jīng diǎn xù lù: hé jiān rén dà máo gōng wèi shī gù xùn chuán, yī yún lǔ rén. shī qí míng. chū xué jì: xún qīng shòu lǔ guó máo hēng, zuò gǔ xùn chuán yǐ shòu zhào guó máo cháng. shí rén wèi hēng wèi dà máo gōng, cháng wèi xiǎo máo gōng. dà máo gōng zhī míng, wéi jiàn yú cǐ. zhèng yì yún:" rú lín chuán máo gōng, zhào rén." bù yán qí míng. hòu hàn shū zhào rén máo cháng xù lù yì yún" míng zhǎng", jīn hòu hàn shū zuò" cháng", cǐ xiǎo máo gōng yě. chéng zǐ yuē:" máo cháng zuì dé shèng xián zhī yì."
《经典序录》:河间人大毛公为《诗故训传》,一云鲁人。失其名。《初学记》:荀卿授鲁国毛亨,作《诂训传》以授赵国毛苌。时人谓亨为大毛公,苌为小毛公。大毛公之名,唯见于此。《正义》云:“《儒林传》毛公,赵人。”不言其名。《后汉书》赵人毛苌《序录》亦云“名长”,今《后汉书》作“苌”,此小毛公也。程子曰:“毛苌最得圣贤之意。”
xú zhěng yún:" zi xià shòu gāo háng zǐ." jí shī xù jí mèng zǐ suǒ wèi gāo zi yě. yǐ sī yī yì bīn shī wèi líng xīng zhī shī, yǐ xiǎo biàn wèi xiǎo rén zhī shī, zé yǐ shī qí yì yǐ. zhào qí yún:" gāo zi, qí rén." wèi yǔ zhī shēng shàng wén wáng zhī shēng, yì gāo zi yě.
徐整云:“子夏授高行子。”即《诗序》及《孟子》所谓高子也。以《丝衣》绎宾尸为灵星之尸,以《小弁》为小人之诗,则已失其义矣。赵歧云:“高子,齐人。”谓禹之声尚文王之声,亦高子也。
xù lù: zi xià chuán céng shēn, shēn chuán lǐ kè. dú shī jì yǐn lù jī cǎo mù shū, yǐ céng shēn wèi shēn gōng, yǐ kè wèi kè, jiē wù.
《序录》:子夏传曾申,申传李克。《读诗记》引陆玑《草木疏》,以曾申为申公,以克为尅,皆误。
shī liù yì, sān jīng sān wěi, zhèng shì zhù zhōu lǐ" liù shī" jí kǒng shì zhèng yì, qí shuō shàng yǐ, zhū zǐ jí chuán cóng zhī. ér chéng zǐ wèi: shī zhī liù tǐ suí piān qiú zhī, yǒu jiān bèi zhě, yǒu piān de yī èr zhě. dú shī jì wèi: fēng fēi wú yǎ, yǎ fēi wú sòng. gài yīn zhèng jiān" bīn yǎ"" bīn sòng" zhī shuō. rán zhū zǐ yí chǔ cí zhì dà tián sì piān wèi" bīn yǎ", sī wén chén gōng yī xī fēng nián dài shān liáng sì děng piān wèi" bīn sòng", yì wèi zhī shì fǒu yě. lǚ chéng gōng yún:" bīn yǎ sòng kǒng yì."
《诗》六义,三经三纬,郑氏注《周礼》“六诗”及孔氏《正义》,其说尚矣,朱子《集传》从之。而程子谓:《诗》之六体随篇求之,有兼备者,有偏得一二者。《读诗记》谓:风非无雅,雅非无颂。盖因《郑笺》“豳雅”、“豳颂”之说。然朱子疑《楚茨》至《大田》四篇为“豳雅”,《思文》、《臣工》、《噫嘻》、《丰年》、《戴芟》、《良耜》等篇为“豳颂”,亦未知是否也。吕成公云:“豳雅、颂恐逸。”
yì shī piān míng, ruò lí shǒu shè yì. lí jū dà dài lǐ hàn shū zhù. qí zhāo zuǒ zhuàn. pèi zhī róu yǐ, zuǒ zhuàn zhōu shū. jiē yǒu qí cí, wéi cǎi jì zhōu lǐ. hé shuǐ xīn gōng máo chī zuǒ zhuàn. jiū fēi guó yǔ. wú cí. huò wèi hé shuǐ, miǎn shuǐ yě xīn gōng, sī gàn yě jiū fēi, xiǎo wǎn yě. zhōu zi chún yuè fǔ shí yí yuē:" kǒng zǐ shān shī, yǒu quán piān shān zhě, lí jū shì yě. yǒu shān liǎng jù zhě," yuè lí yú bì, bǐ pāng tuó yǐ. yuè lí yú jī, fēng yáng shā yǐ" shì yě. yǒu shān yī jù zhě," sù yǐ wéi xuàn xī" shì yě. yú kǎo zhī zhōu lǐ shū yǐn chūn qiū wěi yún:" yuè lí yú jī, fēng yáng shā", fēi shī yě." sù yǐ wéi xuàn xī", zhū wén gōng wèi: shuò rén shī sì zhāng, ér zhāng jiē qī jù, bù yīng cǐ zhāng dú duō yī jù, gài bù kě zhī qí hé shī, rán zé fēi shān yī jù yě. ruò quán piān zhī shān, yì bù zhǐ lí jū. lún yǔ táng dì zhī huá zhī lèi.
《逸诗》篇名,若《貍首》、《射义》。《骊驹》、《大戴礼》、《汉书注》。《祈招》、《左传》。《辔之柔矣》,《左传》、《周书》。皆有其辞,唯《采荠》、《周礼》。《河水》、《新宫》、《茅鸱》、《左传》。《鸠飞》《国语》。无辞。或谓《河水》,《沔水》也;《新宫》,《斯干》也;《鸠飞》,《小宛》也。周子醇《乐府拾遗》曰:“孔子删《诗》,有全篇删者,《骊驹》是也。有删两句者,“月离于毕,俾滂沱矣。月离于箕,风扬沙矣”是也。有删一句者,“素以为绚兮”是也。愚考之《周礼疏》引《春秋纬》云:“月离于箕,风扬沙”,非诗也。“素以为绚兮”,朱文公谓:《硕人》诗四章,而章皆七句,不应此章独多一句,盖不可知其何诗,然则非删一句也。若全篇之删,亦不止《骊驹》。《论语》《唐棣之华》之类。
jìn shì shuō shī zhě, yǐ guān jū wèi bì gōng zuò, wèi dé zhī zhāng chāo, huò wèi dé zhī cài yōng. wèi xiáng suǒ chū.
近世说《诗》者,以《关雎》为毕公作,谓得之张超,或谓得之蔡邕。未详所出。
hè lín wú shì lùn shī yuē:" xìng zhī tǐ zú yǐ gǎn fā rén zhī shàn xīn. máo shì zì guān jū ér xià, zǒng bǎi shí liù piān, shǒu xì zhī xìng: fēng qī shí, xiǎo yǎ sì shí, dà yá sì, sòng èr. zhù yuē:' xìng yě.' ér bǐ fù bù chēng yān, gài wèi fù zhí ér xìng wēi, bǐ xiǎn ér xìng yǐn yě. zhū shì yòu yú qí jiān zēng bǔ shí jiǔ piān, ér zhāi qí bù hé yú xìng zhě sì shí bā tiáo, qiě yuē:' guān jū, xìng shī yě, ér jiān yú bǐ lǜ yī, bǐ shī yě, ér jiān yú xìng kuǐ biàn yī shī, ér xìng bǐ fù jiān zhī.' zé xī yì yù jīng yǐ." lǐ zhòng méng yuē:" xù wù yǐ yán qíng wèi zhī fù, qíng wù jǐn yě. suǒ wù yǐ tuō qíng wèi zhī bǐ, qíng fù wù yě. chù wù yǐ qǐ qíng wèi zhī xìng, wù dòng qíng yě." wén xīn diāo lóng yuē:" máo gōng shù chuán, dú biāo xìng tǐ, yǐ bǐ xiǎn ér xìng yǐn." hè lín zhī yán běn yú cǐ.
