liú shǒu guāng, shēn zhōu lè shòu rén yě. qí fù rén gōng, chū suí fù chéng kè yú fàn yáng, chéng yǐ jūn lì bǔ xīn xìng zhèn jiāng, shì jié dù shǐ lǐ kě jǔ. rén gōng yòu duō zhì jī, shù chén lì yú jūn zhōng. lǐ quán zhōng zhī gōng yì dìng yě, bié jiāng yú yàn wéi yì zhōu, lěi yuè bù néng bá, rén gōng xué dì dào yǐ xiàn zhī, jūn zhōng hào yuē liú kū tóu, shāo qiān bì xiào. rén gōng zhì dà qì háo, zì yán cháng mèng dà fó fān chū yú zhǐ duān, huò yún nián sì shí jiǔ dāng lǐng máo jié. cǐ yán pō xiè, yàn shuài lǐ kuāng wēi è zhī, bù yù lìng diǎn jūn, gǎi wèi fǔ yuàn, chū wèi jǐng chéng lìng. shǔ yíng zhōu jūn luàn, shā jùn shǒu, rén gōng mù bái dīng qiān rén tǎo píng zhī, kuāng wēi zhuàng qí cái, fù shǐ wèi zhàng zhōng zhǎo yá, lìng jiāng bīng shù wèi zhōu. bīng shì yǐ guò qī bù dài, sī guī liú yuàn, huì lǐ kuāng chóu duó xiōng wèi, shù jūn yōng rén gōng wèi shuài, yù gōng yōu zhōu, bǐ zhì jū yōng guān, wèi fǔ bīng suǒ bài, rén gōng qiè zú bēn yú tài yuán. wǔ huáng yù zhī shén hòu, cì tián zhái yǐ chù zhī, chū wèi shòu yáng zhèn jiāng, cóng zhēng tǔ hún. rén gōng shù jìn huà yú gài yù, yán yōu zhōu kě tú zhī zhuàng, yuàn dé bù qí wàn rén, jí zhǐ qī kě qǔ, wǔ huáng cóng zhī. jì rén gōng jǔ bīng, lǚ bù kè jié.
劉守光,深州樂壽人也。其父仁恭,初隨父晟客於范陽,晟以軍吏補新興鎮將, 事節度使李可舉。仁恭幼多智機,數陳力於軍中。李全忠之攻易、定也,別將於晏 圍易州,累月不能拔,仁恭穴地道以陷之,軍中號曰「劉窟頭」,稍遷裨校。仁恭 志大氣豪,自言嘗夢大佛幡出於指端,或雲年四十九當領旄節。此言頗泄,燕帥李 匡威惡之,不欲令典軍,改為府掾,出為景城令。屬瀛州軍亂,殺郡守,仁恭募白 丁千人討平之,匡威壯其才,復使為帳中爪牙,令將兵戍蔚州。兵士以過期不代, 思歸流怨,會李匡儔奪兄位,戍軍擁仁恭為帥,欲攻幽州,比至居庸關,為府兵所 敗,仁恭挈族奔於太原。武皇遇之甚厚,賜田宅以處之,出為壽陽鎮將,從征吐渾。 仁恭數進畫於蓋寓,言幽州可圖之狀,願得步騎萬人,即指期可取,武皇從之。洎 仁恭舉兵,屢不克捷。
táng gān níng yuán nián shí yī yuè, wǔ huáng qīn zhēng kuāng chóu. shí èr yuè, pò yàn jūn yú wēi sāi, jìn bá guī zhōu, shōu jū yōng. èr shí liù rì, kuāng chóu qì chéng ér dùn, wǔ huáng lìng lǐ cún shěn yǔ rén gōng rù chéng fǔ láo, fēng fǔ kù, jí yǐ rén gōng wèi yōu zhōu jié dù shǐ, liú fù xīn yàn liú dé děng shí yú rén fēn diǎn jūn zhèng, wǔ huáng nǎi hái. èr nián qī yuè, wǔ huáng tǎo wáng xíng yú, shī yú wèi běi, shàng zhāng qǐng shòu rén gōng jié yuè. jiǔ yuè, tiān zǐ yǐ rén gōng wèi jiǎn xiào sī kōng yōu zhōu lú lóng jūn jié dù shǐ. sān nián, luó hóng xìn bèi méng, wǔ huáng qiǎn lǐ cún xìn gōng wèi zhōu, zhēng bīng yú yàn, rén gōng tuō yǐ qì dān rù kòu, qí dí tuì tīng mìng. sì nián qī yuè, wǔ huáng wén yǎn yùn jù xiàn, fù zhēng bīng yú rén gōng, shù yuè zhī jiān, shǐ chē jié zhé, rén gōng cí zhǐ bù xùn. wǔ huáng yǐ shū ràng zhī, rén gōng lǎn shū mān mà, jū qí shǐ rén, jìn zhī shù bīng zài yàn zhě jiē jū zhī, fù yǐ hòu lì yòu jìn zhī xiāo jiāng, yóu shì wáng mìng zhě zhòng yǐ. bā yuè, wǔ huáng tǎo rén gōng. jiǔ yuè wǔ rì, cì ān sāi jūn. jiǔ rì, dù mù guā jiàn, dà wèi yàn jūn suǒ bài, sǐ shāng dà bàn. jì ér rén gōng gào jié yú liáng zǔ, liáng zǔ wén zhī xǐ, yīn biǎo rén gōng jiā píng zhāng shì. rén gōng yòu qiǎn shǐ yú wǔ huáng, zì chén biān jiāng shàn xìng zhī zuì, wǔ huáng yǐ shū bào zhī. rén gōng jì jué yú jìn, héng jù tǎo fá, mù bīng liàn zhòng, cháng wú xū yuè.
唐乾寧元年十一月,武皇親征匡儔。十二月,破燕軍於威塞,進拔媯州,收居 庸。二十六日,匡儔棄城而遁,武皇令李存審與仁恭入城撫勞,封府庫,即以仁恭 為幽州節度使,留腹心燕留德等十餘人分典軍政,武皇乃還。二年七月,武皇討王 行瑜,師於渭北,上章請授仁恭節鉞。九月,天子以仁恭為檢校司空、幽州廬龍軍 節度使。三年,羅宏信背盟,武皇遣李存信攻魏州,徵兵於燕,仁恭托以契丹入寇, 俟敵退聽命。四年七月,武皇聞兗、鄆俱陷,復徵兵於仁恭,數月之間,使車結轍, 仁恭辭旨不遜。武皇以書讓之,仁恭覽書嫚罵,拘其使人,晉之戍兵在燕者皆拘之, 復以厚利誘晉之驍將,由是亡命者眾矣。八月,武皇討仁恭。九月五日,次安塞軍。 九日,渡木瓜澗,大為燕軍所敗,死傷大半。既而仁恭告捷於梁祖,梁祖聞之喜, 因表仁恭加平章事。仁恭又遣使於武皇,自陳邊將擅興之罪,武皇以書報之。仁恭 既絕於晉,恆懼討罰,募兵練眾,常無虛月。
guāng huà yuán nián sān yuè, lìng qí zhǎng zi xí lún zhōu, lú yàn wēi wěi chéng ér dùn, suì jiān yǒu cāng jǐng dé sān jùn, yǐ shǒu wén wèi liú hòu, qǐng jié yuè yú cháo. zhāo zōng nù qí shàn xìng, bù shí yǔ zhī. huì zhōng shǐ zhì fàn yáng, rén gōng sī zhī yuē: máo jié wú zì yǒu, dàn yào zhǎng ān běn shǎi ěr, hé yǐ lèi zhāng jiàn zǔ? wèi wú yán zhī. qí bèi lì rú cǐ. rén gōng bīng fēng yì shèng, měi zhàn duō jié, yǐ wèi tiān zàn, suì yǒu tūn shì hé shuò zhī zhì. èr nián zhēng yuè, rén gōng lǜ yōu cāng bù qí shí wàn, hào sān shí wàn, jiāng jiān bìng wèi bó zhèn dìng. shī cì bèi zhōu, yī gǔ ér bá, wú shǎo zhǎng jiē tú zhī, qīng shuǐ wèi zhī bù liú. luó shào wēi qiú yuán yú biàn, biàn jiāng lǐ sī ān gé cóng zhōu fù zhī, sī ān tún nèi huáng. rén gōng bīng wéi wèi zhōu, wén biàn jūn zài nèi huáng, jiè qí zi shǒu wén yuē: lǐ sī ān qiè nuò, rǔ zhī zhì yǒng, bǐ zhī shí bèi, dāng xiān tiǎn cǐ shǔ bèi, cì lǔ shào wēi. shǒu wén yǔ dān kě jí lǜ yú yáng jīng jiǎ wǔ wàn, jiā qīng shuǐ ér shàng. sī ān shè fú yú nèi huáng qīng shuǐ zhī zuǒ, yuán xiàng xiān shè fú yú qīng shuǐ zhī yòu. sī ān nì zhàn yú fán yáng chéng, wěi bù shèng, xú tuì, yàn rén zhuī niè, zhì yú nèi huáng, sī ān bù bīng chéng liè, huí jī zhī. yàn rén jiāng yǐn tuì, zuǒ yòu fú bīng fā, yàn jūn dà bài, lín zhèn zhǎn dān kě jí, shǒu wén dān qí jǐn miǎn, wǔ wàn zhī zhòng wú shēng hái zhě. shí gé cóng zhōu lǜ xíng míng zhī zhòng rù wèi zhōu, yǔ hè dé lún lǐ huī chū jī zéi yíng. shì yè, rén gōng shāo yíng dùn zǒu, biàn rén zhǎng qū zhuī jī, zì wèi zhì zhǎng hé shù bǎi lǐ, jiāng shī bì dì, bài qí zhé jǐ, lěi lěi yú lù. zhèn rén yòu yāo jī yú dōng jìng, yàn jūn fù bài. rén gōng zì shì chuí chì bù zhèn zhě lěi nián. biàn rén chéng shèng gōng cāng zhōu, rén gōng lǜ shī yuán zhī, yíng yú gān níng jūn. biàn jiāng shì shū cóng nì zhàn, yàn jūn dòu náo, tuì bǎo wǎ qiáo, nǎi bēi cí hòu lǐ qǐ shī yú jìn, wǔ huáng qiǎn bīng bī xíng míng yǐ yīng zhī. shí yuè, biàn rén xiàn yíng mào èr zhōu, jìn jiāng zhōu dé wēi jiāng bīng chū fēi hú, rén gōng fù xiū hǎo yú jìn.
