gāo jì xìng, zì yí sūn, shǎn zhōu xiá shí rén yě. běn míng jì chāng, jí hòu táng zhuāng zōng jí wèi, bì qí miào huì gǎi yān. yòu lì yú biàn zhī jiǎ rén lǐ qī láng, liáng zǔ yǐ lǐ qī láng wèi zi, cì xìng, míng yǒu ràng. liáng zǔ cháng jiàn jì xìng yú pū lì zhōng, qí ěr miàn shāo yì, mìng yǒu ràng yǎng zhī wèi zi. liáng zǔ yǐ jì xìng wèi yá jiāng, jiàn néng qí shè. táng tiān fù zhōng, zhāo zōng zài qí xià, liáng zǔ wéi fèng xiáng rì jiǔ, zhòng yì yù bān shī, dú jì xìng jiàn zhǐ zhī, yǔ zài liáng zǔ jì zhōng. jì ér jìng yíng zhāo zōng guī jīng, yǐ jì xìng wèi yíng luán yì yǒng gōng chén jiǎn xiào dà sī kōng xíng sòng zhōu cì shǐ. cóng liáng zǔ píng qīng zhōu, gǎi zhī sù zhōu shì, qiān yǐng zhōu fáng yù shǐ, liáng zǔ lìng fù xìng gāo shì, zhuó wèi jīng nán bīng mǎ liú hòu. jīng zhōu zì táng gān fú zhī hòu, bīng huǒ hù jí, jǐng yì bù wán, jì xìng zhāo jí lí sàn, liú mín guī fù, liáng zǔ jiā zhī, nǎi shòu jié yuè. liáng kāi píng zhōng, pò léi yàn gōng yú lǎng zhōu, jiā píng zhāng shì. jīng nán jiù wú wài lěi, jì xìng shǐ chéng zhī, suì hòu liǎn yú mín, zhāo jù wáng mìng, zì hòu jiàn chén yú wú shǔ, liáng shì shāo bù néng zhì yān, yīn jiù fēng bó hǎi wáng. cháng gōng xiāng zhōu, wèi kǒng qíng suǒ bài.
高季興，字貽孫，陝州硤石人也。本名季昌，及後唐莊宗即位，避其廟諱改焉。 幼隸於汴之賈人李七郎，梁祖以李七郎為子，賜姓，名友讓。梁祖嘗見季興於仆隸 中，其耳面稍異，命友讓養之為子。梁祖以季興為牙將，漸能騎射。唐天復中，昭 宗在岐下，梁祖圍鳳翔日久，眾議欲班師，獨季興諫止之，語在《梁祖紀》中。既 而竟迎昭宗歸京，以季興為迎鑾毅勇功臣、檢校大司空、行宋州刺史。從梁祖平青 州，改知宿州事，遷潁州防禦使，梁祖令複姓高氏，擢為荊南兵馬留後。荊州自唐 乾符之後，兵火互集，井邑不完，季興招輯離散，流民歸復，梁祖嘉之，乃授節鉞。 梁開平中，破雷彥恭於朗州，加平章事。荊南舊無外壘，季興始城之，遂厚斂於民， 招聚亡命，自後僭臣於吳、蜀，梁氏稍不能制焉，因就封渤海王。嘗攻襄州，為孔 勍所敗。

jí zhuāng zōng dìng tiān xià, jì xìng lái cháo yú luò yáng, jiā jiān zhōng shū lìng, shí lùn duō qǐng liú zhī, guō chóng tāo yǐ fāng tuī xìn yì yú huá xià, qǐng fàng guī fān, jì xìng cù chéng ér qù. zhì xiāng zhōu, jiǔ hān, wèi kǒng qíng yuē: shì xíng yǒu èr cuò: lái cháo yī cuò, fàng huí èr cuò. jì zhì jīng nán, wèi bīn zuǒ yuē: xīn zhǔ bǎi zhàn fāng dé hé nán, duì xūn chén kuā shǒu chāo chūn qiū yòu shù shǒu zhǐ yún: wǒ yú zhǐ tóu shàng dé tiān xià. rú cǐ zé gōng zài yī rén, chén zuǒ hé yǒu! qiě yóu liè xún rì bù huí, zhōng wài zhī qíng, qí hé yǐ kān, wú gāo zhěn wú yōu yǐ. nǎi zēng zhù xī miàn luó chéng, bèi yù dí zhī jù. shí liáng cháo jiù jūn duō wèi jì xìng suǒ yòu, yóu shì bīng zhòng jiàn duō, bá hù zhī zhì jiān yǐ. míng nián, cè bài nán píng wáng. wèi wáng jì jí píng shǔ, jǐn xuǎn qí bǎo huò fú jiāng ér xià, chuán zhì xiá kǒu, huì zhuāng zōng yù huò, jì xìng jǐn yāo qǔ zhī. míng zōng jí wèi, fù qǐng kuí xiá wèi shǔ jùn, chū yú qí qǐng, hòu cháo tíng chú cì shǐ, jì xìng shàng yán, chēng yǐ lìng zǐ dì quán zhī jùn shì, qǐng bù chú cì shǐ. bù chén zhī zhuàng jì xíng, zhào xuē duó qí guān jué. tiān chéng chū, mìng xī fāng yè xìng shī shōu fù sān zhōu, yòu qiǎn xiāng zhōu jié dù shǐ liú xùn zǒng bīng wéi jīng nán, yǐ wèn qí zuì, shǔ lín lǎo, bān shī. sān nián dōng, jì xìng bìng jiǎo qì ér zú. qí zi cóng huì sì lì, lèi biǎo xiè zuì, qǐng xiū zhí gòng. yóu shì fù jì xìng guān jué, shì yuē wǔ xìn.
及莊宗定天下，季興來朝於洛陽，加兼中書令，時論多請留之，郭崇韜以方推 信義於華夏，請放歸籓，季興促程而去。至襄州，酒酣，謂孔勍曰：「是行有二錯： 來朝一錯，放回二錯。」洎至荊南，謂賓佐曰：「新主百戰方得河南，對勛臣夸手 抄《春秋》；又豎手指云：『我於指頭上得天下。』如此則功在一人，臣佐何有！ 且遊獵旬日不回，中外之情，其何以堪，吾高枕無憂矣。」乃增筑西面羅城，備御 敵之具。時梁朝舊軍多為季興所誘，由是兵眾漸多，跋扈之志堅矣。明年，冊拜南 平王。魏王繼岌平蜀，盡選其寶貨浮江而下，船至峽口，會莊宗遇禍，季興盡邀取 之。明宗即位，復請夔、峽為屬郡，初俞其請，後朝廷除刺史，季興上言，稱已令 子弟權知郡事，請不除刺史。不臣之狀既形，詔削奪其官爵。天成初，命西方鄴興 師收復三州，又遣襄州節度使劉訓總兵圍荊南，以問其罪，屬霖潦，班師。三年冬， 季興病腳氣而卒。其子從誨嗣立，累表謝罪，請修職貢。由是復季興官爵，諡曰武 信。

cóng huì, chū shì liáng, lì diàn qián kòng hè dōu tóu ān pèi kù fù shǐ zuǒ jūn xún shǐ rú jīng shǐ zuǒ qiān niú dà jiāng jūn jīng nán yá nèi dōu zhǐ huī shǐ, lǐng háo zhōu cì shǐ, gǎi guī zhōu cì shǐ, lèi guān zhì jiǎn xiào tài fù. chū, jì xìng zhī jiāng pàn yě, cóng huì cháng qì jiàn zhī, jì xìng bù cóng. tiān chéng sān nián dōng, jì xìng hōng, cóng huì nǎi shàng biǎo xiè zuì, fù xiū zhí gòng. míng zōng jiā zhī, xún mìng qǐ fù, shòu jīng nán jié dù shǐ jiān dài zhōng. zhǎng xìng sān nián, jiā jiǎn xiào tài wèi. yīng shùn zhōng, fēng nán píng wáng. qīng tài chū, jiā jiǎn xiào tài shī. jìn tiān fú zhōng, jiā shǒu zhōng shū lìng. liù nián, xiāng zhōu ān cóng jìn fǎn, wáng shī gōng tǎo, cóng huì kuì jūn shí yǐ zhù yān, zhào shū bāo měi, xún jiā shǒu shàng shū lìng, cóng huì shàng zhāng gù ràng, cháo tíng qiǎn shǐ dūn miǎn, jìng bù shòu qí mìng. shí yǒu shù shì yán cóng huì nián mìng yǒu è, yí tuì bì chǒng lù gù yě. jí qì dān rù biàn, hàn gāo zǔ qǐ yì yú tài yuán, jiān dào qiǎn shǐ fèng gòng, mì yǒu qí qǐng, yán qí chē jià dìng hé biàn, yuàn cì yǐng zhōu wèi shǔ jùn, hàn zǔ yī wéi zhī. jí rù biàn, cóng huì zhì gòng, qiú jiàn qián yán, hàn gāo zǔ bù cóng. cóng huì nù, lǜ zhōu bīng gōng yǐng zhōu, xún rì, wèi cì shǐ yǐn shí suǒ bài, zì shì cháo gòng bù zhì. cóng huì dōng tōng yú wú, xī tōng yú shǔ, jiē lì qí gōng jūn cái huò ér yǐ. mò nián, yǐ zhèn xīng zài yì zhěn zhī fēn, nǎi shì luó wán, yī bù sù, yǐn shí jié jiǎn, yǐ ráng zāi jiù. xún lìng rén qí tuō xiāng zhōu ān shěn qí, qǐng guī cháo dài zuì, cháo tíng yì kāi nà zhī. hàn gān yòu yuán nián dōng shí yī yuè, yǐ jí hōng yú wèi. zhào zèng shàng shū lìng, shì yuē wén xiàn.
從誨，初仕梁，歷殿前控鶴都頭、鞍轡庫副使、左軍巡使、如京使、左千牛大 將軍、荊南衙內都指揮使，領濠州刺史，改歸州刺史，累官至檢校太傅。初，季興 之將叛也，從誨常泣諫之，季興不從。天成三年冬，季興薨，從誨乃上表謝罪，復 修職貢。明宗嘉之，尋命起復，授荊南節度使、兼待中。長興三年，加檢校太尉。 應順中，封南平王。清泰初，加檢校太師。晉天福中，加守中書令。六年，襄州安 從進反，王師攻討，從誨饋軍食以助焉，詔書褒美，尋加守尚書令，從誨上章固讓， 朝廷遣使敦勉，竟不受其命。時有術士言從誨年命有厄，宜退避寵祿故也。及契丹 入汴，漢高祖起義於太原，間道遣使奉貢，密有祈請，言俟車駕定河、汴，願賜郢 州為屬郡，漢祖依違之。及入汴，從誨致貢，求踐前言，漢高祖不從。從誨怒，率 州兵攻郢州，旬日，為刺史尹實所敗，自是朝貢不至。從誨東通於吳，西通於蜀， 皆利其供軍財貨而已。末年，以鎮星在翼、軫之分，乃釋羅紈，衣布素，飲食節儉， 以禳災咎。尋令人祈托襄州安審琦，請歸朝待罪，朝廷亦開納之。漢乾祐元年冬十 一月，以疾薨於位。詔贈尚書令，諡曰文獻。

zi bǎo róng sì, wèi zhì jīng nán jié dù shǐ shǒu tài fù zhōng shū lìng, fēng nán píng wáng. huáng cháo jiàn lóng yuán nián qiū zú. shì yuē zhēn yì.
子保融嗣，位至荊南節度使、守太傅、中書令，封南平王。皇朝建隆元年秋卒。 諡曰貞懿。

