strong wú rén wú wǒ yī nà xī guī　 shì sè shì kōng shuāng guān nán xià strong
無人無我一衲西歸　是色是空雙棺南下

huà shuō hé shēng bān shī, yǔ xiǎo zhū yí lù tóng háng, jí qí kuǎn qià, jiù shì cǎi qiū, yě zì shí fēn jìng lǐ. hé shēng dào jīng, huáng shàng yù mén, dà shè tiān xià, xíng jiāo láo lǐ, xíng shòu fú lǐ, zhào jiàn qī cì, yù lìng rù gé bàn shì. hé shēng miàn qiú shǎng jiǎ yī nián, guī shěng fén mù, jiù yě zhǔn le.
話說荷生班師，與小珠一路同行，極其款洽，就是采秋，也自十分敬禮。荷生到京，皇上御門，大赦天下，行郊勞禮，行受俘禮，召見七次，諭令入閣辦事。荷生面求賞假一年，歸省墳墓，就也准了。

cǐ shí mù liáo rú ài shān yì fǔ yǔ nóng bèi, gè dé le guān, huò liú jīng huò liú jiāng zuǒ. xiǎo zhū yuán sàn guǎn zài jí, bù dé tóng háng. hé shēng zhǐ dài cǎi qiū yǔ qīng píng, bié le xiǎo zhū, jí dào tài yuán, qià shì yǐ chǒu duān jié, hóng qīng xǐ chū wàng wài. zhè yè qiān yún lóu pái shàng gāo yàn, jì yuán lǐ dēng cǎi huī huáng, chāi huán zá dá, jiù rú péng lái xiān dǎo yì bān, yě bù yòng shuō le. jiē zhe hè xiān huí rèn tài yuán, sù rú zǐ cāng jiǎ guī. zhè jǐ jiā yín ān jùn mǎ, xiù sǎn jǐn yī, yì yì wǎng lái, zhēn gè léng yán jù shí zhǒng zhī xiān, chē qí yàn xuān yáng zhī lǐ.
此時幕僚如愛山、翊甫、雨農輩，各得了官，或留京或留江左。小珠緣散館在即，不得同行。荷生只帶采秋與青萍，別了小珠，及到太原，恰是乙丑端節，紅卿喜出望外。這夜搴雲樓排上高宴，寄園裡燈彩輝煌，釵鬟雜沓，就如蓬萊仙島一般，也不用說了。接着鶴仙回任太原，謖如、紫滄假歸。這幾家銀鞍駿馬，繡傘錦衣，奕奕往來，真箇楞嚴聚十種之仙，車騎咽宣陽之里。

hé shēng què shēn jū jiǎn chū, zhǐ fǎng le xīn yìn, lüè xún bié hòu qǐ jū, biàn xiù chū yī shù, shuō dào: róng mǎ fēng tāo, cǐ shì suì fèi, dàn sù yuàn shí nián, mén xīn fù fù, suì bù gǎn bù zì xiàn qí chǒu, shàng rén qiáo ba. xīn yìn jiē guò, zhǎn kāi lǎng sòng dào:
荷生卻深居簡出，只訪了心印，略詢別後起居，便袖出一束，說道：「戎馬風濤，此事遂廢，但宿願十年，捫心負負，遂不敢不自獻其丑，上人瞧吧。」心印接過，展開朗誦道：

bìng mén wéi gōng cí bēi jì
「並門韋公祠碑記

wū hū! tiān xià zhī rén huǒ yǐ, wěi suǒ wò chuò, xiān bù zú dào. yǒu háo jié zhě chū, tiān zhé yì
嗚呼！天下之人伙矣，委瑣齷齪，鮮不足道。有豪傑者出，天輒抑

zhī, shǐ bù dé zhèng shì fēi hé míng shí, yǐ xíng qí zhì yú tiān xià, chē yì yù móu rén zhái rén jì ér zhì
之，使不得正是非、核名實，以行其志於天下，車抑鬱謀亻宅亻祭而置

zhī sǐ, shì kě āi yě. suī rán, āi mò dà yú xīn sǐ. bǐ qí xīn guāng fāng jù yú tiān wèi xīng chén, sàn
之死，是可哀也。雖然，哀莫大於心死。彼其心光方聚於天為星辰，散

yú dì wèi zhū yù. wū hū! yú sǐ yǒu dōng yuè wéi gōng yíng, zì chī zhū, ruò guàn dēng xián shū, zhí shí duō
於地為珠玉。嗚呼！余死友東越韋公瑩，字痴珠，弱冠登賢書，值時多

gù, měi dú cháo tíng yōu mín zhī zhào xuǎn jiāng zhī shū, zhé zī jiē lèi rì, fèn bù yù shí.
故，每讀朝廷憂民之詔、選將之書，輒咨嗟累日，憤不欲食。