光化元年三月,令其長子襲淪州,盧彥威委城而遁,遂兼有滄、景、德三郡, 以守文為留後,請節鉞於朝。昭宗怒其擅興,不時與之。會中使至范陽,仁恭私之 曰:「旄節吾自有,但要長安本色耳,何以累章見阻?為吾言之。」其悖戾如此。 仁恭兵鋒益盛,每戰多捷,以為天贊,遂有吞噬河朔之志。二年正月,仁恭率幽、 滄步騎十萬,號三十萬,將兼併魏博、鎮定。師次貝州,一鼓而拔,無少長皆屠之, 清水為之不流。羅紹威求援於汴,汴將李思安、葛從周赴之,思安屯內黃。仁恭兵 圍魏州,聞汴軍在內黃,戒其子守文曰:「李思安怯懦,汝之智勇,比之十倍,當 先殄此鼠輩,次擄紹威。」守文與單可及率漁陽精甲五萬,夾清水而上。思安設伏 於內黃清水之左,袁象先設伏於清水之右。思安逆戰於繁陽城,偽不勝,徐退,燕 人追躡,至於內黃,思安步兵成列,回擊之。燕人將引退,左右伏兵發,燕軍大敗, 臨陣斬單可及,守文單騎僅免,五萬之眾無生還者。時葛從周率邢、洺之眾入魏州, 與賀德倫、李暉出擊賊營。是夜,仁恭燒營遁走,汴人長驅追擊,自魏至長河數百 里,殭屍蔽地,敗旗折戟,累累於路。鎮人又邀擊於東境,燕軍復敗。仁恭自是垂 翅不振者累年。汴人乘勝攻滄州,仁恭率師援之,營於乾寧軍。汴將氏叔琮逆戰, 燕軍逗撓,退保瓦橋,乃卑辭厚禮乞師於晉,武皇遣兵逼邢、洺以應之。十月,汴 人陷瀛、鄚二州,晉將周德威將兵出飛狐,仁恭復修好於晉。
tiān yòu sān nián qī yuè, liáng zǔ zì jiāng bīng gōng cāng zhōu, yíng yú zhǎng lú. rén gōng shī tú lǚ sàng, nǎi kù fǎ jǐn fā bù nèi nán zǐ shí wǔ yǐ shàng qī shí yǐ xià, gè zì bèi bīng liáng yǐ cóng jūn, lǘ lǐ wèi zhī yī kōng. bù nèi nán zǐ wú guì jiàn, bìng qíng qí miàn, wén yuē dìng bà dōu, shì rén qíng qí bì, wén yuē yī xīn shì zhǔ. yóu shì yàn jì rén mín lì duō qíng niè, huò fú cuàn ér miǎn. rén gōng yuè zhòng, dé èr shí wàn, jìn zhì wǎ qiáo, biàn rén shēn gōu gāo lěi yǐ gōng cāng zhōu, nèi wài zǔ jué, rén gōng bù néng hé zhàn, chéng zhōng dà jī, rén xiāng cuàn dàn, xī hái ér cuàn, wán tǔ ér shí, zhuǎn sǐ gǔ lì zhě shí zhī liù qī. zì qī yuè zhì shí yuè, rén gōng qiǎn shǐ qiú yuán yú jìn, qián hòu bǎi yú bèi, wǔ huáng nǎi zhēng bīng yú yàn, rén gōng qiǎn dōu jiāng lǐ pǔ xià hóu jǐng jiān jūn zhāng jū hàn shū jì mǎ yù děng, yǐ bīng sān wàn lái huì. shí èr yuè, hé jìn shī yǐ gōng lù zhōu, jiàng dīng huì, nǎi jiě cāng zhōu zhī wéi. shì shí, tiān zǐ bō qiān, zhōng yuán duō gù, rén gōng xiào ào jì mén, zhì yì yíng mǎn, shī dào shì wáng ruò nè, qí zhǎng shēng yǔ huà zhī dào. yōu zhōu xī yǒu míng shān yuē dà ān shān, rén gōng nǎi yú qí shàng shèng shì guǎn yǔ, jiàn nǐ gōng yē, jù shì nǚ yàn fù, qióng jí chǐ lì. yòu zhāo jù zī huáng, hé xiān dān, jiǎng qiú fǎ yào. yòu yǐ jǐn ní zuò qián, lìng bù nèi xíng shǐ, jǐn liǎn tóng qián yú dà ān shān diān, záo xué yǐ cáng zhī, cáng bì jí shā jiàng shí yǐ miè qí kǒu. yòu jìn jiāng biǎo chá shāng, zì xié shān zhōng cǎo yè wèi chá, yǐ yāo hòu lì. gǎi shān míng wèi dà ēn shān. rén gōng yǒu bì qiè yuē luó shì, měi zī sè, qí zi shǒu guāng zhēng zhī, shì xiè, rén gōng nù, chī shǒu guāng, zhé ér bù chǐ.
