shì zōng ruì wǔ xiào wén huáng dì, huì róng, tài zǔ zhī yǎng zi, gài shèng mù huáng hòu zhī zhí yě. běn xìng chái shì, fù shǒu lǐ, tài zǐ shǎo bǎo zhì shì. lóng píng jí: chái wēng zhě, cháng dú jū shì, rén yǐ wèi sī míng shì. yī rì, xiào bù zhǐ, qī wèn qí gù, bù dá. wēng shì yǐn, qī zuì zhī yǐ jiǔ, nǎi yuē: shàng dì yǒu mìng, guō láng wèi tiān zǐ. kǎo chái wēng jí shǒu lǐ zhī fù, shǐ yì qí míng. dì yǐ táng tiān yòu shí bā nián, suì zài xīn sì, jiǔ yuè èr shí sì rì bǐng wǔ, shēng yú xíng zhōu zhī bié shù. nián wèi tóng guān, yīn shì shèng mù huáng hòu, zài tài zǔ zuǒ yòu. shí tài zǔ wú zi, jiā dào lún luò, rán yǐ dì jǐn hòu, gù yǐ shù shì wěi zhī. dì xī xīn jīng dù, zī yòng huò jì, tài zǔ shén lián zhī, nǎi yǎng wèi jǐ zi. hàn chū, tài zǔ yǐ zuǒ mìng gōng wèi shū mì fù shǐ, dì shǐ shòu zuǒ jiān mén wèi jiāng jūn. guó lǎo tán yuàn yún: zhōu shì zōng zài hàn wèi zhū wèi jiāng jūn, cháng yóu jī diān, yè xiàn lìng, wàng qí xìng míng, lìng fāng jù yì kè pú bó, fú dé jiàn, shì zōng pō xián zhī. jí jí wèi, lìng yīn bù fū fàn zāng shù bǎi pǐ, zǎi xiàng fàn zhì yǐ jù yù shàng zòu, shì zōng yuē: qīn mín zhī guān, zāng zhuàng láng jí, fǎ dāng chù sǐ. zhì zòu yuē: shòu suǒ jiān lín cái wù yǒu zuì, shàng zāng suī duō, fǎ bù zhì sǐ. shì zōng nù, lì shēng yuē: fǎ zhě zì gǔ dì wáng zhī suǒ zhì, běn yǐ fáng jiān, zhèn lì fǎ shā zāng lì, fēi kù xíng yě. zhì yuē: bì xià shā zhī zé kě, ruò fù yǒu sī, chén bù gǎn shǔ chì. suì dài qí mìng. èr nián, tài zǔ zhèn yè, gǎi tiān xióng jūn yá nèi dōu zhǐ huī shǐ, lǐng guì zhōu cì shǐ jiǎn xiào yòu pú shè. sān nián dōng, tài zǔ rù píng nèi nán, liú dì shǒu yè chéng.
世宗睿武孝文皇帝，諱榮，太祖之養子，蓋聖穆皇后之侄也。本姓柴氏，父守 禮，太子少保致仕。《隆平集》：柴翁者，嘗獨居室，人以為司冥事。一日，笑不 止，妻問其故，不答。翁嗜飲，妻醉之以酒，乃曰：「上帝有命，郭郎為天子。」 考柴翁即守禮之父，史佚其名。帝以唐天祐十八年，歲在辛巳，九月二十四日丙午， 生於邢州之別墅。年未童冠，因侍聖穆皇后，在太祖左右。時太祖無子，家道淪落， 然以帝謹厚，故以庶事委之。帝悉心經度，資用獲濟，太祖甚憐之，乃養為己子。 漢初，太祖以佐命功為樞密副使，帝始授左監門衛將軍。《國老談苑》云：周世宗 在漢為諸衛將軍，嘗游畿甸，謁縣令，忘其姓名，令方聚邑客蒱博，弗得見，世宗 頗銜之。及即位，令因部夫犯贓數百匹，宰相范質以具獄上奏，世宗曰：「親民之 官，贓狀狼籍，法當處死。」質奏曰：「受所監臨財物有罪，上贓雖多，法不至死。」 世宗怒，厲聲曰：「法者自古帝王之所制，本以防奸，朕立法殺贓吏，非酷刑也。」 質曰：「陛下殺之則可，若付有司，臣不敢署敕。」遂貸其命。二年，太祖鎮鄴， 改天雄軍牙內都指揮使，領貴州刺史、檢校右僕射。三年冬，太祖入平內難，留帝 守鄴城。

guǎng shùn yuán nián zhēng yuè, tài zǔ jiàn zuò, dì kěn qiú rù jìn, hū mèng zhì hé ér bù dé dù, xún shòu chán zhōu jié dù shǐ jiǎn xiào tài bǎo, fēng tài yuán jùn hóu. dì zài zhèn, wèi zhèng qīng sù, dào bù fàn jìng. xiān shì, chán zhī lǐ xiàng jiǎo ài, gōng shǔ huǐ yí, dì jí guǎng qí jiē sì, zēng qí xiè yǔ, lì mín lài zhī. sòng shǐ wáng zàn chuán: zhōu shì zōng zhèn chán yuān, měi xún jué qiú, zàn yǐn lǜ lìng, biàn xī zhōng lǐ. wèn zhī, zhī qí cháng shì xué wèn, jí shǔ yòu zhí. èr nián zhēng yuè, yǎn zhōu mù róng yàn chāo fǎn, dì lèi biǎo qǐng zhēng xíng, tài zǔ jiā zhī. jí cáo yīng děng dōng tǎo, shù yuè wú gōng, tài zǔ yù qīn zhēng, zhào qún chén yì qí shì, zǎi chén féng dào zòu yǐ fāng dāng shèng xià, chē jià bù yí chōng mào. tài zǔ yuē: kòu bù kě wán. rú zhèn bù kě xíng, dāng shǐ chán zhōu ér zi jī zéi, fāng bàn wú shì. shí shū mì wáng jùn yì bù yù dì jiāng bīng, gù tài zǔ qīn zhēng. liù yuè, yǎn zhōu píng. shí èr yuè, jiā jiǎn xiào tài fù tóng píng zhāng shì. sān nián zhēng yuè, dì rù jìn. sān yuè, shòu kāi fēng yǐn jiān gōng dé shǐ, fēng jìn wáng.
廣順元年正月，太祖踐祚，帝懇求入覲，忽夢至河而不得渡，尋授澶州節度使、 檢校太保，封太原郡侯。帝在鎮，為政清肅，盜不犯境。先是，澶之里巷湫隘，公 署毀圯，帝即廣其街肆，增其廨宇，吏民賴之。《宋史·王贊傳》：周世宗鎮澶淵， 每旬決囚，贊引律令，辨析中理。問之，知其嘗事學問，即署右職。二年正月，兗 州慕容彥超反，帝累表請征行，太祖嘉之。及曹英等東討，數月無功，太祖欲親征， 召群臣議其事，宰臣馮道奏以方當盛夏，車駕不宜沖冒。太祖曰：「寇不可玩。如 朕不可行，當使澶州兒子擊賊，方辦吾事。」時樞密王峻意不欲帝將兵，故太祖親 征。六月，兗州平。十二月，加檢校太傅、同平章事。三年正月，帝入覲。三月， 授開封尹兼功德使，封晉王。

xiǎn dé yuán nián zhēng yuè gēng chén, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī jiǎn xiào tài wèi jiān shì zhōng, yī qián kāi fēng yǐn jiān gōng dé shǐ, pàn nèi wài bīng mǎ shì. shí tài zǔ qǐn jí mí liú, shì shù yōu jǔ, jí wén dì zǒng nèi wài bīng bǐng, xián yǐ wèi qiè. lóng píng jí: cáo hàn lì shì zōng mù xià, shì zōng zhèn chán yuān, yǐ wèi yá xiào. jí yǐn kāi fēng, hàn yóu zài chán yuān, wén zhōu zǔ qǐn jí, bù qí zhào lái jiàn shì zōng, mì yán yuē: wáng wèi zhǒng sì, bù shì yī yào, hé yǐ fù tiān xià wàng? shì zōng wù, rù shì jìn zhōng, yǐ fǔ shì mìng hàn zǒng jué. rén chén, tài zǔ bēng, mì bù fā sàng. bǐng shēn, nèi chū tài zǔ yí zhì: jìn wáng róng kě yú jiù qián jí wèi. qún chén fèng dì jí huáng dì wèi. gēng zǐ, zǎi chén féng dào lǜ bǎi liáo shàng biǎo qǐng tīng zhèng, fán sān shàng. rén yín, dì jiàn qún chén yú wàn suì diàn mén zhī dōng wǔ xià.
顯德元年正月庚辰，加開府儀同三司、檢校太尉、兼侍中，依前開封尹兼功德 使，判內外兵馬事。時太祖寢疾彌留，士庶憂沮，及聞帝總內外兵柄，咸以為愜。 《隆平集》：曹翰隸世宗幕下，世宗鎮澶淵，以為牙校。及尹開封，翰猶在澶淵， 聞周祖寢疾，不俟召來見世宗，密言曰：「王為冢嗣，不侍醫藥，何以副天下望？」 世宗悟，入侍禁中，以府事命翰總決。壬辰，太祖崩，秘不發喪。丙申，內出太祖 遺制：「晉王榮可於柩前即位。」群臣奉帝即皇帝位。庚子，宰臣馮道率百僚上表 請聽政，凡三上。壬寅，帝見群臣於萬歲殿門之東廡下。