鹤林吴氏《论诗》曰:“兴之体足以感发人之善心。毛氏自《关雎》而下,总百十六篇,首系之兴:《风》七十,《小雅》四十,《大雅》四,《颂》二。注曰:‘兴也。’而比、赋不称焉,盖谓赋直而兴微,比显而兴隐也。朱氏又于其间增补十九篇,而摘其不合于兴者四十八条,且曰:‘《关雎》,兴诗也,而兼于比;《绿衣》,比诗也,而兼于兴;《頍弁》一诗,而兴、比、赋兼之。’则析义愈精矣。”李仲蒙曰:“叙物以言情谓之赋,情物尽也。索物以托情谓之比,情附物也。触物以起情谓之兴,物动情也。”《文心雕龙》曰:“毛公述传,独标兴体,以比显而兴隐。”鹤林之言本于此。
tài shǐ gōng yún:" zhōu dào quē ér guān jū zuò." ài xuān wèi: sān jiā shuō shī, gè yǒu shī chéng. jīn qí hán zhī shī, zì yǔ yì duō bù tóng. máo gōng wèi zhào rén, wèi bì bù chū yú hán shī. tài shǐ gōng suǒ yǐn, nǎi yī jiā zhī shuō. gǔ wén shàng shū yǔ zǐ cháng bìng chū, jīn suǒ yǐn fēi gǔ wén, rú" zǔ jī"" wéi xíng zhī mì", dāng yǒu lái chù, fēi kǒu chuán zhī shī yě. cháo jǐng yū yuē:" qí lǔ hán sān jiā, yǐ guān jū gé tán juǎn ěr què cháo cǎi fán cǎi píng zōu yú lù míng sì mǔ huáng huáng zhě huá zhī lèi, jiē wèi kāng wáng shī, wáng fēng wèi lǔ shī." xuē shì lóng yuē:" guān jū zuò cì zhī shuō, shì fù qí shī zhě."
太史公云:“周道缺而《关雎》作。”艾轩谓:三家说《诗》,各有师承。今齐、韩之《诗》,字与义多不同。毛公为赵人,未必不出于《韩诗》。太史公所引,乃一家之说。《古文尚书》与子长并出,今所引非古文,如“祖饥”、“惟刑之谧”,当有来处,非口传之失也。晁景迂曰:“齐、鲁、韩三家,以《关雎》、《葛覃》、《卷耳》、《鹊巢》、《采繁》、《采苹》、《驺虞》、《鹿鸣》、《四牡》、《皇皇者华》之类,皆为康王诗,《王风》为鲁诗。”薛士龙曰:“《关雎》作刺之说,是赋其诗者。”
ài xuān wèi: shī zhī méng yá, zì chǔ rén fā zhī, gù yún:" jiāng hàn zhī yù, shī yī biàn ér wèi chǔ cí, qū yuán wèi zhī chàng." shì wén zhāng gǔ chuī, duō chū yú chǔ yě.
艾轩谓:《诗》之萌芽,自楚人发之,故云:“江、汉之域,《诗》一变而为《楚辞》,屈原为之唱。”是文章鼓吹,多出于楚也。
zhōu nán zhī shī, yuē" gōng hóu gān chéng", yuē" wáng shì rú huǐ", dāng wén wáng yǔ zhòu zhī shì, yú jūn chén zhī fēn yán yǐ. cǐ zhōu zhī suǒ yǐ wéi zhì dé.
《周南》之诗,曰“公侯干城”,曰“王室如燬”,当文王与纣之事,于君臣之分严矣。此周之所以为至德。
zhū zǐ shī chuán yún:" jiù shuō fú fēng yōng xiàn nán yǒu zhào tíng. jīn yōng xiàn xī wèi qí shān tiān xìng liǎng xiàn, wèi zhī zhào tíng de zài hé xiàn." yú àn: shǐ jì zhèng yì yǐn kuò dì zhì, zhào tíng zài qí shān xiàn xī nán.
朱子《诗传》云:“旧说扶风雍县南有召亭。今雍县析为岐山、天兴两县,未知召亭的在何县。”愚按:《史记正义》引《括地志》,召亭在岐山县西南。
héng qú cè wèn yún:" hú zhōu xué xìng, qiè yì yí shēng yù zhī xūn yuè, yīn zé qǔ èr nán xiǎo yǎ shù shí piān, shǐ xué zhě zhāo xī yǒng gē. jīn qí shēng wú chuán yān." zhū zǐ yí lǐ tōng jiě yǒu fēng yǎ shí èr shī pǔ, nǎi zhào yàn sù suǒ chuán yún, jí kāi yuán yí shēng yě.
横渠《策问》云:“湖州学兴,窃意遗声寓之埙龠,因择取二《南》、《小雅》数十篇,使学者朝夕咏歌。今其声无传焉。”朱子《仪礼通解》有《风雅十二诗谱》,乃赵彦肃所传云,即开元遗声也。
shī zhèng yì yuē:" yí lǐ gē zhào nán sān piān, yuè cǎo chóng ér qǔ cǎi píng, gài cǎi píng jiù zài cǎo chóng zhī qián." cáo shì shī shuō wèi: qí shī xiān cǎi píng ér hòu cǎo chóng.
《诗正义》曰:“《仪礼》歌《召南》三篇,越《草虫》而取《采苹》,盖《采苹》旧在《草虫》之前。”曹氏《诗说》谓:齐诗先《采苹》而后《草虫》。
mǎ yǒng qīng wèn liú yuán chéng yuē:" wáng shǔ lí zài bèi yōng wèi zhī hòu, qiě tiān zǐ kě zài zhū hóu hòu hū?" yuē:" fēi zhū hóu yě. zhōu jì miè shāng, fēn jī nèi wèi sān guó, bèi yōng wèi shì yě. xù shī zhě, yǐ qí dì běn shāng zhī jī nèi, gù zài wáng shǔ lí shàng."
马永卿问刘元城曰:“《王·黍离》在《邶》、《鄘》、《卫》之后,且天子可在诸侯后乎?”曰:“非诸侯也。周既灭商,分畿内为三国,邶、鄘、卫是也。序《诗》者,以其地本商之畿内,故在《王·黍离》上。”
xīn xù yún:" wèi xuān gōng zǐ shòu, mǐn qí xiōng jí zhī jiàn hài, zuò yōu sī zhī shī, shǔ lí shì yě." lǔ shī chū yú fú qiū bó, yǐ shòu chǔ yuán wáng jiāo. liú xiàng nǎi jiāo zhī sūn, qí shuō gài běn lǔ shī. rán shǔ lí, wáng fēng zhī shǒu, kǒng bù kě yǐ wéi wèi shī yě. hán shī yún:" shǔ lí, bó fēng zuò." chén sī wáng zhí lìng qín è niǎo lùn yuē:" xī yǐn jí fǔ xìn hòu qī zhī chán ér shā xiào zǐ bó qí, qí dì bó fēng qiú ér bù dé, zuò shǔ lí zhī shī." qí hán shī zhī shuō yú. bó fēng shì, wéi jiàn yú cǐ.
《新序》云:“卫宣公子寿,闵其兄伋之见害,作忧思之诗,《黍离》是也。”《鲁诗》出于浮丘伯,以授楚元王交。刘向乃交之孙,其说盖本《鲁诗》。然《黍离》,《王风》之首,恐不可以为卫诗也。《韩诗》云:“《黍离》,伯封作。”陈思王植《令禽恶鸟论》曰:“昔尹吉甫信后妻之谗而杀孝子伯奇,其弟伯封求而不得,作《黍离》之诗。”其《韩诗》之说欤。伯封事,唯见于此。
nán fēng wèi: liè nǚ zhuàn chēng shī fú yǐ bǎi zhōu dà chē zhī lèi, yǔ lìng xù shī zhě zhī shuō yóu guāi yì. shì wēi yī piān, yòu wèi èr rén zhī zuò.
南丰谓:《列女传》称《诗》、《芣苢》、《柏舟》、《大车》之类,与令序《诗》者之说尤乖异。《式微》一篇,又谓二人之作。
hán wén gōng wèi shī shì gài míng yuē:" xiān shēng míng máo zhèng shī, tōng chūn qiū zuǒ shì chuán, shàn jiǎng shuō, cháo zhī xián shì dài fū cóng ér zhí jīng kǎo yí zhě jì yú mén." táng yǔ lín yún:" liú yǔ xī yǔ hán liǔ yì shì gài tīng shuō shī, yuē:' gān táng wù bài, rú rén shēn zhī bài, xiǎo dī qū yě. wù bài zé bù zhǐ wù jiǎn, yán zhào bó jiàn yuǎn, rén sī bù kě jí.'" dú shī jì dǒng shì yǐn shì gài shuō.
韩文公为《施士丐铭》曰:“先生明毛、郑《诗》,通《春秋左氏传》,善讲说,朝之贤士大夫从而执经、考疑者继于门。”《唐语林》云:“刘禹锡与韩、柳诣士丐听说《诗》,曰:‘《甘棠》勿拜,如人身之拜,小低屈也。勿拜则不止勿翦,言召伯渐远,人思不可及。’”《读诗记》董氏引士丐说。
zhōu yǒu fáng zhōng zhī lè, yàn lǐ zhù wèi: xián gē zhōu nán zhào nán zhī shī. hàn ān shì fáng zhōng lè, táng shān fū rén suǒ zuò. wèi móu xí wèi ān shì gē" shén lái yàn xiǎng, yǒng shòu jué fú", wú yǒu èr nán hòu fēi fēng huà tiān xià zhī yán. wèi fáng zhōng wèi hòu fēi zhī gē, kǒng shī qí yì. tōng diǎn: píng diào qīng diào sè diào, jiē zhōu fáng zhōng zhī yí shēng.
