tài qīng zhī shǐ yě, hé shùn yǐ jì mò, zhì zhēn ér sù pǔ, xián jìng ér bù zào, tuī yí ér wú gù, zài nèi ér hé hū dào, chū wài ér diào yú yì, fā dòng ér chéng yú wén, xíng kuài ér biàn yú wù. qí yán lüè ér xún lǐ, qí xíng tuì ér shùn qíng, qí xīn yú ér bù wěi, qí shì sù ér bù shì. shì yǐ bù zé shí rì, bù zhān guà zhào, bù móu suǒ shǐ, bù yì suǒ zhōng ān zé zhǐ, jī zé xíng tōng tǐ yú tiān dì, tóng jīng gàn yīn yáng yī hé yú sì shí, míng zhào yú rì yuè, yǔ zào huà zhě xiāng cí xióng. shì yǐ tiān fù yǐ dé, dì zài yǐ lè sì shí bù shī qí xù, fēng yǔ bù jiàng qí nüè rì yuè shū qīng ér yáng guāng, wǔ xīng xún guǐ ér bù shī qí xíng. dāng cǐ zhī shí, xuán yuán zhì tāng ér yùn zhào, fèng lín zhì, shī guī zhào, gān lù xià, zhú shí mǎn, liú huáng chū ér zhū cǎo shēng, jī xiè zhà wěi, mò cáng yú xīn.
太清之始也，和順以寂漠，質真而素樸，閒靜而不躁，推移而無故，在內而合乎道，出外而調於義，發動而成於文，行快而便於物。其言略而循理，其行侻而順情，其心愉而不偽，其事素而不飾。是以不擇時日，不占卦兆，不謀所始，不議所終；安則止，激則行；通體於天地，同精幹陰陽；一和於四時，明照於日月，與造化者相雌雄。是以天覆以德，地載以樂；四時不失其敘，風雨不降其虐；日月淑清而揚光，五星循軌而不失其行。當此之時，玄元至湯而運照，鳳麟至，蓍龜兆，甘露下，竹實滿，流黃出而朱草生，機械詐偽，莫藏於心。

dǎi zhì shuāi shì, juān shān shí, qiè jīn yù, tī bàng shèn, xiāo gāng tiě, ér wàn wù bù zī. kū tāi shā yāo, qí lín bù yóu: fù cháo huǐ luǎn, fèng huáng bù xiáng zuān suì qǔ huǒ, gòu mù wèi tái fén lín ér tián, jié zé ér yú rén xiè bù zú, chù cáng yǒu yú, ér wàn wù bù fán zhào, méng yá luǎn tāi ér bù chéng zhě, chù zhī tài bàn yǐ. jī rǎng ér qiū chù, fèn tián ér zhǒng gǔ jué dì ér jǐng yǐn, shū chuān ér wèi lì zhú chéng ér wèi gù, jū shòu yǐ wèi chù zé yīn yáng móu lì, sì shí shī xù léi tíng huǐ zhé, báo xiàn jiàng nüè fēn wù shuāng xuě bù jì, ér wàn wù jiāo yāo. zāi zhēn huì, jù liè mǔ shān yě tǎn, zhǎng miáo xiù cǎo mù zhī jù méng xián huá dài shí ér sǐ zhě, bù kě shèng shù. nǎi zhì xià wū gōng jià, xiàn lián fáng zhí lǎo yán cuī tí, diāo zhuó kè lòu qiáo zhī líng ā, fū róng jì hé wǔ cǎi zhēng shèng, liú màn lù lí xiū shàn qū xiào, yāo jiǎo céng náo, máng fán fēn ná, yǐ xiāng jiāo chí gōng shū wáng ěr wú suǒ cuò qí jī jué xuē jù, rán yóu wèi néng dàn rén zhǔ zhī yù yě. shì yǐ sōng bǎi jūn lù xià gǎo, jiāng hé sān chuān, jué ér bù liú, yí yáng zài mù, fēi qióng mǎn yě tiān hàn dì chè, fèng huáng bù xià jù zhǎo jū yá dài jiǎo chū jù zhī shòu, yú shì zhì yǐ. mín zhī zhuān shì péng lú, wú suǒ guī sù, dòng è jī hán, sǐ zhě xiāng zhěn xí yě. jí dào fēn shān chuān huō gǔ, shǐ yǒu rǎng jiè jì rén duō shǎo zhòng guǎ, shǐ yǒu fèn shù zhú chéng jué chí, shè jī xiè xiǎn zǔ yǐ wèi bèi shì zhí shì, zhì fú děng, yì guì jiàn, chà xián bù xiào, jīng fěi yù, xíng shǎng fá, zé bīng gé xìng ér fēn zhēng shēng mín zhī miè yì yāo yǐn, nüè shā bù gū ér xíng zhū wú zuì, yú shì shēng yǐ.
逮至衰世，鐫山石，鍥金玉，擿蚌蜃，消鋼鐵，而萬物不滋。刳胎殺夭，麒麟不游：覆巢毀卵，鳳皇不翔；鑽燧取火，構木為台；焚林而田，竭澤而漁；人械不足，畜藏有餘，而萬物不繁兆，萌牙卵胎而不成者，處之太半矣。積壤而丘處，糞田而種穀；掘地而井飲，疏川而為利；築城而為固，拘獸以為畜；則陰陽繆戾，四時失敘；雷霆毀折，雹霰降虐；氛霧霜雪不霽，而萬物燋夭。菑榛穢，聚埒畝；芟野菼，長苗秀；草木之句萌銜華戴實而死者，不可勝數。乃至夏屋宮駕，縣聯房植；橑檐榱題，雕琢刻鏤；喬枝菱阿，夫容芰荷；五采爭勝，流漫陸離；修掞曲校，夭矯曾撓，芒繁紛挐，以相交持；公輸、王爾無所錯其剞劂削鋸，然猶未能澹人主之欲也。是以松柏菌露夏槁，江河三川，絕而不流，夷羊在牧，飛蛩滿野；天旱地坼，鳳皇不下；句爪、居牙、戴角、出距之獸，於是鷙矣。民之專室蓬廬，無所歸宿，凍餓饑寒，死者相枕席也。及到分山川豁谷，使有壤界；計人多少眾寡，使有分數；築城掘池，設機械險阻以為備；飾職事，制服等，異貴賤，差賢不肖，經誹譽，行賞罰，則兵革興而分爭生；民之滅抑夭隱，虐殺不辜而刑誅無罪，於是生矣。

