xiǎn dé liù nián chūn zhēng yuè dīng wèi shuò, dì yù chóng yuán diàn shòu cháo hè, zhàng wèi rú shì. rén zǐ, gāo lí guó wáng wáng zhāo qiǎn shǐ gòng fāng wù. jǐ mǎo, yǐ hàn lín xué shì zhōng shū shè rén shēn wén bǐng wèi zuǒ sàn qí cháng shì. xīn yǒu, nǚ zhēn guó qiǎn shǐ gòng xiàn. rén xū, qīng zhōu zòu, jié dù shǐ chén wáng ān shěn qí wèi bù qǔ suǒ shā. yǐ chǒu, cì zhū jiàng shè yú nèi jū chǎng. wù chén, xìng yíng chūn yuàn. jiǎ xū, zhào:" měi nián xīn jí dì jìn shì jí zhū kē wén xǐ yàn, yí lìng xuān huī yuàn zhǐ huī pái bǐ." yǐ hài, zhào:" lǐ bù gòng yuàn jīn hòu jí dì jǔ rén, yī zhú kē děng dì dìng rén shù xìng míng, bìng suǒ shì wén xué zòu wén, hòu chì xià fàng bǎng" yún. shì yuè, shū mì shǐ wáng pǔ xiáng dìng yǎ yuè shí èr lǜ xuán xiāng wèi gōng zhī fǎ, bìng zào lǜ zhǔn, shàng zhī. zhào shàng shū shěng jí bǎi guān xiáng yì, yì yǐ wéi kě, yǔ zài lè zhì.
显德六年春正月丁未朔,帝御崇元殿受朝贺,仗卫如式。壬子,高丽国王王昭 遣使贡方物。己卯,以翰林学士、中书舍人申文炳为左散骑常侍。辛酉,女真国遣 使贡献。壬戌,青州奏,节度使、陈王安审琦为部曲所杀。乙丑,赐诸将射于内鞠 场。戊辰,幸迎春苑。甲戌,诏:“每年新及第进士及诸科闻喜宴,宜令宣徽院指 挥排比。”乙亥,诏:“礼部贡院今后及第举人,依逐科等第定人数姓名,并所试 文学奏闻,候敕下放榜”云。是月,枢密使王朴详定雅乐十二律旋相为宫之法,并 造律准,上之。诏尚书省集百官详议,亦以为可,语在《乐志》。
èr yuè gēng chén, fā xú sù sòng dān děng zhōu dīng fū shù wàn jùn biàn hé. jiǎ shēn, fā huá bó èr zhōu dīng fū jùn wǔ zhàng hé, dōng liú yú dìng táo, rù yú jì, yǐ tōng qīng yùn shuǐ yùn zhī lù. yòu shū dǎo cài hé, yǐ tōng chén yǐng shuǐ yùn zhī lù. yǐ yǒu, zhào zhū dào yīng chà shè guān gè zhī bàn fèng. bǐng xū, yǐ hàn lín xué shì chéng zhǐ shàng shū bīng bù shì láng táo gǔ wèi shàng shū lì bù shì láng chōng zhí. zhào shēng hú zhōu wèi jié zhèn, yǐ xuān dé jūn wèi jūn é, yǐ hú zhōu cì shǐ qián zhàn wèi běn zhōu jié dù shǐ, cóng liǎng zhè qián chù zhī qǐng yě. xīn chǒu, xìng yíng chūn yuàn. jiǎ chén, yòu bǔ quē wáng dé chéng zhé shòu yòu zàn shàn dài fū, zuò jǔ guān bù dàng yě. zhào cì zhū dào zhōu fǔ gōng yòng liáng cǎo yǒu chà.
二月庚辰,发徐、宿、宋、单等州丁夫数万浚汴河。甲申,发滑、亳二州丁夫 浚五丈河,东流于定陶,入于济,以通青、郓水运之路。又疏导蔡河,以通陈、颍 水运之路。乙酉,诏诸道应差摄官各支半俸。丙戌,以翰林学士承旨、尚书兵部侍 郎陶穀为尚书吏部侍郎充职。诏升湖州为节镇,以宣德军为军额,以湖州刺史钱偡 为本州节度使,从两浙钱俶之请也。辛丑,幸迎春苑。甲辰,右补阙王德成谪授右 赞善大夫,坐举官不当也。诏赐诸道州府供用粮草有差。
sān yuè gēng shēn, shū mì shǐ wáng pǔ zú. jiǎ zǐ, zhào yǐ běi jìng wèi fù, qǔ cǐ yuè nèi xìng cāng zhōu. yǐ xuān huī nán yuàn shǐ wú yán zuò wèi quán dōng jīng liú shǒu, pàn kāi fēng fǔ shì yǐ xuān huī běi yuàn shǐ zǎn jū rùn wèi fù shǐ yǐ sān sī shǐ zhāng měi wèi dà nèi dōu bù shǔ. dōng dōu shì lüè zhāng měi chuán: shì zōng běi zhēng, yǐ měi wèi dà nèi dōu diǎn jiǎn. mìng zhū jiàng gè lǐng mǎ bù zhū jūn jí zhàn zhào fù cāng zhōu. jǐ sì, háo zhōu zòu, zhōng lí xiàn jī mín sǐ zhě wǔ bǎi jiǔ shí yǒu sì. guǐ yǒu, zhào fèi zhū zhōu tóng yú. wǔ dài huì yào: xiǎn dé liù nián, chì zhū dào mù shǒu, měi yù chú yí, tè jiàng zhì shū, hé jiǎ fú qì, qí qǐng nà tóng yú, yí fèi zhī. jiǎ xū, chē jià fā jīng shī.
