǒu wǎn. wǎn jùn xiàn lián chéng shù shí, qí lì mín zì yǐ wèi jiàng bì sǐ, gù jiē jiān shǒu chéng chéng. jīn zú xià jǐn rì zhǐ gōng, shì sǐ shāng zhě bì duō yǐn bīng qù, wǎn bì suí zú xià. qián zé shī xián yáng zhī yuē, hòu yǒu qiáng wǎn zhī huàn. wèi zú xià jì, mò ruò yuē jiàng, fēng qí shǒu, yīn shǐ zhǐ shǒu, yǐn qí jiǎ zú yǔ zhī xī. zhū chéng wèi xià zhě, wén shēng zhēng kāi mén ér dài zú xià, zú xià tōng xíng wú suǒ lèi. pèi gōng yuē: shàn. qī yuè, nán yáng shǒu yǐ jiàng, fēng wèi yīn hóu, fēng chén huī qiān hù. yǐn bīng xī, wú bù xià zhě. zhì dān shuǐ, gāo wǔ hòu sāi xiāng hóu wáng líng jiàng. hái gōng hú yáng, yù fān jūn bié jiāng méi xuān, yǔ xié gōng xī lì, jiē jiàng. suǒ guò wú dé lǔ lüè, qín mín xǐ. qiǎn wèi rén níng chāng shǐ qín. shì yuè, zhāng hán jǔ jūn jiàng xiàng yǔ, yǔ yǐ wèi yōng wáng. xiá qiū shēn yáng xià hé nán.
六月,與南陽守齮戰犨東,破之。略南陽郡,南陽守走,保城守宛。沛公引兵過宛西。張良諫曰:「沛公雖欲急入關,秦兵尚眾,距險。今不下宛,宛從後擊,強秦在前,此危道也。」於是沛公乃夜引軍從他道還,偃旗幟,遲明,圍宛城三匝。南陽守欲自剄,其舍人陳恢曰:「死未晚也。」乃逾城見沛公,曰:「臣聞足下約先入咸陽者王之,今足下留守宛。宛郡縣連城數十,其吏民自以為降必死,故皆堅守乘城。今足下盡日止攻,士死傷者必多;引兵去,宛必隨足下。前則失咸陽之約,後有強宛之患。為足下計,莫若約降,封其守,因使止守,引其甲卒與之西。諸城未下者,聞聲爭開門而待足下,足下通行無所累。」沛公曰:「善。」七月,南陽守齮降,封為殷侯,封陳恢千戶。引兵西,無不下者。至丹水,高武侯鰓、襄侯王陵降。還攻胡陽,遇番君別將梅鋗,與偕攻析、酈,皆降。所過毋得鹵掠,秦民喜。遣魏人甯昌使秦。是月,章邯舉軍降項羽,羽以為雍王。瑕丘申陽下河南。
bā yuè, pèi gōng gōng wǔ guān, rù qín. qín xiāng zhào gāo kǒng, nǎi shā èr shì, shǐ rén lái, yù yuē fēn wáng guān zhōng, pèi gōng bù xǔ. jiǔ yuè, zhào gāo lì èr shì xiōng zi zi yīng wèi qín wáng. zi yīng zhū miè zhào gāo, qiǎn jiāng jiāng bīng jù yáo guān. pèi gōng yù jī zhī, zhāng liáng yuē: qín bīng shàng qiáng, wèi kě qīng. yuàn xiān qiǎn rén yì zhāng qí zhì yú shān shàng wèi yí bīng, shǐ lì shí qí lù jiǎ wǎng shuō qín jiāng, dàn yǐ lì. qín jiāng guǒ yù lián hé, pèi gōng yù xǔ zhī. zhāng liáng yuē: cǐ dú qí jiāng yù pàn, kǒng qí shì zú bù cóng, bù rú yīn qí dài xiè jī zhī. pèi gōng yǐn bīng rào yáo guān, yú kuì shān, jī qín jūn, dà pò zhī lán tián nán. suì zhì lán tián, yòu zhàn qí běi, qín bīng dà bài.
八月,沛公攻武關,入秦。秦相趙高恐,乃殺二世,使人來,欲約分王關中,沛公不許。九月,趙高立二世兄子子嬰為秦王。子嬰誅滅趙高,遣將將兵距嶢關。沛公欲擊之,張良曰:「秦兵尚強,未可輕。願先遣人益張旗幟於山上為疑兵,使酈食其、陸賈往說秦將,啗以利。」秦將果欲連和,沛公欲許之。張良曰:「此獨其將欲叛,恐其士卒不從,不如因其怠懈擊之。」沛公引兵繞嶢關,逾蕢山,擊秦軍,大破之藍田南。遂至藍田,又戰其北,秦兵大敗。
yuán nián dōng shí yuè, wǔ xīng jù yú dōng jǐng. pèi gōng zhì bà shàng. qín wáng zǐ yīng sù chē bái mǎ, xì jǐng yǐ zǔ, fēng huáng dì xǐ fú jié jiàng zhǐ dào páng. zhū jiāng huò yán zhū qín wáng, pèi gōng yuē: shǐ huái wáng qiǎn wǒ, gù yǐ néng kuān róng, qiě rén yǐ fú jiàng, shā zhī bù xiáng. nǎi yǐ shǔ lì. suì xī rù xián yáng. yù zhǐ gōng xiū shě, fán kuài zhāng liáng jiàn, nǎi fēng qín zhòng bǎo cái wù fǔ kù, hái jūn bà shàng. xiāo hé jǐn shōu qín chéng xiàng fǔ tú jí wén shū. shí yī yuè, zhào zhū xiàn háo jié yuē: fù lǎo kǔ qín kē fǎ jiǔ yǐ, fěi bàng zhě zú, ǒu yǔ zhě qì shì. wú yǔ zhū hóu yuē, xiān rù guān zhě wáng zhī, wú dāng wáng guān zhōng. yǔ fù lǎo yuē fǎ sān zhāng ěr: shā rén zhě sǐ, shāng rén jí dào dǐ zuì. yú xī chú qù qín fǎ. lì mín jiē àn dǔ rú gù. fán wú suǒ yǐ lái, wèi fù xiōng chú hài, fēi yǒu suǒ qīn bào, wú kǒng! qiě wú suǒ yǐ jūn bà shàng, dài zhū hóu zhì ér dìng yào shù ěr. nǎi shǐ rén yǔ qín lì xíng zhì xiàn xiāng yì gào yù zhī. qín mín dà xǐ, zhēng chí niú yáng jiǔ shí xiàn xiǎng jūn shì. pèi gōng ràng bù shòu, yuē: cāng sù duō, bù yù fèi mín. mín yòu yì xǐ, wéi kǒng pèi gōng bù wèi qín wáng.
