gāo huáng hòu lǚ shì, shēng huì dì. zuǒ gāo zǔ dìng tiān xià, fù xiōng jí gāo zǔ ér hóu zhě sān rén. huì dì jí wèi, zūn lǚ hòu wèi tài hòu. tài hòu lì dì zǐ lǔ yuán gōng zhǔ nǚ wèi huáng hòu, wú zi, qǔ hòu gōng měi rén zǐ míng zhī yǐ wèi tài zǐ. huì dì bēng, tài zǐ lì wèi huáng dì, nián yòu, tài hòu lín cháo chēng zhì, dà shè tiān xià. nǎi lì xiōng zi lǚ tái chǎn lù tái zi tōng sì rén wèi wáng, fēng zhū lǚ liù rén wèi liè hóu. yǔ zài wài qī chuán.
高皇后呂氏,生惠帝。佐高祖定天下,父兄及高祖而侯者三人。惠帝即位,尊呂后為太后。太后立帝姊魯元公主女為皇后,無子,取後宮美人子名之以為太子。惠帝崩,太子立為皇帝,年幼,太后臨朝稱制,大赦天下。乃立兄子呂台、產、祿、台子通四人為王,封諸呂六人為列侯。語在《外戚傳》。
yuán nián chūn zhēng yuè, zhào yuē: qián rì xiào huì huáng dì yán yù chú sān zú zuì yāo yán lìng, yì wèi jué ér bēng. jīn chú zhī.
元年春正月,詔曰:「前日孝惠皇帝言欲除三族罪、妖言令,議未決而崩。今除之。」
èr yuè, cì mín jué, hù yī jí. chū zhì xiào dì lì tián èr qiān dàn zhě yī rén. xià wǔ yuè bǐng shēn, zhào wáng gōng cóng tái zāi. lì xiào huì hòu gōng zi qiáng wèi huái yáng wáng, bù yí wèi héng shān wáng, hóng wèi xiāng chéng hóu, cháo wèi zhǐ hóu, wǔ wèi hú guān hóu. qiū, táo lǐ huá.
二月,賜民爵,戶一級。初置孝弟力田二千石者一人。夏五月丙申,趙王宮叢台災。立孝惠后宮子強為淮陽王,不疑為恆山王,弘為襄城侯,朝為軹侯,武為壺關侯。秋,桃李華。
èr nián chūn, zhào yuē: gāo huáng dì kuāng chì tiān xià, zhū yǒu gōng zhě jiē shòu fēn dì wèi liè hóu, wàn mín dà ān, mò bù shòu xiū dé. zhèn sī niàn zhì yú jiǔ yuǎn ér gōng míng bù zhe, wáng yǐ zūn dà yì, shī hòu shì. jīn yù chà cì liè hóu gōng yǐ dìng cháo wèi, zāng yú gāo miào, shì shì wù jué, sì zǐ gè xí qí gōng wèi. qí yǔ liè hóu yì dìng zòu zhī. chéng xiàng chén píng yán: jǐn yǔ jiàng hóu chén bó qǔ zhōu hóu chén shāng yǐng yīn hóu chén yīng ān guó hóu chén líng děng yì: liè hóu xìng de cì cān qián fèng yì, bì xià jiā huì, yǐ gōng cì dìng cháo wèi, chén qǐng zāng gāo miào. zòu kě. chūn zhēng yuè yǐ mǎo, dì zhèn, qiāng dào wǔ dū dào shān bēng. xià liù yuè bǐng xū huì, rì yǒu shí zhī. qiū qī yuè, héng shān wáng bù yí hōng. xíng bā zhū qián.
二年春,詔曰:「高皇帝匡飭天下,諸有功者皆受分弟為列侯,萬民大安,莫不受休德。朕思念至於久遠而功名不著,亡以尊大誼,施後世。今欲差次列侯功以定朝位,臧於高廟,世世勿絕,嗣子各襲其功位。其與列侯議定奏之。」丞相臣平言:「謹與絳侯臣勃、曲周侯臣商、潁陰侯臣嬰、安國侯臣陵等議:列侯幸得賜餐錢奉邑,陛下加惠,以功次定朝位,臣請臧高廟。」奏可。春正月乙卯,地震,羌道、武都道山崩。夏六月丙戌晦,日有蝕之。秋七月,恆山王不疑薨。行八銖錢。
sān nián xià, jiāng shuǐ hàn shuǐ yì, liú mín sì qiān yú jiā. qiū, xīng zhòu jiàn.
