gǔ zhī yòng bīng zhě, fēi lì tǔ rǎng zhī guǎng ér tān jīn yù zhī lüè, jiāng yǐ cún wáng jì jué, píng tiān xià zhī luàn, ér chú wàn mín zhī hài yě. fán yǒu xuè qì zhī chóng, hán yá dài jiǎo, qián zhǎo hòu yuè, yǒu jiǎo zhě chù, yǒu chǐ zhě shì, yǒu dú zhě shì, yǒu tí zhě shǐ, xǐ ér xiāng xì, nù ér xiāng hài, tiān zhī xìng yě. rén yǒu yī shí zhī qíng, ér wù fú néng zú yě, gù qún jū zá chù, fēn bù jūn qiú bù dàn, zé zhēng. zhēng, zé qiáng xié ruò ér yǒng qīn qiè, rén wú jīn gǔ zhī qiáng, zhǎo yá zhī lì, gù gē gé ér wèi jiǎ, shuò tiě ér wèi rèn. tān wèi tāo tiè zhī rén, cán zéi tiān xià, wàn rén sāo dòng, mò níng qí suǒ yǒu. shèng rén bó rán ér qǐ, nǎi tǎo qiáng bào, píng luàn shì, yí xiǎn chú huì, yǐ zhuó wèi qīng, yǐ wēi wèi níng, gù bù dé bù zhōng jué. bīng zhī suǒ yóu lái zhě yuǎn yǐ! huáng dì cháng yǔ yán dì zhàn yǐ, zhuān xū cháng yǔ gòng gōng zhēng yǐ. gù huáng dì zhàn yú zhuō lù zhī yě, yáo zhàn yú dān shuǐ zhī pǔ, shùn fá yǒu miáo, qǐ gōng yǒu hù, zì wǔ dì ér fú néng yǎn yě, yòu kuàng shuāi shì hū!
古之用兵者,非利土壤之廣而貪金玉之略,將以存亡繼絕,平天下之亂,而除萬民之害也。凡有血氣之蟲,含牙帶角,前爪後躍,有角者觸,有齒者噬,有毒者螫,有蹄者駛,喜而相戲,怒而相害,天之性也。人有衣食之情,而物弗能足也,故群居雜處,分不均、求不澹,則爭。爭,則強脅弱而勇侵怯,人無筋骨之強,爪牙之利,故割革而為甲,鑠鐵而為刃。貪味饕餮之人,殘賊天下,萬人搔動,莫寧其所有。聖人勃然而起,乃討強暴,平亂世,夷險除穢,以濁為清,以危為寧,故不得不中絕。兵之所由來者遠矣!黃帝嘗與炎帝戰矣,顓頊嘗與共工爭矣。故黃帝戰於涿鹿之野,堯戰于丹水之浦,舜伐有苗,啟攻有扈,自五帝而弗能偃也,又況衰世乎!
fū bīng zhě, suǒ yǐ jìn bào tǎo luàn yě. yán dì wèi huǒ zāi, gù huáng dì qín zhī. gòng gōng wèi shuǐ hài, gù zhuān xū zhū zhī. jiào zhī yǐ dào, dǎo zhī yǐ dé ér bù tīng, zé lín zhī yǐ wēi wǔ. lín zhī wēi wǔ ér bù cóng, zé zhì zhī yǐ bīng gé. gù shèng rén zhī yòng bīng yě, ruò shì fā rù miáo, suǒ qù zhě shǎo, ér suǒ lì zhě duō. shā wú zuì zhī mín, ér yǎng wú yì zhī jūn, hài mò dà yān dān tiān xià zhī cái, ér dàn yī rén zhī yù, huò mò shēn yān. shǐ xià jié yīn zhòu yǒu hài yú mín ér lì bèi qí huàn, bù zhì yú wèi páo luò jìn lì sòng kāng xíng yī bù yì ér shēn sǐ guó wáng, bù zhì yú qīn duó wèi bào. cǐ sì jūn zhě, jiē yǒu xiǎo guò ér mò zhī tǎo yě, gù zhì yú rǎng tiān xià, hài bǎi xìng, sì yī rén zhī xié, ér zhǎng hǎi nèi zhī huò, cǐ dà lún zhī suǒ bù qǔ yě. suǒ wèi lì jūn zhě, yǐ jìn bào tǎo luàn yě. jīn chéng wàn mín zhī lì, ér fǎn wèi cán zéi, shì wèi hǔ fù yì, yì wèi fú chú!
夫兵者,所以禁暴討亂也。炎帝為火災,故黃帝擒之。共工為水害,故顓頊誅之。教之以道,導之以德而不聽,則臨之以威武。臨之威武而不從,則制之以兵革。故聖人之用兵也,若柿發褥苗,所去者少,而所利者多。殺無罪之民,而養無義之君,害莫大焉;殫天下之財,而澹一人之欲,禍莫深焉。使夏桀、殷紂有害於民而立被其患,不至於為炮烙;晉厲、宋康行一不義而身死國亡,不至於侵奪為暴。此四君者,皆有小過而莫之討也,故至於攘天下,害百姓,肆一人之邪,而長海內之禍,此大倫之所不取也。所為立君者,以禁暴討亂也。今乘萬民之力,而反為殘賊,是為虎傅翼,易為弗除!
fū chù chí yú zhě bì qù biān tǎ, yǎng qín shòu zhě bì qù chái láng, yòu kuàng zhì rén hū! gù bà wáng zhī bīng, yǐ lùn lǜ zhī, yǐ cè tú zhī, yǐ yì fú zhī, fēi yǐ wáng cún yě, jiāng yǐ cún wáng yě. gù wén dí guó zhī jūn yǒu jiā nüè yú mín zhě, zé jǔ bīng ér lín qí jìng, zé zhī yǐ bù yì, cì zhī yǐ guò xíng. bīng zhì qí jiāo, nǎi lìng jūn shī yuē: wú fá shù mù! wú jué fén mù! wú shāo wǔ gǔ! wú fén jī jù! wú bǔ mín lǔ! wú shōu liù chù! nǎi fā hào shī lìng yuē: qí guó zhī jūn, zuò tiān wǔ guǐ, jué yù bù gū, shā lù wú zuì, cǐ tiān zhī suǒ yǐ zhū yě, mín zhī suǒ yǐ chóu yě, bīng zhī lái yě, yǐ fèi bù yì ér fù yǒu dé yě. yǒu nì tiān zhī dào, shuài mín zhī zéi zhě, shēn sǐ zú miè! yǐ jiā tīng zhě, lù yǐ jiā. yǐ lǐ tīng zhě, shǎng yǐ lǐ. yǐ xiāng tīng zhě, fēng yǐ xiāng. yǐ xiàn tīng zhě, hóu yǐ xiàn. kè guó bù jí qí mín, fèi qí jūn ér yì qí zhèng, zūn qí xiù shì ér xiǎn qí xián liáng, zhèn qí gū guǎ, xù qí pín qióng, chū qí líng yǔ, shǎng qí yǒu gōng. bǎi xìng kāi mén ér dài zhī, zhè mǐ ér chǔ zhī, wéi kǒng qí bù lái yě. cǐ tāng wǔ zhī suǒ yǐ zhì wáng, ér qí huán zhī suǒ yǐ chéng bà yě. gù jūn wèi wú dào, mín zhī sī bīng yě, ruò hàn ér wàng yǔ, kě ér qiú yǐn, fū yǒu shuí yǔ jiāo bīng jiē dāo hū! gù yì bīng zhī zhì yě, zhì yú bù zhàn ér zhǐ.
夫畜池魚者必去猵獺,養禽獸者必去豺狼,又況治人乎!故霸王之兵,以論慮之,以策圖之,以義扶之,非以亡存也,將以存亡也。故聞敵國之君有加虐於民者,則舉兵而臨其境,責之以不義,刺之以過行。兵至其郊,乃令軍師曰:「毋伐樹木!毋抉墳墓!毋燒五穀!毋焚積聚!毋捕民虜!毋收六畜!」乃發號施令曰:「其國之君,做天侮鬼,決獄不辜,殺戮無罪,此天之所以誅也,民之所以仇也,兵之來也,以廢不義而復有德也。有逆天之道,帥民之賊者,身死族滅!以家聽者,祿以家。以里聽者,賞以里。以鄉聽者,封以鄉。以縣聽者,侯以縣。克國不及其民,廢其君而易其政,尊其秀士而顯其賢良,振其孤寡,恤其貧窮,出其囹圄,賞其有功。百姓開門而待之,浙米而儲之,唯恐其不來也。此湯、武之所以致王,而齊桓之所以成霸也。故君為無道,民之思兵也,若旱而望雨,渴而求飲,夫有誰與交兵接刀乎!故義兵之至也,至於不戰而止。
wǎn shì zhī bīng, jūn suī wú dào, mò bù shè qú , fù dié ér shǒu. gōng zhě fēi yǐ jìn bào chú hài yě, yù yǐ qīn dì guǎng rǎng yě. shì gù zhì yú fú shī liú xiě, xiāng zhī yǐ rì, ér bà wáng zhī gōng bù shì chū zhě, zì wèi zhī gù yě. fū wèi dì zhàn zhě bù néng chéng qí wáng, wèi shēn zhàn zhě bù néng lì qí gōng. jǔ shì yǐ wèi rén zhě zhòng zhù zhī, jǔ shì yǐ zì wèi zhě zhòng qù zhī. zhòng zhī suǒ zhù, suī ruò bì qiáng zhòng zhī suǒ qù, suī dà bì wáng.
晚世之兵,君雖無道,莫不設渠 ,傅堞而守。攻者非以禁暴除害也,欲以侵地廣壤也。是故至於伏屍流血,相支以日,而霸王之功不世出者,自為之故也。夫為地戰者不能成其王,為身戰者不能立其功。舉事以為人者眾助之,舉事以自為者眾去之。眾之所助,雖弱必強;眾之所去,雖大必亡。
bīng shī dào ér ruò, dé dào ér qiáng jiāng shī dào ér zhuō, dé dào ér gōng guó dé dào ér cún, shī dào ér wáng. suǒ wèi dào zhě, tǐ yuán ér fǎ fāng, bèi yīn ér bào yáng, zuǒ róu ér yòu gāng, lǚ yōu ér dài míng, biàn huà wú cháng, dé yī zhī yuán, yǐ yīng wú fāng, shì wèi shén míng. fū yuán zhě, tiān yě fāng zhě, dì yě. tiān yuán ér wú duān, gù bù kě dé ér guān dì fāng ér wú yín, gù mò néng kuī qí mén. tiān huà yù ér wú xíng xiàng, dì shēng zhǎng ér wú jì liàng, hún hún chén chén, shú zhī qí cáng! fán wù yǒu zhèn, wéi dào wú zhèn. suǒ yǐ wú zhèn zhě, yǐ qí wú cháng xíng shì yě. lún zhuǎn ér wú qióng, xiàng rì yuè zhī yùn xíng, ruò chūn qiū yǒu dài xiè, ruò rì yuè yǒu zhòu yè, zhōng ér fù shǐ, míng ér fù huì, mò néng dé qí jì.