周有《房中》之乐,《燕礼注》谓:弦歌《周南》、《召南》之诗。汉《安世房中乐》,唐山夫人所作。魏缪袭谓《安世歌》“神来燕享,永受厥福”,无有二《南》后妃风化天下之言。谓《房中》为后妃之歌,恐失其意。《通典》:平调、清调、瑟调,皆周《房中》之遗声。
bái hǔ tōng jiàn zhēng piān: qī dé jiàn fū zhě, fū fù róng chǐ gòng zhī. shī yún:" xiāng shǔ yǒu tǐ, rén ér wú lǐ. rén ér wú lǐ, hú bù chuán sǐ?" cǐ qī jiàn fū zhī shī yě. yì qí lǔ hán zhī shuō yú.
《白虎通·谏诤篇》:妻得谏夫者,夫妇荣耻共之。《诗》云:“相鼠有体,人而无礼。人而无礼,胡不遄死?”此妻谏夫之诗也。亦齐、鲁、韩之说欤。
hán shī wài zhuàn: gāo zi wèn yú mèng zǐ yuē:" fū jià qǔ zhě, fēi jǐ suǒ zì qīn yě, wèi nǚ hé yǐ dé biān yú shī yě?" mèng zǐ yuē:" yǒu wèi nǚ zhī zhì zé kě, wú wèi nǚ zhī zhì zé dài. ruò yī yǐn yú tài jiǎ, yǒu yī yǐn zhī zhì zé kě, wú yī yǐn zhī zhì zé cuàn."
《韩诗外传》:高子问于孟子曰:“夫嫁娶者,非己所自亲也,卫女何以得编于《诗》也?”孟子曰:“有卫女之志则可,无卫女之志则怠。若伊尹于太甲,有伊尹之志则可,无伊尹之志则篡。”
cháo jǐng yū shī xù lùn yún:" xù zōu yú:' wáng dào chéng yě', fēng qí wèi yǎ yú! xù yú lì:' kě yǐ gào shén míng', yǎ qí wèi sòng yú!" jiě yí xīn yǔ yún:" wén wáng zhī fēng zhōng yú zōu yú, xù yǐ wéi wáng dào chéng zé jìn yú yǎ yǐ. wén wǔ zhī yǎ zhōng yú yú lì, xù yǐ wéi kě gào shén míng zé jìn yú sòng yǐ." yù shuǐ lǐ shì yuē:" xiǎo yǎ suī yán zhèng, yóu yǒu fēng zhī tǐ. dà yá zhī zhèng, jǐ yú sòng yǐ."
晁景迂《诗序论》云:“序《驺虞》:‘王道成也’,风其为雅欤!序《鱼丽》:‘可以告神明’,雅其为颂欤!”《解颐新语》云:“文王之风终于《驺虞》,《序》以为王道成则近于雅矣。文、武之雅终于《鱼丽》,《序》以为可告神明则近于颂矣。”潏水李氏曰:“《小雅》虽言政,犹有风之体。《大雅》之正,几于颂矣。”
ōu yáng gōng yuē:" bà zhě xìng, biàn fēng xī yān." rán shī zhǐ yú chén líng, zài huán wén zhī hòu.
欧阳公曰:“霸者兴,变风息焉。”然《诗》止于陈灵,在桓、文之后。
bā néng zhī shì, jiàn yì wěi tōng guà yàn: huò diào huáng zhōng, huò diào liù lǜ, huò diào wǔ yīn, huò diào wǔ shēng, huò diào wǔ xíng, huò diào lǜ lì, huò diào yīn yáng, huò diào zhèng dé suǒ xíng. dài fū jiǔ néng, jiàn máo shī dìng zhī fāng zhōng chuán: jiàn bāng néng mìng guī, tián néng shī mìng, zuò qì néng míng, shǐ néng zào mìng, shēng gāo néng fù, shī lǚ néng shì, shān chuān néng shuō, sàng jì néng lěi, jì sì néng yǔ. jūn zǐ néng cǐ jiǔ zhě, kě wèi yǒu dé yīn, kě yǐ wéi dài fū.
八能之士,见《易纬通卦验》:或调黄钟,或调六律,或调五音,或调五声,或调五行,或调律历,或调阴阳,或调正德所行。大夫九能,见《毛诗·定之方中传》:建邦能命龟,田能施命,作器能铭,使能造命,升高能赋,师旅能誓,山川能说,丧纪能诔,祭祀能语。君子能此九者,可谓有德音,可以为大夫。
dìng zhī fāng zhōng chuán yǐn zhòng liáng zǐ yuē:" chū lì chǔ gōng yě." zhèng zhì zhāng yì wèn:" zhòng liáng zǐ hé shí rén?" dá yuē:" zhòng liáng zǐ, xiān shī lǔ rén, dāng liù guó shí, zài máo gōng qián." zhèng yì: chūn qiū shí, lǔ yǒu zhòng liáng huái, gù yán lǔ rén. hán fēi zǐ bā rú, yǒu zhòng liáng shì zhī rú. táo yuān míng qún fǔ lù yún:" zhòng liáng shì chuán lè wèi dào, yǐ hé yīn yáng, wèi yí fēng yì sú zhī rú." shǐ shī qí míng.
《定之方中传》引仲梁子曰:“初立楚宫也。”《郑志》张逸问:“仲梁子何时人?”答曰:“仲梁子,先师鲁人,当六国时,在毛公前。”《正义》:春秋时,鲁有仲梁怀,故言鲁人。《韩非子》八儒,有仲良氏之儒。陶渊明《群辅录》云:“仲梁氏传乐为道,以和阴阳,为移风易俗之儒。”史失其名。
liú xiào sūn wèi máo shī zhèng lùn, yǎn máo zhī jiǎn, pò zhèng zhī guài. lǐ bāng zhí yì wèi máo zhī shuō jiǎn ér shēn, cǐ hé jiān xiàn wáng suǒ yǐ gāo qí xué yě. zhèng zhī shì fán sāi ér duō shī. zhèng xué cháng yú lǐ, yǐ lǐ xùn shī, shì àn jī ér yì xìng qíng yě." lǜ yī", yǐ wéi tuàn" bù jiàn yì rù", yǐ wéi rù zōng miào" tíng liáo", yǐ wéi bù shè jī rén zhī guān. cǐ lèi bù kě xī jǔ.
刘孝孙为《毛诗正论》,演毛之简,破郑之怪。李邦直亦谓毛之说简而深,此河间献王所以高其学也。郑之释繁塞而多失。郑学长于《礼》,以《礼》训《诗》,是案迹而议性情也。“绿衣”,以为褖;“不谏亦入”,以为入宗庙;“庭燎”,以为不设鸡人之官。此类不可悉举。
ài xuān yún:" dú fēng shī bù jiě fú yǐ, dú yǎ shī bù jiě hè míng, cǐ wèi wú de yú shī zhě. chuán zhì lè dú shī zhì yuān yāng zhī èr zhāng, yīn wù bǐ xīng zhī tǐ.
艾轩云:“读《风诗》不解《芣苢》,读《雅诗》不解《鹤鸣》,此为无得于《诗》者。传至乐读《诗》至《鸳鸯》之二章,因悟比兴之体。
" jiāng hàn zhī nǚ, bù kě fàn yǐ fēi lǐ", kě yǐ jiàn zhōu sú zhī měi" fàn pāng zhī mǔ, miǎn qí zi yǐ míng jié", kě yǐ jiàn hàn sú zhī měi.
“江汉之女,不可犯以非礼”,可以见周俗之美;“范滂之母,勉其子以名节”,可以见汉俗之美。
dà yá zhī biàn, zuò yú dà chén, zhào mù gōng wèi wǔ gōng zhī lèi shì yě. xiǎo yǎ zhī biàn, zuò yú qún chén, jiā fù mèng zǐ zhī lèi shì yě. fēng zhī biàn yě, pǐ fū pǐ fù jiē dé yǐ fēng cì. qīng yì zài xià, ér shì dào yì jiàng yǐ.
《大雅》之变,作于大臣,召穆公、卫武公之类是也。《小雅》之变,作于群臣,家父、孟子之类是也。《风》之变也,匹夫匹妇皆得以风刺。清议在下,而世道益降矣。
zōu yú zōu wú zōu yá, yī wù yě, shēng xiāng jìn ér zì yì. jiě yí xīn yǔ jì yǐ" yú" wèi" yú rén", yòu wèi" wén wáng yǐ zōu yá míng yòu", gài huò yú yì shuō. lǔ shī chuán yuē:" liáng zōu, tiān zǐ zhī tián." jiàn hòu hàn zhù yǔ jiǎ yì shū tóng, bù bì yǐ" zōu yá" wèi zhèng.