三月庚申,枢密使王朴卒。甲子,诏以北境未复,取此月内幸沧州。以宣徽南 院使吴延祚为权东京留守,判开封府事;以宣徽北院使昝居润为副使;以三司使张 美为大内都部署。《东都事略·张美传》:世宗北征,以美为大内都点检。命诸将 各领马步诸军及战棹赴沧州。己巳,濠州奏,钟离县饥民死者五百九十有四。癸酉, 诏废诸州铜鱼。《五代会要》:显德六年,敕诸道牧守,每遇除移,特降制书,何 假符契,其请纳铜鱼,宜废之。甲戌,车驾发京师。
xià sì yuè xīn mǎo, chē jià cì cāng zhōu, yǐ qián zuǒ jiàn yì dài fū xuē jū zhèng wèi xíng bù shì láng. shì rì, dì lǜ zhū jūn běi zhēng. rén chén, zhì gān níng jūn, wěi níng zhōu cì shǐ wáng hóng yǐ chéng jiàng. dīng yǒu, jià yù lóng zhōu, lǜ zhōu shī shùn liú ér běi, shǒu wěi shù shí lǐ. xīn chǒu, zhì yì jīn guān. tōng jiàn: zhì yì jīn guān, qì dān shǒu jiāng zhōng tíng huī yǐ chéng jiàng. zì cǐ yǐ xī, shuǐ lù jiàn ài, zhōu shī nán jìn, nǎi shě zhōu dēng lù. rén yín, sù yú yě cì. shí dì xiān qī ér zhì, dà jūn wèi jí, suí jià zhī shì bù jí yī lǚ, lài jīn shàng lǜ cái guān qí shì yǐ wèi shèng yú. guǐ mǎo, jīn shàng xiān zhì wǎ qiáo guān, wěi shǒu jiāng yáo nèi bīn yǐ chéng jiàng. lóng píng jí: yáo nèi bīn, píng zhōu rén yě. shì zōng běi zhēng, jiāng bīng zhì wǎ qiáo guān, nèi bīn wèi guān shǐ, kāi mén qǐng xiáng, shì zōng yǐ wéi rǔ zhōu cì shǐ. jiǎ chén, mào zhōu cì shǐ liú chǔ xìn yǐ zhōu lái jiàng.
夏四月辛卯,车驾次沧州,以前左谏议大夫薛居正为刑部侍郎。是日,帝率诸 军北征。壬辰,至乾宁军,伪宁州刺史王洪以城降。丁酉,驾御龙舟,率舟师顺流 而北,首尾数十里。辛丑,至益津关。《通鉴》:至益津关,契丹守将终廷晖以城 降。自此以西,水路渐隘,舟师难进,乃舍舟登陆。壬寅,宿于野次。时帝先期而 至,大军未集,随驾之士不及一旅,赖今上率材官骑士以卫乘舆。癸卯,今上先至 瓦桥关,伪守将姚内斌以城降。《隆平集》:姚内斌,平州人也。世宗北征,将兵 至瓦桥关,内斌为关使,开门请降,世宗以为汝州刺史。甲辰,鄚州刺史刘楚信以 州来降。
wǔ yuè yǐ sì shuò, dì zhù bì yú wǎ qiáo guān. shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ lǐ zhòng jìn jí zhū jiàng xiāng jì zhì xíng zài, yíng zhōu cì shǐ gāo yàn huī yǐ běn chéng guī shùn. guān nán píng, fán dé zhōu sān xiàn shí qī hù yī wàn bā qiān sān bǎi liù shí. shì yì yě, wáng shī shù wàn, bù wáng yī shǐ, biān jiè chéng yì jiē wàng fēng ér xià. bǐng wǔ, dì yǔ zhū jiàng yì gōng yōu zhōu, zhū jiàng jiē yǐ wéi wèi kě, dì bù tīng. shì yè, dì bù yù, nǎi zhǐ. wù shēn, dìng zhōu jié dù shǐ sūn xíng yǒu zòu, gōng xià yì zhōu, qín wěi mìng cì shǐ lǐ zài qīn lái xiàn, zhǎn yú jūn shì. jǐ yǒu, yǐ wǎ qiáo guān wèi xióng zhōu, sòng shǐ chén sī ràng chuán: dé wǎ qiáo guān wèi xióng zhōu, mìng sī ràng wèi dōu bù shǔ, lǜ bīng shù shǒu. yǐ yì jīn guān wèi bà zhōu. sòng shǐ hán lìng kūn chuán: wèi bà zhōu dōu bù shǔ, lǜ suǒ bù bīng shù zhī. shì rì, xiān fēng dōu zhǐ huī shǐ zhāng cáng yīng pò qì dān shù bǎi qí yú wǎ qiáo guān běi, gōng xià gù ān xiàn. zhào fā bīn dì èr zhōu dīng fū chéng bà zhōu. gēng xū, qiǎn shì wèi dōu zhǐ huī shǐ lǐ zhòng jìn lǜ bīng chū tǔ mén, rù hé dōng jiè. rén zǐ, chē jià fā xióng zhōu, hái jīng. quán zhōu jié dù shǐ liú cóng xiào qiǎn bié jià wáng yǔ xī fèng gòng yú xíng zài, dì yǐ quán zhōu bǐ chén jiāng nán, lǐ jǐng fāng guī fèng guó jiā, bù yù duó qí suǒ shǔ, dàn xī zhào bāo měi ér yǐ. dīng mǎo, xī jīng zòu, tài cháng qīng zhì shì sī tú xǔ zú. jǐ sì, shì wèi dōu zhǐ huī shǐ lǐ zhòng jìn zòu, pò hé dōng zéi jūn yú bǎi jǐng, zhǎn shǒu èr qiān jí. jiǎ xū, shàng zhì zì xióng zhōu. què sǎo biān: zhōu shì zōng jì dìng sān guān, yù jí ér tuì, zhì chán yuān chí liú bù xíng, suī zǎi fǔ jìn chén wèn jí zhě jiē mò de jiàn, zhōng wài xiōng jù. shí zhāng yǒng dé wèi chán zhōu jié dù shǐ, yǒng dé shàng zhōu tài zǔ zhī nǚ, yǐ qīn gù, dú de zhì wò nèi, yú shì qún chén yīn yǒng dé yán yuē:" tiān xià wèi dìng, gēn běn kōng xū, sì fāng zhū hóu wéi xìng jīng shī zhī yǒu biàn. jīn chán biàn xiāng qù shén ěr, bù sù guī yǐ ān rén qíng, gù dàn dàn xī zhī láo ér chí huí yú cǐ, rú yǒu bù kě huì, nài zōng miào hé!" yǒng dé rán zhī, chéng jiàn wèi shì zōng yán rú qún chén zhǐ, shì zōng wèn:" shuí shǐ rǔ wèi cǐ yán?" yǒng dé duì yǐ jūn chén zhī yì jiē yuàn wèi cǐ, shì zōng shú sī jiǔ zhī, tàn yuē:" wú gù zhī rǔ bì wéi rén suǒ jiào, dú bù yù wú yì zāi! rán guān rǔ zhī qióng báo, è zú dāng cǐ!" jí rì qù jià guī jīng shī.