èr yuè gēng xū, lù zhōu zòu, hé dōng liú chóng yǔ qì dān dà jiāng jūn yáng gǔn, jǔ bīng nán zhǐ. rén xū, zǎi chén féng dào lǜ bǎi liáo shàng biǎo qǐng yù diàn, fán sān shàng, yǔn zhī. dīng mǎo, yǐ zhōng shū lìng féng dào chōng shān líng shǐ, tài cháng qīng tián mǐn chōng lǐ yí shǐ, bīng bù shàng shū zhāng zhāo chōng lǔ bù shǐ, yù shǐ zhōng chéng zhāng xù chōng yí zhàng shǐ, kāi fēng shǎo yǐn quán pàn fǔ shì wáng mǐn chōng qiáo dào shǐ. hé dōng zéi jiāng zhāng huī lǜ qián fēng zì tuán bǎi gǔ rù kòu, dì zhào qún chén yì qīn zhēng. zǎi chén féng dào děng zòu, yǐ liú chóng zì píng yáng bēn dùn zhī hòu, shì ruò qì duó, wèi yǒu fù zhèn zhī lǐ, qiè lǜ shēng yán zì lái, yǐ wù yú wǒ, bì xià zuǎn sì zhī chū, xiān dì shān líng yǒu rì, rén xīn yì yáo, bù yí qīng jǔ, mìng jiāng yù kòu, shēn yǐ wèi biàn. dì yuē: liú chóng xìng wǒ dà sàng, wén wǒ xīn lì, zì wèi liáng biàn, bì fā kuáng móu, wèi tiān xià kě qǔ, wèi shén qì kě tú, cǐ jì bì lái, duàn wú yí ěr! féng dào děng yǐ dì ruì yú qīn zhēng, yīn gù zhèng zhī. dì yuē: xī táng tài zōng zhī chuàng yè, mí bù qīn zhēng, zhèn hé dàn yān! dào yuē: bì xià wèi kě biàn xué tài zōng. dì yòu yuē: liú chóng wū hé zhī zhòng, gǒu yù wáng shī, bì rú shān yā luǎn ěr. dào yuē: bù zhī bì xià zuò dé shān fǒu? dì bù yuè ér bà. zhào zhū dào mù shān lín wáng mìng zhī tú yǒu yǒng lì zhě sòng yú què xià, réng mù zhī wèi qiáng rén. dì yǐ qiáo jié yǒng měng zhī shì duō chū yú qún dào zhōng, gù lìng suǒ zài zhāo nà, yǒu yīng mìng zhě, jí dài qí zuì, yǐ jìn wèi chù zhī. zhì yǒu zhāo xíng shā duó, mù shēng jūn jí, chóu rén yù zhī bù gǎn yǎng shì. dì yì yì huàn zhī, qí hòu pō yǒu bù huò yòu zhě.
二月庚戌，潞州奏，河東劉崇與契丹大將軍楊袞，舉兵南指。壬戌，宰臣馮道 率百僚上表請御殿，凡三上，允之。丁卯，以中書令馮道充山陵使，太常卿田敏充 禮儀使，兵部尚書張昭充鹵簿使，御史中丞張煦充儀仗使，開封少尹、權判府事王 敏充橋道使。河東賊將張暉率前鋒自團柏谷入寇，帝召群臣議親征。宰臣馮道等奏， 以劉崇自平陽奔遁之後，勢弱氣奪，未有復振之理，竊慮聲言自來，以誤於我，陛 下纂嗣之初，先帝山陵有日，人心易搖，不宜輕舉，命將禦寇，深以為便。帝曰： 「劉崇幸我大喪，聞我新立，自謂良便，必發狂謀，謂天下可取，謂神器可圖，此 際必來，斷無疑耳！」馮道等以帝銳於親征，因固諍之。帝曰：「昔唐太宗之創業， 靡不親征，朕何憚焉！」道曰：「陛下未可便學太宗。」帝又曰：「劉崇烏合之眾， 苟遇王師，必如山壓卵耳。」道曰：「不知陛下作得山否？」帝不悅而罷。詔諸道 募山林亡命之徒有勇力者送於闕下，仍目之為強人。帝以趫捷勇猛之士多出於群盜 中，故令所在招納，有應命者，即貸其罪，以禁衛處之。至有朝行殺奪，暮升軍籍， 讎人遇之不敢仰視。帝意亦患之，其後頗有不獲宥者。

sān yuè dīng chǒu, lù zhōu zòu, hé dōng liú chóng rù kòu, bīng mǎ jiān yā mù lìng jūn bù xià bīng shì wèi zéi jūn suǒ xí, guān jūn bù lì. zhào tiān xióng jūn jié dù shǐ fú yàn qīng lǐng bīng zì cí zhōu gù zhèn lù fù lù zhōu, yǐ chán zhōu jié dù shǐ guō chóng fù zhī. zhào hé zhōng jié dù shǐ wáng yàn chāo lǐng bīng qǔ jìn zhōu lù dōng xiàng yāo jī, yǐ shǎn fǔ jié dù shǐ hán tōng wèi fù. mìng xuān huī shǐ xiàng xùn mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ fán ài néng bù jūn dōu zhǐ huī shǐ hé huī huá zhōu jié dù shǐ bái zhòng zàn zhèng zhōu fáng yù shǐ shǐ yàn chāo qián yào zhōu tuán liàn shǐ fú yàn néng děng, lǐng bīng xiān fù zé zhōu. xīn sì, zhì: dà shè tiān xià, cháng shè suǒ bù yuán zhě, xián shè chú zhī. zhū biǎn jiàng zé shòu guān, liàng yǔ shēng zhì xù yòng, yīng pèi liú tú yì rén, bìng fàng zhú biàn. zhū dào zhōu fǔ suǒ qiàn qù nián xià qiū zū shuì bìng fàng. nèi wài jiàn rèn qián wén wǔ zhí guān bìng yǔ jiā ēn, fù mǔ zài zhě bìng yǔ ēn zé, wáng méi zhě yǔ fēng zèng, qí mǔ qī wèi xù zhě, tè yǔ xù fēng yún. qián jīng zhōu jié dù shǐ shǐ kuāng yì zú.
三月丁丑，潞州奏，河東劉崇入寇，兵馬監押穆令均部下兵士為賊軍所襲，官 軍不利。詔天雄軍節度使符彥卿領兵自磁州固鎮路赴潞州，以澶州節度使郭崇副之。 詔河中節度使王彥超領兵取晉州路東向邀擊，以陝府節度使韓通為副。命宣徽使向 訓、馬軍都指揮使樊愛能、步軍都指揮使何徽、滑州節度使白重贊、鄭州防禦使史 彥超、前耀州團練使符彥能等，領兵先赴澤州。辛巳，制：「大赦天下，常赦所不 原者，咸赦除之。諸貶降責授官，量與升陟敘用，應配流徒役人，並放逐便。諸道 州府所欠去年夏秋租稅並放。內外見任、前文武職官並與加恩，父母在者並與恩澤， 亡沒者與封贈，其母妻未敘者，特與敘封」雲。前涇州節度使史匡懿卒。

