tǔ bō, běn hàn xī qiāng zhī dì, huò yún nán liáng tū fà lì lù gū zhī hòu, qí zi sūn yǐ tū fà wèi guó hào, yǔ é wèi tǔ bō. guó rén hào qí zhǔ wèi zàn pǔ, zhì dà lùn xiǎo lùn yǐ lǐ guó shì. qí sú suí xù mù wú cháng jū, rán yì yǒu chéng guō, dū chéng hào luó xiē chéng. bù zhī jié hòu, yǐ mài shú wèi suì shǒu.
吐蕃,本漢西羌之地,或雲南涼禿髮利鹿孤之後,其子孫以禿髮為國號,語訛 為吐蕃。國人號其主為贊普,置大論、小論以理國事。其俗隨畜牧無常居,然亦有 城郭,都城號邏些城。不知節候,以麥熟為歲首。
táng shí lǚ wèi biān huàn. chū, táng fēn tiān xià wèi shí dào, hé xī lǒng yòu sān shí sān zhōu, liáng zhōu zuì wèi dà zhèn. tiān bǎo zhì bā jiān, mù mǎ sān shí wàn, yòu zhì dōu hù yǐ kòng zhì zhī. ān lù shān zhī luàn, sù zōng zài líng wǔ, xī zhào hé xī shù zú shōu fù liǎng jīng, tǔ bō chéng xū qǔ hé xī lǒng yòu, huá rén bǎi wàn jiē xiàn yú tǔ bō. kāi chéng shí, cháo tíng cháng qiǎn shǐ zhì xī yù, jiàn gān liáng guā shā děng zhōu chéng yì rú gù, xiàn tǔ bō zhī rén jiàn táng shǐ zhě jīng jié, jiā dào yíng hū tì qì yuē: huáng dì yóu niàn xiàn tǔ bō shēng líng fǒu? qí rén jiē tiān bǎo zhōng xiàn tǔ bō zhě zi sūn, qí yǔ yán xiǎo é, ér yī fú wèi gǎi.
唐時屢為邊患。初,唐分天下為十道,河西、隴右三十三州,涼州最為大鎮。 天寶置八監,牧馬三十萬,又置都護以控制之。安祿山之亂,肅宗在靈武,悉召河 西戍卒收復兩京,吐蕃乘虛取河西、隴右,華人百萬皆陷於吐蕃。開成時,朝廷嘗 遣使至西域,見甘、涼、瓜、沙等州城邑如故,陷吐蕃之人見唐使者旌節,夾道迎 呼涕泣曰:「皇帝猶念陷吐蕃生靈否?」其人皆天寶中陷吐蕃者子孫,其語言小訛, 而衣服未改。
zhì wǔ dài shí, tǔ bō yǐ wēi ruò, huí gú dǎng xiàng zhū qiāng yí fēn qīn qí dì, ér bù yǒu qí rén mín. zhí zhōng guó shuāi luàn, bù néng fǔ yǒu, wéi gān liáng guā shā sì zhōu cháng zì tōng yú zhōng guó. gān zhōu wèi huí gú yá zhàng, ér liáng guā shā sān zhōu jiāng lì yóu chēng táng guān, shù lái qǐng mìng. zì liáng tài zǔ shí, cháng yǐ líng wǔ jié dù shǐ jiān lǐng hé xī jié dù, ér guān chá gān sù wēi děng zhōu, rán suī yǒu qí míng, ér liáng zhōu zì lì shǒu jiāng. táng zhǎng xìng sì nián, liáng zhōu liú hòu sūn chāo qiǎn dà jiāng tuò bá chéng qiān jí sēng dào shì qí lǎo yáng tōng xìn děng zhì jīng shī, míng zōng bài sūn chāo jié dù shǐ. qīng tài yuán nián, liú hòu lǐ wén qiān lái qǐng mìng. hòu shù nián, liáng zhōu rén zhú chū wén qiān, líng wǔ féng huī qiǎn yá jiāng wú jì xìng dài wén qiān wèi liú hòu, shì shí