huì jiǔ hān ěr shú, zé qìng qí zú zhī suǒ sù jīng kǒu zhī suǒ yù yán, qīng náng dào qiè ér chū zhī. cháng kǎi rán yuē: guó jiā bǎn tú liáo kuò, pì zhū shàng nóng dà jiǎ zhī jiā, shí zhǐ lěi lěi, ān zuò ér shí, ér huò cái zhī suǒ yóu shēng, gēng jià zhī suǒ yóu shì, zhǔ rén wēng bìng bù yí zhǐ ér shǐ zhī, tián lián qiān mò, qián dié qiū shān, níng yǒu jì hū? yòu wèi: xián cái guó jiā zhī bǎo, yǐ yīng quǎn nú lì dài zhī, jiāng dùn shì míng gāo kuàng lìng qí bēi gōng qū jié, qǐ kǒu yǐ qiú yī jiàn dá? shì bù xiào bǐ fū zhī suǒ wèi, ér wèi xián zhě wèi zhī hū! qì jīn sòng qí yán, yóu jué xū méi jiān bó bó yǒu shēng qì yān.
會酒酣耳熟，則罄其足之所素經、口之所欲言，傾囊倒篋而出之。嘗慨然曰：『國家版圖寥闊，譬諸上農大賈之家，食指累累，安坐而食，而貨財之所由生，耕稼之所由事，主人翁並不頤指而使之，田連阡陌，錢疊邱山，寧有濟乎？』又謂：『賢才國家之寶，以鷹犬奴隸待之，將遁世名高；況令其卑躬屈節，啟口以求一薦達？是不肖鄙夫之所為，而謂賢者為之乎！』迄今誦其言，猶覺鬚眉間勃勃有生氣焉。

dīng sì, gōng yóu bìng mén, nián sì shí yǐ. xiào shū liú wú xiān zhě, shì jiǔ zuò, qīng xīn shì zhī. míng nián wù wǔ lì qiū rì, gōng sǐ, wú xiān suì xùn. fú shuō yīn yuán, cǐ dài yǒu yīn yǒu yuán hū?
丁巳，公游並門，年四十矣。校書劉梧仙者，侍酒座，傾心事之。明年戊午立秋日，公死，梧仙遂殉。佛說因緣，此殆有因有緣乎？

huò yuē: tài yuán zhú gān lǐng, yǒu fū qī miào, xiāng chuán yǒu fū fù tuī chē zhì cǐ, lì jǐn ér bì, hǔ shǒu qí shī, lǐ rén yì zhī, cí wèi shān shén. qǐng yǐ cǐ lì cí gōng. yú yuē: míng bù zhèng, zé yán bù shùn. huò yuē: zhè xī hú yǒu shuāng liè cí. gù lǎo yán jīng shī shào nián cuī shēng, xié qī chén shì zhì háng zhōu, tóu qīn bù yù, jī bù dé shí, yī shéng bìng mìng. qián táng lìng wèi zàng wàn sōng lǐng cè, yǒu qū hǔ zhú yì zhū líng jī, lǐ rén yǐ qí gōng dé zài mín, cí zhī. qǐng yǐ cǐ lì cí gōng. yú yuē: cǐ pǐ fū pǐ fù zhī wèi liàng, bù zú yǐ kuàng gōng. huò yuē: gōng zhī yóu shān yòu yě, sù cǎo liáng yì, mèng rén shuāng yuān cí. rán zé yuán fū qī miào shuāng liè cí yǐ sì gōng, yóu mèng yě fū! yú yuē: yǒu shì cái, yāo mèng shì jiàn. huò yuē: sū wén zhōng shì qiè cháo yún, cóng gōng zhé huì zhōu, sǐ, gōng zàng zhī qī chán tǎ xià. jīn fēng hú sū gōng cí, yǒu zhāo yún xiàng, shì kě fǎng yǐ cí gōng. yú yuē: nuò zāi.
或曰：『太原竹竿嶺，有夫妻廟，相傳有夫婦推車至此，力盡而斃，虎守其屍，里人異之，詞為山神。請以此例祠公。』余曰：『名不正，則言不順。』或曰：『浙西湖有雙烈祠。故老言京師少年崔升，偕妻陳氏至杭州，投親不遇，飢不得食，一繩並命。錢塘令為葬萬松嶺側，有驅虎逐疫諸靈跡，里人以其功德在民，祠之。請以此例祠公。』余曰：『此匹夫匹婦之為諒，不足以況公。』或曰：『公之游山右也，宿草涼驛，夢人雙鴛祠。然則援夫妻廟、雙烈祠以祀公，猶夢也夫！』余曰：『有是裁，妖夢是踐。』或曰：『蘇文忠侍妾朝雲，從公謫惠州，死，公葬之棲禪塔下。今豐湖蘇公祠，有朝雲像，是可仿以祠公。』余曰：『諾哉。』