qí zhū jiāng zhī yǐ rèn zhě, zé yǒu wáng bǎo yì. bǎo yì běn xìng liú, míng qù fēi, yōu zhōu rén. shǎo wèi xiàn lì, cū bào wú xíng, xí qí shè, gǎn dòu jī. liú rén gōng zhī zǐ shǒu qí shàn shè, wéi qù fēi xǔ yǐ wèi néng. shǒu qí yǐ xiōng shǒu guāng duó fù wèi, wáng rù qì dān, yòu zì qì dān bēn tài yuán, qù fēi jiē cóng zhī. zhuāng zōng zhī fá yàn yě, shǒu qí cóng zhōu dé wēi yǐn jūn qián jìn, shī cì zhuō zhōu, cì shǐ jiāng xíng gǎn dēng pí gù shǒu, qù fēi hū xíng gǎn yuē: hé dōng xiǎo liú láng lǐng jūn lái wèi fù chú xiōng, ěr hé gǎn jù! shǒu qí miǎn zhòu láo zhī, xíng gǎn yáo bài, jí kāi mén yíng jiàng. dé wēi hài qí gōng, mì gào zhuāng zōng, yán shǒu qí xīn bù kě bǎo. zhuāng zōng zhào shǒu qí hái jì shì, xíng cì tǔ mén, qù fēi shuō shǒu qí yuē: gōng bù shī cùn bīng xià zhuō jùn, zhōu gōng yǐ dé fēi jǐ lì, bì yǒu rú huáng zhī jiān, tài yuán bù yí wǎng yě. gōng jiā yú liáng, sù yǒu jūn chén zhī fēn, yí wǎng yī zhī, jiè fú wàn quán yǐ. shǒu qí nǎi bēn liáng, liáng yǐ shǒu qí wèi cāng zhōu liú hòu, yǐ qù fēi wèi hé yáng xíng jūn sī mǎ. shí xiè yàn zhāng yí qù fēi wèi yǐng zhōu cì shǐ. jí zhuāng zōng píng hé luò, qù fēi nǎi qì jùn guī gāo jì xìng, wèi xíng jūn sī mǎ, réng gǎi yì xìng míng. zì shì jì xìng fù zǐ yǐ wèi fù xīn, fán shǒu fān guī huà, chū bīng fāng lüè, yán bì cóng zhī. gān yòu yuán nián xià, gāo cóng huì zòu wèi wǔ tài jūn jié dù liú hòu, yī qián jīng nán xíng jūn sī mǎ, jiā jiǎn xiào tài wèi. hòu zú yú jiāng líng.
其諸將之倚任者，則有王保義。保義本姓劉，名去非，幽州人。少為縣吏，粗 暴無行，習騎射，敢斗擊。劉仁恭之子守奇善射，惟去非許以為能。守奇以兄守光 奪父位，亡入契丹，又自契丹奔太原，去非皆從之。莊宗之伐燕也，守奇從周德威 引軍前進，師次涿州，刺史姜行敢登陴固守，去非呼行敢曰：「河東小劉郎領軍來 為父除凶，爾何敢拒！」守奇免胄勞之，行敢遙拜，即開門迎降。德威害其功，密 告莊宗，言守奇心不可保。莊宗召守奇還計事，行次土門，去非說守奇曰：「公不 施寸兵下涿郡，周公以得非己力，必有如簧之間，太原不宜往也。公家於梁，素有 君臣之分，宜往依之，介福萬全矣。」守奇乃奔梁，梁以守奇為滄州留後，以去非 為河陽行軍司馬。時謝彥章移去非為郢州刺史。及莊宗平河、洛，去非乃棄郡歸高 季興，為行軍司馬，仍改易姓名。自是季興父子倚為腹心，凡守籓規畫，出兵方略， 言必從之。乾祐元年夏，高從誨奏為武泰軍節度留後，依前荊南行軍司馬，加檢校 太尉。後卒於江陵。

bǎo xù, jì xìng zhī yòu zǐ yě. zhōng ài yóu shén, jì xìng zài shì shí, huò yīn shì shèng nù, zuǒ yòu bù gǎn qiè shì, wéi bǎo xù yī jiàn, jì xìng zé nù zì jiě, gù jīng rén mù zhī wèi wàn shì xiū. huáng cháo jiàn lóng sì nián chūn zú. shì suì, jīng mén zhī dì bù wèi gāo shì suǒ yǒu, zé wàn shì xiū zhī yán, gài xiān zhào yě. wǔ dài shǐ bǔ: gāo jì xìng, běn líng zhōu shǎn rén. wèi tài zǔ bì jiāng, chū wèi yǐng zhōu fáng yù shǐ. shí jīng nán chéng ruì zhēng è zhōu, bù lì ér zú, tài zǔ mìng jì xìng wèi jīng nán liú hòu. dào wèi jǐ, huì wǔ líng tǔ háo léi yàn gōng zuò luàn, jì xìng pò zhī, suì yǐ gōng shòu jīng nán jié yuè. zhuāng zōng dìng tiān xià, jì xìng shǒu rù jìn, yīn bài zhōng shū lìng, fēng nán píng wáng. chū, jì xìng cháng cóng liáng tài zǔ chū zhēng, yǐn jūn zǎo fā, zhì nì lǚ, wèi xiǎo, yǒu yù bǐng zhú yíng mén, jù lǐ shén hòu. jì xìng yí ér wèn zhī, duì yuē: qiè shì mèng yǒu rén kòu guān, hū yuē: sù qǐ, sù qǐ, yǒu liè tǔ wáng lái. jí qǐ, guàn sòu bì, bǐng zhú kāi mén, ér jūn zǐ yǎn zhì, dé fēi suǒ wèi wáng zhě yé? suǒ yǐ bù gǎn xiè màn ěr. jì xìng xǐ, jí lái jīng nán, jìng zhì fēng wáng. gāo cóng huì, jì xìng zhī shù zǐ ér chù zhǎng, wèi xìng kuān hòu, suī shì dài fū bù rú yě. tiān chéng zhōng, jì xìng pàn, cóng huì lì jiàn zhī, bù cóng. jí jì xìng zú, cháo tíng zhī cóng huì zhōng, shǐ sì, yì fēng nán píng wáng. chū, jì xìng zhī shì liáng yě, měi xíng jūn, cháng yǐ ài jī zhāng shì zì suí. yī dàn jūn bài, xié zhī ér cuàn, yù yè, wù rù shēn jiàn zhōng. shí zhāng shì fāng rèn xíng chí, jì xìng kǒng wèi suǒ lèi, qí qí qǐn hān, yǐ jiàn cì àn biān, ér yā shā zhī, rán hòu chí qù. jì ér àn yù bēng, zhāng shì qiě jīng qǐ, hū jì xìng yuē: qiè shì mèng dà shān bēng ér yā qiè shēn, yǒu shén rén pī jīn jiǎ zhí gē yǐ shǒu tuō zhī, suì miǎn. jì xìng wén zhī, wèi bì shēng guì zi, suì qiè zhī xíng, hòu shēng cóng huì. liáng zhèn, shǔ jùn rén. yǒu cái lüè, dēng dì hòu yù jiāng líng, gāo jì xìng sù wén qí míng, yù rèn wèi pàn guān. zhèn chǐ zhī, rán nán yú jù, kǒng huò jí, yīn wèi jì xìng yuē: běn shān yě bǐ fū yě, fēi yǒu yì yú jué lù, ruò gōng bù yǐ gū lòu, lìng péi jūn zhōng mò yì, dàn bái yī cóng shì kě yǐ. jì xìng qí ér xǔ zhī, zì shì zhèn chū rù mén xià, chēng qián jìn shì ér yǐ. tóng guāng zhōng, zhuāng zōng dé tiān xià, jì xìng jù ér rù jìn, shí mù kè jiē zàn chéng, zhèn dú yǐ wèi bù kě, wèi jì xìng yuē: dài wáng běn liáng cháo, yǔ jīn shàng shì chēng chóu dí, xuè zhàn èr shí nián, zú wèi jīn shàng suǒ miè, shén qì dà bǎo suī guī qí shǒu, kǒng yú nù wèi xī, guān qí jiù jiāng, dé wú jiā hài zhī xīn, yí shēn lǜ yān. jì xìng bù cóng. jí zhì, zhuāng zōng guǒ yù liú zhī, shū mì guō chóng tāo qiè jiàn, yǐ wèi bù kě: tiān xià jì dìng, sì fāng zhū hóu suī xiāng jì chēng qìng, rán bù guò zǐ dì yǔ jiāng lì ěr, wéi jì xìng ér gōng zì rù jìn, kě wèi zūn jiǎng wáng shì zhě yě. lǐ dài bù wén jiā děng, fǎn yù liú zhí zhī, hé yǐ lái yuǎn chén? kǒng cǐ shì yī xíng, zé tiān xià jiě tǐ yǐ. zhuāng zōng suì lìng jì xìng guī. xíng yǐ jiā xún, zhuāng zōng yì lǜ, jù yǐ zhào mìng xiāng zhōu jié dù liú xùn cì biàn qiú zhī. ér jì xìng zhì xiāng zhōu, jiù guǎn ér xīn dòng, wèi lì yuē: wú fāng cùn rǎo luàn, dé fēi cháo tíng shǐ rén zhuī ér shā wú yé! liáng xiān bèi zhī yán zhōng yǐ, yǔ qí zhù ér shēng, bù ruò qù ér sǐ. suì qì zī zhòng, yǔ bù qǔ yǎn jiàn zhě shù bǎi rén nán zǒu. zhì fèng lín guān, yǐ hūn hēi, yú shì zhǎn guān ér qù. jì ér shì yè sān gēng, xiàng zhī jí dì guǒ zhì xiāng zhōu, liú xùn liào qí qù yuǎn, bù kě zhuī ér zhǐ. zì shì jì xìng yuàn fèn, yǐ bīng xí qǔ fù zhōu zhī jiān lì yù shā èr xiàn, mìng zhèn cǎo zòu, qǐng yǐ jiāng wèi jiè. zhèn yòu yuē: bù kě, ruò rán zé shī bì zhì yǐ, fēi dà wáng zhī lì yě. jì xìng nù, zú shǐ wèi zhī. jì ér zòu fā, wèi jǐ, cháo tíng qiǎn xià lǔ qí fáng zhī wēn děng lǐng bīng lái fá. jì xìng dēng chéng wàng zhī, jiàn qí bīng shǎo, xǐ, yù kāi chéng chū zhàn, zhèn fù jiàn yuē: dài wáng hé bù sī zhī shén yé! qiě cháo tíng lǐ lè zhēng fá zhī suǒ zì chū, bīng suī xiǎo ér shì shí dà, jiā yǐ sì fāng zhū hóu gè yǐ xiāng tūn shì wèi zhì, dàn hèn wèi jiàn dé qí biàn ěr. ruò dài wáng bù xìng, huò dé yī zhàn shèng, zé cháo tíng zhēng bīng yú sì fāng, qí shuí bù yù zhàng shùn ér qǐ, yǐ qǔ dài wáng zhī tǔ dì yé! rú cǐ zé shè jì xiū yǐ. wèi dài wáng jì zhě, mò ruò zhì shū yú zhǔ shuài, qiě yǐ niú jiǔ wèi xiàn, rán hòu shàng biǎo zì hé, rú cǐ zé shù jǐ kě bǎo yǐ. bù rán, zé fēi pū zhī suǒ zhī yě. jì xìng cóng zhī, guǒ bān shī. zhèn zhī bì zàn, jiē cǐ lèi yě. jì jì xìng zú, zi cóng huì jì lì, zhèn yǐ cóng huì shēng yú fù guì, kǒng xiāng zhī bù shēn, suì cí jū yú lóng shān bié yè, zì hào chù shì. cóng huì jiàn zhào, jiē kuà huáng niú zhí dǐ shì qián xià, hū cóng huì bù yǐ guān fá, dàn láng jūn ér yǐ. mò nián yóu hǎo piān yǒng, yǔ sēng qí yǐ yǒu shàn, yí zhī shī yuē: chén lín bǐ yàn gān qián xí, jiǎo lǐ yān xiá yì gòng mián. gài yǐ xiě qí gāo shàng zhī qù yě.
保勖，季興之幼子也。鍾愛尤甚，季興在世時，或因事盛怒，左右不敢竊視， 惟保勖一見，季興則怒自解，故荊人目之為「萬事休」。皇朝建隆四年春卒。是歲， 荊門之地不為高氏所有，則「萬事休」之言，蓋先兆也。《五代史補》：高季興， 本陵州陝人。為太祖裨將，出為郢州防禦使。時荊南成汭征鄂州，不利而卒，太祖 命季興為荊南留後。到未幾，會武陵土豪雷彥恭作亂，季興破之，遂以功授荊南節 鉞。莊宗定天下，季興首入覲，因拜中書令，封南平王。初，季興嘗從梁太祖出征， 引軍早發，至逆旅，未曉，有嫗秉燭迎門，具禮甚厚。季興疑而問之，對曰：「妾 適夢有人叩關，呼曰：『速起，速起，有裂土王來。』及起，盥嗽畢，秉燭開門， 而君子奄至，得非所謂王者耶？所以不敢褻慢爾。」季興喜，及來荊南，竟至封王。 高從誨，季興之庶子而處長，為性寬厚，雖士大夫不如也。天成中，季興叛，從誨 力諫之，不從。及季興卒，朝廷知從誨忠，使嗣，亦封南平王。初，季興之事梁也， 每行軍，常以愛姬張氏自隨。一旦軍敗，攜之而竄，遇夜，誤入深澗中。時張氏方 妊行遲，季興恐為所累，俟其寢酣，以劍刺岸邊，而壓殺之，然後馳去。既而岸欲 崩，張氏且驚起，呼季興曰：「妾適夢大山崩而壓妾身，有神人披金甲執戈以手托 之，遂免。」季興聞之，謂必生貴子，遂挈之行，後生從誨。梁震，蜀郡人。有才 略，登第後寓江陵，高季興素聞其名，欲任為判官。震恥之，然難於拒，恐禍及， 因謂季興曰：「本山野鄙夫也，非有意於爵祿，若公不以孤陋，令陪軍中末議，但 白衣從事可矣。」季興奇而許之，自是震出入門下，稱前進士而已。同光中，莊宗 得天下，季興懼而入覲，時幕客皆贊成，震獨以為不可，謂季興曰：「大王本梁朝， 與今上世稱仇敵，血戰二十年，卒為今上所滅，神器大寶雖歸其手，恐余怒未息， 觀其舊將，得無加害之心，宜深慮焉。」季興不從。及至，莊宗果欲留之，樞密郭 崇韜切諫，以為不可：「天下既定，四方諸侯雖相繼稱慶，然不過子弟與將吏耳， 惟季興而躬自入覲，可謂尊獎王室者也。禮待不聞加等，反欲留縶之，何以來遠臣？ 恐此事一行，則天下解體矣。」莊宗遂令季興歸。行已浹旬，莊宗易慮，遽以詔命 襄州節度劉訓伺便囚之。而季興至襄州，就館而心動，謂吏曰：「吾方寸擾亂，得 非朝廷使人追而殺吾耶！梁先輩之言中矣，與其住而生，不若去而死。」遂棄輜重， 與部曲甗健者數百人南走。至鳳林關，已昏黑，於是斬關而去。既而是夜三更，向 之急遞果至襄州，劉訓料其去遠，不可追而止。自是季興怨憤，以兵襲取復州之監 利、玉沙二縣，命震草奏，請以江為界。震又曰：「不可，若然則師必至矣，非大 王之利也。」季興怒，卒使為之。既而奏發，未幾，朝廷遣夏魯奇、房知溫等領兵 來伐。季興登城望之，見其兵少，喜，欲開城出戰，震復諫曰：「大王何不思之甚 耶！且朝廷禮樂征伐之所自出，兵雖小而勢實大，加以四方諸侯各以相吞噬為志， 但恨未見得其便耳。若大王不幸，或得一戰勝，則朝廷徵兵於四方，其誰不欲仗順 而起，以取大王之土地耶！如此則社稷休矣。為大王計者，莫若致書於主帥，且以 牛酒為獻，然後上表自劾，如此則庶幾可保矣。不然，則非仆之所知也。」季興從 之，果班師。震之裨贊，皆此類也。洎季興卒，子從誨繼立，震以從誨生於富貴， 恐相知不深，遂辭居於龍山別業，自號處士。從誨見召，皆跨黃牛直抵事前下， 呼從誨不以官閥，但郎君而已。末年尤好篇詠，與僧齊已友善，貽之詩曰：「陳琳 筆硯甘前席，角里煙霞憶共眠。」蓋以寫其高尚之趣也。