tiān fú qī nián. míng nián, jìn gāo zǔ qiǎn jīng zhōu yā yá chén yán huī jī zhào shū ān fǔ liáng zhōu, liáng zhōu rén gòng jié liú yán huī, lì yǐ wèi cì shǐ. zhì hàn yǐn dì shí, liáng zhōu liú hòu zhé bū jiā shī lái qǐng mìng, hàn jí yǐ wèi jié dù shǐ. jiā shī, tǔ háo yě. zhōu guǎng shùn èr nián, jiā shī qiǎn rén shì mǎ jīng shī. shì shí shū mì shǐ wáng jùn yòng shì, jùn gù rén shēn shī hòu zhě, shǎo qǐ dào zéi, wèi yǎn zhōu yá jiāng, yǔ jùn xiāng yǒu shàn. hòu jùn guì, shī hòu bì yī péng shǒu, rì hòu jùn chū, mǎ qián sù yǐ jī hán, jùn wèi yǒu yǐ fā. ér jiā shī děng lái qǐng shuài, jùn jí jiàn yán, liáng zhōu shēn rù yí dí, zhōng guó wèi cháng mìng lì, qǐng shuài mù fǔ lǜ gòng fèng guān néng wǎng zhě. yuè yú, wú yīng mù zhě, nǎi zòu qǐ shī hòu wèi zuǒ wèi jiāng jūn, yǐ ér bài hé xī jié dù shǐ. shī hòu zhì liáng zhōu, zòu jiàn yā yá fù shǐ cuī hǔ xīn yáng fēi gǔ shǒu lǐng shěn niàn bān děng, jí zhōng guó liú rén zǐ sūn wáng tíng hàn wēn chóng lè liú shǎo yīng wèi jiāng lì, yòu zì ān guó zhèn zhì liáng zhōu lì sān zhōu yǐ kòng è zhū qiāng, yòng qí qiú háo wèi cì shǐ. rán liáng zhōu yí xià zá chù, shī hòu xiǎo rén, bù néng fǔ yǒu, zhì shì zōng shí, shī hòu liú qí zi ér táo guī, liáng zhōu suì jué yú zhōng guó. dú guā shā èr zhōu, zhōng wǔ dài cháng lái.
至五代時,吐蕃已微弱,回鶻、党項諸羌夷分侵其地,而不有其人民。值中國 衰亂,不能撫有,惟甘、涼、瓜、沙四州常自通於中國。甘州為回鶻牙帳,而涼、 瓜、沙三州將吏猶稱唐官,數來請命。自梁太祖時,常以靈武節度使兼領河西節度, 而觀察甘、肅、威等州,然雖有其名,而涼州自立守將。唐長興四年,涼州留後孫 超遣大將拓拔承謙及僧道士耆老楊通信等至京師,明宗拜孫超節度使。清泰元年, 留後李文謙來請命。後數年,涼州人逐出文謙,靈武馮暉遣牙將吳繼興代文謙為留 後,是時天福七年。明年,晉高祖遣涇州押牙陳延暉齎詔書安撫涼州,涼州人共劫 留延暉,立以為刺史。至漢隱帝時,涼州留後折逋嘉施來請命,漢即以為節度使。 嘉施,土豪也。周廣順二年,嘉施遣人市馬京師。是時樞密使王峻用事,峻故人申 師厚者,少起盜賊,為兗州牙將,與峻相友善。後峻貴,師厚弊衣蓬首,日候峻出, 馬前訴以饑寒,峻未有以發。而嘉施等來請帥,峻即建言,涼州深入夷狄,中國未 嘗命吏,請帥募府率供奉官能往者。月余,無應募者,乃奏起師厚為左衛將軍,已 而拜河西節度使。師厚至涼州,奏薦押牙副使崔虎心、陽妃谷首領沈念般等,及中 國留人子孫王廷翰、溫崇樂、劉少英為將吏,又自安國鎮至涼州立三州以控扼諸羌, 用其酋豪為刺史。然涼州夷夏雜處,師厚小人,不能撫有,至世宗時,師厚留其子 而逃歸,涼州遂絕於中國。獨瓜、沙二州,終五代常來。
