yuán xíng qīn, běn yōu zhōu liú shǒu guāng zhī ài jiàng. shǒu guāng zhī duó fù wèi yě, lìng xíng qīn gōng dà ēn shān, yòu lìng shā zhū xiōng dì. tiān yòu jiǔ nián, zhōu dé wēi gōng wéi shān zhōu, shǒu guāng kùn cù, lìng xíng qīn yú shān běi mù bīng, yǐ yīng qì dān. shí míng zōng wèi jiāng, gōng xíng qīn yú shān běi, yǔ zhī jiē zhàn, shǐ jí míng zōng mǎ ān, jì ér yǐ shì pò lái jiàng. míng zōng lián qí yǒu yǒng, zòu lì wèi jiǎ zǐ, hòu yīn cóng zhēng tǎo, ēn lǐ tè lóng. cháng lín dí qín shēng, bì yǒu suǒ huò, míng wén jūn zhōng. zhuāng zōng dōng dìng zhào wèi, xuǎn xiāo jiàn zhì zhī huī xià, yīn suǒ xíng qīn, zhuāng zōng bù dé yǐ ér qiǎn zhī. shí yǒu sàn zhǐ huī dōu tóu, míng wéi sàn yuán, mìng xíng qīn wèi dōu bù shǔ, cì xìng, míng shào róng. zhuāng zōng hào zhàn, yǒng yú dà dí, huò lín zhèn yǒu jí bīng, xíng qīn bì héng shēn jiě dòu yì wèi zhī. zhuāng zōng yíng yú dé shèng yě, yǔ biàn jūn zhàn yú pān zhāng, wáng shī bù lì, zhū jūn bēn luàn. zhuāng zōng dé sān sì qí ér xuán, zhōng yě wèi biàn jūn shù bǎi qí zǎn shuò gōng zhī, shì jiāng bù cè, xíng qīn shí qí zhì, jí chí yī qí, fèn jiàn duàn èr máo, zhǎn yī jí, biàn jūn nǎi jiě wéi, yì zhuāng zōng hái gōng. zhuāng zōng yīn liú tì yán yuē: " fù guì yǔ qīng gòng zhī." zì shì chǒng guān zhū jiàng, guān zhì jiǎn jiào tài fù xīn zhōu cì shǐ. jí zhuāng zōng píng liáng, shòu wǔ níng jūn jié dù shǐ. cháng yīn nèi yàn qún chén, shǐ xiāng yù huì, xíng qīn guān wèi bǎo fù, dāng dì rù xià zuò. jiǔ hān lè zuò, zhuāng zōng xù shēng píng zhàn zhèn zhī shì, yīn zuǒ yòu gù shì, yuē:" shào róng ān zài?" suǒ sī zòu yún:" yǒu chì, shǐ xiāng yù huì, shào róng sàn guān, diàn shàng wú wèi." zhuāng zōng chè huì bù yì. yì rì, yǐ xíng qīn wèi tóng píng zhāng shì, yóu shì bù yàn bǎi guān yú nèi diàn, dàn yàn wǔ chén ér yǐ,
元行钦,本幽州刘守光之爱将。守光之夺父位也,令行钦攻大恩山,又令杀诸 兄弟。天祐九年,周德威攻围山州,守光困蹙,令行钦于山北募兵,以应契丹。时 明宗为将,攻行钦于山北,与之接战,矢及明宗马鞍,既而以势迫来降。明宗怜其 有勇,奏隶为假子,后因从征讨,恩礼特隆。常临敌擒生,必有所获,名闻军中。 庄宗东定赵、魏,选骁健置之麾下,因索行钦,庄宗不得已而遣之。时有散指挥都 头,名为散员,命行钦为都部署,赐姓,名绍荣。庄宗好战,勇于大敌,或临阵有 急兵,行钦必横身解斗翼卫之。庄宗营于德胜也,与汴军战于潘张,王师不利,诸 军奔乱。庄宗得三四骑而旋,中野为汴军数百骑攒槊攻之,事将不测,行钦识其帜, 急驰一骑,奋剑断二矛,斩一级,汴军乃解围,翼庄宗还宫。庄宗因流涕言曰: “富贵与卿共之。”自是宠冠诸将,官至检校太傅、忻州刺史。及庄宗平梁,授武 宁军节度使。尝因内宴群臣,使相预会,行钦官为保傅,当地褥下坐。酒酣乐作, 庄宗叙生平战阵之事,因左右顾视,曰:“绍荣安在?”所司奏云:“有敕,使相 预会,绍荣散官,殿上无位。”庄宗彻会不怿。翌日,以行钦为同平章事,由是不 宴百官于内殿,但宴武臣而已,