tiān dì zhī hé hé, yīn yáng zhī táo huà wàn wù, jiē chéng rén qì zhě yě. shì gù shàng xià lí xīn, qì nǎi shàng zhēng jūn chén bù hé, wǔ gǔ bù wèi. jù rì dōng zhì sì shí liù rì, tiān hán hé ér wèi jiàng, dì huái qì ér wèi yáng, yīn yáng chǔ yǔ, hū xī jìn tán, bāo guǒ fēng sú, zhēn zhuó shū, báo zhòng yí, yǐ xiāng ǒu fù yùn niàng, ér chéng yù qún shēng. shì gù chūn sù qiū róng, dōng léi xià shuāng, jiē zéi qì zhī suǒ shēng. yóu cǐ guān zhī, tiān dì yǔ zhòu, yī rén zhī shēn yě liù hé zhī nèi, yī rén zhī zhì yě. shì gù míng yú xìng zhě, tiān dì bù néng xié yě shěn yú fú zhě, guài wù bù néng huò yě. gù shèng rén zhě, yóu jìn zhī yuǎn, ér wàn shū wèi yī gǔ zhī rén, tóng qì yú tiān dì, yǔ yī shì ér yōu yóu. dāng cǐ zhī shí, wú qìng hè zhī lì, xíng fá zhī wēi, lǐ yì lián chǐ bù shè, huǐ yù rén bǐ bù lì, ér wàn mín mò xiāng qīn qī bào nüè, yóu zài yú hùn míng zhī zhōng. dǎi zhì shuāi shì, rén zhòng cái guǎ, shì lì láo ér yǎng bù zú, yú shì fèn zhēng shēng, shì yǐ guì rén. rén bǐ bù qí, bǐ zhōu péng dǎng, shè zhà xū, huái jī xiè qiǎo gù zhī xīn, ér xìng shī yǐ, shì yǐ guì yì. yīn yáng zhī qíng mò bù yǒu xuè qì zhī gǎn, nán nǚ qún jū zá chù ér wú bié, shì yǐ guì lǐ. xìng mìng zhī qíng, yín ér xiāng xié, yǐ bù dé yǐ zé bù hé, shì yǐ guì lè. shì gù rén yì lǐ lè zhě, kě yǐ jiù bài, ér fēi tōng zhì zhī zhì yě.
天地之合和，陰陽之陶化萬物，皆乘人氣者也。是故上下離心，氣乃上蒸；君臣不和，五穀不為。距日冬至四十六日，天含和而未降，地懷氣而未揚，陰陽儲與，呼吸浸潭，包裹風俗，斟酌殊，薄眾宜，以相嘔咐醞釀，而成育群生。是故春肅秋榮，冬雷夏霜，皆賊氣之所生。由此觀之，天地宇宙，一人之身也；六合之內，一人之制也。是故明於性者，天地不能脅也；審於符者，怪物不能惑也。故聖人者，由近知遠，而萬殊為一；古之人，同氣於天地，與一世而優遊。當此之時，無慶賀之利，刑罰之威，禮義廉恥不設，毀譽仁鄙不立，而萬民莫相侵欺暴虐，猶在於混冥之中。逮至衰世，人眾財寡，事力勞而養不足，於是忿爭生，是以貴仁。仁鄙不齊，比周朋黨，設詐諝，懷機械巧故之心，而性失矣，是以貴義。陰陽之情莫不有血氣之感，男女群居雜處而無別，是以貴禮。性命之情，淫而相脅，以不得已則不和，是以貴樂。是故仁義禮樂者，可以救敗，而非通治之至也。