shā zhōu, liáng kāi píng zhōng, yǒu jié dù shǐ zhāng fèng, zì hào jīn shān bái yī tiān zǐ. zhì táng zhuāng zōng shí, huí gú lái cháo, shā zhōu liú hòu cáo yì jīn yì qiǎn shǐ fù huí gú yǐ lái, zhuāng zōng bài yì jīn wèi guī yì jūn jié dù shǐ guā shā děng zhōu guān chá chù zhì děng shǐ. jìn tiān fú wǔ nián, yì jīn zú, zi yuán dé lì. zhì qī nián, shā zhōu cáo yuán zhōng guā zhōu cáo yuán shēn jiē qiǎn shǐ lái. zhōu shì zōng shí, yòu yǐ yuán zhōng wèi guī yì jūn jié dù shǐ, yuán gōng wèi guā zhōu tuán liàn shǐ. qí suǒ gòng gāng shā líng yáng jiǎo bō sī jǐn ān xī bái chī jīn xīng fán dà péng shā mào hè yù tuán, jiē yīn qí lái zhě yǐ míng jiàn, ér qí zú lì shì cì, shǐ jiē shī qí jì.
沙州,梁開平中,有節度使張奉,自號「金山白衣天子」。至唐莊宗時,回鶻 來朝,沙州留後曹義金亦遣使附回鶻以來,莊宗拜義金為歸義軍節度使、瓜沙等州 觀察處置等使。晉天福五年,義金卒,子元德立。至七年,沙州曹元忠、瓜州曹元 深皆遣使來。周世宗時,又以元忠為歸義軍節度使,元恭為瓜州團練使。其所貢 岡砂、羚羊角、波斯錦、安西白絺、金星礬、大鵬砂、眊褐、玉團,皆因其來者以 名見,而其卒立世次,史皆失其紀。
ér tǔ bō bù jiàn yú liáng shì. táng tiān chéng sān nián, huí gú wáng rén yù lái cháo, tǔ bō yì qiǎn shǐ fù yǐ lái, zì cǐ shù zhì zhōng guó. míng zōng cháng yù duān míng diàn jiàn qí shǐ zhě, wèn qí yá zhàng suǒ jū, yuē: xī qù jīng zhōu èr qiān lǐ. míng zōng cì yǐ hǔ pí, rén yī zhāng, jiē pī yǐ bài, wěi shēn wǎn zhuǎn, luò qí zhān mào, fā luàn rú péng, míng zōng jí zuǒ yòu jiē dà xiào. zhì hàn yǐn dì shí, yóu lái cháo, hòu suì bù fù zhì, shǐ yì shī qí jūn shì yún.
而吐蕃不見於梁世。唐天成三年,回鶻王仁裕來朝,吐蕃亦遣使附以來,自此 數至中國。明宗嘗御端明殿見其使者,問其牙帳所居,曰:「西去涇州二千里。」 明宗賜以虎皮,人一張,皆披以拜,委身宛轉,落其氈帽,發亂如蓬,明宗及左右 皆大笑。至漢隱帝時,猶來朝,後遂不復至,史亦失其君世雲。
huí gú, qí xiān xiōng nú zhī zhǒng yě. hòu wèi shí, hào wèi tiě lēi, yì míng huí hé. táng yuán hé sì nián, běn guó kě hàn qiǎn shǐ shàng yán, gǎi wèi huí gú, yì qǔ huí xuán bó jī, rú gú zhī xùn jié yě. běn yá zài tiān dé xī běi pó líng shuǐ shàng, jù jīng shī bā qiān yú lǐ. táng tiān bǎo zhōng, ān lù shān fàn què, yǒu zhù guó tǎo zéi zhī gōng, lèi cháo shàng zhǔ, zì hào tiān jiāo, dà wèi táng cháo zhī huàn. huì chāng chū, qí guó wèi xiá jiá sī suǒ qīn, bù zú rǎo luàn, nǎi yí zhàng zhì tiān dé zhèn wǔ jiān. shí wèi shí xióng liú miǎn suǒ xí, pò zhī, fù wèi yōu zhōu jié dù shǐ zhāng zhòng wǔ suǒ gōng, yú zhòng xī bēn, guī yú tǔ bō, tǔ bō chù zhī gān zhōu, yóu shì zú zhàng wēi ruò. qí hòu shí tōng zhōng guó, shì yǐ zhōng guó wèi jiù, cháo tíng měi cì shū zhào, yì cháng yǐ shēng hū zhī.