yú yǔ gōng dìng jiāo bìng mén, shǐ zhōng yǔ wú xiān tóng. wú xiān néng yǐ shēn xùn, yú qǐng yǐ liǔ xiàng jì yuán wèi gōng cí, shì wú xiān yú qí cè, tí yuē wéi gōng cí, shì zé yú xùn gōng zhī yì yě. wū hū! gōng bù sǐ yǐ.
余與公訂交並門，始終與梧仙同。梧仙能以身殉，余請以柳巷寄園為公祠，侍梧仙於其側，題曰韋公祠，是則余殉公之義也。嗚呼！公不死矣。

shí suì cì yǐ chǒu, qiū bā yuè shàng huàn, fù chuān hán yí zhuàn wén, yàn mén dù mèng xiān shū dān. sòng bì, yòu fù yuè yī guò, shuō dào: dà rén gāo cí lěi luò, chī zhū zhēn gè bù sǐ. pín sēng jì shòu dà rén fù tuō, biàn qí cǐ wén shàng shí, suàn zuò gōng xíng yuán mǎn ba. hé shēng jiù dìng míng rì, xié dào zhú gān lǐng fén shàng yī bié, xīn yìn yě dá yīng le.
時歲次乙丑，秋八月上浣，富川韓彝撰文，雁門杜夢仙書丹。」誦畢，又複閱一過，說道：「大人高詞磊落，痴珠真箇不死。貧僧既受大人付託，便俟此文上石，算做功行圓滿吧。」荷生就訂明日，偕到竹竿嶺墳上一別，心印也答應了。

cì rì, hé shēng réng lái fén shén miào, yǔ xīn yìn gòng zuò yī chē, yī bàn xīn xiāng, shù háng qíng lèi, yīn yín jǐn qiū dūn jiù zuò xiàng xīn yìn dào: chī zhū shǎng shí wǒ, jiù shì zhè shǒu shī. xīn yìn dào: zhè bù jiù shì jì mò dú lián huāng zhǒng zài me? liǎng rén àn rán yī huì. hé shēng shuō dào: chī zhū suī sǐ, què yǒu gè hǎo ér zi chū lái, bù rì jiù dào, zhè yě suàn de jì mò zhōng rè nào. wǒ què zěn hǎo lī? bǎi nián yǐ hòu, bú shì gè jì mò huāng zhǒng me! xīn yìn xiào dào: ér sūn zì shì ér sūn de shì, dà rén wǎn zi bà le. shuō bì, suí qǔ chū yī gè jǐn fú, bāo jiàn dōng yǒu, dì gěi hé shēng dào: dà rén jiǎn diǎn, zì rán míng bái. suì qí lǘ ér qù.
次日，荷生仍來汾神廟，與心印共坐一車，一瓣心香，數行情淚，因吟錦秋墩舊作向心印道：「痴珠賞識我，就是這首詩。」心印道：「這不就是『寂寞獨憐荒冢在』麼？」兩人黯然一會。荷生說道：「痴珠雖死，卻有個好兒子出來，不日就到，這也算得寂寞中熱鬧。我卻怎好哩？百年以後，不是個『寂寞荒冢』麼！」心印笑道：「兒孫自是兒孫的事，大人晚子罷了。」說畢，隨取出一個錦袱，包件東酉，遞給荷生道：「大人檢點，自然明白。」遂騎驢而去。

kàn guān, nǐ dào tā gěi hé shēng shén me dōng xī? yuán lái jiù shì jiǔ lóng pèi. chī zhū lín zhōng shí, jiù zèng gěi xīn yìn, hòu lái xún zhī zhè pèi lái lì, zhè huì jiāo hái hé shēng. hé shēng huí lái qiān yún lóu jiǎn kāi, zhōng fù yī jiān, xiě yǒu yī cí, biàn yǔ hóng qīng cǎi qiū tóng kàn. cí yún:
看官，你道他給荷生什麼東西？原來就是九龍佩。痴珠臨終時，就贈給心印，後來詢知這佩來歷，這會交還荷生。荷生回來搴雲樓檢開，中附一箋，寫有一詞，便與紅卿、采秋同看。詞云：

chóu cóng xiǎng chù guī, ài xiàng yuán biān qǐ. sè xiàng kōng kōng, hé chù xún méng yì? rén shēng guò xì jū,
愁從想處歸，愛向緣邊起。色相空空，何處尋蒙翳？人生過隙駒，

kǔ shǒu zhe duàn yǔ líng fēng bù zì zhī. hái zhī dào qín guān bǎi èr shì qiān nián yè, nà lǐ yǒu bù sàn de huá
苦守着斷雨零風不自知。還只道秦關百二是千年業，那裡有不散的華