兵失道而弱,得道而強;將失道而拙,得道而工;國得道而存,失道而亡。所謂道者,體圓而法方,背陰而抱陽,左柔而右剛,履幽而戴明,變化無常,得一之原,以應無方,是謂神明。夫圓者,天也;方者,地也。天圓而無端,故不可得而觀;地方而無垠,故莫能窺其門。天化育而無形象,地生長而無計量,渾渾沉沉,孰知其藏!凡物有朕,唯道無朕。所以無朕者,以其無常形勢也。輪轉而無窮,象日月之運行,若春秋有代謝,若日月有晝夜,終而復始,明而復晦,莫能得其紀。
zhì xíng ér wú xíng, gù gōng kě chéng wù wù ér bù wù, gù shèng ér bù qū. xíng, bīng zhī jí yě, zhì yú wú xíng, kě wèi jí zhī yǐ. shì gù dà bīng wú chuàng, yǔ guǐ shén tōng, wǔ bīng bù lì, tiān xià mò zhī gǎn dāng, jiàn gǔ bù chū kù, zhū hóu mò bù shè zhì jǔ dǎn qí chù. gù miào zhàn zhě dì, shén huà zhě wáng. suǒ wèi miào zhàn zhě, fǎ tiān dào yě shén huà zhě, fǎ sì shí yě. xiū zhèng yú jìng nèi ér yuǎn fāng mù qí dé, zhì shèng yú wèi zhàn ér zhū hóu fú qí wēi, nèi zhèng zhì yě.
制刑而無刑,故功可成;物物而不物,故勝而不屈。刑,兵之極也,至於無刑,可謂極之矣。是故大兵無創,與鬼神通,五兵不厲,天下莫之敢當,建鼓不出庫,諸侯莫不懾墆沮膽其處。故廟戰者帝,神化者王。所謂廟戰者,法天道也;神化者,法四時也。修政於境內而遠方慕其德,制勝於未戰而諸侯服其威,內政治也。
gǔ dé dào zhě, jìng ér fǎ tiān dì, dòng ér shùn rì yuè, xǐ nù ér hé sì shí, jiào hū ér bǐ léi tíng, yīn qì bù lì bā fēng, chǔ shēn bù huò wǔ dù. xià zhì jiè lín, shàng jí máo yǔ, tiáo xiū yè guàn, wàn wù bǎi zú, yóu běn zhì wèi, diàn bù yǒu xù. shì gù rù xiǎo ér bù bī, chù dà ér bù tiǎo, jìn hū jīn shí, rùn hū cǎo mù, zì zhōng liù hé, zhèn háo zhī mò, mò bù shùn bǐ. dào zhī jìn qià, gē nào xiān wēi, wú suǒ bù zài, shì yǐ shèng quán duō yě.
古得道者,靜而法天地,動而順日月,喜怒而合四時,叫呼而比雷霆,音氣不戾八風,礎伸不獲五度。下至介鱗,上及毛羽,條修葉貫,萬物百族,由本至未,奠不有序。是故入小而不逼,處大而不窕,浸乎金石,潤乎草木,字中六合,振豪之末,莫不順比。道之浸洽,滒淖纖微,無所不在,是以勝權多也。
fū shè, yí dù bù dé, zé gé de bù zhōng jì, yī jié bù yòng, ér qiān lǐ bù zhì. fū zhàn ér bù shèng zhě, fēi gǔ zhī rì yě, sù xíng wú xíng jiǔ yǐ. gù dé dào zhī bīng, chē bù fā chū, qí bù bèi ān, gǔ bù zhèn chén, qí bù jiě juǎn, jiǎ bù lí shǐ, rèn bù cháng xuè, cháo bù yì wèi, jiǎ bù qù sì, nóng bù lí yě, zhāo yì ér zé zhī, dà guó bì cháo, xiǎo chéng bì xiǎo. yīn mín zhī yù, chéng mín zhī lì ér wèi zhī, qù cán chú zéi yě, gù tóng lì xiāng sǐ, tóng qíng xiāng chéng, tóng yù xiāng zhù. shùn dào ér dòng, tiān xià wèi xiàng yīn mín ér lǜ, tiān xià wèi dòu, liè zhě zhú qín, chē chí rén chèn, gè jǐn qí lì, wú xíng fá zhī wēi, ér xiāng wèi chì mǐn yào zhē zhě, tóng suǒ lì yě. tóng zhōu ér jì yú jiāng, zú yù fēng bō, bǎi zú zhī zǐ jié zuó zhāo shū chuán, ruò zuǒ yòu shǒu, bù yǐ xiāng dé, qí yōu tóng yě. gù míng wáng zhī yòng bīng yě, wèi tiān xià chú hài, ér yǔ wàn mín gòng xiǎng qí lì, mín zhī wèi yòng, yóu zi zhī wèi fù, dì zhī wèi xiōng, wēi zhī suǒ jiā, ruò bēng shān jué táng, dí shú gǎn dāng! gù shàn yòng bīng zhě, yòng qí qǐ wèi yòng yě bù néng yòng bīng zhě, yòng qí wèi jǐ yòng yě. yòng qí zì wèi yòng, zé tiān xià mò bù kě yòng yě: yòng qí wèi jǐ yòng, suǒ de zhě xiān yǐ.
夫射,儀度不得,則格的不中;驥,一節不用,而千里不至。夫戰而不勝者,非鼓 之日也,素行無刑久矣。故得道之兵,車不發初,騎不被鞍,鼓不振塵,旗不解卷,甲不離矢,刃不嘗血,朝不易位,賈不去肆,農不離野,招義而責之,大國必朝,小城必小。因民之欲,乘民之力而為之,去殘除賊也,故同利相死,同情相成,同欲相助。順道而動,天下為向;因民而慮,天下為斗,獵者逐禽,車馳人趁,各盡其力,無刑罰之威,而相為斥閩要遮者,同所利也。同舟而濟於江,卒遇風波,百族之子捷捽招抒船,若左右手,不以相德,其憂同也。故明王之用兵也,為天下除害,而與萬民共享其利,民之為用,猶子之為父,弟之為兄,威之所加,若崩山決塘,敵孰敢當!故善用兵者,用其啟為用也;不能用兵者,用其為己用也。用其自為用,則天下莫不可用也:用其為己用,所得者鮮矣。
bīng yǒu sān dǐ: zhì guó jiā, lǐ jìng nèi, xíng rén yì, bù dé huì, lì zhèng fǎ, sāi xié suì, qún chén qīn fù, bǎi xìng hé jí, shàng xià yī xīn, jūn chén tóng lì, zhū hóu fú qí wēi ér sì fāng huái qí dé, xiū zhèng miào táng zhī shàng qián zhé chōng qiān lǐ zhī wài, gǒng yī zhǐ chōu ér tiān xià xiǎng yīng, cǐ yòng bīng zhī shàng yě. dì guǎng mín zhòng zhǔ xián jiāng zhōng, guó fù bīng qiáng, yuē shù xìn, hào lìng míng, liǎng jūn xiāng dāng, gǔ chún xiāng wàng, wèi zhì bīng jiāo jiē rèn ér dí rén bēn wáng, cǐ yòng bīng zhī cì yě. zhī tǔ dì zhī yí, xí xiǎn ài zhī lì, míng qí zhèng zhī biàn, chá xíng chén jiě shú zhī shù, wéi bào suō ér gǔ zhī, bái rèn hé, liú shǐ jiē, shè xuè shǔ cháng, yú sǐ fú shāng, liú xiě qiān lǐ, bào hái yíng chǎng, nǎi yǐ jué shèng, cǐ yòng bīng zhī xià yě. jīn fū tiān xià jiē zhī shì zhì qí mò, ér mò zhī wù xiū qí běn, shì qí gēn ér shù qí zhī yě.
兵有三詆:治國家,理境內,行仁義,布德惠,立正法,塞邪隧,群臣親附,百姓和輯,上下一心,君臣同力,諸侯服其威而四方懷其德,修政廟堂之上前折衝千里之外,拱 揖指抽而天下響應,此用兵之上也。地廣民眾主賢將忠,國富兵強,約束信,號令明,兩軍相當,鼓錞相望,未至兵交接刃而敵人奔亡,此用兵之次也。知土地之宜,習險隘之利,明奇正之變,察行陳解贖之數,維抱縮而鼓之,白刃合,流矢接,涉血屬腸,輿死扶傷,流血千里,暴骸盈場,乃以決勝,此用兵之下也。今夫天下皆知事治其末,而莫知務修其本,釋其根而樹其枝也。
fū bīng zhī suǒ yǐ zuǒ shèng zhě zhòng, ér suǒ yǐ bì shèng zhě guǎ. jiǎ jiān bīng lì, chē gù mǎ liáng, chù jī gěi zú, shì zú yīn zhěn, cǐ jūn zhī dà zī yě, ér shèng wáng yān. míng yú xīng chén rì yuè zhī yùn, xíng dé qí zé zhī shù, bèi xiāng zuǒ yòu zhī biàn, cǐ zhàn zhī zhù yě, ér quán wáng yān. liáng jiāng zhī suǒ yǐ bì shèng zhě, héng yǒu bù yuán zhī zhì, bù dào zhī dào, nán yǐ zhòng tóng yě. fū lùn chú jǐn, dòng jìng shí, lì zú biàn, bīng jiǎ zhì, zhèng háng wǔ, lián shén bó, míng gǔ qí, cǐ wèi zhī gōng yě. qián hòu zhī xiǎn yì, jiàn dí zhī nán yì, fā chì bù wàng yí, cǐ hòu zhī guān yě. suì lù jí, xíng zī zhì, fù zhàng jūn, chù jūn jí, jǐng zào tōng, cǐ sī kōng zhī guān yě. shōu cáng yú hòu, qiān shě bù lí, wú yín yú, wú yí zī, cǐ yú zhī guān yě. fán cǐ wǔ guān zhī yú jiāng yě, yóu shēn zhī yǒu gǔ gōng shǒu zú yě, bì zé qí rén, jì néng qí cái, shǐ guān shèng qí rèn, rén néng qí shì. gào zhī yǐ zhèng, shēn zhī yǐ lìng, shǐ zhī ruò hǔ bào yǒu zhǎo yá, fēi niǎo zhī yǒu liù piān, mò bù wèi yòng. rán jiē zuǒ shèng zhī jù yě, fēi suǒ yǐ bì shèng yě. bīng zhī shèng bài, běn zài yú zhèng. zhèng shèng qí mín, xià fù qí shàng, zé bīng qiáng yǐ. mín shèng qí zhèng, xià pàn qí shàng, zé bīng ruò yǐ. gù dé yì zú yǐ huái tiān xià zhī mín, shì yè zú yǐ dāng tiān xià zhī jí, xuǎn jǔ zú yǐ dé xián shì zhī xīn, móu lǜ zú yǐ zhī qiáng ruò zhī shì, cǐ bì shèng zhī běn yě.