元年冬十月,五星聚於東井。沛公至霸上。秦王子嬰素車白馬,系頸以組,封皇帝璽、符、節、降枳道旁。諸將或言誅秦王,沛公曰:「始懷王遣我,固以能寬容,且人已服降,殺之不祥。」乃以屬吏。遂西入咸陽。欲止宮休舍,樊噲、張良諫,乃封秦重寶財物府庫,還軍霸上。蕭何盡收秦丞相府圖籍文書。十一月,召諸縣豪桀曰:「父老苦秦苛法久矣,誹謗者族,耦語者棄市。吾與諸侯約,先入關者王之,吾當王關中。與父老約法三章耳:殺人者死,傷人及盜抵罪。余悉除去秦法。吏民皆按堵如故。凡吾所以來,為父兄除害,非有所侵暴,毋恐!且吾所以軍霸上,待諸侯至而定要束耳。」乃使人與秦吏行至縣、鄉、邑告諭之。秦民大喜,爭持牛、羊、酒食獻享軍士。沛公讓不受,曰:「倉粟多,不欲費民。」民又益喜,唯恐沛公不為秦王。
huò shuō pèi gōng yuē: qín fù shí bèi tiān xià, dì xíng qiáng. jīn wén zhāng hán jiàng xiàng yǔ, yǔ hào yuē yōng wáng, wáng guān zhōng. jí lái, pèi gōng kǒng bù dé yǒu cǐ. kě jí shǐ shǒu hán gǔ guān, wú nèi zhū hóu jūn, shāo zhēng guān zhōng bīng yǐ zì yì, jù zhī. pèi gōng rán qí jì, cóng zhī. shí èr yuè, xiàng yǔ guǒ shuài zhū hóu bīng yù xī rù guān, guān mén bì. wén pèi gōng yǐ dìng guān zhōng, yǔ dà nù, shǐ qíng bù děng gōng pò hán gǔ guān, suì zhì xì xià. pèi gōng zuǒ sī mǎ cáo wú shāng wén yǔ nù, yù gōng pèi gōng, shǐ rén yán yǔ yuē: pèi gōng yù wáng guān zhōng, lìng zǐ yīng xiāng, zhēn bǎo jǐn yǒu zhī. yù yǐ qiú fēng. yà fù fàn zēng shuō yǔ yuē: pèi gōng jū shān dōng shí, tān cái hào sè. jīn wén qí rù guān, zhēn wù wú suǒ qǔ, fù nǚ wú suǒ xìng, cǐ qí zhì bù xiǎo. wú shǐ rén wàng qí qì, jiē wèi lóng, chéng wǔ sè, cǐ tiān zǐ qì. jí jī zhī, wù shī. yú shì xiǎng shì, dàn rì hé zhàn. shì shí, yǔ bīng sì shí wàn, hào bǎi wàn. pèi gōng bīng shí wàn, hào èr shí wàn, lì bù dí. huì yǔ jì fù zuǒ yǐn xiàng bó sù shàn zhāng liáng, yè chí jiàn zhāng liáng, jù gào qí shí, yù yǔ jù qù, wú tè jù sǐ. liáng yuē: chén wèi hán wáng sòng pèi gōng, bù kě bù gào, wáng qù bù yì. nǎi yǔ xiàng bó jù jiàn pèi gōng. pèi gōng yǔ bó yuē wèi hūn yīn, yuē: wú rù guān, qiū háo wú suǒ gǎn qǔ, jí lì mín, fēng fǔ kù, dài jiāng jūn. suǒ yǐ shǒu guān zhě, bèi tā dào yě. rì yè wàng jiāng jūn dào, qǐ gǎn fǎn xié! yuàn bó míng yán bù gǎn bèi dé. xiàng bó xǔ nuò, jí yè fù qù, jiè pèi gōng yuē: dàn rì bù kě bù zǎo zì lái xiè. xiàng bó hái, jù yǐ pèi gōng yán gào yǔ, yīn yuē: pèi gōng bù xiān pò guān zhōng bīng, gōng jù néng rù hū? qiě rén yǒu dà gōng, jī zhī bù xiáng, bù rú yīn shàn zhī. yǔ xǔ nuò.
或說沛公曰:「秦富十倍天下,地形強。今聞章邯降項羽,羽號曰雍王,王關中。即來,沛公恐不得有此。可急使守函谷關,毋內諸侯軍,稍征關中兵以自益,距之。」沛公然其計,從之。十二月,項羽果帥諸侯兵欲西入關,關門閉。聞沛公已定關中,羽大怒,使黥布等攻破函谷關,遂至戲下。沛公左司馬曹毋傷聞羽怒,欲攻沛公,使人言羽曰:「沛公欲王關中,令子嬰相,珍寶盡有之。」欲以求封。亞父范增說羽曰:「沛公居山東時,貪財好色。今聞其入關,珍物無所取,婦女無所幸,此其志不小。吾使人望其氣,皆為龍,成五色,此天子氣。急擊之,勿失。」於是饗士,旦日合戰。是時,羽兵四十萬,號百萬。沛公兵十萬,號二十萬,力不敵。會羽季父左尹項伯素善張良,夜馳見張良,具告其實,欲與俱去,毋特俱死。良曰:「臣為韓王送沛公,不可不告,亡去不義。」乃與項伯俱見沛公。沛公與伯約為婚姻,曰:「吾入關,秋毫無所敢取,籍吏民,封府庫,待將軍。所以守關者,備他盜也。日夜望將軍到,豈敢反邪!願伯明言不敢背德。」項伯許諾,即夜復去,戒沛公曰:「旦日不可不早自來謝。」項伯還,具以沛公言告羽,因曰:「沛公不先破關中兵,公巨能入乎?且人有大功,擊之不祥,不如因善之。」羽許諾。
pèi gōng dàn rì cóng bǎi yú qí jiàn yǔ hóng mén, xiè yuē: chén yǔ jiāng jūn lù lì gōng qín, jiāng jūn zhàn hé běi, chén zhàn hé nán, bù zì yì xiān rù guān, néng pò qín, yǔ jiāng jūn fù xiāng jiàn. jīn zhě yǒu xiǎo rén yán, lìng jiāng jūn yǔ chén yǒu xì. yǔ yuē: cǐ pèi gōng zuǒ sī mǎ cáo wú shāng yán zhī, bù rán, jí hé yǐ zhì cǐ? yǔ yīn liú pèi gōng yǐn. fàn zēng shù mù yǔ jī pèi gōng, yǔ bù yīng. fàn zēng qǐ, chū wèi xiàng zhuāng yuē: jūn wáng wèi rén bù rěn, rǔ rù yǐ jiàn wǔ, yīn jī pèi gōng, shā zhī. bù zhě, rǔ shǔ qiě wèi suǒ lǔ. zhuāng rù wèi shòu. shòu bì, yuē: jūn zhōng wú yǐ wèi lè, qǐng yǐ jiàn wǔ. yīn bá jiàn wǔ. xiàng bó yì qǐ wǔ, cháng yǐ shēn yì bì pèi gōng. fán kuài wén shì jí, zhí rù, nù shén. yǔ zhuàng zhī, cì yǐ jiǔ. kuài yīn qiào ràng yǔ. yǒu qǐng, pèi gōng qǐ rú cè, zhāo fán kuài chū, zhì chē guān shǔ, dú qí, fán kuài jìn qiáng téng gōng jì chéng bù, cóng jiān dào zǒu jūn, shǐ zhāng liáng liú xiè yǔ. yǔ wèn: pèi gōng ān zài? yuē: wén jiāng jūn yǒu yì dū guò zhī, tuō shēn qù, jiān zhì jūn, gù shǐ chén xiàn bì. yǔ shòu zhī. yòu xiàn yù dòu fàn zēng. zēng nù, zhuàng qí dòu, qǐ yuē: wú shǔ jīn wèi pèi gōng lǔ yǐ!