sān nián, xíng qīn sàng fù. zhuāng zōng yǒu suǒ ài gōng rén shēng huáng zǐ zhě, liú huáng hòu xīn jì zhī, huì xíng qīn rù shì, zhuāng zōng láo zhī yuē:" shào róng sàng fù fù qǔ yé! wú gěi ěr hūn cái." huáng hòu zhǐ suǒ jì gōng rén wèi zhuāng zōng yuē:" huáng dì lián shào róng, kě shǐ wèi fù." zhuāng zōng nán wéi suǒ qǐng, wēi xǔ zhī. huáng hòu jí mìng shào róng xiè zhī, wèi tuì, jiān yú yǐ chū. zhuāng zōng xīn bù yì, yáng bù yù zhě lèi rì, yè yǐ qiǎn qù, wú rú zhī hé. jí bèi zhōu jūn luàn, zhào zài lǐ rù wèi zhōu, zhuāng zōng fāng zé jiāng, huáng hòu yuē:" xiǎo shì bù láo dà jiàng, cù shào róng zhǐ huī kě yě." nǎi yǐ xíng qīn wèi yè dōu xíng yíng zhāo fǔ shǐ, lǐng qí èr qiān jìn tǎo. jì zhì yè chéng, gōng zhī bù néng xià, tuì bǎo yú chán zhōu. wèi jǐ, zhū dào zhī shī shāo jí, fù jìn jūn yú yè chéng zhī nán. jí míng zōng wèi shuài, lǐng jūn zhì yè, xíng qīn lái yè yú jūn zhōng, bài qǐ zhī jì, wù hū wàn suì zhě zài, míng zōng jīng hài, è zhī fāng zhǐ. jì ér míng zōng yíng yú chéng xī, xíng qīn yíng yú chéng nán. sān yuè bā rì yè, míng zōng wèi luàn jūn suǒ pò, wéi xíng qīn zhī jūn bù dòng, àn jiǎ yǐ zì gù. míng zōng mì lìng zhāng qián zhāo zhì xíng qīn yíng, jiè zhī yuē:" qiě jiān bì wù dòng, jì huì tóng shā luàn jūn, mò cuò yí wù." xíng qīn bù tīng, jiāng bù qí wàn rén qì jiǎ ér tuì. zì zhī shī cè, qiě bǎo wèi zhōu, yīn wū zòu míng zōng yuē:" zhèn shī yǐ rù zéi jūn, zhōng bù wéi guó shǐ." míng zōng jì jié chū yè chéng, lìng rén zǒu mǎ shàng zhāng, shēn lǐ qí shì, yán:" chén qiě yú jìn jùn tīng jìn zhǐ." zhuāng zōng lǎn zòu shì rán yuē:" wú zhī shào róng wàng yǐ." yīn lìng bái cóng xùn yǔ míng zōng zi jì jǐng zhì jūn qián, yù lìng jiàn míng zōng, xíng qīn zhí jì jǐng yú lù. míng zōng fán zòu jūn jī, jū liú bù dá, gù xún rì zhī jiān, yīn yì duàn jué. jí zhuāng zōng chū chéng gāo, zhī míng zōng zài lí yáng, fù lìng jì jǐng dù hé zhào míng zōng, xíng qīn jí shā zhī, réng quàn bān shī. sì yuè yī rì, zhuāng zōng jì bēng, xíng qīn yǐn huáng hòu cún wò, dé qī bǎi qí chū shī zi mén, jiāng zhī hé zhōng jiù cún bà, yán lù bù xià jiě sàn, cóng zhě shù qí ér yǐ. sì rì, zhì píng lù xiàn jiè, wèi bǎi xìng suǒ qín, xiàn lìng péi jìn zhé qí zú, jiàn chē yǐ xiàn. míng zōng jí wèi, zhào xuē duó xíng qīn zài wèi guān jué, zhǎn yú luò yáng.
三年,行钦丧妇。庄宗有所爱宫人生皇子者,刘皇后心忌之,会行钦入侍,庄 宗劳之曰:“绍荣丧妇复娶耶!吾给尔婚财。”皇后指所忌宫人谓庄宗曰:“皇帝 怜绍荣,可使为妇。”庄宗难违所请,微许之。皇后即命绍荣谢之,未退,肩舆已 出。庄宗心不怿,佯不豫者累日,业已遣去,无如之何。及贝州军乱,赵在礼入魏 州,庄宗方择将,皇后曰:“小事不劳大将,促绍荣指挥可也。”乃以行钦为鄴都 行营招抚使,领骑二千进讨。洎至鄴城,攻之不能下,退保于澶州。未几,诸道之 师稍集,复进军于鄴城之南。及明宗为帅,领军至鄴,行钦来谒于军中,拜起之际, 误呼万岁者再,明宗惊骇,遏之方止。既而明宗营于城西,行钦营于城南。三月八 日夜,明宗为乱军所迫,惟行钦之军不动,按甲以自固。明宗密令张虔钊至行钦营, 戒之曰:“且坚壁勿动,计会同杀乱军,莫错疑误。”行钦不听,将步骑万人弃甲 而退。自知失策,且保卫州,因诬奏明宗曰:“镇师已入贼军,终不为国使。”明 宗既劫出鄴城,令人走马上章,申理其事,言:“臣且于近郡听进止。”庄宗览奏 释然曰:“吾知绍荣妄矣。”因令白从训与明宗子继璟至军前,欲令见明宗,行钦 絷继璟于路。明宗凡奏军机,拘留不达,故旬日之间,音驿断绝。及庄宗出成皋, 知明宗在黎阳,复令继璟渡河召明宗,行钦即杀之,仍劝班师。四月一日,庄宗既 崩,行钦引皇后、存渥,得七百骑出师子门,将之河中就存霸,沿路部下解散,从 者数骑而已。四日,至平陆县界,为百姓所擒,县令裴进折其足,槛车以献。明宗 即位,诏削夺行钦在位官爵,斩于洛阳。