yán bù liǎo de qí? kàn bì, sān rén gǎn tàn.
筵、不了的棋？看畢，三人感嘆。

hé shēng jiù jiāng jiǔ lóng pèi jiāo hái hóng qīng, dào: shí wǔ nián qián, nǐ yǔ wǒ bà qiáo fēn shǒu, jiě pèi zèng wǒ, wǒ hòu lái jiù gěi le qiū hén. bù xiǎng qiū hén què qīng shēn shì le chī zhū, jiāng zhè pèi zèng gěi tā, rú jīn yòu hái zài wǒ liǎng rén shǒu lǐ. kě jiàn tiān xià shì yī dòng bù rú yī jìng. hóng qīng dào: chī zhū yóu chuān zài zhì zhǎng ān, wǒ jiù méi jiàn shuō shì zhù le yī yè, cōng cōng qù le, què yuán lái yǒu zhè lǐ yī duàn yīn guǒ. wǒ nà nián lái shí, zhǎng ān hěn yǒu rén tuō wǒ gòu tā shī wén jí lī. hé shēng dào: nǐ bù shuō, wǒ què wàng le. zhè quán hòu lái dāng jiāo xīn yìn liú zài cí nèi, wǒ men yìn chū shù bǎi bù dài qù ba. cǎi qiū dào: xiǎo zhū shuō shì sàn guǎn hòu biàn lái, zěn de yòu yán gē yī gè yuè lī? hé shēng dào: pà shì yòu yǒu shén me chāi shǐ. dāng xià sān rén shuō xiē xián huà, yě yǔ hóng qīng shuō nà yùn kōng yī qiān yī jì de líng yì, jiù gè zì ān qǐn.
荷生就將九龍佩交還紅卿，道：「十五年前，你與我灞橋分手，解佩贈我，我後來就給了秋痕。不想秋痕卻傾身事了痴珠，將這佩贈給他，如今又還在我兩人手裡。可見天下事一動不如一靜。」紅卿道：「痴珠由川再至長安，我就沒見．說是住了一夜，匆匆去了，卻原來有這裡一段因果。我那年來時，長安很有人托我購他詩文集哩。」荷生道：「你不說，我卻忘了。這權後來當交心印留在祠內，我們印出數百部帶去吧。」采秋道：「小珠說是散館後便來，怎的又延擱一個月哩？」荷生道：「怕是又有什麼差使。」當下三人說些閒話，也與紅卿說那蘊空一簽一偈的靈異，就各自安寢。

hé shēng yǔ cǎi qiū bìng zhěn, què mèng jiàn chī zhū zuò le dà jiāng jūn, qiū hén hù yìn, dū bīng èr shí wàn, shēn tǎo huí jiāng. hé shēng jué dé zì jǐ shì tì tā zhǎng wén àn, sù rú zhuō rán guǒ zhāi děng rén dōu zuò tā piān bài, chūn xiān zhǎng zhū bǎo shū yě zuò xiān fēng. zhèng kàn zhe huáng shàng qīn xíng bài jiāng tuī gǔ děng lǐ, hé děng rè nào, què gěi dà pào zhèn xǐng. cuō kāi shuì yǎn, tiān yǐ liàng le, shì cáo jié dù yá mén liàng pào. lì jiāng mèng jìng jì yì, shuō yǔ cǎi qiū tīng. cǎi qiū què yě shì yī yàng de mèng, zhè yě suàn qí.
荷生與采秋並枕，卻夢見痴珠做了大將軍，秋痕護印，督兵二十萬，申討回疆。荷生覺得自己是替他掌文案，謖如、卓然、果齋等人都做他偏稗，春纖、掌珠、寶書也做先鋒。正看着皇上親行拜將推轂等禮，何等熱鬧，卻給大炮震醒。搓開睡眼，天已亮了，是曹節度衙門亮炮。歷將夢境記憶，說與采秋聽。采秋卻也是一樣的夢，這也算奇。

cǐ shí ǒu zhāi yě sǐ le, cǎi qiū qīn sòng fù mǔ líng jiù, huí zhuǎn yàn mén. hé shēng biàn bǎ yú yuán shōu zhěng, zuò gè liǔ zhēn huì xiān fēi cí, fù sì zhǎng zhū bǎo shū. hū dé xiǎo zhū dōu zhōng lái shū, shuō shì bìng le. hé shēng suī wèi guān huái, què jí yú yán guī, suì lìng lǎo cāng tóu jiǎ zhōng jí mù shēng děng, jiāng yī zhuāng zhuāng luó sān qiān yú kǒu, dài zhe èr bǎi míng jīng bīng, xiān xíng yā jiè huí jiā. zì jǐ qí zhe cǎi qiū yàn mén zhuǎn shēn, biàn lǐng hóng qīng dài yī bǎi míng jiàn fù, yě zì dōng guī.
此時藕齋也死了，采秋親送父母靈柩，迴轉雁門。荷生便把愉園收整，做個柳貞慧仙妃祠，附祀掌珠、寶書。忽得小珠都中來書，說是病了。荷生雖為關懷，卻急於言歸，遂令老蒼頭賈忠及穆升等，將衣裝裝騾三千餘口，帶着二百名精兵，先行押解回家。自己俟着采秋雁門轉身，便領紅卿帶一百名健婦，也自東歸。