沛公旦日從百餘騎見羽鴻門,謝曰:「臣與將軍戮力攻秦,將軍戰河北,臣戰河南,不自意先入關,能破秦,與將軍復相見。今者有小人言,令將軍與臣有隙。」羽曰:「此沛公左司馬曹毋傷言之,不然,籍何以至此?」羽因留沛公飲。范增數目羽擊沛公,羽不應。范增起,出謂項莊曰:「君王為人不忍,汝入以劍舞,因擊沛公,殺之。不者,汝屬且為所虜。」莊入為壽。壽畢,曰:「軍中無以為樂,請以劍舞。」因拔劍舞。項伯亦起舞,常以身翼蔽沛公。樊噲聞事急,直入,怒甚。羽壯之,賜以酒。噲因譙讓羽。有頃,沛公起如廁,招樊噲出,置車官屬,獨騎,樊噲、靳強、滕公、紀成步,從間道走軍,使張良留謝羽。羽問:「沛公安在?」曰:「聞將軍有意督過之,脫身去,間至軍,故使臣獻璧。」羽受之。又獻玉斗范增。增怒,撞其斗,起曰:「吾屬今為沛公虜矣!」
pèi gōng guī shù rì, yǔ yǐn bīng xī tú xián yáng, shā qín jiàng wáng zǐ yīng, shāo qín gōng shì, suǒ guò cán miè, qín mín dà shī wàng. yǔ shǐ rén hái bào huái wáng, huái wáng yuē: rú yuē. yǔ yuàn huái wáng bù kěn lìng yǔ pèi gōng jù xī rù guān ér běi jiù zhào, hòu tiān xià yuē. nǎi yuē: huái wáng zhě, wú jiā suǒ lì ěr, fēi yǒu gōng fá, hé yǐ dé zhuān zhǔ yuē! běn dìng tiān xià, zhū jiāng yǔ jí yě. chūn zhēng yuè, yáng zūn huái wáng wèi yì dì, shí bù yòng qí mìng.
沛公歸數日,羽引兵西屠咸陽,殺秦降王子嬰,燒秦宮室,所過殘滅,秦民大失望。羽使人還報懷王,懷王曰:「如約。」羽怨懷王不肯令與沛公俱西入關而北救趙,後天下約。乃曰:「懷王者,吾家所立耳,非有功伐,何以得專主約!本定天下,諸將與籍也。」春正月,陽尊懷王為義帝,實不用其命。
èr yuè, yǔ zì lì wèi xī chǔ bà wáng, wáng liáng chǔ dì jiǔ jùn, dōu péng chéng. bèi yuē, gèng lì pèi gōng wèi hàn wáng, wáng bā shǔ hàn zhōng sì shí yī xiàn, dōu nán zhèng. sān fēn guān zhōng, lì qín sān jiāng, zhāng hán wèi yōng wáng, dōu fèi qiū sī mǎ xīn wèi sāi wáng, dōu lì yáng dǒng yì wèi dí wáng, dōu gāo nú. chǔ jiāng xiá qiū shēn yáng wèi hé nán wáng, dōu luò yáng. zhào jiāng sī mǎ áng wèi yīn wáng, dōu zhāo gē. dāng yáng jūn yīng bù wèi jiǔ jiāng wáng, dōu liù. huái wáng zhù guó gòng áo wèi lín jiāng wáng, dōu jiāng líng. fān jūn wú ruì wèi héng shān wáng, dōu zhū. gù qí wáng jiàn sūn tián ān wèi jì běi wáng. xǐ wèi wáng bào wèi xī wèi wáng, dōu píng yáng. xǐ yàn wáng hán guǎng wèi liáo dōng wáng. yàn jiāng zāng tú wèi yàn wáng, dōu jì. xǐ qí wáng tián shì wèi jiāo dōng wáng. qí jiāng tián dōu wèi qí wáng, dōu lín zāi. xǐ zhào wáng xiē wèi dài wáng. zhào xiāng zhāng ěr wèi cháng shān wáng. hàn wáng yuàn yǔ zhī bèi yuē, yù gōng zhī, chéng xiàng xiāo hé jiàn, nǎi zhǐ.
二月,羽自立為西楚霸王,王梁、楚地九郡,都彭城。背約,更立沛公為漢王,王巴、蜀、漢中四十一縣,都南鄭。三分關中,立秦三將,章邯為雍王,都廢丘;司馬欣為塞王,都櫟陽;董翳為翟王,都高奴。楚將瑕丘申陽為河南王,都洛陽。趙將司馬卬為殷王,都朝歌。當陽君英布為九江王,都六。懷王柱國共敖為臨江王,都江陵。番君吳芮為衡山王,都邾。故齊王建孫田安為濟北王。徙魏王豹為西魏王,都平陽。徙燕王韓廣為遼東王。燕將臧荼為燕王,都薊。徙齊王田市為膠東王。齊將田都為齊王,都臨菑。徙趙王歇為代王。趙相張耳為常山王。漢王怨羽之背約,欲攻之,丞相蕭何諫,乃止。
xià sì yuè, zhū hóu bà xì xià, gè jiù guó. yǔ shǐ zú sān wàn rén cóng hàn wáng, chǔ zi zhū hóu rén zhī mù cóng zhě shù wàn rén, cóng dù nán rù shí zhōng. zhāng liáng cí guī hán, hàn wáng sòng zhì bāo zhōng, yīn shuō hàn wáng shāo jué zhàn dào, yǐ bèi zhū hóu dào bīng, yì shì xiàng yǔ wú dōng yì.
夏四月,諸侯罷戲下,各就國。羽使卒三萬人從漢王,楚子、諸侯人之慕從者數萬人,從杜南入蝕中。張良辭歸韓,漢王送至褒中,因說漢王燒絕棧道,以備諸侯盜兵,亦視項羽無東意。
hàn wáng jì zhì nán zhèng, zhū jiāng jí shì zú jiē gē ōu sī dōng guī, duō dào wáng hái zhě. hán xìn wèi zhì sù dū wèi, yì wáng qù. xiāo hé zhuī hái zhī, yīn jiàn yú hàn wáng, yuē: bì yù zhēng tiān xià, fēi xìn wú kě yǔ jì shì zhě. yú shì hàn wáng qí jiè shè tán chǎng, bài xìn wèi dà jiāng jūn, wèn yǐ jì cè. xìn duì yuē: xiàng yǔ bèi yuē ér wáng jūn wáng yú nán zhèng, shì qiān yě. lì zú bì shān dōng zhī rén, rì yè qǐ ér wàng guī, jí qí fēng ér yòng zhī, kě yǐ yǒu dà gōng. tiān xià yǐ dìng, mín jiē zì níng, bù kě fù yòng. bù rú jué cè dōng xiàng. yīn chén yǔ kě tú sān qín yì bìng zhī jì. hàn wáng dà shuō, suì tīng xìn cè, bù shǔ zhū jiāng. liú xiāo hé shōu bā shǔ zū, gěi jūn liáng shí.
漢王既至南鄭,諸將及士卒皆歌謳思東歸,多道亡還者。韓信為治粟都尉,亦亡去。蕭何追還之,因薦於漢王,曰:「必欲爭天下,非信無可與計事者。」於是漢王齊戒設壇場,拜信為大將軍,問以計策。信對曰:「項羽背約而王君王於南鄭,是遷也。吏卒畢山東之人,日夜企而望歸,及其鋒而用之,可以有大功。天下已定,民皆自寧,不可復用。不如決策東向。」因陳羽可圖、三秦易並之計。漢王大說,遂聽信策,部署諸將。留蕭何收巴、蜀租,給軍糧食。
wǔ yuè, hàn wáng yǐn bīng cóng gù dào chū xí yōng. yōng wáng hán yíng jī hàn chén cāng, yōng bīng bài, hái zǒu zhàn hǎo zhì, yòu dà bài, zǒu fèi qiū. hàn wáng suì dìng yōng dì. dōng rú xián yáng, yǐn bīng wéi yōng wáng fèi qiū, ér qiǎn zhū jiāng lüè dì.