夫兵之所以佐勝者眾,而所以必勝者寡。甲堅兵利,車固馬良,畜積給足,士卒殷軫,此軍之大資也,而勝亡焉。明於星辰日月之運,刑德奇責之數,背鄉左右之便,此戰之助也,而全亡焉。良將之所以必勝者,恆有不原之智,不道之道,難以眾同也。夫論除謹,動靜時,吏卒辨,兵甲治,正行伍,連什伯,明鼓旗,此尉之宮也。前後知險易,見敵知難易,發斥不忘遺,此候之官也。隧路 亟,行輜治,賦丈均,處軍輯,井灶通,此司空之官也。收藏於後,遷舍不離,無淫輿,無遺輜,此輿之官也。凡此五官之於將也,猶身之有股肱手足也,必擇其人,技能其才,使官勝其任,人能其事。告之以政,申之以令,使之若虎豹有爪牙,飛鳥之有六翩,莫不為用。然皆佐勝之具也,非所以必勝也。兵之勝敗,本在於政。政勝其民,下附其上,則兵強矣。民勝其政,下畔其上,則兵弱矣。故德義足以懷天下之民,事業足以當天下之急,選舉足以得賢士之心,謀慮足以知強弱之勢,此必勝之本也。
dì guǎng rén zhòng, bù zú yǐ wèi qiáng jiān jiǎ lì bīng, bù zú yǐ wèi shèng gāo chéng shēn chí, bù zú yǐ wèi gù yán lìng fán xíng, bù zú yǐ wèi wēi. wèi cún zhèng zhě, suī xiǎo bì cún wèi wáng zhèng zhě, suī dà bì wáng. xī zhě chǔ rén dì, nán juǎn chén xiāng, běi rào yǐng sì, xī bāo bā shǔ, dōng guǒ tán huái, yǐng rǔ yǐ wèi xù, jiāng hàn yǐ wèi chí, yuán zhī yǐ dèng lín, mián zhī yǐ fāng chéng: shān gāo xún yún, xī sì wú jǐng, dì lì xíng biàn, zú mín yǒng gǎn, jiāo gé xī sì, yǐ wèi jiǎ wèi, xiū shā duǎn cōng, qí wèi qián xíng jī nǔ péi hòu, cuò chē wèi jí rú zhuī shǐ, hé rú léi diàn, jiě rú fēng yǔ, rán ér bīng dài yú chuí shā, zhòng pò yú bǎi jǔ. chǔ guó zhī qiáng, dà dì jì zhòng, zhōng fēn tiān xià, rán huái wáng běi wèi mèng cháng jūn, bèi shè jì zhī shǒu ér wěi shēn qiáng qín, bīng cuò dì xuē, shēn sǐ bù hái. èr shì huáng dì, shì wèi tiān zǐ, fù yǒu tiān xià, rén jī suǒ zhì, zhōu jí suǒ tōng, mò bù wèi jùn xiàn. rán zòng ěr mù zhī yù, qióng chǐ mí zhī biàn, bù gù bǎi xìng zhī jī hán qióng biǎn yě, xìng wàn chéng zhī jià ér zuò ē páng zhī gōng, fā yán zuǒ zhī shù, shōu dà bàn zhī fù, bǎi xìng zhī suí dǎi sì xíng, wǎn hé shǒu lù sǐ zhě, yī dàn bù zhī qiān wàn zhī shù, tiān xià áo rán ruò jiāo rè, qīng rán ruò kǔ liè, shàng xià bù xiāng níng, lì mín bù xiāng liáo. shù zú chén shèng xìng yú dà zé, rǎng bì tǎn yòu, chēng wèi dà chǔ, ér tiān xià xiǎng yīng, dāng cǐ zhī shí, fēi yǒu láo jiǎ lì bīng jìn nǔ qiáng chōng yě, fá jí zǎo ér wèi jīn, zhōu zhuī záo ér wèi rèn, shàn chàn tú fèn dān, yǐ dāng xiū gān qiáng nǔ, gōng chéng lüè dì, mò bù jiàng xià. tiān xià wèi zhī mí fèi yǐ dòng, yún chè xí juǎn, fāng shù qiān lǐ. shì wèi zhì jiàn, ér qì xiè shén bù lì, rán yī rén chàng ér tiān xià yīng zhī zhě, jī yuàn zài yú mín yě.
地廣人眾,不足以為強;堅甲利兵,不足以為勝;高城深池,不足以為固;嚴令繁刑,不足以為威。為存政者,雖小必存;為亡政者,雖大必亡。昔者楚人地,南卷沉、湘,北繞穎、泗,西包巴、蜀,東裹郯、淮,潁、汝以為洫,江、漢以為池,垣之以鄧林,綿之以方城:山高尋雲,谿肆無景,地利形便,卒民勇敢,蛟革犀兕,以為甲胃,修鎩短鏦,齊為前行;積弩陪後,錯車衛;疾如錐矢,合如雷電,解如風雨,然而兵殆於垂沙,眾破於柏舉。楚國之強,大地計眾,中分天下,然懷王北畏孟嘗君,背社稷之守而委身強秦,兵挫地削,身死不還。二世皇帝,勢為天子,富有天下,人跡所至,舟檝所通,莫不為郡縣。然縱耳目之欲,窮侈靡之變,不顧百姓之饑寒窮匾也,興萬乘之駕而作阿房之宮,發閻左之戍,收大半之賦,百姓之隨逮肆刑,挽輅首路死者,一旦不知千萬之數,天下敖然若焦熱,傾然若苦烈,上下不相寧,吏民不相憀。戍卒陳勝興於大澤,攘臂袒右,稱為大楚,而天下響應,當此之時,非有牢甲利兵勁弩強沖也,伐棘棗而為矜,周錐鑿而為刃,剡摲筡奮儋,以當修乾強弩,攻城略地,莫不降下。天下為之麋沸蟻動,雲徹席捲,方數千里。勢位至賤,而器械甚不利,然一人唱而天下應之者,積怨在於民也。
wǔ wáng fá zhòu, dōng miàn ér yíng suì, zhì jì ér shuǐ, zhì gòng tóu ér zhuì, huì xīng chū ér shòu yīn rén qí bǐng. dāng zhàn zhī shí, shí rì luàn yú shàng, fēng yǔ jī yú zhōng, rán ér qián wú dǎo nán zhī shǎng, ér hòu wú dùn běi zhī xíng, bái rèn bù bì bá ér tiān xià de yǐ. shì gù shàn shǒu zhě wú yǔ yù, ér shàn zhàn zhě wú yǔ dòu, míng yú jìn shě kāi sāi zhī dào, chéng shí shì, yīn mín yù ér qǔ tiān xià.
武王伐紂,東面而迎歲,至記而水,至共頭而墜,彗星出而授殷人其柄。當戰之時,十日亂於上,風雨擊於中,然而前無蹈難之賞,而後無遁北之刑,白刃不畢拔而天下得矣。是故善守者無與御,而善戰者無與斗,明于禁舍開塞之道,乘時勢,因民欲而取天下。
gù shàn wèi zhèng zhě jī qí dé, shàn yòng bīng zhě chù qí nù. dé jī ér mín kě yòng, nù chù ér wēi kě lì yě. gù wén zhī suǒ yǐ jiā zhě qiǎn, zé shì zhī suǒ shèng zhě xiǎo dé zhī suǒ shī zhě bó, ér wēi zhī suǒ zhì zhě guǎng. wēi zhī suǒ zhì zhě guǎng, zé wǒ qiáng ér dí ruò yǐ. gù shàn yòng bīng zhě, xiān ruò dí ér hòu zhàn zhě yě, gù fèi bù bàn ér gōng zì bèi yě. tāng zhī dì fāng qī shí lǐ ér wáng zhě, xiū dé yě zhì bó yǒu qiān lǐ zhī dì ér wáng zhě, qióng wǔ yě. gù qiān shèng zhī guó xíng wén dé zhě wáng, wàn chéng zhī guó hǎo yòng bīng zhě wáng. gù quán bīng xiān shèng ér hòu zhàn, bài bīng xiān zhàn ér hòu qiú shèng. dé jūn zé zhòng zhě shèng guǎ, lì dí zé zhì zhě shèng yú, shì móu zé yǒu shù zhě qín wú shù. fán yòng bīng zhě, bì xiān zì miào zhàn: zhǔ shú xián? jiāng shú néng? mín shú fù? guó shú zhì? xù jī shú duō? shì zú shú jīng? jiǎ bīng shú lì? qì bèi shú biàn? gù yùn chóu yú miào táng zhī shàng, ér jué shèng hū qiān lǐ zhī wài yǐ.