dào jiā bài zhāo xiè ēn, jiù gào le bìng, yù qǐng kāi quē. gòu yī zuò yuán tíng, bǐ jì yuán xiǎo xiē, què yǒu yú yuán sān sì bèi dà, yě yǒu yī lóu, fǎng fú liǔ xiàng, jiù yě huàn zuò chūn jìng lóu, yǔ cǎi qiū jū zhù. gé yuàn shì gè xuē lì xiān guǎn, biàn gěi hóng qīng jū zhù. hóng qīng cǎi qiū jìng shì zhèng fū rén liǔ shì, jí qí xiāng de. hé shēng dī huí wǎng shì, zhuī yì jiù yóu, huǎng hū rú yān, mí lí shì mèng, biān chū shí èr chū chuán qí, míng wèi huā yuè hén. dì èr chū shì gè jú yàn, gǎn zhuó zhòng yáng jié, lìng jiā líng kāi chǎng yǎn chàng.
到家拜招謝恩，就告了病，籲請開缺。構一座園亭，比寄園小些，卻有愉園三四倍大，也有一樓，仿佛柳巷，就也喚做春鏡樓，與采秋居住。隔院是個薛荔仙館，便給紅卿居住。紅卿、采秋敬事正夫人柳氏，極其相得。荷生低回往事，追憶舊遊，恍惚如煙，迷離似夢，編出十二出傳奇，名為《花月痕》。第二出是個《菊宴》，趕着重陽節，令家伶開場演唱。

zhè bīng zhōu jì yuán, hé shēng tuō sù rú gǎi zuò wéi gōng cí, bù shù rì jiù yě jùn gōng. xīn yìn zǎo jiāng bēi wén shàng shí, jiān zài xuān xuān cǎo táng yòu wǔ. zhè rì sù rú yíng zhǔ rù cí, shì yè xīn yìn mù yù gēng yī, zhào jí tú zi tú sūn, niàn gè jì dào:
這并州寄園，荷生托謖如改做韋公祠，不數日就也竣工。心印早將碑文上石，堅在軒軒草堂右廡。這日謖如迎主入祠，是夜心印沐浴更衣，召集徒子徒孫，念個偈道：

rén xiāng wǒ xiāng, yī qiè jù wú.
人相我相，一切俱無。

shì dà jiě tuō, shì gǔ zhēn rú.
是大解脫，是古真如。

ān shēn yī tà, dài bù yī lǘ.
安身一榻，代步一驢。

lǘ guī zào huà, tà zèng wú tú.
驢歸造化，榻贈吾徒。

biàn zuò huà le. cì rì, xīn yìn nà pǐ hēi lǘ jìng zì dào bì.
便坐化了。次日，心印那匹黑驢竟自倒斃。

zài shuō xiǎo zhū jìn jīng fù mìng, jiē zhe chūn wéi, yòu dé fáng chà, wéi hòu sàn guǎn, dé shòu biān xiū, biàn chén qíng qǐ jiǎ. huáng shàng tè sī gěi yǔ fēng diǎn, chí yì fèng jiù huí nán, shǎng jiǎ yī nián, zé hūn wán qǔ.
再說小珠晉京復命，接着春闈，又得房差，闈後散館，得授編修，便陳情乞假。皇上特思給與封典，馳驛奉柩回南，賞假一年，擇婚完娶。

xiǎo zhū xiè ēn huí yù, què bìng le liǎng gè yuè, yǐ cǐ āi zhì jiǔ yuè, cái sù fú pú fú rù jìn. tū tóu yíng shàng, xiǎo zhū yī jiàn tū tóu, biàn zì tòng kū. tū tóu kòu tóu xià qù, jiù yě kū chū shēng lái. xiǎo zhū hán āi fú qǐ, fǔ wèi yī fān, wèn qǐ zhú gān lǐng qiū lǒng, liǎng rén yòu zì dà kū.
小珠謝恩回寓，卻病了兩個月，以此挨至九月，才素服匍匐入晉。禿頭迎上，小珠一見禿頭，便自慟哭。禿頭叩頭下去，就也哭出聲來。小珠含哀扶起，撫慰一番，問起竹竿嶺邱壟，兩人又自大哭。

