fū dào zhě, fù tiān zài dì, kuò sì fāng, tuò bā jí gāo bù kě jì, shēn bù kě cè bāo guǒ tiān dì, bǐng shòu wú xíng yuán liú quán bó, chōng ér xú yíng hùn hùn huá huá, zhuó ér xú qīng. gù zhí zhī ér sāi yú tiān dì, héng zhī ér mí yú sì hǎi, shī zhī wú qióng ér wú suǒ zhāo xī shū zhī mì yú liù hé, juǎn zhī bù yíng yú yī wò. yuē ér néng zhāng, yōu ér néng míng ruò ér néng qiáng, róu ér néng gāng héng sì wéi ér hán yīn yáng, hóng yǔ zhòu ér zhāng sān guāng shén nào ér gē, shén xiān ér wēi shān yǐ zhī gāo, yuān yǐ zhī shēn shòu yǐ zhī zǒu, niǎo yǐ zhī fēi rì yuè yǐ zhī míng, xīng lì yǐ zhī xíng lín yǐ zhī yóu, fèng yǐ zhī xiáng.
夫道者，覆天載地，廓四方，柝八極；高不可際，深不可測；包裹天地，稟授無形；原流泉浡，沖而徐盈；混混滑滑，濁而徐清。故植之而塞於天地，橫之而彌於四海，施之無窮而無所朝夕；舒之幎於六合，卷之不盈於一握。約而能張，幽而能明；弱而能強，柔而能剛；橫四維而含陰陽，紘宇宙而章三光；甚淖而滒，甚纖而微；山以之高，淵以之深；獸以之走，鳥以之飛；日月以之明，星曆以之行；麟以之游，鳳以之翔。

tài gǔ èr huáng, dé dào zhī bǐng, lì yú zhōng yāng shén yǔ huà yóu, yǐ fǔ sì fāng. shì gù néng tiān yùn dì zhì, lún zhuǎn ér wú fèi, shuǐ liú ér bù zhǐ, yǔ wàn wù zhōng shǐ. fēng xìng yún zhēng, shì wú bù yīng léi shēng yǔ jiàng, bìng yīng wú qióng guǐ chū diàn rù, lóng xìng luán jí jūn xuán gǔ zhuǎn, zhōu ér fù zā yǐ diāo yǐ zuó, hái fǎn yú pǔ, wú wèi wèi zhī ér hé yú dào, wú wèi yán zhī ér tōng hū dé tián yú wú jīn ér dé yú hé, yǒu wàn bù tóng ér biàn yú xìng shén tuō yú qiū háo zhī mò, ér dà yǔ zhòu zhī zǒng. qí dé yōu tiān dì ér hé yīn yáng, jié sì shí ér diào wǔ xíng xǔ yù fù yù, wàn wù qún shēng rùn yú cǎo mù, jìn yú jīn shí qín shòu shuò dà, háo máo rùn zé, yǔ yì fèn yě, jiǎo gé shēng yě, shòu tāi bù dú, niǎo luǎn bù duàn fù wú sàng zi zhī yōu, xiōng wú kū dì zhī āi tóng zǐ bù gū, fù rén bù shuāng hóng ní bù chū, zéi xīng bù xíng hán dé zhī suǒ zhì yě.
泰古二皇，得道之柄，立於中央；神與化游，以撫四方。是故能天運地滯，輪轉而無廢，水流而不止，與萬物終始。風興雲蒸，事無不應；雷聲雨降，並應無窮；鬼出電入，龍興鸞集；鈞旋轂轉，周而復帀；已雕已琢，還反於朴，無為為之而合於道，無為言之而通乎德；恬愉無矜而得於和，有萬不同而便於性；神托於秋豪之末，而大宇宙之總。其德優天地而和陰陽，節四時而調五行； 呴諭覆育，萬物群生；潤於草木，浸於金石；禽獸碩大，豪毛潤澤，羽翼奮也，角觡生也，獸胎不贕，鳥卵不毈；父無喪子之憂，兄無哭弟之哀；童子不孤，婦人不孀；虹蜺不出，賊星不行；含德之所致也。

fū tài shàng zhī dào, shēng wàn wù ér bù yǒu, chéng huà xiàng ér fú zǎi. qí xíng huì xī, xuān fēi rú dòng, dài ér hòu shēng, mò zhī zhī dé dài zhī hòu sǐ, mò zhī néng yuàn. dé yǐ lì zhě bù néng yù, yòng ér bài zhě bù néng fēi shōu jù chù jī ér bù jiā fù, bù shī bǐng shòu ér bù yì pín xuán xiàn ér bù kě jiū, xiān wēi ér bù kě qín lèi zhī ér bù gāo, duò zhī ér bù xià yì zhī ér bù zhòng, sǔn zhī ér bù guǎ zhuó zhī ér bù báo, shā zhī ér bù cán záo zhī ér bù shēn, tián zhī ér bù qiǎn. hū xī huǎng xī, bù kě wèi xiàng xī huǎng xī hū xī, yòng bù qū xī yōu xī míng xī, yīng wú xíng xī suì xī dòng xī, bù xū dòng xī yǔ gāng róu juǎn shū xī, yǔ yīn yáng fǔ yǎng xī.
夫太上之道，生萬物而不有，成化像而弗宰。跂行喙息，蠉飛蝡動，待而後生，莫之知德；待之後死，莫之能怨。得以利者不能譽，用而敗者不能非；收聚畜積而不加富，布施稟授而不益貧；旋縣而不可究，纖微而不可勤；累之而不高，墮之而不下；益之而不眾，損之而不寡；斵之而不薄，殺之而不殘；鑿之而不深，填之而不淺。忽兮怳兮，不可為象兮；怳兮忽兮，用不屈兮；幽兮冥兮，應無形兮；遂兮洞兮，不虛動兮；與剛柔卷舒兮，與陰陽俛仰兮。

xī zhě féng yí dà bǐng zhī yù yě, chéng yún chē, rù yún ní yóu wēi wù, wù huǎng hū lì yuǎn mí gāo yǐ jí wǎng, jīng shuāng xuě ér wú jī, zhào rì guāng ér wú jǐng fú yáo zhěn bào yáng jiǎo ér shàng, jīng jì shān chuān, dǎo téng kūn lún pái chāng hé, lún tiān mén. mò shì zhī yù, suī yǒu qīng chē liáng mǎ, jìn cè lì duàn, bù néng yǔ zhī zhēng xiān. shì gù dà zhàng fū tián rán wú sī, dàn rán wú lǜ yǐ tiān wèi gài, yǐ dì wèi yú sì shí wèi mǎ, yīn yáng wèi yù chéng yún líng xiāo, yǔ zào huà zhě jù zòng zhì shū jié, yǐ chí dà qū kě yǐ bù ér bù, kě yǐ zhòu ér zhòu lìng yǔ shī sǎ dào, shǐ fēng bó tā chén diàn yǐ wèi biān cè, léi yǐ wèi chē lún shàng yóu yú xiāo diào zhī yě, xià chū yú wú yín zhī mén, liú lǎn piān zhào, fù shǒu yǐ quán jīng yíng sì yú, hái fǎn yú shū.
昔者馮夷、大丙之御也，乘雲車，入雲蜺；游微霧，騖怳忽；歷遠彌高以極往，經霜雪而無跡，照日光而無景；扶搖抮抱羊角而上，經紀山川，蹈騰崑崙；排閶闔，淪天門。末世之御，雖有輕車良馬，勁策利鍛，不能與之爭先。是故大丈夫恬然無思，澹然無慮；以天為蓋，以地為輿；四時為馬，陰陽為御；乘雲凌霄，與造化者俱；縱志舒節，以馳大區；可以步而步，可以驟而驟；令雨師灑道，使風伯塌塵；電以為鞭策，雷以為車輪；上游於霄雿之野，下出於無垠之門，劉覽偏照，復守以全；經營四隅，還反於樞。