回鶻,其先匈奴之種也。後魏時,號為鐵勒,亦名回紇。唐元和四年,本國可 汗遣使上言,改為回鶻,義取迴旋搏擊,如鶻之迅捷也。本牙在天德西北婆陵水上, 距京師八千餘里。唐天寶中,安祿山犯闕,有助國討賊之功,累朝尚主,自號「天 驕」,大為唐朝之患。會昌初,其國為黠戛斯所侵,部族擾亂,乃移帳至天德、振 武間。時為石雄、劉沔所襲,破之,復為幽州節度使張仲武所攻,餘眾西奔,歸於 吐蕃,吐蕃處之甘州,由是族帳微弱。其後時通中國,世以中國為舅,朝廷每賜書 詔,亦常以甥呼之。
liáng gān huà yuán nián shí yī yuè, qiǎn dū du zhōu yì yán děng rù cháo jìn gòng, tài zǔ yù cháo yuán diàn yǐn duì, yǐ yì yán wèi yòu jiān mén wèi dà jiāng jūn tóng zhèng, yǐ shí shòu ér shí lùn sī bìng wèi yòu qiān niú wèi jiāng jūn tóng zhèng, réng yǐ zuǒ jiān mén wèi jiāng jūn yáng zhǎo chōng yā lǐng huí gú hái fān shǐ, wǔ dài huì yào: yǐ yì yán wèi yòu jiān mén wèi dà jiāng jūn tóng zhèng, dì lüè mài zhī shí lùn sī bìng wèi zuǒ qiān niú wèi jiāng jūn tóng zhèng, lǐ wū zhū ān yán shān bìng wèi yòu qiān niú wèi jiāng jūn tóng zhèng, réng yǐ zuǒ yán mén wèi shàng jiāng jūn yáng zhǎo wèi zuǒ xiāo wèi shàng jiāng jūn, chōng yā lǐng huí gú hái fān shǐ.
梁乾化元年十一月,遣都督周易言等入朝進貢,太祖御朝元殿引對,以易言為 右監門衛大將軍同正,以石壽兒、石論思並為右千牛衛將軍同正,仍以左監門衛將 軍楊沼充押領回鶻還蕃使,《五代會要》:以易言為右監門衛大將軍同正,弟略麥 之、石論思並為左千牛衛將軍同正,李屋珠、安鹽山並為右千牛衛將軍同正,仍以 左鹽門衛上將軍楊沼為左驍衛上將軍,充押領回鶻還番使。
tōng shì shè rén chóu yuán tōng wèi pàn guān, hòu cì zēng bó, fàng lìng guī guó, yòu cì qí rù cháo sēng níng lú yí lǐ sī yí yán jiǎn děng zǐ yī.
