strong lǎo mén shēng sān shì bào ēn strong
老门生三世报恩
mǎi zhǐ niú ér xué zhòng tián, jié jiān máo wū xiàng lín quán.
买只牛儿学种田,结间茅屋向林泉。
yě zhī lǎo qù wú duō rì, qiě xiàng shān zhōng guò jǐ nián.
也知老去无多日,且向山中过几年。
wèi lì wèi guān zhōng huàn kè, néng shī néng jiǔ zǒng shén xiān.
为利为官终幻客,能诗能酒总神仙。
shì wèn wàn wù jù zēng jià, lǎo qù wén zhāng bù zhí qián.
世问万物俱增价,老去文章不值钱。
zhè bā jù shī, nǎi shì dá zhě zhī yán, wèi jù shuō:" lǎo qù wén zhāng bù zhí qián", zhè yī jù, hái yǒu gè píng lùn. dà dǐ gōng míng chí sù, mò táo hū mìng, yě yǒu zǎo chéng, yě yǒu wǎn dá. zǎo chéng zhě wèi bì yǒu chéng, wǎn chéng zhě wèi bì bù dá. bù kě yǐ nián shào ér zì shì, bù kě yǐ nián lǎo ér zì qì. zhè lǎo shào èr zì, yě zài nián shù shàng, lùn bù dé de. jiǎ rú gān luó shí èr suì wèi chéng xiàng, shí èr suì shàng jiù sǐ le, zhè shí èr suì zhī nián, jiù shì tā fā bái chǐ luò bèi qǔ yāo wān de shí hòu le. hòu tou rì zi yǐ duǎn, jiào bù dé shào nián. yòu rú jiāng tài gōng bā shí suì hái zài wèi shuǐ diào yú, yù le zhōu wén wáng yǐ hòu chē zài zhī, bài wèi shī shàng fù. wén gōng bēng, wǔ shàng lì, tā yòu bǐng suǒ wèi jūn shī, zuǒ wǔ gōng dài shāng, dìng le zhōu jiā bā bǎi nián jī yè, fēng yú qí guó. yòu jiào qí zi dīng gōng zhì qí, zì jǐ liú xiāng zhōu cháo, zhí huó dào yī bǎi èr shí suì fāng sǐ. nǐ shuō bā shí suì yí gè lǎo yú wēng, shéi zhī tóng hòu hái yǒu xǔ duō shì yè, rì shí zhèng cháng lī! zhè děng kàn jiāng qǐ lái, nà bā shí suì shàng hái shì tā chū shù fà, gāng dǐng guān, zuò xīn láng, yīng tóng zǐ shì de shí hòu, jiào bù dé lǎo nián. zuò rén zhǐ zhī yǎn qián guì jiàn, nǎ zhī qù hòu de rì cháng rì duǎn? jiàn gè shào nián fù guì de fèng chéng bù xiá, duō le jǐ nián nián jì, lù qiāng xià yù, jiù dài màn tā, zhè shì duǎn jiàn bó shí zhī bèi. pì rú nóng jiā, yě yǒu zǎo gǔ, yě yǒu wǎn dào, zhèng bù zhī dèng yī zhǒng shōu chéng dé hǎo? bú jiàn gǔ rén yún:
这八句诗,乃是达者之言,未句说:“老去文章不值钱”,这一句,还有个评论。大抵功名迟速,莫逃乎命,也有早成,也有晚达。早成者未必有成,晚成者未必不达。不可以年少而自恃,不可以年老而自弃。这老少二字,也在年数上,论不得的。假如甘罗十二岁为丞相,十二岁上就死了,这十二岁之年,就是他发白齿落、背曲腰弯的时候了。后头日子已短,叫不得少年。又如姜太公八十岁还在渭水钓鱼,遇了周文王以后车载之,拜为师尚父。文工崩,武上立,他又秉锁为军师,佐武工代商,定了周家八百年基业,封于齐国。又教其子丁公治齐,自己留相周朝,直活到一百二十岁方死。你说八十岁一个老渔翁,谁知同后还有许多事业,日十正长哩!这等看将起来,那八十岁上还是他初束发,刚顶冠,做新郎,应童子试的时候,叫不得老年。做人只知眼前贵贱,那知去后的日长日短?见个少年富贵的奉承不暇,多了几年年纪,陆跄下遇,就怠慢他,这是短见薄识之辈。譬如农家,也有早谷,也有晚稻,正不知邓一种收成得好?不见古人云:
dōng yuán táo jì huā, zǎo fā huán xiān wēi.
东园桃季花,早发还先萎。
chí chí jiàn pàn sōng, yù yù hán wǎn cuì.
迟迟涧畔松,郁郁含晚翠。
xián huà xiū tí. què shuō guó cháo zhèng tǒng nián jiān, guǎng lǔ guì lín fǔ xīng ān xiàn yǒu yī xiù cái, fù xìng xiān yú, míng tóng, zì dà tōng. bā suì shí céng jǔ shén tóng, shí yī suì yóu kù, chāo zēng bǔ guó. lún tā de cái xué, biàn shì dǒng zhòng shū sī mǎ xiàng rú yě bù zháo zài yǎn lǐ, zhēn gè shì xiōng yì wàn juǎn, bǐ sǎo qiān jūn. lùn tā de zhì qì, biàn xiàng féng jīng hé xiá lián zhòng sān yuán, yě zhǐ suàn tā shǐ dài lǐ dōng xī, zhēn gè shì zú niè fēng yún, qì chōng niú dǒu. hé qī cái gāo ér shù qí, zhì dà ér mìng bó. nián nián kē xué, suì suì guān chǎng, bù néng dé zhū yī diǎn é, huáng bǎng biāo míng. dào sān shí suì shàng, xún zī gāi chū gòng le. tā shì gè yǒu cái yǒu zhì de rén, gòng tú de qián chéng shì bù xiè jiù de. sī liang qióng xiù cái jiā, quán kuī xué zhōng nián guī zhè jǐ liǎng kāng yín, zuò gè dú shū běn qián. ruò chū le xué mén, shǎo le zhè xiàng lái lù, yòu qù zuò jiān, fǎn fèi pán chán. kuàng qiě běn shěng bǐ jiān lǐ yòu hǎo zhōng, suàn jì xià tōng. ǒu rán zài péng yǒu qián lù le cǐ yì, nà xià shǒu gāi gòng de xiù cái, jiù lái dǎ huà yào tā ràng gòng, qíng yuàn jiāng jǐ shí jīn chóu xiè. xiān yú tóng yòu dé le zhè gè lì xī, zì yǐ wéi dé jì. dì yī biàn shì gè qíng, dì èr biàn shì gè lì, rén rén yào gòng, gè gè zhēng xiān.