故善為政者積其德,善用兵者畜其怒。德積而民可用,怒畜而威可立也。故文之所以加者淺,則勢之所勝者小;德之所施者博,而威之所制者廣。威之所制者廣,則我強而敵弱矣。故善用兵者,先弱敵而後戰者也,故費不半而功自倍也。湯之地方七十里而王者,修德也;智伯有千里之地而亡者,窮武也。故千乘之國行文德者王,萬乘之國好用兵者亡。故全兵先勝而後戰,敗兵先戰而後求勝。德均則眾者勝寡,力敵則智者勝愚,勢侔則有數者禽無數。凡用兵者,必先自廟戰:主孰賢?將孰能?民孰附?國孰治?蓄積孰多?士卒孰精?甲兵孰利?器備孰便?故運籌於廟堂之上,而決勝乎千里之外矣。
fū yǒu xíng liè zhě, tiān xià sòng jiàn zhī yǒu piān jí zhě, shì rén chuán xué zhī cǐ jiē yǐ xíng xiāng shèng zhě yě, shàn zhě fú fǎ yě. suǒ guì dào zhě, guì qí wú xíng yě. wú xíng, zé bù kě zhì pò yě, bù kě dù liàng yě, bù kě qiǎo zhà yě, bù kě guī lǜ yě. zhì jiàn zhě rén wèi zhī móu, xíng jiàn zhě rén wèi zhī gōng zhòng jiàn zhě rén wèi zhī fú qì jiàn zhě rén wèi zhī bèi. dòng zuò zhōu hái, ǒu jù chǔ shēn, kě qiǎo zhà zhě, jiē fēi shàn zhě yě. shàn zhě zhī dòng yě, shén chū ér guǐ xíng, xīng yào ér xuán zhú jìn tuì zhuō shēn, bù jiàn zhèn duō: wù jǔ lín zhèn, fèng fēi lóng téng fā yè qiū fēng, jí rú hài lóng. dāng yǐ shēng jī sǐ, yǐ shèng chéng shuāi, yǐ jí yǎn chí, yǐ bǎo zhì jī ruò yǐ shuǐ miè huǒ, ruò yǐ tāng wò xuě, hé wǎng ér bù suí? hé zhī ér bù yòng dá? zài zhōng xū shén, zài wài mò zhì, yùn yú wú xíng, chū yú bù yì: yǔ piāo piāo wǎng, yǔ hū hū lái, mò zhī qí suǒ zhī. yǔ tiáo chū, yǔ jiān rù, mò zhī qí suǒ jí. zú rú léi tíng, jí rú fēng yǔ, ruò cóng dì chū, ruò cóng tiān xià, dú chū dú rén, mò néng yīng yǔ. jí rú zú shǐ, hé kě shèng ǒu, yī huì yī míng, shú zhī qí duān xù? wèi jiàn qí fā, gù yǐ zhì yǐ. gù shàn yòng bīng zhě, jiàn dí zhī xū, chéng ér wù jiǎ yě, zhuī ér wù shě yě, pò ér wù qù yě. jī qí yóu yóu, líng qí yǔ yǔ, jí léi bù jí sāi ěr, jí tíng bù xiá yǎn mù, shàn yòng bīng, ruò shēng zhī yǔ xiǎng, ruò tāng zhī yǔ hàn, mī bù gěi fǔ, hū bù gěi xī. dāng cǐ zhī shí, yǎng bù jiàn tiān, fǔ bù jiàn dì, shǒu bù huī gē, bīng bù jǐn bá, jī zhī ruò léi, báo zhī ruò fēng, yán zhī ruò huǒ, líng zhī ruò bō, dí zhī jìng bù zhī qí suǒ shǒu, dòng bù zhī qí suǒ wèi. gù gǔ míng qí huī, dāng zhě mò bù fèi zhì bēng zhì, tiān xià shú gǎn lì wēi kàng jié ér dāng qí qián zhě! gù líng rén zhě shèng, dài rén zhě bài, wèi rén gòu zhě sǐ.
夫有形埒者,天下訟見之;有篇籍者,世人傳學之;此皆以形相勝者也,善者弗法也。 所貴道者,貴其無形也。無形,則不可制迫也,不可度量也,不可巧詐也,不可規慮也。智見者人為之謀,形見者人為之功;眾見者人為之伏;器見者人為之備。動作周還,偶句礎伸,可巧詐者,皆非善者也。善者之動也,神出而鬼行,星耀而玄逐;進退拙伸,不見朕掇:騖舉麟振,鳳飛龍騰;發葉秋風,疾如駭龍。當以生擊死,以盛乘衰,以疾掩遲,以飽制飢;若以水滅火,若以湯沃雪,何往而不遂?何之而不用達?在中虛神,在外漠志,運於無形,出於不意:與飄飄往,與忽忽來,莫知其所之。與條出,與間入,莫知其所集。卒如雷霆,疾如風雨,若從地出,若從天下,獨出獨人,莫能應圉。疾如鏃矢,何可勝偶,一晦一明,孰知其端緒?未見其發,固已至矣。故善用兵者,見敵之虛,乘而勿假也,追而勿舍也,迫而勿去也。擊其猶猶,陵其與與,疾雷不及塞耳,疾霆不暇掩目,善用兵,若聲之與響,若鏜之與翰,眯不給撫,呼不給吸。當此之時,仰不見天,俯不見地,手不麾戈,兵不盡拔,擊之若雷,薄之若風,炎之若火,凌之若波,敵之靜不知其所守,動不知其所為。故鼓鳴旗麾,當者莫不廢滯崩阤,天下孰敢厲威抗節而當其前者!故凌人者勝,待人者敗,為人構者死。
bīng jìng zé gù, zhuān yī zé wēi, fēn jué zé yǒng, xīn yí zé běi, lì fēn zé ruò. gù néng fēn rén zhī bīng, yí rén zhī xīn, zé zī zhū yǒu yú: bù néng fēn rén zhī bīng, yí rén zhī xīn, zé shù bèi bù zú. gù zhòu zhī zú, bǎi wàn zhī xīn wǔ wáng zhī zú, sān qiān rén jiē zhuān ér yī. gù qiān rén tóng xīn zé dé qiān rén lì, wàn rén yì xīn zé wú yī rén zhī yòng. jiāng zú lì mín, dòng jìng rú shēn, nǎi kě yǐ yīng dí hé zhàn. gù jì dìng ér fā, fēn jué ér dòng, jiāng wú yí móu, zú wú èr xīn, dòng wú duò róng, kǒu wú xū yán, shì wú cháng shì, yīng dí bì mǐn, fā dòng bì jí. gù jiāng yǐ mín wèi tǐ, ér mín yǐ jiāng wèi xīn. xīn chéng zé zhī tǐ qīn rèn, xīn yí zé zhī tǐ náo běi. xīn bù zhuān yī, zé tǐ bù jié dòng, jiāng bù chéng xīn, zé zú bù yǒng gǎn. gù liáng jiāng zhī zú, ruò hǔ zhī yá, ruò xiōng zhī jiǎo ruò niǎo zhī yǔ, ruò qiān zhī zú, kě yǐ xíng, kě yǐ jǔ, kě yǐ shì, kě yǐ chù, qiáng ér bù xiāng bài, zhòng ér bù xiāng hài, yī xīn yǐ shǐ zhī yě. gù mín chéng cóng qí lìng, suī shǎo wú wèi mín bù cóng lìng, suī zhòng wèi guǎ. gù xià bù qīn shàng, qí xīn bù yòng zú bù wèi jiāng, qí xíng bù zhàn. shǒu yǒu bì gù, ér gōng yǒu bì shèng, bù dài jiāo bīng jiē rèn, ér cún wáng zhī jī gù yǐ xíng yǐ.
兵靜則固,專一則威,分決則勇,心疑則北,力分則弱。故能分人之兵,疑人之心,則錙銖有餘:不能分人之兵,疑人之心,則數倍不足。故紂之卒,百萬之心;武王之卒,三千人皆專而一。故千人同心則得千人力,萬人異心則無一人之用。將卒吏民,動靜如身,乃可以應敵合戰。故計定而發,分決而動,將無疑謀,卒無二心,動無墮容,口無虛言,事無嘗試,應敵必敏,發動必亟。故將以民為體,而民以將為心。心誠則支體親刃,心疑則支體撓北。心不專一,則體不節動,將不誠心,則卒不勇敢。故良將之卒,若虎之牙,若兄之角、若鳥之羽,若蚈之足,可以行,可以舉,可以噬,可以觸,強而不相敗,眾而不相害,一心以使之也。故民誠從其令,雖 少無畏;民不從令,雖眾為寡。故下不親上,其心不用;卒不畏將,其形不戰。守有必固,而攻有必勝,不待交兵接刃,而存亡之機固以形矣。
bīng yǒu sān shì, yǒu èr quán. yǒu qì shì, yǒu dì shì, yǒu yīn shì. jiāng chōng yǒng ér qīng dí, zú guǒ gǎn ér lè zhàn, sān jūn zhī zhòng, bǎi wàn zhī shī, zhì lì qīng yún, qì rú piāo fēng, shēng rú léi tíng, chéng jī yú ér wēi jiā dí rén, cǐ wèi qì shì. xiá lù jīn guān, dà shān míng sāi, lóng shé fān, què lì jū, yáng cháng dào, fā gǒu mén, yī rén shǒu ài, ér qiān rén fú gǎn guò yě, cǐ wèi dì shì. yīn qí láo juàn dài luàn, jī kě yīn dòng hē, tuī qí guó guó, jǐ qí jiē jiē, cǐ wèi yīn shì. shàn yòng jiān dié, shěn cuò guī lǜ, shè wèi shī fú, yǐn nì qí xíng, chū yú bù yì, dí rén zhī bīng wú suǒ shì bèi, cǐ wèi zhī quán. chén zú zhèng, qián xíng xuǎn, jìn tuì jù, shén wǔ bó, qián hòu bù xiāng niǎn, zuǒ yòu bù xiāng gān, shòu rèn zhě shǎo, shāng dí zhě zhòng, cǐ wèi shì quán. quán shì bì xíng, lì zú zhuān jīng, xuǎn liáng yòng cái, guān dé qí rén, jì dìng móu jué, míng yú sǐ shēng, jǔ cuò dé shī, mò bù zhèn jīng. gù gōng bù dài chōng lóng yún tī ér chéng bá, zhàn bù zhì jiāo bīng jiē rèn ér dí pò, míng yú bì shèng zhī gōng yě. gù bīng bù bì shèng, bù gǒu jiē rèn gōng bù bì qǔ, bù wèi gǒu fā. gù shèng dìng ér hòu zhàn, líng xuán ér hòu dòng. gù zhòng jù ér bù xū sàn, bīng chū ér bù tú guī. wéi wú yī dòng, dòng zé líng tiān zhèn dì, kàng tài shān, dàng sì hǎi, guǐ shén yí xǐ, niǎo shòu jīng hài. rú cǐ, zé yě wú xiào bīng, guó wú shǒu chéng yǐ.