通事舍人仇元通為 判官,厚賜繒帛,放令歸國,又賜其入朝僧凝盧、宜李思、宜延籛等紫衣。
hòu táng tóng guāng èr nián sì yuè, qí běn guó quán zhī kè hán rén měi qiǎn dū du lǐ yǐn shì jiā fù shǐ tiě lín dōu jiān yáng fú ān děng gòng liù shí liù rén lái gòng fāng wù, bìng xiàn shàn mǎ jiǔ pǐ. zhuāng zōng zhào duì yú wén míng diàn, nǎi mìng sī nóng qīng zhèng jī jiāng zuò shǎo jiān hé yán sì chí jié cè rén měi wèi yīng yì kè hán. zhì qí nián shí yī yuè, rén měi zú, qí dì dí yín sì lì, qiǎn dū du ān qiān děng cháo gòng. dí yín zú, ōu yáng shǐ: tóng guāng sì nián, dí yín zú.
後唐同光二年四月,其本國權知可汗仁美遣都督李引釋迦、副使鐵林、都監楊 福安等共六十六人來貢方物,並獻善馬九匹。莊宗召對於文明殿,乃命司農卿鄭績、 將作少監何延嗣持節冊仁美為英義可汗。至其年十一月,仁美卒,其弟狄銀嗣立, 遣都督安千等朝貢。狄銀卒,《歐陽史》:同光四年,狄銀卒。
ā duō yù lì, yì qiǎn shǐ lái gòng míng mǎ. tiān chéng sān nián èr yuè, qí quán zhī kè hán rén yù qiǎn dū du lǐ ā shān děng yī bǎi èr shí rén rù gòng, míng zōng zhào duì yú chóng yuán diàn, cì wù yǒu chà. qí nián sān yuè, mìng shǐ cè rén yù wèi shùn huà kè hán. sì nián, yòu qiǎn dōu dū chè bō děng wǔ rén lái cháo, shòu chè bō děng huái huà sī gē, qiǎn mìng hái fān. zhǎng xìng yuán nián shí èr yuè, qiǎn shǐ dí wèi sī sān shí yú rén, jìn mǎ bā shí pǐ yù yī tuán. sì nián qī yuè, fù qiǎn dū du lǐ wèi děng sān shí rén lái cháo, jìn bái gú yī lián, míng zōng zhào duì yú guǎng shòu diàn, hòu jiā xī jī, réng mìng jiě fàng qí gú. qīng tài èr nián qī yuè, qiǎn dū du chén fú hǎi yǐ xià qī shí bā rén, jìn mǎ sān bǎi liù shí pǐ yù èr shí tuán. bā yuè, chì huí gú cháo gòng shǐ mì lù dū du chén fú hǎi kě huái huà láng jiāng, fù shǐ dá xī xiāng wēn kě huái huà sī jiē, jiān shǐ qū mì lù ā bō kě guī dé sī gē, pàn guān ān jūn kě huái huà sī gē.
阿咄欲立,亦 遣使來貢名馬。天成三年二月,其權知可汗仁裕遣都督李阿山等一百二十人入貢, 明宗召對於崇元殿,賜物有差。其年三月,命使冊仁裕為順化可汗。四年,又遣都 督掣撥等五人來朝,授掣撥等懷化司戈,遣命還蕃。長興元年十二月,遣使翟未思 三十餘人,進馬八十匹、玉一團。四年七月,復遣都督李未等三十人來朝,進白鶻 一聯,明宗召對於廣壽殿,厚加錫齎,仍命解放其鶻。清泰二年七月,遣都督陳福 海已下七十八人,進馬三百六十匹、玉二十團。八月,敕回鶻朝貢使、密錄都督陳 福海可懷化郎將,副使達奚相溫可懷化司階,監使屈密錄阿撥可歸德司戈,判官安 均可懷化司戈。
jìn tiān fú sān nián shí yuè, qiǎn shǐ dū du lǐ wàn quán děng cháo gòng, yǐ wàn quán wèi guī yì dà jiāng jūn, jiān shǐ léi fú dé wèi shùn huà jiāng jūn. sì nián sān yuè, yòu qiǎn dū du zhuāi lǐ dūn lái cháo, jiān gòng fāng wù. qí yuè, mìng wèi wèi qīng xíng dé zhāo chí jié jiù cè wèi fèng huà kè hán. ōu yáng shǐ jìn gāo zǔ shí, yòu jiā cè mìng, ā duō yù bù zhī qí wèi dí yín qīn shū, yì bù zhī qí lì zú, ér rén yù qì wǔ dài cháng lái cháo gòng, shǐ yì shī qí jì.