fū rén zhě, suǒ yǐ jiù zhēng yě yì zhě, suǒ yǐ jiù shī yě lǐ yě, suǒ yǐ jiù yín yě lè zhě, suǒ yǐ jiù yōu yě. shén míng dìng yú tiān xià ér xīn fǎn qí chū, xīn fǎn qí chū ér mín xìng shàn, mín xìng shàn ér tiān dì yīn yáng cóng ér bāo zhī, zé cái zú ér rén dàn yǐ, tān bǐ fèn zhēng bù dé shēng yān. yóu cǐ guān zhī, zé rén yì bù yòng yǐ. dào dé dìng yú tiān xià ér mín chún pǔ, zé mù bù yíng yú sè, ěr bù yín yú shēng, zuò pái ér gē yáo, bèi fā ér fú yóu, suī yǒu máo qiáng xī shī zhī sè, bù zhī shuō yě, diào yǔ wǔ xiàng, bù zhī lè yě, yín yì wú bié bù shēng yān. yóu cǐ guān zhī, lǐ lè bù yòng yě. shì gù dé shuāi rán hòu rén shēng, xíng jǔ rán hòu yì lì, hé shī rán hòu shēng diào, lǐ yín rán hòu róng shì. shì gù zhī shén míng rán hòu zhī dào dé zhī bù zú wèi yě, zhī dào dé rán hòu zhī rén yì zhī bù zú xíng yě, zhī rén yì rán hòu zhī lǐ lè zhī bù zú xiū yě. jīn bèi qí běn ér qiú qí mò, shì qí yào ér suǒ zhī yú xiáng, wèi kě yǔ yán zhì yě.
夫仁者，所以救爭也；義者，所以救失也；禮也，所以救淫也；樂者，所以救憂也。神明定於天下而心反其初，心反其初而民性善，民性善而天地陰陽從而包之，則財足而人澹矣，貪鄙忿爭不得生焉。由此觀之，則仁義不用矣。道德定於天下而民純樸，則目不營於色，耳不淫於聲，坐俳而歌謠，被發而浮游，雖有毛嬙、西施之色，不知說也，掉羽、武象，不知樂也，淫泆無別不生焉。由此觀之，禮樂不用也。是故德衰然後仁生，行沮然後義立，和失然後聲調，禮淫然後容飾。是故知神明然後知道德之不足為也，知道德然後知仁義之不足行也，知仁義然後知禮樂之不足修也。今背其本而求其末，釋其要而索之於詳，未可與言至也。

tiān dì zhī dà, kě yǐ jǔ biǎo shí yě xīng yuè zhī xíng, kě yǐ lì tuī de yě léi zhèn zhī shēng, kě yǐ gǔ zhōng xiě yě fēng yǔ zhī biàn, kě yǐ yīn lǜ zhī yě. shì gù dà kě dǔ zhě, kě dé ér liàng yě míng kě jiàn zhě, kě dé ér bì yě: shēng kě wén zhě, kě dé ér diào yě sè kě chá zhě, kě dé ér bié yě. fū zhì dà, tiān dì fú néng hán yě zhì wēi, shén míng fú néng lǐng yě. jí zhì jiàn lǜ lì, bié wǔ sè, yì qīng zhuó, wèi gān kǔ, zé pǔ sàn ér wèi qì yǐ. lì rén yì, xiū lǐ lè, zé dé qiān ér wèi wěi yǐ. jí wěi zhī shēng yě, shì zhì yǐ jīng yú, shè zhà yǐ qiǎo shàng, tiān xià yǒu néng chí zhī zhě, yǒu néng zhì zhī zhě yě. xī zhě cāng xié zuò shū, ér tiān yù sù, guǐ yè kū bó yì zuò jǐng, ér lóng dēng xuán yún, shén qī kūn lún, néng yù duō ér dé yù báo yǐ. gù zhōu dǐng zhe chuí, shǐ xián qí zhǐ, yǐ míng dà qiǎo zhī bù kě wèi yě.
天地之大，可以矩表識也；星月之行，可以歷推得也；雷震之聲，可以鼓鍾寫也；風雨之變，可以音律知也。是故大可睹者，可得而量也；明可見者，可得而蔽也：聲可聞者，可得而調也；色可察者，可得而別也。夫至大，天地弗能含也；至微，神明弗能領也。及至建律歷，別五色，異清濁，味甘苦，則朴散而為器矣。立仁義，修禮樂，則德遷而為偽矣。及偽之生也，飾智以驚愚，設詐以巧上，天下有能持之者，有能治之者也。昔者蒼頡作書，而天雨粟，鬼夜哭；伯益作井，而龍登玄雲，神棲崑崙，能愈多而德愈薄矣。故周鼎著倕，使銜其指，以明大巧之不可為也。

gù zhì rén zhī zhì yě, xīn yǔ shén chù, xíng yǔ xìng diào jìng ér tǐ dé, dòng ér lǐ tōng suí zì rán zhī xìng, ér yuán bù dé yǐ zhī huà dòng rán wú wèi ér tiān xià zì hé, dàn rán wú yù ér mín zì pǔ wú jī xiáng ér mín bù yāo, bù fèn zhēng ér yǎng zú jiān bāo hǎi nèi, zé jí hòu shì, bù zhī wèi zhī zhě shuí hé. shì gù shēng wú hào, sǐ fū shì, shí bù jù ér míng bù lì, shī zhě bù dé, shòu zhě bù ràng, dé jiāo guī yān, ér mò zhī chōng rěn yě. gù dé zhī suǒ zǒng, dào fú néng hài yě, zhì zhī suǒ bù zhī, biàn fú néng jiě yě. bù yán zhī biàn, bù dào zhī dào, ruò huò tōng yān, wèi zhī tiān fǔ. qǔ yān ér bù sǔn, zhuó yān ér bù jié, mò zhī qí suǒ yóu chū, shì wèi yáo guāng. yáo guāng zhě, zī liáng wàn wù zhě yě.
故至人之治也，心與神處，形與性調；靜而體德，動而理通；隨自然之性，而緣不得已之化；洞然無為而天下自和，憺然無欲而民自朴；無機祥而民不夭，不忿爭而養足；兼包海內，澤及後世，不知為之者誰何。是故生無號，死夫諡，實不聚而名不立，施者不德，受者不讓，德交歸焉，而莫之充忍也。故德之所總，道弗能害也，智之所不知，辯弗能解也。不言之辯，不道之道，若或通焉，謂之天府。取焉而不損，酌焉而不竭，莫知其所由出，是謂瑤光。瑤光者，資糧萬物者也。