guǐ wèi, zhào yǐ liú chóng rù kòu, chē jià qǔ jīn yuè shí yī rì qīn zhēng. jiǎ shēn, yǐ shū mì shǐ zhèng rén huì wèi dōng jīng liú shǒu. yǐ yǒu, chē jià fā jīng shī. rén chén, zhì zé zhōu. guǐ sì, wáng shī yǔ hé dōng liú chóng qì dān yáng gǔn dà zhàn yú gāo píng, zéi jūn bài jī. chū, chē jià xíng cì hé yáng, wén liú chóng zì lù ér nán, jí bèi chéng ér jìn. shì yuè shí bā rì zhì zé zhōu, jì bū, dì yù róng fú, guān bīng yú dōng běi jiāo, jù zhōu shí wǔ lǐ, yè sù yú cūn shè. shí jiǔ rì, xiān fēng yǔ zéi jūn xiāng yù, zéi zhèn yú gāo píng xiàn nán zhī gāo yuán. yǒu zéi zhōng lái zhě, yún: liú chóng zì jiāng qí sān wàn, bìng qì dān wàn yú qí, yán zhèn yǐ dài guān jūn. dì cù bīng yǐ jī zhī, chóng dōng xī liè zhèn, pō yì yán zhěng. nǎi lìng shì wèi mǎ bù jūn dōu yú hòu lǐ zhòng jìn huá zhōu jié dù shǐ bái zhòng zàn jiāng zuǒ, jū zhèn zhī xī xiāng shì wèi mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ fán ài néng bù jūn dōu zhǐ huī shǐ hé huī jiāng yòu, jū zhèn zhī dōng xiāng xuān huī shǐ xiàng xùn zhèng zhōu fáng yù shǐ shǐ yàn chāo, yǐ jīng qí dāng qí zhōng diàn qián dōu zhǐ huī shǐ zhāng yǒng dé yǐ jìn bīng wèi bì. dì jiè mǎ guān zhàn. liǎng jūn jiāo fēng, wèi jǐ, fán ài néng hé huī wàng zéi ér dùn, dōng xiāng qí jūn luàn, bù jūn jiě jiǎ tóu zéi, dì nǎi zì lǜ qīn qí, lín zhèn dū zhàn. lóng píng jí mǎ rén yǔ chuán: cóng shì zōng qīn zhēng liú chóng, wáng shī bù lì, rén yǔ wèi zhòng yuē: zhǔ rǔ chén sǐ! yīn yuè mǎ dà hū, yǐn gōng lián bì jiāng zú shù shí, shì qì shǐ zhèn. jīn shàng chí qí yú zhèn qián, xiān fàn qí fēng, zhàn shì jiē fèn mìng zhēng xiān, zéi jūn dà bài. rì mù, zéi wàn yú rén zǔ jiàn ér zhèn, huì liú cí lǐng bīng zhì, yǔ dà jūn pò zhī, zéi jūn yòu kuì, lín zhèn zhǎn zéi dà jiāng zhāng huī jí wěi shū mì shǐ wáng yán sì. zhū jiāng fēn bīng zhuī xí, jiāng shī qì jiǎ tián mǎn shān gǔ. chū yè, guān jūn zhì gāo píng, jiàng zéi jūn shù qiān rén, suǒ huò zī zhòng bīng qì tuó mǎ wěi chéng yú qì fú děng bù kě shèng jì. qí xī, shā jiàng jūn èr qiān yú rén, wǒ jūn zhī jiàng dí zhě yì jiē jiù lù. chū, liǎng jūn zhī wèi zhěng yě, fēng zì dōng běi qǐ, bù biàn yú wǒ, jí yǔ zéi jūn xiāng yù, fēng shì dǒu huí, rén qíng xiāng yuè. zhàn zhī qián xī, yǒu dà xīng rú rì, liú xíng shù zhàng, zhuì yú zéi yíng zhī shàng. jí zhàn, běi rén wàng jiàn guān jūn zhī shàng, yǒu yún qì rú lóng hǔ zhī zhuàng, zé tiān zhī zhù shùn, dǎn qí rán hū! shì rì, wēi jí zhī shì qǐng kè mò bǎo, lài dì yīng wǔ guǒ gǎn, qīn lín kòu dí, bù rán zé shè jì jǐ ruò zhuì liú yǐ. shì xī, dì sù yú yě cì. jiǎ wǔ, cì gāo píng xiàn. zhào cì hé dōng jiàng jūn èr qiān yú rén gè juàn èr pǐ, bìng gěi qí yī zhuāng, xiāng bīng gè gěi juàn yī pǐ, fàng hái běn bù. shì rì dà yǔ. wù xū, chē jià zhì lù zhōu. hē nán fǔ shàng yán, qián qīng zhōu jié dù shǐ cháng sī zú. jǐ hài, shì wèi mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ kuí zhōu jié dù shǐ fán ài néng, shì wèi bù jūn dōu zhǐ huī shǐ shòu zhōu jié dù shǐ hé huī děng bìng zhū jiāng xiào qī shí yú rén, bìng fú zhū. gāo píng zhī yì, liǎng jūn jì chéng liè, zéi qí lái tiāo zhàn, ài néng wàng fēng ér tuì, hé huī yǐ tú bīng zhèn yú hòu, wèi bēn qí suǒ tū, jí shí kuì luàn, èr jiāng nán zǒu. dì qiǎn jìn chén xuān yù zhǐ è, mò kěn cóng mìng, jiē yáng yán yuē: guān jūn dà bài, yú zhòng yǐ jiě jiǎ yǐ. zhì mù, yǐ guān jūn kè jié, fāng shāo shāo ér huí. dì zhì lù zhōu, lù qí bēn dùn zhě, zì jūn shǐ yǐ shàng jí jiān yā shǐ chén bìng zhǎn zhī, yóu shì jiāo jiāng duò bīng, wú bù zhī jù. dì yǐ hé huī yǒu píng yáng shǒu yù zhī gōng, yù dài qí zuì, jìng bù kě, yǔ ài néng jù shā zhī, jiē gěi huì chē guī zàng. dōng dōu shì lüè: shì zōng wèi zhāng yǒng dé yuē: fán ài néng jí piān bì qī shí yú rén, wú yù jǐn àn jūn fǎ, hé rú? duì yuē: bì yù kāi tà jiāng yǔ, wēi jiā sì hǎi, ān kě yǐ yě! shì zōng shàn qí yán, xī zhū ài néng děng yǐ xùn, jūn shēng shǐ zhèn.
癸未，詔以劉崇入寇，車駕取今月十一日親征。甲申，以樞密使鄭仁誨為東京 留守。乙酉，車駕發京師。壬辰，至澤州。癸巳，王師與河東劉崇、契丹楊袞大戰 於高平，賊軍敗績。初，車駕行次河陽，聞劉崇自潞而南，即倍程而進。是月十八 日至澤州，既晡，帝御戎服，觀兵於東北郊，距州十五里，夜宿於村舍。十九日， 先鋒與賊軍相遇，賊陣於高平縣南之高原。有賊中來者，云：「劉崇自將騎三萬， 並契丹萬餘騎，嚴陣以待官軍。」帝促兵以擊之，崇東西列陣，頗亦嚴整。乃令侍 衛馬步軍都虞候李重進、滑州節度使白重贊將左，居陣之西廂；侍衛馬軍都指揮使 樊愛能、步軍都指揮使何徽將右，居陣之東廂；宣徽使向訓、鄭州防禦使史彥超， 以精騎當其中；殿前都指揮使張永德以禁兵衛蹕。帝介馬觀戰。兩軍交鋒，未幾， 樊愛能、何徽望賊而遁，東廂騎軍亂，步軍解甲投賊，帝乃自率親騎，臨陣督戰。 《隆平集·馬仁瑀傳》：從世宗親征劉崇，王師不利，仁瑀謂眾曰：「主辱臣死！」 因躍馬大呼，引弓連斃將卒數十，士氣始振。今上馳騎於陣前，先犯其鋒，戰士皆 奮命爭先，賊軍大敗。日暮，賊萬餘人阻澗而陣，會劉詞領兵至，與大軍迫之，賊 軍又潰，臨陣斬賊大將張暉及偽樞密使王延嗣。諸將分兵追襲，殭屍棄甲填滿山谷。 初夜，官軍至高平，降賊軍數千人，所獲輜重、兵器、駝馬、偽乘輿器服等不可勝 紀。其夕，殺降軍二千餘人，我軍之降敵者亦皆就戮。初，兩軍之未整也，風自東 北起，不便於我，及與賊軍相遇，風勢陡回，人情相悅。戰之前夕，有大星如日， 流行數丈，墜於賊營之上。及戰，北人望見官軍之上，有雲氣如龍虎之狀，則天之 助順，亶其然乎！是日，危急之勢頃刻莫保，賴帝英武果敢，親臨寇敵，不然則社 稷幾若綴旒矣。是夕，帝宿於野次。甲午，次高平縣。詔賜河東降軍二千餘人各絹 二匹，並給其衣裝，鄉兵各給絹一匹，放還本部。是日大雨。戊戌，車駕至潞州。 訶南府上言，前青州節度使常思卒。己亥，侍衛馬軍都指揮使、夔州節度使樊愛能， 侍衛步軍都指揮使、壽州節度使何徽等並諸將校七十餘人，並伏誅。高平之役，兩 軍既成列，賊騎來挑戰，愛能望風而退，何徽以徒兵陣於後，為奔騎所突，即時潰 亂，二將南走。帝遣近臣宣諭止遏，莫肯從命，皆揚言曰：「官軍大敗，餘眾已解 甲矣。」至暮，以官軍克捷，方稍稍而回。帝至潞州，錄其奔遁者，自軍使以上及 監押使臣並斬之，由是驕將墮兵，無不知懼。帝以何徽有平陽守御之功，欲貸其罪， 竟不可，與愛能俱殺之，皆給槥車歸葬。《東都事略》：世宗謂張永德曰：「樊愛 能及偏裨七十餘人，吾欲盡按軍法，何如？」對曰：「必欲開拓疆宇，威加四海， 安可已也！」世宗善其言，悉誅愛能等以徇，軍聲始振。

