zhōng píng yuán nián, chē qí jiāng jūn huáng fǔ sōng jì pò huáng jīn, wēi zhèn tiān xià. yán zhōng shí bà xìn dōu lìng, shuō sōng yuē: fū nán dé ér yì shī zhě, shí yě shí zhì ér bù xuán zhǒng zhě, jī yě, gù shèng rén cháng shùn shí ér dòng, zhì zhě bì yīn jī ér fā. jīn jiāng jūn zāo nán dé zhī yùn, dǎo yì jiě zhī jī, ér jiàn yùn bù fǔ, lín jī bù fā, jiāng hé yǐ xiǎng dà míng hū? sōng yuē: hé wèi yě? zhōng yuē: tiān dào wú qīn, bǎi xìng yǔ néng, gù yǒu gāo rén zhī gōng zhě, bù shòu yōng zhǔ zhī shǎng. jīn jiāng jūn shòu yuè yú chū chūn, shōu gōng yú mò dōng, bīng dòng ruò shén, móu bù zài jì, xún yuè zhī jiān, shén bīng diàn sǎo, gōng jiān yì yú zhé kū, cuī dí shén yú tāng xuě, qī zhōu xí juǎn, tú èr shí liù wàn fāng, yí huáng jīn zhī shī, chú xié hài zhī huàn, huò fēng hù kè shí, nán miàn yǐ bào dé, wēi zhèn běn cháo, fēng chí hǎi wài. shì yǐ qún xióng huí shǒu, bǎi xìng qǐ zhǒng, suī tāng wǔ zhī jǔ, wèi yǒu gāo yú jiāng jūn zhě. shēn jiàn gāo rén zhī gōng, běi miàn yǐ shì yōng zhǔ, jiāng hé yǐ tú ān? sōng yuē: xīn bù wàng zhōng, hé wèi bù ān? zhōng yuē: bù rán. xī hán xìn bù rěn yī sūn zhī yù, ér qì sān fēn zhī lì, jù kuǎi tōng zhī zhōng, hū dǐng zhì zhī shì, lì jiàn yǐ chuāi qí hóu, nǎi tàn xī ér huǐ, suǒ yǐ jiàn pēng yú ér nǚ yě. jīn zhǔ shì ruò yú liú xiàng, jiāng jūn quán zhòng yú huái yīn zhǐ huī kě yǐ zhèn fēng yún, chì zhà zú yǐ xìng léi diàn, hè rán fèn fā, yīn wēi dǐ tuí, chóng ēn yǐ suī qián fù, zhèn wǔ yǐ lín hòu fú zhēng jì fāng zhī shì, dòng qī zhōu zhī zhòng, péng xí xiān chí yú qián, dà jūn zhèn xiǎng yú hòu, dǎo jī zhāng hé, yǐn mǎ mèng jīn, jǔ tiān wǎng yǐ wèi gāng luó jīng dū, zhū yān huàn zhī zuì, chú qún yuàn zhī jī fèn, jiě jiǔ wēi zhī dào xuán. rú cǐ zé gōng shǒu wú jiān chéng, bù zhāo bì yǐng cóng, suī ér tóng kě shǐ fèn kōng quán yǐ zhì lì, nǚ zǐ kě shǐ qí qiān shang yǐ yòng mìng, kuàng lì zhì néng zhī shì, yīn xùn fēng zhī shì, zé dà gōng bù zú hé, bā fāng bù zú tóng yě. gōng yè yǐ jiù, tiān xià yǐ shùn, nǎi liáo yú shàng dì, gào yǐ tiān mìng, hùn qí liù hé, nán miàn yǐ zhì, yí shén qì yú jǐ jiā, tuī wáng hàn yǐ dìng zuò, shí shén jī zhī zhì jué, fēng fā zhī liáng shí yě. fū mù xiǔ bù diāo shì shuāi nán zhì, jiāng jūn suī yù wěi zhōng nán zuǒ zhī cháo, diāo huà xiǔ bài zhī mù, yóu nì bǎn ér zǒu wán, bì bù kě yě. fāng jīn quán huàn qún jū, tóng è rú shì, zhǔ shàng bù zì yóu, zhào mìng chū zuǒ yòu. rú yǒu zhì cōng bù chá, jī shì bù xiān, bì yīng hòu huǐ, yì wú jí yǐ. sōng bù cóng, zhōng nǎi wáng qù.
中平元年，車騎將軍皇甫嵩既破黃巾，威震天下。閻忠時罷信都令，說嵩曰：「夫難得而易失者，時也；時至而不旋踵者，機也，故聖人常順時而動，智者必因機而發。今將軍遭難得之運，蹈易解之機，而踐運不撫，臨機不發，將何以享大名乎？」嵩曰：「何謂也？」忠曰：「天道無親，百姓與能，故有高人之功者，不受庸主之賞。今將軍受鉞於初春，收功於末冬，兵動若神，謀不再計，旬月之間，神兵電掃，攻堅易於折枯，摧敵甚於湯雪，七州席捲，屠二十六萬方，夷黃巾之師，除邪害之患，或封戶刻石，南面以報德，威震本朝，風馳海外。是以群雄回首，百姓企踵，雖湯武之舉，未有高於將軍者。身建高人之功，北面以事庸主，將何以圖安？」嵩曰：「心不忘忠，何為不安？」忠曰：「不然。昔韓信不忍一飧之遇，而棄三分之利，拒蒯通之忠，忽鼎跱之勢，利劍已揣其喉，乃嘆息而悔，所以見烹於兒女也。今主勢弱於劉、項，將軍權重於淮陰；指麾可以振風雲，叱咤足以興雷電，赫然奮發，因危抵頹，崇恩以綏前附，振武以臨後服；徵冀方之士，動七州之眾，朋檄先馳於前，大軍震響於後，蹈跡漳河，飲馬孟津，舉天網以為綱羅京都，誅閹宦之罪，除群怨之積忿，解久危之倒懸。如此則攻守無堅城，不招必影從，雖兒童可使奮空拳以致力，女子可使其褰裳以用命，況厲智能之士，因迅風之勢，則大功不足合，八方不足同也。功業已就，天下已順，乃燎於上帝，告以天命，混齊六合，南面以制，移神器於己家，推亡漢以定祚，實神機之至決，風發之良時也。夫木朽不雕世衰難制，將軍雖欲委忠難佐之朝，雕畫朽敗之木，猶逆坂而走丸，必不可也。方今權宦群居，同惡如市，主上不自由，詔命出左右。如有至聰不察，機事不先，必嬰後悔，亦無及矣。」嵩不從，忠乃亡去。