晉天福三年十月,遣使都督李萬全等朝貢,以萬全為歸義大將軍,監使雷福德 為順化將軍。四年三月,又遣都督拽里敦來朝,兼貢方物。其月,命衛尉卿邢德昭 持節就冊為奉化可汗。《歐陽史「晉高祖時,又加冊命,阿咄欲不知其為狄銀親疏, 亦不知其立卒,而仁裕訖五代常來朝貢,史亦失其紀。
wǔ nián zhēng yuè, qiǎn dū du shí hǎi jīn děng lái gòng liáng mǎ bǎi sì, bìng bái yù tuán bái yù ān pèi děng, xiè qí fēng cè.
五年正月,遣都督石海 金等來貢良馬百駟,並白玉團、白玉鞍轡等,謝其封冊。
hàn gān yòu yuán nián wǔ yuè, qiǎn shǐ lǐ wū děng rù cháo gòng mǎ bìng bái yù yào wù děng. qī yuè, yǐ rù cháo shǐ lǐ wū wèi guī dé dà jiāng jūn, fù shǐ ān tiě shān jiān shǐ mò xiāng wēn wèi guī dé jiāng jūn, pàn guān dí máo gē wèi huái huà jiāng jūn.
漢乾祐元年五月,遣使李屋等入朝貢馬並白玉、藥物等。七月,以入朝使李屋 為歸德大將軍,副使安鐵山、監使末相溫為歸德將軍,判官翟毛哥為懷化將軍。
zhōu guǎng shùn yuán nián èr yuè, qiǎn shǐ bìng mó ní gòng yù tuán qī shí yǒu qī, bái chī diāo pí máo niú wěi yào wù děng. xiān shì, jìn hàn yǐ lái, huí gú měi zhì jīng shī, jìn mín yǐ sī shì yì, qí suǒ yǒu bǎo huò jiē yù zhī rù guān, mín jiān shì yì zhě zuì zhī. zhì shì, zhōu tài zǔ mìng chú qù jiù fǎ, měi huí gú lái zhě, tīng sī xià jiāo yì, guān zhōng bù dé jìn jié, yóu shì yù zhī jià zhí shí sǔn qī bā. xiǎn dé liù nián èr yuè, yòu qiǎn shǐ cháo gòng, xiàn yù bìng gāng shā děng wù, jiē bù nà, suǒ rù mǎ liàng gěi jià qián. shí shì zōng yǐ yù suī chēng bǎo, wú yì guó yòng, gù yīn ér què zhī.
周廣順元年二月,遣使並摩尼貢玉團七十有七,白絺、貂皮、氂牛尾、藥物等。 先是,晉、漢已來,回鶻每至京師,禁民以私市易,其所有寶貨皆鬻之入官,民間 市易者罪之。至是,周太祖命除去舊法,每回鶻來者,聽私下交易,官中不得禁詰, 由是玉之價直十損七八。顯德六年二月,又遣使朝貢,獻玉並岡砂等物,皆不納, 所入馬量給價錢。時世宗以玉雖稱寶,無益國用,故因而卻之。
gāo lì, běn fú yú zhī bié zhǒng. qí guó dōu píng rǎng chéng, jí hàn lè làng jùn zhī gù dì, zài jīng shī dōng sì qiān yú lǐ. dōng dù hǎi zhì yú xīn luó, xī běi dù liáo shuǐ zhì yú yíng zhōu, nán dù hǎi zhì yú bǎi jì, běi zhì mò hé, dōng xī sān qiān yī bǎi lǐ, nán běi èr qiān lǐ. qí guān dà zhě hào dà duì lú, bǐ yī pǐn, zǒng zhī guó shì, sān nián yī dài, ruò chēng zhí zhě bù jū nián xiàn duì lú yǐ xià guān zǒng shí èr jí. wài zhì zhōu xiàn liù shí yú, dài chéng zhì nù sà yī rén, bǐ dū du xiǎo chéng zhì dào shǐ yī rén, bǐ cì shǐ qí xià gè yǒu liáo zuǒ, fēn cáo zhǎng shì. qí wáng yǐ bái luó wèi guān, bái pí xiǎo dài, xián yǐ jīn shì. táng zhēn guān mò, tài zōng fá zhī, bù néng xià. zhì zǒng zhāng chū, gāo zōng mìng lǐ jī lǜ jūn zhēng zhī, suì bá qí chéng, fēn qí dì wèi jùn xiàn. jí táng zhī mò nián, zhōng yuán duō shì, qí guó suì zì lì jūn zhǎng, qián wáng xìng gāo shì. táng tóng guāng tiān chéng zhōng, lèi qiǎn shǐ cháo gòng. zhōu xiǎn dé liù nián, gāo lì qiǎn shǐ gòng zǐ bái shuǐ jīng èr qiān kē.