五月,漢王引兵從故道出襲雍。雍王邯迎擊漢陳倉,雍兵敗,還走;戰好畤,又大敗,走廢丘。漢王遂定雍地。東如咸陽,引兵圍雍王廢丘,而遣諸將略地。
tián róng wén yǔ xǐ qí wáng shì yú jiāo dōng ér lì tián dōu wèi qí wáng, dà nù, yǐ qí bīng yíng jī tián dōu. dōu zǒu jiàng chǔ. liù yuè, tián róng shā tián shì, zì lì wèi qí wáng. shí péng yuè zài jù yě, zhòng wàn yú rén, wú suǒ shǔ. róng yǔ yuè jiāng jūn yìn, yīn lìng fǎn liáng dì. yuè jī shā jì běi wáng ān, róng suì bìng sān qí zhī dì. yàn wáng hán guǎng yì bù kěn xǐ liáo dōng. qiū bā yuè, zāng tú shā hán guǎng, bìng qí dì. sāi wáng xīn dí wáng yì jiē jiàng hàn.
田榮聞羽徙齊王市於膠東而立田都為齊王,大怒,以齊兵迎擊田都。都走降楚。六月,田榮殺田市,自立為齊王。時彭越在巨野,眾萬餘人,無所屬。榮與越將軍印,因令反梁地。越擊殺濟北王安,榮遂並三齊之地。燕王韓廣亦不肯徙遼東。秋八月,臧荼殺韓廣,並其地。塞王欣、翟王翳皆降漢。
chū, xiàng liáng lì hán hòu gōng zǐ chéng wèi hán wáng, zhāng liáng wèi hán sī tú. yǔ yǐ liáng cóng hàn wáng, hán wáng chéng yòu wú gōng, gù bù qiǎn jiù guó, yǔ jù zhì péng chéng, shā zhī. jí wén hàn wáng bìng guān zhōng, ér qí liáng pàn zhī, yǔ dà nù, nǎi yǐ gù wú lìng zhèng chāng wèi hán wáng, jù hàn. lìng xiāo gōng jiǎo jī péng yuè, yuè bài jiǎo bīng. shí zhāng liáng xùn hán dì, yí yǔ shū yuē: hàn yù de guān zhōng, rú yuē jí zhǐ, bù gǎn fù dōng. yǔ yǐ gù wú xī yì, ér běi jī qí.
初,項梁立韓後公子成為韓王,張良為韓司徒。羽以良從漢王,韓王成又無功,故不遣就國,與俱至彭城,殺之。及聞漢王並關中,而齊、梁畔之,羽大怒,乃以故吳令鄭昌為韓王,距漢。令蕭公角擊彭越,越敗角兵。時張良徇韓地,遺羽書曰:「漢欲得關中,如約即止,不敢復東。」羽以故無西意,而北擊齊。
jiǔ yuè, hàn wáng qiǎn jiāng jūn xuē ōu wáng xī chū wǔ guān, yīn wáng líng bīng, cóng nán yáng yíng tài gōng lǚ hòu yú pèi. yǔ wén zhī, fā bīng jù zhī yáng xià, bù dé qián.
九月,漢王遣將軍薛歐、王吸出武關,因王陵兵,從南陽迎太公、呂后於沛。羽聞之,發兵距之陽夏,不得前。
èr nián dōng shí yuè, xiàng yǔ shǐ jiǔ jiāng wáng bù shā yì dì yú chēn. chén yú yì yuàn yǔ dú bù wáng jǐ, cóng tián róng jí zhù bīng, yǐ jī cháng shān wáng zhāng ěr. ěr bài zǒu jiàng hàn, hàn wáng hòu yù zhī. chén yú yíng dài wáng xiē hái zhào, xiē lì yú wèi dài wáng. zhāng liáng zì hán jiān xíng guī hàn, hàn wáng yǐ wèi chéng xìn hóu.
二年冬十月,項羽使九江王布殺義帝於郴。陳餘亦怨羽獨不王己,從田榮藉助兵,以擊常山王張耳。耳敗走降漢,漢王厚遇之。陳餘迎代王歇還趙,歇立餘為代王。張良自韓間行歸漢,漢王以為成信侯。
hàn wáng rú shǎn, zhèn fǔ guān wài fù lǎo. hé nán wáng shēn yáng jiàng, zhì hé nán jùn. shǐ hán tài wèi hán xìn jī hán, hán wáng zhèng chāng jiàng. shí yī yuè, lì hán tài wèi xìn wèi hán wáng. hàn wáng hái guī, dōu lì yáng, shǐ zhū jiāng lüè dì, bá lǒng xī. yǐ wàn rén ruò yī jùn jiàng zhě, fēng wàn hù. shàn zhì hé shàng sāi. gù qín wǎn yòu yuán chí, lìng mín dé tián zhī.
漢王如陝,鎮撫關外父老。河南王申陽降,置河南郡。使韓太尉韓信擊韓,韓王鄭昌降。十一月,立韓太尉信為韓王。漢王還歸,都櫟陽,使諸將略地,拔隴西。以萬人若一郡降者,封萬戶。繕治河上塞。故秦菀囿園池,令民得田之。
chūn zhēng yuè, yǔ jī tián róng chéng yáng, róng bài zǒu píng yuán, píng yuán mín shā zhī. qí jiē jiàng chǔ, chǔ fén qí chéng guō, qí rén fù pàn zhī. zhū jiāng bá běi dì, lǔ yōng wáng dì zhāng píng. shè zuì rén.
春正月,羽擊田榮城陽,榮敗走平原,平原民殺之。齊皆降楚,楚焚其城郭,齊人復畔之。諸將拔北地,虜雍王弟章平。赦罪人。
èr yuè guǐ wèi, lìng mín chú qín shè jì, lì hàn shè jì. shī ēn dé, cì mín jué. shǔ hàn mín gěi jūn shì láo kǔ, fù wù zū shuì èr suì. guān zhōng zú cóng jūn zhě, fù jiā yī suì. jǔ mín nián wǔ shí yǐ shàng, yǒu xiū xíng, néng shuài zhòng wèi shàn, zhì yǐ wèi sān lǎo, xiāng yī rén. zé xiāng sān lǎo yī rén wèi xiàn sān lǎo, yǔ xiàn lìng chéng wèi yǐ shì xiāng jiào, fù wù yáo shù. yǐ shí yuè cì jiǔ ròu.