mǎ yīn, zì bà tú, xǔ zhōu yān líng rén yě. shǎo wèi mù gōng, jí cài zéi qín zōng quán zuò luàn, shǐ yīng mù cóng jūn. chū, suí sūn rú dù huái, xiàn guǎng líng. jí rú bài yú xuān zhōu, yīn suí bié jiāng liú jiàn fēng guò jiāng xī, lián xiàn hóng è tán guì děng zhōu, jiàn fēng jǐn yǒu hú nán zhī dì, suì zì wèi tán shuài. qǐng zhī, jiàn fēng wèi bù xià suǒ shā, tán rén tuī xíng jūn sī mǎ zhāng jí wèi shuài. shí yīn fāng tǒng bīng gōng shào zhōu, jí yuē: wú cái bù jí mǎ yīn. jí dié yīn fù yǐ jūn fǔ shì. yīn zì shào zhōu hái jūn, kào láo jiāng shì, zhū hài jiàn fēng zhě shù shí rén, zì wèi liú hòu. jiǔ zhī, cháo tíng mìng wèi hú nán jié dù shǐ, suì yǒu tán héng qī zhōu zhī dì. táng tiān fù zhōng, yáng xíng mì jí gōng jiāng xià, dù hóng qiú yuán yú jīng nán, chéng ruì jǔ zhōu shī yuán zhī. shí lǐ lǎng jié dù shǐ léi yàn gōng chéng ruì chū shī, xí qǔ jīng zhōu, zài qí bǎo huò, fén huǐ zhōu chéng ér qù. yàn gōng dōng lián xíng mì, duàn jiāng lǐng háng shāng zhī lù, yīn yǔ gāo jì xìng hé shì gōng yàn gōng yú lǐ lǎng. shù nián, qín zhī, jǐn yǒu qí dì, jí yǐ zhāng jí wèi lǎng zhōu jié dù shǐ, yóu shì bīng lì xióng shèng.
馬殷，字霸圖，許州鄢陵人也。少為木工，及蔡賊秦宗權作亂，始應募從軍。 初，隨孫儒渡淮，陷廣陵。及儒敗於宣州，殷隨別將劉建峰過江西，連陷洪、鄂、 潭、桂等州，建峰盡有湖南之地，遂自為潭帥。頃之，建峰為部下所殺，潭人推行 軍司馬張佶為帥。時殷方統兵攻邵州，佶曰：「吾才不及馬殷。」即牒殷付以軍府 事。殷自邵州還軍，犒勞將士，誅害建峰者數十人，自為留後。久之，朝廷命為湖 南節度使，遂有潭、衡七州之地。唐天復中，楊行密急攻江夏，杜洪求援於荊南， 成汭舉舟師援之。時澧朗節度使雷彥恭乘汭出師，襲取荊州，載其寶貨，焚毀州城 而去。彥恭東連行密，斷江、嶺行商之路，殷與高季興合勢攻彥恭於澧朗。數年， 擒之，盡有其地，及以張佶為朗州節度使，由是兵力雄盛。

yīn yú liáng zhēn míng zhōng, wèi shí gū xī, suǒ qiú jiē yǔn, lèi guān zhì shǒu tài shī jiān zhōng shū lìng, fēng chǔ wáng. yòu shàng zhāng qǐng yī táng qín wáng gù shì, nǎi jiā tiān cè shàng jiāng jūn zhī hào. yòu qǐng guān wèi nèi tiān zhì zhì jìng jiāng wǔ píng níng yuǎn děng jūn shì, jiē cóng zhī. jì fēng chǔ wáng, réng qǐng yī táng zhū wáng xíng tái gù shì, zhì zhū tiān guān mù fǔ, yǒu wén yuàn xué shì zhī hào, zhī zhào lìng zhī míng, zǒng zhì èr shí yú zhōu, zì shǔ guān lì, zhēng fù bù gōng, mín jiān cǎi chá, bìng yì ér mǎi zhī. yòu zì zhù qiān tiě qián, fán tiān xià shāng jiǎ suǒ jī bǎo huò rù qí jìng zhě, zhǐ yǐ tǔ chǎn qiān tiě bó yì zhī wú yú, suì zhì yī fāng fù shèng, qióng jí shē chǐ, gòng fèng cháo tíng bù guò chá shù wàn jīn ér yǐ. yú zhōng yuán mài chá zhī lì, suì bǎi wàn jì. táng tóng guāng chū, shǒu xiū zhí gòng, fù shòu tài shī jiān shàng shū lìng chǔ wáng. tiān chéng chū, jiā shǒu shàng shū lìng. zhǎng xìng èr nián shí yī yuè shí rì, hōng yú wèi, shí nián qī shí yǒu bā. míng zōng wén zhī, fèi cháo sān rì, shì yuē wǔ mù. zi xī shēng sì.
殷於梁貞明中，為時姑息，所求皆允，累官至守太師、兼中書令，封楚王。又 上章請依唐秦王故事，乃加天策上將軍之號。又請官位內添制置靜江、武平、寧遠 等軍事，皆從之。既封楚王，仍請依唐諸王行台故事，置諸天官幕府，有文苑學士 之號，知詔令之名，總制二十餘州，自署官吏，征賦不供，民間採茶，並抑而買之。 又自鑄鉛鐵錢，凡天下商賈所齎寶貨入其境者，只以土產鉛鐵博易之無餘，遂致一 方富盛，窮極奢侈，貢奉朝廷不過茶數萬斤而已。於中原賣茶之利，歲百萬計。唐 同光初，首修職貢，復授太師、兼尚書令、楚王。天成初，加守尚書令。長興二年 十一月十日，薨於位，時年七十有八。明宗聞之，廢朝三日，諡曰武穆。子希聲嗣。

chū, yīn wēi shí, yǐn yǐn jiàn shén rén shì cè, yīn mò jì qí xíng xiàng. jí guì, yīn yè héng shān miào, dǔ miào zhōng shén rén sù xiàng, wǎn rú wēi shí suǒ jiàn zhě. zé zhī rén zhī guì zhě, bì yǒu yīn wù hù zhī, qǐ ǒu rán zāi!
初，殷微時，隱隱見神人侍側，因默記其形像。及貴，因謁衡山廟，睹廟中神 人塑像，宛如微時所見者。則知人之貴者，必有陰物護之，豈偶然哉！

xī fàn, jìn tiān fú zhōng, shòu jiāng nán zhū dào dōu tǒng, yòu jiā tiān cè shàng jiāng jūn. xī zhōu dòng mán péng shì chóu kòu chén lǐ èr zhōu, xī fàn tǎo píng zhī. shì chóu yǐ wǔ zhōu qǐ méng, nǎi míng yú tóng zhù. xī fàn zì yán hàn fú bō jiāng jūn yuán zhī hòu, gù zhù tóng zhù yǐ jì zhī. àn: cǐ chuán yǒu què wén, mǎ xī guǎng xī è chuán quán piān jù yì. wǔ dài shǐ bǔ: gāo yù wèi wǔ mù wáng móu chén, zhuāng zōng sù wén qí míng, jí yǒu tiān xià, qiě yù lí jiān zhī. huì wǔ mù wáng shǐ qí zi xī fàn rù jìn, zhuāng zōng yǐ xī fàn nián shào yì jī fā, yīn qí fū zòu mǐn sù, nǎi fǔ qí bèi yuē: guó rén jiē yán mǎ jiā shè jì bì wèi gāo yù suǒ qǔ, jīn yǒu zi rú cǐ, gāo yù ān dé qǔ cǐ yé! xī fàn jū cháng jí yù, hū wén zhuāng zōng yán, shēn yǐ wèi rán. jí guī, gào wǔ mù qǐng zhū zhī, wǔ mù xiào yuē: zhǔ shàng zhēng zhàn dé tiān xià, néng yòng jī shù, yǐ yù zī wú bà yè, gù yù jiān zhī ěr! ruò liáng cháo bà wáng yàn zhāng bīng quán yě. gài zāo cǐ jì, bì zhì pò miè, jīn rǔ zhū yù, zhèng luò qí gòu zhōng, shèn wù yán yě. xī fàn yǐ wǔ mù bù jué, huò zài zhāo xī, yīn shǐ wū gào yù móu fǎn ér zú miè zhī. zì shì jūn zhōng zhī zhèng, wǎng wǎng shī xù, shí zhě tòng zhī. chū, yù yǔ wǔ mù jù qǐ xíng zhèn, yù tān qiě jiàn, cháng yǐ suǒ jū zhī jǐng bù shèn qīng chè, sī suǒ yǐ chéng tài zhī, nǎi yòng yín yè hù qí sì fāng, zì nèi zhì wài jiē rán, wèi zhī tà lǐ, qí fèng yǎng guò chà, jiē cǐ lèi yě, gù zhuāng zōng dé yǐ méi niè. zì hòu yīn huì zhōng jiàn yù, hòu jìng wèi suǒ huàn ěr.
希范，晉天福中，授江南諸道都統，又加天策上將軍。谿州洞蠻彭士愁寇辰、 澧二州，希范討平之。士愁以五州乞盟，乃銘於銅柱。希范自言漢伏波將軍援之後， 故鑄銅柱以繼之。 案：此傳有闕文，《馬希廣希萼傳》全篇俱佚。《五代史補》： 高郁為武穆王謀臣，莊宗素聞其名，及有天下，且欲離間之。會武穆王使其子希范 入覲，莊宗以希范年少易激發，因其敷奏敏速，乃拊其背曰：「國人皆言馬家社稷 必為高郁所取，今有子如此，高郁安得取此耶！」希范居常嫉郁，忽聞莊宗言，深 以為然。及歸，告武穆請誅之，武穆笑曰：「主上爭戰得天下，能用機數，以郁資 吾霸業，故欲間之耳！若梁朝罷王彥章兵權也。蓋遭此計，必至破滅，今汝誅郁， 正落其彀中，慎勿言也。」希范以武穆不決，禍在朝夕，因使誣告郁謀反而族滅之。 自是軍中之政，往往失序，識者痛之。初，郁與武穆俱起行陣，郁貪且僭，常以所 居之井不甚清澈，思所以澄汰之，乃用銀葉護其四方，自內至外皆然，謂之「拓里」， 其奉養過差，皆此類也，故莊宗得以媒櫱。自後陰晦中見郁，後竟為所患爾。