高麗,本扶餘之別種。其國都平壤城,即漢樂浪郡之故地,在京師東四千餘里。 東渡海至於新羅,西北渡遼水至於營州,南渡海至於百濟,北至靺鞨,東西三千一 百里,南北二千里。其官大者號大對盧,比一品,總知國事,三年一代,若稱職者 不拘年限;對盧已下官總十二級。外置州縣六十餘,大城置傉薩一人,比都督;小 城置道使一人,比刺史;其下各有僚佐,分曹掌事。其王以白羅為冠,白皮小帶, 咸以金飾。唐貞觀末,太宗伐之,不能下。至總章初,高宗命李勣率軍征之,遂拔 其城,分其地為郡縣。及唐之末年,中原多事,其國遂自立君長,前王姓高氏。唐 同光、天成中,累遣使朝貢。周顯德六年,高麗遣使貢紫白水晶二千顆。
bó hǎi mò hé, qí sú hū qí wáng wèi kě dú fū, duì miàn hū shèng, jiān zòu hū jī xià. fù yuē lǎo wáng, mǔ yuē tài fēi, qī yuē guì fēi, zhǎng zǐ yuē fù wáng, zhū zǐ yuē wáng zǐ. shì yǐ dà shì wèi qiú zhǎng.
渤海靺鞨,其俗呼其王為可毒夫,對面呼聖,箋奏呼基下。父曰老王,母曰太 妃,妻曰貴妃,長子曰副王,諸子曰王子。世以大氏為酋長。
hēi shuǐ mò hé, qí sú shàng zhì pǔ. xìng měng hàn, wú yōu qī, guì zhuàng ér jiàn lǎo. sú wú wén zì, bīng qì yǒu jiǎo gōng hù shī.
黑水靺鞨,其俗尚質樸。性猛悍,無憂戚,貴壯而賤老。俗無文字,兵器有角 弓楛失。
xīn luó, qí guó sú chóng jiǔ rì xiāng qìng hè, měi yǐ shì yuè bài rì yuè zhī shén. fù rén yǐ fā rào tóu, yòng cǎi jí zhū wèi shì, fā shén zhěn měi.