gù yǐ tiān wèi gài, zé wú bù fù yě yǐ dì wèi yú, zé wú bù zài yě sì shí wèi mǎ, zé wú bù shǐ yě yīn yáng wèi yù, zé wú bù bèi yě. shì gù jí ér bù yáo, yuǎn ér bù láo, sì zhī bù dòng, cōng míng bù sǔn, ér zhī bā róng jiǔ yě zhī xíng liè zhě, hé yě? zhí dào yào zhī bǐng, ér yóu yú wú qióng zhī dì. shì gù tiān xià zhī shì, bù kě wèi yě, yīn qí zì rán ér tuī zhī wàn wù bù biàn, bù kě jiū yě, bǐng qí yào guī zhī qù. fū jìng shuǐ zhī yǔ xíng jiē yě, bù shè zhì gù, ér fāng yuán qū zhí fú néng táo yě. shì gù xiǎng bù sì yīng, ér jǐng bù yī shè jiào hū fǎng fú, mò rán zì dé. rén shēng ér jìng, tiān zhī xìng yě gǎn ér hòu dòng, xìng zhī hài yě wù zhì ér shén yīng, zhī zhī dòng yě zhī yǔ wù jiē, ér hǎo zēng shēng yān. hǎo zēng chéng xíng ér zhì yòu yú wài, bù néng fǎn jǐ, ér tiān lǐ miè yǐ. gù dá yú dào zhě, bù yǐ rén yì tiān wài yǔ wù huà, ér nèi bù shī qí qíng. zhì wú ér gōng qí qiú, shí chěng ér yào qí sù xiǎo dà xiū duǎn, gè yǒu qí jù wàn wù zhī zhì, téng yǒng yáo luàn ér bù shī qí shù. shì yǐ chù shàng ér mín fú zhòng, jū qián ér zhòng fú hài, tiān xià guī zhī, jiān xié wèi zhī. yǐ qí wú zhēng yú wàn wù yě, gù mò gǎn yǔ zhī zhēng.
故以天為蓋，則無不覆也；以地為輿，則無不載也；四時為馬，則無不使也；陰陽為御，則無不備也。是故疾而不搖，遠而不勞，四支不動，聰明不損，而知八絨九野之形埒者，何也？執道要之柄，而游於無窮之地。是故天下之事，不可為也，因其自然而推之；萬物不變，不可究也，秉其要歸之趣。夫鏡水之與形接也，不設智故，而方圓曲直弗能逃也。是故響不肆應，而景不一設；叫呼仿佛，默然自得。人生而靜，天之性也；感而後動，性之害也；物至而神應，知之動也；知與物接，而好憎生焉。好憎成形而智誘於外，不能反己，而天理滅矣。故達於道者，不以人易天；外與物化，而內不失其情。至無而供 其求，時騁而要其宿；小大修短，各有其具；萬物之至，騰踴餚亂而不失其數。是以處上而民弗重，居前而眾弗害，天下歸之，奸邪畏之。以其無爭於萬物也，故莫敢與之爭。

fū lín bù ér diào, kuàng rì ér bù néng yíng luó, suī yǒu gōu zhēn máng jù, wēi lún fāng ěr, jiā zhī yǐ zhān hé juān huán zhī shù, yóu bù néng yǔ wǎng shǔ zhēng de yě. shè zhě gān wū hào zhī gōng, wān qí wèi zhī jiàn, zhòng zhī yì féng méng zi zhī qiǎo, yǐ yào fēi niǎo, yóu bù néng yǔ luó zhě jìng duō. hé zé? yǐ suǒ chí zhī xiǎo yě. zhāng tiān xià yǐ wèi zhī lóng, yīn jiāng hǎi yǐ wèi zhī shǔ, yòu hé wáng yú shī niǎo zhī yǒu hū! gù shǐ bù ruò jiǎo, jiǎo bù ruò wú xíng zhī xiàng.
夫臨不而釣，曠日而不能盈羅，雖有鈎箴芒距，微綸芳餌，加之以詹何、娟嬛之數，猶不能與網署爭得也。射者杆烏號之弓，彎棋衛之箭，重之羿、逢蒙子之巧，以要飛鳥，猶不能與羅者競多。何則？以所持之小也。張天下以為之籠，因江海以為之署，又何亡魚失鳥之有乎！故矢不若繳，繳不若無形之像。

fū shì dà dào ér rèn xiǎo shù, wú yǐ yì yú shǐ xiè bǔ shǔ chán zhū bǔ zǎo, bù zú yǐ jìn hǎo sāi xié, luàn nǎi yú zī. xī zhě xià gǔn zuò sān réng zhī chéng, zhū hóu bèi zhī, hǎi wài yǒu jiǎo xīn. yǔ zhī tiān xià zhī pàn yě, nǎi huài chéng píng chí, sàn cái wù, fén jiǎ bīng, shī zhī yǐ dé, hǎi wài bīn fú, sì yí nà zhí, hé zhū hóu yú tú shān, zhí yù bó zhě wàn guó. gù jī xiè zhī xīn cáng yú xiōng zhōng, zé chún bái bù cuì, shén dé bù quán, zài shēn zhě bù zhī, hé yuǎn zhī suǒ néng huái! shì gù gé jiān zé bīng lì, chéng chéng zé chōng shēng, ruò yǐ tāng wò fèi, luàn nǎi yú shén. shì gù shì gǒu, cè tí mǎ, ér yù jiào zhī, suī yī yǐn zào fù fú néng huà. yù yín zhī xīn wáng yú zhōng, zé jī hǔ kě wěi, hé kuàng gǒu mǎ zhī lèi hū! gù tǐ dào zhě yì ér bù qióng, rèn shù zhě láo ér wú gōng.
夫釋大道而任小數，無以異於使蟹捕鼠、蟾蠩捕蚤，不足以禁好塞邪，亂乃逾滋。昔者夏鯀作三仍之城，諸侯背之，海外有狡心。禹知天下之叛也，乃壞城平池，散財物，焚甲兵，施之以德，海外賓伏，四夷納職，合諸侯於塗山，執玉帛者萬國。故機械之心藏於胸中，則純白不粹，神德不全，在身者不知，何遠之所能懷！是故革堅則兵利，城成則沖生，若以湯沃沸，亂乃逾甚。是故噬狗，策蹄馬，而欲教之，雖伊尹、造父弗能化。欲寅之心亡於中，則飢虎可尾，何況狗馬之類乎！故體道者逸而不窮，任數者勞而無功。

fū qiào fǎ kè zhū zhě, fēi bà wáng zhī yè yě chuí cè fán yòng zhě, fēi zhì yuǎn zhī shù yě. lí zhū zhī míng, chá zhēn wèi yú bǎi bù zhī wài, bù néng jiàn yuān zhōng zhī yú shī kuàng zhī cōng, hé bā fēng zhī diào, ér bù néng tīng shí lǐ zhī wài. gù rèn yī rén zhī néng, bù zú yǐ zhì sān mǔ zhī zhái yě xiū dào lǐ zhī shù, yīn tiān dì zhī zì rán, zé liù hé bù zú jūn yě. shì gù yǔ zhī jué dú yě, yīn shuǐ yǐ wèi shī shén nóng zhī bō gǔ yě, yīn miáo yǐ wèi jiào.
夫峭法刻誅者，非霸王之業也；箠策繁用者，非致遠之術也。離朱之明，察箴未於百步之外，不能見淵中之魚；師曠之聰，合八風之調，而不能聽十里之外。故任一人之能，不足以治三畝之宅也；修道理之數，因天地之自然，則六合不足均也。是故禹之決讀也，因水以為師；神農之播谷也，因苗以為教。