zhèn kùn qióng, bǔ bù zú, zé míng shēng xìng lì chú hài, fá luàn jìn bào, zé gōng chéng. shì wú zāi hài, suī shén wú suǒ shī qí dé shàng xià hé jí, suī xián wú suǒ lì qí gōng. xī róng chéng shì zhī shí, dào lù yàn háng liè chù, tuō yīng ér yú cháo shàng, zhì yú liáng yú mǔ shǒu, hǔ bào kě wěi, huī shé kě gēn, ér bù zhī qí suǒ yóu rán. dǎi zhì yáo zhī shí, shí rì bìng chū, jiāo hé jià, shā cǎo mù, ér mín wú suǒ shí. yà yǔ záo chǐ jiǔ yīng dà fēng fēng xī xiū shé jiē wèi mín hài. yáo nǎi shǐ yì zhū záo chǐ yú chóu huá zhī yě, shā jiǔ yīng yú xiōng shuǐ zhī shàng, jiǎo dà fēng yú qīng qiū zhī zé, shàng shè shí rì ér xià shā yà yǔ, duàn xiū shé yú dòng tíng, qín fēng xī yú sāng lín, wàn mín jiē xǐ, zhì yáo yǐ wèi tiān zǐ. yú shì tiān xià guǎng shǎn xiǎn yì yuǎn jìn shǐ yǒu dào lǐ. shùn zhī shí, gòng gōng zhèn tāo hóng shuǐ, yǐ báo kōng sāng, lóng mén wèi kāi, lǚ liáng wèi fā, jiāng huái tōng liú, sì hǎi míng xìng, mín jiē shàng qiū líng, fù shù mù. shùn nǎi shǐ yǔ shū sān jiāng wǔ hú, pì yī què, mín chán jiàn, píng tōng gōu lù, liú zhù dōng hǎi. hóng shuǐ lòu, jiǔ zhōu gàn, wàn mín jiē níng qí xìng. shì yǐ chēng yáo shùn yǐ wèi shèng. wǎn shì zhī shí, dì yǒu jié zhòu, wèi xuán shì yáo tái xiàng láng yù chuáng, zhòu wèi ròu pǔ jiǔ chí, liáo fén tiān xià zhī cái, bà kǔ wàn mín zhī lì, kū jiàn zhě, tī yùn fù, rǎng tiān xià, nüè bǎi xìng. yú shì tāng nǎi yǐ gé chē sān bǎi chéng, fá jié yú nán cháo, fàng zhī xià tái wǔ wáng jiǎ zú sān qiān, pò zhòu mù yě, shā zhī yú xuān shì. tiān xià níng dìng, bǎi xìng hé jí, shì yǐ chēng tāng wǔ zhī xián. yóu cǐ guān zhī, yǒu xián shèng zhī míng zhě, bì zāo luàn shì zhī huàn yě.
振困窮，補不足，則名生；興利除害，伐亂禁暴，則功成。世無災害，雖神無所施其德；上下和輯，雖賢無所立其功。昔容成氏之時，道路雁行列處，托嬰兒於巢上，置餘糧於畝首，虎豹可尾，虺蛇可跟，而不知其所由然。逮至堯之時，十日並出，焦禾稼，殺 草木，而民無所食。猰貐、鑿齒、九嬰、大風、封豨、修蛇皆為民害。堯乃使羿誅鑿齒於疇華之野，殺九嬰於凶水之上，繳大風於青丘之澤，上射十日而下殺猰貐，斷修蛇於洞庭，禽封豨於桑林，萬民皆喜，置堯以為天子。於是天下廣陝險易遠近始有道里。舜之時，共工振滔洪水，以薄空桑，龍門未開，呂梁未發，江淮通流，四海溟涬，民皆上丘陵，赴樹木。舜乃使禹疏三江五湖，辟伊闕，民廛澗，平通溝陸，流注東海。鴻水漏，九州干，萬民皆寧其性。是以稱堯、舜以為聖。晚世之時，帝有桀、紂，為琁室、瑤台、象廊、玉床，紂為肉圃、酒池，燎焚天下之財，罷苦萬民之力，刳諫者，剔孕婦，攘天下，虐百姓。於是湯乃以革車三百乘，伐桀於南巢，放之夏台；武王甲卒三千，破紂牧野，殺之於宣室。天下寧定，百姓和集，是以稱湯、武之賢。由此觀之，有賢聖之名者，必遭亂世之患也。