五月乙巳朔,帝驻跸于瓦桥关。侍卫亲军都指挥使李重进及诸将相继至行在, 瀛州刺史高彦晖以本城归顺。关南平,凡得州三、县十七、户一万八千三百六十。 是役也,王师数万,不亡一矢,边界城邑皆望风而下。丙午,帝与诸将议攻幽州, 诸将皆以为未可,帝不听。是夜,帝不豫,乃止。戊申,定州节度使孙行友奏,攻 下易州,擒伪命刺史李在钦来献,斩于军市。己酉,以瓦桥关为雄州,《宋史·陈 思让传》:得瓦桥关为雄州,命思让为都部署,率兵戍守。以益津关为霸州。《宋 史·韩令坤传》:为霸州都部署,率所部兵戍之。是日,先锋都指挥使张藏英破契 丹数百骑于瓦桥关北,攻下固安县。诏发滨、棣二州丁夫城霸州。庚戌,遣侍卫都 指挥使李重进率兵出土门,入河东界。壬子,车驾发雄州,还京。泉州节度使刘从 效遣别驾王禹锡奉贡于行在,帝以泉州比臣江南,李景方归奉国家,不欲夺其所属, 但锡诏褒美而已。丁卯,西京奏,太常卿致仕司徒诩卒。己巳,侍卫都指挥使李重 进奏,破河东贼军于百井,斩首二千级。甲戌,上至自雄州。《却扫编》:周世宗 既定三关,遇疾而退,至澶渊迟留不行,虽宰辅近臣问疾者皆莫得见,中外汹惧。 时张永德为澶州节度使,永德尚周太祖之女,以亲故,独得至卧内,于是群臣因永 德言曰:“天下未定,根本空虚,四方诸侯惟幸京师之有变。今澶、汴相去甚迩, 不速归以安人情,顾惮旦夕之劳而迟回于此,如有不可讳,奈宗庙何!”永德然之, 乘间为世宗言如群臣旨,世宗问:“谁使汝为此言?”永德对以君臣之意皆愿为此, 世宗熟思久之,叹曰:“吾固知汝必为人所教,独不喻吾意哉!然观汝之穷薄,恶 足当此!”即日趣驾归京师。
liù yuè yǐ hài shuò, lù zhōu lǐ yún zòu, gōng xià liáo zhōu, huò wěi cì shǐ zhāng pī dàn. bǐng zǐ, yǐ huáng nǚ hōng chuò cháo sān rì. wù yín, fèng xiáng zòu, jié dù shǐ lǐ huī zú. zhèng zhōu zòu, hé jué yuán wǔ, zhào xuān huī nán yuàn shǐ wú yán zuò fā jìn xiàn dīng fū èr wàn rén yǐ sāi zhī. gēng chén, mìng xuān huī běi yuàn shǐ zǎn jū rùn pàn kāi fēng fǔ shì. jìn zhōu jié dù shǐ yáng tíng zhāng zòu, lǜ bīng rù hé dōng jiè, zhāo xiáng bǎo zhài yī shí sān suǒ. guǐ wèi, lì wèi wáng fú yàn qīng nǚ wèi huáng hòu, réng lìng suǒ sī zé rì bèi lǐ cè mìng. yǐ huáng zhǎng zǐ zōng xùn wèi tè jìn zuǒ wèi shàng jiàng jūn, fēng liáng wáng yǐ dì èr zi zōng ràng wèi zuǒ xiāo wèi shàng jiàng jūn, fēng yān guó gōng. cì jiāng nán jìn fèng shǐ lǐ cóng shàn qián èr wàn guàn juàn èr wàn pǐ yín yī wàn liǎng, cì liǎng zhè jìn fèng shǐ wú yán fú qián sān qiān guàn juàn wǔ qiān pǐ yín qì sān shí liǎng. dīng hài, yǐ qián qīng zhōu jié dù shǐ lǐ hóng yì wèi yǒng xīng jūn jié dù shǐ, yǒng xīng jūn jié dù shǐ wáng yàn chāo yí zhèn fèng xiáng. wù zǐ, lù zhōu bù sòng suǒ huò liáo zhōu cì shǐ zhāng pī dàn děng èr bǎi sì shí wǔ rén yǐ xiàn, zhào shì zhī. jǐ chǒu, zǎi chén fàn zhì wáng pǔ bìng cān zhī shū mì yuàn shì. yǐ shū mì shǐ wèi rén pǔ wèi zhōng shū shì láng píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì, yī qián chōng shū mì shǐ yǐ xuān huī nán yuàn shǐ wú yán zuò wèi shū mì shǐ, xíng zuǒ xiāo wèi shàng jiàng jūn yǐ sòng zhōu jié dù shǐ shì wèi dōu yú hòu hán tōng wèi shì wèi qīn jūn fù dōu zhǐ huī shǐ, jiā jiǎn jiào tài wèi tóng píng zhāng shì chán zhōu jié dù shǐ jiān diàn qián dōu diǎn jiǎn fù mǎ dū wèi zhāng yǒng dé luò jūn zhí, jiā jiǎn jiào tài wèi tóng píng zhāng shì yǐ jīn shàng wèi diàn qián dōu diǎn jiǎn, jiā jiǎn jiào tài fù, yī qián zhōng wǔ jūn jié dù shǐ. dì zhī běi zhēng yě, fán gōng jūn zhī wù, jiē lìng zì jīng dì sòng xíng zài. yī rì, hū yú dì zhōng de yī mù, zhǎng èr sān chǐ, rú rén zhī jiē wù zhě, qí shàng guà quán tí yún:" diǎn jiǎn zuò", guān zhě mò cè hé wù yě. zhì shì, jīn shàng shǐ shòu diǎn jiǎn zhī mìng, míng nián chūn, guǒ zì cǐ zhí yǐ fù rén wàng, zé" diǎn jiǎn zuò" zhī yán nǎi shén fú yě. xīn mǎo, yǐ xuān huī běi yuàn shǐ pàn kāi fēng shì zǎn jū rùn wèi zuǒ lǐng jūn shàng jiàng jūn, chōng xuān huī nán yuàn shǐ yǐ sān sī shǐ zuǒ lǐng wèi dà jiàng jūn zhāng měi wèi zuǒ jiān mén wèi shàng jiàng jūn, chōng xuān huī běi yuàn shǐ, pàn sān sī. dōng dōu shì lüè zhāng měi chuán: měi shǎo wèi sān sī xiǎo lì chán zhōu liáng liào