二月癸未,令民除秦社稷,立漢社稷。施恩德,賜民爵。蜀、漢民給軍事勞苦,復勿租稅二歲。關中卒從軍者,復家一歲。舉民年五十以上,有修行,能帥眾為善,置以為三老,鄉一人。擇鄉三老一人為縣三老,與縣令、丞、尉以事相教,復勿徭戍。以十月賜酒肉。
sān yuè, hàn wáng zì lín jìn dù hé. wèi wáng bào jiàng, jiāng bīng cóng. xià hé nèi, lǔ yīn wáng áng, zhì hé nèi jùn. zhì xiū wǔ, chén píng wáng chǔ lái jiàng. hàn wáng yǔ yǔ, shuō zhī, shǐ cān chéng, jiān zhū jiāng. nán dù píng yīn jīn, zhì luò yáng, xīn chéng sān lǎo dǒng gōng zhē shuō hàn wáng yuē: chén wén shùn dé zhě chāng, nì dé zhě wáng, bīng chū wú míng, shì gù bù chéng. gù yuē: míng qí wèi zéi, dí nǎi kě fú. xiàng yǔ wèi wú dào, fàng shā qí zhǔ, tiān xià zhī zéi yě. fū rén bù yǐ yǒng, yì bù yǐ lì, sān jūn zhī zhòng wèi zhī sù fú, yǐ gào zhī zhū hóu, wèi cǐ dōng fá, sì hǎi zhī nèi mò bù yǎng dé. cǐ sān wáng zhī jǔ yě. hàn wáng yuē: shàn. fēi fū zǐ wú suǒ wén. yú shì hàn wáng wèi yì dì fā sàng, tǎn ér dà kū, āi lín sān rì. fā shǐ gào zhū hóu yuē: tiān xià gòng lì yì dì, běi miàn shì zhī. jīn xiàng yǔ fàng shā yì dì jiāng nán, dà nì wú dào. guǎ rén qīn wèi fā sàng, bīng jiē gǎo sù. xī fā guān zhōng bīng, shōu sān hé shì, nán fú jiāng hàn yǐ xià, yuàn cóng zhū hóu wáng jī chǔ zhī shā yì dì zhě.
三月,漢王自臨晉渡河。魏王豹降,將兵從。下河內,虜殷王卬,置河內郡。至脩武,陳平亡楚來降。漢王與語,說之,使參乘,監諸將。南渡平陰津,至洛陽,新城三老董公遮說漢王曰:「臣聞『順德者昌,逆德者亡』,『兵出無名,事故不成』。故曰:『明其為賊,敵乃可服。』項羽為無道,放殺其主,天下之賊也。夫仁不以勇,義不以力,三軍之眾為之素服,以告之諸侯,為此東伐,四海之內莫不仰德。此三王之舉也。」漢王曰:「善。非夫子無所聞。」於是漢王為義帝發喪,袒而大哭,哀臨三日。發使告諸侯曰:「天下共立義帝,北面事之。今項羽放殺義帝江南,大逆無道。寡人親為發喪,兵皆縞素。悉發關中兵,收三河士,南浮江、漢以下,願從諸侯王擊楚之殺義帝者。」
xià sì yuè, tián róng dì héng shōu de shù wàn rén, lì róng zi guǎng wèi qí wáng. yǔ suī wén hàn dōng, jì jī qí, yù suì pò zhī ér hòu jī hàn, hàn wáng yǐ gù dé jié wǔ zhū hóu bīng dōng fá chǔ. dào wài huáng, péng yuè jiāng sān wàn rén guī hàn. hàn wáng bài yuè wèi wèi xiāng guó, lìng dìng liáng yě.
夏四月,田榮弟橫收得數萬人,立榮子廣為齊王。羽雖聞漢東,既擊齊,欲遂破之而後擊漢,漢王以故得劫五諸侯兵東伐楚。到外黃,彭越將三萬人歸漢。漢王拜越為魏相國,令定梁也。
hàn wáng suì rù péng chéng, shōu yǔ měi rén huò lù, zhì jiǔ gāo huì. yǔ wén zhī, lìng qí jiāng jī qí, ér zì yǐ jīng bīng sān wàn rén cóng lǔ chū hú líng, zhì xiāo chén jī hàn jūn, dà zhàn péng chéng líng bì dōng suī shuǐ shàng, dà pò hàn jūn, duō shā shì zú, suī shuǐ wèi zhī bù liú. wéi hàn wáng sān zā. dà fēng cóng xī běi qǐ, zhé mù fà wū, yáng shā shí, zhòu huì, chǔ jūn dà luàn, ér hàn wáng dé yǔ shù shí qí dùn qù. guò pèi, shǐ rén qiú shì jiā, shì jiā yì yǐ wáng, bù xiāng de. hàn wáng dào féng xiào huì lǔ yuán, zài xíng. chǔ qí zhuī hàn wáng, hàn wáng jí, tuī duò èr zi. téng gōng xià shōu zài, suì dé tuō. shěn shí qí cóng tài gōng lǚ hòu jiān xíng, fǎn yù chǔ jūn, yǔ cháng zhì jūn zhōng yǐ wèi zhì. zhū hóu jiàn hàn bài, jiē wáng qù. sāi wáng xīn dí wáng yì jiàng chǔ, yīn wáng áng sǐ.
漢王遂入彭城,收羽美人貨賂,置酒高會。羽聞之,令其將擊齊,而自以精兵三萬人從魯出胡陵,至蕭、晨擊漢軍,大戰彭城靈壁東睢水上,大破漢軍,多殺士卒,睢水為之不流。圍漢王三匝。大風從西北起,折木髮屋,揚砂石,晝晦,楚軍大亂,而漢王得與數十騎遁去。過沛,使人求室家,室家亦已亡,不相得。漢王道逢孝惠、魯元,載行。楚騎追漢王,漢王急,推墮二子。滕公下收載,遂得脫。審食其從太公、呂后間行,反遇楚軍,羽常置軍中以為質。諸侯見漢敗,皆亡去。塞王欣、翟王翳降楚,殷王卬死。
lǚ hòu xiōng zhōu lǚ hóu jiāng bīng jū xià yì, hàn wáng cóng zhī. shāo shōu shì zú, jūn dàng.
呂后兄周呂侯將兵居下邑,漢王從之。稍收士卒,軍碭。
hàn wáng xī guò liáng dì, zhì yú, wèi yè zhě suí hé yuē: gōng néng shuō jiǔ jiāng wáng bù shǐ jǔ bīng pàn chǔ, xiàng wáng bì liú jī zhī. dé liú shù yuè, wú qǔ tiān xià bì yǐ. suí hé wǎng shuō bù, guǒ shǐ pàn chǔ.
漢王西過梁地,至虞,謂謁者隨何曰:「公能說九江王布使舉兵畔楚,項王必留擊之。得留數月,吾取天下必矣。」隨何往說布,果使畔楚。
wǔ yuè, hàn wáng tún xíng yáng, xiāo hé fā guān zhōng lǎo ruò wèi fù zhě xī yì jūn. hán xìn yì shōu bīng yǔ hàn wáng huì, bīng fù dà zhèn. yǔ chǔ zhàn xíng yáng nán jīng suǒ jiān, pò zhī. zhú yǒng dào shǔ hé, yǐ qǔ áo cāng sù. wèi wáng bào yè guī shì qīn jí. zhì zé jué hé jīn, fǎn wèi chǔ.
五月,漢王屯滎陽,蕭何發關中老弱未傅者悉詣軍。韓信亦收兵與漢王會,兵復大振。與楚戰滎陽南京、索間,破之。築甬道屬河,以取敖倉粟。魏王豹謁歸視親疾。至則絕河津,反為楚。
liù yuè, hàn wáng hái lì yáng. rén wǔ, lì tài zǐ, shè zuì rén. lìng zhū hóu zi zài guān zhōng zhě jiē jí lì yáng wèi wèi. yǐn shuǐ guàn fèi qiū, fèi qiū jiàng, zhāng hán zì shā. yōng dì dìng, bā shí yú xiàn, zhì hé shàng wèi nán zhōng dì lǒng xī shàng jùn. lìng cí guān sì tiān dì sì fāng shàng dì shān chuān, yǐ shí cí zhī. xìng guān zhōng zú chéng biān sāi. guān zhōng dà jī, mǐ hú wàn qián, rén xiāng shí. lìng mín jiù shí shǔ hàn.