xià lǔ qí, zì bāng jié, qīng zhōu rén yě. chū shì xuān wǔ jūn wèi jūn xiào, yǔ zhǔ jiàng bù xié, suì guī yú zhuāng zōng, yǐ wéi hù wèi zhǐ huī shǐ. cóng zhōu dé wēi gōng yōu zhōu, yàn jiāng yǒu dān tíng guī yuán xíng qīn, shí chēng xiāo yǒng, lǔ qí yǔ zhī dòu, liǎng bù néng jiě, jiāng shí jiē shì bīng zòng guān. yōu zhōu píng, lǔ qí gōng jū duō. liáng jiāng liú xún zài huán shuǐ, zhuāng zōng shēn rù zhì shī, xún shè fú yú wèi xiàn xī nán jiā lú zhōng. zhuāng zōng bù mǎn qiān qí, biàn rén fú bīng wàn yú, dà zào ér qǐ, wéi zhuāng zōng shù zhòng. lǔ qí yǔ wáng mén guān wū dé ér děng fèn mìng jué zhàn, zì wǔ zhì shēn, é ér lǐ cún shěn bīng zhì fāng jiě. lǔ qí chí qiāng xié jiàn, dú wèi zhuāng zōng, shǒu shā bǎi yú rén. wū dé ér děng bèi qín, lǔ qí shāng yí biàn tǐ, zì shì zhuāng zōng yóu lián zhī, lì cí zhōu cì shǐ. zhōng dōu zhī zhàn, biàn rén dà bài, lǔ qí jiàn wáng yàn zhāng, shí zhī, dān mǎ zhuī jí, qiāng nǐ qí jǐng yàn zhāng gù yuē:" ěr fēi yú gù rén hū?" jí qín zhī yǐ xiàn. zhuāng zōng zhuàng zhī, shǎng juàn qiān pǐ. jiǔ guó zhì zhào tíng yǐn chuán: wáng yàn zhāng shǒu zhōng dōu, tíng yǐn zài qí jūn zhōng. jí yàn zhāng bài, tíng yǐn wèi zhuāng zōng suǒ huò, jiāng yǐ jiù lù, dà jiàng xià lǔ qí zòu yuē:" cǐ cuó yě, qí cái kě yòng." suì shì zhī. liáng píng, shòu zhèng zhōu fáng yù shǐ. sì nián, shòu hé yáng jié dù shǐ. tiān chéng chū, yí zhèn xǔ zhōu, jiā tóng píng zhāng shì.
夏鲁奇,字邦杰,青州人也。初事宣武军为军校,与主将不协,遂归于庄宗, 以为护卫指挥使。从周德威攻幽州,燕将有单廷珪、元行钦,时称骁勇,鲁奇与之 斗,两不能解,将十皆释兵纵观。幽州平,鲁奇功居多。梁将刘鄩在洹水,庄宗深 入致师,鄩设伏于魏县西南葭芦中。庄宗不满千骑,汴人伏兵万余,大噪而起,围 庄宗数重。鲁奇与王门关、乌德兒等奋命决战,自午至申,俄而李存审兵至方解。 鲁奇持枪携剑,独卫庄宗,手杀百余人。乌德兒等被擒,鲁奇伤痍遍体,自是庄宗 尤怜之,历磁州刺史。中都之战,汴人大败,鲁奇见王彦章,识之,单马追及,枪 拟其颈;彦章顾曰:“尔非余故人乎?”即擒之以献。庄宗壮之,赏绢千匹。《九 国志·赵庭隐传》:王彦章守中都,庭隐在其军中。及彦章败,庭隐为庄宗所获, 将以就戮,大将夏鲁奇奏曰:“此矬也,其材可用。”遂释之。梁平,授郑州防御 使。四年,授河阳节度使。天成初,移镇许州,加同平章事。
lǔ qí xìng zhōng yì, yóu tōng lì dào, fǔ mín yǒu shù. jí yí zhèn xǔ tián, mèng zhōu zhī mín, wàn zhòng zhē dào, duàn dēng wò zhé, wǔ rì bù fā. fù lǎo yì quē qǐng liú, míng zōng lìng zhōng shǐ yù zhī, fāng dé lí zhōu. míng zōng tǎo jīng nán, lǔ qí wèi fù zhāo tǎo shǐ, qǐng zhī, yí zhèn suì zhōu. jiǔ guó zhì lǐ rén hǎn chuán: xià lǔ qí bǐng cháo tíng zhī mìng, shàn zhì jiǎ bīng, jiāng tú shǔ, mèng zhī xiáng yǔ dǒng zhāng móu xiān qǔ lǔ qí, lìng rén hǎn gōng suì zhōu. dǒng zhāng zhī pàn, yǔ mèng zhī xiáng gōng suì zhōu, yuán lù duàn jué, bīng jǐn shí qióng, jiǔ guó zhì lǐ zhào chuán: shǔ shī wéi xià lǔ qí yú suì zhōu, táng shī lái yuán, jiàn mén bù shǒu, zhào lǐng bīng fù pǔ ān yǐ jù zhī, táng shī bù dé jìn. lǔ qí zì wěn ér zú, shí nián sì shí jiǔ. dì wén qí sǐ yě, tòng kū zhī, hòu gěi qí jiā, zèng tài shī qí guó gōng.