兵有三勢,有二權。有氣勢,有地勢,有因勢。將充勇而輕敵,卒果敢而樂戰,三軍之眾,百萬之師,志厲青雲,氣如飄風,聲如雷霆,誠積逾而威加敵人,此謂氣勢。硤路津關,大山名塞,龍蛇幡,卻笠居,羊腸道,發苟門,一人守隘,而千人弗敢過也,此謂地勢。因其勞倦怠亂,饑渴摿凍喝,推其國國,擠其揭揭,此謂因勢。善用間諜,審錯規慮,設蔚施伏,隱匿其形,出於不意,敵人之兵無所適備,此謂知權。陳卒正,前行選,進退俱,什伍搏,「前後不相捻,左右不相干,受刃者少,傷敵者眾,此謂事權。權勢必形,吏卒專精,選良用才,官得其人,計定謀決,明於死生,舉措得失,莫不振驚。故攻不待沖隆雲梯而城拔,戰不至交兵接刃而敵破,明於必勝之攻也。故兵不必勝,不苟 接刃;攻不必取,不為苟發。故勝定而後戰,鈴懸而後動。故眾聚而不虛散,兵出而不徒歸。唯無一動,動則凌天振地,抗泰山,盪四海,鬼神移徙,鳥獸驚駭。如此,則野無校兵,國無守城矣。
jìng yǐ hé zào, zhì yǐ chí luàn, wú xíng ér zhì yǒu xíng, wú wèi ér yīng biàn, suī wèi néng dé shèng yú dí, dí bù kě dé shèng zhī dào yě. dí xiān wǒ dòng, zé shì jiàn qí xíng yě bǐ zào wǒ jìng, zé shì bà qí lì yě. xíng jiàn zé shèng kě zhì yě, lì bà zé wēi kě lì yě. shì qí suǒ wèi, yīn yǔ zhī huà guān qí xié zhèng, yǐ zhì qí mìng ěr zhī yǐ suǒ yù, yǐ bà qí zú. bǐ ruò yǒu jiān, jí tián qí xì, jí qí biàn ér shù zhī, jǐn qí jié ér pū zhī. dí ruò fǎn jìng, wèi zhī chū qí, bǐ bù wú yīng, dú jǐn qí diào. ruò dòng ér yīng, yǒu jiàn suǒ wèi, bǐ chí hòu jié, yǔ zhī tuī yí. bǐ yǒu suǒ jī, bì yǒu suǒ kuī, jīng ruò zhuǎn zuǒ, xiàn qí yòu bēi. dí kuì ér zǒu, hòu bì kě yí. dí pò ér bù dòng, míng zhī yuē yǎn chí, jī zhī rú léi tíng, zhǎn zhī ruò cǎo mù, yào zhī ruò huǒ diàn, yù jí yǐ sù, rén bù jí bù xuān, chē bù jí zhuǎn yì, bīng rú zhí mù, wān rú yáng jiǎo, rén suī zhòng duō, shì mò gǎn gé. zhū yǒu xiàng zhě, mò bù kě shèng yě zhū yǒu xíng zhě, mò bù kě yīng yě shì yǐ shèng rén cáng xíng yú wú, ér yóu xīn yú xū. fēng yǔ kě zhàng bì, ér hán shǔ bù kě kāi bì, yǐ qí wú xíng gù yě fū néng huá nào jīng wēi, guàn jīn shí, qióng zhì yuǎn, fàng hū jiǔ tiān zhī shàng, pán hū huáng lú zhī xià, wéi wú xíng zhě yě.
靜以合躁,治以持亂,無形而制有形,無為而應變,雖未能得勝於敵,敵不可得勝之道也。敵先我動,則是見其形也;彼躁我靜,則是罷其力也。形見則勝可制也,力罷則威可立也。視其所為,因與之化;觀其邪正,以制其命;餌之以所欲,以罷其足。彼若有間,急填其隙,極其變而束之,盡其節而仆之。敵若反靜,為之出奇,彼不吾應,獨盡其調。若動而應,有見所為,彼持後節,與之推移。彼有所積,必有所虧,精若轉左,陷其右陂。敵潰而走,後必可移。敵迫而不動,名之曰奄遲,擊之如雷霆,斬之若草木,耀之若火電,欲疾以速,人不及步鋗,車不及轉毅,兵如植木,彎如羊角,人雖眾多,勢莫敢格。諸有象者,莫不可勝也;諸有形者,莫不可應 也;是以聖人藏形於無,而游心於虛。風雨可障蔽,而寒暑不可開閉,以其無形故也夫能滑淖精微,貫金石,窮至遠,放乎九天之上,蟠乎黃盧之下,唯無形者也。
shàn yòng bīng zhě, dāng jī qí luàn, bù gōng qí zhì, shì bù xí táng táng zhī kòu, bù jī tián tián zhī qí. róng wèi kě jiàn, yǐ shù xiāng chí. bǐ yǒu sǐ xíng, yīn ér zhì zhī. dí rén zhí shù, dòng zé jiù yīn. yǐ xū yīng shí, bì wèi zhī qín. hǔ bào bù dòng, bù rù xiàn jiē mí lù bù dòng, bù lí zhì fú fēi niǎo bù dòng, bù guà wǎng luó yú biē bù dòng, bù bō shèn huì. wù wèi yǒu bù yǐ dòng ér zhì zhě yě. shì gù shèng rén guì jìng. jìng zé néng yīng zào, hòu zé néng yīng xiān, shù zé néng shèng shū, bó zé néng qín quē.
善用兵者,當擊其亂,不攻其治,是不襲堂堂之寇,不擊填填之旗。容未可見,以數相持。彼有死形,因而制之。敵人執數,動則就陰。以虛應實,必為之禽。虎豹不動,不入陷階;糜鹿不動,不離置罘;飛鳥不動,不絓網羅;魚鱉不動,不撥蜃喙。物未有不以動而制者也。是故聖人貴靜。靜則能應躁,後則能應先,數則能勝疏,博則能禽缺。
gù liáng jiāng zhī yòng zú yě, tóng qí xīn, yī qí lì, yǒng zhě bù dé dú jìn, qiè zhě bù dé dú tuì, zhǐ rú qiū shān, fā rú fēng yǔ, suǒ líng bì pò, mí bù huǐ jǔ, dòng rú yī tǐ, mò xià yīng wéi, shì gù shāng dí zhě zhòng, ér shǒu zhàn zhě guǎ yǐ. fū wǔ zhǐ zhī gèng dàn, bù ruò juǎn shǒu zhī yī zhì wàn rén zhī gèng jìn, bù rú bǎi rén zhī jù zhì yě. jīn fū hǔ bào biàn jié, xióng pí duō lì, rán ér rén shí qí ròu ér xí qí gé zhě, bù néng tōng qí zhī ér yī qí lì yě. fū shuǐ shì shèng huǒ, zhāng huá zhī tái shāo, shì shēng sháo wò ér jiù zhī, suī hé jǐng ér jié chí, wú nài zhī hé yě jǔ hú kē pén àng ér yǐ guàn zhī, qí miè kě lì ér dài yě. jīn rén zhī yǔ rén, fēi yǒu shuǐ huǒ zhī shèng yě, ér yù yǐ shǎo ǒu zhòng, bù néng chéng qí gōng, yì míng yǐ. bīng jiā huò yán yuē: shǎo kě yǐ ǒu zhòng. cǐ yán suǒ jiāng, fēi yán suǒ zhàn yě. huò jiāng zhòng ér yòng guǎ zhě, shì bù qí yě jiāng guǎ ér yòng zhòng zhě, yòng lì xié yě. ruò nǎi rén jǐn qí cái, xī yòng qí lì, yǐ shǎo shèng zhòng zhě, zì gǔ jí jīn wèi cháng wén yě. shén mò guì yú tiān, shì mò biàn yú dì, dòng mò jí yú shí, yòng mò lì yú rén. fán cǐ sì zhě, bīng zhī gàn zhí yě, rán bì dài dào ér hòu xíng, kě yī yòng yě. fū dì lì shèng tiān shí, qiǎo jǔ shèng dì lì, shì shèng rén, gù rèn tiān zhě kě mí yě, rèn dì zhě kě shù yě, rèn shí zhě kě pò yě, rèn rén zhě kě huò yě. fū rén yǒng xìn lián, rén zhī měi cái yě, rán yǒng zhě kě yòu yě, rén zhě kě duó yě, xìn zhě yì qī yě, lián zhě yì móu yě. jiāng zhòng zhě, yǒu yī jiàn yān, zé wèi rén qín yǐ. yóu cǐ guān zhī, zé bīng yǐ dào lǐ zhì shèng, ér bù yǐ rén cái zhī xián, yì zì míng yǐ. shì gù wèi mí lù zhě zé kě yǐ zhì dāi shè yě, wèi yú biē zhě zé kě yǐ wǎng gǔ qǔ yě, wèi hóng hú zhě zé kě yǐ zēng jiǎo jiā yě, wéi wú xíng zhě wú kě nài yě. shì gù shèng rén cáng yú wú yuán, gù qí qíng bù kě dé ér guān yùn yú wú xíng, gù qí chén bù kě dé ér jīng. wú fǎ wú yí, lái ér wèi zhī yí wú míng wú zhuàng, biàn ér wèi zhī xiàng. shēn zāi zhǒu zhǒu, yuǎn zāi yōu yōu, qiě dōng qiě xià, qiě chūn qiě qiū, shàng qióng zhì gāo zhī wèi, xià cè zhì shēn zhī dǐ, biàn huà xiāo xī, wú suǒ níng zhì, jiàn xīn hū yǎo míng zhī yě, ér cáng zhì hū jiǔ xuán zhī yuān, suī yǒu míng mù, shú néng kuī qí qíng!
故良將之用卒也,同其心,一其力,勇者不得獨進,怯者不得獨退,止如丘山,發如風雨,所凌必破,靡不毀沮,動如一體,莫下應圍,是故傷敵者眾,而手戰者寡矣。夫五指之更彈,不若卷手之一挃;萬人之更進,不如百人之俱至也。今夫虎豹便捷,熊羆多力,然而人食其肉而席其革者,不能通其知而壹其力也。夫水勢勝火,章華之台燒,似升勺沃而救之,雖涸井而竭池,無奈之何也;舉壺榼盆盎而以灌之,其滅可立而待也。今人之與人,非有水火之勝也,而欲以少耦眾,不 能成其功,亦明矣。兵家或言曰:「少可以耦眾。」此言所將,非言所戰也。或將眾而用寡者,勢不齊也;將寡而用眾者,用力諧也。若乃人盡其才,悉用其力,以少勝眾者,自古及今未嘗聞也。神莫貴於天,勢莫便於地,動莫急於時,用莫利於人。凡此四者,兵之干植也,然必待道而後行,可一用也。夫地利勝天時,巧舉勝地利,勢勝人,故任天者可迷也,任地者可束也,任時者可迫也,任人者可惑也。夫仁勇信廉,人之美才也,然勇者可誘也,仁者可奪也,信者易欺也,廉者易謀也。將眾者,有一見焉,則為人禽矣。由此觀之,則兵以道理制勝,而不以人才之賢,亦自明矣。是故為麋鹿者則可以置呆設也,為魚鱉者則可以網罟取也,為鴻鵠者則可以矰繳加也,唯無形者無可奈也。是故聖人藏於無原,故其情不可得而觀;運於無形,故其陳不可得而經。無法無儀,來而為之宜;無名無狀,變而為之象。深哉睭睭,遠哉悠悠,且冬且夏,且春且秋,上窮至高之未,下測至深之底,變化消息,無所凝滯,建心乎窈冥之野,而藏志乎九旋之淵,雖有明目,孰能窺其情!
bīng zhī suǒ yǐn yì zhě tiān dào yě, suǒ tú huà zhě dì xíng yě, suǒ míng yán zhě rén shì yě, suǒ yǐ jué shèng zhě líng shì yě. gù shàng jiāng zhī jiǎo bīng yě, shàng dé tiān dào, xià de dì lì, zhōng de rén xīn, nǎi xíng zhī yǐ jī, fā zhī yǐ shì, shì yǐ wú pò jūn bài bīng. nǎi zhì zhōng jiāng, shàng bù zhī tiān dào, xià bù zhī dì lì, zhuān yòng rén yǔ shì, suī wèi bì néng wàn quán, shèng líng bì duō yǐ. xià jiāng zhī yòng bīng yě, bó wén ér zì luàn, duō zhī ér zì yí, jū zé kǒng jù, fā zé yóu yù, shì yǐ dòng wèi rén qín yǐ.