六月,漢王還櫟陽。壬午,立太子,赦罪人。令諸侯子在關中者皆集櫟陽為衛。引水灌廢丘,廢丘降,章邯自殺。雍地定,八十餘縣,置河上、渭南、中地、隴西、上郡。令祠官祀天地、四方、上帝、山川,以時祠之。興關中卒乘邊塞。關中大飢,米斛萬錢,人相食。令民就食蜀、漢。
qiū bā yuè, hàn wáng rú xíng yáng, wèi lì shí qí yuē: huǎn jiá wǎng shuō wèi wáng bào, néng xià zhī, yǐ wèi dì wàn hù fēng shēng. shí qí wǎng, bào bù tīng. hàn wáng yǐ hán xìn wèi zuǒ chéng xiàng, yǔ cáo cān guàn yīng jù jī wèi. shí qí hái, hàn wáng wèn: wèi dà jiāng shuí yě? duì yuē: bǎi zhí. wáng yuē: shì kǒu shàng rǔ xiù, bù néng dāng hán xìn. qí jiāng shuí yě? yuē: féng jìng. yuē: shì qín jiāng féng wú zé zi yě. suī xián, bù néng dāng guàn yīng. bù zú jiāng shuí yě? yuē: xiàng tā. yuē: bù néng dāng cáo cān. wú wú huàn yǐ.
秋八月,漢王如滎陽,謂酈食其曰:「緩頰往說魏王豹,能下之,以魏地萬戶封生。」食其往,豹不聽。漢王以韓信為左丞相,與曹參、灌嬰俱擊魏。食其還,漢王問:「魏大將誰也?」對曰:「柏直。」王曰:「是口尚乳臭,不能當韓信。騎將誰也?」曰:「馮敬。」曰:「是秦將馮無擇子也。雖賢,不能當灌嬰。步卒將誰也?」曰:「項它。」曰:「不能當曹參。吾無患矣。」
jiǔ yuè, xìn děng lǔ bào, chuán yì xíng yáng. dìng wèi dì, zhì hé dōng tài yuán shàng dǎng jùn. xìn shǐ rén qǐng bīng sān wàn rén, yuàn yǐ běi jǔ yàn zhào, dōng jī qí, nán jué chǔ liáng dào. hàn wáng yǔ zhī.
九月,信等虜豹,傳詣滎陽。定魏地,置河東、太原、上黨郡。信使人請兵三萬人,願以北舉燕、趙,東擊齊,南絕楚糧道。漢王與之。
sān nián dōng shí yuè, hán xìn zhāng ěr dōng xià jǐng xíng jī zhào, zhǎn chén yú, huò zhào wáng xiē. zhì cháng shān dài jùn. jiǎ xū huì, rì yǒu shí zhī.
三年冬十月,韓信、張耳東下井陘擊趙,斬陳餘,獲趙王歇。置常山、代郡。甲戌晦,日有食之。
shí yī yuè guǐ mǎo huì, rì yǒu shí zhī. suí hé jì shuō qíng bù, bù qǐ bīng gōng chǔ. chǔ shǐ xiàng shēng lóng qiě gōng bù, bù zhàn bù shèng.
十一月癸卯晦,日有食之。隨何既說黥布,布起兵攻楚。楚使項聲、龍且攻布,布戰不勝。
shí èr yuè, bù yǔ suí hé jiān xíng guī hàn. hàn wáng fēn zhī bīng, yǔ jù shōu bīng zhì chéng gāo.
十二月,布與隨何間行歸漢。漢王分之兵,與俱收兵至成皋。
xiàng yǔ shù qīn duó hàn yǒng dào, hàn jūn fá shí, yǔ lì shí qí móu ráo chǔ quán. shí qí yù lì liù guó hòu yǐ shù dǎng, hàn wáng kè yìn, jiāng qiǎn shí qí lì zhī. yǐ wèn zhāng liáng, liáng fā bā nán. hàn wáng chuò fàn tǔ bǔ, yuē: shù rú jǐ bài nǎi gōng shì! lìng qū xiāo yìn. yòu wèn chén píng, nǎi cóng qí jì, yǔ píng huáng jīn sì wàn jīn, yǐ jiān shū chǔ jūn chén.
項羽數侵奪漢甬道,漢軍乏食,與酈食其謀橈楚權。食其欲立六國後以樹黨,漢王刻印,將遣食其立之。以問張良,良發八難。漢王輟飯吐哺,曰:「豎儒幾敗乃公事!」令趨銷印。又問陳平,乃從其計,與平黃金四萬斤,以間疏楚君臣。
xià sì yuè, xiàng yǔ wéi hàn xíng yáng, hàn wáng qǐng hé, gē xíng yáng yǐ xī zhě wèi hàn. yà fù quàn xiàng yǔ jí gōng xíng yáng, hàn wáng huàn zhī. chén píng fǎn jiān jì xíng, yǔ guǒ yí yà fù. yà fù dà nù ér qù, fā bìng sǐ.
夏四月,項羽圍漢滎陽,漢王請和,割滎陽以西者為漢。亞父勸項羽急攻滎陽,漢王患之。陳平反間既行,羽果疑亞父。亞父大怒而去,發病死。
wǔ yuè, jiāng jūn jì xìn yuē: shì jí yǐ! chén qǐng kuáng chǔ, kě yǐ jiān chū. yú shì chén píng yè chū nǚ zǐ dōng mén èr qiān yú rén, chǔ yīn sì miàn jī zhī. jì xìn nǎi chéng wáng chē, huáng wū zuǒ dào, yuē: shí jǐn, hàn wáng jiàng chǔ. chǔ jiē hū wàn suì, zhī chéng dōng guān, yǐ gù hàn wáng dé yǔ shù shí qí chū xī mén dùn. lìng yù shǐ dài fū zhōu kē wèi bào cōng gōng shǒu xíng yáng. yǔ jiàn jì xìn, wèn: hàn wáng ān zài? yuē: yǐ chū qù yǐ. yǔ shāo shā xìn. ér zhōu kē cōng gōng xiāng wèi yuē: fǎn guó zhī wáng, nán yǔ shǒu chéng. yīn shā wèi bào.
五月,將軍紀信曰:「事急矣!臣請誑楚,可以間出。」於是陳平夜出女子東門二千餘人,楚因四面擊之。紀信乃乘王車,黃屋左纛,曰:「食盡,漢王降楚。」楚皆呼萬歲,之城東觀,以故漢王得與數十騎出西門遁。令御史大夫周苛、魏豹、樅公守滎陽。羽見紀信,問:「漢王安在?」曰:「已出去矣。」羽燒殺信。而周苛、樅公相謂曰:「反國之王,難與守城。」因殺魏豹。
hàn wáng chū xíng yáng, zhì chéng gāo. zì chéng gāo rù guān, shōu bīng yù fù dōng. yuán shēng shuō hàn wáng yuē: hàn yǔ chǔ xiāng jù xíng yáng shù suì, hàn cháng kùn. yuàn jūn wáng chū wǔ guān, xiàng wáng bì yǐn bīng nán zǒu, wáng shēn bì, lìng xíng yáng chéng gāo jiān qiě dé xiū xī. shǐ hán xìn děng de jí hé běi zhào dì, lián yàn qí, jūn wáng nǎi fù zǒu xíng yáng. rú cǐ, zé chǔ suǒ bèi zhě duō, lì fēn. hàn dé xiū xī, fù yǔ zhī zhàn, pò zhī bì yǐ. hàn wáng cóng qí jì, chū jūn wǎn yè jiān, yǔ qíng bù xíng shōu bīng.