gēng zǐ, yǐ shì wèi mǎ bù dōu yú hòu lǐ zhòng jìn wèi xǔ zhōu jié dù shǐ, yǐ xuān huī nán yuàn shǐ xiàng xùn wèi huá zhōu jié dù shǐ, yǐ diàn qián dōu zhǐ huī shǐ zhāng yǒng dé wèi wǔ xìn jūn jié dù shǐ, zhí bìng rú gù. yǐ huá zhōu jié dù shǐ bái zhòng zàn wèi fū zhōu jié dù shǐ, yǐ zhèng zhōu fáng yù shǐ shǐ yàn chāo wèi huá zhōu jié dù shǐ, shǎng gāo píng zhī gōng yě. yǐ jìn zhōu jié dù shǐ yào yuán fú wèi tóng zhōu jié dù shǐ, yǐ xuān huī běi yuàn shǐ yáng tíng zhāng wèi jìn zhōu jié dù shǐ, yǐ tóng zhōu jié dù shǐ zhāng duó wèi zhāng yì jūn jié dù shǐ, yǐ kè shěng shǐ wú yán zuò wèi xuān huī běi yuàn shǐ, yǐ lóng jié zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ lǐ qiān wèi cài zhōu fáng yù shǐ, yǐ lóng jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ tián zhōng wèi mì zhōu fáng yù shǐ, yǐ hǔ jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ zhāng shùn wèi dēng zhōu fáng yù shǐ, yǐ lóng jié zuǒ dì èr jūn dōu zhǐ huī shǐ sūn yán jìn wèi zhèng zhōu fáng yù shǐ, yǐ qián yào zhōu tuán liàn shǐ fú yàn néng wèi zé zhōu fáng yù shǐ, yǐ sàn yuán dōu zhǐ huī shǐ lǐ jì xūn wèi diàn qián dōu yú hòu, yǐ diàn qián dōu yú hòu hán lìng kūn wèi lóng jié zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ, yǐ tiě qí dì yī jūn dōu zhǐ huī shǐ zhào hóng yīn wèi lóng jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ, yǐ sàn yuán dōu zhǐ huī shǐ mù róng yán zhāo wèi hǔ jié zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ, yǐ kòng hè dì yī jūn dōu zhǐ huī shǐ zhào dǐng wèi hǔ jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ, bìng yáo shòu tuán liàn shǐ, qí yú gǎi zhuǎn yǒu chà. rén yín, yǐ tiān xióng jūn jié dù shǐ wèi wáng fú yàn qīng wèi hé dōng xíng yíng dōu bù shǔ, zhī tài yuán xíng fǔ shì yǐ chán zhōu jié dù shǐ guō chóng wèi xíng yíng fù bù shǔ yǐ xuān huī nán yuàn shǐ xiàng xùn wèi xíng yíng bīng mǎ dōu jiān yǐ shì wèi dōu yú hòu lǐ zhòng jìn wèi xíng yíng dōu yú hòu. yǐ huá zhōu jié dù shǐ shǐ yàn chāo wèi xiān fēng dōu zhǐ huī shǐ, lǐng bù qí èr wàn, jìn tǎo hé dōng. zhào hé zhōng jié dù shǐ wáng yàn chāo shǎn fǔ jié dù shǐ hán tōng, lǜ bīng zì yīn dì guān tǎo zéi. yǐ hé yáng jié dù shǐ liú cí wèi suí jià dōu bù shǔ, yǐ fū zhōu jié dù shǐ bái zhòng zàn wèi suí jià fù bù shǔ.
庚子，以侍衛馬步都虞候李重進為許州節度使，以宣徽南院使向訓為滑州節度 使，以殿前都指揮使張永德為武信軍節度使，職並如故。以滑州節度使白重贊為鄜 州節度使，以鄭州防禦使史彥超為華州節度使，賞高平之功也。以晉州節度使藥元 福為同州節度使，以宣徽北院使楊廷璋為晉州節度使，以同州節度使張鐸為彰義軍 節度使，以客省使吳延祚為宣徽北院使，以龍捷左廂都指揮使李千為蔡州防禦使， 以龍捷右廂都指揮使田中為密州防禦使，以虎捷右廂都指揮使張順為登州防禦使， 以龍捷左第二軍都指揮使孫延進為鄭州防禦使，以前耀州團練使符彥能為澤州防禦 使，以散員都指揮使李繼勛為殿前都虞候，以殿前都虞候韓令坤為龍捷左廂都指揮 使，以鐵騎第一軍都指揮使趙宏殷為龍捷右廂都指揮使，以散員都指揮使慕容延釗 為虎捷左廂都指揮使，以控鶴第一軍都指揮使趙鼎為虎捷右廂都指揮使，並遙授團 練使，其餘改轉有差。壬寅，以天雄軍節度使、衛王符彥卿為河東行營都部署，知 太原行府事；以澶州節度使郭崇為行營副部署；以宣徽南院使向訓為行營兵馬都監； 以侍衛都虞候李重進為行營都虞候。以華州節度使史彥超為先鋒都指揮使，領步騎 二萬，進討河東。詔河中節度使王彥超、陝府節度使韓通，率兵自陰地關討賊。以 河陽節度使劉詞為隨駕都部署，以鄜州節度使白重贊為隨駕副部署。

xià sì yuè yǐ sì, tài zǔ líng jià fā dōng jīng. yǐ mǎo, zàng yú sōng líng. hé zhōng jié dù shǐ wáng yàn chāo zòu, wěi fén zhōu fáng yù shǐ dǒng xī yán yǐ chéng guī shùn. sòng shǐ wáng yàn chāo chuán: yàn chāo zì yīn dì guān yǔ fú yàn qīng huì bīng wéi fén zhōu, zhū jiāng qǐng jí gōng, yàn chāo yuē: chéng yǐ wēi yǐ, dàn mù jiāng jiàng, wǒ shì zú jīng ruì, qū yǐ xiān dēng, bì sǐ shāng zhě zhòng, shǎo dài zhī. yì rì, zhōu jiāng dǒng xī yán guǒ jiàng. bǐng chén, wěi liáo zhōu cì shǐ zhāng hàn chāo yǐ chéng guī shùn. dīng sì, xìng bǎi gǔ sì. qiǎn yòu pú shè píng zhāng shì pàn sān sī lǐ gǔ fù hé dōng chéng xià, jì dù jūn chǔ. zhào hé dōng chéng xià zhū jiāng, zhāo fǔ hù kǒu, jìn zhǐ qīn lüè, zhǐ lìng zhēng nà dāng nián zū shuì, jí mù mín rù sù wǔ bǎi hú cǎo wǔ bǎi wéi zhě cì chū shēn, qiān hú qiān wéi zhě shòu zhōu xiàn guān. xīn yǒu, fú yàn qīng zòu, lán xiàn èr zhōu guī shùn. rén xū, zhì lì wèi guó fū rén fú shì wèi huáng hòu, réng lìng yǒu sī zé rì bèi lǐ cè mìng. wáng yàn chāo zòu, shōu xià shí zhōu, huò wěi cì shǐ ān yàn jìn. sòng shǐ wáng yàn chāo chuán: yǐn bīng qù shí zhōu, yàn chāo qīn gǔ shì chéng chéng, gōng mào shǐ shí, shù rì xià zhī, qín qí shǒu jiāng ān yàn jìn xiàn xíng zài. guǐ hài, wěi qìn zhōu cì shǐ lǐ tíng huì yǐ chéng guī shùn. jiǎ zǐ, huáng mèi shòu ān gōng zhǔ zhāng shì jìn fēng jìn guó zhǎng gōng zhǔ. yǐ chǒu, dōng jīng zòu, tài shī zhōng shū lìng féng dào hōng. bǐng yín, tài zǔ huáng dì shén zhǔ fù yú tài miào. gēng wǔ, qū shè lù zhōu jiàn jìn zuì rén, chú sǐ zuì wài bìng shì fàng. shì rì, chē jià fā lù zhōu, qīn zhēng liú chóng. guǐ yǒu, xīn zhōu wěi jiān jūn lǐ qíng shā qí cì shǐ zhào gāo jí qì dān suǒ qiǎn dà jiāng yáng nǔ hú, yǐ zhōu chéng guī shùn. zhào shòu lǐ qíng xīn zhōu cì shǐ.
夏四月乙巳，太祖靈駕發東京。乙卯，葬於嵩陵。河中節度使王彥超奏，偽汾 州防禦使董希顏以城歸順。《宋史·王彥超傳》：彥超自陰地關與符彥卿會兵圍汾 州，諸將請急攻，彥超曰：「城已危矣，旦暮將降，我士卒精銳，驅以先登，必死 傷者眾，少待之。」翼日，州將董希顏果降。丙辰，偽遼州刺史張漢超以城歸順。 丁巳，幸柏谷寺。遣右僕射、平章事、判三司李穀赴河東城下，計度軍儲。詔河東 城下諸將，招撫戶口，禁止侵掠，只令征納當年租稅，及募民入粟五百斛、草五百 圍者賜出身，千斛、千圍者授州縣官。辛酉，符彥卿奏，嵐、憲二州歸順。壬戌， 制立衛國夫人符氏為皇后，仍令有司擇日備禮冊命。王彥超奏，收下石州，獲偽刺 史安彥進。《宋史·王彥超傳》：引兵趣石州，彥超親鼓士乘城，躬冒矢石，數日 下之，擒其守將安彥進獻行在。癸亥，偽沁州刺史李廷誨以城歸順。甲子，皇妹壽 安公主張氏進封晉國長公主。乙丑，東京奏，太師、中書令馮道薨。丙寅，太祖皇 帝神主祔於太廟。庚午，曲赦潞州見禁罪人，除死罪外並釋放。是日，車駕發潞州， 親征劉崇。癸酉，忻州偽監軍李勍殺其刺史趙皋及契丹所遣大將楊努瑚，以州城歸 順。詔授李勍忻州刺史。