mǎ xī fàn, wǔ mù zhī dí zǐ, xìng shē chǐ, sì wèi wèi jǐ, qǐ yī gù shì zhì tiān cè fǔ liáo shǔ, yú shì zhuó cóng shì yǒu cái xíng zhě, yǒu ruò dōu tǒng pàn guān lǐ duó jìng jiāng fǔ jié dù pàn guān pān wǔ ān jūn jié dù pàn guān tuò bá tǎn dōu tǒng zhǎng shū jì lǐ gāo zhèn nán jié dù pàn guān lǐ zhuāng zhāo shùn jūn jié dù pàn guān xú shōu lǐ zhōu guān chá pàn guān péng jì yīng jiāng nán guān chá pàn guān liào tú zhāo shùn jūn guān chá pàn guān xú zhōng yǎ jìng jiāng fǔ zhǎng shū jì dèng yì wén wǔ píng jūn jié dù zhǎng shū jì lǐ sōng nián zhèn nán jūn jié dù zhǎng shū jì wèi yán zhāo shùn jūn guān chá zhī shǐ péng jì xūn wǔ píng jūn jié dù tuī guān xiāo zhū guì guǎn guān chá tuī guān hé zhòng jǔ wǔ ān jūn jié dù xún guān mèng yuán huī róng guǎn jié dù tuī guān liú zhāo yǔ děng shí bā rén, bìng wèi xué shì. qí yú liè xiào, zì yuán yǒu gōng zhāng shǎo dí děng gè yǐ cì shòu rèn. mò bù dà xìng tǔ mù, yǐ jiàn xìng fǔ tíng, qí zuì wèi zhuàng lì zhě jí yǒu jiǔ lóng jīn huá děng diàn. diàn zhī chéng yě, yòng dān shā tú qí bì, fán yòng shù shí wàn jīn shí, měi liáo lì yè jiàn, jiāng shēng diàn, dàn jué dān shā zhī qì, ǎi rán xí rén, qí fèi yòng yě jiē cǐ lèi. chū, jiào lìng jì xià, zhǔ zhě yǐ dān shā fēi zú zhì zhī wù, xiāng gù yōu sè. jū wú hé, dōng jìng shān bēng, yǒng chū dān shā, wěi jī rú qiū líng, yú shì shōu ér yòng zhī. qì dān nán qīn, wén qí shì, yǐ wèi xī fàn fēi cháng rén, jù shǐ cè wèi shàng fù. xī fàn dé cè, yǐ wèi qì dān tuī fèng, xīn rán dāng zhī yǐ.
馬希范，武穆之嫡子，性奢侈，嗣位未幾，乞依故事置天策府僚屬，於是擢從 事有才行者，有若都統判官李鐸、靜江府節度判官潘、武安軍節度判官拓拔坦、 都統掌書記李皋、鎮南節度判官李莊、昭順軍節度判官徐收、澧州觀察判官彭繼英、 江南觀察判官廖圖、昭順軍觀察判官徐中雅、靜江府掌書記鄧懿文、武平軍節度掌 書記李松年、鎮南軍節度掌書記衛嚴、昭順軍觀察支使彭繼勛、武平軍節度推官 蕭銖、桂管觀察推官何仲舉、武安軍節度巡官孟元暉、容管節度推官劉昭禹等十八 人，並為學士。其餘列校，自袁友恭、張少敵等各以次授任。莫不大興土木，以建 興府庭，其最為壯麗者即有九龍、金華等殿。殿之成也，用丹砂塗其壁，凡用數十 萬斤石，每僚吏謁見，將升殿，但覺丹砂之氣，藹然襲人，其費用也皆此類。初， 教令既下，主者以丹砂非卒致之物，相顧憂色。居無何，東境山崩，湧出丹砂，委 積如丘陵，於是收而用之。契丹南侵，聞其事，以為希范非常人，遽使冊為尚父。 希范得冊，以為契丹推奉，欣然當之矣。

dīng sī jǐn sù yǒu cái lüè, wèi mǎ shì qí jiāng. yǐ xī fàn shòu qì dān cè mìng, shēn chǐ zhī, yīn wèi xī fàn yuē: jīn zhāo tíng shī shǒu, zhèng zhōng chén yì shì fèn fā zhī shí, shǐ chí xí sì fāng, yǐn jūn zhí qū jīng shī, zhū chóu dí, tiān zǐ fǎn zhèng, rán hòu kǎi hái, rú cǐ zé qí huán jìn wén bù zú shù yǐ. shí bù kě shī, yuàn dài wáng jí tú zhī. xī fàn běn wú yuǎn lüè, jiā yǐ xìng zuò fǔ shǔ wèi bì, bù rěn qì qù, suì qǐn sī jǐn zhī móu. sī jǐn bù shèng qí fèn, wèi suǒ qīn yuē: gǔ rén jí méi shì ér míng bù chēng, jīn zāo féng rǎo rǎng, bù néng lì gōng yú tiān xià, fǎn gù liàn shù jiān wū zi hū! chéng kě tòng yě. zì shì sī jǐn cháng yàng yàng.
丁思僅素有才略，為馬氏騎將。以希范受契丹冊命，深恥之，因謂希范曰： 「今朝廷失守，正忠臣義士奮發之時，使馳檄四方，引軍直趨京師，誅仇敵，天子 反正，然後凱還，如此則齊桓、晉文不足數矣。時不可失，願大王急圖之。」希范 本無遠略，加以興作府署未畢，不忍棄去，遂寢思僅之謀。思僅不勝其憤，謂所親 曰：「古人疾沒世而名不稱，今遭逢擾攘，不能立功於天下，反顧戀數間屋子乎！ 誠可痛也。」自是思僅常怏怏。

liú yán, běn lǎng zhōu zhī yá jiāng yě. chū, mǎ shì jǔ zú wèi jiāng nán suǒ fú, lǎng zhōu wú shuài, zhòng nǎi tuī liè xiào mǎ guāng huì wèi wǔ píng jūn liú hòu, guāng huì shǔ yán wèi fù shǐ. jì ér guāng huì dān huāng jiàn chǐ, jūn qíng bù fù, suì xíng fèi chù, yǐ yán dài guāng huì wèi liú hòu. shí zhōu guǎng shùn èr nián qiū yě. yán jì lì, běi zé qiǎn shǐ fèng biǎo yú zhōu tài zǔ, dōng yì shàng zhāng yú jiāng nán lǐ jǐng, qiú zhèng shòu máo yuè, jǐng wèi zhī xǔ. shí biān hào jù hú nán, qián qiǎn rén jī jīn bó shuō yòu wǔ líng xī dòng zhū mán, yù hé shì yǐ gōng lǎng zhōu. huì lǐ jǐng jiàng wěi zhào, zhēng yán fù jīn líng, yán jù, bù cóng wěi mìng, yǐ qí nián dōng shí yuè sān rì, yǔ qí jié dù fù shǐ wáng jìn kuí xíng jūn sī mǎ hé jìng zhēn dōu zhǐ huī shǐ zhōu xíng féng děng tóng lǐng zhōu shī yǐ xí tán zhōu. jiǔ rì, gōng bá yì yáng zhài, shā huái jūn shù qiān rén. shí sān rì, zhì tán zhōu chéng xià. shì xī, biān hào lǐng qí bù zhòng qì chéng dōng zǒu, jìn kuí jìng zhēn suì rù jù qí chéng. yán nǎi qiǎn yá jiāng zhāng chóng sì fèng biǎo yú zhōu tài zǔ, qiě yán tán zhōu bīng gē zhī hòu, fén shāo dài jǐn, qǐ yí shǐ fǔ yú lǎng zhōu, cóng zhī. zhào shēng lǎng zhōu wèi dà dū dū fǔ, zài tán zhōu zhī shàng.
劉言，本朗州之牙將也。初，馬氏舉族為江南所俘，朗州無帥，眾乃推列校馬 光惠為武平軍留後，光惠署言為副使。既而光惠耽荒僭侈，軍情不附，遂行廢黜， 以言代光惠為留後。時周廣順二年秋也。言既立，北則遣使奉表於周太祖，東亦上 章於江南李景，求正授旄鉞，景未之許。時邊鎬據湖南，潛遣人齎金帛說誘武陵谿 洞諸蠻，欲合勢以攻朗州。會李景降偽詔，征言赴金陵，言懼，不從偽命，以其年 冬十月三日，與其節度副使王進逵、行軍司馬何敬真、都指揮使周行逢等同領舟師 以襲潭州。九日，攻拔益陽寨，殺淮軍數千人。十三日，至潭州城下。是夕，邊鎬 領其部眾棄城東走，進逵、敬真遂入據其城。言乃遣牙將張崇嗣奉表於周太祖，且 言潭州兵戈之後，焚燒殆盡，乞移使府於朗州，從之。詔升朗州為大都督府，在潭 州之上。

guǎng shùn sān nián chūn zhēng yuè, zhì yǐ yán wèi jiǎn xiào tài shī tóng píng zhāng shì lǎng zhōu dà dū dū, chōng wǔ píng jūn jié dù shǐ, zhì zhì wǔ ān jìng jiāng děng jūn shì yòu yǐ wáng jìn kuí wèi wǔ ān jūn jié dù shǐ, hé jìng zhēn wèi jìng jiāng jūn jié dù shǐ, bìng jiǎn xiào tài wèi yǐ zhōu xíng féng lǐng jí zhōu cì shǐ, chōng wǔ ān jūn jié dù xíng jūn sī mǎ. wèi jǐ, yán qiǎn hé jìng zhēn shuài jūn nán jī guǎng zéi, jìng zhēn shī lǜ, bēn guī tán zhōu, wèi wáng jìn kuí suǒ shā. qí nián qiū, jìn kuí zòu: liú yán yǔ huái zéi tōng lián, chà zhǐ huī shǐ zhèng jiào bù lǐng bīng shì, yù bìng dāng dào, zhèng jiào wèi jūn zhòng suǒ zhí, bēn rù wǔ líng, liú yán xún wèi zhū jūn suǒ fèi, chén yǐ zhì lǎng zhōu ān fǔ qì. zhōu tài zǔ zhào liú yán yí lēi guī sī dì, wěi wáng jìn kuí qǔ biàn ān zhì. yán xún yù hài, cháo tíng nǎi zhèng shòu jìn kuí lǎng zhōu jié zhì.
廣順三年春正月，制以言為檢校太師、同平章事、朗州大都督，充武平軍節度 使，制置武安、靜江等軍事；又以王進逵為武安軍節度使，何敬真為靜江軍節度使， 並檢校太尉；以周行逢領集州刺史，充武安軍節度行軍司馬。未幾，言遣何敬真帥 軍南擊廣賊，敬真失律，奔歸潭州，為王進逵所殺。其年秋，進逵奏：「劉言與淮 賊通連，差指揮使鄭珓部領兵士，欲並當道，鄭珓為軍眾所執，奔入武陵，劉言尋 為諸軍所廢，臣已至朗州安撫訖。」周太祖詔劉言宜勒歸私第，委王進逵取便安置。 言尋遇害，朝廷乃正授進逵朗州節制。