zhì rén shēng luàn shì zhī zhōng, hán dé huái dào, jū wú qióng zhī zhì, qián kǒu qǐn shuō, suì bù yán ér sǐ zhě zhòng yǐ, rán tiān xià mò zhī guì qí bù yán yě. gù dào kě dào, fēi cháng dào, míng kě míng, fēi cháng míng, zhe yú zhú bó, lòu yú jīn shí, kě chuán yú rén zhě, qí cū yě. wǔ dì sān wáng, shū shì ér tóng zhǐ, yì lù ér tóng guī. wǎn shì xué zhě, bù zhī dào zhī suǒ yī tǐ, dé zhī suǒ zǒng yào, qǔ chéng zhī jī, xiāng yǔ wēi zuò ér shuō zhī, gǔ gē ér wǔ zhī, gù bó xué duō wén ér bù miǎn yú huò. shī yún: bù gǎn bào hǔ, bù gǎn féng hé. rén zhī yī, mò zhī qí tā. cǐ zhī wèi yě.
至人生亂世之中，含德懷道，拘無窮之智，鉗口寢說，遂不言而死者眾矣，然天下莫知貴其不言也。故道可道，非常道，名可名，非常名，著於竹帛，鏤於金石，可傳於人者，其粗也。五帝三王，殊事而同指，異路而同歸。晚世學者，不知道之所一體，德之所總要，取成之跡，相與危坐而說之，鼓歌而舞之，故博學多聞而不免於惑。詩云： 「不敢暴虎，不敢馮河。人知一，莫知其他。」此之謂也。

dì zhě tǐ tài yī, wáng zhě fǎ yīn yáng, bà zhě zé sì shí, jūn zhě yòng liù lǜ. bǐng tài yī zhě, láo lóng tiān dì, dàn yā shān chuān hán tǔ yīn yáng, shēn yè sì shí jì gāng bā jí, jīng wěi liù hé fù lù zhào dǎo, pǔ sì wú sī xuān fēi rú dòng, mò bù yǎng dé ér shēng. yīn yáng zhě, chéng tiān dì zhī hé, xíng wàn shū zhī tǐ hán qì huà wù, yǐ chéng liè lèi yíng suō juǎn shū, lún yú bù cè zhōng shǐ xū mǎn, zhuǎn yú wú yuán. sì shí zhě, chūn shēng xià zhǎng, qiū shōu dōng cáng qǔ yǔ yǒu jié, chū rù yǒu shí kāi hé zhāng shè, bù shī qí xù xǐ nù gāng róu, bù lí qí lǐ. liù lǜ zhě, shēng zhī yǔ shā yě, shǎng zhī yǔ fá yě, yǔ zhī yǔ duó yě, fēi cǐ wú dào yě. gù jǐn yú quán héng zhǔn shéng, shěn hū qīng zhòng, zú yǐ zhì qí jìng nèi yǐ.
帝者體太一，王者法陰陽，霸者則四時，君者用六律。秉太一者，牢籠天地，彈壓山川；含吐陰陽，伸曳四時；紀綱八極，經緯六合；覆露照導，普汜無私；蠉飛蠕動，莫不仰德而生。陰陽者，承天地之和，形萬殊之體；含氣化物，以成埒類；贏縮卷舒，淪於不測；終始虛滿，轉於無原。四時者，春生夏長，秋收冬藏；取予有節，出入有時；開闔張歙，不失其敘；喜怒剛柔，不離其理。六律者，生之與殺也，賞之與罰也，予之與奪也，非此無道也。故謹於權衡準繩，審乎輕重，足以治其境內矣。

shì gù tǐ tài yī zhě, míng yú tiān dì zhī qíng, tōng yú dào dé zhī lún cōng míng yào yú rì yuè, jīng shén tōng yú wàn wù dòng jìng diào yú yīn yáng, xǐ nù hé yú sì shí dé zé shī yú fāng wài, míng shēng chuán yú hòu shì. fǎ yīn yáng zhě, dé yǔ tiān dì cān, míng yǔ rì yuè bìng, jīng yǔ guǐ shén zǒng dài yuán lǚ fāng, bào biǎo huái shéng nèi néng zhì shēn, wài néng dé rén fā hào shī lìng, tiān xià mò bù cóng fēng. zé sì shí zhě, róu ér bù cuì, gāng ér bù guì kuān ér bù sì, sù ér bù bèi yōu róu wěi cóng, yǐ yǎng qún lèi qí dé hán yú ér róng bù xiào, wú suǒ sī ài. yòng liù lǜ zhě, fá luàn jìn bào, jìn xián ér tuì bù xiào fú bō yǐ wèi zhèng, huài xiǎn yǐ wèi píng, jiǎo wǎng yǐ wèi zhí míng yú jìn shě kāi bì zhī dào, chéng shí yīn shì, yǐ fú yì rén xīn yě. dì zhě tǐ yīn yáng zé qīn, wáng zhě fǎ sì shí zé xuē, bà zhě jié liù lǜ zé rǔ, jūn zhě shī zhǔn shéng zé fèi. gù xiǎo ér xíng dà, zé tāo tiǎo ér bù qīn dà ér xíng xiǎo, zé xiá ài ér bù róng guì jiàn bù shī qí tǐ, ér tiān xià zhì yǐ.
是故體太一者，明於天地之情，通於道德之倫；聰明耀於日月，精神通於萬物；動靜調於陰陽，喜怒和於四時；德澤施於方外，名聲傳於後世。法陰陽者，德與天地參，明與日月並，精與鬼神總；戴圓履方，抱表懷繩；內能治身，外能得人；發號施令，天下莫不從風。則四時者，柔而不脆，剛而不鞼；寬而不肆，肅而不悖；優柔委從，以養群類；其德含愚而容不肖，無所私愛。用六律者，伐亂禁暴，進賢而退不肖；扶撥以為正，壞險以為平，矯枉以為直；明于禁舍開閉之道，乘時因勢，以服役人心也。帝者體陰陽則侵，王者法四時則削，霸者節六律則辱，君者失準繩則廢。故小而行大，則滔窕而不親；大而行小，則狹隘而不容；貴賤不失其體，而天下治矣。