兵之所隱議者天道也,所圖畫者地形也,所明言者人事也,所以決勝者鈴勢也。故上將之角兵也,上得天道,下得地利,中得人心,乃行之以機,發之以勢,是以無破軍敗兵。乃至中將,上不知天道,下不知地利,專用人與勢,雖未必能萬全,勝鈴必多矣。下將之用兵也,博聞而自亂,多知而自疑,居則恐懼,發則猶豫,是以動為人禽矣。
jīn shǐ liǎng rén jiē rèn, qiǎo zhuō bù yì, ér yǒng shì bì shèng zhě, hé yě? qí xíng zhī chéng yě. fū yǐ jù fǔ jī tóng xīn, bù dài lì shí liáng rì ér hòu pò zhī. jiā jù fǔ yú tóng xīn zhī shàng, ér wú rén lì zhī fèng, suī shùn zhāo yáo, xié xíng dé, ér fú néng pò zhě, yǐ qí wú shì yě. gù shuǐ jī zé hàn, shǐ jī zé yuǎn. fū kuò qí wèi jùn dù, zài yǐ yín xī suī yǒu báo gǎo zhī shàn, fǔ hé zhī zēng, rán yóu bù néng dú shè yě. jiǎ zhī jīn jiǎo zhī lì, gōng nǔ zhī shì, zé guàn sì jiǎ ér jìng yú gé dùn yǐ. fū fēng zhī jí, zhì yú fēi wū zhé mù xū jǔ zhī xià dà chí, zì shàng gāo qiū, rén zhī yǒu suǒ tuī yě. shì gù shàn yòng bīng zhě, shì rú jué jī shuǐ yú gàn rèn zhī dī, ruò zhuǎn yuán shí yú wàn zhàng zhī huō, tiān xià jiàn wú bīng zhī bì yòng yě, zé shú gǎn yǔ wǒ zhàn zhě! gù bǎi rén zhī bì sǐ yě, xián yú wàn rén zhī bì běi yě, kuàng yǐ sān jūn zhī zhòng fù shuǐ huǒ ér bù hái zhǒng hū! suī tiǎo hé rèn yú tiān xià, shuí gǎn zài yú shàng zhě!
今使兩人接刃,巧拙不異,而勇士必勝者,何也?其行之誠也。夫以巨斧擊桐薪,不待利時良日而後破之。加巨斧於桐薪之上,而無人力之奉,雖順招搖,挾刑德,而弗能破者,以其無勢也。故水激則悍,矢激則遠。夫括淇衛箘簵,載以銀錫、雖有薄縞之贍,腐荷之矰,然猶不能獨射也。假之筋角之力,弓弩之勢,則貫兕甲而徑於革盾矣。夫風之疾,至於飛屋折木;虛舉之下大遲,自上高丘,人 之有所推也。是故善用兵者,勢如決積水於干仞之堤,若轉員石於萬丈之豁,天下見吾兵之必用也,則孰敢與我戰者!故百人之必死也,賢於萬人之必北也,況以三軍之眾、赴水火而不還踵乎!雖誂合刃於天下,誰敢在於上者!
suǒ wèi tiān shù zhě, zuǒ qīng lóng, yòu bái hǔ, qián zhū què, hòu xuán wǔ. suǒ wèi dì lì zhě, hòu shēng ér qián sǐ, zuǒ mǔ ér yòu pìn. suǒ wèi rén shì zhě, qìng shǎng xìn ér xíng fá bì, dòng jìng shí, jǔ cuò jí. cǐ shì chuán zhī suǒ yǐ wèi yí biǎo zhě gù yě, rán ér fēi suǒ yǐ shēng. yí biǎo zhě, yīn shí ér biàn huà zhě yě. shì gù chù yú táng shàng zhī yīn ér zhī rì yuè zhī cì xù, jiàn píng zhōng zhī bīng ér zhī tiān xià zhī hán shǔ.
所謂天數者,左青龍,右白虎,前朱雀,後玄武。所謂地利者,後生而前死,左牡而右牝。所謂人事者,慶賞信而刑罰必,動靜時,舉措疾。此世傳之所以為儀表者固也,然而非所以生。儀表者,因時而變化者也。是故處於堂上之陰而知日月之次序,見瓶中之冰而知天下之寒暑。
fū wù zhī suǒ yǐ xiāng xíng zhě wēi, wéi shèng rén dá qí zhì. gù gǔ bù yǔ yú wǔ yīn ér wèi wǔ yīn zhǔ, shuǐ bù yǔ yú wǔ wèi ér wèi wǔ wèi diào, jiāng jūn bù yǔ yú wǔ guān zhī shì ér wèi wǔ guān dū. gù néng diào wǔ yīn zhě, bù yǔ wǔ yīn zhě yě néng diào wǔ wèi zhě, bù yǔ wǔ wèi zhě yě néng zhì wǔ guān zhī shì zhě, bù kě kuí duó zhě yě. shì gù jiāng jūn zhī xīn, tāo tāo rú chūn, diào diào rú xià, jiǎo liáo rú qiū, diǎn níng rú dōng, yīn xíng ér yǔ zhī huà, suí shí ér yǔ zhī yí.
夫物之所以相形者微,唯聖人達其至。故鼓不與於五音而為五音主,水不與於五味而為五味調,將軍不與於五官之事而為五官督。故能調五音者,不與五音者也;能調五味者,不與五味者也;能治五官之事者,不可揆度者也。是故將軍之心,滔滔如春,弔弔如夏,湫漻如秋,典凝如冬,因形而與之化,隨時 而與之移。
fū jǐng bù wèi qū wù zhí, xiǎng bù wèi qīng yīn zhuó. guān bǐ zhī suǒ yǐ lái, gè yǐ qí shèng yīng zhī. shì gù fú yì ér dòng, tuī lǐ ér xíng, yǎn jié ér duàn gē, yīn zī ér chéng gōng. shǐ bǐ zhī wú suǒ chū ér bù zhī wú suǒ rù, zhī wú suǒ jǔ, ér bù zhī wú suǒ jí. shǐ rú hú lí, bǐ gù qīng lái hé rú sì hǔ, dí gù bēn zǒu. fū fēi niǎo zhī zhì yě fǔ qí shǒu, měng shòu zhī jué yě nì qí zhǎo, hǔ bào bù wài qí zhǎo ér shì bù jiàn chǐ. gù yòng bīng zhī dào, shì zhī yǐ róu ér yíng zhī yǐ gāng, shì zhī yǐ ruò ér chéng zhī yǐ qiáng, wèi zhī yǐ dūn ér yīng zhī yǐ zhāng, jiāng yù xī ér shì zhī yǐ dōng, xiān wǔ ér hòu hé, qián míng ér hòu míng, ruò guǐ zhī wú jī, ruò shuǐ zhī wú chuàng. gù suǒ xiāng fēi suǒ zhī yě, suǒ jiàn fēi suǒ móu yě, jǔ cuò dòng jìng, mò néng shí yě, ruò léi zhī jī, bù kě wèi bèi. suǒ yòng bù fù, gù shèng kě bǎi quán. yǔ xuán míng tōng, mò zhī qí mén, shì wèi zhì shén.
夫景不為曲物直,響不為清音濁。觀彼之所以來,各以其勝應之。是故扶義而動,推理而行,掩節而斷割,因資而成功。使彼知吾所出而不知吾所入,知吾所舉,而不知吾所集。始如狐狸,彼故輕來;合如兕虎,敵故奔走。夫飛鳥之摯也俛其首,猛獸之攫也匿其爪,虎豹不外其爪而噬不見齒。故用兵之道,示之以柔而迎之以剛,示之以弱而乘之以強,為之以敦而應之以張,將欲西而示之以東,先忤而後合,前冥而後明,若鬼之無跡,若水之無創。故所鄉非所之也,所見非所謀也,舉措動靜,莫能識也,若雷之擊,不可為備。所用不復,故勝可百全。與玄明通,莫知其門,是謂至神。
bīng zhī suǒ yǐ qiáng zhě, mín yě, mín zhī suǒ yǐ bì sǐ zhě, yì yě yì zhī suǒ yǐ néng dé zhě, wēi yě. shì gù hé zhī yǐ wén, qí zhī yǐ wǔ, shì wèi bì qǔ wēi yì bìng xíng, shì wèi zhì qiáng. fū rén zhī suǒ lè zhě shēng yě, ér suǒ zēng zhě sǐ yě rán ér gāo chéng shēn chí, shǐ shí ruò yǔ, píng yuán guǎng zé, bái rèn jiāo jiē, ér zú zhēng xiān hé zhě, bǐ fēi qīng sǐ ér lè shāng yě, wèi qí shǎng xìn ér fá míng yě.