闲话休提。却说国朝正统年间,广卤桂林府兴安县有一秀才,复姓鲜于,名同,字大通。八岁时曾举神童,十一岁游库,超增补国。伦他的才学,便是董仲舒、司马相如也不着在眼里,真个是胸艺万卷,笔扫千军。论他的志气,便像冯京、荷辖连中三元,也只算他使袋里东西,真个是足蹑风云,气冲牛斗。何期才高而数奇,志大而命薄。年年科学,岁岁观场,不能得朱衣点额,黄榜标名。到三十岁上,循资该出贡了。他是个有才有志的人,贡途的前程是不屑就的。思量穷秀才家,全亏学中年规这几两康银,做个读书本钱。若出了学门,少了这项来路,又去坐监,反费盘缠。况且本省比监里又好中,算计下通。偶然在朋友前露了此意,那下首该贡的秀才,就来打话要他让贡,情愿将几十金酬谢。鲜于同又得了这个利息,自以为得计。第一遍是个情,第二遍是个例,人人要贡,个个争先。
xiān yú tóng zì sān shí suì shàng ràng gòng qǐ, yī lián ràng le bā biàn, dào sì shí liù suì wū zì chén mái yú bàn shuǐ zhī zhōng, chí zhú yú qīng bǔ zhī duì. yě yǒu rén xiào tā de, yě yǒu rén lián tā de, yòu yǒu rén quàn tā de. nà xiào tā de tā yě bù cǎi, lián tā de tā yě bù shòu, zhǐ yǒu nà quàn tā de, tā jiù bó rán fā nù qǐ lái dào:" nǐ quàn wǒ jiù gòng, zhǐ wú guò dào ǎn nián zhǎng, bù néng gè kē dì le. què bù zhī lóng tóu shǔ yú lǎo chéng, liáng hào bā shí èr suì zhōng le zhuàng yuán, yě tì tiān xià yǒu gǔ qì kěn dú shū de nán zǐ zhēng qì. ǎn ruò qíng yuàn xiǎo jiù shí, sān shí suì shàng jiù le, kěn yòng lì zuān cì shǎo bu dé zuò gè fǔ zuǒ xiàn zhèng, mèi zhe xīn tián zuò qù, jǐn kě róng shēn féi jiā. zhǐ shì rú jīn shì gè kē mù dì shì jiè, jiǎ rú kǒng fū zǐ bù dé kē dì, shuí shuō tā xiōng zhōng cái xué? ruò shì sān jiā cūn yí gè xiǎo hái zi, cū cū lǐ jì de jǐ piān làn jiù shí wén, yù le gè máng shì guān, luàn gù luàn diǎn, shuì mèng lǐ tōu dé gè jìn shì dào shǒu. yì bān yǒu rén bài mén shēng, chēng lǎo shī, tán tiān shuō dì, shuí gǎn chū gè tí mù jiāng dài shā mào de zài kǎo tā yī kǎo me? bù zhǐ yú cǐ, zuò guān lǐ tou hái yǒu duō shǎo bù hū chù, jìn tǔ guān jiù shì gè tóng dǎ tiě zhù de, chè màn zuò qù, tóu rén gǎn shuō tā xià zì. kē gòng guān, jīng jīng yè yè, pěng le luǎn zǐ guò qiáo, shàng sī hái yào xún chèn tā. bǐ jí àn yuàn fù mìng, cān lùn de dàn shì jìn shì guān, píng nǐ xù ài jí tān jí kù, gōng dào kàn lái, ná wèn yě hái tòu tóu, shuō dào jié wèi, shēng pà duàn jué le tān kù zhǒng zi, dào:' cǐ yī chén zhě, guān zhēn suī zhēn, dàn huò niàn chū rèn, huò niàn nián qīng, shàng kě wàng qí zì xīn, cè qí mò lù, gū zhào fú zào huò bù jí lì jiàng diào. bù gōu jǐ nián gōng fū, yī jiù zuò qǐ. tǎng dǒu dé xiē yín zi yāng yào dào wǎn huí, bù guò duì diào gè dì fāng, quán rán méi shì. kē gòng de guān yī fēn bú shì, jiù dàng zuò shí fēn. huì qì yù zhe bié rén yǒu shì yǒu lì, méi chù xià shǒu, suí nǐ qīng lián xián zǎi, shǎo bu dé jiè zhòng tā tì jìn shì dǐng gāng. yǒu zhè xǔ duō xià píng chù, suǒ yǐ xià zhōng jìn shì, zài zuò bù dé guān. ǎn nìng kě lǎo rú zhōng shēn, sǐ qù dào yán wáng miàn qián gāo shēng jiào qū, hái bó shí lái shì chū tóu. qǐ kě qū shēn xiǎo jiù, zhōng rì shòu rén ào nǎo, chī shùn qì wán dù rì!" suì yín shī yī shǒu, shī yuē:
鲜于同自三十岁上让贡起,一连让了八遍,到四十六岁兀自沉埋于伴水之中,驰逐于青补之队。也有人笑他的,也有人怜他的,又有人劝他的。那笑他的他也不睬,怜他的他也不受,只有那劝他的,他就勃然发怒起来道:“你劝我就贡,止无过道俺年长,不能个科第了。却不知龙头属于老成,梁皓八十二岁中了状元,也替天下有骨气肯读书的男子争气。俺若情愿小就时,三十岁上就了,肯用力钻刺、少不得做个府佐县正,昧着心田做去,尽可荣身肥家。只是如今是个科目的世界,假如孔夫子不得科第,谁说他胸中才学?若是三家村一个小孩子,粗粗里记得几篇烂旧时文,遇了个盲试官,乱固乱点,睡梦里偷得个进士到手。一般有人拜门生,称老师,谭天说地,谁敢出个题目将带纱帽的再考他一考么?不止于此,做官里头还有多少不乎处,进土官就是个铜打铁铸的,撤漫做去,投人敢说他下字。科贡官,兢兢业业,捧了卵子过桥,上司还要寻趁他。比及按院复命,参论的但是进士官,凭你叙碍极贪极酷,公道看来,拿问也还透头,说到结未,生怕断绝了贪酷种子,道:‘此一臣者,官箴虽砧,但或念初任,或念年青,尚可望其自新,策其末路,姑照浮躁或不及例降调。不勾几年工夫,依旧做起。倘抖得些银子央要道挽回,不过对调个地方,全然没事。科贡的官一分不是,就当做十分。晦气遇着别人有势有力,没处下手,随你清廉贤宰,少不得借重他替进士顶缸。有这许多下平处,所以下中进士,再做不得官。俺宁可老儒终身,死去到阎王面前高声叫屈,还博十来世出头。岂可屈身小就,终日受人懊恼,吃顺气丸度日!”遂吟诗一首,诗曰:
cóng lái zī gé kùn cháo shēn, zhǐ zhòng kē míng bù zhòng rén.
从来资格困朝绅,只重科名不重人。
chǔ shì fèng gē chéng kǒng dài, yè gōng lóng hǎo qǐ qiú zhēn.
楚士凤歌诚恐殆,叶公龙好岂求真。
ruò hái huáng kuà zhōng wú fēn, nìng kě qīng chèn lǎo cǐ shēn.
若还黄挎终无分,宁可青衬老此身。
tiě yàn mó chuān háo jié shì, chūn qiū wǎn yù shuō píng jīn.
铁砚磨穿豪杰事,春秋晚遇说平津。
hàn shí yǒu gè píng jīn hóu, fù xìng gōng sūn míng hóng, wǔ shí suì dú chūn qiū, liù shí suì duì cè dì yī, zuò dào chéng xiàng fēng hóu. xiān yú tóng hòu lái liù shí yī suì dēng dì, rén yǐ wéi shī chǎng, cǐ shì hòu huà.