tiān ài qí jīng, dì ài qí píng, rén ài qí qíng. tiān zhī jīng, rì yuè xīng chén léi diàn fēng yǔ yě dì zhī píng, shuǐ huǒ jīn mù tǔ yě rén zhī qíng, sī lǜ cōng míng xǐ nù yě. gù bì sì guān, zhǐ wǔ dùn, zé yǔ dào lún, shì gù shén míng cáng yú wú xíng, jīng shén fǎn yú zhì zhēn, zé mù míng ér bù yǐ shì, ěr cōng ér bù yǐ tīng, xīn tiáo dá ér bù yǐ sī lǜ wěi ér fú wèi, hé ér fú jīn míng xìng mìng zhī qíng, ér zhì gù bù dé zá yān. jīng xiè yú mù, zé qí shì míng zài yú ěr, zé qí tīng cōng liú yú kǒu, zé qí yán dāng jí yú xīn, zé qí lǜ tōng. gù bì sì guān zé shēn wú huàn, bǎi jié mò yuàn, mò sǐ mò shēng, mò xū mò yíng, shì wèi zhēn rén.
天愛其精，地愛其平，人愛其情。天之精，日月星辰雷電風雨也；地之平，水火金木土也；人之情，思慮聰明喜怒也。故閉四關，止五遁，則與道淪，是故神明藏於無形，精神反於至真，則目明而不以視，耳聰而不以聽，心條達而不以思慮；委而弗為，和而弗矜；冥性命之情，而智故不得雜焉。精泄於目，則其視明；在於耳，則其聽聰；留於口，則其言當；集於心，則其慮通。故閉四關則身無患，百節莫苑，莫死莫生，莫虛莫盈，是謂真人。

fán luàn zhī suǒ yóu shēng zhě, jiē zài liú dùn. liú dùn zhī suǒ shēng zhě wǔ. dà gòu jià, xìng gōng shì yán lóu zhàn dào, jī qī jǐng gàn biāo zhū bó lú, yǐ xiāng zhī chí mù qiǎo zhī shì, pán xiān kè yǎn yíng lòu diāo zhuó, guǐ wén huí bō shàng yóu yì yù, líng shū zhěn bào máng fán luàn zé, qiǎo wěi fēn ná, yǐ xiāng cuī cuò, cǐ dùn yú mù yě. záo hàn chí zhī shēn, sì zhěn yá zhī yuǎn, lái xī gǔ zhī liú, shì qū yá zhī jì, jī dié xuán shí, yǐ chún xiū qí, yì yù nù lài, yǐ yáng jī bō, qū fú zhān jiǒng, yǐ xiàng yú wú, yì shù lián líng, yǐ shí biē yú, hóng hú liáng sù shuāng, dào liáng ráo xú, lóng zhōu yì shǒu, fú chuī yǐ yú, cǐ dùn yú shì yě. gāo zhú chéng guō, shè shù xiǎn zǔ chóng tái xiè zhī lóng, chǐ yuàn yòu zhī dà, yǐ qióng yào miào zhī wàng wèi què zhī gāo, shàng jì qīng yún dà shà zēng jiā, nǐ yú kūn lún xiū wèi qiáng yuán, yǒng dào xiāng lián cán gāo zēng xià, jī tǔ wèi shān jiē jìng lì yuǎn, zhí dào yí xiǎn, zhōng rì chí wù ér wú jī dǎo zhī huàn, cǐ dùn yú tǔ yě. dà zhōng dǐng, měi zhòng qì, huá chóng shū lòu, yǐ xiāng móu zhěn qǐn sì fú hǔ, pán lóng lián zǔ kūn yù duǒ xuàn, zhào yào huī huáng yǎn jiǎn liáo jiū qū chéng wén zhāng diāo zhuó zhī shì, duàn xī wén náo zhà huì zhà míng, yì wēi miè xiá shuāng wén shěn jū, ruò diàn qú chú chán jǐn jīng rǒng, shì shù ér shū, cǐ dùn yú jīn yě. jiān áo fén zhì, diào qí hé zhī shì, yǐ qióng jīng wú gān suān zhī biàn fén lín ér liè, shāo liáo dà mù gǔ tuó chuī duǒ, yǐ xiāo tóng tiě mí liú jiān duàn, wú yān zú mù shān wú jùn gàn, lín wú zhè zǐ liáo mù yǐ wèi tàn, fán cǎo ér wèi huī yě mǎng bái sù, bù dé qí shí shàng yǎn tiān guāng, xià zhēn dì cái, cǐ dùn yú huǒ yě. cǐ wǔ zhě, yī zú yǐ wáng tiān xià yǐ.
凡亂之所由生者，皆在流遁。流遁之所生者五。大構駕，興宮室；延樓棧道，雞棲井幹；標株欂櫨，以相支持；木巧之飾，盤纖刻儼；贏鏤雕琢，詭文回波；尚游瀷淢，菱抒紾抱；芒繁亂澤，巧偽紛挐，以相摧錯，此遁於木也。鑿汗池之深，肆畛崖之遠，來谿谷之流，飾曲崖之際，積牒旋石，以純修碕，抑淢怒瀨，以揚激波，曲拂邅迥，以像湡浯，益樹蓮菱，以食鱉魚，鴻鵠粱鷫鷞，稻粱饒徐，龍舟鷁首，浮吹以娛，此遁於世也。高築城郭，設樹險阻；崇台榭之隆，侈苑囿之大，以窮要妙之望；魏闕之高，上際青雲；大廈曾加，擬於崑崙；修為牆垣，甬道相連；殘高增下，積土為山；接徑歷遠，直道夷險，終日馳鶩而無蹟蹈之患，此遁於土也。大鐘鼎，美重器，華蟲疏鏤，以相繆紾；寢兕伏虎，蟠龍連組；焜昱鍺眩，照耀輝煌；偃蹇寥糾、曲成文章；雕琢之飾，鍛錫文鐃；乍晦乍明，抑微滅瑕；霜文沈居，若簟籧篨；纏錦經宂，似數而疏，此遁於金也。煎熬焚炙，調齊和之適，以窮荊吳甘酸之變；焚林而獵，燒燎大木；鼓橐吹埵，以銷銅鐵；靡流堅鍛，無猒足目；山無峻干，林無柘梓；燎木以為炭，燔草而為灰；野莽白素，不得其時；上掩天光，下珍地財，此遁於火也。此五者，一足以亡天下矣。