鲁奇性忠义,尤通吏道,抚民有术。及移镇许田,孟州之民,万众遮道,断 登卧辙,五日不发。父老诣阙请留,明宗令中使谕之,方得离州。明宗讨荆南,鲁 奇为副招讨使,顷之,移镇遂州。《九国志·李仁罕传》:夏鲁奇禀朝廷之命,缮 治甲兵,将图蜀,孟知祥与董璋谋先取鲁奇,令仁罕攻遂州。董璋之叛,与孟知祥 攻遂州,援路断绝,兵尽食穷,《九国志·李肇传》:蜀师围夏鲁奇于遂州,唐师 来援,剑门不守,肇领兵赴普安以拒之,唐师不得进。鲁奇自刎而卒,时年四十九。 帝闻其死也,恸哭之,厚给其家,赠太师、齐国公。
yáo hóng, běn liáng zhī xiǎo xiào yě. zài liáng shí, jīng shì dǒng zhāng, cháng xīng chū, lǜ bīng qiān rén shù láng zhōu. zhāng pàn, lǐng zhòng gōng láng zhōu, zhāng mì lìng rén yòu hóng, hóng yǐ dà yì jù zhī. jí zhāng gōng chéng, hóng xī lì jù shǒu zhě sān rì, yù bèi jì jié, chéng xiàn bèi qín. zhāng wèi hóng yuē:" ěr qǐng wèi jiàn ér, yóu wú jiǎng bá zhì cǐ wú shū yòu yù, tóu zhī yú cè, hé xiāng fù yé?" hóng dà mà yuē:" lǎo zéi, ěr wèi tiān zǐ zhèn shuài, hé kǔ fǎn yé! ěr jì gū ēn bèi zhǔ, wú yǔ ěr hé ēn, ér yún xiāng fù! ěr wèi lǐ qī láng nú, sǎo mǎ fèn, dé yī luán cán zhì, gǎn ēn wú jìn. jīn míng tiān zǐ fù yǔ máo tǔ, guì wèi zhū hóu, ér qū tú jié dǎng, tú wèi fǎn shì. ěr běn nú cái, zé wú chǐ wú zhōng yì zhī shì, bù rěn wèi yě. wú kě wèi tiān zǐ sǐ, bù néng yú rén nú gǒu shēng!" zhāng nù, lìng jūn shì shí rén, chí dāo kuī gē qí fū, rán huò yú qián, zì qǔ dàn shí, hóng zhì sǐ dà mà bù yǐ. míng zōng wén zhī qì xià, zhì hóng èr zi yú jìn wèi, gěi cì shén hòu.
姚洪,本梁之小校也。在梁时,经事董璋,长兴初,率兵千人戍阆州。璋叛, 领众攻阆州,璋密令人诱洪,洪以大义拒之。及璋攻城,洪悉力拒守者三日,御备 既竭,城陷被擒。璋谓洪曰:“尔顷为健兒,由吾奖拔至此;吾书诱谕,投之于侧, 何相负耶?”洪大骂曰:“老贼,尔为天子镇帅,何苦反耶!尔既辜恩背主,吾与 尔何恩,而云相负!尔为李七郎奴,扫马粪,得一脔残炙,感恩无尽。今明天子付 与茅土,贵为诸侯,而驱徒结党,图为反噬。尔本奴才,则无耻;吾忠义之士,不 忍为也。吾可为天子死,不能与人奴苟生!”璋怒,令军士十人,持刀刲割其肤, 燃镬于前,自取啖食,洪至死大骂不已。明宗闻之泣下,置洪二子于近卫,给赐甚 厚。
lǐ yán, yōu zhōu rén, běn míng ràng kūn. chū shì yàn, wèi cì shǐ, shè liè shū chuán, biàn gōng mǎ, yǒu kǒu biàn, duō yóu yì, yǐ gōng míng zì xǔ. tóng guāng zhōng, wèi kè shěng shǐ. fèng shǐ yú shǔ, jí yǔ wáng yǎn xiāng jiàn, chén shǐ zhě zhī lǐ, yīn yú hù jì zhōng jù shù zhuāng zōng xīng fù zhī gōng, qí jǐng jù yún:" cái guò wèn shuǐ, fù wáng yàn zhāng yú mǎ qián xuán jí yí mén, zhǎn zhū yǒu zhēn yú lóu shàng." yán fù shēng yùn qīng liàng, shǔ rén tīng zhī è rán. shí shǔ wěi shū mì shǐ sòng guāng sì zhào yán qū yàn, yīn yǐ jìn shì xùn yú yán. yán duì yuē:" wú huáng qián nián sì yuè jí wèi yú yè gōng, dàng yuè xià yùn zhōu. shí yuè sì rì, qīn tǒng wàn qí pò zéi zhōng dōu, chéng shèng gǔ xíng, suì zhū biàn niè, wěi liáng shàng yǒu bīng sān shí wàn, móu chén měng jiàng, jiě jiǎ dǎo gē. xī jǐn gān liáng, dōng jiān hǎi wài, nán yú mǐn zhè, běi jí yōu líng. mù bó hóu wáng, chēng fān bù xiá, jiā cái rù gòng, fǔ shí shàng gòng. wú guó běn cháo jiù chén, qí xià xiān huáng yuán lǎo, qiǎn zi rù shì, shù zhí chēng fān. huái hǎi zhī jūn, bēi cí hòu gòng, hú xiāng jīng chǔ, háng yuè ōu mǐn, yì huò qí zhēn, fǔ wú xū yuè. wú huáng yǐ dé huái lái, yǐ wēi kuǎn fù. shùn zé hán zhī yǐ ēn zé, nì zé wèn zhī yǐ gān gē, sì hǎi chē shū, dà tóng fēi wǎn." guāng sì yuē:" yú suǒ wèi zhī, wéi qí xià sòng gōng, wǒ zhī yīn hǎo, dòng jiàn qí xīn, fǎn fù duō duān, zhuān móu bá hù, dà bù zú xìn yě. shì wén qì dān bù zú, jìn rì shāo qiáng, dà guó kě wú lǜ hū?" yán yuē:" zi yán qì dān zhī qiáng shèng, shú ruò wěi liáng?" yuē:" bǐ liáng chà liè yě." yán yuē:" wú guó shì qì dān rú zǎo shī ěr, yǐ qí wú hài, bù zú pá sāo. wú liáng jiàng jìn bīng bù tiān xià, bǐ bù láo yī jùn zhī bīng, yī xiào zhī zhòng, zé xuán shǒu gǎo jiē, jǐn wèi nú lǔ. dàn yǐ tiān shēng sì yí, dāng zhì dù wài, bù zài jiǔ zhōu zhī běn, wèi yù qióng bīng dú wǔ yě." guāng sì wén biàn duì, wèi ér qí zhī. shí wáng yǎn shī zhèng, yán zhī qí kě qǔ, shǐ hái jù zòu, gù píng shǔ zhī móu, shǐ yú yán.