xiǎn dé yuán nián qiū, zhì yǐ wǔ ān jūn jié dù fù shǐ zhōu xíng féng wèi è zhōu jié dù shǐ, quán zhī tán zhōu jūn fǔ shì, jiā jiǎn xiào tài wèi. sān nián chūn zhēng yuè, shì zōng jiāng fá huái diān, zhào jìn kuí lǜ bīng rù jiāng nán jiè. èr yuè, jìn kuí zhǔn zhào ér xíng, réng qiǎn bù jiāng pān shū sì lǐng bīng wǔ qiān wèi xiān fēng. xíng jí è zhōu jiè, shū sì huí gē yǐ xí lǎng zhōu. jìn kuí wén zhī, bèi dào xiān rù wǔ líng, shū sì jù gōng qí chéng, jìn kuí bài, wèi shū sì suǒ shā. qiǎn rén yì tán zhōu qǐng zhōu xíng féng zhì lǎng zhōu, zhǎn shū sì yú shì. qí nián qiū qī yuè, zhì yǐ xíng féng wèi lǎng zhōu dà dū dū, chōng wǔ píng jūn jié dù shǐ, jiā jiān shì zhōng. zì shì tán lǎng zhī dì, suì wèi xíng féng suǒ yǒu. huáng cháo jiàn lóng chū, jiù jiā zhōng shū lìng. sì nián, xíng féng zú, sān jūn lì qí zi bǎo quán wèi shuài. wèi jǐ, lǎng jūn luàn, qiú jiù yú cháo tíng. jí wáng shī píng dìng jīng hú, bǎo quán rù cháo, yóu shì hú xiāng zhī dì jǐn wèi wáng tǔ yǐ.
顯德元年秋，制以武安軍節度副使周行逢為鄂州節度使，權知潭州軍府事，加 檢校太尉。三年春正月，世宗將伐淮甸，詔進逵率兵入江南界。二月，進逵准詔而 行，仍遣部將潘叔嗣領兵五千為先鋒。行及鄂州界，叔嗣回戈以襲朗州。進逵聞之， 倍道先入武陵，叔嗣遽攻其城，進逵敗，為叔嗣所殺。遣人詣潭州請周行逢至朗州， 斬叔嗣於市。其年秋七月，制以行逢為朗州大都督，充武平軍節度使，加兼侍中。 自是潭、朗之地，遂為行逢所有。皇朝建隆初，就加中書令。四年，行逢卒，三軍 立其子保權為帥。未幾，朗軍亂，求救於朝廷。及王師平定荊、湖，保權入朝，由 是湖湘之地盡為王土矣。

qián, háng zhōu lín ān xiàn rén. shǎo quán yǒng, xǐ rèn xiá, yǐ jiě chóu bào yuàn wèi shì. táng gān fú zhōng, shì yú qián zhèn jiāng dǒng chāng wèi bù xiào. shǔ tiān xià sàng luàn, huáng cháo kòu lǐng biǎo, jiāng huái zhī dào zéi qún jù, dà zhě gōng zhōu jùn, xiǎo zhě piāo lǘ lǐ, dǒng chāng jù zhòng, zì héng yú háng yuè zhī jiān, háng zhōu bā xiàn, měi xiàn zhào mù qiān rén wèi yī dōu, shí wèi zhī háng zhōu bā dōu, yǐ è huáng cháo zhī chōng yào. shí yǒu liú hàn hóng zhě, jù tú jù yuè zhōu, zì chēng jié dù shǐ, gōng shōu lín jùn rùn zhōu yá jiāng xuē lǎng zhú qí jié dù shǐ zhōu bǎo, zì chēng liú hòu. táng xī zōng zài shǔ, zhào dǒng chāng tǎo fá, chāng yǐ jūn zhèng wěi, lǜ bā dōu zhī shì jìn gōng yuè zhōu, zhū hàn hóng, huí gē gōng rùn zhōu, qín xuē lǎng. jiāng zhè píng, dǒng chāng wèi zhè dōng jié dù shǐ yuè zhōu cì shǐ, biǎo dài jǐ wèi háng zhōu cì shǐ.
錢，杭州臨安縣人。少拳勇，喜任俠，以解仇報怨為事。唐乾符中，事於潛 鎮將董昌為部校。屬天下喪亂，黃巢寇嶺表，江、淮之盜賊群聚，大者攻州郡，小 者剽閭里，董昌聚眾，恣橫於杭、越之間，杭州八縣，每縣召募千人為一都，時謂 之「杭州八都」，以遏黃巢之衝要。時有劉漢宏者，聚徒據越州，自稱節度使，攻 收鄰郡；潤州牙將薛朗逐其節度使周寶，自稱留後。唐僖宗在蜀，詔董昌討伐，昌 以軍政委，率八都之士進攻越州，誅漢宏，回戈攻潤州，擒薛朗。江、浙平，董 昌為浙東節度使、越州刺史，表代己為杭州刺史。

táng jǐng fú zhōng, cháo tíng yǐ lǐ jīn yán wèi zhè jiāng xī dào zhèn hǎi jūn jié dù shǐ. shí sūn rú yáng xíng mì jiāo luàn, huái hǎi yān chén shù qiān lǐ, cháng lǜ shī yǐ wèi fáng hàn, sūn rú jù xuān zhōu, bù gǎn qīn jiāng zhè, yóu shì xūn míng rì zhe. jiǔ zhī, lǐ jīn yán zhōng bù zhì zhì suǒ, cháo tíng yǐ wèi zhèn hǎi jūn jié dù, réng yí rùn zhōu jūn é yú háng zhōu wèi zhì suǒ, yòu lì wēi shèng jūn yú yuè zhōu, dǒng chāng wèi jié dù shǐ. chāng jiàn jiāo guì, zì yán shēn yīng fú chèn, yòu wèi yāo rén wáng bǎi yì suǒ kuáng, jiàn chēng zūn hào, nǎi yú yuè zhōu zì chēng luó píng guó wáng, nián hào dà shèng, wěi mìng wèi liǎng zhè dōu jiāng. bù shòu mìng, yǐ zhuàng wén, táng zhāo zōng mìng tǎo chāng. gān níng sì nián, lǜ zhè xī jiāng shì pò yuè zhōu, qín chāng yǐ xiàn, cháo tíng jiā qí gōng, cì tiě quàn, yòu chú zǎi chén wáng pǔ wèi wēi shèng jūn jié dù. ér liǎng zhè shì shù bài zhāng, qǐng yǐ jiān háng yuè èr zhèn, cháo tíng bù néng zhì, yīn ér shòu zhī, gǎi wēi shèng jūn wèi zhèn dōng, nǎi jiān zhèn hǎi zhèn dōng liǎng fān jié zhì. jì jiān liǎng zhèn, jīng bīng sān wàn, ér yáng xíng mì lián suì xìng róng, gōng sū hú rùn děng zhōu, yù jiān bìng liǎng zhè, lèi wèi suǒ bài, yì wèi xíng mì qīn dào shù zhōu, ér suǒ bù zhǐ yī shí sān zhōu ér yǐ. tiān fù zhōng, dà jiāng xǔ zài sī xú wǎn pàn, yǐn xuān zhōu jié dù shǐ tián yūn móu xí háng zhōu. tián yūn děng lǜ shī yǎn zhì chéng xià, jī lì jūn shì, yī zhàn bài zhī, shēng qín xú wǎn, tián yūn dùn zǒu.
唐景福中，朝廷以李釒延為浙江西道鎮海軍節度使。時孫儒、楊行密交亂，淮 海煙塵數千里，常率師以為防捍，孫儒據宣州，不敢侵江、浙，由是勛名日著。 久之，李釒延終不至治所，朝廷以為鎮海軍節度，仍移潤州軍額於杭州為治所， 又立威勝軍于越州，董昌為節度使。昌漸驕貴，自言身應符讖，又為妖人王百藝所 誑，僭稱尊號，乃于越州自稱羅平國王，年號大聖，偽命為兩浙都將。不受命， 以狀聞，唐昭宗命討昌。乾寧四年，率浙西將士破越州，擒昌以獻，朝廷嘉其 功，賜鐵券，又除宰臣王溥為威勝軍節度。而兩浙士庶拜章，請以兼杭、越二 鎮，朝廷不能制，因而授之，改威勝軍為鎮東，乃兼鎮海、鎮東兩籓節制。既 兼兩鎮，精兵三萬，而楊行密連歲興戎，攻蘇、湖、潤等州，欲兼併兩浙，累為 所敗，亦為行密侵盜數州，而所部止一十三州而已。天復中，大將許再思、徐 綰叛，引宣州節度使田頵謀襲杭州。田頵等率師掩至城下，激厲軍士，一戰敗之， 生擒徐綰，田頵遁走。

yú lín ān gù lǐ xìng zào dì shě, qióng jí zhuàng lì, suì shí yóu yú lǐ zhōng, chē tú xióng shèng, wàn fū luó liè. qí fù kuān měi wén zhì, zǒu cuàn bì zhī, jí tú bù fǎng kuān, qǐng yán qí gù. kuān yuē: wú jiā shì tián yú wèi shì, wèi cháng yǒu guì dá rú cǐ, ěr jīn wèi shí sān zhōu zhǔ, sān miàn shòu dí, yǔ rén zhēng lì, kǒng huò jí wú jiā, suǒ yǐ bù rěn jiàn rǔ. qì xiè zhī.
於臨安故里興造第舍，窮極壯麗，歲時游於里中，車徒雄盛，萬夫羅列。其 父寬每聞至，走竄避之，即徒步訪寬，請言其故。寬曰：「吾家世田漁為事， 未嘗有貴達如此，爾今為十三州主，三面受敵，與人爭利，恐禍及吾家，所以不忍 見汝。」泣謝之。

yú táng zhāo zōng cháo, wèi zhì tài shī zhōng shū lìng běn jùn wáng, shí yì èr wàn hù. liáng zǔ gé mìng, yǐ wèi shàng fù wú yuè guó wáng. liáng mò dì shí, jiā zhū dào bīng mǎ yuán shuài. tóng guāng zhōng, wèi tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài shàng fù shǒu shàng shū lìng, fēng wú yuè guó wáng, cì yù cè jīn yìn. chū, zhuāng zōng zhì luò yáng, hòu chén gòng fèng, qiú wèi guó wáng, jí yù cè zhào xià, yǒu sī xiáng yì, qún chén xián yán: yù jiǎn jīn zì, wéi zhì zūn yī rén, qián rén chén, bù kě. yòu běn cháo jǐ lái, chú sì yí yuǎn fān, jī mí cè bài, huò yǒu guó wáng zhī hào, ér jiǔ zhōu zhī nèi yì wú cǐ shì. guō chóng tāo yóu bù róng qí jiàn, ér shū mì chéng zhǐ duàn huái, jiān xìng yòng shì, néng yí chóng tāo zhī yì, qū wèi chén qíng, chóng tāo mǐn fǔ cóng zhī. nǎi yǐ zhèn hǎi zhèn dōng jūn jié dù shǐ míng mù shòu qí zi yuán guàn, zì chēng wú yuè guó wáng, mìng suǒ jū yuē gōng diàn, fǔ shǔ yuē cháo tíng, qí cān zuǒ chēng chén, jiàn dà cháo bǎi liáo zhī hào, dàn bù gǎi nián hào ér yǐ. wěi xíng zhì cè, jiā fēng jué yú xīn luó bó hǎi, hǎi zhōng yí luò yì jiē qiǎn shǐ xíng fēng cè yān.
於唐昭宗朝，位至太師、中書令、本郡王，食邑二萬戶。梁祖革命，以為 尚父、吳越國王。梁末帝時，加諸道兵馬元帥。同光中，為天下兵馬都元帥、尚父、 守尚書令，封吳越國王，賜玉冊、金印。初，莊宗至洛陽，厚陳貢奉，求為國王， 及玉冊詔下，有司詳議，群臣咸言：「玉簡金字，惟至尊一人，錢人臣，不可。 又本朝己來，除四夷遠籓，羈縻冊拜，或有國王之號，而九州之內亦無此事。」郭 崇韜尤不容其僭，而樞密承旨段徊，奸幸用事，能移崇韜之意，曲為陳情，崇韜 僶俯從之。乃以鎮海、鎮東軍節度使名目授其子元瓘，自稱吳越國王，命所居曰 宮殿，府署曰朝廷，其參佐稱臣，僭大朝百僚之號，但不改年號而已。偽行制冊， 加封爵於新羅、渤海，海中夷落亦皆遣使行封冊焉。