兵之所以強者,民也,民之所以必死者,義也;義之所以能得者,威也。是故合之以文,齊之以武,是謂必取;威義並行,是謂至強。夫人之所樂者生也,而所憎者死也;然而高城深池,矢石若雨,平原廣澤,白刃交接,而卒爭先合者,彼非輕死而樂傷也,為其賞信而罰明也。
shì gù shàng shì xià rú zi, zé xià shì shàng rú fù shàng shì xià rú dì, zé xià shì shàng rú xiōng. shàng shì xià rú zi, zé bì wáng sì hǎi xià shì shàng rú fù, zé bì zhèng tiān xià. shàng qīn xià rú dì, zé bù nán wèi zhī sǐ xià shì shàng rú xiōng, zé bù nán wèi zhī wáng. shì gù fù zǐ xiōng dì zhī kòu, bù kě yǔ dòu zhě, jī ēn xiān shī yě. gù sì mǎ bù diào, zào fù bù néng yǐ zhì yuǎn gōng shǐ bù diào, nòng bù néng yǐ bì zhōng jūn chén guāi xīn, zé sūn zi bù néng yǐ yīng dí. shì gù nèi xiū qí zhèng yǐ jī qí dé, wài sāi qí chǒu yǐ fú qí wēi, chá qí láo yì yǐ zhī qí bǎo jī, gù zhàn rì yǒu qī, shì sǐ ruò guī. gù jiāng bì yǔ zú tóng gān kǔ qí jī hán, gù qí sǐ kě dé ér jǐn yě. gù gǔ zhī shàn jiāng zhě, bì yǐ qí shēn xiān zhī, shǔ bù zhāng gài, hán bù bèi qiú, suǒ yǐ chéng hán shǔ yě, xiǎn ài bù chéng, shàng líng bì xià, suǒ yǐ qí láo yì yě jūn shí shú rán hòu gǎn shí, jūn jǐng tōng rán hòu gǎn yǐn, suǒ yǐ tóng jī kě yě hé zhàn bì lì shǐ shè zhī suǒ jí, yǐ gòng ān wēi yě. gù liáng jiāng zhī yòng bīng yě, cháng yǐ jī dé jī jī yuàn, yǐ jī ài jī jī zēng, hé gù ér bù shèng!
是故上視下如子,則下視上如父;上視下如弟,則下視上如兄。上視下如子,則必王四海;下視上如父,則必正天下。上親下如弟,則不難為之死;下視上如兄,則不難為之亡。是故父子兄弟之寇,不可與斗者,積恩先施也。故四馬不調,造父不能以致遠;弓矢不調,弄不能以必中;君臣乖心,則孫子不能以應敵。是故內修其政以積其德,外塞其丑以服其威,察其勞佚以知其飽飢,故戰日有期,視死若歸。故將必與卒同甘苦俟饑寒,故其死可得而盡也。故古之善將者,必以其身先之,暑不張蓋,寒不被裘,所以程寒暑也,險隘不乘,上陵必下,所以齊勞佚也;軍食孰然後敢食,軍井通然後敢飲,所以同饑渴也;合戰必立矢射之所及,以共安危也。故良將之用兵也,常以積德擊積怨,以積愛擊積憎,何故而不勝!
zhǔ zhī suǒ qiú yú mín zhě èr: qiú mín wèi zhī láo yě, yù mín wèi zhī sǐ yě. mín zhī suǒ wàng yú zhǔ zhě sān: jī zhě néng shí zhī, láo zhě néng xī zhī, yǒu gōng zhě néng dé zhī. mín yǐ cháng qí èr jī, ér shàng shī qí sān wàng, guó suī dà, rén suī zhòng, bīng yóu qiě ruò yě, ruò kǔ zhě bì děi qí lè, láo zhě bì děi qí lì, zhǎn shǒu zhī gōng bì quán, sǐ shì zhī hòu bì shǎng, sì zhě jì xìn yú mín yǐ, zhǔ suī shè yún zhōng zhī niǎo, ér diào shēn yuān zhī yú, dàn qín sè, shēng zhōng yú, dūn liù bó, tóu gāo hú, bīng yóu qiě qiáng, lìng yóu qiě xíng yě. shì gù shàng zú yǎng, zé xià kě yòng yě dé zú mù, zé wēi kě lì yě.
主之所求於民者二:求民為之勞也,欲 民為之死也。民之所望於主者三:飢者能食之,勞者能息之,有功者能德之。民以償其二積,而上失其三望,國雖大,人雖眾,兵猶且弱也,若苦者必得其樂,勞者必得其利,斬首之功必全,死事之後必賞,四者既信於民矣,主雖射雲中之鳥,而釣深淵之魚,彈琴瑟,聲鍾竽,敦六博,投高壺,兵猶且強,令猶且行也。是故上足仰,則下可用也;德足慕,則威可立也。
jiāng zhě, bì yǒu sān suì sì yì wǔ xíng shí shǒu. suǒ wèi sān suì zhě, shàng zhī tiān dào, xià xí dì xíng, zhōng chá rén qíng. suǒ wèi sì yì zhě, biàn guó bù fù bīng, wèi zhǔ bù gù shēn, jiàn nán bù wèi sǐ, jué yí bù pì zuì. suǒ wèi wǔ xíng zhě: róu ér bù kě juǎn yě, gāng ér bù kě zhé yě, rén ér bù kě fàn yě, xìn ér bù kě qī yě, yǒng ér bù kě líng yě. suǒ wèi shí shǒu zhě shén qīng ér bù kě zhuó yě, móu yuǎn ér bù kě mù yě, cāo gù ér bù kě qiān yě, zhī míng ér bù kě bì yě, bù tān yú huò, bù yín yú wù, bù làn yú biàn, bù tuī yú fāng, bù kě xǐ yě, bù kě nù yě. shì wèi zhì yú yǎo yǎo míng míng, shú zhī qí qíng! fā bì zhōng quán, yán bì hé shù dòng bì shùn shí, jiě bì zhōng zòu tōng dòng jìng zhī jī, míng kāi sāi zhī jié shěn jǔ cuò zhī lì hài, ruò hé fú jié jí rú kuò wān, shì rú fā shǐ yī lóng yī shé, dòng wú cháng tǐ mò jiàn qí suǒ zhōng, mò zhī qí suǒ qióng, gōng zé bù kě shǒu, shǒu zé bù kě gōng.
將者,必有三隧、四義、五行、十守。所謂三隧者,上知天道,下習地形,中察人情。所謂四義者,便國不負兵,為主不顧身,見難不畏死,決疑不辟罪。所謂五行者:柔而不可卷也,剛而不可折也,仁而不可犯也,信而不可欺也,勇而不可陵也。所渭十守者;神清而不可濁也,謀遠而不可慕也,操固而不可遷也,知明而不可蔽也,不貪於貨,不淫於物,不嚂於辯,不推於方,不可喜也,不可怒也。是謂至於窈窈冥冥,孰知其情!發必中銓,言必合數;動必順時,解必中揍;通 動靜之機,明開塞之節;審舉措之利害,若合符節;疾如擴彎,勢如發矢;一龍一蛇,動無常體;莫見其所中,莫知其所窮,攻則不可守,守則不可攻。
gài wén shàn yòng bīng zhě, bì xiān xiū zhū jǐ, ér hòu qiú zhū rén xiān wèi bù kě shèng, ér hòu qiú shèng. xiū jǐ yú rén, qiú shèng yú dí. jǐ wèi néng zhì yě. ér gōng rén zhī luàn, shì yóu yǐ huǒ jiù huǒ, yǐ shuǐ yīng shuǐ yě, hé suǒ néng zhì! jīn shǐ táo rén huà ér wèi zhí, zé bù néng chéng pén àng gōng nǚ huà ér wèi sī, zé bù néng zhī wén jǐn tóng mò zú yǐ xiāng zhì yě, gù yǐ yì wèi qí. liǎng jué xiāng yǔ dòu, wèi yǒu sǐ zhě yě zhān yīng zhì zé wèi zhī jiě, yǐ qí yì lèi yě. gù jìng wèi zào qí, zhì wèi luàn qí, bǎo wèi jī qí, fú wèi láo qí. qí zhèng zhī xiāng yīng, ruò shuǐ huǒ jīn mù zhī dài wèi cí xióng yě. shàn yòng bīng zhě, chí wǔ shā yǐ yīng, gù néng quán qí shèng zhuō zhě chù wǔ sǐ yǐ tān, gù dòng ér wèi rén qín.
蓋聞善用兵者,必先修諸己,而後求諸人;先為不可勝,而後求勝。修己於人,求勝於敵。己未能治也。而攻人之亂,是猶以火救火,以水應水也,何所能制!今使陶人化而為植,則不能成盆盎;工女化而為絲,則不能織文錦;同莫足以相治也,故以異為奇。兩爵相與斗,未有死者也;鸇鷹至;則為之解,以其異類也。故靜為躁奇,治為亂奇,飽為飢奇,扶為勞奇。奇正之相應,若水火金木之代為雌雄也。善用兵者,持五殺以應,故能全其勝;拙者處五死以貪,故動而為人擒。
bīng guì móu zhī bù cè yě, xíng zhī yǐn nì yě, chū yú bù yì bù kě yǐ shè bèi yě. móu jiàn zé qióng, xíng jiàn zé zhì. gù shàn yòng bīng zhě, shàng yǐn zhī tiān, xià yǐn zhī dì, zhōng yǐn zhī rén. yǐn zhī tiān zhě, wú fǎ zhì yě. hé wèi yǐn zhī tiān? dà hán shén shǔ, jí fēng bào yǔ, dà wù míng huì, yīn cǐ ér wèi biàn zhě yě. hé wèi yǐn zhī dì? shān líng qiū fù, lín cóng xiǎn zǔ, kě yǐ fú nì ér bù jiàn xíng zhě yě. hé wèi yǐn zhī rén? bì zhī yú qián, wàng zhī yú hòu, chū qí xíng chén zhī jiān, fā rú léi tíng, jí rú fēng yǔ, pěng jù qí, zhǐ míng gǔ, ér chū rù wú xíng, mò zhī qí duān xù zhě yě.
兵貴謀之不測也,形之隱匿也,出於不意、不可以設備也。謀見則窮,形見則制。故善用兵者,上隱之天,下隱之地,中隱之人。隱之天者,無法制也。何謂隱之天?大寒甚暑,疾風暴雨,大霧冥晦,因此而為變者也。何謂隱之地?山陵丘阜,林叢險阻,可以伏匿而不見形者也。何謂隱之人?蔽之於前,望之於後,出奇行陳之間,發如雷霆,疾如風雨,捧巨旗,止鳴鼓,而出入無形,莫知其端緒者也。
gù qián hòu zhèng qí, sì fāng rú shéng, chū rù jiě xù, bù xiāng yuè líng, yì qīng biān lì, huò qián huò hòu, lí hé sàn jù, bù shī háng wǔ, cǐ shàn xiū xíng chén zhě yě. míng yú qí zhèng, gāi yīn yáng xíng dé wǔ xíng wàng qì hòu xīng guī cè jī xiáng, cǐ shàn wèi tiān dào zhě yě. shè guī lǜ, shī wèi fú, jiàn yòng shuǐ huǒ, chū zhēn guài, gǔ cāo jūn, suǒ yǐ yíng qí ěr yě, yè shāo sì chái, yáng chén qǐ jié, suǒ yǐ yíng qí mù zhě, cǐ shàn wèi zhà yáng zhě yě, chún yuè láo zhòng, gù zhí ér nán kǒng, shì lì bù néng yòu, sǐ wáng bù néng dòng, cǐ shàn wèi chōng gàn zhě yě. piāo jí qīng hàn, yǒng gǎn qīng dí, jí ruò miè méi, cǐ shàn yòng qīng chū qí zhě yě. xiāng dì xíng, chù cì shě, zhì bì lěi, shěn yān chì, jū gāo líng, shě chū chù, cǐ shàn wèi dì xíng zhě yě. yīn qí jī kě dòng yē láo juàn dài luàn kǒng jù jiǒng bù, chéng zhī yǐ xuǎn zú, jī zhī yǐ xiāo yè, cǐ shàn yīn shí yīng biàn zhě yě. yì zé yòng chē, xiǎn zé yòng qí, shè shuǐ duō gōng, ài zé yòng nǔ, zhòu zé duō jīng, yè zé duō huǒ, huì míng duō gǔ, cǐ shàn wèi shè shī zhě yě. fán cǐ bā zhě, bù kě yī wú yě, rán ér fēi bīng zhī guì zhě yě.