李严,幽州人,本名让坤。初仕燕,为刺史,涉猎书传,便弓马,有口辩,多 游艺,以功名自许。同光中,为客省使。奉使于蜀,及与王衍相见,陈使者之礼, 因于笏记中具述庄宗兴复之功,其警句云:“才过汶水,缚王彦章于马前;旋及夷 门,斩硃友贞于楼上。”严复声韵清亮,蜀人听之愕然。时蜀伪枢密使宋光嗣召严 曲宴,因以近事讯于严。严对曰:“吾皇前年四月即位于鄴宫,当月下郓州。十月 四日,亲统万骑破贼中都,乘胜鼓行,遂诛汴孽,伪梁尚有兵三十万,谋臣猛将, 解甲倒戈。西尽甘、凉,东渐海外,南逾闽、浙,北极幽陵。牧伯侯王,称籓不暇, 家财入贡,府实上供。吴国本朝旧臣,岐下先皇元老,遣子入侍,述职称籓。淮、 海之君,卑辞厚贡,湖湘、荆楚,杭越、瓯闽,异货奇珍,府无虚月。吾皇以德怀 来,以威款附。顺则涵之以恩泽,逆则问之以干戈,四海车书,大同非晚。”光嗣 曰:“余所未知,惟岐下宋公,我之姻好,洞见其心,反覆多端,专谋跋扈,大不 足信也。似闻契丹部族,近日稍强,大国可无虑乎?”严曰:“子言契丹之强盛, 孰若伪梁?”曰:“比梁差劣也。”严曰:“吾国视契丹如蚤虱耳,以其无害,不 足爬搔。吾良将劲兵布天下,彼不劳一郡之兵,一校之众,则悬首槀街,尽为奴掳。 但以天生四夷,当置度外,不在九州之本,未欲穷兵黩武也。”光嗣闻辩对,畏而 奇之。时王衍失政,严知其可取,使还具奏,故平蜀之谋,始于严。
guō chóng tāo qǐ jūn zhī rì, yǐ yán wèi sān chuān zhāo fǔ shǐ, yán yǔ xiān fēng shǐ kāng yán xiào jiāng bīng wǔ qiān, xiān qū gé dào, huò chí yǐ cí shuō, huò wēi yǐ bīng fēng, dà jūn wèi jí, suǒ zài jiàng xià. yán xiào zài hàn zhōu, wáng yǎn yǔ shū yuē:" kě qǐng lǐ sī kōng xiān lái, yú jí jǔ chéng nà kuǎn." zhòng xián yǐ tǎo shǔ zhī móu shǐ yú yán, yǎn yǐ gān yán, jiāng yòu ér shā zhī, yù bù lìng wǎng. yán wén zhī xǐ, jí chí qí rù yì zhōu, yǎn jiàn yán yú mǔ qián, yǐ mǔ qī wèi tuō. jí rì, yǐn shǔ shǐ ōu yáng bīn yíng yè wèi wáng jì jí. shǔ píng bān shī, huì míng zōng jí wèi, qiān sì zhōu fáng yù shǐ jiān kè shěng shǐ. cháng xīng chū, ān zhòng huì móu yù kòng zhì liǎng chuān, yán nǎi qiú wèi xī chuān bīng mǎ dōu jiān, shù xiào fāng lüè. mèng zhī xiáng jué zhī, jì zhì, zhí ér hài zhī. jiǔ guó zhì wáng yàn zhū chuán: lǐ yán zhī wèi jiān jūn yě, mì huái yì móu, zhī xiáng shù qí guò, mìng yàn zhū qín zhǎn zhī, yán zhī zuǒ yòu wú gǎn dòng zhě. zèng tài bǎo.
郭崇韬起军之日,以严为三川招抚使,严与先锋使康延孝将兵五千,先驱阁道, 或驰以词说,或威以兵锋,大军未及,所在降下。延孝在汉州,王衍与书曰:“可 请李司空先来,余即举城纳款。”众咸以讨蜀之谋始于严,衍以甘言,将诱而杀之, 欲不令往。严闻之喜,即驰骑入益州,衍见严于母前,以母、妻为托。即日,引蜀 使欧阳彬迎谒魏王继岌。蜀平班师,会明宗即位,迁泗州防御使兼客省使。长兴初, 安重诲谋欲控制两川,严乃求为西川兵马都监,庶效方略。孟知祥觉之,既至,执 而害之。《九国志·王彦铢传》:李严之为监军也,密怀异谋,知祥数其过,命彦 铢擒斩之,严之左右无敢动者。赠太保。
yán zhī mǔ, xián míng fù rén. chū, yán jiāng fù shǔ, mǔ yuē:" rǔ qián qǐ pò shǔ zhī móu, jīn yòu rù shǔ, jiāng sǐ bào shǔ rén yǐ! yǔ rǔ yǒng jué." jì ér guǒ rú qí yán.