shì rì jìn chéng, jiù zài fén shén miào xī yuàn xiè zhuāng. xīn yìn yǐ shì zuò huà le. cì rì qīng chén, tū tóu yǐn zhì zhú gān lǐng fén shàng, xiǎo zhū qiǎng dì hū tiān, yǔ tū tóu kū gè lèi jǐn shēng gàn. jì ér xún shì sì wéi, āi āi ér kū. kuàng yě fēng gāo, kū shēng suān chǔ, shàn rén cūn nán nán nǚ nǚ, lǎo lǎo shào shào, wèi jí guān kàn, yě zì lèi luò bù zhǐ, dōu shuō dào: yǒu zhè yàng yī gè hǎo ér zi qián lái bān qǔ líng jiù, wéi lǎo yé dì xià yě xǐ huān le. biàn yǒu lǎo nián nán fù qián lái quàn zhǐ tū tóu, zhuǎn lìng gōng zhǐ xiǎo zhū. shí yǐ tíng wǔ, xiǎo zhū diē zuò fén xià, kū gè bú zhù. mò hòu tū tóu yǔ gēn rén quàn zhǐ, dà zhòng bǎi kǒu tóng shēng, xiǎo zhū fāng tíng le kū, xiè le shàn rén cūn fù lǎo, jiù dào tū tóu jiā lái.
是日進城，就在汾神廟西院卸裝。心印已是坐化了。次日清晨，禿頭引至竹竿嶺墳上，小珠搶地呼天，與禿頭哭個淚盡聲干。繼而巡視四圍，哀哀而哭。曠野風高，哭聲酸楚，善人村男男女女，老老少少，蝟集觀看，也自淚落不止，都說道：「有這樣一個好兒子前來搬取靈柩，韋老爺地下也喜歡了。」便有老年男婦前來勸止禿頭，轉令功止小珠。時已亭午，小珠跌坐墳下，哭個不住。末後禿頭與跟人勸止，大眾百口同聲，小珠方停了哭，謝了善人村父老，就到禿頭家來。

cǐ shí bǒ jiǎo yǐ shēng yī nán yī nǚ, dōu chū lái kòu jiàn. bàng wǎn, tū tóu jiāng chī zhū qiū hén liǎng fú yí zhào, jiǎn fèng xiǎo zhū. xiǎo zhū qǐ shēn, cǎn rán zhǎn shì, yòu zì tòng kū yī fān, zhe tū tóu dǎ sǎo jìng shì gōng shàng, kē le sān gè tóu jiù zài jìng shì zhù xià le. zài xiǎo zhū yuán yì, biàn bù jìn chéng. cì rì, sù rú zhī dào, chí mǎ ér lái, zài sān quàn zǔ, yíng huí zì jiā xíng guǎn, shí fēn kuǎn jiē.
此時跛腳已生一男一女，都出來叩見。傍晚，禿頭將痴珠、秋痕兩幅遺照，檢奉小珠。小珠起身，慘然展視，又自痛哭一番，着禿頭打掃淨室供上，磕了三個頭．就在淨室住下了。在小珠原意，便不進城。次日，謖如知道，馳馬而來，再三勸阻，迎回自家行館，十分款接。

dì èr rì, xiǎo zhū biàn suí sù rú, lái yè liǔ xiàng cí táng. jiàn xuān xuān cǎo táng zhèng miàn yī zuò chén xiāng diāo huā de kān, yuē yǒu jiǔ chǐ duō gāo, nèi fèng xiān rén zuò xiàng, kān qián zhǔ tí yún gù dōng yuè xiào lián wéi gōng chī zhū shén zuò. dōng biān lì yī nǚ xiàng, yě yǒu xiǎo zhǔ tí yún gù qiū xīn yuàn xiào shū liú qiū hén zhī wèi. xiǎo zhū hán lèi kē le sān gè tóu, biàn yǔ sù rú shāng liáng, bān zhù qiān yún lóu, sǎ lèi shuō dào: xiān jūn yuǎn yóu rì duō, xiǎo zi zhì ruò, shēng jì wèi shì chén hūn, méi fù wèi qīn hán liàn, fèng huì yǐ hòu, dà mǔ yǐ dào bù xǔ bēn sàng, tōng jí yǐ hái. xiǎo zi fù yǐ wáng shì chí qū, bù néng dé xián, qióng qióng zài jiù, yǐ qì yú jīn. zuó sù fén shān, lǎo bó xin xiǎng tíng chuí huì, cù lìng jìn chéng. cǐ dì yǒu cí yǒu xiàng, xiǎo zi zài tú ān yì, bù xiǎng zhāo xī shì fèng, zhè bù xiào zhī zuì, zhēn shì zhuó fà nán shù le. shuō bà, biàn háo táo dà kū qǐ lái. sù rú yě zì shāng xīn, zhǐ de qū cóng qí yì, fēn fù gēn rén, jiāng fén shén miào xíng zhuāng jí tū tóu juàn kǒu, yì qǐ yí rù, zhūn zhǔ xiǎo zhū dào: nǐ bìng chū yù, gū shēn wàn lǐ wài, shàng yǒu zhòng mián qǐ róng bù zì zhēn zhòng, zhuǎn men xiān líng? xiǎo zhū shōu lèi dá yīng, suì fēn shǒu ér qù.
第二日，小珠便隨謖如，來謁柳巷祠堂。見軒軒草堂正面一座沉香雕花的龕，約有九尺多高，內奉先人坐像，龕前主題雲「故東越孝廉韋公痴珠神座」。東邊立一女像，也有小主題雲「故秋心院校書劉秋痕之位」。小珠含淚磕了三個頭，便與謖如商量，搬住搴雲樓，灑淚說道：「先君遠遊日多，小子稚弱，生既未侍晨昏，沒復未親含殮，奉諱以後，大母以道-不許奔喪，通籍以還。小子復以王事馳驅，不能得閒，煢煢在疚，以迄於今。昨宿墳山，老伯忄享停垂誨，促令進城。此地有祠有像，小子再圖安逸，不想朝夕侍奉，這不孝之罪，真是擢髮難數了。」說罷，便嚎啕大哭起來。謖如也自傷心，只得曲從其意，吩咐跟人，將汾神廟行裝及禿頭眷口，一起移入，諄囑小珠道：「你病初愈，孤身萬里外，上有重眠豈容不自珍重，轉們先靈？」小珠收淚答應，遂分手而去。