汉时有个平津侯,复姓公孙名弘,五十岁读《春秋》,六十岁对策第一,做到丞相封侯。鲜于同后来六十一岁登第,人以为诗敞,此是后话。
què shuō xiān yú tóng zì yín le zhè bā jù shī, qí zhì yù ruì. zěn nài shí yùn bù lì, kàn kàn wǔ shí qí tóu," sū xìng hái shì jiù sū qín", bù néng xiōng gǎi huàn tóu miàn. zài guò ér nián, lián xiǎo kǎo dōu bù lì le. měi dào kē xué nián fēn, dì yí gè lán chǎng gào kǎo de jiù shì tā, tǎo le duō shǎo rén de yàn jiàn. dào tiān shùn liù nián, xiān yú tóng wǔ shí qī suì, bìn fà dōu cāng rán le, wū zì jǐ zài hòu shēng jiā duì lǐ, tán wén jiǎng yì, wěi wěi bù juàn. nèi xiē hòu shēng jiàn le tā, huò yǐ wéi guài wù, wàng ér bì zhī huò yǐ wéi xiào jù, jiù ér xì zhī. zhè dōu bù zài huà xià.
却说鲜于同自吟了这八句诗,其志愈锐。怎奈时运不利,看看五十齐头,“苏幸还是旧苏秦”,不能匈改换头面。再过儿年,连小考都不利了。每到科学年分,第一个拦场告考的就是他,讨了多少人的厌贱。到天顺六年,鲜于同五十七岁,鬓发都苍然了,兀自挤在后生家队里,谈文讲艺,娓娓不倦。那些后生见了他,或以为怪物,望而避之;或以为笑具,就而戏之。这都不在话下。
què shuō xīng ān xiàn zhī xiàn, xìng cì míng yù shí, biǎo zì shùn zhī. zhè jiāng tái zhōu fǔ xiān jū xiàn rén shì. shào nián kē jiǎ, shēng jià shén gāo. xǐ de shì tán wén jiǎng yì, shāng gǔ lùn jīn. zhǐ shì yǒu jiàn máo bìng, ài shǎo jiàn lǎo, xià kěn yī shì tóng rén. jiàn le hòu shēng yīng jùn, jiā yì jiǎng jiè ruò shì nián zhǎng lǎo chéng de, shì wéi xiǔ wù, kǒu hū" xiān bèi", shén yǒu xì wǔ zhī dài. qí nián xiāng shì jiè qī, zōng shī xíng wén, mìng xiàn lǐ lù kē. lì zhī xiàn jiāng hé xiàn shēng yuán kǎo shì, mí fēng yuè juàn, zì shì fú lì, cóng gōng pǐn dì, hēi àn lǐ bá le yí gè dì yī, xīn zhōng shí fēn de yì, xiàng zhòng xiù cái miàn qián kuā jiǎng dào:" běn xiàn bá dé gè shǒu juǎn, qí zhàng dà yǒu wú yuè zhōng qì mài, bì rán lián jié, tōng xiàn xiù cái, jiē mò néng jí." zhòng rén gǒng shǒu tīng mìng, què shì hàn huáng zhù tán bài jiàng, zhèng bù zhī bài nà yí gè yǒu míng de háo jié. bǐ jí chāi hào chàng míng, zhī jiàn yī rén yīng shēng ér chū, cóng rén cóng zhōng jǐ jiāng shàng lái, nǐ dào zhè rén rú hé?
却说兴安县知县,姓刺名遇时,表字顺之。浙江台州府仙居县人氏。少年科甲,声价甚高。喜的是谈文讲艺,商古论今。只是有件毛病,爱少贱老,下肯一视同仁。见了后生英俊,加意奖借;若是年长老成的,视为朽物,口呼“先辈”,甚有戏侮之怠。其年乡试届期,宗师行文,命县里录科。例知县将合县生员考试,弥封阅卷,自恃服力,从公品第,黑暗里拔了一个第一,心中十分得意,向众秀才面前夸奖道:“本县拔得个首卷,其丈大有吴越中气脉,必然连捷,通县秀才,皆莫能及。”众人拱手听命,却似汉皇筑坛拜将,正不知拜那一个有名的豪杰。比及拆号唱名,只见一人应声而出,从人丛中挤将上来,你道这人如何?
ǎi yòu ǎi, pí yòu pàng, xū bìn hēi bái gè yī bàn, pò rú zhōng, qiàn shí yàng, lán shān bǔ kǒng chóng chóng zhàn. nǐ yě qiáo, wǒ yě kàn, zhe hái guàn dài xiàng hú pàn. bù zài kuā, xià zài zàn," xiān bèi" jīn zhāo shuō zuǐ guàn. xiū xiàn tā, mò zì tàn, shǎo bu dé dà jiā zuò lǎo hàn. bù xū yíng, bù xū yú, xù chǐ lún liú zuò lǐng àn.
矮又矮,脾又胖,须鬓黑白各一半,破儒中,欠时样,蓝衫补孔重重绽。你也瞧,我也看,着还冠带像胡判。不在夸,下在赞,“先辈”今朝说嘴惯。休羡他,莫自叹,少不得大家做老汉。不须营,不须于,序齿轮流做领案。
nà àn shǒu bú shì bié rén, zhèng shì nà wǔ shí liù suì de guài wù xiào jù, míng jiào xiān yú tóng. hé táng xiù cái hōng rán dà xiào dōu dào:" xiān yú' xiān bèi', yòu qǐ yòng le. lián kuǎi gōng yě zì xiū dé mǎn miàn tòng hóng, dùn kǒu wú yán. yī shí jiān kàn cuò wén zì, jīn rì zhòng rén shǔ mù zhī dì, rú hé fān huǐ! rěn zhe yī dǔ zi qì, hú luàn jiāng shì juàn chāi wán. xǐ de chú le dì yī míng, cǐ xià yī ge gè dōu shì shào nián yīng jùn, hái yǒu xiē hāi zhōng dài xǐ. shì rì kuǎi gōng fā fàng zhū shēng shì bì, huí yá mèn mèn bù yuè, xià zài huà xià.
那案首不是别人,正是那五十六岁的怪物、笑具,名叫鲜于同。合堂秀才哄然大笑;都道:“鲜于’先辈’,又起用了。连蒯公也自羞得满面通红,顿口无言。一时间看错文字,今日众人属目之地,如何番悔!忍着一肚子气,胡乱将试卷拆完。喜得除了第一名,此下一个个都是少年英俊,还有些咳中带喜。是日蒯公发放诸生事毕,回衙闷闷不悦,下在话下。
què shuō xiān yú tóng shào nián shí běn shì gè míng shì, yīn yān zhì le shù nián, suī rán zhì bù céng huī, què yě shì: zé xìn qū yuán yín dú kǔ, luò yáng jì qiān miàn duō cán. jīn rì chū qí bù yì, kǎo gè àn shǒu, yě zì jué yǒu xiē xìng tou. dào xué dào kǎo shì, wèi bì ài tā wén zì, kuī le xiàn jiā àn shǒu, jiù dā shàng yī míng kē jǔ, xǐ zī zī qù fù shěng shì. zhòng péng yǒu dōu zài xià chǔ kàn jīng shū, wēn hòu chǎng. zhǐ yǒu xiān yú tóng píng xī bǎo xué, zhōng rì zài jiē fāng shàng yóu wán. páng rén kàn jiàn, dōu cāi dào:" zhè wèi lǎo xiàng gōng, bù zhī shì sòng ér zǐ sūn ér jìn chǎng de? shì wài zhī rén, hǎo bù yōu xián zì zài 1" ruò xiǎo de tā shì kē jǔ de xiù cái, shǎo bu dé yào xiào tā jǐ shēng.