驺虞、驺吾、驺牙,一物也,声相近而字异。《解颐新语》既以“虞”为“虞人”,又谓“文王以驺牙名囿”,盖惑于异说。《鲁诗传》曰:“梁邹,天子之田。”见《后汉注》与《贾谊书》同,不必以“驺牙”为证。
shè yì tiān zǐ yǐ zōu yú wèi jié, lè guān bèi yě. zhèng kāng chéng zhù yún:" yú jiē hū zōu yú! tàn rén rén yě." zhōu lǐ shū yǐn hán lǔ shuō: zōu yú, tiān zǐ zhǎng niǎo shòu guān. qí shuō yǔ shè yì hé. wén xuǎn zhù yǐn qín cāo yuē:" zōu yú, shào guó zhī nǚ suǒ zuò yě. gǔ zhě yì bù yú shí, bù shī jiā huì." mò zǐ yuē:" chéng wáng yīn xiān wáng zhī yuè, mìng yuē zōu wú." qǐ jí shī zōu yú yú?
《射义》天子以《驺虞》为节,乐官备也。郑康成注云:“于嗟乎驺虞!叹仁人也。”《周礼疏》引《韩、鲁说》:驺虞,天子掌鸟兽官。其说与《射义》合。《文选注》引《琴操》曰:“《邹虞》,邵国之女所作也。古者役不逾时,不失嘉会。”《墨子》曰:“成王因先王之乐,命曰《驺吾》。”岂即《诗·驺虞》欤?
dà dài lǐ tóu hú yún:" fán yǎ èr shí liù piān, qí bā piān kě gē, gē lù míng lí shǒu què cháo cǎi fán cǎi píng fá tán bái jū zōu yú bā piān fèi, bù kě gē qī piān shāng qí kě gē yě sān piān xián gē. shàng lín fù yǎn qún yǎ, zhāng yī zhù yún:" shī xiǎo yǎ zhī cái qī shí sì rén, dà yá zhī cái sān shí yī rén." yú wèi: bā piān kě gē zhě, wéi lù míng bái jū zài xiǎo yǎ, lí shǒu jīn wáng. zhèng shì yǐ wéi shè yì suǒ yǐn zēng sūn hòu shì zhī shī, yú jiē fēng yě, ér yì wèi zhī yǎ, qǐ fēng yì yǒu yǎ yú? liú shì xiǎo zhuàn huò yuē:" lí shǒu, què cháo yě, zhuàn wén shì zhī." cǐ yǒu lí shǒu, yòu yǒu què cháo, zé huò shuō fēi yǐ. zhāng yī yán" èr yǎ zhī cái", wèi zhī suǒ chū.
《大戴礼·投壶》云:“凡雅二十六篇,其八篇可歌,歌《鹿鸣》、《貍首》、《鹊巢》、《采蘩》、《采苹》、《伐檀》、《白驹》、《驺虞》;八篇废,不可歌;七篇《商》、《齐》可歌也;三篇闲歌。《上林赋》掩群雅,张揖注云:“《诗·小雅》之材七十四人,《大雅》之材三十一人。”愚谓:八篇可歌者,唯《鹿鸣》、《白驹》在《小雅》,《貍首》今亡。郑氏以为《射义》所引曾孙侯氏之诗,余皆风也,而亦谓之雅,岂风亦有雅欤?刘氏《小传》或曰:“《貍首》,《鹊巢》也,篆文似之。”此有《貍首》,又有《鹊巢》,则或说非矣。张揖言“二雅之材”,未知所出。
wú yī fēi měi jìn, gài mǐn zhōu yě. zì xī wáng mìng qǔ wò bó wèi jìn hóu, ér cuàn chén wú suǒ jì. wēi liè wáng zhī mìng, jìn dài fū xí xī zhī jī yě. yǒu qǔ wò zhī mìng, zé yǒu sān dài fū zhī mìng, chū ěr fǎn ěr yě.
《无衣》非美晋,盖闵周也。自僖王命曲沃伯为晋侯,而篡臣无所忌。威烈王之命,晋大夫袭僖之迹也。有曲沃之命,则有三大夫之命,出尔反尔也。
shī wáng rán hòu chūn qiū zuò. hú wén dìng wèi: zì shǔ lí jiàng wèi guó fēng, tiān xià bù fù yǒu yǎ. chūn qiū zuò yú yǐn gōng, shì dàng yǎ wáng zhī hòu. mèng zǐ jí zhù tóng. lǚ chéng gōng wèi: gài zhǐ bǐ xuē chūn qiū zhī shí, fēi wèi chūn qiū zhī suǒ shǐ yě. shī jì wáng, zé rén qíng bù zhǐ yú lǐ yì, tiān xià wú fù gōng hào wù, chūn qiū suǒ yǐ bù dé bù zuò yú. ài xuān yuē:" wén zhōng zǐ yǐ wéi shī zhě mín zhī qíng xìng, rén zhī qíng xìng bù yīng wáng. shǐ mèng zǐ fù chū, bì cóng sī yán."
《诗》亡然后《春秋》作。胡文定谓:自《黍离》降为《国风》,天下不复有《雅》。《春秋》作于隐公,适当《雅》亡之后。《孟子集注》同。吕成公谓:盖指笔削《春秋》之时,非谓《春秋》之所始也。《诗》既亡,则人情不止于礼义,天下无复公好恶,《春秋》所以不得不作欤。艾轩曰:“《文中子》以为诗者民之情性,人之情性不应亡。使孟子复出,必从斯言。”
quán shuǐ yún:" chū sù yú gàn, yǐn jiàn yú yán." shuō shī zhě, wèi xiáng qí dì. suí zhì xíng zhōu nèi qiū xiàn, yǒu gàn yán shān. lǐ gōng xù jì yún:" bǎi rén xiàn yǒu gàn shān yán shān. bǎi rén, xíng zhōu yáo shān xiàn." lǔ sòng cú lái zhī sōng, hòu hàn zhù: yǎn zhōu bó chéng xiàn yǒu cú lái shān. yī míng yóu lái. xīn fǔ zhī bǎi, chuán zhù bù yán shān zhī suǒ zài, wéi hòu wèi dì xíng zhì lǔ jùn wèn yáng xiàn yǒu xīn fǔ shān. tōng diǎn: hàn wèn yáng gù chéng zài yǎn zhōu sì shuǐ xiàn dōng nán. tài shǐ gōng wén zhī dǒng shēng yuē:" shī jì shān chuān xī gǔ, qín shòu cǎo mù, zé shān chuān bù kě bù kǎo yě."
《泉水》云:“出宿于干,饮饯于言。”说《诗》者,未详其地。《隋志》邢州内丘县,有干言山。李公《绪记》云:“柏人县有干山、言山。柏人,邢州尧山县。”《鲁颂》徂来之松,《后汉注》:兖州博城县有徂来山。一名尤来。新甫之柏,《传注》不言山之所在,唯《后魏·地形志》鲁郡汶阳县有新甫山。《通典》:汉汶阳故城在兖州泗水县东南。太史公闻之董生曰:“《诗》记山川溪谷,禽兽草木,则山川不可不考也。”
guì yǒu jí zì zhī shī, zhōu yǔ fù chén yuē:" kuài zhī wáng, yóu shū yún."
桧有疾恣之诗,《周语》富辰曰:“郐之亡,由叔妘。”
bīn fēng yú shí yuè, yún" yuē wèi gǎi suì", yán nóng shì zhī bì yě. jì yì yú sān yuè, yún" suì jì dān yǐ", yán cán shì zhī bì yě. nóng sāng yī suì zhī dà wù, gù jiē yǐ suì yán zhī.
《豳风》于十月,云“曰为改岁”,言农事之毕也。《祭义》于三月,云“岁既单矣”,言蚕事之毕也。农桑一岁之大务,故皆以岁言之。
qī yuè jiān chuán yán bīn tǔ wǎn hán zhě sān. sūn yù yún:" hán xiāng lǜ zǎo hán, běi fāng shì yě. rè xiāng nǎi wǎn hán, nán fāng shì yě." máo chuán yán wǎn hán zhě, bīn tǔ hán duō, suī wǎn yóu hán, fēi wèi hán lái wǎn yě.
《七月笺、传》言豳土晚寒者三。孙毓云:“寒乡率早寒,北方是也。热乡乃晚寒,南方是也。”《毛传》言晚寒者,豳土寒多,虽晚犹寒,非谓寒来晚也。
zhèng zhì shí yī juàn, wèi shì zhōng zhèng xiǎo tóng zhuàn. shī qī yuè zhèng yì: wú zhì sūn hào wèn: yuè lìng jì xià huǒ xīng zhōng, dá yuē:" rì yǒng xīng huǒ, jǔ zhōng ér yán, fēi xīn xīng yě. shì zhèng yǐ rì yǒng xīng huǒ, yǔ xīn xīng bié." jīn àn: kāng chéng dá wèn, gài zhèng zhì suǒ zài, sūn hào nǎi kāng chéng dì zǐ, hòu rén yīn sūn hào míng shì, suì gǎi zhèng zhì wèi wú zhì. kāng chéng bù yǔ wú sūn hào tóng shí, wú zhì yì wú cǐ yǔ.