严之母,贤明妇人。初,严将赴蜀,母曰:“汝前启破蜀之谋,今又入蜀,将 死报蜀人矣!与汝永诀。”既而果如其言。
lǐ rén jǔ, běn míng zōng zài fān zhèn shí kè jiāng yě. míng zōng jí wèi, lù qí qū zǒu zhī láo, zhuó jū nèi zhí, fù wèi ān zhòng huì suǒ bì, gù shù nián zhī jiān, qiān wèi kè shěng shǐ zuǒ wèi dà jiàng jūn. tiān chéng zhōng, yīn fèng shǐ dōng chuān, dǒng zhāng zhāng yán yǐ zhào zhī, rén jǔ tān yú guǎn shè, yǔ chàng jì hān yǐn, rì jì zhōng ér bù zhì, dà wéi zhāng suǒ gòu rǔ, zì shì shēn xián zhī. cháng xīng chū, zhāng jì bá hù yú dōng chuān, zhòng huì zòu yǐ rén jǔ wèi láng zhōu jié dù shǐ, bǐ cì zhāng zhī fǎn zhuàng, shí wù yì yǐ wéi bù kě. jí rén jǔ zhì zhèn, zhēn zhāng suǒ wéi, qū xíng zòu bào, dì lǐ xiá pì, cháo tíng mò zhī shì shí, jī chéng zhāng zhī nì jié, yóu rén jǔ yě. cháng xīng yuán nián dōng shí yuè, zhāng zì lǜ xiōng dǎng, yǐ gōng qí chéng. rén jǔ zhào jūn xiào móu shǒu zhàn lì hài, jiē yuē:" zhāng jiǔ tú fǎn jì, yǐ lù yòu shì xīn, xiōng qì fāng shèng, wèi kě yǔ zhàn, yí jiān bì yǐ shǒu zhī. tǎng xún jiā zhī jiān, dà jūn dōng zhì, jí zéi bì tuì." rén jǔ yuē:" shǔ bīng nuò, ān néng dāng wǒ jīng jiǎ!" jí qū zhī chū zhàn, bīng wèi jiāo, wèi zéi suǒ bài. jì ér chéng xiàn, rén jǔ bèi qín, jǔ zú wèi zhāng suǒ hài.
李仁矩,本明宗在籓镇时客将也。明宗即位,录其趋走之劳,擢居内职,复为 安重诲所庇,故数年之间,迁为客省使、左卫大将军。天成中,因奉使东川,董璋 张筵以召之,仁矩贪于馆舍,与倡妓酣饮,日既中而不至,大为璋所诟辱,自是深 衔之。长兴初,璋既跋扈于东川,重诲奏以仁矩为阆州节度使,俾伺璋之反状,时 物议以为不可。及仁矩至镇,侦璋所为,曲形奏报,地里遐僻,朝廷莫知事实,激 成璋之逆节,由仁矩也。长兴元年冬十月,璋自率凶党,以攻其城。仁矩召军校谋 守战利害,皆曰:“璋久图反计,以赂诱士心,凶气方盛,未可与战,宜坚壁以守 之。傥旬浃之间,大军东至,即贼必退。”仁矩曰:“蜀兵懦,安能当我精甲!” 即驱之出战,兵未交,为贼所败。既而城陷,仁矩被擒,举族为璋所害。
kāng sī lì, jìn yáng rén yě. shǎo shàn qí shè, shì wǔ huáng wèi zhǎo yá, shǔ hé dōng qīn qí jūn shǐ. zhuāng zōng sì wèi, cóng jiě wéi yú shàng dǎng, bài liáng rén yú bǎi xiāng, jí píng jì bīng, hòu zhàn yú hé shàng, jiē yǒu gōng, lèi chéng zhì jiā jiǎn jiào hù bù shàng shū, yòu tū qí zhǐ huī shǐ. zhuāng zōng jí wèi, jì gǎi jūn shuài, cì zhōng yǒng gǒng wèi gōng chén, jiā jiǎn jiào shàng shū yòu pū shè. tiān chéng yuán nián, shòu yīng zhōu cì shǐ, xún yí lán zhōu, chōng běi miàn zhū fān bù zú dōu jiān. sān nián, qiān sù zhōu tuán liàn shǐ. sì nián, lǐng zhāo wǔ jūn jié dù lì bā jí děng zhōu guān chá chǔ zhì děng shǐ. gǎi cì yào zhōng bǎo jié gōng chén. cháng xīng chū, cháo tíng jǔ bīng tǎo dōng chuān dǒng zhāng, zhào jiān xī miàn xíng yíng jūn mǎ dōu zhǐ huī shǐ. èr nián, yí zhèn shǎn zhōu. tōng jiàn: lù wáng zhì líng bǎo, sī lì móu gù shǒu shǎn chéng yǐ qí kāng yì chéng. xiān shì, pěng shèng wǔ bǎi qí shù shǎn, wèi lù wáng qián fēng, zhì chéng xià, hū chéng shàng rén yuē:" jìn jūn shí wàn yǐ fèng xīn dì, ěr bèi shù rén xī wèi! tú lèi yī chéng rén tú dì ěr!" yú shì pěng shèng zú zhēng chū yíng, sī lì bù néng jìn, bù dé yǐ, yì chū yíng. qīng tài chū, gǎi shòu xíng tái, lèi guān zhì jiǎn xiào tài fù, fēng kuài jī jùn kāi guó hóu. èr nián, rù wèi yòu shén wǔ tǒng jūn. sān nián, chōng běi miàn xíng yíng mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ. shì suì rùn shí yī yuè, zú yú jūn, nián liù shí sān.