fū píng shù gēn yú shuǐ, mù shù gēn yú tǔ niǎo pái xū ér fēi, shòu duó shí ér zǒu jiāo lóng shuǐ jū, hǔ bào shān chù, tiān dì zhī xìng yě, liǎng mù xiāng mó ér rán, jīn huǒ xiāng shǒu ér liú yuán zhě cháng zhuǎn, kuǎn zhě zhǔ fú, zì rán zhī shì yě. shì gù chūn fēng zhì zé gān yǔ jiàng, shēng yù wàn wù yǔ zhě yù fú, máo zhě yùn yù cǎo mù róng huá, niǎo shòu luǎn tāi mò jiàn qí wèi zhě, ér gōng jì chéng yǐ. qiū fēng xià shuāng, dào shēng cuò shāng yīng diāo bó zhì. kūn chóng zhé cáng cǎo mù zhù gēn, yú biē còu yuān, mò jiàn qí wèi zhě, miè ér wú xíng. mù chù bàng cháo, shuǐ jū kū xué qín shòu yǒu wán, rén mín yǒu shì, lù chù yí niú mǎ, zhōu xíng yí duō shuǐ xiōng nú chū huì qiú, yú yuè shēng gé chī gè shēng suǒ jí, yǐ bèi zào shī, gè yīn suǒ chù, yǐ yù hán shǔ, bìng dé qí yí, wù biàn qí suǒ. yóu cǐ guān zhī, wàn wù gù yǐ zì rán, shèng rén yòu hé shì yān!
夫萍樹根於水，木樹根於土；鳥排虛而飛，獸踱實而走；蛟龍水居，虎豹山處，天地之性也，兩木相摩而然，金火相守而流；員者常轉，窾者主浮，自然之勢也。是故春風至則甘雨降，生育萬物；羽者嫗伏，毛者孕育；草木榮華，鳥獸卵胎；莫見其為者，而功既成矣。秋風下霜，倒生挫傷；鹰鵰搏鷙。昆蟲蟄藏；草木注根，魚鱉湊淵，莫見其為者，滅而無形。木處棒巢，水居窟穴；禽獸有芄，人民有室，陸處宜牛馬，舟行宜多水；匈奴出穢裘，於、越生葛絺；各生所急，以備燥濕，各因所處，以禦寒暑，並得其宜，物便其所。由此觀之，萬物固以自然，聖人又何事焉！

jiǔ yí yán nán, lù shì guǎ ér shuǐ shì zhòng, yú shì mín rén bèi fā wén shēn, yǐ xiàng lín chóng duǎn quǎn bù kù, yǐ biàn shè yóu duǎn mèi rǎng juǎn, yǐ biàn cì zhōu, yīn zhī yě. yàn mén zhī běi, dí bù gǔ shí jiàn zhǎng guì zhuàng, sú shàng qì lì rén bù chí gōng, mǎ bù jiě lēi, biàn zhī yě. gù yǔ zhī luǒ guó, jiě yī ér rù, yī dài ér chū, yīn zhī yě, jīn fū xǐ shù zhě, shī qí yīn yáng zhī xìng, zé mò bù kū gǎo, gù jú shù zhī jiāng běi, zé huà ér wèi zhǐ qú yù bù guò jì, hé dù wèn ér sǐ xíng xìng bù kě yì, shì jū bù kě yí yě. shì gù dá yú dào zhě, fǎn yú qīng jìng jiū yú wù zhě, zhōng yú wú wèi. yǐ tián yǎng xìng, yǐ mò chù shén, zé rù yú tiān mén.
九疑炎南，陸事寡而水事眾，於是民人被發文身，以像鱗蟲；短綣不絝，以便涉游；短袂攘卷，以便刺舟，因之也。雁門之北，狄不穀食；賤長貴壯，俗尚氣力；人不弛弓，馬不解勒，便之也。故禹之裸國，解衣而入，衣帶而出，因之也，今夫徙樹者，失其陰陽之性，則莫不枯槁，故橘樹之江北，則化而為枳；鴝鵒不過濟，貈渡汶而死；形性不可易，勢居不可移也。是故達於道者，反於清淨；究於物者，終於無為。以恬養性，以漠處神，則入於天門。

suǒ wèi tiān zhě, chún cuì pǔ sù, zhì zhí hào bái, wèi shǐ yǒu yě zá róu zhě yě. suǒ wèi rén zhě, ǒu chà zhì gù, qū qiǎo wěi zhà, suǒ yǐ fǔ yǎng yú shì rén ér yǔ sú jiāo zhě yě. gù niú qí tí ér dài jiǎo, mǎ bèi máo ér quán zú zhě, tiān yě. luò mǎ zhī kǒu, chuān niú zhī bí zhě, rén yě. xún tiān zhě, yǔ dào yóu zhě yě suí rén zhě, yǔ sú jiāo zhě yě. fū jǐng yú bù kě yǔ yǔ dà, jū yú ài yě xià chóng bù kě yǔ yǔ hán, dǔ yú shí yě qū shì bù kě yǔ yǔ zhì dào, jū yú sú, shù yú jiào yě. gù shèng rén bù yǐ rén huá tiān, bù yǐ yù luàn qíng, bù móu ér dāng, bù yán ér xìn, bù lǜ ér dé, bù wèi ér chéng, jīng tōng yú líng fǔ, yǔ zào huà zhě wèi rén.
所謂天者，純粹樸素，質直皓白，未始有也雜糅者也。所謂人者，偶差智故，曲巧偽詐，所以俛仰於世人而與俗交者也。故牛歧蹄而戴角，馬被髦而全足者，天也。絡馬之口，穿牛之鼻者，人也。循天者，與道游者也；隨人者，與俗交者也。夫井魚不可與語大，拘於隘也；夏蟲不可與語寒，篤於時也；曲士不可與語至道，拘於俗，束於教也。故聖人不以人滑天，不以欲亂情，不謀而當，不言而信，不慮而得，不為而成，精通於靈府，與造化者為人。

fū shàn yóu zhě nì, shàn qí zhě duò, bèi yǐ qí suǒ hǎo, fǎn zì wèi huò. shì gù hào shì zhě wèi cháng bù zhōng, zhēng lì zhě wèi cháng bù qióng yě. xī gòng gōng zhī lì, chù bù zhōu zhī shān, shǐ dì dōng nán qīng yǔ gāo xīn zhēng wèi dì, suì qián yú yuān, zōng zú cán miè, jì sì jué bǎ. yuè wáng yì táo shān xué, yuè rén xūn ér chū zhī, suì bù dé yǐ. yóu cǐ guān zhī, dé zài shí, bù zài zhēng zhì zài dào, bù zài shèng tǔ chù xià, bù zhēng gāo, gù ān ér bù wēi shuǐ xià liú, bù zhēng xiān, gù jí ér bù chí.
夫善游者溺，善騎者墮，備以其所好，反自為禍。是故好事者未嘗不中，爭利者未嘗不窮也。昔共工之力，觸不周之山，使地東南傾；與高辛爭為帝，遂潛於淵，宗族殘滅，繼嗣絕把。越王翳逃山穴，越人熏而出之，遂不得已。由此觀之，得在時，不在爭；治在道，不在聖；土處下，不爭高，故安而不危；水下流，不爭先，故疾而不遲。