却说鲜于同少年时本是个名士,因淹滞了数年,虽然志不曾灰,却也是:泽衅屈原吟独苦,洛阳季千面多惭。今日出其不意,考个案首,也自觉有些兴头。到学道考试,未必爱他文字,亏了县家案首,就搭上一名科举,喜孜孜去赴省试。众朋友都在下处看经书,温后场。只有鲜于同平昔饱学,终日在街坊上游玩。旁人看见,都猜道:“这位老相公,不知是送儿子孙儿进场的?事外之人,好不悠闲自在1”若晓得他是科举的秀才,少不得要笑他几声。
rì jī yuè zh, hū rán bā yuè chū qī rì: jiē fāng shàng dà chuī dà léi, yíng shì guān jìn gòng yuàn. xiān yú tóng guān kàn zhī jì, jiàn xīng ān xiàn lán gōng, zhǔ zhēng pìn zuò lǐ jì péng fáng kǎo guān. xiān yú tóng zì xiǎng, wǒ yǔ bì gōng tóng jīng, tā kǎo guò wǒ àn shǒu, bì rán ài wǒ de wén zì, jīn fān yù hé, shí yǒu bā jiǔ. shéi zhī kuǎi gōng xīn lǐ bù rán, tā yòu shì yí gè jiàn shí dào:" wǒ qǔ gè shào nián mén shēng, tā hòu lù yōu yuǎn, guān yě duō zuò jǐ nián, fáng shī yě kào de zhe tā. nèi xiē lǎo shī xiǔ rú, qǔ zhī wú yì." yòu dào:" wǒ kē kǎo shí xià hé hūn chǎng yǎn, cuò qǔ le xiān yú' xiān bèi', zài zhòng rén qián lǎo dà méi qù. jīn fān zài qǔ zhōng le tā, què bù yòu shì yī chǎng xiào huà. wǒ jīn yuè juàn, dàn shì sān chǎng zuò dé qí zhěng de, duō yìng shì sù xué zhī shàng, nián jì zhǎng le, bú yào qǔ tā. zhǐ jiǎn nèn nèn de kǒu qì, luàn luàn de wén fǎ, wāi wāi de sì liù, qiè qiè de cè lùn, kuì zhài de pàn yǔ, nà dìng shì shào nián chū xué. suī rán xué wèn wèi chōng, yǎng tā yī liǎng kē, nián hái bù zhǎng, qiě tuō le xiān yú tóng zhè jiàn gàn jì." suàn zhī yǐ dìng, rú fǎ yuè juàn, qǔ le jǐ gè bù zhěng xià qí, lüè lüè yǒu xiē bǐ zī de, dà quān dà diǎn, chéng shàng zhǔ sī. zhǔ sī dōu pī le" zhōng" zì. dào bā yuè niàn bā rì, zhǔ sī tóng gè jīng fáng zài zhì gōng táng shàng chāi hào tián bǎng. lǐ jì zhēn fáng shǒu juǎn shì guì lín fǔ xīng ān xiàn xué shēng, fù xìng xiān yú, míng tóng, xí xīn L jì, yòu shì nà wǔ shí liù de guài wù xiào jù jiǎo xìng le. cì gōng hǎo shēng jīng yì. zhǔ sī jiàn cì gōng yǒu bù lè zhī sè, wèn qí yuán gù. cè gōng dào:" nà xiān yú tóng nián jì yǐ lǎo, kǒng zhì zhī kuí liè, wú yǐ yā fú hòu shēng, qíng yuàn bǎ yī juàn huàn tā." zhǔ sī zhǐ táng shàng biǎn é, dào:" cǐ táng jì míng wéi' zhì gōng táng,, qǐ kě yǐ lǎo shào ér sī ài xī hū? zì gǔ lóng tóu shǔ yú lǎo chéng, yě hǎo bǎ tiān xià dú shū rén de zhì qì gǔ wǔ yī fān. suì bù hán gēng huàn, pàn dìng chǎng dì wǔ míng zhèng kuí, lì gōng wú kě nài hé. zhèng shì:
日居月诸,忽然八月初七日:街坊上大吹大擂,迎试官进贡院。鲜于同观看之际,见兴安县阑公,主征聘做《礼记彭房考官。鲜于同自想,我与闭公同经,他考过我案首,必然爱我的文字,今番遇合,十有八九。谁知蒯公心里不然,他又是一个见识道:“我取个少年门生,他后路悠远,官也多做几年,房师也靠得着他。那些老师宿儒,取之无益。”又道:“我科考时下合昏厂眼,错取了鲜于‘先辈’,在众人前老大没趣。今番再取中了他,却不又是一场笑话。我今阅卷,但是三场做得齐整的,多应是夙学之上,年纪长了,不要取他。只拣嫩嫩的口气,乱乱的文法,歪歪的四六,怯怯的策论,馈债的判语,那定是少年初学。虽然学问未充,养他一两科,年还不长,且脱了鲜于同这件干纪。”算汁已定,如法阅卷,取了几个不整下齐,略略有些笔资的,大圈大点,呈上主司。主司都批了“中”字。到八月廿八日,主司同各经房在至公堂上拆号填榜。《礼记珍房首卷是桂林府兴安县学生,复姓鲜于,名同,习忻L记》,又是那五十六的怪物、笑具侥幸了。刺公好生惊异。主司见刺公有不乐之色,问其缘故。恻公道:“那鲜于同年纪已老,恐置之魁列,无以压服后生,情愿把一卷换他。”主司指堂上匾额,道:“此堂既名为‘至公堂,,岂可以老少而私爱惜乎?自古龙头属于老成,也好把天下读书人的志气鼓舞一番。遂不含更换,判定厂第五名正魁,例公无可奈何。正是:
ráo jūn yòng jìn qiān bān lì, mìng lǐ ān pái dòng bù dé.
饶君用尽千般力,命里安排动不得。
běn xīn līn qǔ shào nián láng, yī jiù qǔ jiāng lǎo guài wù.
本心拎取少年郎,依旧取将老怪物。
zhì gōng lì xīn bú yào zhōng xiān yú" xiān bèi", gù cǐ zhǐ jiǎn xià zhěng qí de wén zì cái zhōng. nà xiān yú tóng shì sù xué zhī shàng, wén zì bì rán zhěng qí, rú hé fǎn tóu qí jī? yuán lái xiān yú tóng wèi bā yuè chū qī rì kàn le lì gōng rù lián, zì jiù yù hé shí yǒu bā jiǔ. huí guī yù zhōng duō chī le jǐ bēi shēng liǎ, huài le pí wèi, pò fù qǐ lái. miǎn qiǎng jìn chǎng, yī tóu xiǎng wén zì, yī tóu xiè xiè, xiè dé yī sī liǎng qì, cǎo cǎo wán piān. èr chǎng sān chǎng, réng fù rú cǐ, shí fēn cái xué, bù céng yòng dé yī fèn chū lái. zì wèi wàn yuán zhōng shì zhī lǐ, mèi zhī cè gōng dào bú yào zhěng qí wén zì, yǐ cǐ jìng zhàn le gè gāo kuí" yě shì mìng lǐ pǐ jí tài lái, diān zhī dào zhī, zì rán còu qiǎo. nà xīng ān xiàn gāng gāng zhǐ zhōng tā yí gè jǔ rén. dāng rì lù míng yàn bà, bā tóng nián xù chǐ, tā jiù jū le dì yī. gè fáng kǎo guān jiàn le mén shēng, jù gè huān xǐ, wéi cì gōng mèn mèn bù yuè. xiān yú tóng gǎn qì gōng liǎng fān zhī yù zhī ēn, yù jiā yīn qín, shān gōng yù jiā lǎn sǎn. shàng jīng huì shì, zhǐ zhào cháng guī, quán wú zuò xīng jiā hòu zhī yì. míng nián xiān yú tóng wǔ shí bā suì, huì shì, yòu xià dì le. xiāng jiàn cì gōng, wān gōng gèng wú bié yǔ, zhǐ quàn tā xuǎn le guān bà. xiān zi tóng zuò le sì shí shí nián xiù cái, bù kěn zuò gòng shēng guān, jīn rì cái zhōng de yī nián xiāng shì, zěn kěn jiù jǔ rén zhí, huí jiā dú shū, yù jué yǒu xìng. měi wén lǐ zhōng xiù cái huì wén, tā jiù xiù le zhǐ mò bǐ yàn, ái rù huì zhōng tóng zuò. píng zhòng rén shuǎ tā, xiào tā, hāi tā, yàn tā, zǒng xià zài yì. zuò wán le wén zì, jiāng zhòng rén suǒ zuò kàn le yī biàn, xīn rán ér guī, yǐ cǐ wéi cháng.
制公立心不要中鲜于“先辈”,故此只拣下整齐的文字才中。那鲜于同是宿学之上,文字必然整齐,如何反投其机?原来鲜于同为八月初七日看了例公入帘,自旧遇合十有八九。回归寓中多吃了几杯生俩,坏了脾胃,破腹起来。勉强进场,一头想文字,一头泄泻,泻得一丝两气,草草完篇。二场三场,仍复如此,十分才学,不曾用得一分出来。自谓万元中式之理,昧知测公到不要整齐文字,以此竟占了个高魁”也是命里否极泰来,颠之倒之,自然凑巧。那兴安县刚刚只中他一个举人。当日鹿鸣宴罢,八同年序齿,他就居了第一。各房考官见了门生,俱各欢喜,惟刺公闷闷不悦。鲜于同感砌公两番知遇之恩,愈加殷勤,删公愈加懒散。上京会试,只照常规,全无作兴加厚之意。明年鲜于同五十八岁,会试,又下第了。相见刺公,剜公更无别语,只劝他选了官罢。鲜子同做了四十十年秀才,不肯做贡生官,今日才中得一年乡试,怎肯就举人职,回家读书,愈觉有兴。每闻里中秀才会文,他就袖了纸墨笔砚,捱入会中同做。凭众人耍他,笑他,咳他,厌他,总下在意。做完了文字,将众人所作看了一遍,欣然而归,以此为常。
guāng yīn zài zài, bù jué zhuǎn yǎn sān nián, yòu dāng huì shì zhī qī. xiān yú tóng shí nián liù shí yǒu yī, nián chǐ suī zēng, kuāng qiān rú rì. zài běi jīng dì èr biàn huì shì, zài yù suǒ de qí yī mèng. mèng jiàn zhōng le zhèng kuí, huì shì lù shàng yǒu míng, xià miàn què tián zuò jì shī jīng, bú shì lǐ jì. xiān yú tóng běn shì gè sù xué zhī shì, nà yī jīng bù tōng? tā gōng míng xīn jí, mèng zhōng zhī yán, bù yóu bù xìn, jiù gǎi le shī jīng yìng shì. shì yǒu còu qiǎo, wù yǒu ǒu rán. qì zhī xiàn wèi guān qīng zhèng, xíng qǔ dào jīng, qīn shòu lǐ kē jǐ shì zhōng zhī zhí. qí nián yòu jìn huì shì jīng fáng. nài gōng bù zhī xiān yú tóng gǎi jīng zhī shì, xīn zhōng xiǎng dào:" wǒ liǎng biàn cuò le zhǔ yì, qǔ le nà xiān yú" xiān bèi' zuò le shǒu juǎn, jīn fān huì shì, tā nián jì yī fà zhǎng le. ruò lǐ jì fáng lǐ yòu zhōng le tā, zhè cái shì zhōng shēn zhī yòu. wǒ rú jīn bú yào kàn lǐ jì, gǎi kàn le shī jīng juàn zi, nà xiān yú" xiān bèi, zhōng yǔ bù zhōng, dū xià gàn wǒ shì." bǐ jí rén lián yuè juàn, suì qǐng kàn shī zhēn wǔ fáng juǎn. cè gōng yòu xiǎng dào:" tiān xià jǔ zǐ xiàng xiān yú' xiān bèi, de, liàng yě fēi zhǐ yī rén, wǒ bù zhōng xiān yú tóng, yòu zhōng le bié de lǎo ér, kě bú shì' duǒ le léi gōng, yù le pī lǔ,! wǒ xiǎo de le, dàn fán lǎo shī xiǔ rú, jīng zhǐ bì rán shí fēn tòu chè, hòu shēng jiā zhuān gōng sì shū, jīng yì bì rán xià jīng. rú jīn dào xià yào qǔ qiú jīng zhěng qí, dàn shì yǒu xiē bǐ zī de, bù fáng tí zhǐ yǐng xiǎng, zhè dìng shì shào nián zhī bèi le yuè juàn jìn chéng, děng dào jiē xiǎo, bó wǔ fáng tóu juǎn, liè zài dì shí míng zhèng kuí. chāi hào kàn shí, què shì guì lín fǔ xīng ān xiàn xué shēng, fù xìng xiān yú, míng tóng, xí shī jīng, gāng gāng yòu shì nà liù shí yī suì de guài wù xiào jù! qì dé cì è shí mù zhēng kǒu dāi, rú gǎo mù sǐ huī mú yàng! zǎo zhī gōng guì shēng chéng dìng, huǐ què cóng qián zài yòng xīn. nài gōng yòu xiǎng dào." lún qǐ shì shàng tóng míng xìng de jǐn duō, zhǐ shì guì lín fǔ xīng ān xiàn què méi yǒu liǎng gè xiān yú tóng, dàn tā xiàng lái shì lǐ jì, bù zhī hé gù yòu gǎi le shī jīng, hǎo shēng qí guài?" hòu qí lái yè, kòu qí gǎi jīng zhī gù. xiān yú tóng jiāng mèng zhōng suǒ jiàn, shuō le yī biàn. nài gōng tàn xī lián shēng dào:" zhēn mìng jìn shì, zhēn mìng jìn tǔ guǎng zì cǐ cè gōng yǔ xiān yú tóng shī shēng zhī yì, bǐ qián fǎn jué hòu le yī fēn. ōu shì guò le, xiān yú tóng kǎo zài èr jiǎ tóu shàng, dé xuǎn xíng bù zhǔ shì. rén dào tā wǎn nián yī dì, yòu jū lěng jú, tì tā qì mèn, tā xīn rán zì rú.