wǔ yuè yǐ hài, yǐ shàng shū yòu chéng biān guī dǎng shǒu běn guān, chōng shū mì zhí xué shì yǐ shàng shū hù bù shì láng táo gǔ shǒu běn guān, chōng hàn lín xué shì. sòng shǐ táo gǔ chuán: cóng zhēng tài yuán, shí yú chóng liàng yíng mǔ hòu zhì, gǔ chéng jiān yán yuē: chóng liàng sù liú bù lái, yǒu gù wàng yì. shì zōng pō yí zhī. chóng liàng yòu biǎo chén mǔ bìng, zhào xǔ guī shǎn zhōu jiù yǎng, yǐ gǔ wèi hàn lín xué shì. bǐng zǐ, chē jià zhì tài yuán chéng xià. shì rì, wěi dài zhōu fáng yù shǐ zhèng chù qiān yǐ chéng guī shùn. dīng chǒu, guān bīng yú tài yuán chéng xià, dì qīn zì wèi miǎn, xī lài yǒu chà. shēng dài zhōu wèi jié zhèn, yǐ jìng sāi jūn wèi é, yǐ zhèng chù qiān wèi jié dù shǐ. wù yín, zhǎn wěi mìng shí zhōu cì shǐ ān yàn jìn yú tài yuán chéng xià, yǐ qí jù wáng shī yě. gēng chén, yǐ qián zhōng wǔ jūn jié dù shǐ guō cóng yì wèi tiān píng jūn jié dù shǐ. qiǎn fú yàn qīng guō cóng yì xiàng xùn bái zhòng zàn shǐ yàn chāo děng, lǜ bù qí wàn yú fù xīn zhōu. sòng shǐ fú yàn qīng chuán: yàn qīng zhī xíng yě, shì zōng yǐ bìng rén suī bài, cháo tíng kuì yùn bù jì, wèi yì gōng jī, qiě lìng guān bīng chéng xià, xú tú jìn qǔ. jí zhōu shī rù jìng, fén jìn lì mín wàng fēng kuǎn jiē, jiē yǐ jiǔ lí nüè zhèng, yuàn shū jūn xū yǐ zī bīng lì. shì zōng cóng zhī, ér lián xià shù zhōu. yàn qīng děng jiē yǐ chú liáng wèi bèi, yù xuán jūn, shì zōng bù zhī shěng, nǎi diào shān dōng jìn jùn wǎn jūn shí jì zhī. shì yè dà fēng, fà wū bá shù. rén wǔ, yǐ zǎi chén lǐ gǔ pàn tài yuán xíng fǔ shì. xīn chǒu, shēng fǔ zhōu wèi jié zhèn, yǐ yǒng ān jūn wèi jūn é, yǐ běn zhōu fáng yù shǐ zhé dé yǐ wèi jié dù shǐ.
五月乙亥，以尚書右丞邊歸讜守本官，充樞密直學士；以尚書戶部侍郎陶穀守 本官，充翰林學士。《宋史·陶穀傳》：從征太原，時魚崇諒迎母后至，穀乘間言 曰：「崇諒宿留不來，有顧望意。」世宗頗疑之。崇諒又表陳母病，詔許歸陝州就 養，以穀為翰林學士。丙子，車駕至太原城下。是日，偽代州防禦使鄭處謙以城歸 順。丁丑，觀兵於太原城下，帝親自慰勉，錫賚有差。升代州為節鎮，以靜塞軍為 額，以鄭處謙為節度使。戊寅，斬偽命石州刺史安彥進於太原城下，以其拒王師也。 庚辰，以前忠武軍節度使郭從義為天平軍節度使。遣符彥卿、郭從義、向訓、白重 贊、史彥超等，率步騎萬餘赴忻州。《宋史·符彥卿傳》：彥卿之行也，世宗以並 人雖敗，朝廷饋運不繼，未議攻擊，且令觀兵城下，徐圖進取。及周師入境，汾、 晉吏民望風款接，皆以久罹虐政，願輸軍需以資兵力。世宗從之，而連下數州。彥 卿等皆以芻糧未備，欲旋軍，世宗不之省，乃調山東近郡輓軍食濟之。是夜大風， 髮屋拔樹。壬午，以宰臣李穀判太原行府事。辛丑，升府州為節鎮，以永安軍為軍 額，以本州防禦使折德扆為節度使。

liù yuè guǐ mǎo shuò, zhào bān shī, chē jià fā lí tài yuán. shí dà jí bīng fù, jí zhēng shān dōng huái mèng pú shǎn dīng fū shù wàn, jí gōng qí chéng, dàn xī zhī jiān, qī yú bì qǔ. huì dà yǔ shí xíng, jūn shì láo kǔ, fù yǐ xīn kǒu zhī shī bù zhèn, dì suì jué xuán shī zhī yì. zhǐ huī zhī jiān, pō shāng cōng jù, bù wǔ fēn luàn, wú fù yán zhěng, bù chěng zhī tú é yán xiāng kǒng, suí jūn zī yòng pō yǒu yí shī zhě, zéi chéng zhī xià, liáng cǎo shù shí wàn, xī fén qì zhī. tōng jiàn kǎo yì yǐn jìn yáng jiàn wén lù: liù yuè dàn, zhōu shī nán yuán fǎn fēi, wéi shù bǎi qí, jiān zhī yǐ bù zú qiān rén, zhǎng qiāng chì jiǎ, xuàn qiáo jié tiào liáng yú chéng yú, bū wǎn shā xíng ér chōu tuì. sòng shǐ yào yuán fú chuán: zhào lìng bān shī, yuán fú shàng yán yuē: jìn jūn shén yì, tuì jūn shén nán. shì zōng yuē: yī yǐ wěi qīng. suì bù fèn zú wǔ wèi fāng zhèn ér nán, yuán fú yǐ huī xià wèi hòu diàn. chóng guǒ chū bīng lái zhuī, yuán fú jī zǒu zhī. yǐ sì, chē jià zhì lù zhōu. guǐ chǒu, dì fā lù zhōu. yǐ chǒu, xìng xīn zhèng xiàn. bǐng yín, dì qīn bài sōng líng, jì diàn ér tuì. cì shǒu líng jiāng lì jí jìn líng hù bó yǒu chà. wǔ dài huì yào: xiǎn dé yuán nián èr yuè, chē jià zhēng tài yuán huí, qīn bài sōng líng, wàng líng hào tòng. zhì líng suǒ, fǔ fú āi qì, gǎn yú zuǒ yòu, zài bài qì, jì diàn ér tuì. gēng wǔ, dì zhì zì hé dōng.
六月癸卯朔，詔班師，車駕發離太原。時大集兵賦，及征山東、懷、孟、蒲、 陝丁夫數萬，急攻其城，旦夕之間，期於必取。會大雨時行，軍士勞苦，復以忻口 之師不振，帝遂決旋師之意。指麾之間，頗傷匆遽，部伍紛亂，無復嚴整，不逞之 徒訛言相恐，隨軍資用頗有遺失者，賊城之下，糧草數十萬，悉焚棄之。《通鑑考 異》引《晉陽見聞錄》：六月旦，周師南轅返騑，惟數百騎，間之以步卒千人，長 槍赤甲，衒趫捷跳梁於城隅，晡晚殺行而抽退。《宋史·藥元福傳》：詔令班師， 元福上言曰：「進軍甚易，退軍甚難。」世宗曰：「一以委卿。」遂部分卒伍為方 陣而南，元福以麾下為後殿。崇果出兵來追，元福擊走之。乙巳，車駕至潞州。癸 丑，帝發潞州。乙丑，幸新鄭縣。丙寅，帝親拜嵩陵，祭奠而退。賜守陵將吏及近 陵戶帛有差。《五代會要》：顯德元年二月，車駕征太原回，親拜嵩陵，望陵號慟。 至陵所，俯伏哀泣，感於左右，再拜訖，祭奠而退。庚午，帝至自河東。