shǐ, shì zōng zhèn chán zhōu, měi yǒu qiú qǔ, měi xī lì yīng zhī, jí jí wèi, lián suì zhēng tǎo, liáng kuì wú fá, měi zhī lì yě. rán měi sī chán zhōu suǒ wéi, zhōng bù yǐ gōng zhōng dài zhī. guǐ sì, dì bēng yú wàn suì diàn, shèng shòu sān shí jiǔ. jiǎ wǔ, xuān yí zhì, liáng wáng yú jiù qián jí huáng dì wèi, fú jì yuè rì yī yī jiù zhì. shì rì, qún chén fèng liáng wáng jí wèi yú diàn dōng yíng, zhōng wài fā āi. qí nián bā yuè, hàn lín xué shì pàn tài cháng sì shì dòu yǎn shàng shì yuē ruì wǔ xiào wén huáng dì, miào hào shì zōng. shí yī yuè rén yín shuò, zàng yú qìng líng. zǎi chén wèi rén pǔ zhuàn shì cè wén, wáng pǔ zhuàn āi cè wén yún. wǔ dài shǐ bǔ: shì zōng zài mín jiān, cháng yǔ yè zhōng dà shāng jié diē shì, wàng qí míng, wǎng jiāng líng fàn mài chá huò. zhì jiāng líng, jiàn yǒu bo zhě wáng chǔ shì, qí shù rú shén, shì zōng yīn jié diē shì tóng wǎng wèn yān. fāng bù guà, hū yǒu yī shī yuè chū, zhuō rán ér lì, bo zhě dà jīng yuē:" wú jiā shì fǎ shí yú shì yǐ, cháng jì zēng zǔ yǐ lái yí yán, fán bǔ shì ér shī zì yuè ér chū zhě, qí rén guì bù kě yán, kuàng yòu zhuō lì bù dǎo, dé fēi wéi tiān xià zhī zhǔ hū!" jù qǐ zài bài. shì zōng suī yáng wèi jié zé, ér sī xīn shén xǐ. yú nì lǚ zhōng yè zhì jiǔ, yǔ jié diē shì bàn hān, xì yuē:" wáng chǔ shì yǐ wǒ dāng wèi tiān zǐ, ruò yī dàn dào cǐ, zú xià yào hé guān, qǐng yán zhī." jié diē shì yuē:" mǒu sān shí nián zuò gū lái, wèi yǒu bù yóu jīng luò zhě, měi jiàn shuì guān zuò ér huò lì, yī rì suǒ rù, kě yǐ dí shāng gǔ shù yuè, sī xīn xiàn zhī. ruò dà guān wèi tiān zǐ, mǒu yuàn dé jīng luò shuì yuàn zú yǐ." shì zōng xiào yuē:" hé wàng zhī bēi yé!" jí chéng guō shì zhī hòu jiàn zuò, jié diē yóu zài, zhào jiàn, jìng rú chū yán yǐ yǔ zhī. shì zōng zhī zhēng dōng yě, zhù bì yú gāo píng, liú chóng jiān qì dān zhī zhòng lái yíng zhàn. shí shuài duō chí liǎng duān, ér wáng shī bù lì. qīn jūn shuài fán ài néng děng gè tuì nǜ, shì zōng hè nù, yuè mǎ rù zhèn, yǐn wǔ shí rén zhí chōng chóng zhī yá zhàng. chóng fāng zhāng lè yǐn jiǔ, yǐ shì xián xiá, jí qí yǎn zhì, mò bù jīng hài shī cì, shì zōng yīn yǐ fèn jī, suì bài zhī, zhuī bēn yú chéng xià. kǎi xuán, zhù bì lù zhōu, qiě yù chū qí bù yì yǐ zhū tuì nǜ zhě, nǎi zhì jiǔ gāo huì, zhǐ fán ài néng děng shù rén zé zhī yuē:" rǔ bèi jiē lèi cháo sù jiàng, fēi bù néng yòng bīng zhě yě, rán tuì nǜ zhě wú tā, chéng yù jiāng guǎ rén zuò wù huò mài yǔ liú chóng ěr. bù rán, hé guǎ rén qīn zhàn ér liú chóng shǐ bài yé? rú cǐ zé qīng děng suī wàn sǐ bù zú yǐ xiè tiān xià, yí qí qū xī yǐn jǐng yǐ dài fǔ zhū." yán qì, mìng xíng xíng zhuàng shì qín chū jiē zhǎn zhī. yú shì lì gōng shì yǐ cì xíng shǎng, zì háng wǔ bá yú jūn xiāng zhě shén zhòng, qí ēn wēi bìng zhe, jiē cǐ lèi yě. chū, liú chóng qiú yuán yú qì dān, dé qí shù qiān, jí dǔ shì zōng bīng shǎo, wǔ zhī, yuē:" wú guān zhōu shī yì yǔ ěr, qì dān zhī zhòng yí wù yòng, dàn yǐ wǒ jūn gōng zhàn, zì dāng wàn quán. rú cǐ zé bù wéi pò dí, yì zú shǐ qì dān jiàn ér xīn fú, yī jǔ ér yǒu liǎng lì, bīng zhī jī yě." zhū jiàng yǐ wéi rán, nǎi shǐ rén wèi qì dān zhǔ jiàng yuē:" chái shì yǔ wú, zhǔ kè zhī shì, bù fán zú xià yú rèn, gǎn qǐng lè bīng dēng gāo guān zhī kě yě." qì dān bù zhī qí móu, cóng