míng zōng jí wèi zhī chū, ān zhòng huì yòng shì, cháng yǔ zhòng huì shū, yún wú yuè guó wáng zhì shū yú mǒu guān zhí shì, bù xù xuān liáng, zhòng huì nù qí wú lǐ. shǔ gòng fèng guān wū zhāo yù shǐ yú liǎng zhè, měi yǐ cháo tíng shì sī yú wú rén, réng mù wèi diàn xià, zì chēng chén, yè xíng wǔ dǎo zhī lǐ. jí huí, fù shǐ hán méi jù shù qí shì, zhòng huì yīn xuē yuán shuài shàng fù guó wáng zhī hào, yǐ tài shī zhì shì. jiǔ zhī, qí zi yuán guàn děng shàng biǎo chén xù. shí huái kòu gōng bī jīng nán, míng zōng yí qí tóng è, yīn jiàng zhào jié zhī, yuán guàn děng fù qiǎn shǐ zì huái nán jiān dào shàng biǎo, yún:
明宗即位之初，安重誨用事，嘗與重誨書，雲「吳越國王致書於某官執事」， 不敘暄涼，重誨怒其無禮。屬供奉官烏昭遇使於兩浙，每以朝廷事私於吳人，仍目 為殿下，自稱臣，謁行舞蹈之禮。及回，副使韓玫具述其事，重誨因削元帥、 尚父、國王之號，以太師致仕。久之，其子元瓘等上表陳敘。時淮寇攻逼荊南，明 宗疑其同惡，因降詔詰之，元瓘等復遣使自淮南間道上表，云：

qiè niàn chén fù tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài wú yuè guó wáng chén liú, yuán zì gān fú zhī suì, biàn lì gōng láo zhì yú tiān fù zhī chū, yǐ fēng máo tǔ. liǎng tiǎn jī shān zhī jiàn wěi, pín dāo fèng zhào zhī bāo chóng, cì tiě quàn ér lì yuè dài hé, cáng qīng miào ér míng zhōng lòu dǐng. lì shì liè shèng, jié chéng lèi cháo, qìng chén jié yǐ wú kuī, hé jūn ēn ér yì zhòng. chǔ máo wú yòu, cháng jū qún hòu zhī xiān chì bào huáng pí, bù zài zhū fāng zhī hòu. yún tái xiě xiàng, méng fǔ shū xūn, lù lì běn cháo, yī xīn tǐ guó. cháng jiè chén xiōng dì yuē: rǔ děng zhū zi, xū jì sī yán: lǎo fù qǐ zì zhū dōu, zǎo píng duō nán, sù tuī zhōng yǒng, shí xiào xīn qín, suì méng shèng zhǔ zhī chóu yōng, huò tiǎn zhēn zhǔ zhī liè rǎng, héng jī mǎn yíng zhī jù, yù huái yàn yì zhī yōu. gài yǐ ēn lǐ shū yóu, chǒng róng kàng jí, míng pǐn jì yú yú wǔ děng, chūn qiū jiāng jí yú bā xún, bù huì zhī tán, ěr dāng jìng tīng. ér kuàng shǒu jiān yāo luàn, qīn dǔ xìng wáng, qǐ yí zì wèi lì jiē, gèng xún fù zhé. lǎo shēn yóu jiàn, qiě zuò guó wáng zhī hū sì zǐ chéng jiā, dàn shǒu fān chén zhī fēn. chén děng lǐ tíng sǎ mèi, yàn xù shū shēn, zhōng xīn cáng zhī, jìng wén mìng yǐ.
竊念臣父天下兵馬都元帥、吳越國王臣鏐，爰自乾符之歲，便立功勞；至於天 復之初，已封茅土。兩殄稽山之僭偽，頻叨鳳詔之褒崇，賜鐵券而礪岳帶河，藏清 廟而銘鍾鏤鼎。歷事列聖，竭誠累朝，罄臣節以無虧，荷君恩而益重。楚茅吳柚， 常居群後之先；赤豹黃羆，不在諸方之後。雲台寫像，盟府書勛，戮力本朝，一心 體國。常戒臣兄弟曰：「汝等諸子，須記斯言：老父起自諸都，早平多難，素推忠 勇，實效辛勤，遂蒙聖主之疇庸，獲忝真主之列壤，恆積滿盈之懼，豫懷燕翼之憂。 蓋以恩禮殊尤，寵榮亢極，名品既逾於五等，春秋將及於八旬，不諱之談，爾當靜 聽。而況手殲妖亂，親睹興亡，豈宜自為厲階，更尋覆轍。老身猶健，且作國王之 呼；嗣子承家，但守籓臣之分。」臣等鯉庭灑袂，雁序書紳，中心藏之，敬聞命矣。

qǐng yǐ jì yīn guī dǐ, liáng yuàn chēng zūn, suǒ zài yīng xióng, dì xiāng fǎng xiào, hù qǐ tóu guī zhī gòu, jiē xìng zhú lù zhī móu. wéi chén fù wáng, wèi cháng suí lì. cóng wēi zhì zhe, xī méng tiān zǐ zhī sī lún qǐ tǔ fēng wáng, zì shǒu zhū hóu zhī tǔ yǔ. yǐ yǒu suì, fú méng zhuāng zōng huáng dì yáo jiàng yù cè jīn yìn, ēn jiā qū fù yíng qiū, xiǎn zì dà cháo, lái fēng xiǎo guó, suì yǒu qiáng míng zhī gǎi bǔ, shí wú gàn jì zhī bāo cáng. jiān shǐ rén xú yún děng jìn gòng zhī shí, lǐ yí yǒu shī, shàng méng shè yòu, wèi zhì diǎn xíng, gǎn bù tóu zhàng zé gōng, fù jīng qǐng zuì. qiě shuǎng wèi chén zhī lǐ, chéng guāi shì shàng zhī yí, sù yè bāo xiū, qǐn shí jù fèi, pěng zhào ér shén hún zhàn lì, bài zhāng ér máng cì jiāo bìng.
頃以濟陰歸邸，梁苑稱尊，所在英雄，遞相仿斆，互起投龜之詬，皆興逐鹿之 謀。惟臣父王，未嘗隨例。從微至著，悉蒙天子之絲綸；啟土封王，自守諸侯之土 宇。乙酉歲，伏蒙莊宗皇帝遙降玉冊、金印，恩加曲阜營丘，顯自大朝，來封小國， 遂有強名之改補，實無干紀之包藏。兼使人徐筠等進貢之時，禮儀有失，尚蒙赦宥， 未置典刑，敢不投杖責躬，負荊請罪。且爽為臣之禮，誠乖事上之儀，夙夜包羞， 寢食俱廢，捧詔而神魂戰慄，拜章而芒刺交並。

fú yǐ huáng dì bì xià, jùn zhé wén sī, hán hóng guāng dà, zhì zhōu wàn wù, rì pì sì fāng, jì róng néng gǎi zhī fēi, xǔ jiàng zì xīn zhī shù, jiāng gōng bǔ guò, shě duǎn cóng zhǎng, shěn zī jìn dài xiāng chí, qǐ zú shēn jī yuǎn liào. qiě chén běn dào, yǔ huái nán suī lián jiāng zhěn, jiǔ jié chóu chóu, jiāo è xún méng, shí fān jiǔ fù, zòng dí yǐ yú yú sān jì, mǐ bīng cái jǐn yú shù nián, liàng fēi chún chǐ zhī bāng, zhēn wèi fù xīn zhī jí. jīn fèng zhào shū zé wèn, hé chén běn mò duān yóu, bù zài zhòng duō, níng fán luó lǚ, bǐ jì rén ér wú lǐ, cǐ yì hé ér bù tóng. jìn zhī qīn yì jīng mén, guāi zhāng shì dà, tǎng wáng shī zhī wèn zuì, yuàn lǜ zhòng yǐ qí gōng, bì zhì xiān dēng, shù guān hòu xiào. héng qiū diāo è, zhǐ dài zhǐ hū yuè xiá jiāo lóng, shì píng chóu xì. jīn zé xùn qí lóu lǔ, cuì lì gē chán, jué fù tiān wēi, jì míng chén jié. fú yǐ chén fù wáng, yǐ yú fàn hǎi, jì yǒu fēi zhāng. chén fù zǐ zhī dān chéng, gāo xuán jiǎo rì zhǎn jūn chén zhī dà yì, shàng zhǐ yuán qióng. qí jiāng xiū gòng fù yú tī háng, hùn chē shū ér biǎo shuài, rú kuī fèng zhí, zì yǒu yīn zhū. jīn chūn yǐ jù biǎo zhāng, wèi méng biàn cì yú yǔn, dì yuǎn ér jīng nián fāng dá, tiān gāo ér lì kěn nán tōng. fú qǐ shèng cí, qū xíng míng mìng. líng shuāng yì cuì, shǐ zhī sōng bǎi zhī xīn yì rì chéng gōng, fāng xiǎn zhōng zhēn zhī jié. chén yuán guàn děng wú rèn gǎn jī qí ēn zhàn jù yī tóu zhī zhì. jǐn qiǎn jí jiǎo, jiān dào fèng juàn biǎo chén qǐ zòu xiè yǐ wén. míng zōng jiā zhī, nǎi jiàng zhì fù shòu tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài shàng fù wú yuè guó wáng. wèi jǐ, yòu zhào cì shàng biǎo bù míng. wǔ dài huì yào zài zhǎng xìng èr nián sì yuè zhào yuē: zhōu róng lǚ wàng, yǒu shàng fù zhī chēng hàn zhòng xiāo hé, yǒu bù míng zhī lǐ. qián xǔ guān gōng hóu zhī wèi, tǒng wú yuè zhī fēng, yí shì yì ēn, bǐ dāng rù lǐ, qí qián xǔ yí cì bù míng.
伏以皇帝陛下，浚哲文思，含宏光大，智周萬物，日辟四方，既容能改之非， 許降自新之恕，將功補過，舍短從長，矧茲近代相持，豈足深機遠料。且臣本道， 與淮南雖連疆畛，久結仇讎，交惡尋盟，十翻九覆，縱敵已逾於三紀，弭兵才僅於 數年，諒非脣齒之邦，真謂腹心之疾。今奉詔書責問，合陳本末端由，布在眾多， 寧煩覙縷，彼既人而無禮，此亦和而不同。近知侵軼荊門，乖張事大，儻王師之問 罪，願率眾以齊攻，必致先登，庶觀後效。橫秋鵰鶚，只待指呼；躍匣蛟龍，誓平 讎隙。今則訓齊樓櫓，淬礪戈鋋，決副天威，冀明臣節。伏以臣父王，已於泛海， 繼有飛章。陳父子之丹誠，高懸皎日；展君臣之大義，上指圓穹。其將修貢賦於梯 航，混車書而表率，如虧奉職，自有陰誅。今春已具表章，未蒙便賜俞允，地遠而 經年方達，天高而瀝懇難通。伏乞聖慈，曲行明命。凌霜益翠，始知松柏之心；異 日成功，方顯忠貞之節。臣元瓘等無任感激祈恩戰懼依投之至。謹遣急腳，間道奉 絹表陳乞奏謝以聞。明宗嘉之，乃降制復授天下兵馬都元帥、尚父、吳越國王。 未幾，又詔賜上表不名。《五代會要》載長興二年四月詔曰：周榮呂望，有尚父之 稱；漢重蕭何，有不名之禮。錢珝冠公侯之位，統吳越之封，宜示異恩，俾當縟禮， 其錢珝宜賜不名。