xī shùn gēng yú lì shān, qī nián, ér tián zhě zhēng chù qiāo què, yǐ fēng rǎng féi ráo xiāng ràng diào yú hé bīn, qī nián, ér yú zhě zhēng chù tuān lài, yǐ qū xiàn shēn tán xiāng yǔ. dāng cǐ zhī shí, kǒu bù shè yán, shǒu bù zhǐ huī, zhí xuán dé yú xīn, ér huà chí ruò shén. shǐ shùn wú qí zhì, suī kǒu biàn ér hù shuō zhī, bù néng huà yī rén. shì gù bù dào zhī dào, mǎng hū dà zāi! fū néng lǐ sān miáo, cháo yǔ mín, xǐ luǒ guó, nà sù shèn, wèi fā hào shī lìng ér yí fēng yì sú zhě, qí wéi xīn xíng zhě hū! fǎ dù xíng fá, hé zú yǐ zhì zhī yě? shì gù shèng rén nèi xiū qí běn, ér bù wài shì qí wèi bǎo qí jīng shén, yǎn qí zhì gù, mò rán wú wèi ér wú bù wèi yě, dàn rán wú zhì yě ér wú bù zhì yě. suǒ wèi wú wèi zhě, bù xiān wù wèi yě suǒ wèi wú bù wèi zhě, yīn wù zhī suǒ wèi. suǒ wèi wú zhì zhě, bù yì zì rán yě suǒ wèi wú bù zhì zhě, yīn wù zhī xiāng rán yě. wàn wù yǒu suǒ shēng, ér dú zhī shǒu qí gēn bǎi shì yǒu suǒ chū, ér dú zhī shǒu qí mén. gù qióng wú qióng, jí wú jí, zhào wù ér bù xuàn, xiǎng yīng ér bù fá, cǐ zhī wèi tiān jiě.
昔舜耕於歷山，期年，而田者爭處墝埆，以封壤肥饒相讓；釣於河濱，期年，而漁者爭處湍瀨，以曲限深潭相予。當此之時，口不設言，手不指麾，執玄德於心，而化馳若神。使舜無其志，雖口辯而戶說之，不能化一人。是故不道之道，莽乎大哉！夫能理三苗，朝羽民，徙裸國，納肅慎，未發號施令而移風易俗者，其唯心行者乎！法度刑罰，何足以致之也？是故聖人內修其本，而不外飾其未；保其精神，偃其智故，漠然無為而無不為也，澹然無治也而無不治也。所謂無為者，不先物為也；所謂無不為者，因物之所為。所謂無治者，不易自然也；所謂無不治者，因物之相然也。萬物有所生，而獨知守其根；百事有所出，而獨知守其門。故窮無窮，極無極，照物而不眩，響應而不乏，此之謂天解。

gù dé dào zhě, zhì ruò ér shì qiáng, xīn xū ér yīng dāng. suǒ wèi zhì ruò ér shì qiáng zhě, róu cuì ān jìng, cáng yú bù gǎn, xíng yú bù néng tián rán wú lǜ, dòng bù shī shí yǔ wàn wù huí zhōu xuán zhuǎn, bù wèi xiān chàng, gǎn ér yīng zhī. shì gù guì zhě bì yǐ jiàn wèi hào, ér gāo zhě bì yǐ xià wèi jī. tuō xiǎo yǐ bāo dà, zài zhōng yǐ zhì wài háng róu ér gāng, yòng ruò ér qiáng zhuǎn huà tuī yí, dé yī zhī dào, ér yǐ shǎo zhèng duō. suǒ wèi qí shì qiáng zhě, zāo biàn yīng zú, pái huàn gǎn nán lì wú bù shèng, dí wú bù líng yīng huà kuí shí, mò néng hài zhī, shì gù yù gāng zhě, bì yǐ róu shǒu zhī yù qiáng zhě, bì yǐ ruò bǎo zhī jī yú róu zé gāng, jī yú ruò zé qiáng guān qí suǒ jī, yǐ zhī huò fú zhī xiāng. qiáng shèng bù ruò jǐ zhě, zhì yú ruò jǐ zhě ér tóng róu shèng chū yú jǐ zhě, qí lì bù kě liàng. gù bīng qiáng zé miè, mù qiáng zé zhé, gé gù zé liè, chǐ jiān yú shé ér xiān zhī bì. shì gù róu ruò zhě, shēng zhī gàn yě ér jiān qiáng zhě, sǐ zhī tú yě xiān chàng zhě, qióng zhī lù yě hòu dòng zhě, dá zhī yuán yě.
故得道者，志弱而事強，心虛而應當。所謂志弱而事強者，柔毳安靜，藏於不敢，行於不能；恬然無慮，動不失時；與萬物回周旋轉，不為先唱，感而應之。是故貴者必以賤為號，而高者必以下為基。托小以包大，在中以制外；行柔而剛，用弱而強；轉化推移，得一之道，而以少正多。所謂其事強者，遭變應卒，排患扞難；力無不勝，敵無不凌；應化揆時，莫能害之，是故欲剛者，必以柔守之；欲強者，必以弱保之；積於柔則剛，積於弱則強；觀其所積，以知禍福之鄉。強勝不若己者，至於若己者而同；柔勝出於己者，其力不可量。故兵強則滅，木強則折，革固則裂，齒堅於舌而先之敝。是故柔弱者，生之干也；而堅強者，死之徒也；先唱者，窮之路也；後動者，達之原也。

hé yǐ zhī qí rán yě? fán rén zhōng shòu qī shí suì, rán ér qū shě zhǐ còu, rì yǐ yuè huǐ yě, yǐ zhì yú sǐ. gù qú bó yù nián wǔ shí, ér yǒu sì shí jiǔ suǒ fēi. hé zhě? xiān zhě nán wèi zhī, ér hòu zhě yì wèi gōng yě, xiān zhě shàng gāo, zé hòu zhě pān zhī xiān zhě yú xià, zé hòu zhě jué zhī xiān zhě tuí xiàn, zé hòu zhě yǐ móu xiān zhě bài jī, zé hòu zhě wéi zhī. yóu cǐ guān zhī, xiān zhě, zé hòu zhě zhī gōng shǐ zhì de yě. yóu chún zhī yǔ rèn, rèn fàn nán ér chún wú huàn zhě, hé yě? yǐ qí tuō yú hòu wèi yě. cǐ sú shì yōng mín zhī suǒ gōng jiàn yě, ér xián zhī zhě fú néng bì, yě. suǒ wèi hòu zhě, fēi wèi qí dǐ zhì ér bù fā, níng jié ér bù liú, guì qí zhōu yú shù ér hé yú shí yě. fū zhí dào lǐ yǐ ǒu biàn, xiān yì zhì hòu, hòu yì zhì xiān. shì hé zé? bù shī qí suǒ yǐ zhì rén, rén bù néng zhì yě.
何以知其然也？凡人中壽七十歲，然而趨舍指湊，日以月悔也，以至於死。故蘧伯玉年五十，而有四十九所非。何者？先者難為知，而後者易為攻也，先者上高，則後者攀之；先者逾下，則後者蹶之；先者頹陷，則後者以謀；先者敗績，則後者違之。由此觀之，先者，則後者之弓矢質的也。猶錞之與刃，刃犯難而錞無患者，何也？以其托於後位也。此俗世庸民之所公見也，而賢知者弗能避，也。所謂後者，非謂其底滯而不發，凝結而不流，貴其周於數而合於時也。夫執道理以耦變，先亦制後，後亦制先。是何則？不失其所以制人，人不能制也。

shí zhī fǎn cè, jiān bù róng xī xiān zhī zé tài guò, hòu zhī zé bù dǎi. fū rì huí ér yuè zhōu, shí bù yǔ rén yóu, gù shèng rén bù guì chǐ zhī bì ér zhòng cùn zhī yīn, shí nán dé ér yì shī yě. yǔ zhī qū shí yě, lǚ yí ér fú qǔ, guān guà ér fú gù, fēi zhēng qí xiān yě, ér zhēng qí dé shí yě. shì gù shèng rén shǒu qīng dào ér bào cí jié, yīn xún yīng biàn, cháng hòu ér bù xiān, róu ruò yǐ jìng, shū ān yǐ dìng, gōng dà? jiān, mò néng yǔ zhī zhēng.
時之反側，間不容息；先之則太過，後之則不逮。夫日回而月周，時不與人游，故聖人不貴尺之壁而重寸之陰，時難得而易失也。禹之趨時也，履遺而弗取，冠掛而弗顧，非爭其先也，而爭其得時也。是故聖人守清道而抱雌節，因循應變，常後而不先，柔弱以靜，舒安以定，攻大?堅，莫能與之爭。