《郑志》十一卷,魏侍中郑小同撰。《诗·七月正义》:《吴志》孙皓问:《月令》季夏火星中,答曰:“日永星火,举中而言,非心星也。是郑以日永星火,与心星别。”今按:康成答问,盖《郑志》所载,孙皓乃康成弟子,后人因孙皓名氏,遂改《郑志》为《吴志》。康成不与吴孙皓同时,《吴志》亦无此语。
yì yào xiāo xíng, chuán yún:" yì yào, lín yě." zhū zǐ wèi: yì yào, míng bù dìng mào. xiāo xíng, chóng míng, rú cán yè xíng, yǒu guāng rú yíng. qí shuō běn dǒng shì. shuō wén yǐn shī yì yào xiāo xíng, yì, shèng guāng yě. mò zhāng yún:" cāng gēng yú fēi, yì yào qí yǔ." qí yì yī yě.
熠燿宵行,《传》云:“熠燿,燐也。”朱子谓:熠燿,明不定貌。宵行,虫名,如蚕夜行,有光如萤。其说本董氏。《说文》引《诗》熠燿宵行,熠,盛光也。末章云:“仓庚于飞,熠燿其羽。”其义一也。
qī yuè, jiàn wáng yè zhī nán, yì jiàn wáng dào zhī yì. mèng zǐ yǐ nóng sāng yán wáng dào, zhōu gōng zhī xīn yě.
《七月》,见王业之难,亦见王道之易。孟子以农桑言王道,周公之心也。
fēng zhōng yú zhōu gōng, yǎ zhōng yú zhào mín. yǒu zhōu zhào zhī chén, zé biàn zhě kě yǐ fù yú zhèng.
《风》终于周公,《雅》终于《召旻》。有周、召之臣,则变者可以复于正。
zi jī hǎo chén fēng shǔ lí, ér cí fù gǎn wù zhōu pán sòng rǔ fén zú zhāng, ér wèi qīn cóng shì wáng póu dú liǎo é, ér sān fù liú tì péi ān zǔ jiǎng lù míng, ér xiōng dì tóng shí, kě wèi xìng yú shī yǐ. lǐ nán hé bó yì zì yán: wú yú shī fǔ tián wù jìn xué, héng mén shí chǔ shì. hé bó dì chū yū zhòng, lǚ chéng gōng suǒ wèi èr lǐ bó zhòng yě. cǐ kě wéi xué shī zhī fǎ.
子击好《晨风》、《黍离》,而慈父感悟;周磐诵《汝坟》卒章,而为亲从仕;王裒读《蓼莪》,而三复流涕;裴安祖讲《鹿鸣》,而兄弟同食,可谓兴于《诗》矣。李楠和伯亦自言:吾于《诗·甫田》悟进学,《衡门》识处世。和伯弟樗迂仲,吕成公所谓二李伯仲也。此可为学《诗》之法。
tài shǐ gōng wèi: rén yì líng chí, lù míng cì yān. cài yōng qín cāo: lù míng, zhōu dà chén suǒ zuò yě. wáng dào shuāi, dà chén zhī xián zhě yōu yǐn, dàn xián fēng jiàn. hàn tài lè shí jǔ shí sān qǔ: yī yuē lù míng. dù kuí chuán jiù yǎ yuè sì qū: yī yuē lù míng, èr yuē zōu yú, sān yuē fá tán, sì yuē wén wáng, jiē gǔ shēng cí. qín cāo yuē:" gǔ qín yǒu shī gē wǔ qū, yuē: lù míng fá tán zōu yú què cháo bái jū." cài yōng qín fù yún:" lù míng sān zhāng." lù míng zài xiāo yǎ zhī shǒu. mǎ cài yǐ wéi fēng cì, gài qí lǔ hán sān jiā zhī shuō, yóu guān jū cì shí zuò fěng yě. lǚ yuán jūn wèi: chén gǔ yǐ fěng, fēi wèi sān shī zuò yú shuāi zhōu.
太史公谓:仁义陵迟,《鹿鸣》刺焉。蔡邕《琴操》:《鹿鸣》,周大臣所作也。王道衰,大臣知贤者幽隐,弹弦风谏。汉太乐食举十三曲:一曰《鹿鸣》。《杜夔传》旧雅乐四曲:一曰《鹿鸣》,二曰《驺虞》,三曰《伐檀》,四曰《文王》,皆古声辞。《琴操》曰:“古琴有诗歌五曲,曰:《鹿鸣》、《伐檀》、《驺虞》、《鹊巢》、《白驹》。”蔡邕《琴赋》云:“《鹿鸣》三章。”《鹿鸣》在《宵雅》之首。马、蔡以为风刺,盖齐、鲁、韩三家之说,犹《关雎》刺时作讽也。吕元钧谓:陈古以讽,非谓三诗作于衰周。
xiāo yǎ yì sān, lì zé lùn shuō yǐ wéi yè sòng, cǐ mén rén jì lù zhī shī. dú shī jì qǔ zhèng dǒng èr zi, yǐ" xiāo" wèi" xiǎo", zé yè sòng zhī shuō fēi yǐ.
宵雅肄三,《丽泽论说》以为夜诵,此门人记录之失。《读诗记》取郑、董二子,以“宵”为“小”,则夜诵之说非矣。
liú yuán fù yuē:" nán gāi yǐ xià liù piān, yǒu shēng wú shī, gù yún shēng, bù yún gē. yǒu qí yì wáng qí cí, fēi wáng shī zhī wáng, nǎi wú yě." zhū zǐ wèi: gǔ jīng piān tí zhī xià, bì yǒu pǔ yān. rú tóu hú lǔ xuē gǔ zhī jié, ér wáng zhī. yí lǐ shū yuē:" táng shàng gē zhě bù wáng, táng xià shēng zhě jí wáng."
刘原父曰:“《南陔》以下六篇,有声无诗,故云笙,不云歌。有其义亡其辞,非亡失之亡,乃无也。”朱子谓:古经篇题之下,必有谱焉。如《投壶》鲁、薛鼓之节,而亡之。《仪礼疏》曰:“堂上歌者不亡,堂下笙者即亡。”
shī qǐ yǒu sān:" báo yán cǎi qǐ", cài yě" fēng shuǐ yǒu qǐ", cǎo yě" wéi mí wéi qǐ", bái liáng sù yě. lǐ jì yǐn" fēng shuǐ yǒu qǐ", zhèng shì zhù: qǐ, gǒu jì yě. qǐ yǒu sān:" wú zhé wǒ shù qǐ", liǔ shǔ yě" nán shān yǒu qǐ"" zài bǐ qǐ jí", zǐ qǐ yě" jí yú bāo qǐ"" yán cǎi qí qǐ"" xí yǒu qǐ yí", gǒu jì yě. tú yǒu sān:" shuí wèi tú kǔ", kǔ cài yě" yǒu nǚ rú tú", máo xiù yě" yǐ hāo tú liǎo", lù cǎo yě.
《诗》芑有三:“薄言采芑”,菜也;“丰水有芑”,草也;“维糜维芑”,白粱粟也。《礼记》引“丰水有芑”,郑氏注:芑,枸檵也。杞有三:“无折我树杞”,柳属也;“南山有杞”、“在彼杞棘”,梓杞也;“集于苞杞”、“言采其杞”、“隰有杞桋”,枸檵也。荼有三:“谁谓荼苦”,苦菜也;“有女如荼”,茅秀也;“以薅荼蓼”,陆草也。
báo fá wěng yǔn, zhì yú tài yuán. hòu hàn xī qiāng chuán: mù wáng xī zhēng quǎn róng, qiān róng yú tài yuán. yí wáng shuāi ruò, huāng fú bù cháo. nǎi mìng guó gōng lǜ liù shī fá tài yuán, ér róng zhì yú yú quán. xuān wáng qiǎn bīng fá tài yuán róng, bù kè. gài zì mù wáng qiān róng yú tài yuán, ér tài yuán wèi róng dí zhī jū, xuān wáng jǐn néng qū zhī chū jìng ér yǐ. qí hòu liào mín tài yuán, ér róng huàn yì shēn. lì shān zhī huò, yǐ zhào yú cǐ. qí duān zì mù wáng qiān róng shǐ, xī zhōu zhī wáng, yóu xī jìn yě. jí tán yuē:" jìn jū shēn shān, róng dí zhī yǔ lín, ér yuǎn yú wáng shì. wáng líng bù jí, bài róng bù xiá. tài yuán, jìn dì. shū cǐ yǐ bǔ shī shuō zhī yí.