天祐三年七月,梁祖自將兵攻滄州,營於長蘆。仁恭師徒屢喪,乃酷法盡發部 內男子十五已上、七十已下,各自備兵糧以從軍,閭里為之一空。部內男子無貴踐, 並黥其面,文曰「定霸都」,士人黥其臂,文曰「一心事主」。由是燕、薊人民例 多黥涅,或伏竄而免。仁恭閱眾,得二十萬,進至瓦橋,汴人深溝高壘以攻滄州, 內外阻絕,仁恭不能合戰,城中大飢,人相篡啖,析骸而爨,丸土而食,轉死骨立 者十之六七。自七月至十月,仁恭遣使求援於晉,前後百餘輩,武皇乃徵兵於燕, 仁恭遣都將李溥夏侯景、監軍張居翰、書記馬郁等,以兵三萬來會。十二月,合晉 師以攻潞州,降丁會,乃解滄州之圍。是時,天子播遷,中原多故,仁恭嘯傲薊門, 志意盈滿,師道士王若訥,祈長生羽化之道。幽州西有名山曰大安山,仁恭乃於其 上盛飾館宇,僭擬宮掖,聚室女艷婦,窮極侈麗。又招聚緇黃,合仙丹,講求法要。 又以瑾泥作錢,令部內行使,盡斂銅錢於大安山巔,鑿穴以藏之,藏畢即殺匠石以 滅其口。又禁江表茶商,自擷山中草葉為茶,以邀厚利。改山名為大恩山。仁恭有 嬖妾曰羅氏,美姿色,其子守光烝之,事泄,仁恭怒,笞守光,謫而不齒。
sì nián sì yuè, biàn jiāng lǐ sī ān yǐ jí bīng gōng yōu zhōu, yíng yú shí zǐ hé, rén gōng zài dà ān shān, chéng zhōng wú bèi, shǒu guāng zì wài shuài bīng lái yuán, dēng chéng jù shǒu. biàn jūn jì tuì, shǒu guāng nǎi zì wèi yōu zhōu jié dù, lìng qí bù jiāng lǐ xiǎo xǐ yuán xíng qīn jiāng bīng gōng dà ān shān. rén gōng qiǎn bīng jù zhàn, wèi xiǎo xǐ suǒ bài, nǎi lǔ rén gōng guī yōu zhōu, qiú yú bié shì. rén gōng zuǒ yòu, dài zhì bì yìng, yǔ shǒu guāng bù xié zhě bì zhū zhī. qí xiōng shǒu wén zài cāng zhōu, wén fù bèi qiú, jù bīng dà kū, yù zhī yuē: āi āi fù mǔ, shēng wǒ qú láo. zì gǔ qǐ yǒu chóu fù zhě, wú jiā shēng cǐ xiāo jìng, wú shēng bù rú sǐ! jí lǜ cāng dé zhī shī tǎo zhī. shǒu guāng nì zhàn yú jī sū, wèi shǒu wén suǒ bài. jì ér shǒu wén zhà bēi, dān mǎ lì yú zhèn chǎng, qì yù yú zhòng yuē: wù shā wú dì! shí shǒu guāng xiāo jiāng yuán xíng qīn shí zhī, bèi qín, cāng bīng shī shuài zì kuì. shǒu guāng nǎi zhí xiōng yú bié shì, yuán yǐ cóng jí, chéng shèng jìn gōng cāng zhōu. cāng zhōu bīn zuǒ sūn hè lǚ yǎn yǐ tuī shǒu wén zi yán zuò wèi shuài, shǒu guāng xié shǒu wén yú chéng xià, gōng wéi lěi yuè. chéng zhōng fá shí, mǐ dòu zhí sān wàn, rén shǒu yī jí yì zhí shí qiān, jūn shì shí rén, bǎi xìng shí jìn tǔ, lǘ mǎ xiāng yù, shí qí zōng wěi, shì rén chū rù, duō wèi qiáng zhě tú shā. jiǔ zhī, yán zuò lì qióng, yǐ chéng jiàng yú shǒu guāng, shǒu wén xún yì yù hài.
四年四月,汴將李思安以急兵攻幽州,營於石子河,仁恭在大安山,城中無備, 守光自外帥兵來援,登城拒守。汴軍既退,守光乃自為幽州節度,令其部將李小喜、 元行欽將兵攻大安山。仁恭遣兵拒戰,為小喜所敗,乃擄仁恭歸幽州,囚於別室。 仁恭左右,迨至婢媵,與守光不協者畢誅之。其兄守文在滄州,聞父被囚,聚兵大 哭,諭之曰:「哀哀父母,生我劬勞。自古豈有讎父者,吾家生此梟獍,吾生不如 死!」即率滄、德之師討之。守光逆戰於雞蘇,為守文所敗。既而守文詐悲,單馬 立於陣場,泣諭於眾曰:「勿殺吾弟!」時守光驍將元行欽識之,被擒,滄兵失帥 自潰。守光乃縶兄於別室,援以叢棘,乘勝進攻滄州。滄州賓佐孫鶴、呂兗已推守 文子延祚為帥,守光攜守文於城下,攻圍累月。城中乏食,米斗直三萬,人首一級 亦直十千,軍士食人,百姓食墐土,驢馬相遇,食其鬃尾,士人出入,多為強者屠 殺。久之,延祚力窮,以城降於守光,守文尋亦遇害。
shǒu guāng xìng běn yōng mèi, yǐ fù xiōng shī shì, wèi tiān suǒ zhù, yín nüè zī shén. měi xíng rén bì yǐ tiě lóng shèng zhī, xīn huǒ sì bī, yòu wèi tiě shuā guā tī rén miàn. cháng yī zhě huáng páo, gù wèi jiāng lì yuē: dāng jīn hǎi nèi sì fēn wǔ liè, wú yù nán miàn yǐ cháo tiān xià, zhū jūn yǐ wèi hé rú? bīn zuǒ yǒu sūn hè zhě, gǔ gěng fāng lüè zhī shì yě, shuài xiān duì yuē: wáng xī yǒu bìng fén zhī huàn, běi yǒu qì dān zhī yú, chéng shí guān xìn, zhuān dài báo rén, bǐ ruò jié dǎng lián héng, qīn wǒ jiāng chǎng, dì xíng suī xiǎn, shì bù kě zhī, jiǎ bīng suī duō, shǒu kǒng bù xiá, zòng néng què dí, wèi miǎn shēng yōu. wáng dàn fǔ shì ài mín, bǔ bīng wán fù, yì shēng chí yú tiān xià, zhū hóu zì rán tuī dài. jīn ruò shì bīng yǔ xiǎn, wèi jiàn liáng tú. shǒu guāng bù yuè, jí liáng jūn jù shēn jì, wáng róng qǐ shī yú shǒu guāng, sūn hè quàn shǒu guāng chū yuán jūn yǐ tú bà yè, shǒu guāng bù cóng. jí zhuāng zōng yǒu bǎi xiāng zhī jié, shǒu guāng móu gōng yì dìng, fěng dòng zhèn rén, yù wèi hé shuò yuán shuài. zhuāng zōng nǎi yǔ zhèn zhōu jié dù shǐ wáng róng yì dìng jié dù shǐ wáng chù zhí zhāo yì jié dù shǐ lǐ sì zhāo zhèn wǔ jié dù shǐ zhōu dé wēi tiān dé jūn jié dù shǐ sòng yáo, tóng qiǎn shǐ fèng cè, tuī shǒu guāng wèi shàng fù, yǐ rěn qí è. shǒu guāng bù wù, wèi fān zhèn wèi jǐ, réng yǐ zhū zhèn zhuàng sòng liáng zǔ, yán: chén bèi jìn wáng děng tuī chén wèi shàng fù, jiān cí bù huò, yòu nán tuī wéi. chén qiè liào suǒ yí, bù rú bì xià yǔ chén hé běi dào dōu tǒng, zé bìng zhèn zhī pàn, bù zú píng tiǎn yǐ. liáng zǔ zhī qí zhà, yōu dá zhī. réng mìng gé mén shǐ wáng tóng gòng fèng guān shǐ yàn zhāng děng shǐ yú yàn, cè shǒu guāng wèi hé běi dào cǎi fǎng shǐ.