光阴在再,不觉转眼三年,又当会试之期。鲜于同时年六十有一,年齿虽增,匡钎如;日。在北京第二遍会试,在寓所得其一梦。梦见中了正魁,会试录上有名,下面却填做稷诗经》,不是《礼记》。鲜于同本是个宿学之士,那一经不通?他功名心急,梦中之言,不由不信,就改了《诗经》应试。事有凑巧,物有偶然。砌知县为官清正,行取到京,钦授礼科给事中之职。其年又进会试经房。耐公不知鲜于同改经之事,心中想道:“我两遍错了主意,取了那鲜于“先辈’做了首卷,今番会试,他年纪一发长了。若《礼记》房里又中了他,这才是终身之佑。我如今不要看《礼记》,改看了《诗经》卷子,那鲜于“先辈,中与不中,都下干我事。”比及人帘阅卷,遂请看《诗珍五房卷。侧公又想道:“天下举子像鲜于‘先辈,的,谅也非止一人,我不中鲜于同,又中了别的老儿,可不是‘躲了雷公,遇了霹虏,!我晓得了,但凡老师宿儒,经旨必然十分透彻,后生家专工四书,经义必然下精。如今到下要取囚经整齐,但是有些笔资的,不妨题旨影响,这定是少年之辈了/阅卷进呈,等到揭晓,《渤五房头卷,列在第十名正魁。拆号看时,却是桂林府兴安县学生,复姓鲜于,名同,习《诗经》,刚刚又是那六十一岁的怪物、笑具!气得刺遏时目睁口呆,如槁木死灰模样!早知宫贵生成定,悔却从前在用心。耐公又想道。“沦起世上同名性的尽多,只是桂林府兴安县却没有两个鲜于同,但他向来是《礼记》,不知何故又改了《诗经》,好生奇怪?”候其来谒,叩其改经之故。鲜于同将梦中所见,说了一遍。耐公叹息连声道:“真命进士,真命进土广自此恻公与鲜于同师生之谊,比前反觉厚了一分。殴试过了,鲜于同考在二甲头上,得选刑部主事。人道他晚年一第,又居冷局,替他气闷,他欣然自如。
què shuō bì tuì shí zài zhá kē yá mén zhí yán gǎn jiàn, yīn zòu shū lǐ miàn chù tū le dà xué shì liú jí, bèi jí xún tā zuì guò, xià yú zhào yù. nà shí xíng bù guān yuán, yí gè gè fèng chéng liú jí, yù jiāng cì gōng zhì zhī sǐ dì. què hǎo tiān yǔ qí biàn, xiān yú tóng zài běn bù yī lì zhōu xuán kàn qù, suǒ yǐ cì gōng xià zhì chī kuī. yòu tì tā jiū hé tóng nián, zài gè yá mén kěn qiú fāng biàn, gāng gōng suì dé cóng qīng jiàng chù. qì gōng zì xiǎng dào:"' zhuó yì zhòng huā huā bù huó, wú xīn zāi liǔ liǔ chéng yīn., ruò bù zhōng de zhè gè lǎo mén shēng, jīn rì xìng mìng yě nán bǎo." nǎi wǎng xiān yú" xiān bèi" yù suǒ bài xiè. xiān yú tóng dào:" mén shēng shòu ēn shī sān fān zhī yù, jīn rì xiǎo xiǎo xiào láo, zhǐ kě shǎo dá kē jǔ ér yǐ, tiān gāo dì hòu, wèi chóu wàn yī 1" dāng rì shī shēng èr rén huān yǐn ér bié. zì cǐ bù lùn qì gōng zài jiā zài rèn, měi nián bì qiǎn rén wèn hòu, huò yī cì huò liǎng cì, suī fèng jīn wēi bó, biǎo qíng ér yǐ.
却说闭退时在札科衙门直言敢谏,因奏疏里面触突了大学士刘吉,被吉寻他罪过,下于诏狱。那时刑部官员,一个个奉承刘吉,欲将刺公置之死地。却好天与其便,鲜于同在本部一力周旋看觑,所以刺公下致吃亏。又替他纠合同年,在各衙门恳求方便,刚公遂得从轻降处。砌公自想道:“‘着意种花花不活,无心栽柳柳成阴。,若不中得这个老门生,今日性命也难保。”乃往鲜于“先辈”寓所拜谢。鲜于同道:“门生受恩师三番知遇,今日小小效劳,止可少答科举而已,天高地厚,未酬万一1”当日师生二人欢饮而别。自此不论砌公在家在任,每年必遣人问候,或一次或两次,虽俸金微薄,表情而已。
guāng yīn zài jiǎng, xiān yú tóng zhī zài bù zhōng qiān zhuǎn, bù jué liù nián, yīng shēng zhī fǔ. jīng zhōng zhòng tā cái pǐn, jìng tā lǎo chéng, lì bù lì xīn yào xún gè hǎo quē tuī tā, xiān yú tóng quán xià zài yì. ǒu rán xiān jū jù yǒu xìn zhì, lì gōng de gōng yú lán jìng gòng yǔ háo hù chá jiā zhēng fén dì jiāng jiè, suō mà le yī chǎng. chá jiā zǒu shī le gè xiǎo sī, lài kuǎi gōng zǐ dǎ sǐ, jiāng rén mìng shì gào guān. shān jìng gòng wú lì duì lǐ, yī jìng táo wǎng yún nán fù qīn rèn suǒ qù le. guān fǔ yí qī gōng zǐ táo nì, rén mìng zhēn qíng, chāi rén xuě piàn xià lái tí rén, jiā shǔ yě jiān le jǐ gè, yán mén jīng jù. xiān yú tóng chá dé tái zhōu zhèng quē zhī fǔ, nǎi yāng rén tǎo zhè dì fāng. lì bù zhī tái zhōu yuán fēi měi quē, jì rán zì jǐ qíng yuàn, yǒu hé bù cóng, jí jiāng xiān yú tóng tuī shēng tái zhōu fǔ zhī fǔ. xiān qiān tóng dào rèn sān rì, háo jiā yǐ zhī xīn dà shǒu shì cè gōng mén shēng, tè tǎo cǐ quē ér lái, tì tā jiě fēn, bì yǒu piān xiàng zhī qíng. xiān zài yá mén yáo yán fàng diāo, xiān yú tóng zhǐ tuī bù wén. cè jiā jiā shǔ sù yuān, xiān yú tóng yì yáng wèi bù lǐ. mì chà dí dàng bǔ rén fǎng jī zhā jiā xiǎo sī, wù zài bì huò. yuē guò liǎng yuè yǒu yú, nà xiǎo sī zài háng zhōu ná dào, ěr yú dà shǒu dāng táng shěn míng, de xì zì táo, yù wén jiā wú yú. dāng jiāng xiǎo sī zé qǔ chá jiā lǐng zhuàng. cè shì jiā shǔ, jí xíng shì fàng. jiǒng huì yī rì, qīn wǎng fén suǒ tà kàn jiāng jiè. chá jiā jiàn xiǎo sī yǐ chū, bái zhī suǒ sòng lǐ xū, kǒng jié sòng zhī rì bì rán chī kuī. yī miàn yāng dà fēn shàng dào dà shǒu chù shuō fāng biàn,, yī miàn yòu yāng rén dào cì jiā, qíng yuàn bǎ fén jiè xiāng ràng jiǎng hé. chóu jiā shì yǐ dé bái, yě bù yuàn jié yuān jiā. xiān yú dà shǒu zhǔn le hé xī, jiāng chá jiā báo jiā fá zhì, shēn xiáng shàng sī, liǎng jiā mò bù xīn fú. zhèng shì: zhǐ chóu táng shàng wú míng jìng, xià pà mín jiān yǒu guǐ hǎo.