漢王出滎陽,至成皋。自成皋入關,收兵欲復東。轅生說漢王曰:「漢與楚相距滎陽數歲,漢常困。願君王出武關,項王必引兵南走,王深壁,令滎陽、成皋間且得休息。使韓信等得輯河北趙地,連燕、齊,君王乃復走滎陽。如此,則楚所備者多,力分。漢得休息,復與之戰,破之必矣。」漢王從其計,出軍宛、葉間,與黥布行收兵。
yǔ wén hàn wáng zài wǎn, guǒ yǐn bīng nán, hàn wáng jiān bì bù yǔ zhàn. shì yuè, péng yuè dù suī, yǔ xiàng shēng xuē gōng zhàn xià pī, pò shā xuē gōng. yǔ shǐ zhōng gōng shǒu chéng gāo, ér zì dōng jī péng yuè. hàn wáng yǐn bīng běi, jī pò zhōng gōng, fù jūn chéng gāo.
羽聞漢王在宛,果引兵南,漢王堅壁不與戰。是月,彭越渡睢,與項聲、薛公戰下邳,破殺薛公。羽使終公守成皋,而自東擊彭越。漢王引兵北,擊破終公,復軍成皋。
liù yuè, yǔ yǐ pò zǒu péng yuè, wén hàn fù jūn chéng gāo, nǎi yǐn bīng xī bá xíng yáng chéng, shēng de zhōu kē. yǔ wèi kē: wèi wǒ jiāng, yǐ gōng wèi shàng jiāng jūn, fēng sān wàn hù. zhōu kē mà yuē: ruò bù qū jiàng hàn, jīn wèi lǔ yǐ! ruò fēi hàn wáng dí yě. yǔ hēng zhōu kē, bìng shā cōng gōng, ér lǔ hán wáng xìn, suì wéi chéng gāo. hàn wáng tiào, dú yǔ téng gōng gòng chē chū chéng gāo yù mén, běi dù hé, sù xiǎo xiū wǔ. zì chēng shǐ zhě, chén chí rù zhāng ěr hán xìn bì ér duó zhī jūn. nǎi shǐ zhāng ěr běi shōu bīng zhào dì.
六月,羽已破走彭越,聞漢復軍成皋,乃引兵西拔滎陽城,生得周苛。羽謂苛:「為我將,以公為上將軍,封三萬戶。」周苛罵曰:「若不趨降漢,今為虜矣!若非漢王敵也。」羽亨周苛,並殺樅公,而虜韓王信,遂圍成皋。漢王跳,獨與滕公共車出成皋玉門,北渡河,宿小修武。自稱使者,晨馳入張耳、韓信壁而奪之軍。乃使張耳北收兵趙地。
qiū qī yuè, yǒu xīng bèi yú dà jiǎo. hàn wáng dé hán xìn jūn, fù dà zhèn.
秋七月,有星孛於大角。漢王得韓信軍,復大振。
bā yuè, lín hé nán xiāng, jūn xiǎo xiū wǔ, yù fù zhàn. láng zhōng zhèng zhōng shuō zhǐ hàn wáng, gāo lěi shēn qiàn wù zhàn. hàn wáng tīng qí jì, shǐ lú wǎn liú jiǎ jiāng zú èr wàn rén, qí shù bǎi, dù bái mǎ jīn rù chǔ dì, zuǒ péng yuè shāo chǔ jī jù, fù jī pò chǔ jūn yàn guō xī, gōng xià suī yáng wài huáng shí qī chéng.
八月,臨河南鄉,軍小修武,欲復戰。郎中鄭忠說止漢王,高壘深塹勿戰。漢王聽其計,使盧綰、劉賈將卒二萬人,騎數百,渡白馬津入楚地,佐彭越燒楚積聚,復擊破楚軍燕郭西,攻下睢陽、外黃十七城。
jiǔ yuè, yǔ wèi hǎi chūn hóu dà sī mǎ cáo jiù yuē: jǐn shǒu chéng gāo. jí hàn wáng yù tiāo zhàn, shèn wù yǔ zhàn, wù lìng dé dōng ér yǐ. wǒ shí wǔ rì bì dìng liáng dì, fù cóng jiāng jūn. yǔ yǐn bīng dōng jī péng yuè.
九月,羽謂海春侯大司馬曹咎曰:「謹守成皋。即漢王欲挑戰,慎勿與戰,勿令得東而已。我十五日必定梁地,復從將軍。」羽引兵東擊彭越。
hàn wáng shǐ lì shí qí shuō qí wáng tián guǎng, bà shǒu bīng yǔ hàn hé.
漢王使酈食其說齊王田廣,罷守兵與漢和。
sì nián dōng shí yuè, hán xìn yòng kuǎi tōng jì, xí pò qí. qí wáng hēng lì shēng, dōng zǒu gāo mì. xiàng yǔ wén hán xìn pò qí, qiě yù jī chǔ, shǐ lóng qiě jiù qí.
四年冬十月,韓信用蒯通計,襲破齊。齊王亨酈生,東走高密。項羽聞韓信破齊,且欲擊楚,使龍且救齊。
hàn guǒ shù tiāo chéng gāo zhàn, chǔ jūn bù chū. shǐ rén rǔ zhī shù rì, dà sī mǎ jiù nù, dù bīng sì shuǐ. shì zú bàn dù, hàn jī zhī, dà pò chǔ jūn, jǐn dé chǔ guó jīn yù huò lù. dà sī mǎ jiù zhǎng shǐ xīn jiē zì jǐng sì shuǐ shàng. hàn wáng yǐn bīng dù hé, fù qǔ chéng gāo, jūn guǎng wǔ, jiù áo cāng shí.