守光性本庸昧,以父兄失勢,謂天所助,淫虐滋甚。每刑人必以鐵籠盛之,薪 火四逼,又為鐵刷劀剔人面。嘗衣赭黃袍,顧謂將吏曰:「當今海內四分五裂,吾 欲南面以朝天下,諸君以為何如?」賓佐有孫鶴者,骨鯁方略之士也,率先對曰: 「王西有並、汾之患,北有契丹之虞,乘時觀釁,專待薄人,彼若結黨連衡,侵我 疆場,地形雖險,勢不可支,甲兵雖多,守恐不暇,縱能卻敵,未免生憂。王但撫 士愛民,補兵完賦,義聲馳於天下,諸侯自然推戴。今若恃兵與險,未見良圖。」 守光不悅,及梁軍據深、冀,王鎔乞師於守光,孫鶴勸守光出援軍以圖霸業,守光 不從。及莊宗有柏鄉之捷,守光謀攻易、定,諷動鎮人,欲為河朔元帥。莊宗乃與 鎮州節度使王鎔、易定節度使王處直、昭義節度使李嗣昭、振武節度使周德威、天 德軍節度使宋瑤,同遣使奉冊,推守光為尚父,以稔其惡。守光不悟,謂籓鎮畏己, 仍以諸鎮狀送梁祖,言:「臣被晉王等推臣為尚父,堅辭不獲,又難推違。臣竊料 所宜,不如陛下與臣河北道都統,則並、鎮之叛,不足平殄矣。」梁祖知其詐,優 答之。仍命閣門使王瞳、供奉官史彥璋等使於燕,冊守光為河北道採訪使。
liù yuè, liáng shǐ zhì, shǒu guāng lìng suǒ sī dìng shàng fù cǎi fǎng shǐ yí zhù, suǒ sī qǔ táng cháo cè tài wèi lǐ yǐ shì zhī. shǒu guāng yuē: cǐ yí zhù zhōng hé wú jiāo tiān gǎi yuán zhī shì? liáng shǐ yuē: shàng fù suī zūn, yóu shì rén chén. shǒu guāng nù, tóu yú dì, wèi jiāng lì yuē: fāng jīn tiān xià dǐng fèi, yīng xióng jué zhú. zhū gōng chuàng hào yú yí mén, yáng wèi jiǎ míng yú huái hǎi, wáng jiàn zì zūn yú bā shǔ, mào zhēn jiǎo zhì yú qí yáng, jiē yīn máo tǔ zhī fēng, zì jiǎ dì wáng zhī zhì, rán bīng xū lì guǎ, jiāng chǎng duō yú. wǒ dà yàn dì fāng èr qiān lǐ, dài jiǎ sān shí wàn, dōng yǒu yú yán zhī ráo, běi yǒu sāi mǎ zhī lì, wǒ nán miàn chēng dì, shuí rú wǒ hé! jīn wèi shàng fù, shú dāng dì zhě! gōng děng cù jù dì zhě zhī yí, yǔ qiě wèi hé shuò tiān zǐ. yàn zhī jiāng lì qiè yì, yǐ wèi bù kě. shǒu guāng zhì fǔ zhì yú tíng, lìng jiāng zuǒ yuē: jīn sān fāng xié zàn, yǔ nán zhòng wéi, zé rì ér dì yǐ. cóng wǒ zhě shǎng, héng yì zhě zhū. sūn hè duì yuē: cāng zhōu pò bài, pū nǎi zuì rén, dài wáng kuān róng, nǎi zhì jīn rì, bù gǎn ā zhǐ, yǐ wù jiā guó, gǒu tīng chén yán, sǐ qiě wú wǔ. shǒu guāng dà nù, tuī zhī fú zhì, lìng jūn shì gē qí ròu shēng dàn zhī. hè dà hū yuē: bǎi rì zhī wài, bì yǒu jí bīng yǐ! shǒu guāng mìng zhì qí kǒu, cùn zhǎn zhī, yǒu shí wèi zhī jiē wǎn. nǎi xī zhào bù nèi guān lì, jiào xí cháo yí, biān rén jì fēi sù xí, jǔ cuò shī róng, xiāng gù qiào xiào. bā yuè shí sān rì, shǒu guāng jiàn hào dà yàn huáng dì, gǎi nián yuē yīng tiān. yǐ liáng shǐ wáng tóng pàn guān qí shè wèi zǎi xiàng, shǐ yàn zhāng wèi yù shǐ dài fū. wěi cè zhī rì, qì dān xiàn píng zhōu. zhuāng zōng wén zhī dà xiào, jiān jūn zhāng chéng yè yuē: è bù jī bù zú yǐ miè shēn, lǎo shì suǒ wèi jiāng yù qǔ zhī, bì xiān yǔ zhī. jīn shǒu guāng kuáng jué, qǐng qiǎn shǐ shěng wèn, yǐ guān qí xìn. shí yuè, zhuāng zōng lìng tài yuán shǎo yǐn lǐ chéng xūn wǎng shǐ. chéng xūn zhì, shǒu guāng nù bù chēng chén, xiè zhī yú yù.
六月,梁使至,守光令所司定尚父採訪使儀注,所司取唐朝冊太尉禮以示之。 守光曰:「此儀注中何無郊天改元之事?」梁使曰:「尚父雖尊,猶是人臣。」守 光怒,投於地,謂將吏曰:「方今天下鼎沸,英雄角逐。硃公創號於夷門,楊渭假 名於淮海,王建自尊於巴蜀,茂貞矯制於岐陽,皆因茅土之封,自假帝王之制,然 兵虛力寡,疆場多虞。我大燕地方二千里,帶甲三十萬,東有魚鹽之饒,北有塞馬 之利,我南面稱帝,誰如我何!今為尚父,孰當帝者!公等促具帝者之儀,予且為 河朔天子。」燕之將吏竊議,以為不可。守光置斧鑕於庭,令將佐曰:「今三方協 贊,予難重違,擇日而帝矣。從我者賞,橫議者誅。孫鶴對曰:「滄州破敗,仆乃 罪人,大王寬容,乃至今日,不敢阿旨,以誤家國,苟聽臣言,死且無侮。」守光 大怒,推之伏鑕,令軍士割其肉生啖之。鶴大呼曰:「百日之外,必有急兵矣!」 守光命窒其口,寸斬之,有識為之嗟惋。乃悉召部內官吏,教習朝儀,邊人既非素 習,舉措失容,相顧誚笑。八月十三日,守光僭號大燕皇帝,改年曰應天。以梁使 王瞳、判官齊涉為宰相,史彥璋為御史大夫。偽冊之日,契丹陷平州。莊宗聞之大 笑,監軍張承業曰:「惡不積不足以滅身,老氏所謂『將欲取之,必先與之』。今 守光狂蹶,請遣使省問,以觀其釁。」十月,莊宗令太原少尹李承勛往使。承勛至, 守光怒不稱臣,械之於獄。
shí èr yuè, zhuāng zōng qiǎn zhōu dé wēi chū fēi hú, huì zhèn dìng zhī shī yǐ tǎo zhī, dé wēi gōng wéi lì nián, shǔ jùn jiē xià. shǒu guāng jiān bǎo yōu zhōu, qiú yuán yú liáng, běi yòu qì dān, jiù zhōng bù zhì. shí nián shí yuè, shǒu guāng qiǎn shǐ chí bì mǎ jiàn dé wēi qǐ xiáng, yòu chéng chéng hū yuē: yǔ qí jìn wáng zhì jí chū chéng. shí yī yuè, zhuāng zōng qīn zhēng. èr shí sān rì, zhì yōu zhōu, dān qí lín chéng, zhào shǒu guāng yuē: zhàng fū chéng bài, xū jué suǒ xiàng, gōng jiāng hé rú? shǒu guāng yuē: mǒu zǔ shàng ròu ěr! zhuāng zōng mǐn zhī, zhé gōng wèi méng, xǔ qí bǎo quán. shǒu guāng cí yǐ tā rì, zhuāng zōng nǎi lìng zhū jūn gōng zhī. èr shí sì rì, sì miàn bì gōng, zhuāng zōng dēng yàn tài zǐ mù guān zhī. é ér shù qí zhí rén gōng bìng qí nú lái xiàn, tán zhōu yóu yì jiāng lǐ yàn huī yú yàn lè xiàn huò shǒu guāng, bìng qī lǐ shì zhù shì, nán jì xún jì fāng jì zuò děng lái xiàn. chū, shǒu guāng chéng pò hòu, xié qí qī zǐ jiāng zǒu guān nèi yī liú shǒu qí, yán lù hán chuāng zú zhǒng, jīng rì bù shí. zhì yàn lè xiàn, nì yú kēng gǔ, lìng qī zhù shì qǐ shí yú tián fù zhāng shī zào jiā, guài fù rén yì zhuàng, jié zhī, suì jù qín yān. zhuāng zōng fāng yàn fǔ dì, yǐn rén gōng shǒu guāng zhì xí, fù zǐ hào qì xiè zuì, zhuāng zōng wèi fǔ zhī yuē: wǎng shì bù fù yán. rén shuí wú guò, gǎi zhī wèi guì. nǎi guī zhī chuán shě. shì yuè jǐ mǎo, jìn rén zhí shǒu guāng jí rén gōng, lù bù biǎo qí zuì, qū yǐ bān shī.