光阴在蒋,鲜于同只在部中迁转,不觉六年,应升知府。京中重他才品,敬他老成,吏部立心要寻个好缺推他,鲜于同全下在意。偶然仙居具有信至,例公的公于阑敬共与豪户查家争坟地疆界,唆骂了一场。查家走失了个小厮,赖蒯公子打死,将人命事告官。删敬共无力对理,一径逃往云南父亲任所去了。官府疑沏公子逃匿,人命真情,差人雪片下来提人,家属也监了几个,阎门惊惧。鲜于同查得台州正缺知府,乃央人讨这地方。吏部知台州原非美缺,既然自己情愿,有何不从,即将鲜于同推升台州府知府。鲜千同到任三日,豪家已知新大守是测公门生,特讨此缺而来,替他解纷,必有偏向之情。先在衙门谣言放刁,鲜于同只推不闻。侧家家属诉冤,鲜于同亦佯为不理。密差的当捕人访缉查家小厮,务在必获。约过两月有余,那小厮在杭州拿到,饵于大守当堂审明,的系自逃,与闻家无于。当将小厮责取查家领状。测氏家属,即行释放。炯会一日,亲往坟所踏看疆界。查家见小厮已出,白知所讼理虚,恐结讼之日必然吃亏。一面央大分上到大守处说方便,,一面又央人到刺家,情愿把坟界相让讲和。酬家事已得白,也不愿结冤家。鲜于大守准了和息,将查家薄加罚治,申详上司,两家莫不心服。正是:只愁堂上无明镜,下怕民间有鬼好。
xiān yú dà shǒu nǎi xiě shū xìn yī tòng, chāi rén wǎng yún nán fǔ huí fù fáng shī qì gōng, kuǎi gōng dà xǐ, xiǎng dào:"' shù jīng jí dé cì, shù táo lǐ dé yīn', ruò bù céng zhōng de zhè gè lǎo mén shēng, jīn rì shēn jiā yě nán cù," suì xiě kěn qiè xiè qǐ yī yīn, qiǎn ér qiān wěn jìng ér zī huí, dào fǔ bài xiè. xiān yú tóng dào:" xià gōng mù nián yān sù, wèi shì suǒ qì, shòu zūn gōng lǎo shī sān fān zhī yù, dé duō kē mù, cháng kǒng shēn xiān gōu hè, dà dé xià bào. jīn rì ēn xiōng bèi wū, lǐ dāng bào bái. xià guān yīn fēng chuī huǒ, xiǎo xiào qū qū, zhǐ kě shǎo chóu lǎo shī xiāng shì tí bá zhī dé, shàng qiàn qíng duō duō yě!" yīn wèi bì gōng zǐ jīng jì jiā shì, quàn tā yù hù dú shū, zì cǐ wú huà.
鲜于大守乃写书信一通,差人往云南府回覆房师砌公,蒯公大喜,想道:“‘树荆棘得刺,树桃李得荫’,若不曾中得这个老门生,今日身家也难促,”遂写恳切谢启一姻,遣儿千刎敬儿资回,到府拜谢。鲜于同道:“下宫暮年淹素,为世所弃,受尊公老师三番知遇,得掇科目,常恐身先沟壑,大德下报。今日恩兄被诬,理当暴白。下官因风吹火,小效区区,止可少酬老师乡试提拔之德,尚欠情多多也!”因为闭公子经纪家事,劝他阈户读书,自此无话。
xiān qiān tóng zài tái zhōu zuò le sān nián zhī fǔ, shēng míng dà zhèn, shēng zài huī níng dào zuò bīng xiàn, lèi shēng hé nán lián shǐ, qín yú guān zhí" nián zhì bā xún, jīng lì bǐ shào nián wū zì yǒu yú, tuī shēng le zhè jiāng xún fǔ. xiān yú tóng xiǎng dào:" wǒ liù shí yī suì dēng dì, qiě xǐ rú tú yān sài, shì tú dào shùn liū, bìng bù céng yǒu fēng bō. jīn guān zhì fǔ tái, ēn róng jí yǐ. yī xiàng qīng qín zì shǐ, bù fù cháo tíng. jīn rì jí liú yǒng tuì, bān zhī dāng rán. dàn shòu cì gōng sān fān zhī yù zhī ēn, bào zhī wèi jǐn, cǐ rèn zhèng zài fáng shī dì fāng, huò kě shǎo xiào juān āi." nǎi zé rì qǐ chéng fù rèn. yí lù yíng sòng róng yào, zì bù bì shuō. xià yī rì, dào le zhè jiāng shěng chéng. cǐ shí cè gōng yě lì rèn zuò dào dà cān dì wèi, yīn bìng mù bù néng lǐ shì, zhì zhèng zài jiā. wén de xiān yú" xiān bèi" yòu zuò běn shěng kāi fǔ, nǎi lǐng le shí èr suì sūn ér, qīn dào háng zhōu yè jiàn. ròu gōng suī shì fáng shī, dào xiǎo yú xiān yú gōng èr shí yú suì. jīn rì nài gōng zhì zhèng zài jiā, yòu yǒu le mù jí, yóu chuí kě lián. xiān yú gōng nián yǐ bā xún, jiàn rú zhuàng nián, wèi zhì kāi fǔ. kě jiàn fā dá bù zài yú chí zǎo, cè gōng tàn xī le xǔ duō. zhèng shì: sōng bǎi hé dùn xiàn táo fēng, qǐng jūn diǎn jiǎn suì hán zhī.