yuè zài háng zhōu chuí sì shí nián, qióng shē jí guì. qián táng jiāng jiù rì hǎi cháo bī zhōu chéng, yuè dà pǐ gōng tú, záo shí tián jiāng, yòu píng jiāng zhōng luó shā shí, xī qǐ tái xiè, guǎng jùn guō zhōu sān shí lǐ, yì wū zhī fán huì, jiāng shān zhī diāo lì, shí jiāng nán zhī shèng gài yě, yuè xué shū, hǎo yín yǒng. jiāng dōng yǒu luó yǐn zhě, yǒu shī míng, wén yú hǎi nèi, yī yuè wèi cān zuǒ. yuè cháng yǔ yǐn chàng hè, yǐn hǎo jī fěng, cháng xì wèi shī, yán yuè wēi shí qí niú cāo yuè shì, yuè yì yí rán bù nù, qí tōng shù yě rú cǐ. yuè suī jì nián huāng zì, rán zì táng cháo, yú liáng shì, zhuāng zōng zhōng xìng yǐ lái, měi lái yáng fān yuè hǎi, gòng fèng wú què, gù zhōng cháo yì yǐ cǐ shàn zhī.
鸑在杭州垂四十年，窮奢極貴。錢塘江舊日海潮逼州城，鸑大庀工徒，鑿石填 江，又平江中羅剎石，悉起台榭，廣郡郭周三十里，邑屋之繁會，江山之雕麗，實 江南之勝概也，鸑學書，好吟詠。江東有羅隱者，有詩名，聞於海內，依鸑為參佐。 鸑嘗與隱唱和，隱好譏諷，嘗戲為詩，言鸑微時騎牛操鸑事，鸑亦怡然不怒，其通 恕也如此。鸑雖季年荒恣，然自唐朝，於梁室，莊宗中興已來，每來揚帆越海，貢 奉無闕，故中朝亦以此善之。

yuè yǐ zhǎng xìng sān nián sān yuè èr shí bā rì hōng, nián bā shí yī. zhì yuē: gù tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài shàng fù wú yuè guó wáng qián yuè, lèi cháo yuán lǎo, dāng dài xūn xián, wèi yǐ jí yú rén chén, míng sù gāo yú jiǎn cè. zèng diǎn jì wú qí guān jué, yì míng yí shì qí yōu chóng, yí lìng suǒ sī dìng shì, yǐ wáng lǐ zàng, réng cì shén dào bēi. shì yuē wǔ sù. yuè chū shì dǒng chāng, shí nián fǔ zhuàng shì, xìng shàng gāng liè. shí yǒu rú shì yè yú zhǔ shuài, yǐ jìn cì yǐ, jiàn yuè shāo dài, yuè nù, tóu zhī luó shā jiāng, jí diǎn yè zhě jiāng zhào, yuè zhà yún: kè yǐ fú yī qù yǐ. jí wèi shuài shí, yǒu rén xiàn shī yún: yī tiáo jiāng shuǐ kǎn qián liú. yuè bù yuè, yǐ wèi jī jǐ, xún hài zhī. dài yú wǎn suì, fāng ài rén xià shì, liú xīn lǐ dào, shù shí nián jiān, shí shén guī měi. yuè yóu shì chóng shèng, fēn liǎng zhè wèi shù zhèn, qí jié zhì shǔ ér hòu zòu. zuǒ yòu qián hòu jiē ér sūn shēng zhí, xuān bì fú shì, bǐ yú wáng zhě, liǎng zhè lǐ sú xián yuē hǎi lóng wáng. liáng kāi píng zhōng, zhè mín shàng yán, qǐng wèi yuè lì shēng cí, liáng tài zǔ xǔ zhī, lìng hàn lín xué shì lǐ qí zhuàn shēng cí táng bēi yǐ cì zhī, zhì jīn zhēng lí xiǎng zhī, zi sūn bǎo zhī, sī yì jìn dài zhī míng wáng yě.
鸑以長興三年三月二十八日薨，年八十一。制曰：「故天下兵馬都元帥、尚父、 吳越國王錢鸑，累朝元老，當代勛賢，位已極於人臣，名素高於簡冊。贈典既無其 官爵，易名宜示其優崇，宜令所司定諡，以王禮葬，仍賜神道碑。」諡曰武肅。鸑 初事董昌，時年甫壯室，性尚剛烈。時有儒士謁於主帥，已進刺矣，見鸑稍怠，鸑 怒，投之羅剎江，及典謁者將召，鸑詐云：「客已拂衣去矣。」及為帥時，有人獻 詩云：「一條江水檻前流。」鸑不悅，以為譏己，尋害之。迨於晚歲，方愛人下士， 留心理道，數十年間，時甚歸美。鸑尤恃崇盛，分兩浙為數鎮，其節制署而後奏。 左右前後皆兒孫甥侄，軒陛服飾，比於王者，兩浙里俗咸曰「海龍王」。梁開平中， 浙民上言，請為鸑立生祠，梁太祖許之，令翰林學士李琪撰生祠堂碑以賜之，至今 蒸黎饗之，子孫保之，斯亦近代之名王也。

yuán guàn, dì wǔ zǐ yě. qǐ jiā wèi yán tiě fā yùn xún guān, biǎo shòu shàng shū jīn bù lǎng zhōng, cì jīn zǐ. tiān fù zhōng, běn zhōu bì xiào xǔ zài sī děng wèi luàn, gòu xuān zhōu jié dù shǐ tián yūn, yūn lǐng bīng yǎn zhì, jī bài zài sī, yǔ yūn tōng hé. yūn yào méng yú, biàn zhào zhū zi wèn zhī yuē: shuí néng wèi wú wèi tián shì zhī xù zhě? lì yǒu nán sè, shí yuán guàn nián shí liù, jìn yuē: wéi dài wáng zhī mìng. yóu shì jiù qīn yú xuān zhōu. táng tiān yòu chū, chéng zhì lèi qiān jiǎn xiào shàng shū zuǒ pú shè nèi yá dōu zhǐ huī shǐ, shù nián zhī jiān, fá pàn yù kòu, dà zhe xūn jī. liáng zhēn míng sì nián xià, dà jǔ fá wú, yǐ yuán guàn wèi shuǐ zhàn zhū jūn dōu zhǐ huī shǐ. zhàn zhào dǐ dōng zhōu, wú rén yǐ zhōu shī jù zhàn, yuán guàn wèi huǒ fá shùn fēng yáng huī yǐ chà zhī, bái zhòu rú wù, wú shī mí fāng, suì bài zhī, qín jūn shǐ péng yàn zhāng bìng jūn xiào qī shí yú rén, dé zhàn jiàn sì bǎi zhī. wú rén zhī bù kě xiào, tōng hǎo yú, yǐ gōng zòu shòu zhèn hǎi jūn jié dù fù shǐ jiǎn xiào sī tú. liáng mò, qiān qīng hǎi jūn jié dù shǐ jiǎn xiào tài fù tóng píng zhāng shì. hòu táng tóng guāng chū, jiā jiǎn xiào tài shī jiān zhōng shū lìng zhèn dōng děng jūn jié dù guān chá chù zhì děng shǐ. shí zì wèi tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài shàng fù shǒu shàng shū lìng wú yuè guó wáng, jí wèi tài shī zhì shì, yuán guàn lèi gòng zhāng shū, qǐ fù jiù hào, táng míng zōng xǔ zhī. jì nián gāo, yù lì sì, zhào zhū zi shǐ gè lùn gōng, qǐng ràng yú yuán guàn. jí bìng dǔ, zhào jiāng lì wèi zhī yuē: yú bìng bù qǐ, ér jiē yú nuò, kǒng bù néng wèi ěr shuài. yǔ ěr bèi jué yǐ, shuài dāng zì zé. jiāng lì hào qì yán yuē: dà lìng gōng yǒu jūn gōng, duō xián xíng rén xiào, yǐ lǐng liǎng zhèn, wáng hé kǔ yán jí cǐ! yuē: cǐ qú dìng kān fǒu? yuē: zhòng děng yuàn fèng xián shuài. jí chū fú yào shù fěi yú qián, wèi yuán guàn yuē: sān jūn yán ěr kě fèng, lǐng qǔ cǐ. hōng, suì xí fù wèi.
元瓘，第五子也。起家為鹽鐵發運巡官，表授尚書金部朗中，賜金紫。天復 中，本州裨校許再思等為亂，構宣州節度使田頵，頵領兵奄至，擊敗再思，與頵 通和。頵要盟於，遍召諸子問之曰：「誰能為吾為田氏之婿者？」例有難色， 時元瓘年十六，進曰：「惟大王之命。」由是就親於宣州。唐天祐初，承制累遷檢 校尚書左僕射、內衙都指揮使，數年之間，伐叛禦寇，大著勳績。梁貞明四年夏， 大舉伐吳，以元瓘為水戰諸軍都指揮使。戰棹抵東洲，吳人以舟師拒戰，元瓘為 火筏順風揚灰以岔之，白晝如霧，吳師迷方，遂敗之，擒軍使彭彥章並軍校七十餘 人，得戰艦四百隻。吳人知不可校，通好於，以功奏授鎮海軍節度副使、檢校司 徒。梁末，遷清海軍節度使、檢校太傅、同平章事。後唐同光初，加檢校太師、兼 中書令、鎮東等軍節度觀察處置等使。時自為天下兵馬都元帥、尚父、守尚書令、 吳越國王，及為太師致仕，元瓘累貢章疏，乞復舊號，唐明宗許之。既年高， 欲立嗣，召諸子使各論功，請讓於元瓘。及病篤，召將吏謂之曰：「余病不起， 兒皆愚懦，恐不能為爾帥。與爾輩決矣，帥當自擇。」將吏號泣言曰：「大令公有 軍功，多賢行仁孝，已領兩鎮，王何苦言及此！」曰：「此渠定堪否？」曰： 「眾等願奉賢帥。」即出符鑰數篚於前，謂元瓘曰：「三軍言爾可奉，領取此。」 薨，遂襲父位。

táng zhǎng xìng sì nián, qiǎn jiāng zuò jiān lǐ hóng qǐ fù yuán guàn guān jué, yòu mìng hù bù shì láng zhāng wén bǎo shòu jiān shàng shū lìng. qīng tài chū, fēng wú wáng. èr nián, fēng yuè wáng. tiān fú yuán nián, cì jīn yìn. sān nián, fēng wú yuè guó wáng. wǔ nián, jiā tiān xià bīng mǎ yuán shuài. liù nián, shòu tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài. qí nián xià yǒu jí, qiū fǔ shǔ zāi, fén zhī yī kōng, nǎi yí yú tā suǒ, qí yàn jiē suí ér fā yān, yuán guàn yīn jīng jì fā kuáng, yǐ shì suì bā yuè èr shí sì rì hōng, nián wǔ shí wǔ suì. shì yuē wén mù. yuán guàn yòu cōng mǐn, zhǎng yú fǔ yù, lín róng shí wǔ nián, jué shì shén sù, wèi jūn mín suǒ fù, rán shē jiàn yíng zào, shén yú qí fù, gù yǒu huí lù zhī zāi yān. yuán guàn yǒu shī qiān piān, biān qí yóu zhě sān bǎi piān, mìng yuē jǐn lóu jí, zhè zhōng rén shì jiē chuán zhī. zi zuǒ wèi sì.
唐長興四年，遣將作監李紘起復元瓘官爵，又命戶部侍郎張文寶授兼尚書令。 清泰初，封吳王。二年，封越王。天福元年，賜金印。三年，封吳越國王。五年， 加天下兵馬元帥。六年，授天下兵馬都元帥。其年夏有疾，秋府署災，焚之一空， 乃移於他所，其焰皆隨而發焉，元瓘因驚悸發狂，以是歲八月二十四日薨，年五十 五歲。諡曰文穆。元瓘幼聰敏，長於撫馭，臨戎十五年，決事神速，為軍民所附， 然奢僭營造，甚於其父，故有回祿之災焉。元瓘有詩千篇，編其尤者三百篇，命曰 《錦樓集》，浙中人士皆傳之。子佐為嗣。