tiān xià zhī wù, mò róu ruò yú shuǐ, rán ér dà bù kě jí, shēn bù kě cè xiū jí yú wú qióng, yuǎn lún yú wú yá xī hào jiǎn yì, tōng yú bù zī shàng tiān zé wèi yǔ lù, xià dì zé wèi rùn zé wàn wù fú dé bù shēng, bǎi shì bù dé bù chéng dà bāo qún shēng, ér wú hǎo zēng zé jí qí náo, ér bù qiú bào fù shàn tiān xià ér bù jì, dé shī bǎi xìng ér bù fèi xíng ér bù kě dé qióng jí yě, wēi zé bù kě dé bǎ wò yě jī zhī wú chuàng, cì zhī bù shāng zhǎn zhī bù duàn, fén zhī bù rán, nào nì liú dùn, cuò móu xiāng fēn, ér bù kě mí sàn lì guàn jīn shí, qiáng jì tiān xià dòng róng wú xíng zhī yù, ér áo xiáng hū qū zhī shàng, zāo huí chuān gǔ zhī jiān, ér tāo téng dà huāng zhī yě yǒu yú bù zú yǔ tiān dì qǔ yǔ, shòu wàn wù ér wú suǒ qián hòu. shì gù wú suǒ sī ér wú suǒ gōng, mí làn zhèn dàng, yǔ tiān dì hóng dòng wú suǒ zuǒ ér wú suǒ yòu, pán wěi cuò náo, yǔ wàn wù shǐ zhōng. shì wèi zhì dé.
天下之物，莫柔弱於水，然而大不可極，深不可測；修極於無窮，遠淪於無涯；息耗減益，通於不訾；上天則為雨露，下地則為潤澤；萬物弗得不生，百事不得不成；大包群生，而無好憎；澤及蚑蟯，而不求報；富贍天下而不既，德施百姓而不費；行而不可得窮極也，微則不可得把握也；擊之無創，刺之不傷；斬之不斷，焚之不然，淖溺流遁，錯繆相紛，而不可靡散；利貫金石，強濟天下；動溶無形之域，而翱翔忽區之上，遭回川谷之間，而滔騰大荒之野；有餘不足與天地取與，授萬物而無所前後。是故無所私而無所公，靡濫振盪，與天地鴻洞；無所左而無所 右，蟠委錯蟯，與萬物始終。是謂至德。

fū shuǐ suǒ yǐ néng chéng qí zhì dé yú tiān xià zhě, yǐ qí nào nì rùn huá yě, gù lǎo pìn zhī yán yuē: tiān xià zhì róu, chí chěng tiān xià zhī zhì jiān. chū yú wú yǒu, rén yú wú jiān. wú shì yǐ zhī wú wèi zhī yǒu yì. fū wú xíng zhě, wù zhī dà zǔ yě wú yīn zhě, shēng zhī dà zōng yě. qí zi wèi guāng, qí sūn wèi shuǐ, jiē shēng yú wú xíng hū! fū guāng kě jiàn ér bù kě wò, shuǐ kě xún ér bù kě huǐ. gù yǒu xiàng zhī lèi, mò zūn yú shuǐ. chū shēng rù sǐ, zì wú duó yǒu, zì yǒu duó wú, ér yǐ shuāi jiàn yǐ.
夫水所以能成其至德於天下者，以其淖溺潤滑也，故老聘之言曰：「天下至柔，馳騁天下之至堅。出於無有，人於無間。吾是以知無為之有益。」夫無形者，物之大祖也；無音者，聲之大宗也。其子為光，其孫為水，皆生於無形乎！夫光可見而不可握，水可循而不可毀。故有像之類，莫尊於水。出生入死，自無踱有，自有踱無，而以衰賤矣。

shì gù qīng jìng zhě, dé zhī zhì yě ér róu ruò zhě, dào zhī yào yě. xū wú tián yú zhě, wàn wù zhī yòng yě sù rán yīng gǎn, yīn rán fǎn běn, zé lún yú wú xíng yǐ. suǒ wèi wú xíng zhě, yī zhī wèi yě. suǒ wèi yī zhě, wú pǐ hé yú tiān xià zhě yě. zhuō rán dú lì, kuài rán dú chù shàng tōng jiǔ tiān, xià guàn jiǔ yě yuán bù zhōng guī, fāng bù zhōng jǔ dà hún ér wèi yī yè, lèi ér wú gēn huái náng tiān dì, wèi dào guān mén mù mín yǐn mǐn, chún dé dú cún bù shī ér bù jì, yòng zhī ér bù qín. shì gù shì zhī bù jiàn qí xíng, tīng zhī bù wén qí shēng, xún zhī bù dé qí shēn wú xíng ér yǒu xíng shēng yān, wú shēng ér wǔ yīn míng yān, wú wèi ér wǔ wèi xíng yān, wú sè ér wǔ sè chéng yān. shì gù yǒu shēng yú wú, shí chū yú xū tiān xià wèi zhī quān, zé míng shí tóng jū. yīn zhī shù bù guò wǔ, ér wǔ yīn zhī biàn bù kě shèng tīng yě. wèi zhī hé bù guò wǔ, ér wǔ wèi zhī huà bù kě shèng cháng yě. sè zhī shù bù guò wǔ, ér wǔ sè zhī biàn bù kě shèng guān yě, gù yīn zhě, gōng lì ér wǔ yīn xíng yǐ. wèi zhě, gān lì ér wǔ wèi tíng yǐ sè zhě, bái lì ér wǔ sè chéng yǐ dào zhě, yī lì ér wàn wù shēng yǐ.
是故清靜者，德之至也；而柔弱者，道之要也。虛無恬愉者，萬物之用也；肅然應感，殷然反本，則淪於無形矣。所謂無形者，一之謂也。所謂一者，無匹合於天下者也。卓然獨立，塊然獨處；上通九天，下貫九野；員不中規，方不中矩；大渾而為一葉，累而無根；懷囊天地，為道關門；穆忞隱閔，純德獨存；布施而不既，用之而不勤。是故視之不見其形，聽之不聞其聲，循之不得其身；無形而有形生焉，無聲而五音鳴焉，無味而五味形焉，無色而五色成焉。是故有生於無，實出於虛；天下為之圈，則名實同居。音之數不過五，而五音之變不可勝聽也。味之和不過五，而五味之化不可勝嘗也。色之數不過五，而五色之變不可勝觀也，故音者，宮立而五音形矣。味者，甘立而五味亭矣；色者，白立而五色成矣；道者，一立而萬物生矣。

shì gù yī zhī lǐ, shī sì hǎi yī zhī jiě, jì tiān dì. qí quán yě, chún xī ruò pǔ qí sàn yě, hùn xī ruò zhuó. zhuó ér xú qīng, chōng ér xú yíng dàn xī qí ruò shēn yuān, fàn xī qí ruò fú yún. ruò wú ér yǒu, ruò wáng ér cún. wàn wù zhī zǒng, jiē yuè yī kǒng, bǎi shì zhī gēn, jiē chū yī mén. qí dòng wú xíng, biàn huà ruò shén qí xíng wú jī, cháng hòu ér xiān.
是故一之理，施四海；一之解，際天地。其全也，純兮若朴；其散也，混兮若濁。濁而徐清，沖而徐盈；澹兮其若深淵，泛兮其若浮雲。若無而有，若亡而存。萬物之總，皆閱一孔，百事之根，皆出一門。其動無形，變化若神；其行無跡，常後而先。

shì gù zhì rén zhī zhì yě, yǎn qí cōng míng, miè qí wén zhāng yī dào fèi zhì, yǔ mín tóng chū yú gōng. yuē qí suǒ shǒu, guǎ qí suǒ qiú, qù qí yòu mù, chú qí shì yù, sǔn qí sī lǜ. yuē qí suǒ shǒu zé chá, guǎ qí suǒ qiú zé dé. fū rèn ěr mù yǐ tīng shì zhě, láo xíng ér bù míng yǐ zhī lǜ wèi zhì zhě, ruò xīn ér wú gōng. shì gù shèng rén yí dù xún guǐ, bù biàn qí yí, bù yì qí cháng, fàng zhǔn xún shéng, qū yīn qí dāng.
是故至人之治也，掩其聰明，滅其文章；依道廢智，與民同出於公。約其所守，寡其所求，去其誘慕，除其嗜欲，損其思慮。約其所守則察，寡其所求則得。夫任耳目以聽視者，勞形而不明；以知慮為治者，若心而無功。是故聖人一度循軌，不變其宜，不易其常，放准循繩，曲因其當。