cǐ shí rì zi shàn kē shǒu, diào bǔ tài yuán, yàn zǐ xiù shēng xiàn, diào shǔ yáng qū, dōu shì jiù jiāo. jiù shì cáo jié dù yǐ xià, zhī dào xiǎo zhū dào le, yě lái wèi wèn. xiǎo zhū miǎn bù de yào chū lái guān chǎng yīng chóu. dāng jīng zi shàn zi xiù shuō hé, xiǎo zhū yǔ jìng ér jié yīn, ā zhēn yǔ xiǎo zhū shù chū yī mèi, míng huàn shū wǎn jié yīn. suí chà gàn biàn, chí xìn qián wǎng dōng yuè, qǐng guò pó xí liǎng fū rén shì xià, zhǔn le zé jí liǎng biān hù xíng nà pìn.
此時日子善科守，調補太原，晏子秀升縣，調署陽曲，都是舊交。就是曹節度以下，知道小珠到了，也來慰問。小珠免不得要出來官場應酬。當經子善、子秀說合，小珠與靚兒結姻，阿珍與小珠庶出一妹，名喚淑婉結姻。隨差干弁，持信前往東越，請過婆媳兩夫人示下，准了擇吉兩邊互行納聘。

zhuǎn pàn zhī jiān, biàn shì dōng tiān, shè sī shuāi gào líng, zé jí qǐ bìn. xiān yī rì, jiù zài xuān xuān cǎo táng kāi le yì tiān diào, bīng zhōu dà xiǎo guān yuán jí shēn jīn, wú yī bú dào. cì rì, xiǎo zhū tú bù chū chéng, lín xué fǔ guān, pǐ yǒng āi háo. suì fèng liǎng jiù, méng yǐ xiù huā dà hóng ne, jiā yǐ jǐn wò, zàn zhù dōng mén yù huá gōng, zì xíng gēn rén zhù sù, zhāo xī èr diàn. sù rú yào yǔ xiǎo zhū tóng háng, jiù yě zé rì qiè juàn huí nán, jiāng yù huá gōng lǐ fū rén líng jiù shōu zhěng, què shì yào xiān èr rì, sù rú biàn suō le liǎng zhàn, děng hòu xiǎo zhū.
轉盼之間，便是冬天，攝糹衰告靈，擇吉啟殯。先一日，就在軒軒草堂開了一天吊，并州大小官員及紳衿，無一不到。次日，小珠徒步出城，臨袕撫棺，擗踴哀嚎。遂奉兩柩，蒙以繡花大紅呢，加以錦幄，暫駐東門玉華宮，自行跟人住宿，朝夕二奠。謖如要與小珠同行，就也擇日挈眷回南，將玉華宮李夫人靈柩收整，卻是要先二日，謖如便縮了兩站，等候小珠。

zhè rì chī zhū dān wéi qǐ xíng, yí lù jǐn shì guān shēn jí xiǎo zhū tóng nián zǔ sòng jì xí, zì yù huá gōng qǐ, pái yǒu shù lǐ. xiǎo zhū yī yī kē tóu xiè le, gǎn shàng sù rú dà duì rén mǎ. jí dào fán chéng dēng zhōu, gāi dì guān chǎng jí gù jiù, yòu shì yī fān lù jì, shí fēn rè nào. yī rì, dào de jīn líng, sù rú jiù zǔ fén ān zàng le lǐ fū rén, jiāng jiā shì jiāo fù ā bǎo fū fù, rán hòu xié yè fū rén, dài zhe ā zhēn jìng ér, yǔ xiǎo zhū xiàng dōng yuè lái.
這日痴珠丹囗啟行，一路僅是官紳及小珠同年祖送祭席，自玉華宮起，排有數里。小珠一一磕頭謝了，趕上謖如大隊人馬。及到樊城登舟，該地官場及故舊，又是一番路祭，十分熱鬧。一日，到得金陵，謖如就祖墳安葬了李夫人，將家事交付阿寶夫婦，然後偕葉夫人，帶着阿珍、靚兒，與小珠向東越來。