zhī. jì shì zōng zhī zhèn yě, sān jūn jiē jiǎ yǒng zhēng jìn, wú bù yī dāng bǎi, qì dān wàng ér wèi zhī, gù bù jiù ér chóng bài. lùn zhě yuē:" shì zōng huàn zhū jiàng zhī nán zhì yě jiǔ yǐ, sī yù zhū zhī, wèi yǒu qí xìn, gāo píng zhī yì, kě wèi tiān jiǎ, gù qí zhǎn jué ér wú dài yān. zì shì gū xī zhī zhèng bù xíng, cháo tíng shǐ zūn dà, zì fēi yīng zhǔ, qí shú néng wéi zhī zāi! shì zōng jì xià jiāng běi, zhù bì yú jiàn ān, yǐ shū zhào wěi zhǔ. zhǔ huáng kǒng, mìng zhōng mó lǐ dé míng wèi shǐ, yǐ jiàn shì zōng. dé míng sù yǒu cí biàn, yǐ lì hài shuō shì zōng shǐ bà bīng. shì zōng qiě zhī zhī, nǎi shèng chén bīng shī, pái qí zhì gē jǐ, wèi lù xiàng dào yǐ còu yù, rán hòu yǐn dé míng děng rù jiàn. shì zōng wèi zhī yuē:" rǔ jiāng nán zì yǐ wéi táng zhī hòu, yì guān lǐ yuè shì wú bǐ, hé gù yǔ guǎ rén gé yí dài shuǐ, gèng bù fā yī shǐ fèng shū xiāng wèn, wéi fàn hǎi yǐ tōng qì dān, shě nèi shì wài, lǐ jiāng ān zài? jīn yòu wén rǔ yǐ cí shuō guǎ rén bà bīng, shì jiāng guǎ rén bǐ liù guó shí yī qún chī hàn, hé bù zhī rén zhī shén yě! rǔ shèn wù yán, dāng sù guī bào rǔ zhǔ, lìng jìng lái guì guǎ rén liǎng bài, zé wú shì yǐ. bù rán, zé guǎ rén xū kàn jīn líng chéng, jiè fǔ kù yǐ kào jūn, rǔ děng de wú huǐ hū!" yú shì dé míng děng zhàn jù, bù néng cuò yī cí, jí rì gào guī. jí jiàn wěi zhǔ, jù chén shì zōng yīng liè zhī zhuàng, fēi sì fāng suǒ néng dí. wěi zhǔ jì wú suǒ chū, suì shàng biǎo fú zuì, qiě qǐ bǎo jiāng nán zhī dì, yǐ fèng zōng miào xiū zhí gòng, qí cí shén āi. shì zōng xǔ zhī, yīn yuē:" pàn zé zhēng, fú zé huái, guǎ rén zhī xīn yě." yú shì qiǎn shǐ zhě jī shū ān zhī, rán hòu kǎi hái. lùn zhě yǐ shì zōng jiā bīng yú jiāng nán, bù dú lín zhī yǐ wēi, yì yì yù zhī yǐ lǐ, kě wèi dé dà jūn zhī tǐ yǐ. chén tuán, shǎn xī rén, néng wéi shī, shù jǔ bù dì, kǎi rán yǒu chén wài zhī qù, yǐn jū huà shān, zì shì qí míng dà zhèn. shì zōng zhī zài wèi yě, yǐ sì fāng wèi fú, sī yù láo lóng yīng jié, qiě yǐ tuán céng jiàn chǎng wū, bù dé zhì ér yǐn, bì yǒu qí cái yuǎn lüè, yú shì zhào dào què xià, bài zuǒ shí yí. tuán bù jiù, jiān qǐ guī shān, shì zōng xǔ zhī. wèi jǐ, cì zhī shū:" chì chén tuán, zhèn yǐ rǔ gāo xiè rén huán, qī xīn wù wài, yǎng tài hào zì rán zhī qì, yīng shǎo wēi chǔ shì zhī xīng, jì bù qū yú wáng hóu, suì gān yǐn yú yán hè, lè wǒ zhōng hé zhī huà, qìng hū xià wǔ zhī qī, ér néng yuǎn shè shān tú, zàn lái chéng què, jiā xún yán yù, hóng yì jū duō, bái yún zàn zhù yú dì xiāng, hǎo jué nán mí yú dá shì. xī táng yáo zhī zhì shèng, yǒu cháo xǔ wèi wài chén, zhèn suī guǎ báo, shù zūn qián jiàn. kǒng shān zhōng suǒ quē, yǐ lìng huá zhōu cì shǐ měi shì gōng xū. zhà fǎn gù shān, lǚ zī chūn xù, miǎn huái gāo shàng, dāng shì suǒ yí, gù zī fǔ wèn, xiǎng yí zhī xī." jí táo gǔ zhī cí yě. chū, tuán zhī bèi zhào, cháng wèi shī yī zhāng yún:" cǎo zé wú huáng zhào, tú nán tuán xìng chén. sān fēng shí nián kè, sì hǎi yī xián rén. shì tài cóng lái báo, shī qíng zì dé zhēn. chāo rán jū wù wài, hé bì shǐ wèi chén." hào shì zhě xīn rán wèi zhī dá zhào shī. shì zōng yǐ zhāng zhāo yuǎn hào gǔ zhí, shén zhòng zhī, yīn wèn yuē:" zhèn yù yī xián xiàng, qīng shì wèi yán cháo tíng shuí kě." zhāo yuǎn duì yuē:" yǐ chén suǒ jiàn, mò ruò lǐ tāo." shì zōng cháng báo tāo zhī wéi rén, wén zhāo yuǎn zhī jǔ shén jīng, yuē: " lǐ tāo běn fēi zhòng hòu, zhèn yǐ wéi wú dà chén tǐ, qīng shǒu jǔ cǐ hé yě?" zhāo yuǎn yuē:" bì xià suǒ wén zhǐ míng xíng, céng bù wèn cái lüè rú hé ěr. qiě tāo shì jìn gāo zǔ, céng shàng shū lùn bīn zhōu jié dù shǐ zhāng yàn zé xù wú jūn xīn, yí zǎo tú zhī, bù rán zé wèi guó huàn. jìn zǔ bù nà, qí hòu qì dān nán qīn, yàn zé guǒ yǒu zhōng dù zhī biàn, jìn shè jiān yān. xiān dì qián lóng shí, yì shàng shū qǐng jiě qí bīng quán, yǐ bèi fēi cháng zhī biàn, shǎo zhǔ bù nà, wèi jǐ xiān dì suì yǒu tiān xià. yǐ guó jiā ān wēi wèi zhào jiān, tāo yǐ xiān jiàn, fēi xián ér hé? chén suǒ yǐ shǒu jǔ zhī zhě, zhèng wèi cǐ yě." shì zōng yuē: " jīn qīng yán shén gōng, rán cǐ rén zhōng bù kě yú zhōng shū ān zhì." jū wú hé, tāo yì zú. tāo wéi rén bù jū lǐ fǎ, yǔ dì huàn suī shén yōng mù, rán jù yǔ zhī jì, bù diǎn zhī yán, wǎng wǎng jiàn zuò. huàn qǔ lǐ bù shàng shū dòu níng gù zhī nǚ, nián jiǎ shāo gāo, chéng hūn zhī xī, dòu nǚ chū cān, tāo zhé wàng chén xià bài, huàn jīng yuē:" dà gē fēng kuáng yé? xīn fù cān ā bó, qǐ yǒu dá lǐ yí!" tāo yīng yuē:" wǒ bù fēng, zhǐ jiāng wèi shì qìng jiā mǔ." huàn qiě jiàn qiě nù. jì zuò, dòu shì fù bài, tāo yòu chā shǒu dāng xiōng, zuò xiē hòu yǔ yuē:" cán wú dòu jiàn, móu zuò liáng shān, nuò nuò nuò!" shí wén zhě mò bù jué dǎo. fán tāo yú guī mén zhī nèi, bù cún lǐ fǎ yě rú cǐ, shì zōng yǐ wéi wú dà chén tǐ, bù fù rèn yòng, yí zāi! shì zōng zhì zài sì fāng, cháng kǒng yùn zuò sù ér gōng yè bù jiù, yǐ wáng pǔ jīng jiū shù shù, yī dàn cóng róng wèn zhī yuē: " zhèn dāng de jǐ nián?" duì yuē" bì xià yòng xīn, yǐ cāng shēng wèi niàn, tiān gāo tīng bēi, zì dāng méng fú. chén gù lòu, zhé yǐ suǒ xué tuī zhī, sān shí nián hòu fēi suǒ zhī yě." shì zōng xǐ yuē:" ruò rú qīng yán, guǎ rén dāng yǐ shí nián kāi tuò tiān xià, shí nián yǎng bǎi xìng, shí nián zhì tài píng zú yǐ." qí hòu zì wǎ qiáo guān huí gē, wèi dào guān ér yàn jià, jì zài wèi zhǐ jí wǔ nián yú liù ge yuè, wǔ liù nǎi sān shí zhī chéng shù yě, gài pǔ wǎn ér yán zhī. shì zōng mò nián, dà jǔ yǐ qǔ yōu zhōu, qì dān wén qí qīn zhēng, jūn chén kǒng jù, yán biān chéng lěi jiē wàng fēng ér xià, fán fān bù zhī zài yōu zhōu zhě, yì lián xiāo dùn qù. chē jià zhì wǎ qiáo guān, tàn luó shì shí, shén xǐ, yǐ wéi dà xūn bì jí, dēng gāo fù, yīn yǐ guān liù shī. qǐng zhī, yǒu fù lǎo bǎi yú bèi chí niú jiǔ yǐ xiàn, shì zōng wèn yuē:" cǐ dì hé míng?" duì yuē:" lì shì xiàng chuán, wèi zhī bìng lóng tái." mò rán, jù shàng mǎ chí qù. shì yè, shèng tǐ bù yù, yì rì bìng jí, yǒu zhào huí gē, wèi dào guān ér yàn jià. xiān shì, shì zōng zhī zài mín jiān yě, cháng mèng shén rén yǐ dà sǎn jiàn yí, sè rú yù jīn, jiā dào jīng yī juàn, qí hòu suì yǒu tiān xià. jí wǎ qiáo bù yù zhī jì, fù mèng xiàng zhī shén rén lái suǒ sǎn yǔ jīng, mèng zhōng hái zhī ér jīng qǐ, wèi jìn shì yuē:" wú mèng bù xiáng, qǐ fēi tiān mìng jiāng qù yé!" suì zhào dà chén, jiè yǐ hòu shì. chū, yōu zhōu wén chē jià jiāng zhì, fù lǎo huò yǒu qiè yì yuē:" cǐ bù zú yōu. qiě tiān zǐ xìng chái, yōu zhōu wèi yàn, yàn zhě yì yān huǒ zhī wèi yě, cǐ chái rù huǒ bù lì zhī zhào, ān dé chéng gōng." zú rú qí yán.