fū xǐ nù zhě, dào zhī xié yě yōu bēi zhě, dé zhī shī yě hǎo zēng zhě, xīn zhī guò yě shì yù zhě, xìng zhī lèi yě. rén dà nù pò yīn, dà xǐ zhuì yáng báo qì fā liú, jīng bù wèi kuáng yōu bēi duō huì, bìng nǎi chéng jī hǎo zēng fán duō, huò nǎi xiāng suí. gù xīn bù yōu lè, dé zhī zhì yě tōng ér bù biàn, jìng zhī zhì yě shì yù bù zài, xū zhī zhì yě wú suǒ hǎo zēng, píng zhī zhì yě bù yǔ wù sàn, cuì zhī zhì yě. néng cǐ wǔ zhě, zé tōng yú shén míng. tōng yú shén míng zhě, dé qí nèi zhě yě. shì gù yǐ zhōng zhì wài, bǎi shì bù fèi zhōng néng dé zhī, zé wài néng shōu zhī. zhōng zhī dé, zé wǔ cáng níng, sī lǜ píng, jīn lì jìn qiáng, ěr mù cōng míng, shū dá ér bù xìng, jiān qiáng ér bù guì, wú suǒ dà guò ér wú suǒ bù dǎi chù xiǎo ér bù bī, chù dà ér bù tiǎo, qí hún bù zào, qí shén bù ráo jiǎo liáo jì mò, wèi tiān xià xiāo.
夫喜怒者，道之邪也；憂悲者，德之失也；好憎者，心之過也；嗜欲者，性之累也。人大怒破陰，大喜墜陽；薄氣發瘤，驚怖為狂；優悲多恚，病乃成積；好憎繁多，禍乃相隨。故心不憂樂，德之至也；通而不變，靜之至也；嗜欲不載，虛之至也；無所好憎，平之至也；不與物散，粹之至也。能此五者，則通於神明。通於神明者，得其內者也。是故以中制外，百事不廢；中能得之，則外能收之。中之得，則五藏寧，思慮平，筋力勁強，耳目聰明，疏達而不悻，堅強而不鞼，無所大過而無所不逮；處小而不逼，處大而不窕，其魂不躁，其神不嬈；湫漻寂莫，為天下梟。

dà dào tǎn tǎn, qù shēn bù yuǎn, qiú zhī jìn zhě, wǎng ér fù fǎn. pò zé néng yīng, gǎn zé néng dòng, wù mù wú qióng, biàn wú kāi xiàng yōu yóu wěi zòng, rú xiǎng zhī yǔ jǐng dēng gāo lín xià, wú shī suǒ bǐng lǚ wēi xíng xiǎn, wú wàng xuán fú. néng cún zhī cǐ, qí dé bù kuī. wàn wù fēn róu, yǔ zhī zhuǎn huà, yǐ tīng tiān xià, ruò bèi fēng ér chí, shì wèi zhì dé, zhì dé zé lè yǐ. gǔ zhī rén yǒu jū yán xué ér shén bù yí zhě, wèi shì yǒu shì wèi wàn chéng ér rì yōu bēi zhě. yóu cǐ guān zhī, shèng wáng hū zhì rén ér zài yú dé dào lè wáng hū fù guì ér zài yú dé hé. zhī dà jǐ ér xiǎo tiān xià, zé jǐ yú dào yǐ.
大道坦坦，去身不遠，求之近者，往而復反。迫則能應，感則能動，物穆無窮，變無開像；優遊委縱，如響之與景；登高臨下，無失所秉；履危行險，無忘玄伏。能存之此，其德不虧。萬物紛糅，與之轉化，以聽天下，若背風而馳，是謂至德，至德則樂矣。古之人有居岩穴而神不遺者，未世有勢為萬乘而日憂悲者。由此觀之，聖亡乎治人而在於得道；樂亡乎富貴而在於德和。知大己而小天下，則幾於道矣。

suǒ wèi lè zhě, qǐ bì chù jīng tái zhāng huá, yóu yún mèng shā qiū, ěr tīng jiǔ sháo liù yíng, kǒu wèi jiān áo fēn fāng, chí chěng yí dào, diào shè sù shuāng zhī wèi lè hū? wú suǒ wèi lè zhě, rén dé qí dé zhě yě. fū dé qí dé zhě, bù yǐ shē wèi lè, bù yǐ lián wèi bēi, yǔ yīn jù bì, yǔ yáng jù kāi. gù zi xià xīn zhàn ér qú, dé dào ér féi, shèng rén bù yǐ shēn yì wù, bù yǐ yù huá hé. shì gù qí wèi huān bù xīn xīn, qí wèi bēi bù chuò chuò. wàn fāng bǎi biàn, xiāo yáo ér wú suǒ dìng, wú dú kāng kǎi yí wù ér yǔ dào tóng chū, shì gù yǒu yǐ zì dé zhī yě. qiáo běn zhī xià, kōng xué zhī zhōng, zú yǐ shì qíng, wú yǐ zì de yě. suī yǐ tiān xià wèi jiā, wàn mín wèi chén qiè, bù zú yǐ yǎng shēng yě. néng zhì yú wú lè zhě, zé wú bù lè, wú bù lè zé zhì jí lè yǐ.
所謂樂者，豈必處京台章華，游雲夢沙丘，耳聽《九韶》《六瑩》，口味煎熬芬芳，馳騁夷道，釣射鷫鸘之謂樂乎？吾所謂樂者，人得其得者也。夫得其得者，不以奢為樂，不以廉為悲，與陰俱閉，與陽俱開。故子夏心戰而臞，得道而肥，聖人不以身役物，不以欲滑和。是故其為歡不忻忻，其為悲不惙惙。萬方百變，消搖而無所定，吾獨慷慨遺物而與道同出，是故有以自得之也。喬本之下，空穴之中，足以適情，無以自得也。雖以天下為家，萬民為臣妾，不足以養生也。能至於無樂者，則無不樂，無不樂則至極樂矣。