薄伐瞈狁,至于太原。《后汉·西羌传》:穆王西征犬戎,迁戎于太原。夷王衰弱,荒服不朝。乃命虢公率六师伐太原,而戎至于俞泉。宣王遣兵伐太原戎,不克。盖自穆王迁戎于太原,而太原为戎狄之居,宣王仅能驱之出境而已。其后料民太原,而戎患益深。郦山之祸,已兆于此。其端自穆王迁戎始,西周之亡,犹西晋也。籍谈曰:“晋居深山,戎狄之与邻,而远于王室。王灵不及,拜戎不暇。太原,晋地。书此以补《诗说》之遗。
shǐ jì zhōu jì: yì wáng zhī shí, wáng shì suì shuāi, shī rén zuò cì. hàn xiōng nú chuán: yì wáng shí, wáng shì suì shuāi, róng dí jiāo qīn, bào nüè zhōng guó, zhōng guó bèi qí kǔ. shī rén shǐ zuò, jí ér gē zhī yuē:" mí shì mí jiā, xiǎn yǔn zhī gù. qǐ bù rì jiè, xiǎn yǔn kǒng jí." zhù yún:" xiǎo yǎ cǎi wēi zhī shī yě." gǔ jīn rén biǎo yì wáng jiān shī zuò, zhù:" zhèng dào jì shuāi, yuàn cì zhī shī shǐ zuò." rán zé cǎi wēi wèi yì wáng zhī shī yǐ. shǐ jì xiōng nú chuán bù yún yì wáng. shī pǔ xù: yì wáng shǐ shòu zèn pēng qí āi gōng, yí wáng shī lǐ zhī hòu, bèi bù zūn xián. zhèng yì wèi: biàn fēng zhī zuò, qí wèi wèi xiān. qí āi gōng dāng yì wáng, wèi qǐng gōng dāng yí wáng, gù xiān yán cǐ yě. yú wèi: cǎi wēi zhèng yǎ, dāng cóng máo shì, ruò biàn fēng zé shǐ yú yì wáng.
《史记·周纪》:懿王之时,王室遂衰,诗人作刺。《汉·匈奴传》:懿王时,王室遂衰,戎狄交侵,暴虐中国,中国被其苦。诗人始作,疾而歌之曰:“靡室靡家,猃允之故。岂不日戒,猃允孔棘。”注云:“《小雅·采薇》之诗也。”《古今人表》懿王坚诗作,注:“政道既衰,怨刺之诗始作。”然则《采薇》为懿王之诗矣。《史记·匈奴传》不云懿王。《诗谱序》:懿王始受谮烹齐哀公,夷王失礼之后,邶不尊贤。《正义》谓:变风之作,齐、卫为先。齐哀公当懿王,卫顷公当夷王,故先言此也。愚谓:《采薇》正雅,当从毛氏,若变风则始于懿王。
shǐ jì xiōng nú chuán zhōu xiāng wáng yǔ róng dí fá zhèng, róng dí zhú xiāng wáng, yú shì róng dí huò jū yú lù hún, dōng zhì yú wèi, qīn dào bào nüè zhōng guó, zhōng guó jí zhī. gù shī rén gē zhī yuē:" róng dí shì yīng"" báo fá xiǎn yǔn, zhì yú tài yuán"" chū yú bāng bāng, chéng bǐ shuò fāng." hàn xiōng nú chuán zé yuē:" xuān wáng xīng shī mìng jiāng, yǐ zhēng fá zhī. shī rén měi dà qí gōng yuē:' báo fá xiǎn yǔn, zhì yú tài yuán'' chū chē bāng bāng, chéng bǐ shuò fāng.'" yǐ liù yuè wèi xuān wáng shī shì yě. yǐ lǔ sòng liù yuè chū chē wèi xiāng wáng shī, yǐ chū chē wèi xuān wáng shī, ér shǐ hàn yòu bù tóng, jiē wèi xiáng.
《史记·匈奴传》周襄王与戎狄伐郑,戎狄逐襄王,于是戎狄或居于陆浑,东至于卫,侵盗暴虐中国,中国疾之。故诗人歌之曰:“戎狄是应”、“薄伐猃狁,至于太原”、“出舆彭彭,城彼朔方。”《汉·匈奴传》则曰:“宣王兴师命将,以征伐之。诗人美大其功曰:‘薄伐猃允,至于太原’、‘出车彭彭,城彼朔方。’”以《六月》为宣王诗是也。以《鲁颂》、《六月》、《出车》为襄王诗,以《出车》为宣王诗,而《史》、《汉》又不同,皆未详。
wén wáng zhī shī yuē:" wén wáng sūn zi, běn zhī bǎi shì. fán zhōu zhī shì, bù xiǎn yì shì." cǐ zhōu suǒ yǐ xìng yě. xuān wáng zhī hòu wèi yōu wáng, sī gàn zhī xiáng, shǔ lí zhī méng yě. tài shī huáng fù zhī hòu wèi huáng fù qīng shì, yǐn jí fǔ zhī hòu wèi yǐn shì tài shī, jué fù zhī hòu wèi jué wéi qù mǎ, shēn bó zhī hòu wèi shēn hóu, zé yǔ quǎn róng miè zōng zhōu yǐ. jūn chén jiē fú kè shào, zhōu yān dé bù tì hū!
《文王》之诗曰:“文王孙子,本支百世。凡周之士,不显亦世。”此周所以兴也。宣王之后为幽王,《斯干》之祥,《黍离》之萌也。太师皇父之后为皇父卿士,尹吉甫之后为尹氏太师,蹶父之后为蹶维趣马,申伯之后为申侯,则与犬戎灭宗周矣。君臣皆弗克绍,周焉得不替乎!
jí fǔ zuò sòng, měi shī yǐ míng zhù zhě yě. jiā fù zuò sòng, yǐ jiū wáng xiōng. sì rén mèng zǐ zuò wéi cǐ shī, cì shī yǐ míng zhù zhě yě. wèi jí fǔ yì, wèi jiā fù mèng zǐ nán.
吉甫作诵,美诗以名著者也。家父作诵,以究王訩。寺人孟子作为此诗,刺诗以名著者也。为吉甫易,为家父、孟子难。
" huáng fù kǒng shèng", zì wèi shèng yě." jù yuē yǔ shèng", jūn chén jù zì wèi shèng yě. zì shèng zhě, luàn wáng zhī yuán. guāng wǔ zhào: shàng shū zhě bù dé yán shèng. dà zāi yán hū!
“皇父孔圣”,自谓圣也。“具曰予圣”,君臣俱自谓圣也。自圣者,乱亡之原。光武诏:上书者不得言圣。大哉言乎!
" jì kè yǒu dìng, mí rén fú shèng", yán tiān zhī shèng rén yě." miǎo miǎo hào tiān, wú bù kè gǒng", yán tiān zhī zhōng dìng yě. shēn bāo xū yuē:" rén zhòng zhě shèng tiān." rén hé cháng néng shèng tiān zāi? tiān dìng yǒu chí sù ěr. shī suǒ yǐ míng tiān lǐ yě, gù bù yún" rén shèng tiān".
“既克有定,靡人弗胜”,言天之胜人也。“藐藐昊天,无不克巩”,言天之终定也。申包胥曰:“人众者胜天。”人曷尝能胜天哉?天定有迟速耳。《诗》所以明天理也,故不云“人胜天”。
fán bǎi jūn zǐ, gè jìng ěr shēn. hú bù xiāng wèi? bù wèi yú tiān? jīng gōng wèi: shì suī hūn luàn, jūn zǐ bù kě yǐ wéi è. zì jìng gù yě, wèi rén gù yě, wèi tiān gù yě. yú wèi: shī yún" zhōu zōng jì miè", āi tòng shēn yǐ, yóu yǐ jìng wèi xiāng jiè. shèng xián xīn xué, shǒu ér wù shī. zhōng xià suī wáng, ér yì lǐ wèi cháng wáng shì dào suī huài, ér běn xīn wèi cháng huài, jūn zǐ xiū shēn yǐ qí mìng ér yǐ.
凡百君子,各敬尔身。胡不相畏?不畏于天?荆公谓:世虽昏乱,君子不可以为恶。自敬故也,畏人故也,畏天故也。愚谓:《诗》云“周宗既灭”,哀痛深矣,犹以敬畏相戒。圣贤心学,守而勿失。中夏虽亡,而义理未尝亡;世道虽坏,而本心未尝坏,君子修身以俟命而已。
" qǐ bù yù wǎng, wèi wǒ yǒu péng", wèi rén yě." hú bù xiāng wèi? bù wèi yú tiān?" wèi tiān yě. bù wèi rén zé yì yún kě shǐ, yuàn jí péng yǒu. wèi tiān zé shén zhī tīng zhī, jiè ěr jǐng fú.