zuǒ, zì yuán yòu, yuán guàn hōng, suì xí qí wèi. jìn tiān fú mò, zhì shòu jiǎn xiào tài shī jiān zhōng shū lìng wú yuè wáng, réng zhuàn yù wèi cè yǐ cì zhī. qián dài yù cè, cè yí wáng yǒu zhī, wěi liáng shí yù hòu yú, shǒu wèi shì lì, gù yīn ér bù gǎi. é shòu kāi fǔ yí tóng sān sī shǒu tài wèi. shí yǐ jiàn ān wèi huái kòu suǒ gōng, shòu dōng nán miàn bīng mǎ dōu yuán shuài, zuǒ xún qiǎn zhōu shī jìn tǎo, huái rù dà bài, yǐ gōng jiā shǒu tài shī. hàn gāo zǔ rù biàn, zuǒ shǒu xiàn chēn zhǎn, biǎo shuài dōng dào, hàn zǔ jiā zhī, shòu zhū dào bīng mǎ dōu yuán shuài. zuǒ jū liè tǔ fán qī nián, jìng nèi fēng fù, zǔ fù sān shì jiē wèi yuán shuài, shí yǐ wèi róng. hàn chū, yǐ jí zú yú wèi, shì yuē zhōng xiàn. zuǒ yòu hǎo shū, xìng wēn gōng, néng wèi wǔ qī yán shī, fán guān shǔ yù xuě yuè jiā jǐng, bì tóng yàn shǎng, yóu cǐ shì rén guī xīn. qí bān pǐn yì yǒu chéng xiàng yǐ xià míng jí, ér lù gěi shén báo, hǎn néng zì jì, měi cháo tíng jiàng lì, zé qù qí wěi guān, huò yǔ huì zé gōng fǔ zhù yǐ pū mǎ, chù shì wò chuò, duō rú cǐ lèi. rán háng hǎi suǒ rù, suì gòng bǎi wàn, wáng rén yī zhì, suǒ yí zhì guǎng, gù cháo tíng chǒng zhī, wèi qún fān zhī guān. zuǒ yǒu zi yù, nián wǔ suì, wèi rèn shù wù, nǎi yǐ qí dì zōng xí wèi.
佐，字元祐，元瓘薨，遂襲其位。晉天福末，制授檢校太師、兼中書令、吳越 王，仍篆玉為冊以賜之。前代玉冊，冊夷王有之，偽梁時欲厚於，首為式例，故 因而不改。俄授開府儀同三司、守太尉。時以建安為淮寇所攻，授東南面兵馬都元 帥，佐尋遣舟師進討，淮入大敗，以功加守太師。漢高祖入汴，佐首獻琛颭，表率 東道，漢祖嘉之，授諸道兵馬都元帥。佐居列土凡七年，境內豐阜，祖父三世皆為 元帥，時以為榮。漢初，以疾卒於位，諡曰忠獻。佐幼好書，性溫恭，能為五七言 詩，凡官屬遇雪月佳景，必同宴賞，由此士人歸心。其班品亦有丞相已下名籍，而 祿給甚薄，罕能自濟，每朝廷降吏，則去其偽官，或與會則公府助以仆馬，處事齷 齪，多如此類。然航海所入，歲貢百萬，王人一至，所遺至廣，故朝廷寵之，為群 籓之冠。佐有子昱，年五歲，未任庶務，乃以其弟倧襲位。

zōng, xìng míng mǐn yán yì, wèi lì shí, cháng yǐ zuǒ xìng kuān shàn, yí zhǎng bīng quán zhě nán zhì, jí dài zuǒ wèi shuài, yǐ lǐ fǎ shéng xià, sù jiāng jiù xūn, bù shèn yōu lǐ. dà jiāng hú jìn sī pō bù píng zhī, nǎi mì yǔ qīn jūn móu qù zōng. hàn zǔ rù biàn zhī suì, shí èr yuè, jìn sī lǜ jiǎ shì sān bǎi dà zào, tū rù yá shǔ, zōng hé hù yǐ jù zhī, zuǒ yòu yǔ zhī gé dòu, jǐn wèi jìn sī suǒ shā, suì qiān zōng yú bié guǎn, yǐ jiǎ shì sòng, yōu yú yī jǐn jūn, lì zōng yì mǔ dì chù wèi shuài. qí nián xià sì yuè, jìn sī jū fā bèi ér zú, yuè rén kuài zhī, yǐ wèi yīn líng zhī zhū nì yě.
倧，性明敏嚴毅，未立時，常以佐性寬善，疑掌兵權者難制，及代佐為帥，以 禮法繩下，宿將舊勛，不甚優禮。大將胡進思頗不平之，乃密與親軍謀去倧。漢祖 入汴之歲，十二月，進思率甲士三百大噪，突入衙署，倧闔戶以拒之，左右與之格 斗，盡為進思所殺，遂遷倧於別館，以甲士送，幽於衣錦軍，立倧異母弟俶為帥。 其年夏四月，進思疽發背而卒，越人快之，以為陰靈之誅逆也。

chù, yuán guàn zhī zǐ, zōng zhī yì mǔ dì yě. zōng jì wèi jūn xiào suǒ yōu, shí chù wèi wēn zhōu cì shǐ, zhòng yǐ wú shuài, suì yíng lì zhī, shí hàn gān yòu yuán nián zhēng yuè shí wǔ rì yě. qí nián bā yuè, shǐ shòu jiǎn xiào tài shī jiān zhōng shū lìng, chōng zhèn hǎi zhèn dōng děng jūn jié dù shǐ dōng nán miàn bīng mǎ dōu yuán shuài. zhōu guǎng shùn zhōng, lèi guān zhì shǒu shàng shū lìng zhōng shū lìng wú yuè guó wáng. huáng cháo jiàn lóng chū, fù jiā tiān xià bīng mǎ dà yuán shuài, qí hòu shì jù huáng cháo rì lì. wǔ dài shǐ bǔ: qián xǔ fēng wú yuè guó wáng hòu, dà xìng fǔ shǔ, bǎn zhú jīn fǔ zhī shēng zhòu yè bù jué, shì zú yuàn jiē. huò yǒu zhōng yè qián yòng bái tǔ dà shū yú mén yuē: méi le qī, qīn zǎo qǐ, dǐ mù guī. xǔ yī jiàn xīn rán, jù mìng shū lì yì yǐ bái tǔ shū shù zì yú qí cè yuē: méi le qī, chūn yī cái bà yòu dōng yī. shí rén yǐ wèi shén fǔ, zì shì yuàn jiē dùn xī yǐ. sēng zhāo zhě, tōng yú shù shù, jū liǎng zhè, dà wèi qián táng qián xǔ suǒ lǐ, wèi zhī guó shī. yī dàn yè xǔ, yǒu gōng zhōng xiǎo ér xī yú cè, zhuì xià qián shù shí wén, xǔ jiàn, wèi zhī yuē: sù shōu, lǜ rén kǒng tà pò rǔ qián. zhāo shī xiào yuē: rǔ qián yù tà pò, xū shì niú jí kě. xǔ xǐ, yǐ wèi shè jì jiān láo zhī yì. hòu zhì céng sūn chù, jǔ zú rù cháo, yīn ér guó chú. chù nián shǔ chǒu wèi niú, kě wèi niú tà qián ér pò yǐ. qián xǔ mò nián huàn shuāng mù, yǒu yī rén bù zhī suǒ cóng lái, zì yún lěi shì yī nèi wài zhàng yǎn, qí shù jiē shàn yú yòng zhēn, wú bù xiào zhě. xǔ wén, zhào ér shǐ guān zhī, yī rén yuē: kě zhì, rán dài wáng fēi cháng rén, huàn dài tiān yǔ zhī, ruò yī, shì wéi tiān dì yě, kǒng wú yì yú shòu, xìng sī zhī. xǔ yuē: wú qǐ zì háng wǔ, kuà yǒu fāng miàn, fù guì zú yǐ, dàn dé liǎng yǎn jiàn wù, wèi guǐ bù yì kuài hū! jì ér xià shǒu, mò bù yīng shǒu huò rán. xǔ xǐ, suǒ cì dòng yǐ wàn jì, yī rén jiē cí bù shòu. míng nián, xǔ zú. sēng qì yíng, mǐn zhōng rén. tōng nèi wài xué, xìng yóu mǐn sù. guǎng shùn chū, yóu xì qián táng. yī dàn, péi wú yuè wáng yóu bì làng tíng, shí cháo shuǐ chū mǎn, zhōu jí fú còu, wàng zhī bù jiàn qí shǒu wěi, wáng xǐ yuē: wú yuè dì qù jīng shī sān qiān yú lǐ, ér shuí zhī yī shuǐ zhī lì yǒu rú cǐ yé! qì yíng duì yuē: kě wèi sān qiān lǐ wài yī tiáo shuǐ, shí èr shí zhōng liǎng dù cháo. shí rén wèi zhī jiā duì. shí jiāng nán wèi tōng, liǎng zhè gòng fù zì hǎi lù ér zhì qīng zhōu, gù yún sān qiān lǐ yě.
俶，元瓘之子，倧之異母弟也。倧既為軍校所幽，時俶為溫州刺史，眾以無帥， 遂迎立之，時漢乾祐元年正月十五日也。其年八月，始授檢校太師、兼中書令，充 鎮海鎮東等軍節度使、東南面兵馬都元帥。周廣順中，累官至守尚書令、中書令、 吳越國王。皇朝建隆初，復加天下兵馬大元帥，其後事具皇朝日曆。《五代史補》： 錢珝封吳越國王后，大興府署，版築斤斧之聲晝夜不絕，士卒怨嗟。或有中夜潛用 白土大書於門曰：「沒了期，侵早起，抵暮歸。」珝一見欣然，遽命書吏亦以白土 書數字於其側曰：「沒了期，春衣才罷又冬衣。」時人以為神輔，自是怨嗟頓息矣。 僧昭者，通於術數，居兩浙，大為錢塘錢珝所禮，謂之國師。一旦謁珝，有宮中小 兒嬉於側，墜下錢數十文，珝見，謂之曰：「速收，慮人恐踏破汝錢。」昭師笑曰： 「汝錢欲踏破，須是牛即可。」珝喜，以為社稷堅牢之義。後至曾孫俶，舉族入朝， 因而國除。俶年屬丑為牛，可謂牛踏錢而破矣。錢珝末年患雙目，有醫人不知所從 來，自雲累世醫內外障眼，其術皆善於用針，無不效者。珝聞，召而使觀之，醫人 曰：「可治，然大王非常人，患殆天與之，若醫，是違天地也，恐無益於壽，幸思 之。」珝曰：「吾起自行伍，跨有方面，富貴足矣，但得兩眼見物，為鬼不亦快乎！」 既而下手，莫不應手豁然。珝喜，所賜動以萬計，醫人皆辭不受。明年，珝卒。僧 契盈，閩中人。通內外學，性尤敏速。廣順初，遊戲錢塘。一旦，陪吳越王游碧浪 亭，時潮水初滿，舟楫輻輳，望之不見其首尾，王喜曰：「吳越地去京師三千餘里， 而誰知一水之利有如此耶！」契盈對曰：「可謂三千里外一條水，十二時中兩度潮。」 時人謂之佳對。時江南未通，兩浙貢賦自海路而至青州，故云三千里也。

shǐ chén yuē: zì táng mò luàn lí, hǎi nèi fēn gē, jīng hú jiāng zhè, gè jù yī fāng, yì zǐ yí sūn, duō lì nián suǒ. fū rú shì zhě hé yě? gài zhí zhū xià duō jiān, wáng fēng bù jìng gù yě. jì huáng sòng zhī fǔ yùn yě, yīn lǎng líng zhī zhào luàn, mìng wáng shī yǐ chuán zhēng, yī shǐ bù wáng, èr fāng jù fú. suì shǐ yáo kūn xiǎo dàng, xián zūn zuò gòng zhī wén jiāng hàn jū zhāng, jǐn gǔ cháo zōng zhī làng. fū rú shì zhě hé yě? gài shǔ dà tǒng yǒu guī, rén huán yǔn qià gù yě. wéi qián shì zhī shǒu háng yuè, yú bā shí nián, gài shì dà qín wáng zhī jié, yǔ jīng chǔ hú xiāng bù móu yǐ.
史臣曰：自唐末亂離，海內分割，荊、湖、江、浙，各據一方，翼子詒孫，多 歷年所。夫如是者何也？蓋值諸夏多艱，王風不競故也。洎皇宋之撫運也，因朗、 陵之肇亂，命王師以遄征，一矢不亡，二方俱服。遂使瑤琨筱簜，咸遵作貢之文； 江、漢、雎、章，盡鼓朝宗之浪。夫如是者何也？蓋屬大統有歸，人寰允洽故也。 惟錢氏之守杭、越，逾八十年，蓋事大勤王之節，與荊楚、湖湘不侔矣。