shì gù gǔ zhě míng táng zhī zhì, xià zhī rùn shī fú néng jí, shàng zhī wù lù fú néng rù, sì fāng zhī fēng fú néng xí tǔ shì bù wén, mù gōng bù zhuó, jīn qì bù lòu yī wú yú chà zhī xuē, guān wú gū luǒ zhī lǐ táng dà zú yǐ zhōu xuán lǐ wén, jìng jié zú yǐ xiǎng shàng dì lǐ guǐ shén, yǐ shì mín zhī jiǎn jié.
是故古者明堂之制，下之潤濕弗能及，上之霧露弗能入，四方之風弗能襲；土事不文，木工不斵，金器不鏤；衣無隅差之削，冠無觚蠃之理；堂大足以周旋理文，靜潔足以享上帝、禮鬼神，以示民知儉節。

fū shēng sè wǔ wèi, yuǎn guó zhēn guài, guī yì qí wù, zú yǐ biàn xīn yì zhì, yáo dàng jīng shén, gǎn dòng xuè qì zhě, bù kě shèng jì yě. fū tiān dì zhī shēng cái yě, běn bù guò wǔ. shèng rén jié wǔ xíng, zé zhì bù huāng. fán rén zhī xìng, xīn hé yù de zé lè, lè sī dòng, dòng sī dǎo, dǎo sī dàng, dàng sī gē, gē sī wǔ, gē wǔ jié zé qín shòu tiào yǐ. rén zhī xìng, xīn yǒu yōu sàng zé bēi, bēi zé āi, āi sī fèn, fèn sī nù, nù sī dòng, dòng zé shǒu zú bù jìng. rén zhī xìng, yǒu qīn fàn zé nù, nù zé xuè chōng, xuè chōng zé qì jī, qì jī zé fā nù, fā nù zé yǒu suǒ shì hàn yǐ. gù zhōng gǔ guǎn xiāo, gàn qī yǔ máo, suǒ yǐ shì xǐ yě. shuāi dié jū zhàng, kū yǒng yǒu jié, suǒ yǐ shì āi yě. bīng gé yǔ máo, jīn gǔ fǔ yuè, suǒ yǐ shì nù yě. bì yǒu qí zhì, nǎi wèi zhī wén.
夫聲色五味，遠國珍怪，瑰異奇物，足以變心易志，搖盪精神，感動血氣者，不可勝計也。夫天地之生財也，本不過五。聖人節五行，則治不荒。凡人之性，心和欲得則樂，樂斯動，動斯蹈，蹈斯盪，盪斯歌，歌斯舞，歌舞節則禽獸跳矣。人之性，心有憂喪則悲，悲則哀，哀斯憤，憤斯怒，怒斯動，動則手足不靜。人之性，有侵犯則怒，怒則血充，血充則氣激，氣激則發怒，發怒則有所釋憾矣。故鐘鼓管簫，干戚羽旄，所以飾喜也。衰絰苴杖，哭踴有節，所以飾哀也。兵革羽旄，金鼓斧鉞，所以飾怒也。必有其質，乃為之文。