鲜千同在台州做了三年知府,声名大振,升在徽宁道做兵宪,累升河南廉使,勤于官职”年至八旬,精力比少年兀自有余,推升了浙江巡抚。鲜于同想道:“我六十一岁登第,且喜儒途淹赛,仕途到顺溜,并不曾有风波。今官至抚台,恩荣极矣。一向清勤自矢,不负朝廷。今日急流勇退,斑之当然。但受刺公三番知遇之恩,报之未尽,此任正在房师地方,或可少效涓埃。”乃择日起程赴任。一路迎送荣耀,自不必说。下一日,到了浙江省城。此时侧公也历任做到大参地位,因病目不能理事,致政在家。闻得鲜于“先辈”又做本省开府,乃领了十二岁孙儿,亲到杭州谒见。肉公虽是房师,到小于鲜于公二十余岁。今日耐公致政在家,又有了目疾,尤锤可怜。鲜于公年已八旬,健如壮年,位至开府。可见发达不在于迟早,侧公叹息了许多。正是:松柏何顿羡桃丰,请君点检岁寒枝。
qiě shuō xiān yú tóng dào rèn yǐ hòu, zhèng nǐ qiǎn rén wèn hòu lì gōng, wén shuō lì cān zhèng dào mén, xǐ bù zì shèng, dào zhǎn ér yíng, zhí qǐng dào sī zhái, yǐ shī shēng lǐ xiāng jiàn. cè gōng huàn shí èr suì sūn ér:" jiàn le lǎo gōng zǔ." xiān yú gōng jiān," cǐ wèi shì lǎo shī hé rén? cì gōng dào:" lǎo fū shòu gōng zǔ huó mìng zhī ēn, dà zi xī rì nán zhōng, yòu méng zhāo xuě, cǐ ēn zhí rú fù zài. jīn tiān xìng fú kěn yòu zhào wú shěng. lǎo fū shuāi bìng, bù jiǔ yú shì, dà zi dú shū wú chéng, zhǐ yǒu cǐ sūn, míng yuē shān wù, zī xìng pō mǐn, tè xié lái xiāng tuō, qiú lǎo gōng zǔ qīng mù xiān yú gōng dào:" mén shēng nián chǐ, jǐ fēi shì tú rén wù, zhèng wèi shī ēn chóu bào wèi jǐn, suǒ yǐ qiǎng yán ér lái. jīn rì chéng lǎo shī yǐ lìng sūn xiāng tuō, cǐ nǎi mén shēng bào dé zhī huì yě. bǐ yì yù liú lìng sūn zài bì yá tóng xiǎo sūn bèi kè yè, wèi shěn lǎo shī fàng xīn fǒu?" qì gōng dào:" ruò méng lǎo gōng zǔ jiào xùn, lǎo fū sǐ yì míng mù!" suì liú liǎng gè shū tóng fú shi lì wù zài dōu fǔ yá nèi dú shū, cè gōng zì bié qù le. nà nào wù zī xìng guò rén, wén zhāng rì jìn. jiù shì nián zhī qiū, xué dào àn lín, xiān yú gōng lì jiàn shén tóng, jìn xué bǔ lǐn, yī jiù liú zài yá mén zhōng qín xué.
且说鲜于同到任以后,正拟遣人问候例公,闻说例参政到门,喜不自胜,倒展而迎,直请到私宅,以师生礼相见。恻公唤十二岁孙儿:“见了老公祖。”鲜于公间,“此位是老师何人?刺公道:“老夫受公祖活命之恩,大子昔日难中,又蒙昭雪,此恩直如覆载。今天幸福垦又照吾省。老夫衰病,不久于世,大子读书无成,只有此孙,名曰删悟,资性颇敏,特携来相托,求老公祖青目鲜于公道:“门生年齿,己非仕途人物,正为师恩酬报未尽,所以强颜而来。今日承老师以令孙相托,此乃门生报德之会也。鄙意欲留令孙在敝衙同小孙辈课业,未审老师放心否?”砌公道:“若蒙老公祖教训,老夫死亦瞑目!”遂留两个书童服事例悟在都抚衙内读书,恻公自别去了。那闹悟资性过人,文章日进。就是年之秋,学道按临,鲜于公力荐神童,进学补凛,依旧留在衙门中勤学。
sān nián zhī hòu, xué yè yǐ chéng. xiān yú gōng dào:" cǐ zi kě qǔ kē dì, wǒ yì kě yǐ bào lǎo shī zhī ēn yǐ." nǎi jiāng fèng yín sān bǎi liǎng zèng yǔ bì wù wèi bǐ yàn zhī zī, qīn sòng dào tái zhōu xiān jū xiàn, shì zhí cì gōng èr rì qián yī bìng shēn wáng, xiān zi gōng kū diàn yǐ bì. jiān:" lǎo shī lín zhōng yì yǒu hé yán?" bì jìng gòng dào:" xiān fù yí yán, zì jǐ bù xìng shào nián dēng dì, yuán ér ài shǎo jiàn lǎo, ǒu ěr àn zhōng mō suǒ, dé le lǎo gōng zǔ dà rén. hòu lái xǔ duō nián shào de mén shēng, xián yú bù děng, shēng chén xià yī, jù bù dé qí qì lì, quán kuī le lǎo gōng zǔ dà rén yī rén, shǐ zhōng kàn qù. wǒ zǐ sūn shì shì bù kě dài màn lǎo chéng zhī shì!" xiān yú gōng hē hē dà xiào dào:" xià guān jīn rì sān bào shī ēn, zhèng yào tiān xià rén xiǎo de fú chí le lǎo chéng rén yě yǒu yòng chǔ, bù kě ài shǎo ér jiàn lǎo yě!" bà, zuò bié huí shěng, cǎo shǎng qù zhāng, gào lǎo zhì shì. dé zhǐ yǔ gào, chí yì huán xiāng, yōu yōu lín xià. měi rì xùn kè ér sūn zhī xiá, tóng lǐ zhōng fù zhě yǐn jiǔ fù shī. hòu bā nián, zhǎng sūn xiān yú hán xiāng bǎng gāo kuí, fù jīng huì shì, qià hǎo xiān jū xiàn cì wù shì nián zhòng jǔ, yě dào jīng zhōng. liǎng rén sān shì tōng jiā, yòu shì shào nián tóng chuāng, bìng zài yī lí dú shū. bǐ jí huì shì tāo xiǎo, tóng nián bèng shì, liǎng jiā hù xiāng chèn hè.
三年之后,学业已成。鲜于公道:“此子可取科第,我亦可以报老师之恩矣。”乃将俸银三百两赠与闭悟为笔砚之资,亲送到台州仙居县,适值刺公二日前一病身亡,鲜子公哭奠已毕。间:“老师临终亦有何言?”闭敬共道:“先父遗言,自己不幸少年登第,园而爱少贱老,偶尔暗中摸索,得了老公祖大人。后来许多年少的门生,贤愚不等,升沉下一,俱不得其气力,全亏了老公祖大人一人,始终看觑。我子孙世世不可怠慢老成之士!”鲜于公呵呵大笑道:“下官今日三报师恩,正要天下人晓得扶持了老成人也有用处,不可爱少而贱老也!“罢,作别回省,草上去章,告老致仕。得旨予告,驰驿还乡,优悠林下。每日训课儿孙之暇,同里中父者饮酒赋诗。后八年,长孙鲜于涵乡榜高魁,赴京会试,恰好仙居县刺悟是年中举,也到京中。两人三世通家,又是少年同窗,并在一离读书。比及会试掏晓,同年迸士,两家互相称贺。
xiān yú tóng zì wǔ shí liù suì dēng kē, liù shí yī suì dēng jiǎ, lì shì èr shí sān nián, yāo jīn yī zǐ, xī ēn sān dài. gào lǎo huí jiā, yòu kàn le sūn ér kē dì zhí huó dào jiǔ shí liù suì, zhěng zhěng de sì shí nián wǎn yùn. zhì jīn zhè jiāng rén kěn dú shū, xià dào liù qī shí suì hái bù diū shǒu, wǎng wǎng yǒu wǎn dá zhě. hòu rén yǒu shī tàn yún:
鲜于同自五十六岁登科,六十一岁登甲,历仕二十三年,腰金衣紫,锡恩三代。告老回家,又看了孙儿科第、直活到九十六岁,整整的四十年晚运。至今浙江人肯读书,下到六七十岁还不丢手,往往有晚达者。后人有诗叹云:
lì míng hé bì kǔ bēn máng, chí zǎo xū yú zài shàng cāng.
利名何必苦奔忙,迟早须臾在上苍。
dàn xué fān táo néng jié guǒ, sān qiān yú suì wèi wèi zhǎng.
但学幡桃能结果,三千余岁未为长。