“岂不欲往,畏我友朋”,畏人也。“胡不相畏?不畏于天?”畏天也。不畏人则亦云可使,怨及朋友。畏天则神之听之,介尔景福。
" zhèng yòng sān liáng wèi kě jiān"," wèi duō jūn zǐ wèi yǒu huàn"," jì liáng zhōng móu qiáng dí wèi"," jí zhí shǒu jié luàn méng mǐ", shī yuē:" wú jìng wéi rén, sì fāng qí xùn zhī."" zhèng xiān jiàn zhū yíng yùn cù"," lǐ yún zhōng yǔn hàn zōng fù"," zhāng huá lí lù chén yè huī"," zhāo tú yīng huò táng dǐng yí", shī yuē:" céng shì mò tīng, dà mìng yǐ qīng."
“郑用三良未可间”,“卫多君子未有患”,“季梁忠谋强敌畏”,“汲直守节乱萌弭”,《诗》曰:“无竞维人,四方其训之。”“正先谏诛嬴运促”,“李云忠陨汉宗覆”,“章华罹僇陈业隳”,“昭图婴祸唐鼎移”,《诗》曰:“曾是莫听,大命以倾。”
jūn zǐ zài xià wèi, yóu zú yǐ měi fēng sú, hàn zhī qīng yì shì yě. xiǎo rén zài xià wèi, yóu zú yǐ huài fēng sú, jìn zhī fàng kuàng shì yě. shī yún:" jūn zǐ shì zé shì xiào."
君子在下位,犹足以美风俗,汉之清议是也。小人在下位,犹足以坏风俗,晋之放旷是也。《诗》云:“君子是则是效。”
" qiǎo yán rú huáng", yán zhī hòu yǐ, xiū wù zhī xīn wèi wáng yě." bù kuì yú rén, bù wèi yú tiān", wú xiū wù zhī xīn yǐ. tiān rén yī yě, bù kuì zé bù wèi.
“巧言如簧”,颜之厚矣,羞恶之心未亡也。“不愧于人,不畏于天”,无羞恶之心矣。天人一也,不愧则不畏。
chē gōng dōng yǒu fǔ cǎo, zhèng jiān yún:" zhèng yǒu fǔ tián." wèi pǔ tián, zhèng sǒu yě. zhǐ zhāi zhōu lǐ shuō yún:" shī bù yǐ pǔ tián xì zhèng." yú wèi: xuān wáng fēng dì yǒu yú zhèng, zài jī nèi xián lín. jīn huá zhōu zhèng xiàn. pǔ tián zé, zuǒ shì wèi zhī yuán pǔ. zài jīn kāi fēng zhī zhōng mù. xuān wáng shí fēi zhèng dì, xiǎo yǎ ān dé xì yú zhèng hū? ěr yǎ zhèng yǒu pǔ tián, gài zhǐ dōng qiān hòu zhī zhèng yán zhī.
《车攻》东有甫草,郑《笺》云:“郑有甫田。”谓圃田,郑薮也。止斋《周礼说》云:“《诗》不以圃田系郑。”愚谓:宣王封弟友于郑,在畿内咸林。今华州郑县。圃田泽,《左氏》谓之原圃。在今开封之中牟。宣王时非郑地,《小雅》安得系于郑乎?《尔雅》郑有圃田,盖指东迁后之郑言之。
shī xiǎo zhuàn yún:" shī yǒu xià zhèng, wú zhōu zhēng. qī yuè chén wáng yè liù yuè běi fá shí yuè zhī jiāo, cì chún yīn yòng shì ér rì shí. sì yuè wéi xià, liù yuè cú shǔ, yán shǔ zhī jí qí zhì, jiē xià zhèng yě, ér dú wèi shí yuè zhī jiāo wèi zhōu zhēng kě hū? hàn lì yōu wáng wú bā yuè shuò shí, ér táng lì zé yǒu zhī. shí zhě yí qí fù huì ér wèi cǐ yě." yú àn: zhèng yì wèi xiào zhī wú shù, ér dà yǎn lì rì shí yì yún:" yú guǎng dāo yǐ lì tuī zhī, zài yōu wáng liù nián." yú guǎng dāo zào liáng dà tóng lì, fēi shǐ yú táng yě. zhèng jiān wèi zhōu zhī shí yuè, xià zhī bā yuè, gù lì jiā yīn zhī. sūn shēn lǎo jiě chūn qiū yòng zhèng shuō, wèi bā yuè qiū zhī fēn, rì shí qiū fēn, ér shī rén chǒu zhī, ān dé yuē" fēn zhì bù wéi zāi yě"? sū zǐ yóu chén shǎo nán jiē yǐ shí yuè wèi yáng yuè, zhū wén gōng cóng zhī. sòng shū lǐ zhì zài wèi shǐ guān zhī yán yuē:" huáng dì zhuān xū xià yīn zhōu lǔ liù lì, jiē wú tuī rì shí fǎ, dàn yǒu kǎo kè shū mì ér yǐ." dà yǎn lì yì yún:" huáng chū yǐ lái, zhì lì zhě shǐ kè rì shí shū mì, jí zhāng zi xìn ér yì xiáng." cháng kǎo tōng jiàn huáng jí jīng shì, qín shǐ huáng bā nián, suì zài rén xū. lǚ shì chūn qiū yún:" wéi qín bā nián, suì zài dàng tān." shēn. lì yǒu èr nián zhī chà, hòu zhī suàn lì zhě, yú xià zhī chén fú jí fáng, zhōu zhī shí yuè zhī jiāo, jiē yù yǐ shù tuī zhī, yì yǐ shū yǐ. shěn cún zhōng yún:" rì shí zhèng yáng zhī yuè, xiān rú zhǐ wèi sì yuè, fēi yě. zhèng wèi sì yuè, yáng wèi shí yuè." zi yóu shī shuō yǔ cún zhōng tóng.
《诗小传》云:“《诗》有夏正,无周正。七月陈王业、六月北伐、十月之交,刺纯阴用事而日食。四月维夏,六月徂暑,言暑之极其致,皆夏正也,而独谓十月之交为周正可乎?汉历幽王无八月朔食,而唐历则有之。识者疑其傅会而为此也。”愚按:《正义》谓校之无术,而《大衍历·日蚀议》云:“虞[廣刂]以历推之,在幽王六年。”虞[廣刂]造《梁大同历》,非始于唐也。《郑笺》谓周之十月,夏之八月,故历家因之。孙莘老解《春秋》用郑说,谓八月秋之分,日食秋分,而诗人丑之,安得曰“分至不为灾也”?苏子由、陈少南皆以十月为阳月,朱文公从之。《宋书·礼志》载魏史官之言曰:“黄帝、颛顼、夏、殷、周、鲁六历,皆无推日蚀法,但有考课疏密而已。”《大衍历议》云:“黄初已来,治历者始课日蚀疏密,及张子信而益详。”尝考《通鉴》、《皇极经世》,秦始皇八年,岁在壬戌。《吕氏春秋》云:“维秦八年,岁在瞊滩。”申。历有二年之差,后之算历者,于夏之辰弗集房,周之十月之交,皆欲以术推之,亦已疏矣。沈存中云:“日食正阳之月,先儒止谓四月,非也。正谓四月,阳谓十月。”子由《诗说》与存中同。
yuán chéng wèi: hán shī yǒu yǔ wú jí piān, xù yún:" yǔ wú jí, zhèng dài fū cì yōu wáng yě." piān shǒu duō" yǔ wú qí jí, shāng wǒ jià sè" bā zì. zhū zǐ yuē:" dì yī èr zhāng jiē shí jù, zēng zhī zé cháng duǎn bù qí. yòu cǐ shī zhèng dài fū lí jū zhī hòu, zhí yù zhī chén suǒ zuò. qí yuē' zhèng dài fū cì yōu wáng zhě', fēi shì." jiě yí xīn yǔ yì yún:" hán shī shì hǎn yǒu qí shū, huò chū yú hào shì zhě zhī fù huì."
元城谓:《韩诗》有《雨无极篇》,序云:“《雨无极》,正大夫刺幽王也。”篇首多“雨无其极,伤我稼穑”八字。朱子曰:“第一、二章皆十句,增之则长短不齐。又此诗正大夫离居之后,执御之臣所作。其曰‘正大夫刺幽王者’,非是。”《解颐新语》亦云:“《韩诗》世罕有其书,或出于好事者之傅会。”
yán tiě lùn yǐn shī yuē:"' fāng shū yuán lǎo, kè zhuàng qí yóu', gù shāng shī ruò wū, zhōu shī wèi tú." gài wèi shāng yòng shǎo ér zhōu yòng lǎo yě.