十二月,莊宗遣周德威出飛狐,會鎮、定之師以討之,德威攻圍歷年,屬郡皆 下。守光堅保幽州,求援於梁,北誘契丹,救終不至。十年十月,守光遣使持幣馬 見德威乞降,又乘城呼曰:「予俟晉王至即出城。」十一月,莊宗親征。二十三日, 至幽州,單騎臨城,召守光曰:「丈夫成敗,須決所向,公將何如?」守光曰: 「某俎上肉耳!」莊宗愍之,折弓為盟,許其保全。守光辭以他日,莊宗乃令諸軍 攻之。二十四日,四面畢攻,莊宗登燕太子墓觀之。俄而數騎執仁恭並其孥來獻, 檀州游奕將李彥暉於燕樂縣獲守光,並妻李氏、祝氏,男繼珣、繼方、繼祚等來獻。 初,守光城破後,攜其妻子將走關內依劉守奇,沿路寒瘡足踵,經日不食。至燕樂 縣,匿於坑谷,令妻祝氏乞食于田父張師造家,怪婦人異狀,詰之,遂俱擒焉。莊 宗方宴府第,引仁恭、守光至席,父子號泣謝罪,莊宗慰撫之曰:「往事不復言。 人誰無過,改之為貴。」乃歸之傳舍。是月己卯,晉人執守光及仁恭,露布表其罪, 驅以班師。
shí yī nián zhēng yuè, zhì jìn yáng, rén gōng fù zǐ hé xiào yú lù bù zhī xià, fù mǔ tuò miàn mà shǒu guāng yuē: nì zéi, pò jiā rú shì! shǒu guāng fǔ shǒu bù gù. zì fàn yáng zhì jìn yáng, shè qiān yú lǐ, suǒ zài jù guān, hū shǒu guāng wèi liú hēi zǐ, lüè wú kuì sè. zhuāng shǒu yǐ rén gōng shǒu guāng xùn yú dū chéng, jí gào nán gōng qī miào, lǐ bì, shǒu guāng yǔ lǐ xiǎo xǐ zhèng cáng fěi liú yán qīng jí qí èr qī jiē fú zhū. lǐ xiǎo xǐ zhě, běn jìn zhī xiǎo xiào, xiān bēn yú yàn, shǒu guāng yǐ wèi ài jiāng. shǒu guāng suī xiōng yín chū yú tiān xìng, rán ér rěn è chǐ dú, yì yì xiǎo xǐ zàn chéng. shǒu guāng jiāng bài, qián yī rì lái jiàng. shǒu guāng jiāng sǐ, dà hū yuē: chén zhī wù jì, xiǎo xǐ yíng huò gù yě, ruò zuì rén bù sǐ, chén bì sù yú dì xià. zhuāng zōng jí zhào xiǎo xǐ zhì, lìng zhèng biàn. xiǎo xǐ chēn mù chì shǒu guāng yuē: qiú fù shā xiōng, zhēng yín gǔ ròu, yì wǒ jiào yé! zhuāng zōng nù xiǎo xǐ shī lǐ, xiān zhǎn zhī. shǒu guāng tòng kū yuē: wáng jiāng dìng tiān xià, chén jīng yú qí, hé bù qiě liú zhǐ shǐ. èr qī ràng zhī yuē: huáng dì, shì shì jí cǐ, shēng bù rú sǐ! jí yán jǐng jiù lù. shǒu guāng yóu āi sù bù yǐ. jì zhū, mìng pàn guān sī mǎ kuí bèi wèi dú jì zhuì, yì yú chéng xī sān lǐ lóng shān xià. lìng fù shǐ lú rǔ bì lǐ cún bà jū sòng rén gōng zhì dài zhōu, yú wǔ huáng líng qián cì xīn xuè yǐ jì, zhū yú yàn mén shān xià. zì rén gōng gān níng èr nián chūn rù yōu zhōu, zhì tiān yòu shí nián, fù zǐ xiāng chéng, shí jiǔ nián ér miè.
十一年正月,至晉陽,仁恭父子荷校於露布之下,父母唾面罵守光曰:「逆賊, 破家如是!」守光俯首不顧。自范陽至晉陽,涉千餘里,所在聚觀,呼守光為「劉 黑子」,略無愧色。莊守以仁恭、守光徇於都城,即告南宮七廟,禮畢,守光與李 小喜、鄭藏斐、劉延卿及其二妻皆伏誅。李小喜者,本晉之小校,先奔於燕,守光 以為愛將。守光雖凶淫出於天性,然而稔惡侈毒,抑亦小喜贊成。守光將敗,前一 日來降。守光將死,大呼曰:「臣之誤計,小喜熒惑故也,若罪人不死,臣必訴於 地下。」莊宗急召小喜至,令證辯。小喜瞋目叱守光曰:「囚父殺兄,烝淫骨肉, 亦我教耶!」莊宗怒小喜失禮,先斬之。守光慟哭曰:「王將定天下,臣精於騎, 何不且留指使。」二妻讓之曰:「皇帝,事勢及此,生不如死!」即延頸就戮。守 光猶哀訴不已。既誅,命判官司馬揆備轊櫝祭醊,瘞於城西三里龍山下。令副使盧 汝弼、李存霸拘送仁恭至代州,於武皇靈前刺心血以祭,誅於雁門山下。自仁恭乾 寧二年春入幽州,至天祐十年,父子相承,十九年而滅。
liú zhì, jí liú zhù, chū míng zhì. qí xiān péng chéng rén, zǔ rén ān, shì táng wèi cháo zhōu zhǎng shǐ, yīn jiā lǐng biǎo. fù qiān, sù yǒu cái shí. táng xián tōng zhōng, zǎi xiàng wéi zhòu chū zhèn nán hǎi, qiān shí wèi yá xiào, zhí jí shén bēi, rán qì mào shū cháng, zhòu yǐ yóu nǚ qī zhī. qī yǐ fēi qí lèi, jiān zhǐ zhī, zhòu yuē: cǐ rén fēi cháng liú yě, tā rì wǒ zi sūn huò kě yī zhī. qiān hòu guǒ yǐ jūn gōng bài fēng zhōu cì shǐ jiān hè shuǐ zhèn shǐ, shén yǒu chēng yù. qiān zhī zhǎng zǐ yuē yǐn, jí wéi shì nǚ suǒ shēng yě, yòu ér qí tè. jí qiān zú, hè shuǐ zhū jiāng yǒu wú lài zhě, xìng biàn zuò luàn, yǐn dìng jì zhū zhī. lián shuài liú chóng guī wén qí cái, shǔ wèi yòu dōu xiào, fù lǐng hè shuǐ zhèn, é zòu jiān fēng zhōu cì shǐ, yòng fǎ qīng sù, wēi wàng pō zhèn. táng zhāo zōng yǐ sì xuē wáng zhī róu shí mén hù bì gōng, shòu qīng hǎi jūn jié dù shǐ. zhào xià, yǒu fǔ zhī yá jiāng lú jū tán móu bù bǐng cháo mìng, yǐn jǔ bù bīng zhū jū yǐ wén, zhī róu zhì, shēn dé zhī, pì wèi xíng jūn sī mǎ, wěi yǐ bīng fù. táng zhāo zōng mìng zǎi xiàng xú yàn ruò dài zhī róu fù shǔ qián zhí. yàn ruò zài zhèn èr nián, lín hōng, shǒu biǎo zòu yǐn wèi liǎng shǐ liú hòu, zhāo zōng wèi zhī xǔ, mìng zǎi xiàng cuī yuǎn wèi jié dù shǐ. yuǎn xíng jí jiāng líng, wén lǐng biǎo duō dào, jù yǐn wéi zhào, chí liú bù jìn, huì yuǎn fù rù xiàng, nǎi zhào yǐ yǐn wèi liú hòu, rán jiǔ wèi jí zhēn. jí liáng zǔ wèi yuán shuài, yǐn qiǎn shǐ chí zhòng lù yǐ qiú bǎo jiàn, liáng zǔ jí biǎo qí shì, suì jiàng máo jié. liáng kāi píng chū, ēn chǒng shū hòu, qiān jiǎn xiào tài wèi jiān shì zhōng, fēng dà péng jùn wáng. liáng zǔ jiāo yīn, lǐ bì, jiā jiǎn xiào tài shī jiān zhōng shū lìng, yòu mìng jiān lǐng ān nán dōu hù, chōng qīng hǎi jìng hǎi liǎng jūn jié dù shǐ, jìn fēng nán hǎi wáng. kāi píng sì nián sān yuè zú.