fū jiàn zhōng gǔ, liè guǎn xián, xí zhān yīn, fù máo xiàng, ěr tīng zhāo gē běi bǐ mǐ mǐ zhī lè, qí mí màn zhī sè, chén jiǔ xíng shāng, yè yǐ jì rì, qiáng nǔ yì gāo niǎo, zǒu dà zhú jiǎo tù: cǐ qí wèi lè yě, yán yán hè hè, chù rán ruò yǒu suǒ yòu mù. jiě chē xiū mǎ, bà jiǔ chè lè, ér xīn hū rán ruò yǒu suǒ sàng, chàng rán ruò yǒu suǒ wáng yě. shì hé zé? bù yǐ nèi lè wài, ér yǐ wài lè nèi lè zuò ér xǐ, qū zhōng ér bēi bēi xǐ zhuǎn ér xiāng shēng, jīng shén luàn yíng, bù dé xū yú píng. chá qí suǒ yǐ, bù dé qí xíng, ér rì yǐ shāng shēng, shī qí dé zhě yě. shì gù nèi bù dé yú zhōng, bǐng shòu yú wài ér yǐ zì shì yě bù jìn yú jī fū, bù xiá yú gǔ suǐ, bù liú yú xīn zhì, bù zhì yú wǔ cáng. gù cóng wài rù zhě, wú zhǔ yú zhōng, bù zhǐ cóng zhōng chū zhě, wú yīng yú wài, bù xíng. gù tīng shàn yán biàn jì, suī yú zhě zhī shuō zhī chēng zhì dé gāo xíng, suī bù xiào zhě zhī mù zhī. shuō zhī zhě zhòng, ér yòng zhī zhě xiān mù zhī zhě duō, ér xíng zhī zhě guǎ. suǒ yǐ rán zhě hé yě? bù néng fǎn zhū xìng yě, fū nèi bù kāi yú zhōng ér qiáng xué wèn zhě, bù rù yú ěr ér bù zhe yú xīn, cǐ hé yǐ yì yú lóng zhě zhī gē yě? xiào rén wèi zhī ér wú yǐ zì lè yě, shēng chū yú kǒu, zé yuè ér sàn yǐ. fū xīn zhě, wǔ cáng zhī zhǔ yě, suǒ yǐ zhì shǐ sì zhī, liú xíng xuè qì, chí chěng yú shì fēi zhī jìng, ér chū rù yú bǎi shì zhī mén hù zhě yě. shì gù bù dé yú xīn ér yǒu jīng tiān xià zhī qì, shì yóu wú ěr ér yù diào zhōng gǔ, wú mù ér yù xǐ wén zhāng yě, yì bì bù ěr shèng qí rèn yǐ.
夫建鐘鼓，列管弦，席旃茵，傅旄象，耳聽朝歌北鄙靡靡之樂，齊靡曼之色，陳酒行觴，夜以繼日，強弩弋高鳥，走大逐狡兔：此其為樂也，炎炎赫赫，怵然若有所誘慕。解車休馬，罷酒撤樂，而心忽然若有所喪，悵然若有所亡也。是何則？不以內樂外，而以外樂內；樂作而喜，曲終而悲；悲喜轉而相生，精神亂營，不得須臾平。察其所以，不得其形，而日以傷生，失其得者也。是故內不得於中，稟授於外而以自飾也；不浸於肌膚，不俠於骨髓，不留於心志，不滯於五藏。故從外入者，無主於中，不止；從中出者，無應於外，不行。故聽善言便計，雖愚者知說之；稱至德高行，雖不肖者知慕之。說之者眾，而用之者鮮；慕之者多，而行之者寡。所以然者何也？不能反諸性也，夫內不開於中而強學問者，不入於耳而不著於心，此何以異於聾者之歌也？效人為之而無以自樂也，聲出於口，則越而散矣。夫心者，五藏之主也，所以制使四支，流行血氣，馳騁於是非之境，而出入於百事之門戶者也。是故不得於心而有經天下之氣，是猶無耳而欲調鐘鼓，無目而欲喜文章也，亦必不耳勝其任矣。

gù tiān xià shén qì, bù kě wèi yě, wèi zhě bài zhī, zhí zhě shī zhī. fū xǔ yóu xiǎo tiān xià ér bù yǐ jǐ yì yáo zhě, zhì yí yú tiān xià yě. suǒ yǐ rán zhě hé yě? yīn tiān xià ér wèi tiān xià yě. tiān xià zhī yào, bù zài yú bǐ ér zài yú wǒ, bù zài yú rén ér zài yú wǒ shēn. shēn dé, zé wàn wù bèi yǐ. chè yú xīn shù zhī lùn, zé shì yù hǎo zēng wài yǐ. shì gù wú suǒ xǐ ér wú suǒ nù, wú suǒ lè ér wú suǒ kǔ. wàn wù xuán tóng yě, wú fēi wú shì huà yù xuán yào, shēng ér rú sǐ. fū tiān xià zhě yì wú yǒu yě, wú yì tiān xià zhī yǒu yě tiān xià zhī yǔ wǒ, qǐ yǒu jiān zāi!
故天下神器，不可為也，為者敗之，執者失之。夫許由小天下而不以己易堯者，志遺於天下也。所以然者何也？因天下而為天下也。天下之要，不在於彼而在於我，不在於人而在於我身。身得，則萬物備矣。徹於心術之論，則嗜欲好憎外矣。是故無所喜而無所怒，無所樂而無所苦。萬物玄同也，無非無是；化育玄耀，生而如死。夫天下者亦吾有也，吾亦天下之有也；天下之與我，豈有間哉！

fū yǒu tiān xià zhě, qǐ bì shè quán chí shì, cāo shā shēng zhī bǐng, ér yǐ xíng qí hào lìng xié? wú suǒ wèi yǒu tiān xià zhě, fēi wèi cǐ yě, zì dé ér yǐ zì dé zé tiān xià yì dé wǒ yǐ. wú yǔ tiān xià xiāng de, zé cháng xiāng yǒu, jǐ yòu yān yǒu bù dé róng qí jiān zhě hū?
夫有天下者，豈必攝權持勢，操殺生之柄，而以行其號令邪？吾所謂有天下者，非謂此也，自得而已；自得則天下亦得我矣。吾與天下相得，則常相有，己又焉有不得容其間者乎？

suǒ wèi zì dé zhě, quán qí shēn zhě yě quán qí shēn, zé yǔ dào wèi yī yǐ. gù suī yóu yú jiāng xún hǎi yì, chí yào niǎo, jiàn cuì gài, mù guān diào yǔ wǔ xiàng zhī lè, ěr tīng tāo lǎng qí lì jī zhěn zhī yīn, yáng zhèng wèi zhī hào lè, jié jī chǔ zhī yí fēng, shè zhǎo bīn zhī gāo niǎo, zhú yuàn pǔ zhī zǒu shòu, cǐ qí mín zhī suǒ yǐ yín yì liú miǎn shèng rén chù zhī, bù zú yǐ yíng qí jīng shén, luàn qí qì zhì, shǐ xīn chù rán shī qí qíng xìng. chù qióng pì zhī xiāng, cè huō gǔ zhī jiān, yǐn yú bàng báo zhī zhōng, huán dǔ zhī shì, cí zhī yǐ shēng máo, péng hù wèng yǒu, róu sāng wèi shū shàng lòu xià shī, rùn jìn běi fáng, xuě shuāng suī mǐ, jìn tán gū jiǎng xiāo yáo yú guǎng zé zhī zhōng, ér fǎng yáng yú shān xiá zhī páng, cǐ qí mín zhī suǒ wèi xíng zhí lí hēi, yōu bēi ér bù dé zhì yě shèng rén chù zhī, bù wèi chóu cuì yuàn hū, ér bù shī qí suǒ yǐ zì lè yě. shì hé yě? zé nèi yǒu yǐ tōng yú tiān jī, ér bù yǐ guì jiàn pín fù láo yì shī qí zhì dé zhě yě. gù fū wū zhī yǎ yǎ, què zhī zé zé, qǐ cháng wèi hán shǔ zào shī biàn qí shēng zāi!
所謂自得者，全其身者也；全其身，則與道為一矣。故雖游於江潯海裔，馳要褭，建翠蓋，目觀《掉羽》《武》《象》之樂，耳聽滔朗奇麗《激》《抮》之音，揚鄭、衛之浩樂，結激楚之遺風，射沼濱之高鳥，逐苑圃之走獸，此齊民之所以淫泆流湎；聖人處之，不足以營其精神，亂其氣志，使心怵然失其情性。處窮僻之鄉，側豁谷之間，隱於棒薄之中，環堵之室，茨之以生茅，蓬戶瓮牖，揉桑為樞；上漏下濕，潤浸北房，雪霜滖灖，浸潭苽蔣；逍遙於廣澤之中，而仿洋於山峽之旁，此齊民之所為形植黎黑，憂悲而不得志也；聖人處之，不為愁淬怨忽，而不失其所以自樂也。是何也？則內有以通於天機，而不以貴賤貧富勞逸失其志德者也。故夫烏之啞啞，鵲之唶唶，豈嘗為寒暑燥濕變其聲哉！