gǔ zhě shèng zài shàng, zhèng jiào píng, rén ài qià shàng xià tóng xīn, jūn chén jí mù yī shí yǒu yú, jiā gěi rén zú fù cí zǐ xiào, xiōng liáng dì shùn shēng zhě bù yuàn, sǐ zhě bù hèn tiān xià hé qià, rén dé qí yuàn. fū rén xiāng lè wú suǒ fā kuàng, gù shèng rén wèi zhī zuò lè yǐ hé jié zhī. mò shì zhī zhèng, tián yú zhòng shuì, guān shì jí zhēng, zé liáng bì jìn wǎng shǔ wú suǒ bù, lái sì wú suǒ shè mín lì jié yú yáo yì, cái yòng dān yú huì fù jū zhě wú shí, xíng zhě wú liáng lǎo zhě bù yǎng, sǐ zhě bù zàng zhuì qī yù zi, yǐ gěi shàng qiú, yóu fú néng dàn yú fū chǔn fù, jiē yǒu liú lián zhī xīn, qī chuàng zhī zhì, nǎi shǐ shǐ wèi zhī zhuàng dà zhōng, jī míng gǔ, chuī yú shēng, dàn qín sè, shī lè zhī běn yǐ.
古者聖在上，政教平，仁愛洽；上下同心，君臣輯睦；衣食有餘，家給人足；父慈子孝，兄良弟順；生者不怨，死者不恨；天下和洽，人得其願。夫人相樂無所發貺，故聖人為之作樂以和節之。末世之政，田漁重稅，關市急征，澤梁畢禁；網署無所布，來耜無所設；民力竭於謠役，財用殫於會賦；居者無食，行者無糧；老者不養，死者不葬；贅妻鬻子，以給上求，猶弗能澹；愚夫蠢婦，皆有流連之心，悽愴之志，乃使始為之撞大鐘，擊鳴鼓，吹竽笙，彈琴瑟，失樂之本矣。

gǔ zhě shàng qiú báo ér mín yòng gěi, jūn shī qí dé, chén jǐn qí zhōng, fù xíng qí cí, zi jié qí xiào, gè zhì qí ài, ér wú hàn hèn qí jiān. fū sān nián zhī sàng, fēi qiáng ér zhì zhī tīng lè bù lè, shí zhǐ bù gān, sī mù zhī xīn wèi néng jué yě. wǎn shì fēng liú sú bài, shì yù duō, lǐ yì fèi, jūn chén xiāng qī, fù zǐ xiāng yí, yuàn yóu chōng xiōng, sī xīn jǐn wáng, bèi shuāi dài jīng, xì xiào qí zhōng, suī zhì zhī sān nián, shī sàng zhī běn yě.
古者上求薄而民用給，君施其德，臣盡其忠，父行其慈，子竭其孝，各致其愛，而無憾恨其間。夫三年之喪，非強而致之；聽樂不樂，食旨不甘，思慕之心未能絕也。晚世風流俗敗，嗜欲多，禮義廢，君臣相欺，父子相疑，怨尤充胸，思心盡亡，被衰戴經，戲笑其中，雖致之三年，失喪之本也。

gǔ zhě tiān zǐ yī jī, zhū hóu yī tóng, gè shǒu qí fēn, bù dé xiāng qīn. yǒu bù xíng wáng dào zhě, bào nüè wàn mín, zhēng dì qīn rǎng, luàn zhèng fàn jìn, zhào zhī bù zhì, lìng zhī bù xíng, jìn zhī bù zhǐ, huì zhī bù biàn, nǎi jǔ bīng ér fá zhī, lù qí jūn, yì qí dǎng, fēng qí mù, lèi qí shè, bo qí zi sūn yǐ dài zhī. wǎn shì wù guǎng dì qīn rǎng, bìng jiān wú yǐ jǔ bù yì zhī bīng, fá wú zuì zhī guó, shā bù gū zhī mín, jué xiān shèng zhī hòu: dà guó chū gōng, xiǎo guó chéng shǒu qū rén zhī niú mǎ, xī rén zhī zǐ nǚ huǐ rén zhī zōng miào, qiān rén zhī zhòng bǎo xuè liú qiān lǐ, bào hái mǎn yě, yǐ dàn tān zhǔ zhī yù, fēi bīng zhī suǒ wèi shēng yě.
古者天子一畿，諸侯一同，各守其分，不得相侵。有不行王道者，暴虐萬民，爭地侵壤，亂政犯禁，召之不至，令之不行，禁之不止，誨之不變，乃舉兵而伐之，戮其君，易其黨，封其墓，類其社，卜其子孫以代之。晚世務廣地侵壤，併兼無已；舉不義之兵，伐無罪之國，殺不辜之民，絕先聖之後：大國出攻，小國城守；驅人之牛馬，傒人之子女；毀人之宗廟，遷人之重寶；血流千里，暴骸滿野，以澹貪主之欲，非兵之所為生也。

gù bīng zhě suǒ yǐ tǎo bào, fēi suǒ yǐ wèi bào yě lè zhě suǒ yǐ zhì hé, fēi suǒ yǐ wèi yín yě sàng zhě suǒ yǐ jǐn āi, fēi suǒ yǐ wèi wěi yě. gù shì qīn yǒu dào yǐ, ér ài wèi wù cháo tíng yǒu róng yǐ, ér jìng wèi shàng chù sàng yǒu lǐ yǐ, ér āi wèi zhǔ yòng bīng yǒu shù yǐ, ér yì wèi běn. běn lì ér dào héng, běn shāng ér dào fèi.
故兵者所以討暴，非所以為暴也；樂者所以致和，非所以為淫也；喪者所以盡哀，非所以為偽也。故事親有道矣，而愛為務；朝廷有容矣，而敬為上；處喪有禮矣，而哀為主；用兵有術矣，而義為本。本立而道行，本傷而道廢。