康思立,晋阳人也。少善骑射,事武皇为爪牙,署河东亲骑军使。庄宗嗣位, 从解围于上党,败梁人于柏乡,及平蓟兵,后战于河上,皆有功,累承制加检校户 部尚书,右突骑指挥使。庄宗即位,继改军帅,赐忠勇拱卫功臣,加检校尚书右仆 射。天成元年,授应州刺史,寻移岚州,充北面诸蕃部族都监。三年,迁宿州团练 使。四年,领昭武军节度、利巴集等州观察处置等使。改赐耀忠保节功臣。长兴初, 朝廷举兵讨东川董璋,诏监西面行营军马都指挥使。二年,移镇陕州。《通鉴》: 潞王至灵宝,思立谋固守陕城以俟康义诚。先是,捧圣五百骑戍陕,为潞王前锋, 至城下,呼城上人曰:“禁军十万已奉新帝,尔辈数人奚为!徒累一城人涂地耳!” 于是捧圣卒争出迎,思立不能禁,不得已,亦出迎。清泰初,改授邢台,累官至检 校太傅,封会稽郡开国侯。二年,入为右神武统军。三年,充北面行营马军都指挥 使。是岁闰十一月,卒于军,年六十三。
sī lì běn chū yīn shān zhū bù, xìng chún hòu, shàn fǔ jiàng shì, míng zōng sù zhòng zhī, gù jí wèi zhī shǐ, yǐ yīng zhōu suǒ shēng zhī dì shòu yān. qí hòu lì sān jùn sān zhèn, jiē dé bǎi xìng zhī yù. mò dì yǐ qí nián gāo, zhēng jū huán wèi. jí chū xìng huái zhōu, yǐ běi shī bù lì, nǎi mìng sī lì tǒng jià xià qí jūn fù tuán bǎi gǔ yǐ yì jūn shì, é ér yáng guāng yuǎn yǐ dà jūn jiàng yú tài yuán, sī lì yīn fèn jī, jí zuò ér zú yān. jìn gāo zǔ jí wèi, zhuī qí sù jiù, wèi chuò cháo yī rì, zèng tài zǐ shǎo shī.
思立本出阴山诸部,性纯厚,善抚将士,明宗素重之,故即位之始,以应州所 生之地授焉。其后历三郡三镇,皆得百姓之誉。末帝以其年高,征居环卫。及出幸 怀州,以北师不利,乃命思立统驾下骑军赴团柏谷以益军势,俄而杨光远以大军降 于太原,思立因愤激,疾作而卒焉。晋高祖即位,追其宿旧,为辍朝一日,赠太子 少师。
zhāng jìng dá, zì zhì tōng, dài zhōu rén, xiǎo zì shēng tiě. fù shěn, sù yǒu yǒng, shì wǔ huáng wèi liè xiào, lì zhí jūn shǐ, tóng guāng chū, zú yú jūn. jìng dá shǎo yǐ qí shè zhù míng, zhuāng zōng zhī zhī, zhào lìng jì fù zhí píng hé nán yǒu gōng, jì jiā jiǎn jiào gōng bù shàng shū. míng zōng jí wèi, lì pěng shèng zhǐ huī shǐ jiǎn jiào shàng shū zuǒ pú yè. cháng xīng zhōng, gǎi hé dōng mǎ bù jūn dōu zhǐ huī shǐ, chāo shòu jiǎn jiào sī tú, lǐng qīn zhōu cì shǐ. sān nián, jiā jiǎn jiào tài bǎo yīng zhōu jié dù shǐ. sì nián, qiān yún zhōu. shí yǐ qì dān lǜ zú zhàng zì hēi yú lín zhì, yún jiè hàn jiè shuǐ cǎo, jìng dá měi jù bīng sāi xià, yǐ è qí chōng. qì dān jìng bù gǎn nán mù, biān rén lài zhī. qīng tài zhōng, zì péng mén yí zhèn píng yáng, jiā jiǎn jiào tài fù, cóng shí jìng táng wèi běi miàn bīng mǎ fù zǒng guǎn, réng tún bīng yàn mén. wèi jǐ, jìn gāo zǔ jiàn yì, mò dì zhào yǐ jìng dá wèi běi miàn xíng yíng dōu zhāo tǎo shǐ, réng shǐ xī yǐn bù xià bīng wéi tài yuán, yǐ dìng zhōu jié dù shǐ yáng guāng yuǎn fù yān. xún tǒng bīng sān wàn, yíng yú jìn ān xiāng. mò dì zì liù yuè jì yǒu zhào cù lìng gōng qǔ, jìng dá shè cháng chéng lián zhà yún tī fēi pào, shǐ gōng zhě yùn qí qiǎo sī, qióng tǔ mù zhī lì. shí dū shì zhě měi yǒu suǒ gòu, zé bào fēng dà yǔ, píng dì shuǐ shēn shù chǐ, ér chéng zhà bēng duò, jìng bù néng hé qí wéi. jiǔ yuè, qì dān zhì, jìng dá dà bài, xún wèi suǒ wéi. jìn gāo zǔ jí fān zhòng zì jìn ān zhài nán mén