三年夏,江水、漢水溢,流民四千餘家。秋,星晝見。
sì nián xià, shǎo dì zì zhī fēi huáng hòu zi, chū yuàn yán, huáng tài hòu yōu zhī yǒng xiàng. zhào yuē: fán yǒu tiān xià zhì wàn mín zhě, gài zhī rú tiān, róng zhī rú dì shàng yǒu huān xīn yǐ shǐ bǎi xìng, bǎi xìng xīn rán yǐ shì qí shàng, huān xīn jiāo tōng ér tiān xià zhì. jīn huáng dì jí jiǔ bù yǐ, nǎi shī huò hūn luàn, bù néng jì sì fèng zōng miào, shǒu jì sì, bù kě shǔ tiān xià. qí yì dài zhī. qún chén jiē yuē: huáng tài hòu wèi tiān xià jì, suǒ yǐ ān zōng miào shè jì shén shēn. dùn shǒu fèng zhào. wǔ yuè bǐng chén, lì héng shān wáng hóng wèi huáng dì.
四年夏,少帝自知非皇后子,出怨言,皇太后幽之永巷。詔曰:「凡有天下治萬民者,蓋之如天,容之如地;上有歡心以使百姓,百姓欣然以事其上,歡欣交通而天下治。今皇帝疾久不已,乃失惑昏亂,不能繼嗣奉宗廟,守祭祀,不可屬天下。其議代之。」群臣皆曰:「皇太后為天下計,所以安宗廟、社稷甚深。頓首奉詔。」五月丙辰,立恆山王弘為皇帝。
wǔ nián chūn, nán yuè wáng wèi tuó zì chēng nán wǔ dì. qiū bā yuè, huái yáng wáng qiáng hōng. jiǔ yuè, fā hé dōng shàng dǎng qí tún běi dì.
五年春,南粵王尉佗自稱南武帝。秋八月,淮陽王強薨。九月,發河東、上黨騎屯北地。
liù nián chūn, xīng zhòu jiàn. xià sì yuè, shè tiān xià. zhì zhǎng líng lìng èr qiān dàn. liù yuè, chéng zhǎng líng. xiōng nú kòu dí dào, gōng ā yáng. xíng wǔ fēn qián.
六年春,星晝見。夏四月,赦天下。秩長陵令二千石。六月,城長陵。匈奴寇狄道,攻阿陽。行五分錢。
qī nián dōng shí èr yuè, xiōng nú kòu dí dào, lüè èr qiān yú rén. chūn zhēng yuè dīng chǒu, zhào wáng yǒu yōu sǐ yú dǐ. jǐ chǒu huì, rì yǒu shí zhī, jì. yǐ liáng wáng lǚ chǎn wèi xiāng guó, zhào wáng lù wèi shàng jiāng jūn. lì yíng líng hóu liú zé wèi láng yá wáng. xià wǔ yuè xīn wèi, zhào yuē: zhāo líng fū rén, tài shàng huáng fēi yě wǔ āi hóu xuān fū rén, gāo huáng dì xiōng zǐ yě. hào shì bù chēng, qí yì zūn hào. chéng xiàng chén píng děng qǐng zūn zhāo líng fū rén yuē zhāo líng hòu, wǔ āi hóu yuē wǔ āi wáng, xuān fū rén yuē zhāo āi hòu, liù yuè, zhào wáng huī zì shā. qiū jiǔ yuè, yàn wáng jiàn hōng. nán yuè qīn dào zhǎng shā, qiǎn lóng lǜ hóu zào jiāng bīng jī zhī.
七年冬十二月,匈奴寇狄道,略二千餘人。春正月丁丑,趙王友幽死於邸。己丑晦,日有蝕之,既。以梁王呂產為相國,趙王祿為上將軍。立營陵侯劉澤為琅邪王。夏五月辛未,詔曰:「昭靈夫人,太上皇妃也;武哀侯、宣夫人,高皇帝兄姊也。號諡不稱,其議尊號。」丞相臣平等請尊昭靈夫人曰昭靈後,武哀侯曰武哀王,宣夫人曰昭哀後,六月,趙王恢自殺。秋九月,燕王建薨。南越侵盜長沙,遣隆慮侯灶將兵擊之。
bā nián chūn, fēng zhōng yè zhě zhāng shì qīng wèi liè hóu. zhū zhōng guān huàn zhě lìng chéng jiē cì jué guān nèi hóu, shí yì. xià, jiāng shuǐ hàn shuǐ yì, liú wàn yú jiā.
八年春,封中謁者張釋卿為列侯。諸中官、宦者令、丞皆賜爵關內侯,食邑。夏,江水、漢水溢,流萬餘家。
qiū qī yuè xīn sì, huáng tài hòu bēng yú wèi yāng gōng. yí zhào cì zhū hóu wáng gè qiān jīn, jiāng xiāng liè hóu xià zhì láng lì gè yǒu chà. dà shè tiān xià.