漢果數挑成皋戰,楚軍不出。使人辱之數日,大司馬咎怒,渡兵汜水。士卒半渡,漢擊之,大破楚軍,盡得楚國金玉貨賂。大司馬咎、長史欣皆自剄汜水上。漢王引兵渡河,復取成皋,軍廣武,就敖倉食。
yǔ xià liáng dì shí yú chéng, wén hǎi chūn hóu pò, nǎi yǐn bīng hái. hàn jūn fāng wéi zhōng lí mò yú xíng yáng dōng, wén yǔ zhì, jǐn zǒu xiǎn zǔ. yǔ yì jūn guǎng wǔ, yǔ hàn xiāng shǒu. dīng zhuàng kǔ jūn lǚ, lǎo ruò bà zhuǎn xiǎng. hàn wáng yǔ xiāng yǔ lín guǎng wǔ zhī jiān ér yǔ. yǔ yù yǔ hàn wáng dú shēn tiāo zhàn, hàn wáng shù yǔ yuē: wú shǐ yǔ yǔ jù shòu mìng huái wáng, yuē xiān dìng guān zhōng zhě wáng zhī. yǔ fù yuē, wáng wǒ yú shǔ hàn, zuì yī yě. yǔ jiǎo shā qīng zi guān jūn, zì zūn, zuì èr yě. yǔ dāng yǐ jiù zhào hái bào, ér shàn jié zhū hóu bīng rù guān, zuì sān yě. huái wáng yuē, rù qín wú bào lüè, yǔ shāo qín gōng shì, jué shǐ huáng dì zhǒng, shōu sī qí cái, zuì sì yě. yòu qiáng shā qín jiàng wáng zǐ yīng, zuì wǔ yě. zhà kēng qín zǐ dì xīn ān èr shí wàn, wáng qí jiāng, zuì liù yě. jiē wáng zhū jiāng shàn dì, ér xǐ zhú gù zhǔ, lìng chén xià zhēng pàn nì. zuì qī yě. chū zhú yì dì péng chéng, zì dōu zhī, duó hán wáng dì, bìng wáng liáng chǔ, duō zì yǔ, zuì bā yě. shǐ rén yīn shā yì dì jiāng nán, zuì jiǔ yě. fū wèi rén chén ér shā qí zhǔ, shā qí yǐ jiàng, wèi zhèng bù píng, zhǔ yuē bù xìn, tiān xià suǒ bù róng, dà nì wú dào, zuì shí yě. wú yǐ yì bīng cóng zhū hóu zhū cán zéi, shǐ xíng yú zuì rén jī gōng, hé kǔ nǎi yǔ gōng tiāo zhàn! yǔ dà nù, fú nǔ shè zhòng hàn wáng. hàn wáng shāng xiōng, nǎi mén zú yuē: lǔ zhōng wú zhǐ! hàn wáng bìng chuàng wò, zhāng liáng qiáng qǐng hàn wáng qǐ xíng láo jūn, yǐ ān shì zú, wú lìng chǔ chéng shèng. hàn wáng chū xíng jūn, jí shén, yīn chí rù chéng gāo.
羽下樑地十餘城,聞海春侯破,乃引兵還。漢軍方圍鍾離末於滎陽東,聞羽至,盡走險阻。羽亦軍廣武,與漢相守。丁壯苦軍旅,老弱罷轉餉。漢王、羽相與臨廣武之間而語。羽欲與漢王獨身挑戰,漢王數羽曰:「吾始與羽俱受命懷王,曰先定關中者王之。羽負約,王我於蜀、漢,罪一也。羽矯殺卿子冠軍,自尊,罪二也。羽當以救趙還報,而擅劫諸侯兵入關,罪三也。懷王約,入秦無暴掠,羽燒秦宮室,掘始皇帝冢,收私其財,罪四也。又強殺秦降王子嬰,罪五也。詐坑秦子弟新安二十萬,王其將,罪六也。皆王諸將善地,而徙逐故主,令臣下爭畔逆。罪七也。出逐義帝彭城,自都之,奪韓王地,並王梁、楚,多自與,罪八也。使人陰殺義帝江南,罪九也。夫為人臣而殺其主,殺其已降,為政不平,主約不信,天下所不容,大逆無道,罪十也。吾以義兵從諸侯誅殘賊,使刑餘罪人擊公,何苦乃與公挑戰!」羽大怒,伏弩射中漢王。漢王傷胸,乃捫足曰:「虜中吾指!」漢王病創臥,張良強請漢王起行勞軍,以安士卒,毋令楚乘勝。漢王出行軍,疾甚,因馳入成皋。
shí yī yuè, hán xìn yǔ guàn yīng jī pò chǔ jūn, shā chǔ jiāng lóng qiě, zhuī zhì chéng yáng, lǔ qí wáng guǎng. qí xiāng tián héng zì lì wèi qí wáng, bēn péng yuè. hàn lì zhāng ěr wèi zhào wáng.
十一月,韓信與灌嬰擊破楚軍,殺楚將龍且,追至城陽,虜齊王廣。齊相田橫自立為齊王,奔彭越。漢立張耳為趙王。
hàn wáng jí yù, xī rù guān, zhì lì yáng, cún wèn fù lǎo, zhì jiǔ. xiāo gù sāi wáng xīn tóu lì yáng shì. liú sì rì, fù rú jūn, jūn guǎng wǔ. guān zhōng bīng yì chū, ér péng yuè tián héng jū liáng dì, wǎng lái kǔ chǔ bīng, jué qí liáng shí.
漢王疾愈,西入關,至櫟陽,存問父老,置酒。梟故塞王欣頭櫟陽市。留四日,復如軍,軍廣武。關中兵益出,而彭越、田橫居梁地,往來苦楚兵,絕其糧食。
hán xìn yǐ pò qí, shǐ rén yán yuē: qí biān chǔ, quán qīng, bù wèi jiǎ wáng, kǒng bù néng ān qí. hàn wáng nù, yù gōng zhī. zhāng liáng yuē: bù rú yīn ér lì zhī, shǐ zì wèi shǒu. chūn èr yuè, qiǎn zhāng liáng cāo yìn, lì hán xìn wèi qí wáng.
韓信已破齊,使人言曰:「齊邊楚,權輕,不為假王,恐不能安齊。」漢王怒,欲攻之。張良曰:「不如因而立之,使自為守。」春二月,遣張良操印,立韓信為齊王。
qiū qī yuè, lì qíng bù wèi huái nán wáng.
秋七月,立黥布為淮南王。
bā yuè, chū wèi suàn fù. běi háo yàn rén lái zhì xiāo qí zhù hàn. hàn wáng xià lìng: jūn shì bù xìng sǐ zhě, lì wèi yī qīn guān liǎn, zhuǎn sòng qí jiā. sì fāng guī xīn yān.
八月,初為算賦。北貉、燕人來致梟騎助漢。漢王下令:軍士不幸死者,吏為衣衾棺斂,轉送其家。四方歸心焉。
xiàng yǔ zì zhī shǎo zhù shí jǐn, hán xìn yòu jìn bīng jī chǔ, yǔ huàn zhī. hàn qiǎn lù jiǎ shuō yǔ, qǐng tài gōng, yǔ fú tīng. hàn fù shǐ hóu gōng shuō yǔ, yǔ nǎi yǔ hàn yuē, zhōng fēn tiān xià, gē hóng gōu yǐ xī wèi hàn, yǐ dōng wèi chǔ. jiǔ yuè, guī tài gōng lǚ hòu, jūn jiē chēng wàn suì. nǎi fēng hóu gōng wèi píng guó jūn. yǔ jiě ér dōng guī. hàn wáng yù xī guī, zhāng liáng chén píng jiàn yuē: jīn hàn yǒu tiān xià tài bàn, ér zhū hóu jiē fù, chǔ bīng bà shí jǐn, cǐ tiān wáng zhī shí, bù yīn qí jǐ ér suì qǔ zhī, cǐ yǎng hǔ zì yí huàn yě. hàn wáng cóng zhī.
項羽自知少助食盡,韓信又進兵擊楚,羽患之。漢遣陸賈說羽,請太公,羽弗聽。漢復使侯公說羽,羽乃與漢約,中分天下,割鴻溝以西為漢,以東為楚。九月,歸太公、呂后,軍皆稱萬歲。乃封侯公為平國君。羽解而東歸。漢王欲西歸,張良、陳平諫曰:「今漢有天下太半,而諸侯皆附,楚兵罷食盡,此天亡之時,不因其幾而遂取之,此養虎自遺患也。」漢王從之。