wài, zhǎng bǎi yú lǐ, kuò wǔ shí lǐ, bù yǐ zhān zhàng, yòng máo suǒ guà líng, ér bù wǔ duō quǎn, yǐ bèi jǐng jí. yíng zhōng cháng yǒu yè dùn zhě, chū zé quǎn fèi líng dòng, kuǐ bù bù néng xíng yān. zì shì jìng dá yǔ huī xià bù qǔ wǔ wàn rén, mǎ wàn pǐ, wú yóu sì bēn, dàn jiàn qióng lú rú gǎng fù xiāng shǔ, zhū jūn xiāng gù shī sè. shǐ zé xuē mù shāi fèn, yǐ sì qí mǎ, rì wàng cháo tíng jiù jūn, jí jiàn léi sǐ, zé yǔ jiàng shì fēn shí zhī, mǎ jǐn shí dān. fù jiāng yáng guāng yuǎn cì jiāng ān shěn qí zhī bù jì, quàn jìng dá yí zǎo jiàng yǐ qiú zì ān. jìng dá yuē:" wú shòu ēn yú míng zōng, wèi lì fāng zhèn, zhǔ shàng shòu wǒ dà bǐng, ér shī lǜ rú cǐ, yǐ yǒu kuì yú xīn yě. jīn jiù jūn zài jìn, dàn mù xuě chǐ yǒu qī, zhū gōng hé xiāng pò yé! dài shì qióng, zé qǐng shā wú, xié shǒu yǐ jiàng, yì wèi wèi wǎn." guāng yuǎn shěn qí zhī jìng dá yì wèi jué, kǒng zuò chéng yú ròu, suì zhǎn jìng dá yǐ jiàng. qì dān guó zhì: yáng guāng yuǎn móu hài zhāng jìng dá, zhū jiàng gāo xíng zhōu yīn wèi zhī bèi, jìng dá shū yú fáng yù, tuī yuǎn xíng zhōu děng. qīng chén, guāng yuǎn shàng yè, jiàn jìng dá zuǒ yòu wú rén, suì shā zhī.
张敬达,字志通,代州人,小字生铁。父审,素有勇,事武皇为列校,历直 军使,同光初,卒于军。敬达少以骑射著名,庄宗知之,召令继父职;平河南有功, 继加检校工部尚书。明宗即位,历捧圣指挥使、检校尚书左仆射。长兴中,改河东 马步军都指挥使,超授检校司徒,领钦州刺史。三年,加检校太保、应州节度使。 四年,迁云州。时以契丹率族帐自黑榆林至,云借汉界水草,敬达每聚兵塞下,以 遏其冲。契丹竟不敢南牧,边人赖之。清泰中,自彭门移镇平阳,加检校太傅,从 石敬瑭为北面兵马副总管,仍屯兵雁门。未几,晋高祖建义,末帝诏以敬达为北面 行营都招讨使,仍使悉引部下兵围太原,以定州节度使杨光远副焉。寻统兵三万, 营于晋安乡。末帝自六月继有诏促令攻取,敬达设长城连栅、云梯飞砲,使工者运 其巧思,穷土木之力。时督事者每有所构,则暴风大雨,平地水深数尺,而城栅崩 堕,竟不能合其围。九月,契丹至,敬达大败,寻为所围。晋高祖及蕃众自晋安寨 南门外,长百余里,阔五十里,布以氈帐,用毛索挂铃,而部伍多犬,以备警急。 营中尝有夜遁者,出则犬吠铃动,跬步不能行焉。自是敬达与麾下部曲五万人,马 万匹,无由四奔,但见穹庐如岗阜相属,诸军相顾失色。始则削木筛粪,以饲其马, 日望朝廷救军,及渐羸死,则与将士分食之,马尽食殚。副将杨光远、次将安审琦 知不济,劝敬达宜早降以求自安。敬达曰:“吾受恩于明宗,位历方镇,主上授我 大柄,而失律如此,已有愧于心也。今救军在近,旦暮雪耻有期,诸公何相迫耶! 待势穷,则请杀吾,携首以降,亦未为晚。”光远、审琦知敬达意未决,恐坐成鱼 肉,遂斩敬达以降。《契丹国志》:杨光远谋害张敬达,诸将高行周阴为之备,敬 达疏于防御,推远行周等。清晨,光远上谒,见敬达左右无人,遂杀之。
mò dì wén qí mò yě, chuàng tòng jiǔ zhī. qì dān zhǔ gào qí bù qǔ jí hàn zhī jiàng zhě yuē:" wèi chén dāng rú cǐ rén!" lìng bù rén shōu zàng zhī. jìn gāo zǔ jí wèi hòu, suǒ yǒu tián zhái, xián cì qí qī zǐ yān. shí yì zhě yǐ jìng dá cháng shì shù dì, jí lì jūn gōng, jí lǐng fān jùn, bù wén qí làn, jì tún shǒu sāi yuán, fù néng fǔ xià, ér lín nàn gù zhí, bù qiú gǒu miǎn, nǎi jìn dài zhī zhōng chén yě. jìn yǒu tiān xià, bù néng zhuī mào guān fēng, shǎng qí shì jī, fēi jī zhōng zhī dào yě.
末帝闻其殁也,怆恸久之。契丹主告其部曲及汉之降者曰:“为臣当如此人!” 令部人收葬之。晋高祖即位后,所有田宅,咸赐其妻子焉。时议者以敬达尝事数帝, 亟立军功,及领籓郡,不闻其滥,继屯守塞垣,复能抚下,而临难固执,不求苟免, 乃近代之忠臣也。晋有天下,不能追懋官封,赏其事迹,非激忠之道也。