秋七月辛巳,皇太后崩於未央宮。遺詔賜諸侯王各千金,將、相、列侯下至郎吏各有差。大赦天下。
shàng jiāng jūn lù xiāng guó chǎn zhuān bīng bǐng zhèng, zì zhī bèi gāo huáng dì yuē, kǒng wèi dà chén zhū hóu wáng suǒ zhū, yīn móu zuò luàn. shí qí dào huì wáng zǐ zhū xū hóu zhāng zài jīng shī, yǐ lù nǚ wèi fù, zhī qí móu, nǎi shǐ rén gào xiōng qí wáng, lìng fā bīng xī. zhāng yù yǔ tài wèi bó chéng xiàng píng wèi nèi yīng, yǐ zhū zhū lǚ. qí wáng suì fā bīng, yòu zhà láng yá wáng zé fā qí guó bīng, bìng jiāng ér xī. chǎn lù děng qiǎn dà jiāng jūn guàn yīng jiāng bīng jī zhī. yīng zhì xíng yáng, shǐ rén yù qí wáng yǔ lián hé, dài lǚ shì biàn ér gòng zhū zhī.
上將軍祿、相國產顓兵秉政,自知背高皇帝約,恐為大臣、諸侯王所誅,因謀作亂。時齊悼惠王子朱虛侯章在京師,以祿女為婦,知其謀,乃使人告兄齊王,令發兵西。章欲與太尉勃、丞相平為內應,以誅諸呂。齊王遂發兵,又詐琅邪王澤發其國兵,並將而西。產、祿等遣大將軍灌嬰將兵擊之。嬰至滎陽,使人諭齊王與連和,待呂氏變而共誅之。
tài wèi bó yǔ chéng xiàng píng móu, yǐ qǔ zhōu hóu lì shāng zi jì yǔ lù shàn, shǐ rén jié shāng lìng jì dài shuō lù yuē: gāo dì yǔ lǚ hòu gòng dìng tiān xià, liú shì suǒ lì jiǔ wáng, lǚ shì suǒ lì sān wáng, jiē dà chén zhī yì. shì yǐ bù gào zhū hóu wáng, zhū hóu wáng yǐ wèi yí. jīn tài hòu bēng, dì shǎo, zú xià bù jí zhī guó shǒu fān, nǎi wèi shàng jiāng jiāng bīng liú cǐ, wèi dà chén zhū hóu suǒ yí. hé bù sù guī jiāng jūn yìn, yǐ bīng shǔ tài wèi, qǐng liáng wáng yì guī xiāng guó yìn, yǔ dà chén méng ér zhī guó? qí bīng bì bà, dà chén dé ān, zú xià gāo zhěn ér wáng qiān lǐ, cǐ wàn shì zhī lì yě. lù rán qí jì, shǐ rén bào chǎn jí zhū lǚ lǎo rén. huò yǐ wèi bù biàn, jì yóu yù wèi yǒu suǒ jué. lù xìn jì, yǔ jù chū yóu, guò qí gū lǚ xū. xū nù yuē: rǔ wèi jiāng ér qì jūn, lǚ shì jīn wú chù yǐ! nǎi xī chū zhū yù bǎo qì sàn táng xià, yuē: wú wèi tā rén shǒu yě!
太尉勃與丞相平謀,以曲周侯酈商子寄與祿善,使人劫商令寄紿說祿曰:「高帝與呂后共定天下,劉氏所立九王,呂氏所立三王,皆大臣之議。事已布告諸侯王,諸侯王以為宜。今太后崩,帝少,足下不急之國守籓,乃為上將將兵留此,為大臣諸侯所疑。何不速歸將軍印,以兵屬太尉,請梁王亦歸相國印,與大臣盟而之國?齊兵必罷,大臣得安,足下高枕而王千里,此萬世之利也。」祿然其計,使人報產及諸呂老人。或以為不便,計猶豫未有所決。祿信寄,與俱出遊,過其姑呂嬃。嬃怒曰:「汝為將而棄軍,呂氏今無處矣!」乃悉出珠玉、寶器散堂下,曰:「無為它人守也!」
bā yuè gēng shēn, píng yáng hóu zhú xíng yù shǐ dài fū shì, jiàn xiāng guó chǎn jì shì. láng zhōng lìng jiǎ shòu shǐ cóng qí lái, yīn shù chǎn yuē: wáng bù zǎo zhī guó, jīn suī yù xíng, shàng kě dé xié? jù yǐ guàn yīng yǔ qí chǔ hé cóng zhuàng gào chǎn. píng yáng hóu zhú wén qí yǔ, chí gào chéng xiàng píng tài wèi bó. bó yù rù běi jūn, bù dé rù. xiāng píng hóu jì tōng shàng fú jié, nǎi lìng chí jié jiǎo nèi bó běi jūn. bó fù lìng lì jì diǎn kè liú jiē shuō lù, yuē: dì shǐ tài wèi shǒu běi jūn, yù lìng zú xià zhī guó, jí guī jiāng yìn, cí qù. bù rán, huò qiě qǐ. lù suì jiě yìn shǔ diǎn kè, ér yǐ bīng shòu tài wèi bó. bó rù jūn mén, xíng lìng jūn zhōng yuē: wèi lǚ shì yòu tǎn, wèi liú shì zuǒ tǎn. jūn jiē zuǒ tǎn. bó suì jiāng běi jūn. rán shàng yǒu nán jūn, chéng xiàng píng zhào zhū xū hóu zhāng zuǒ bó. bó lìng zhāng jiān jūn mén, lìng píng yáng hóu gào wèi wèi, wú nèi xiāng guó chǎn diàn mén. chǎn bù zhī lù yǐ qù běi jūn, rù wèi yāng gōng yù wèi luàn. diàn mén fú nèi, pái huái wǎng lái. píng yáng hóu chí yǔ tài wèi bó, bó shàng kǒng bù shèng, wèi gǎn sòng yán zhū zhī, nǎi wèi zhū xū hóu zhāng yuē: jí rù gōng wèi dì. zhāng cóng bó qǐng zú qiān rén, rù wèi yāng gōng yē mén, jiàn chǎn tíng zhōng. bù shí, suì jī chǎn, chǎn zǒu. tiān dà fēng, cóng guān luàn, mò gǎn dòu zhě. zhú chǎn, shā zhī láng zhōng fǔ lì shě cè zhōng.