故前後正齊,四方如繩,出入解續,不相越凌,翼輕邊利,或前或後,離合散聚,不失行伍,此善修行陳者也。明於奇正,賅陰陽、刑德、五行、望氣、候星、龜策、機祥,此善為天道者也。設規慮,施蔚伏,見用水火,出珍怪,鼓操軍,所以營其耳也,曳梢肆柴,揚塵起竭,所以營其目者,此善為詐佯者也,錞鉞牢重,固植而難恐,勢利不能誘,死亡不能動,此善為充干者也。剽疾輕悍,勇敢輕敵,疾若滅沒,此善用輕出奇者也。相地形,處次舍,治壁壘,審煙斥,居高陵,捨出處,此善為地形者也。因其饑渴凍暍、勞倦怠亂、恐懼窘步,乘之以選卒,擊之以宵夜,此善因時應變者也。易則用車,險則用騎,涉水多弓,隘則用弩,晝則多旌,夜則多火,晦冥多鼓,此善為設施者也。凡此八者,不可一無也,然而非兵之貴者也。
fū jiāng zhě, bì dú jiàn dú zhī. dú jiàn zhě, jiàn rén suǒ bù jiàn yě dú zhī zhě, zhī rén suǒ bù zhī yě. jiàn rén suǒ bù jiàn, wèi zhī míng zhī rén suǒ bù zhī, wèi zhī shén. shén míng zhě, xiān shèng zhě yě. xiān shèng zhě, shǒu bù kě gōng, zhàn bù kě shèng, gōng bù kě shǒu, xū shí shì yě. shàng xià yǒu xì, jiāng lì bù xiāng de, suǒ chí bù zhí, zú xīn jī bù fú, suǒ wèi xū yě. zhǔ míng jiāng liáng, shàng xià tóng xīn, qì yì jù qǐ, suǒ wèi shí yě. ruò yǐ shuǐ tóu huǒ, suǒ dāng zhě xiàn, suǒ báo zhě yí, láo róu bù xiāng tōng, ér shèng xiāng qí zhě, xū shí zhī wèi yě. gù shàn zhàn zhě bù zài shǎo, shàn shǒu zhě bù zài xiǎo, shèng zài dé wēi, bài zài shī qì.
夫將者,必獨見獨知。獨見者,見人所不見也;獨知者,知人所不知也。見人所不見,謂之明;知人所不知,謂之神。神明者,先勝者也。先勝者,守不可攻,戰不可勝,攻不可守,虛實是也。上下有隙,將吏不相得,所持不直,卒心積不服,所謂虛也。主明將良,上下同心,氣意俱起,所謂實也。若以水投火,所當者陷,所薄者移,牢柔不相通,而勝相奇者,虛實之謂也。故善戰者不在少,善守者不在小,勝在得威,敗在失氣。
fū shí zé dòu, xū zé zǒu, shèng zé qiáng, shuāi zé běi. wú wáng fū chāi dì fāng èr qiān lǐ, dài jiǎ qī shí wàn, nán yǔ yuè zhàn, qī zhī huì jī běi yǔ qí zhàn, pò zhī ài líng xī yù jìn gōng, qín zhī huáng chí cǐ yòng mín qì zhī shí yě. qí hòu jiāo yì zòng yù, jù jiàn xǐ yú, hàn suì guò, bù kě zhèng yù, dà chén yuàn duì, bǎi xìng bù fù, yuè wáng xuǎn zú sān qiān rén, qín zhī yú suì, yīn zhì qí xū yě. fū qì zhī yǒu xū shí yě, ruò míng zhī bì huì yě. gù shèng bīng zhě fēi cháng shí yě, bài bīng zhě fēi cháng xū yě. shàn zhě, néng shí qí mín qì, yǐ dài rén zhī xū yě bù néng zhě, xū qí mín qì, yǐ dài rén zhī shí yě. gù xū shí zhī qì, bīng zhī guì zhě yě.
夫實則斗,虛則走,盛則強,衰則北。吳王夫差地方二千里,帶甲七十萬,南與越戰,棲之會稽;北與齊戰,破之艾陵;西遇晉公,擒之黃池;此用民氣之實也。其後驕溢縱慾,拒諫喜諛,悍遂過,不可正喻,大臣怨懟,百姓不附,越王選卒三千人,擒之於隧,因制其虛也。夫氣之有虛實也,若明之必晦也。故勝兵者非常實也,敗兵者非常虛也。善者,能實其民氣,以待人之虛也;不能者,虛其民氣,以待人之實也。故虛實之氣,兵之貴者也。
fán guó yǒu nán, jūn zì gōng zhào jiāng, zhào zhī yuē: shè jì zhī mìng, zài jiāng jūn, jí jīn guó yǒu nán, yuàn qǐng zi jiāng ér yīng zhī. jiāng jūn shòu mìng, nǎi lìng zhù shǐ tài bo zhāi sù sān rì, zhī tài miào, zuān líng guī, bo jí rì, yǐ shòu gǔ qí. jūn rù miào mén, xī miàn ér lì. jiāng rù miào mén, chèn zhì táng xià, běi miàn ér lì. zhǔ qīn cāo suǒ, chí tóu, shòu jiāng jūn qí bǐng, yuē: cóng cǐ shàng zhì tiān zhě, jiāng jūn zhì zhī. fù cāo fǔ, chí tóu, shòu jiāng jūn qí bǐng, yuē: cóng cǐ xià zhì yuān zhě, jiāng jūn zhì zhī. jiāng yǐ shòu fǔ suǒ, dá yuē: guó bù kě cóng wài zhì yě, jūn bù kě cóng zhōng yù yě. èr xīn bù kě yǐ shì jūn, yí zhì bù kě yǐ yīng dí. chén jì yǐ shòu zhì yú qián yǐ, gǔ qí fǔ yuè zhī wēi, chén wú hái qǐng, yuàn jūn yì yǐ chuí yī yán zhī mìng yú chén yě. jūn ruò bù xǔ, chén bù gǎn jiāng. jūn ruò xǔ zhī, chén cí ér xíng. nǎi zhǎo jiǎn, shè míng yī yě, záo xiōng mén ér chū chéng jiāng jūn chē, zài jīng qí fǔ yuè, lèi ruò bù shèng qí lín dí jué zhàn, bù gù bì sǐ, wú yǒu èr xīn. shì gù wú tiān yú shàng, wú dì yú xià, wú dí yú qián, wú zhǔ yú hòu jìn bù qiú míng, tuì bù bì zuì, wéi mín shì bǎo, lì hé yú zhǔ, guó zhī shí yě, shàng jiāng zhī dào yě. rú cǐ, zé zhì zhě wèi zhī lǜ, yǒng zhě wèi zhī dòu. qì lì qīng yún, jí rú chí wù. shì gù bīng wèi jiāo jiē, ér dí rén kǒng jù. ruò zhàn shèng dí bēn, bì shòu gōng shǎng, lì qiān guān, yì jué lù, gē dì ér wèi diào, jué yú fēng wài, zú lùn duàn yú jūn zhōng. gù fǎn yú guó, fàng qí yǐ rù fǔ suǒ, bào bì yú jūn yuē: jūn wú hòu zhì. nǎi hào sù pì shě, qǐng zuì yú jūn. jūn yuē: shè zhī. tuì, zhāi fú, dà shèng sān nián fǎn shě, zhōng shèng èr nián, xià shèng qī nián. bīng zhī suǒ jiā zhě, bì wú dào guó yě, gù néng zhàn shèng ér bù bào, qǔ dì ér bù fǎn. mín bù jí yì, jiāng bù yāo sǐ, wǔ gǔ fēng chāng, fēng yǔ shí jié. zhàn shèng yú wài, fú shēng yú nèi, shì gù míng bì chéng ér hòu wú yú hài yǐ.
凡國有難,君自宮召將,詔之曰:「社稷之命,在將軍,即今國有難,願請子將而應之。將軍受命,乃令祝史太卜齋宿三日,之太廟,鑽靈龜,卜吉日,以受鼓旗。君入廟門,西面而立。將入廟門,趁至堂下,北面而立。主親操鎖,持頭,授將軍其柄,曰:「從此上至天者,將軍制之。」復操斧,持頭,授將軍其柄,曰:「從此下至淵者,將軍制之。」將已受斧鎖,答曰:「國不可從外治也,軍不可從中御也。二心不可以事君,疑志不可以應敵。臣既以受制於前矣,鼓旗斧鉞之威,臣無還請,願君亦以垂一言之命於臣也。君若不許,臣不敢將。君若許之,臣辭而行。」乃爪鬋,設明衣也,鑿凶門而出;乘將軍車,載旌旗斧鉞,累若不勝;其臨敵決戰,不顧必死,無有二心。是故無天於上,無地於下,無敵於前,無主於後;進不求名,退不避罪,唯 民是保,利合於主,國之實也,上將之道也。如此,則智者為之慮,勇者為之斗。氣厲青雲,疾如馳騖。是故兵未交接,而敵人恐懼。若戰勝敵奔,畢受功賞,吏遷官,益爵祿,割地而為調,決於封外,卒論斷於軍中。顧反於國,放旗以入斧鎖,報畢於君曰:「軍無後治。」乃鎬素辟舍,請罪於君。君曰:「赦之。」退,齋服,大勝三年反舍,中勝二年,下勝期年。兵之所加者,必無道國也,故能戰勝而不報,取地而不反。民不疾疫,將不夭死,五穀豐昌,風雨時節。戰勝於外,福生於內,是故名必成而後無餘害矣。