劉陟,即劉紵,初名陟。其先彭城人,祖仁安,仕唐為潮州長史,因家嶺表。 父謙,素有才識。唐咸通中,宰相韋宙出鎮南海,謙時為牙校,職級甚卑,然氣貌 殊常,宙以猶女妻之。妻以非其類,堅止之,宙曰:「此人非常流也,他日我子孫 或可依之。」謙後果以軍功拜封州刺史兼賀水鎮使,甚有稱譽。謙之長子曰隱,即 韋氏女所生也,幼而奇特。及謙卒,賀水諸將有無賴者,幸變作亂,隱定計誅之。 連帥劉崇龜聞其才,署為右都校,復領賀水鎮,俄奏兼封州刺史,用法清肅,威望 頗振。唐昭宗以嗣薛王知柔石門扈蹕功,授清海軍節度使。詔下,有府之牙將盧琚、 譚謀不稟朝命,隱舉部兵誅琚、以聞,知柔至,深德之,闢為行軍司馬,委以 兵賦。唐昭宗命宰相徐彥若代知柔復署前職。彥若在鎮二年,臨薨,手錶奏隱為兩 使留後,昭宗未之許,命宰相崔遠為節度使。遠行及江陵,聞嶺表多盜,懼隱違詔, 遲留不進,會遠復入相,乃詔以隱為留後,然久未即真。及梁祖為元帥,隱遣使持 重賂以求保薦,梁祖即表其事,遂降旄節。梁開平初,恩寵殊厚,遷檢校太尉、兼 侍中,封大彭郡王。梁祖郊禋,禮畢,加檢校太師、兼中書令,又命兼領安南都護, 充清海、靜海兩軍節度使,進封南海王。開平四年三月卒。
zhì, yǐn zhī dì yě, yǐn zú, dài jù qí wèi. jí liáng mò dì sì wèi, wù xíng gū xī zhī zhèng, nǎi jǐn yǐ yǐn zhī guān jué shòu zhì. xiān shì, yōng zhōu yè guǎng lüè róng zhōu páng jù yuán, huò zì shàn bīng fù, shù qīn guǎng zhī xī bǐ, zhì jǔ bīng tǎo zhī, yōng róng jiē bài, yīn fù yōng yú zhì. yòu, jiāo zhōu tǔ háo qū chéng měi yì zhuān jù qí dì, sòng kuǎn yú liáng, yīn zhèng shòu máo yuè. zhì bù píng zhī, qiǎn jiāng lǐ zhī shùn fá zhī, zhí chéng měi yǐ xiàn, zhì zì shì jǐn yǒu lǐng biǎo zhī dì. jí wén qián cè fēng wú yuè wáng, zhì chǐ chēng nán hǎi zhī hào, nǎi tàn yuē: zhōng yuán duō gù, shuí wèi zhēn zhǔ, ān néng wàn lǐ tī háng ér shì wěi tíng hū! liáng zhēn míng sān nián bā yuè, zhì nǎi jiàn hào yú guǎng zhōu, guó hào dà hàn, wěi gǎi yuán wèi gān hēng. míng nián, jiàn xíng jiāo lǐ, shè qí jìng nèi, jí gǎi míng yán. zhì jiàn wèi zhī hòu, guǎng jù nán hǎi zhū jī, xī tōng qián shǔ, dé qí zhēn wán, qióng shē jí chǐ, yú jiàn yī fāng, yǔ lǐng běi zhū fān suì shí jiāo pìn. jí wén zhuāng zōng píng liáng, qiǎn wěi gōng yuàn shǐ hé cí lái pìn, chēng dà hàn guó wáng zhì shū shàng dà táng huáng dì. zhuāng shǒu zhào jiàn yú yè gōng, wèn nán hǎi shì zhuàng, qiě yán běn guó yǐ fā shǐ chén, dà chén wù gòng, qī jīn qiū jí zhì. chū, zhì wén zhuāng zōng bīng wēi shén shèng, gù lìng hé cí lái shì xū shí, shí cháo zhèng yǐ wěn, zhuāng zōng yì bù néng yǐ dào zhì yù yuǎn fāng, nán hǎi gòng yì bù zhì, zì shì yǔ zhōng guó suì jué. táng tóng guāng sān nián dōng, bái lóng jiàn yú nán hǎi, gǎi wěi gān hēng yuán nián wèi bái lóng yuán nián, zhì yòu gǎi míng gōng, yǐ fú lóng zhī ruì yě. bái lóng sì nián chūn, yòu gǎi dà yǒu yuán nián. shì suì, zhì jiàn xíng jí tián zhī lǐ. zhì zhī jì nián, yǒu fàn sēng shàn zhàn suàn zhī shù, wèi zhì bù lì míng gōng, tā nián lǜ yǒu cǐ xìng bài shì, zhì yòu gǎi míng zhù. zhù dú wèi yǎn, gǔ wén wú cǐ zì, gài wàng zhuàn yě.
陟,隱之弟也,隱卒,代據其位。及梁末帝嗣位,務行姑息之政,乃盡以隱之 官爵授陟。先是,邕州葉廣略、容州龐巨源,或自擅兵賦,數侵廣之西鄙,陟舉兵 討之,邕、容皆敗,因附庸於陟。又,交州土豪曲承美亦專據其地,送款於梁,因 正授旄鉞。陟不平之,遣將李知順伐之,執承美以獻,陟自是盡有嶺表之地。及聞 錢冊封吳越王,陟恥稱南海之號,乃嘆曰:「中原多故,誰為真主,安能萬里梯 航而事偽庭乎!」梁貞明三年八月,陟乃僭號於廣州,國號大漢,偽改元為乾亨。 明年,僭行郊禮,赦其境內,及改名岩。陟僭位之後,廣聚南海珠璣,西通黔、蜀, 得其珍玩,窮奢極侈,娛僭一方,與嶺北諸籓歲時交聘。及聞莊宗平梁,遣偽宮苑 使何詞來聘,稱「大漢國王致書上大唐皇帝」。莊守召見於鄴宮,問南海事狀,且 言本國已發使臣,大陳物貢,期今秋即至。初,陟聞莊宗兵威甚盛,故令何詞來視 虛實,時朝政已紊,莊宗亦不能以道制御遠方,南海貢亦不至,自是與中國遂絕。 唐同光三年冬,白龍見於南海,改偽乾亨元年為白龍元年,陟又改名龔,以符龍之 瑞也。白龍四年春,又改大有元年。是歲,陟僭行耤田之禮。陟之季年,有梵僧善 占算之術,謂陟不利名龔,他年慮有此姓敗事,陟又改名紵。紵讀為儼,古文無此 字,蓋妄撰也。
zhì xìng suī cōng biàn, rán hǎo xíng kē nüè, zhì yǒu pào lào kū tī jié shé guàn bí zhī xíng, yī fāng zhī mín, ruò jù lú tàn. wéi hòu zì fèng yǎng, guǎng wù huá mí, mò nián qǐ yù táng zhū diàn, shì yǐ jīn bì cuì yǔ, lǐng běi háng shāng huò zhì qí guó, jiē zhào ér shì zhī, kuā qí zhuàng lì. měi duì běi rén zì yán jiā běn xián qín, chǐ wèi mán yí zhī zhǔ. yòu hū zhōng guó dì wáng wèi luò zhōu cì shǐ, qí wàng zì zūn dà, jiē cǐ lèi yě. jìn tiān fú qī nián xià sì yuè, zhì yǐ jí zú, fán jiàn hào èr shí liù nián, nián wǔ shí sì. wěi shì wèi tiān huáng dà dì, miào hào gāo zǔ, líng yuē kāng líng. zi bīn sì.