qiū qī yuè guǐ yǒu shuò, qián hé xī jūn jié dù shǐ shēn shī hòu zé shòu yòu jiān mén wèi lǜ fǔ fù lǜ. shī hòu zài liáng zhōu suì yú, yǐ suǒ bù jiān shí, fān qíng fǎn fù, zòu qǐ rù cháo, xún liú qí zi wèi liú hòu, bù qí zhào lí rèn, gù zé zhī. yǐ hài, tiān xióng jūn jié dù shǐ wèi wáng fǔ yàn qīng jìn wèi shǒu tài fù, gǎi fēng wèi wáng yùn zhōu guō cóng yì jiā jiān zhōng shū lìng hé yáng liú cí yí zhèn yǒng xìng jūn, jiā jiān shì zhōng lù zhōu lǐ yún jiā jiān shì zhōng hé zhōng wáng yàn chāo yí zhèn xǔ zhōu, jiā jiān shì zhōng xǔ zhōu jié dù shì wèi dōu yú hòu lǐ zhòng jìn yí zhèn sòng zhōu, jiā tóng píng zhāng shì jiān shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ yǐ wǔ xìn jūn jié dù shǐ jiān diàn qián dōu zhǐ huī shǐ zhāng yǒng dé wèi huá zhōu jié dù shǐ, jiā jiǎn xiào tài fù, diǎn jūn rú gù tóng zhōu yào yuán fú yí zhèn shǎn zhōu, jiā jiǎn xiào tài wèi fū zhōu bái zhòng zàn yí zhèn hé yáng, jiā jiǎn xiào tài wèi shǎn zhōu hán tōng yí zhèn cáo zhōu, jiā jiǎn xiào tài fù. dì jí wèi zhī chū, tán qìng yú zhū hóu, shì shǎng cóng zhēng zhī gōng yě. bǐng zǐ, yǐ qián lǐ bù shì láng biān guāng fàn wèi xíng bù shì láng, quán pàn kāi fēng fǔ shì. dīng chǒu, tiān xià bīng mǎ yuán shuài wú yuè guó wáng qián chù jiā tiān xià bīng mǎ dōu yuán shuài xiāng zhōu jié dù shǐ chén wáng ān shěn qí jiā shǒu tài wèi. wù yín, yòu sàn qí cháng shì zhāng kě fù zú. yǐ qián bó zhōu fáng yù shǐ lǐ wàn jīn wèi fū zhōu liú hòu. gēng chén, xìng nán zhuāng. xīn sì, jīng nán jié dù shǐ nán píng wáng gāo bǎo róng jiā shǒu zhōng shū lìng, xià zhōu jié dù shǐ xī píng wáng lǐ yí xìng jiā shǒu tài bǎo, xī jīng liú shǒu wǔ xíng dé xú zhōu wáng yàn dèng zhōu hóu zhāng bìng jiā jiān zhōng shū lìng. guǐ wèi, hú nán wáng jìn kuí jiā jiān zhōng shū lìng tiān dé jūn jié dù shǐ guō xūn bīn zhōu zhé cóng ruǎn ān zhōu lǐ hóng yì bìng jiā jiān shì zhōng yǐ qián huá zhōu jié dù shǐ sūn fāng jiàn wèi tóng zhōu jié dù shǐ, jiā jiān zhōng shū lìng yǐ qián yǒng xìng jūn jié dù shǐ wáng rén hào wèi hé zhōng jié dù shǐ, jiā jiǎn xiào tài wèi. yǐ yǒu, cāng zhōu lǐ huī bèi zhōu wáng ráo zhèn zhōu cáo yīng bìng jiā jiān shì zhōng, jīng zhōu zhāng duó xiāng zhōu wáng jìn yán zhōu yuán zhī bìng jiā jiǎn xiào tài wèi. rén chén, bǎi liáo shàng biǎo, qǐng yǐ jiǔ yuè èr shí sì rì dàn shèng rì wèi tiān qīng jié, cóng zhī. guǐ sì, yǐ zuǒ pú shè jiān mén xià shì láng píng zhāng shì jiān xiū guó shǐ fàn zhì wèi shǒu sī tú jiān mén xià shì láng píng zhāng shì hóng wén guǎn dà xué shì guó lǎo tán yuàn yún: zhōu tài zǔ cháng lìng shì zōng yì fàn zhì, shí wèi qīn wáng, xuān chē gāo dà, mén bù néng róng, shì zōng jí xià mǎ bù rù. jí sì wèi, cóng róng yǔ zhì yuē: qīng suǒ jū jiù zhái yé, mén lóu yī hé xiǎo zāi. yīn wèi zhì dì. yǐ zuǒ pú shè jiān zhōng shū shì láng píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì pàn sān sī lǐ gǔ wèi shǒu sī tú jiān mén xià shì lǎng píng zhāng shì, jiān xiū guó shǐ yǐ zhōng shū shì láng píng zhāng shì wáng pǔ wèi zhōng shū shì láng jiān lǐ bù shàng shū píng zhāng shì jí xián diàn dà xué shì yǐ shū mì yuàn xué shì gōng bù shì láng jǐng fàn wèi zhōng shū shì láng píng zhāng shì, pàn sān sī shū mì shǐ jiǎn xiào tài bǎo tóng píng zhāng shì zhèng rén huì jiā jiān shì zhōng líng wǔ féng jì yè dìng zhōu sūn xíng yǒu xíng zhōu tián jǐng xián bìng jiā jiǎn xiào tài fù jìn zhōu yáng tíng zhāng jiā jiǎn xiào tài bǎo yǐ tài zǐ zhān shì zhào shàng jiāo wèi tài zǐ bīn kè. yǐ wèi, yǐ shū mì fù shǐ yòu jiān mén wèi dà jiāng jūn wèi rén pǔ wèi shū mì shǐ jiǎn xiào tài bǎo. dōng dōu shì lüè yún: yì zhě yǐ rén pǔ bù yóu kē dì jìn, shì zōng yuē: gù cái hé rú ěr! suì yòng zhī. bǐng shēn, yǐ zhōng shū shè rén shǐ guǎn xiū zhuàn pàn guǎn shì liú wēn sǒu wèi lǐ bù shì láng, pàn guǎn rú gù. dīng yǒu, xiāng zhōu jié dù shǐ wáng jìn zú.
秋七月癸酉朔，前河西軍節度使申師厚責授右監門衛率府副率。師厚在涼州歲 余，以所部艱食，蕃情反覆，奏乞入朝，尋留其子為留後，不俟詔離任，故責之。 乙亥，天雄軍節度使、衛王府彥卿進位守太傅，改封魏王；鄆州郭從義加兼中書令； 河陽劉詞移鎮永興軍，加兼侍中；潞州李筠加兼侍中；河中王彥超移鎮許州，加兼 侍中；許州節度、侍衛都虞候李重進移鎮宋州，加同平章事兼侍衛親軍都指揮使； 以武信軍節度使兼殿前都指揮使張永德為滑州節度使，加檢校太傅，典軍如故；同 州藥元福移鎮陝州，加檢校太尉；鄜州白重贊移鎮河陽，加檢校太尉；陝州韓通移 鎮曹州，加檢校太傅。帝即位之初，覃慶於諸侯，是賞從征之功也。丙子，以前禮 部侍郎邊光范為刑部侍郎，權判開封府事。丁丑，天下兵馬元帥、吳越國王錢俶加 天下兵馬都元帥；襄州節度使、陳王安審琦加守太尉。戊寅，右散騎常侍張可復卒。 以前亳州防禦使李萬金為鄜州留後。庚辰，幸南莊。辛巳，荊南節度使、南平王高 保融加守中書令，夏州節度使、西平王李彝興加守太保，西京留守武行德、徐州王 晏、鄧州侯章並加兼中書令。癸未，湖南王進逵加兼中書令；天德軍節度使郭勛、 邠州折從阮、安州李洪義並加兼侍中；以前華州節度使孫方諫為同州節度使，加兼 中書令；以前永興軍節度使王仁鎬為河中節度使，加檢校太尉。乙酉，滄州李暉、 貝州王饒、鎮州曹英並加兼侍中，涇州張鐸、相州王進、延州袁鳷並加檢校太尉。 壬辰，百僚上表，請以九月二十四日誕聖日為天清節，從之。癸巳，以左僕射兼門 下侍郎、平章事、監修國史范質為守司徒兼門下侍郎、平章事、宏文館大學士； 《國老談苑》云：周太祖嘗令世宗詣范質，時為親王，軒車高大，門不能容，世宗 即下馬步入。及嗣位，從容語質曰：「卿所居舊宅耶，門樓一何小哉。」因為治第。 以左僕射兼中書侍郎、平章事、集賢殿大學士、判三司李穀為守司徒兼門下侍朗、 平章事，監修國史；以中書侍郎、平章事王溥為中書侍郎兼禮部尚書、平章事、集 賢殿大學士；以樞密院學士、工部侍郎景范為中書侍郎、平章事，判三司；樞密使、 檢校太保、同平章事鄭仁誨加兼侍中；靈武馮繼業、定州孫行友、邢州田景咸並加 檢校太傅；晉州楊廷璋加檢校太保；以太子詹事趙上交為太子賓客。乙未，以樞密 副使、右監門衛大將軍魏仁浦為樞密使、檢校太保。《東都事略》云：議者以仁浦 不由科第進，世宗曰：「顧才何如耳！」遂用之。丙申，以中書舍人史館修撰、判 館事劉溫叟為禮部侍郎，判館如故。丁酉，相州節度使王進卒。