shì gù fū dé dào yǐ dìng, ér bù dài wàn wù zhī tuī yí yě, fēi yǐ yī shí zhī biàn huà, ér dìng wú suǒ yǐ zì de yě. wú suǒ wèi dé zhě, xìng mìng zhī qíng, chù qí suǒ ān yě. fū xìng mìng zhě, yǔ xíng jù chū qí zōng, xíng bèi ér xìng mìng chéng, xìng mìng chéng ér hǎo zēng shēng yǐ, gù tǔ yǒu yí dìng zhī lùn, nǚ yǒu bù yì zhī xíng, guī jǔ bù néng fāng yuán, gōu shéng bù néng qū zhí. tiān dì zhī yǒng, dēng qiū bù kě wèi xiū, jū bēi bù kě wèi duǎn. shì gù dé dào zhě, qióng ér bù shè, dá ér bù róng chù gāo ér bù jī, chí yíng ér bù qīng xīn ér bù lǎng, jiǔ ér bù yú rù huǒ bù jiāo, rù shuǐ bù rú. shì gù bù dài shì ér zūn, bù dài cái ér fù, bù dài lì ér qiáng píng xū xià liú, yǔ huà áo xiáng. ruò rán zhě, cáng jīn yú shān, cáng zhū yú yuān, bù lì huò cái, bù tān shì míng. shì gù bù yǐ kāng wèi lè, bù yǐ qiān wèi bēi bù yǐ guì wèi, bù yǐ jiàn wèi wēi xíng shén qì zhì, gè jū qí yí, yǐ suí tiān dì zhī suǒ wèi.
是故夫得道已定，而不待萬物之推移也，非以一時之變化，而定吾所以自得也。吾所謂得者，性命之情，處其所安也。夫性命者，與形俱出其宗，形備而性命成，性命成而好憎生矣，故土有一定之論，女有不易之行，規矩不能方圓，鈎繩不能曲直。天地之永，登丘不可為修，居卑不可為短。是故得道者，窮而不懾，達而不榮；處高而不機，持盈而不傾；新而不朗，久而不渝；入火不焦，入水不儒。是故不待勢而尊，不待財而富，不待力而強；平虛下流，與化翱翔。若然者，藏金於山，藏珠於淵，不利貨財，不貪勢名。是故不以康為樂，不以謙為悲；不以貴為，不以賤為危；形神氣志，各居其宜，以隨天地之所為。

fū xíng zhě shēng zhī shě yě, qì zhě shēng zhī chōng yě, shén zhě shēng zhī zhì yě. yī shī wèi zé sān zhě shāng yǐ. shì gù shèng rén shǐ rén gè chù qí wèi shǒu qí zhí ér bù dé xiāng gān yě. gù fū xíng zhě fēi qí suǒ ān yě ér chù zhī zé fèi, qì bù dāng qí suǒ chōng ér yòng zhī zé xiè, shén fēi qí suǒ yí ér xíng zhī zé mèi, cǐ sān zhě, bù kě bù shèn shǒu yě.
夫形者生之舍也，氣者生之充也，神者生之制也。一失位則三者傷矣。是故聖人使人各處其位、守其職而不得相干也。故夫形者非其所安也而處之則廢，氣不當其所充而用之則泄，神非其所宜而行之則昧，此三者，不可不慎守也。

fū jǔ tiān xià wàn wù, qí náo zhēn chóng, rú dòng qí zuò, jiē zhī qí suǒ xǐ zēng lì hài zhě, hé yě? yǐ qí xìng zhī zài yān ér bù lí yě. hū qù zhī, zé gǔ ròu wú lún yǐ. jīn rén zhī suǒ yǐ suī rán néng shì, tì rán néng tīng, xíng tǐ néng kàng, ér bǎi jié kě qū shēn, chá néng fēn bái hēi shì chǒu měi, ér zhī néng bié tóng yì míng shì fēi zhě, hé yě? qì wèi zhī chōng ér shén wèi zhī shǐ yě. hé yǐ zhī qí rán yě? fán rén zhī zhì gè yǒu suǒ zài ér shén yǒu suǒ xì zhě, qí xíng yě zú tuí chú kǎn tóu dǐ zhí mù ér bù zì zhī yě, zhāo zhī ér bù néng jiàn yě, hū zhī ér bù néng wén yě. ěr mù fēi qù zhī yě, rán ér bù néng yīng zhě, hé yě? shén shī qí shǒu yě. gù zài yú xiǎo zé wàng yú dà, zài yú zhōng zé wàng yú wài, zài yú shàng zé wàng yú xià, zài yú zuǒ zé wàng yú yòu. wú suǒ bù chōng, zé wú suǒ bù zài. shì gù guì xū zhě, yǐ háo mò wèi zhái yě.
夫舉天下萬物，蚑蟯貞蟲，蝡動蚑作，皆知其所喜憎利害者，何也？以其性之在焉而不離也。忽去之，則骨肉無倫矣。今人之所以眭然能視，替然能聽，形體能抗，而百節可屈伸，察能分白黑、視丑美，而知能別同異、明是非者，何也？氣為之充而神為之使也。何以知其然也？凡人之志各有所在而神有所系者，其行也足蹪趎埳、頭抵植木而不自知也，招之而不能見也，呼之而不能聞也。耳目非去之也，然而不能應者，何也？神失其守也。故在於小則忘於大，在於中則忘於外，在於上則忘於下，在於左則忘於右。無所不充，則無所不在。是故貴虛者，以豪末為宅也。

jīn fū kuáng zhě zhī bù néng bì shuǐ huǒ zhī nán ér yuè gōu dú zhī xiǎn zhě, qǐ wú xíng shén qì zhì zāi! rán ér yòng zhī yì yě. shī qí suǒ shǒu zhī wèi ér lí qí wài nèi zhī shě, shì gù jǔ cuò bù néng dāng, dòng jìng bù néng zhōng, zhōng shēn yùn kū xíng yú lián lǒu liè liè zhī mén ér tuí dǎo yú wū hè jǐng xiàn zhī zhōng, suī shēng jù yǔ rén jūn, rán ér bù miǎn wèi rén lù xiào zhě, hé yě? xíng shén xiāng shī yě. gù yǐ shén wèi zhǔ zhě, xíng cóng ér lì yǐ xíng wèi zhì zhě, shén cóng ér hài. tān tāo duō yù zhī rén, mò yú shì lì, yòu mù yú míng wèi, jì yǐ guò rén zhī zhì, zhí yú gāo shì, zé jīng shén rì yǐ hào ér mí yuǎn, jiǔ yín ér bù hái, xíng bì zhōng jù, zé shén wú yóu rù yǐ.
今夫狂者之不能避水火之難而越溝瀆之險者，豈無形神氣志哉！然而用之異也。失其所守之位而離其外內之舍，是故舉錯不能當，動靜不能中，終身運枯形於連嶁列埒之門而蹪蹈於污壑阱陷之中，雖生俱與人鈞，然而不免為人戮笑者，何也？形神相失也。故以神為主者，形從而利；以形為制者，神從而害。貪饕多欲之人，漠於勢利，誘慕於名位，冀以過人之智，植於高世，則精神日以耗而彌遠，久淫而不還，形閉中距，則神無由入矣。

shì yǐ tiān xià shí yǒu máng wàng zì shī zhī huàn, cǐ gāo zhú zhī lèi yě, huǒ yú rán ér xiāo yú jí. fū jīng shén qì zhì zhě, jìng ér rì chōng zhě yǐ zhuàng, zào ér rì zhě máo yǐ lǎo. shì gù shèng rén jiāng yǎng qí shén, hé ruò qí qì, píng yí qí xíng, ér yǔ dào shěn fú fǔ yǎng, tián rán ér zòng zhī, pò zé yòng zhī. qí zòng zhī yě ruò wěi yī, qí yòng zhī yě ruò fā jī. rú shì zé wàn wù zhī huà wú bù yù, ér bǎi shì zhī biàn wú bù yīng.
是以天下時有盲妄自失之患，此膏燭之類也，火逾然而消逾亟。夫精神氣志者，靜而日充者以壯，躁而日者氂以老。是故聖人將養其神，和弱其氣，平夷其形，而與道沈浮俛仰，恬然而縱之，迫則用之。其縱之也若委衣，其用之也若發機。如是則萬物之化無不遇，而百事之變無不應。