yǐ shì yǔ yín èr yuè, yī gě liǎng guān, ān dǐ hóng qiáo xià. guō fū rén lǜ xiǎo láng yǐ jí zú yīn, yíng rù xiǎo xī hú jiā diào kāi diào. xún jiāng qiū hén yí guà zhǎn wán, tàn dào: yǐ cǐ sháo líng, gān xīn cóng sǐ, wǒ zěn rěn báo shì zhī? bo jí ān zàng, fèng lǎo fū rén mìng, jiāng qiū hén líng liàng suí qiàn wén fù rù zuǒ kuò, fèng zhǔ yú jiā.
已是雨寅二月，一舸兩棺，安抵紅橋下。郭夫人率小郎以及族姻，迎入小西湖家調開弔。尋將秋痕遺掛展玩，嘆道：「以此韶齡，甘心從死，我怎忍薄視之？」卜吉安葬，奉老夫人命，將秋痕靈輛隨茜雯附入左擴，奉主於家。

dìng duō dōu bì, xiǎo zhū cái shì sù fú, bàn qǐ xǐ shì. xiǎo zhū shì gè yù táng guī qǔ, zài dōng yuè zhǐ suàn de dì sān rén, nà fēng huá diǎn lì, kě bù bì yán. jiù shū wǎn zhāo zhuì ā zhēn, yě shì fù yàn wú bǐ. zhè nián bā yuè, sù rú qiè le yè fū rén ā zhēn fū fù, fù rèn huái běi.
定多都畢，小珠才釋素服，辦起喜事。小珠是個玉堂歸娶，在東越只算得第三人，那風華典麗，可不必言。就淑婉招贅阿珍，也是富艷無比。這年八月，謖如挈了葉夫人、阿珍夫婦，赴任淮北。

xiǎo zhū zhí qí lǎo fū rén bǎi nián yǐ hòu, cái fèng le guō fū rén, qiè jìng ér rù dōu gōng zhí. bù yī nián, shǎng jiā tóu pǐn dǐng dài, cè fēng wō guó xīn nǚ zhǔ tà lǐ cǎi. cháo yì lìng qiè qī shì tóng háng, jìng ér yě de nǚ tí dū xián, chí jié jī huáng tài hòu huáng hòu ēn zhǐ, fù yǐ zǐ cāng fū fù, yóu zhǎng jiāng dēng huǒ lún chuán, wān rù yuè dōng xiāng shān dǎo. fàng yáng yù fēng, chuī rù xiāng hǎi yáng yù yǔ qióng lóu zhōng, fù zǐ chóng féng, wēng xí zài jiàn. yáo huá yuán yǔ jìng ér tóng zhōu, yě de yǔ qiū hén xiāng jiàn. shì wài sān rén, dōu dé dǎo zhōng rén zèng de zhēn bǎo. yī yè hǎi fēng dà qǐ, shùn xī zhī jiān biàn dào wō guó, yǔ zǐ cāng lún chuán xiāng huì. zhuī yì qí dì, lì lì zài mù. nài hǎi shān cāng cāng, hǎi shuǐ máng máng, wú cóng zhòng fǎng. zhè yě shì yī zé shí shì, bìng fēi zuò shū de rén huà shé tiān zú, wèi cǐ qí tán. zhèng shì:
小珠直俟老夫人百年以後，才奉了郭夫人，挈靚兒入都供職。不一年，賞加頭品頂戴，冊封倭國新女主踏里采。朝議令挈妻室同行，靚兒也得女提督銜，持節齎皇太后、皇后恩旨，副以紫滄夫婦，由長江登火輪船，彎入粵東香山島。放洋遇風，吹入香海洋玉宇瓊樓中，父子重逢，翁媳再見。瑤華緣與靚兒同舟，也得與秋痕相見。世外三人，都得島中人贈的珍寶。一夜海風大起，瞬息之間便到倭國，與紫滄輪船相會。追憶其地，歷歷在目。奈海山蒼蒼，海水茫茫，無從重訪。這也是一則實事，並非做書的人畫蛇添足，為此奇談。正是：

yán bì yǒu wù, bù lèi qí xié.
言必有物，不類齊諧。

sī chóu yǐ yǐ, shū zhóu yǔ huái.
絲怞乙乙，抒軸予懷。

zhū jūn tīng xiǎo zi jiǎng shū, bù bì jiù sàn, shàng yǒu yī huí niǎo niǎo yú yīn lī.
諸君聽小子講書，不必就散，尚有一回裊裊餘音哩。