bā yuè rén shēn shuò, yǐ xuān huī běi yuàn shǐ wú yán zuò wèi yòu jiān mén wèi dà jiāng jūn chōng zhí, yǐ shū mì yuàn zhí xué shì shàng shū yòu chéng biān guī dǎng wèi shàng shū zuǒ chéng chōng zhí. jiǎ chén, xìng nán zhuāng, cì cóng chén shè. yǐ sì, yǐ lì bù shì láng yán kàn wèi gōng bù shàng shū zhì shì. bǐng wǔ, tóng zhōu jié dù shǐ sūn fāng jiàn zú. jǐ yǒu, qián zé zhōu cì shǐ lǐ yàn chóng zé shòu yòu sī yù fù lǜ. gāo píng zhī yì, dì yǔ zéi jūn xiāng yù, jí lìng yàn chóng lǐng bīng shǒu jiāng zhū lǐng, yǐ è kòu zhī guī lù, yàn chóng chū jiàn wáng shī yǐ què, jí shí ér tuì, jí liú chóng bīng bài, guǒ yóu zī lǐng ér dùn, gù yǒu shì zé. rén zǐ, yǐ jīn zhōu fáng yù shǐ wáng huī wèi tóng zhōu liú hòu. guǐ chǒu, yǐ wú yuè guó nèi wài dōu zhǐ huī shǐ wú yán fú wèi níng guó jūn jié dù shǐ jiǎn xiào tài wèi, cóng qián chù zhī qǐng yě. yǐ tài zǐ shǎo shī sòng yàn yún wèi tài zǐ tài shī zhì shì. jiǎ yín, yǐ bīng bù láng zhōng jiān tài cháng bó shì yǐn zhuō wèi guó zi jì jiǔ. bǐng chén, huáng gū gù fú qìng zhǎng gōng zhǔ zhuī fēng yàn guó dà zhǎng gōng zhǔ, lǐ zhòng jìn zhī mǔ yě. dīng sì, yǐ hù bù láng zhōng zhì shì jǐng chū wèi tài pú qīng zhì shì, zǎi chén fàn zhī fù yě. jǐ sì, zhào tíng huá zhōu zhèn guó jūn, yī jiù wèi jùn. gēng wǔ, yǐ gěi shì zhōng liú yuè kāng chéng bìng wèi yòu sàn qí cháng shì. xīn wèi, yǐ zuǒ sàn qí cháng shì péi xùn wèi yù shǐ zhōng chéng, yǐ yù shǐ zhōng chéng zhāng xù wèi bīng bù shì láng, jí xián diàn xué shì pàn yuàn shì sī tú xǔ wèi lì bù shì láng, yǐ zuǒ sàn qí cháng shì xuē chōng yì wèi gōng bù shì láng.
八月壬申朔，以宣徽北院使吳延祚為右監門衛大將軍充職，以樞密院直學士、 尚書右丞邊歸讜為尚書左丞充職。甲辰，幸南莊，賜從臣射。乙巳，以吏部侍郎顏 衎為工部尚書致仕。丙午，同州節度使孫方諫卒。己酉，前澤州刺史李彥崇責授右 司御副率。高平之役，帝與賊軍相遇，即令彥崇領兵守江豬嶺，以遏寇之歸路，彥 崇初見王師已卻，即時而退，及劉崇兵敗，果由茲嶺而遁，故有是責。壬子，以金 州防禦使王暉為同州留後。癸丑，以吳越國內外都指揮使吳延福為寧國軍節度使、 檢校太尉，從錢俶之請也。以太子少師宋彥筠為太子太師致仕。甲寅，以兵部郎中 兼太常博士尹拙為國子祭酒。丙辰，皇姑故福慶長公主追封燕國大長公主，李重進 之母也。丁巳，以戶部郎中致仕景初為太僕卿致仕，宰臣范之父也。己巳，詔停華 州鎮國軍，依舊為郡。庚午，以給事中劉悅、康澄並為右散騎常侍。辛未，以左散 騎常侍裴巽為御史中丞，以御史中丞張煦為兵部侍郎，集賢殿學士、判院事司徒詡 為吏部侍郎，以左散騎常侍薛沖乂為工部侍郎。

jiǔ yuè rén shēn shuò, yǐ dōng jīng jiù zhái wèi huáng jiàn chán yuàn. jiǎ xū, yǐ wǔ ān jūn jié dù fù shǐ zhī tán zhōu jūn fǔ shì zhōu xíng féng wèi è zhōu jié dù shǐ, zhī tán zhōu jūn fǔ shì, jiā jiǎn xiào tài wèi. bǐng xū, yòu tún wèi jiāng jūn xuē xùn chú míng, liú shā mén dǎo, zuò jiān yōng bīng cāng, zòng lì zú póu liǎn yě. jǐ hài, yǐ yòu pú shè zhì shì hán zhāo yǔn zuǒ pú shè zhì shì yáng níng shì bìng wèi tài zǐ tài bǎo zhì shì, yǐ tài zǐ tài fù zhì shì lǐ sù wèi tài zǐ tài shī zhì shì. xīn chǒu, zhǎn sòng zhōu xún jiǎn gòng fèng guān fù dōu zhī zhú fèng lín yú níng líng xiàn, zuò dào lüè shāng chuán bù bǔ huò yě.
九月壬申朔，以東京舊宅為皇建禪院。甲戌，以武安軍節度副使、知潭州軍府 事周行逢為鄂州節度使，知潭州軍府事，加檢校太尉。丙戌，右屯衛將軍薛訓除名， 流沙門島，坐監雍兵倉，縱吏卒掊斂也。己亥，以右僕射致仕韓昭允、左僕射致仕 楊凝式並為太子太保致仕，以太子太傅致仕李肅為太子太師致仕。辛丑，斬宋州巡 檢供奉官、副都知竹奉璘於寧陵縣，坐盜掠商船不捕獲也。