六月乙亥朔,潞州李筠奏,攻下辽州,获伪刺史张丕旦。丙子,以皇女薨辍朝 三日。戊寅,凤翔奏,节度使李晖卒。郑州奏,河决原武,诏宣徽南院使吴延祚发 近县丁夫二万人以塞之。庚辰,命宣徽北院使昝居润判开封府事。晋州节度使杨廷 璋奏,率兵入河东界,招降堡寨一十三所。癸未,立魏王符彦卿女为皇后,仍令所 司择日备礼册命。以皇长子宗训为特进左卫上将军,封梁王;以第二子宗让为左骁 卫上将军,封燕国公。赐江南进奉使李从善钱二万贯、绢二万匹、银一万两,赐两 浙进奉使吴延福钱三千贯、绢五千匹、银器三十两。丁亥,以前青州节度使李洪义 为永兴军节度使,永兴军节度使王彦超移镇凤翔。戊子,潞州部送所获辽州刺史张 丕旦等二百四十五人以献,诏释之。己丑,宰臣范质、王溥并参知枢密院事。以枢 密使魏仁浦为中书侍郎、平章事、集贤殿大学士,依前充枢密使;以宣徽南院使吴 延祚为枢密使,行左骁卫上将军;以宋州节度使、侍卫都虞候韩通为侍卫亲军副都 指挥使,加检校太尉、同平章事;澶州节度使兼殿前都点检、驸马都尉张永德落军 职,加检校太尉、同平章事;以今上为殿前都点检,加检校太傅,依前忠武军节度 使。帝之北征也,凡供军之物,皆令自京递送行在。一日,忽于地中得一木,长二 三尺,如人之揭物者,其上卦全题云:“点检做”,观者莫测何物也。至是,今上 始受点检之命,明年春,果自此职以副人望,则“点检做”之言乃神符也。辛卯, 以宣徽北院使、判开封事昝居润为左领军上将军,充宣徽南院使;以三司使、左领 卫大将军张美为左监门卫上将军,充宣徽北院使,判三司。《东都事略·张美传》: 美少为三司小吏、澶州粮料使,世宗镇澶州,每有求取,美悉力应之,及即位,连 岁征讨,粮馈无乏,美之力也。然每思澶州所为,终不以公忠待之。癸巳,帝崩于 万岁殿,圣寿三十九。甲午,宣遗制,梁王于柩前即皇帝位,服纪月日一依旧制。 是日,群臣奉梁王即位于殿东楹,中外发哀。其年八月,翰林学士、判太常寺事窦 俨上谥曰睿武孝文皇帝,庙号世宗。十一月壬寅朔,葬于庆陵。宰臣魏仁浦撰谥册 文,王溥撰哀册文云。《五代史补》:世宗在民间,尝与鄴中大商颉跌氏,忘其名, 往江陵贩卖茶货。至江陵,见有卜者王处士,其术如神,世宗因颉跌氏同往问焉。 方布卦,忽有一蓍跃出,卓然而立,卜者大惊曰:“吾家筮法十余世矣,常记曾祖 以来遗言,凡卜筮而蓍自跃而出者,其人贵不可言,况又卓立不倒,得非为天下之 主乎!”遽起再拜。世宗虽佯为诘责,而私心甚喜。于逆旅中夜置酒,与颉跌氏半 酣,戏曰:“王处士以我当为天子,若一旦到此,足下要何官,请言之。”颉跌氏 曰:“某三十年作估来,未有不由京洛者,每见税官坐而获利,一日所入,可以敌 商贾数月,私心羡之。若大官为天子,某愿得京洛税院足矣。”世宗笑曰:“何望 之卑耶!”及承郭氏之后践祚,颉跌犹在,召见,竟如初言以与之。世宗之征东也, 驻跸于高平,刘崇兼契丹之众来迎战。时帅多持两端,而王师不利。亲军帅樊爱能 等各退衄,世宗赫怒,跃马入阵,引五十人直冲崇之牙帐。崇方张乐饮酒,以示闲 暇,及其奄至,莫不惊骇失次,世宗因以奋击,遂败之,追奔于城下。凯旋,驻跸 潞州,且欲出其不意以诛退衄者,乃置酒高会,指樊爱能等数人责之曰:“汝辈皆 累朝宿将,非不能用兵者也,然退衄者无他,诚欲将寡人作物货卖与刘崇尔。不然, 何寡人亲战而刘崇始败耶?如此则卿等虽万死不足以谢天下,宜其曲膝引颈以待斧 诛。”言讫,命行刑壮士擒出皆斩之。于是立功士以次行赏,自行伍拔于军厢者甚 众,其恩威并著,皆此类也。初,刘崇求援于契丹,得骑数千,及睹世宗兵少,侮 之,曰:“吾观周师易与尔,契丹之众宜勿用,但以我军攻战,自当万全。如此则 不惟破敌,亦足使契丹见而心服,一举而有两利,兵之机也。”诸将以为然,乃使 人谓契丹主将曰:“柴氏与吾,主客之势,不烦足下余刃,敢请勒兵登高观之可也。” 契丹不知其谋,从之。洎世宗之阵也,三军皆贾勇争进,无不一当百,契丹望而畏 之,故不救而崇败。论者曰:“世宗患诸将之难制也久矣,思欲诛之,未有其衅, 高平之役,可谓天假,故其斩决而无贷焉。自是姑息之政不行,朝廷始尊大,自非 英主,其孰能为之哉!世宗既下江北,驻跸于建安,以书召伪主。主惶恐,命钟谟、 李德明为使,以见世宗。德明素有词辩,以利害说世宗使罢兵。世宗且知之,乃盛 陈兵师,排旗帜戈戟,为鹿项道以凑御,然后引德明等入见。世宗谓之曰:“汝江 南自以为唐之后,衣冠礼乐世无比,何故与寡人隔一带水,更不发一使奉书相问, 惟泛海以通契丹,舍内事外,礼将安在?今又闻汝以词说寡人罢兵,是将寡人比六 国时一群痴汉,何不知人之甚也!汝慎勿言,当速归报汝主,令径来跪寡人两拜, 则无事矣。不然,则寡人须看金陵城,借府库以犒军,汝等得无悔乎!”于是德明 等战惧,不能措一辞,即日告归。及见伪主,具陈世宗英烈之状,非四方所能敌。 伪主计无所出,遂上表服罪,且乞保江南之地,以奉宗庙、修职贡,其词甚哀。世 宗许之,因曰:“叛则征,服则怀,寡人之心也。”于是遣使者赍书安之,然后凯 还。论者以世宗加兵于江南,不独临之以威,抑亦谕之以礼,可谓得大君之体矣。 陈抟,陕西人,能为诗,数举不第,慨然有尘外之趣,隐居华山,自是其名大振。 世宗之在位也,以四方未服,思欲牢笼英杰,且以抟曾践场屋,不得志而隐,必有 奇才远略,于是召到阙下,拜左拾遗。抟不就,坚乞归山,世宗许之。未几,赐之 书:“敕陈抟,朕以汝高谢人寰,栖心物外,养太浩自然之气,应少微处士之星, 既不屈于王侯,遂甘隐于岩壑,乐我中和之化,庆乎下武之期,而能远涉山涂,暂 来城阙,浃旬延遇,宏益居多,白云暂驻于帝乡,好爵难縻于达士。