陟性雖聰辯,然好行苛虐,至有砲烙、刳剔、截舌、灌鼻之刑,一方之民,若 據爐炭。惟厚自奉養,廣務華靡,末年起玉堂珠殿,飾以金碧翠羽,嶺北行商或至 其國,皆召而示之,夸其壯麗。每對北人自言家本咸秦,恥為蠻夷之主。又呼中國 帝王為洛州刺史,其妄自尊大,皆此類也。晉天福七年夏四月,陟以疾卒,凡僭號 二十六年,年五十四。偽諡為天皇大帝,廟號高祖,陵曰康陵。子玢嗣。
bīn, zhì zhǎng zi yě. chū fēng bīn wáng, yòu fēng qín wáng. zhì zú, suì xí wèi, wěi hào guāng tiān. bīn xìng yōng mèi, jiàn wèi zhī hòu, dà zì huāng yín. xún wèi qí dì chéng děng suǒ shì, zài wèi yī nián, wěi shì wèi shāng dì.
玢,陟長子也。初封賓王,又封秦王。陟卒,遂襲位,偽號光天。玢性庸昧, 僭位之後,大恣荒淫。尋為其弟晟等所弒,在位一年,偽諡為殤帝。
chéng, zhì dì èr zi yě. wěi fēng qín wáng, yòu fēng jìn wáng. bīn zhī lì yě, duō xíng yín nüè, rén jiē huàn zhī, chéng yīn yǔ qí dì wěi yuè wáng chāng děng tóng móu shì bīn, zì lì wèi dì, gǎi yuán wèi yīng gān, yòu gǎi wèi gān hé. chéng shuài xìng huāng bào, dé zhì zhī hòu, zhuān yǐ wēi xíng yù xià, duō zhū miè jiù chén jí qí kūn zhòng, shù nián zhī jiān, zōng zú dài jǐn. yòu zào shēng dì yù, fán tāng huò tiě chuáng zhī lèi, wú bù bèi yān. rén yǒu xiǎo guò, xián bèi qí kǔ. jí hú nán mǎ shì kūn dì xún gē, chéng yīn qí xìn, qiǎn bīng gōng guì lín guǎn nèi zhū jùn jí chēn lián wú hè děng zhōu, jiē kè zhī, zì cǐ quán yǒu nán yuè zhī dì. zhōu xiǎn dé wǔ nián qiū bā yuè, chéng yǐ jí zú, wěi shì yuē wén wǔ guāng shèng míng xiào huáng dì, miào hào zhōng zōng, líng yuē zhāo líng. shì suì, chéng yǐ liù yuè wàng yè yàn yú gān quán gōng, shì xī yuè yǒu shí zhī, cè zài niú nǚ zhī dù, chéng zì lǎn zhàn shū, jì ér tóu zhī yú dì, yuē: zì gǔ qǐ yǒu zhǎng cún zhě hū! yīn zòng zhǎng yè zhī yǐn, zhì shì ér zú.
晟,陟第二子也。偽封勤王,又封晉王。玢之立也,多行淫虐,人皆患之,晟 因與其弟偽越王昌等同謀弒玢,自立為帝,改元為應乾,又改為乾和。晟率性荒暴, 得志之後,專以威刑御下,多誅滅舊臣及其昆仲,數年之間,宗族殆盡。又造生地 獄,凡湯鑊、鐵床之類,無不備焉。人有小過,咸被其苦。及湖南馬氏昆弟尋戈, 晟因其釁,遣兵攻桂林管內諸郡及郴、連、梧、賀等州,皆克之,自此全有南越之 地。周顯德五年秋八月,晟以疾卒,偽諡曰文武光聖明孝皇帝,廟號中宗,陵曰昭 陵。是歲,晟以六月望夜宴於甘泉宮,是夕月有食之,測在牛女之度,晟自覽占書, 既而投之於地,曰:「自古豈有長存者乎!」因縱長夜之飲,至是而卒。
chǎng, chéng zhǎng zi yě. wěi fēng wèi wáng. chéng zú, nǎi xí wěi wèi, shí nián shí qī, gǎi yuán wèi dà bǎo. jīn zhǎng xìng yōng nuò, bù néng zhì qí guó, zhèng shì xián wěi yú yān guān, fù yǒu gōng rén jù guān dài yù zhí guān lǐ wài shì zhě, yóu shì gāng jì dà huài. xiān shì, guǎng zhōu fǎ xìng sì yǒu pú tí shù yī zhū, gāo yī bǎi sì shí chǐ, dà shí wéi, chuán yún xiāo liáng shí xī yù sēng zhēn dì zhī suǒ shǒu zhí, gài sì bǎi yú nián yǐ, huáng cháo qián dé wǔ nián xià, wèi dà fēng suǒ bá. shì suì qiū, chǎng zhī qǐn shì lǚ wèi léi zhèn, shí zhě zhī qí bì wáng. huáng cháo kāi bǎo sān nián xià, wáng shī shǐ yì nán zhēng. sì nián èr yuè wǔ rì, wáng shī yā guǎng zhōu, chǎng jǐn fén qí fǔ kù, jiāng fù huǒ ér sǐ, jì ér bù néng yǐn jué, xún wèi wáng shī suǒ qín, jǔ zú qiān yú jīng shī. huáng shàng shè ér bù zhū, réng cì jué wèi ēn shè hóu, qí hòu shì jù huáng jiā rì lì. zhì shǐ zì liáng zhēn míng sān nián jiàn hào, yòu sān shì sì zhǔ, zhì huáng cháo kāi bǎo sì nián, fán wǔ shí wǔ nián ér wáng.
鋹,晟長子也。偽封衛王。晟卒,乃襲偽位,時年十七,改元為大寶。釒長性 庸懦,不能治其國,政事咸委於閹官,復有宮人具冠帶、預職官、理外事者,由是 綱紀大壞。先是,廣州法性寺有菩提樹一株,高一百四十尺,大十圍,傳雲蕭梁時 西域僧真諦之所手植,蓋四百餘年矣,皇朝乾德五年夏,為大風所拔。是歲秋,鋹 之寢室屢為雷震,識者知其必亡。皇朝開寶三年夏,王師始議南征。四年二月五日, 王師壓廣州,鋹盡焚其府庫,將赴火而死,既而不能引決,尋為王師所擒,舉族遷 於京師。皇上赦而不誅,仍賜爵為恩赦侯,其後事具皇家日曆。陟始自梁貞明三年 僭號,右三世四主,至皇朝開寶四年,凡五十五年而亡。
liú chóng, tài yuán rén, hàn gāo zǔ zhī cóng dì yě. shǎo wú lài, hǎo lù bó yì qián zhī xì, ruò guàn lì hé dōng jūn. táng zhǎng xìng zhōng, qiān guó zhōu jūn xiào. hàn zǔ zhèn bìng fén, zòu wèi hé dōng bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. yú nián, shòu lín zhōu cì shǐ, fù wèi hé dōng mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ jiān sān chéng xún jiǎn shǐ, yáo lǐng sì zhōu fáng yù shǐ. hàn zǔ qǐ yì yú hé dōng, yǐ chóng wèi tè jìn jiǎn xiào tài wèi xíng tài yuán yǐn. shì suì wǔ yuè, hàn zǔ nán xíng, yǐ chóng wèi běi jīng liú shǒu, xún jiā tóng píng zhāng shì. yǐn dì sì wèi, jiā jiǎn xiào tài shī jiān shì zhōng. gān yòu èr nián jiǔ yuè, jiā jiān zhōng shū lìng. shí hàn yǐn dì yǐ yòu nián zài wèi, zhèng zài dà chén, chóng yì zhāo mù wáng mìng, shàn wán bīng jiǎ, wèi zì quán zhī jì, cháo tíng mìng lìng, duō bù bǐng xíng, zhēng liǎn yī fāng, lüè wú xū rì, rén shén kǔ zhī. sān nián shí yī yuè, yǐn dì yù hài, cháo tíng yì lì chóng zhī zi xú zhōu jié dù shǐ yūn wèi zhǔ, huì zhōu tài zǔ wèi jūn zhòng suǒ tuī, jiàng fēng yūn wèi xiāng yīn gōng. chóng nǎi qiǎn yá jiāng lǐ fèng shū qiú yūn guī fān, huì yūn yǐ sǐ, wéi yǐ yōu cí dá zhī.