dōng shí yuè jiǎ chén, zuǒ yǔ lín dà jiāng jūn mèng hàn qīng cì sǐ, zuò jiān nà hòu qǔ hào yú yě. bǐng wǔ, yǐ ān zhōu jié dù shǐ lǐ hóng yì wèi qīng zhōu jié dù shǐ, yǐ bèi zhōu jié dù shǐ wáng ráo wèi xiāng zhōu jié dù shǐ, yǐ xú zhōu jié dù shǐ wáng yàn wèi xī jīng liú shǒu, yǐ xī jīng liú shǒu wǔ xíng dé wèi xú zhōu jié dù shǐ. wù shēn, yǐ lóng jié zuǒ xiāng dōu zhǐ huī shǐ sì zhōu fáng yù shǐ hán lìng kūn wèi yáng zhōu jié dù shǐ, chōng shì wèi mǎ jūn dōu zhǐ huī shǐ yǐ hǔ jié yòu xiāng dōu zhǐ huī shǐ yǒng zhōu fáng yù shǐ lǐ jì xūn wèi lì zhōu jié dù shǐ, chōng shì wèi bù jūn dōu zhǐ huī shǐ. jǐ yǒu, tài zǐ tài bǎo zhì shì yáng níng shì zú. zhào ān bèi èr zhōu yī jiù wèi fáng yù zhōu, qí jūn é bìng tíng. rén zǐ, yǐ jīn shàng wèi yǒng zhōu fáng yù shǐ, yī qián diàn qián dōu yú hòu. wù wǔ, jiān xiū guó shǐ lǐ gǔ děng shàng yán yuē: qiè yǐ zì gǔ wáng zhě xián jiàn shǐ guān, jūn chén xiàn tì zhī móu jiē xū bèi zài, jiā guó ān wēi zhī dào dé yǐ zhí shū. lì dài yǐ lái, qí míng bù yī. rén jūn yán dòng, zé qǐ jū zhù chuàng yú lèi cháo fǔ xiāng jīng lún, zé shí zhèng jì xìng yú qián dài. rán hòu cǎi qí shì shí, biān zuò shǐ shū. gài yuán wén jiàn zhī jiān xū yǒu lái chù, jì lù zhī jì dé yǐ shěn xiáng. jīn zhī zuǒ yòu qǐ jū láng, jí gǔ zhī zuǒ yòu shǐ yě. táng wén zōng cháo, mìng qí guān zhí bǐ, lì yú diàn jiē chī tóu zhī xià, yǐ jì zhèng shì. hòu zé míng zōng cháo, mìng duān míng diàn jí shū mì zhí xué shì, jiē lún xiū rì lì, xuán sòng shǐ guān, yǐ bèi zuǎn xiū. jí jìn cháo, cǐ shì jiē fèi, shǐ guān wéi píng bǎi sī bào zhuàng, guǎn sī dàn qǔ liǎng shěng zhì shū, cǐ wài suī yǒu fǎng wén, lì fēi duān dì. fú zì xiān huáng dì chuàng kāi chāng yùn, jí huáng dì bì xià zuǎn sì pī jī, qí shèng dé wǔ gōng shén móu ruì lüè, ér jiē wàn jǐ yòu mì, dān jìn shēn yán, fēi wài chén zhī suǒ zhī, qǐ shù liáo zhī kě fǎng. cǐ hòu yù wàng yǐ zī xún zhī shì cái zhì zhī guī, bié mìng jìn chén xuán jù chāo lù, měi dāng xiū zhuàn rì lì, jí lìng fēng fù shǐ chén, shù guó shì wú lòu lüè zhī wén, zhí yè miǎn shū yí zhī jiù. cóng zhī. yīn mìng shū mì zhí xué shì, qǐ jīn hòu yú shū mì shǐ chù, zhú yuè chāo lù shì jiàn, sòng fù shǐ guǎn. jǐ wèi, gòng fèng guān hǎo guāng tíng qì shì, zuò zài yè xiàn xún jiǎn rì, xié sī duàn shā píng rén yě. shì rì dà yuè, dì qīn lín zhī. dì zì gāo píng zhī yì, dǔ zhū jūn wèi shén yán zhěng, suì yǒu tuì què, zhì shì mìng jīn shàng yī gài jiǎn yuè, xuǎn wǔ yì chāo jué zhě, shǔ wèi diàn qián zhū bān, yīn shì yǒu sàn yuán sàn zhǐ huī shǐ nèi diàn zhí sàn dōu tóu tiě qí kòng hè zhī hào. fù mìng zǒng róng zhě, zì lóng jié hǔ jié yǐ jiàng, yī yī xuǎn zhī, lǎo ruò léi xiǎo zhě qù zhī, zhū jūn shì wǔ, wú bù jīng dāng. yóu shì bīng jiǎ zhī shèng, jìn dài wú bǐ, qiě jiǎn rǒng shí zhī fèi yān. wǔ dài huì yào: xiǎn dé yuán nián, shàng wèi shì chén yuē: shì wèi bīng shì lǎo shào xiāng bàn, qiáng nuò bù fēn, gài xùn rén qíng, bù néng xuǎn liàn. jīn chūn zhèn zài gāo píng, yǔ liú chóng jí fān jūn xiāng yù, lín dí yǒu zhǐ shǐ bù qián zhě, gǒu fēi zhèn qīn dāng jiān zhèn, jǐ zhì sàng bài. kuàng bǎi hù nóng fū, wèi néng shàn yī jiǎ shì, qiě bīng zài jīng bù zài zhòng, yí lìng yī yī diǎn xuǎn, jīng ruì zhě shēng zài shàng jūn, qiè nuò zhě rèn cóng ān biàn, shù qī kě yòng, yòu bù xū fèi. xiān shì, shàng àn yú gāo píng, guān qí tuì suō, kǎi rán yǒu chéng gé zhī zhì. yòu yǐ xiāo yǒng zhī shì, duō wèi wài zhū hóu suǒ zhàn, rú shì zhào mù tiān xià háo jié, bù yǐ cǎo zé wèi zǔ, zài yú què xià, gōng qīn shì yuè, xuǎn wǔ yì chāo jué jí yǒu shēn shǒu zhě, fēn shǔ wèi diàn qián zhū bān.
冬十月甲辰，左羽林大將軍孟漢卿賜死，坐監納厚取耗余也。丙午，以安州節 度使李洪義為青州節度使，以貝州節度使王饒為相州節度使，以徐州節度使王晏為 西京留守，以西京留守武行德為徐州節度使。戊申，以龍捷左廂都指揮使、泗州防 御使韓令坤為洋州節度使，充侍衛馬軍都指揮使；以虎捷右廂都指揮使、永州防禦 使李繼勛為利州節度使，充侍衛步軍都指揮使。己酉，太子太保致仕楊凝式卒。詔 安、貝二州依舊為防禦州，其軍額並停。壬子，以今上為永州防禦使，依前殿前都 虞候。戊午，監修國史李穀等上言曰：「竊以自古王者咸建史官，君臣獻替之謀皆 須備載，家國安危之道得以直書。歷代已來，其名不一。人君言動，則起居注創於 累朝；輔相經綸，則時政記興於前代。然後采其事實，編作史書。蓋緣聞見之間須 有來處，記錄之際得以審詳。今之左右起居郎，即古之左右史也。唐文宗朝，命其 官執筆，立於殿階螭頭之下，以紀政事。後則明宗朝，命端明殿及樞密直學士，皆 輪修日曆，旋送史官，以備纂修。及近朝，此事皆廢，史官惟憑百司報狀，館司但 取兩省制書，此外雖有訪聞，例非端的。伏自先皇帝創開昌運，及皇帝陛下纘嗣丕 基，其聖德武功、神謀睿略，而皆萬幾宥密，丹禁深嚴，非外臣之所知，豈庶僚之 可訪。此後欲望以諮詢之事、裁製之規，別命近臣旋具抄錄，每當修撰日曆，即令 封付史臣，庶國事無漏略之文，職業免疏遺之咎。」從之。因命樞密直學士，起今 後於樞密使處，逐月抄錄事件，送付史館。己未，供奉官郝光庭棄市，坐在葉縣巡 檢日，挾私斷殺平人也。是日大閱，帝親臨之。帝自高平之役，睹諸軍未甚嚴整， 遂有退卻，至是命今上一概簡閱，選武藝超絕者，署為殿前諸班，因是有散員、散 指揮使、內殿直、散都頭、鐵騎、控鶴之號。復命總戎者，自龍捷、虎捷以降，一 一選之，老弱羸小者去之，諸軍士伍，無不精當。由是兵甲之盛，近代無比，且減 冗食之費焉。《五代會要》：顯德元年，上謂侍臣曰：「侍衛兵士老少相半，強懦 不分，蓋徇人情，不能選練。今春朕在高平，與劉崇及蕃軍相遇，臨敵有指使不前 者，苟非朕親當堅陣，幾至喪敗。況百戶農夫，未能贍一甲士，且兵在精不在眾， 宜令一一點選，精銳者升在上軍，怯懦者任從安便，庶期可用，又不虛費。」先是， 上按於高平，觀其退縮，慨然有懲革之志。又以驍勇之士，多為外諸侯所占，如是 召募天下豪傑，不以草澤為阻，在於闕下，躬親試閱，選武藝超絕及有身首者，分 署為殿前諸班。

shí yī yuè wù yín, yǐ tài zǐ bīn kè shí guāng zàn wèi bīng bù shàng shū zhì shì. rén wǔ, zhèn zhōu jié dù shǐ cáo yīng zú. yǐ yǒu, yǐ chán zhōu jié dù shǐ guō chóng wèi zhèn zhōu jié dù shǐ. yǐ wèi, yǐ jīng nán jié dù fù shǐ guī zhōu cì shǐ gāo bǎo xù wèi níng jiāng jūn jié dù shǐ jiǎn xiào tài wèi, chōng jīng nán jié dù xíng jūn sī mǎ. wù xū, zhào zǎi chén lǐ gǔ jiān zhú hé dī. xiān shì, yùn zhōu jiè hé jué, shù zhōu zhī dì hóng liú wèi huàn, gù mìng gǔ zhì zhī. yì dīng fū liù wàn rén, sān shí rì ér bà.
十一月戊寅，以太子賓客石光贊為兵部尚書致仕。壬午，鎮州節度使曹英卒。 乙酉，以澶州節度使郭崇為鎮州節度使。乙未，以荊南節度副使、歸州刺史高保勖 為寧江軍節度使、檢校太尉，充荊南節度行軍司馬。戊戌，詔宰臣李穀監築河堤。 先是，鄆州界河決，數州之地洪流為患，故命穀治之。役丁夫六萬人，三十日而罷。

shí èr yuè jǐ yǒu, tài zǐ tài shī hóu yì yǐ běn guān zhì shì.
十二月己酉，太子太師侯益以本官致仕。