八月庚申,平陽侯窋行御史大夫事,見相國產計事。郎中令賈壽使從齊來,因數產曰:「王不早之國,今雖欲行,尚可得邪?」具以灌嬰與齊、楚合從狀告產。平陽侯窋聞其語,馳告丞相平、太尉勃。勃欲入北軍,不得入。襄平侯紀通尚符節,乃令持節矯內勃北軍。勃復令酈寄、典客劉揭說祿,曰:「帝使太尉守北軍,欲令足下之國,急歸將印,辭去。不然,禍且起。」祿遂解印屬典客,而以兵授太尉勃。勃入軍門,行令軍中曰:「為呂氏右袒,為劉氏左袒。」軍皆左袒。勃遂將北軍。然尚有南軍,丞相平召朱虛侯章佐勃。勃令章監軍門,令平陽侯告衛尉,毋內相國產殿門。產不知祿已去北軍,入未央宮欲為亂。殿門弗內,徘徊往來。平陽侯馳語太尉勃,勃尚恐不勝,未敢誦言誅之,乃謂朱虛侯章曰:「急入宮衛帝。」章從勃請卒千人,入未央宮掖門,見產廷中。餔時,遂擊產,產走。天大風,從官亂,莫敢斗者。逐產,殺之郎中府吏舍廁中。
zhāng yǐ shā chǎn, dì lìng yè zhě chí jié láo zhāng. zhāng yù duó jié, yè zhě bù kěn, zhāng nǎi cóng yǔ zài, yīn jié xìn chí zhǎn zhǎng lè wèi wèi lǚ gēng shǐ. hái rù běi jūn, fù bào tài wèi bó. bó qǐ bài hè zhāng, yuē: suǒ huàn dú chǎn, jīn yǐ zhū, tiān xià dìng yǐ. xīn yǒu, zhǎn lǚ lù, chī shā lǚ xū. fēn bù xī bǔ lǚ nán nǚ, wú shǎo zhǎng jiē zhǎn zhī.
章已殺產,帝令謁者持節勞章。章欲奪節,謁者不肯,章乃從與載,因節信馳斬長樂衛尉呂更始。還入北軍,復報太尉勃。勃起拜賀章,曰:「所患獨產,今已誅,天下定矣。」辛酉,斬呂祿,笞殺呂嬃。分部悉捕呂男女,無少長皆斬之。
dà chén xiāng yǔ yīn móu, yǐ wèi shǎo dì jí sān dì wèi wáng zhě jiē fēi xiào huì zi, fù gòng zhū zhī, zūn lì wén dì. yǔ zài zhōu bó gāo wǔ wáng chuán.
大臣相與陰謀,以為少帝及三弟為王者皆非孝惠子,復共誅之,尊立文帝。語在周勃、高五王《傳》。
zàn yuē: xiào huì gāo hòu zhī shí, hǎi nèi dé lí zhàn guó zhī kǔ, jūn chén jù yù wú wèi, gù huì dì gǒng jǐ, gāo hòu nǚ zhǔ zhì zhèng, bù chū fáng tà, ér tiān xià yàn rán, xíng fá hǎn yòng, mín wù jià sè, yī shí zī zhí.
贊曰:孝惠、高后之時,海內得離戰國之苦,君臣俱欲無為,故惠帝拱己,高后女主制政,不出房闥,而天下晏然,刑罰罕用,民務稼穡,衣食滋殖。