劉崇,太原人,漢高祖之從弟也。少無賴,好陸博意錢之戲,弱冠隸河東軍。 唐長興中,遷虢州軍校。漢祖鎮並、汾,奏為河東步軍都指揮使。逾年,授麟州刺 史,復為河東馬步軍都指揮使兼三城巡檢使,遙領泗州防禦使。漢祖起義於河東, 以崇為特進、檢校太尉、行太原尹。是歲五月,漢祖南行,以崇為北京留守,尋加 同平章事。隱帝嗣位,加檢校太師、兼侍中。乾祐二年九月,加兼中書令。時漢隱 帝以幼年在位,政在大臣,崇亦招募亡命,繕完兵甲,為自全之計,朝廷命令,多 不稟行,征斂一方,略無虛日,人甚苦之。三年十一月,隱帝遇害,朝廷議立崇之 子徐州節度使贇為主,會周太祖為軍眾所推,降封贇為湘陰公。崇乃遣牙將李奉 書求贇歸籓,會贇已死,唯以優辭答之。
zhōu guǎng shùn yuán nián zhēng yuè, chóng jiàn hào yú hé dōng, chēng hàn, gǎi míng mín, réng yǐ gān yòu wèi nián hào. shǔ qí zi chéng jūn wèi shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ tài yuán yǐn, yǐ pàn guān zhèng gǒng zhào huá wèi zǎi xiàng, fù shǐ lǐ guī dài zhōu cì shǐ zhāng huī wèi fù xīn, xún qiǎn chéng jūn lǜ bīng gōng jìn xí èr zhōu, bù kè ér tuì. jiǔ yuè, chóng zì lǐng bīng yóu yīn dì guān kòu jìn zhōu, qǐ shī yú qì dān, qì dān yǐ wǔ qiān qí zhù zhī, hé bīng yǐ gōng píng yáng, yòu fēn bīng kòu zhāo yì. zhōu tài zǔ qiǎn shū mì shǐ wáng jùn děng lǜ dà jūn yǐ yuán jìn jiàng, chóng wén zhōu shī zhì, suì fén yíng ér dùn. shì suì, jìn jiàng dà xuě, chóng zhù jūn liù shí yú rì, biān mín zǒu xiǎn zì gù, bīng wú suǒ lüè, shì yǒu jī sè, bǐ zhì tài yuán, shí wáng sān sì. èr nián èr yuè, chóng qiǎn bīng sān qiān yú zhòng kòu fǔ zhōu, wèi zhé dé yǐ suǒ pò, qí suǒ bù kě lán jūn wèi dé yǐ suǒ qǔ. chóng zì jiàn chēng zhī hòu, yǐ zhòng bì qiú yuán yú qì dān, réng chēng zhí yǐ shì zhī, qì dān wěi cè wèi yīng wǔ huáng dì. jí zhōu shì zōng sì wèi, chóng fù qǐ shī yú qì dān, yǐ tú rù kòu, qì dān qiǎn jiāng yáng gǔn hé shì dà jǔ, lái pò lù zhōu. xiǎn dé yuán nián sān yuè, zhōu shì zōng qīn zhēng, yǔ chóng zhàn yú gāo píng, dà bài zhī. chóng yǔ qīn qí shí shù rén yú shān ér dùn, zhōng yè mí měng, bù zhī suǒ shì, jié cūn mín shǐ wèi xiāng dǎo, wù qū jìn zhōu lù, xíng bǎi yú lǐ fāng jué. chóng nù, shā xiāng dǎo zhě, dé tā lù ér qù, nǎi yì míng hào, bèi máo hè zhāng huà lì ér xíng. zhì qìn zhōu, yǔ cóng zhě sān wǔ qí zhǐ yú jiāo shě, hán něi yóu shén, qián lìng gào wěi cì shǐ lǐ tíng huì, tíng huì kuì pán cān jiě yī qiú ér yǔ zhī. měi zhì shǔ yì, xiàn lì fèng shí, bǐ zhù wèi jǔ, wén zhōu shī zhì, jí cāng huáng ér qù. chóng nián lǎo lì bèi, fú yú mǎ shàng, rì yè bēn cuàn, jǐn néng zhī chí. jù tài yuán yī shè, qí zi chéng jūn yè yǐ bīng bǎi rén yíng zhī ér rù. jí zhōu shī lín chéng xià, chóng qì shè, zì gù bì lěi bù chū. yuè yú, shì zōng nǎi xuán jūn.
周廣順元年正月,崇僭號於河東,稱漢,改名旻,仍以乾祐為年號。署其子承 鈞為侍衛親軍都指揮使、太原尹,以判官鄭拱、趙華為宰相,副使李瑰、代州刺史 張暉為腹心,尋遣承鈞率兵攻晉、隰二州,不克而退。九月,崇自領兵由陰地關寇 晉州,乞師於契丹,契丹以五千騎助之,合兵以攻平陽,又分兵寇昭義。周太祖遣 樞密使王峻等率大軍以援晉、絳,崇聞周師至,遂焚營而遁。是歲,晉、絳大雪, 崇駐軍六十餘日,邊民走險自固,兵無所掠,士有飢色,比至太原,十亡三四。二 年二月,崇遣兵三千餘眾寇府州,為折德扆所破,其所部岢嵐軍為德扆所取。崇自 僭稱之後,以重幣求援於契丹,仍稱侄以事之,契丹偽冊為英武皇帝。及周世宗嗣 位,崇復乞師於契丹,以圖入寇,契丹遣將楊袞合勢大舉,來迫潞州。顯德元年三 月,周世宗親征,與崇戰於高平,大敗之。崇與親騎十數人逾山而遁,中夜迷懵, 不知所適,劫村民使為鄉導,誤趨晉州路,行百餘里方覺。崇怒,殺鄉導者,得他 路而去,乃易名號,被毛褐、張樺笠而行。至沁州,與從者三五騎止於郊舍,寒餒 尤甚,潛令告偽刺史李廷誨,廷誨饋盤餐、解衣裘而與之。每至屬邑,縣吏奉食, 匕箸未舉,聞周師至,即蒼黃而去。崇年老力憊,伏於馬上,日夜奔竄,僅能支持。 距太原一舍,其子承鈞夜以兵百人迎之而入。及周師臨城下,崇氣懾,自固閉壘不 出。月余,世宗乃旋軍。
xiǎn dé èr nián shí yī yuè, chóng yǐ bìng sǐ, qí zi chéng jūn xí wěi wèi. jūn zhī shì jī jù huáng jiā rì lì.
顯德二年十一月,崇以病死,其子承鈞襲偽位。鈞之事跡具皇家日曆。
shǐ chén yuē: shǒu guāng nì tiān fǎn dào, cóng gǔ suǒ wú, dài zhì lín xíng, shàng qiú miǎn sǐ, fēi wéi è zhī jí yě, yì yì yú zhī shén yě. liú chéng jù nán jí yǐ chēng xióng, shǔ zhōng yuán zhī duō shì, jì hū yì shì, yù wǒ chāng cháo, lì bèi ér wáng, bù mǐn qí sì, yì qí xìng yě. liú chóng yǐ wáng guó zhī yú, qiè wěi wáng zhī hào, duō jiàn qí bù zhī liàng yě. jīn yuán è suī bì, qiǎn niè shàng cún, shì cù mín cán, bù wáng hé dài!
史臣曰:守光逆天反道,從古所無,迨至臨刑,尚求免死,非唯惡之極也,抑 亦愚之甚也。劉晟據南極以稱雄,屬中原之多事,洎乎奕世,遇我昌朝,力憊而亡, 不泯其嗣,亦其幸也。劉崇以亡國之餘,竊偽王之號,多見其不知量也。今元惡雖 斃,遣孽尚存,勢蹙民殘,不亡何待!