新羅,其國俗重九日相慶賀,每以是月拜日月之神。婦人以發繞頭,用彩及珠 為飾,發甚鬒美。
dǎng xiàng, qí sú jiē tǔ zhù, jū yǒu dòng yǔ, zhī máo jì yǐ fù zhī. shàng wǔ, qí rén duō shòu, zhì bǎi wǔ shí liù shí suì, bù shì shēng yè, hǎo wèi dào zéi. dǎng xiàng zì tóng guāng yǐ hòu, dà xìng zhī qiáng zhě gè zì lái cháo gòng. míng zōng shí, zhào yán biān zhì chǎng shì mǎ, zhū yí jiē rù shì zhōng guó, yǒu huí gú dǎng xiàng mǎ zuì duō. míng zōng zhāo huái yuǎn rén, mǎ lái wú nú zhuàng jiē jí, ér suǒ shòu guò cháng zhí, wǎng lái guǎn gěi, dào lù bèi fèi. qí měi zhì jīng shī, míng zōng wèi yù diàn jiàn zhī, láo yǐ jiǔ shí, jì zuì, lián mèi gē hū, dào qí tǔ fēng yǐ wèi lè, qù yòu hòu yǐ cì jī, suì hào bǎi wàn jì. táng dà chén jiē huàn zhī, shù yǐ wèi yán, nǎi zhào lì jiù biān chǎng shòu mǎ gěi zhí, zhǐ qí lái cháo, ér dǎng xiàng lì qí suǒ de, lái bù kě zhǐ. qí zài líng qìng zhī jiān zhě, shù fàn biān wèi dào. zì hé xī huí gú cháo gòng zhōng guó, dào qí bù luò, zhé yāo jié zhī, zhí qí shǐ zhě, mài zhī tā zú yǐ yì niú mǎ. míng zōng qiǎn líng wǔ kāng fú bīn zhōu yào yàn chóu děng chū bīng tǎo zhī, fú děng jī pò ā mái wéi xī bāo lēi qiáng lài mái sī gǔ wěi jí qí dà shǒu lǐng lián xiāng lǐ bā sà wáng, dōu tǒng xī nà mái mó, shì yù qǐ mái wéi xī bū děng zú. shā shù qiān rén, huò qí niú yáng jù wàn jì jí qí suǒ jié wài guó bǎo yù děng, xī yǐ cì jūn shì, yóu shì dǎng xiàng zhī huàn shào xī. qí tā zhū zú, sàn chù yán biān jiè shàng shén zhòng, rán jiē wú guó yì jūn zhǎng, gù mò de ér jì cì yún.
党項,其俗皆土著,居有棟宇,織毛罽以覆之。尚武,其人多壽,至百五十、 六十歲,不事生業,好為盜賊。党項自同光以後,大姓之強者各自來朝貢。明宗時, 詔沿邊置場市馬,諸夷皆入市中國,有回鶻、党項馬最多。明宗招懷遠人,馬來無 駑壯皆集,而所售過常直,往來館給,道路倍費。其每至京師,明宗為御殿見之, 勞以酒食,既醉,連袂歌呼,道其土風以為樂,去又厚以賜齎,歲耗百萬計。唐大 臣皆患之,數以為言,乃詔吏就邊場售馬給直,止其來朝,而党項利其所得,來不 可止。其在靈、慶之間者,數犯邊為盜。自河西回鶻朝貢中國,道其部落,輒邀劫 之,執其使者,賣之他族以易牛馬。明宗遣靈武康福、邠州藥彥稠等出兵討之,福 等擊破阿埋、韋悉、褒勒、強賴、埋廝骨尾及其大首領連香、李八薩王,都統悉那、 埋摩,侍御乞埋、嵬悉逋等族。殺數千人,獲其牛羊巨萬計及其所劫外國寶玉等, 悉以賜軍士,由是党項之患稍息。其他諸族,散處沿邊界上甚眾,然皆無國邑君長, 故莫得而紀次雲。
kūn míng bù luò, qí sú chuí jì xiǎn zú. qiú zhǎng pī hǔ pí, xià zhě pī zhān.
昆明部落,其俗椎髻跣足。酋長披虎皮,下者披氈。
yú tián, qí sú hǎo shì yāo shén.
于闐,其俗好事妖神。
zhàn chéng, běn dì niǎo zhī dà zhě yǒu kǒng què.
占城,本地鳥之大者有孔雀。
zāng kē mán, qí guó fǎ, jié dào zhě sān bèi hái zāng, shā rén zhě chū niú mǎ sān shí tóu nǎi dé shú sǐ.
牂牁蠻,其國法,劫盜者三倍還贓,殺人者出牛馬三十頭乃得贖死。