昔唐尧之至圣, 有巢、许为外臣,朕虽寡薄,庶遵前鉴。恐山中所阙,已令华州刺史每事供须。乍 反故山,履兹春序,缅怀高尚,当适所宜,故兹抚问,想宜知悉。”即陶穀之词也。 初,抟之被召,尝为诗一章云:“草泽吾皇诏,图南抟姓陈。三峰十年客,四海一 闲人。世态从来薄,诗情自得真。超然居物外,何必使为臣。”好事者欣然谓之答 诏诗。世宗以张昭远好古直,甚重之,因问曰:“朕欲一贤相,卿试为言朝廷谁可。” 昭远对曰:“以臣所见,莫若李涛。”世宗常薄涛之为人,闻昭远之举甚惊,曰: “李涛本非重厚,朕以为无大臣体,卿首举此何也?”昭远曰:“陛下所闻止名行, 曾不问才略如何耳。且涛事晋高祖,曾上疏论邠州节度使张彦泽蓄无君心,宜早图 之,不然则为国患。晋祖不纳,其后契丹南侵,彦泽果有中渡之变,晋社歼焉。先 帝潜龙时,亦上疏请解其兵权,以备非常之变,少主不纳,未几先帝遂有天下。以 国家安危未兆间,涛已先见,非贤而何?臣所以首举之者,正为此也。”世宗曰: “今卿言甚公,然此人终不可于中书安置。”居无何,涛亦卒。涛为人不拘礼法, 与弟浣虽甚雍睦,然聚语之际,不典之言,往往间作。浣娶礼部尚书窦宁固之女, 年甲稍高,成婚之夕,窦女出参,涛辄望尘下拜,浣惊曰:“大哥风狂耶?新妇参 阿伯,岂有答礼仪!”涛应曰:“我不风,只将谓是亲家母。”浣且渐且怒。既坐, 窦氏复拜,涛又叉手当胸,作歇后语曰:“惭无窦建,缪作梁山,喏喏喏!”时闻 者莫不绝倒。凡涛于闺门之内,不存礼法也如此,世宗以为无大臣体,不复任用, 宜哉!世宗志在四方,常恐运祚速而功业不就,以王朴精究术数,一旦从容问之曰: “朕当得几年?”对曰“陛下用心,以苍生为念,天高听卑,自当蒙福。臣固陋, 辄以所学推之,三十年后非所知也。”世宗喜曰:“若如卿言,寡人当以十年开拓 天下,十年养百姓,十年致太平足矣。”其后自瓦桥关回戈,未到关而晏驾,计在 位止及五年余六个月,五六乃三十之成数也,盖朴婉而言之。世宗末年,大举以取 幽州,契丹闻其亲征,君臣恐惧,沿边城垒皆望风而下,凡蕃部之在幽州者,亦连 宵遁去。车驾至瓦桥关,探逻是实,甚喜,以为大勋必集,登高阜,因以观六师。 顷之,有父老百余辈持牛酒以献,世宗问曰:“此地何名?”对曰:“历世相传, 谓之病龙台。”默然,遽上马驰去。是夜,圣体不豫,翌日病亟,有诏回戈,未到 关而晏驾。先是,世宗之在民间也,常梦神人以大伞见遗,色如郁金,加《道经》 一卷,其后遂有天下。及瓦桥不豫之际,复梦向之神人来索伞与经,梦中还之而惊 起,谓近侍曰:“吾梦不祥,岂非天命将去耶!”遂召大臣,戒以后事。初,幽州 闻车驾将至,父老或有窃议曰:“此不足忧。且天子姓柴,幽州为燕,燕者亦烟火 之谓也,此柴入火不利之兆,安得成功。”卒如其言。
shǐ chén yuē: shì zōng qǐng zài zè wēi, yóu wù tāo huì, jí tiān mìng yǒu shǔ, sì shǒu hóng yè, bù rì pò gāo píng zhī zhèn, yú nián fù qín fèng zhī fēng, jiāng běi yàn nán, qǔ zhī rú shí jiè, shén wǔ xióng lüè, nǎi yī dài zhī yīng zhǔ yě. jiā yǐ liú xīn zhèng shì, zhāo xī bù juàn, zhāi fú biàn jiān, duō de qí lǐ. chén xià yǒu guò, bì miàn zhé zhī, cháng yán tài zǔ yǎng chéng èr wáng zhī è, yǐ zhì jūn chén zhī yì, bù bǎo qí zhōng, gù dì jià yù háo jié, shī zé míng yán zhī, gōng zé hòu shǎng zhī, wén wǔ cān yòng, mò bù fú qí míng ér huái qí ēn yě. suǒ yǐ xiān qù zhī rì, yuǎn jìn hào mù. rán bǐng xìng shāng yú tài chá, yòng xíng shī yú tài jùn, jí shì xíng zhī hòu, yì duō zì zhuī huǐ. dǎi zhì mò nián, jiàn yòng kuān diǎn, zhī yòng bīng zhī pín bìng, mǐn lí mín zhī láo kǔ, gài yǒu yì yú kāng jì yǐ. ér jiàng nián bù yǒng, měi zhì bù jiù, bēi fū!
史臣曰:世宗顷在仄微,尤务韬晦,及天命有属,嗣守鸿业,不日破高平之阵, 逾年复秦、凤之封,江北、燕南,取之如拾芥,神武雄略,乃一代之英主也。加以 留心政事,朝夕不倦,摘伏辩奸,多得其理。臣下有过,必面折之,常言太祖养成 二王之恶,以致君臣之义,不保其终,故帝驾驭豪杰,失则明言之,功则厚赏之, 文武参用,莫不服其明而怀其恩也。所以仙去之日,远近号慕。然禀性伤于太察, 用刑失于太峻,及事行之后,亦多自追悔。逮至末年,渐用宽典,知用兵之频并, 悯黎民之劳苦,盖有意于康济矣。而降年不永,美志不就,悲夫!