《盐铁论》引《诗》曰:“‘方叔元老,克壮其犹’,故商师若乌,周师为荼。”盖谓商用少而周用老也。
xiǎo biàn, zhào qí wèi bó qí zhī shī. bó qí rén rén ér fù nüè zhī, gù zuò xiǎo biàn zhī shī yuē:" hé gū yú tiān?" qīn qīn ér bēi yuàn zhī cí yě. yòu wèi chī xiāo zhī piān cì bīn jūn. gài hàn rú yán shī duō yì shuō. lùn héng yì yún:" bó qí fàng liú, shǒu fā zǎo bái. shī yún:' wéi yōu yòng lǎo'."
《小弁》,赵岐谓伯奇之诗。伯奇仁人而父虐之,故作《小弁》之诗曰:“何辜于天?”亲亲而悲怨之辞也。又谓《鸱鸮》之篇刺邠君。盖汉儒言诗多异说。《论衡》亦云:“伯奇放流,首发早白。《诗》云:‘惟忧用老’。”
hán shī dào bǐ fǔ tián, dào, zhuō yě. ěr yǎ shì gǔ: dào, dà yě. guō pú zhù yún:" dào yì wèi wén, qǐ wèi jiàn hán shī gù xié?" shū yǐn hán shī.
《韩诗》箌彼甫田,箌,卓也。《尔雅·释诂》:箌,大也。郭璞注云:“箌义未闻,岂未见《韩诗》故邪?”《疏》引《韩诗》。
dà dōng wéi běi yǒu dòu, huò yǐ wéi nán dòu, huò yǐ wéi běi dǒu, zhū zǐ jí chuán jiān qǔ èr shuō.
《大东》维北有斗,或以为南斗,或以为北斗,朱子《集传》兼取二说。
lǚ shì chūn qiū wèi: shùn zì wèi shī yuē:" pǔ tiān zhī xià, mò fēi wáng tǔ. shuài tǔ zhī bīn, mò fēi wáng chén." yí yǔ xián qiū méng tóng yī shuō, ér tuō zhī yú shùn.
《吕氏春秋》谓:舜自为诗曰:“普天之下,莫非王土。率土之滨,莫非王臣。”疑与咸丘蒙同一说,而托之于舜。
yuán xiào zhèng shì liú zǐ yuē:" wèi wǔ gōng xìn chán, shī cì zhī yuē:' yíng yíng qīng yíng, zhǐ yú fān. kǎi tì jūn zǐ, wú xìn chán yán.' cǐ xiǎo yǎ yě, wèi zhī wèi shī kě hū?"
袁孝政释《刘子》曰:“魏武公信谗,诗刺之曰:‘营营青蝇,止于藩。岂弟君子,无信谗言。’此《小雅》也,谓之魏诗可乎?”
zhū zǐ shī chuán: cǎi shū, tiān zǐ suǒ yǐ dá yú zǎo yě. shǔ miáo, xuān wáng shí měi zhào mù gōng zhī shī, jiē fēi cì shī. yú àn: guó yǔ zhù: cǎi shū, wáng cì zhū hóu mìng fú zhī lè yě. shǔ miáo, dào zhào bó shù zhí, láo lái zhū hóu yě. wéi zhāo yǐ yǒu shì shuō.
朱子《诗传》:《采菽》,天子所以答《鱼藻》也。《黍苗》,宣王时美召穆公之诗,皆非刺诗。愚按:《国语注》:《采叔》,王赐诸侯命服之乐也。《黍苗》,道召伯述职,劳来诸侯也。韦昭已有是说。
zhèng kāng chéng xiān tōng hán shī, gù zhù èr lǐ, yǔ jiān shī yì. rú" xiān jūn zhī sī, yǐ chù guǎ rén", wèi dìng jiāng zhī shī." shēng fǔ jí shēn", wèi zhòng shān fǔ shēn bó. yòu" bù rú qí yì"" wéi yǔ zhèn zhī"" shàng tiān zhī zài"" fěi gé qí yóu"" ruì jú zhī jí"" zhì yú tāng qí", shì yě. zhù lǐ jì yǔ zhù yì yì, rú" dōng lín xī lín" shì yě.
郑康成先通《韩诗》,故注二《礼》,与笺《诗》异。如“先君之思,以畜寡人”,为定姜之诗。“生甫及申”,为仲山甫、申伯。又“不濡其翼”、“惟禹敶之”、“上天之载”、“匪革其犹”、“汭泦之即”、“至于汤齐”,是也。注《礼记》与注《易》异,如“东邻西邻”是也。
luàn lí mò yǐ, yuán qí shì guī, xīn jīng yì yún:" luàn chū hū shàng, ér shòu huàn cháng zài xià. jí qí jí yě, nǎi shì guī hū qí suǒ chū yǐ." yī, xuān jìng zhī jì, qí yán yàn yǐ. ér zhào luàn zhě shuí yú? yán yǔ xíng wéi, xīn yǔ jī yì, jīng shū zhī wèi yě.
乱离瘼矣,爰其适归,《新经义》云:“乱出乎上,而受患常在下。及其极也,乃适归乎其所出矣。”噫,宣、靖之际,其言验矣。而兆乱者谁欤?言与行违,心与迹异,荆舒之谓也。
dān mù gōng yuē:" hàn lù zhī zhēn hù zhí, gù jūn zǐ dé yǐ yì lè gàn lù yān. ruò fú shān lín kuì jié, lín lù sàn wáng, sǒu zé sì jì, jūn zǐ jiāng xiǎn āi zhī bù xiá, ér hé yì lè zhī yǒu yān?" sòng" xiǎn āi" èr zì, cǐ wén zhōng zǐ suǒ yǐ yǒu" dì shěng qí shān" zhī tàn yě. tiān dì biàn huà, cǎo mù fān, kuàng xián zhě ér bù lè qí shēng hū! tiān dì bì, xián rén yǐn, kuàng cǎo mù ér dé suì qí xìng hū!
单穆公曰:“旱麓之榛楛殖,故君子得以易乐干禄焉。若夫山林匮竭,林麓散亡,薮泽肆既,君子将险哀之不暇,而何易乐之有焉?”诵“险哀”二字,此《文中子》所以有“帝省其山”之叹也。天地变化,草木蕃,况贤者而不乐其生乎!天地闭,贤人隐,况草木而得遂其性乎!
hàn lù máo shì yún:" hàn, shān míng yě." cáo shì àn: hàn dì lǐ zhì hàn zhōng nán zhèng xiàn yǒu hàn shān, tuó shuǐ suǒ chū, dōng běi rù hàn. hàn shān zài liáng zhōu zhī jìng, yǔ hàn guǎng xiāng jìn, gù qǔ yǐ xìng yān.
《旱麓》毛氏云:“旱,山名也。”曹氏按:《汉·地理志》汉中南郑县有旱山,沱水所出,东北入汉。旱山在梁州之境,与汉广相近,故取以兴焉。
tuó míng rú gǔ, xīn jīng zhī shuō yě. jiě yí xīn yǔ qǔ zhī, záo yǐ.
鼍鸣如鼓,《新经》之说也。《解颐新语》取之,凿矣。
jiǎ yì shū róng jīng piān yàn yuē:" jūn zǐ zhòng xí, xiǎo rén wú yóu rù. zhèng rén shí bèi, xié pì wú yóu lái." gǔ zhī rén, qí jǐn yú suǒ jìn hū! shī yuē:" péng péng yù pǔ, xīn zhī yǒu zhī. jì jì pì wáng, zuǒ yòu qū zhī." cǐ yán zuǒ yòu rì yǐ shàn qū yě. cǐ jí xuǎn zuǒ yòu zhī shuō. yuán yán yì yún:" shàn rén tóng chǔ, zé rì wén jiā xùn è rén cóng yóu, zé rì shēng xié qíng."
《贾谊书·容经篇》谚曰:“君子重袭,小人无由入。正人十倍,邪辟无由来。”古之人,其谨于所近乎!《诗》曰:“芃芃棫朴,薪之槱之。济济辟王,左右趋之。”此言左右日以善趋也。此即选左右之说。爰延亦云:“善人同处,则日闻嘉训;恶人从游,则日生邪情。”
wéi shēn jí fǔ, wéi zhōu zhī hàn. shēn fǔ zhī dì, wèi xíng shì kòng è zhī yào." fǔ" jí" lǚ" yě, lǚ xíng yī yuē fǔ xíng. shǐ bó yuē:" dàng chéng zhōu zhě, nán yǒu shēn lǚ." zuǒ shì chuán: chǔ zi zhòng qǐng shēn lǚ yǐ wéi shǎng tián. shēn gōng wū chén yuē:" bù kě. cǐ shēn lǚ suǒ yǐ yì yě, shì yǐ wéi fù, yǐ yù běi fāng." gài chǔ dé shēn lǚ ér shǐ qiáng, zī suǒ yǐ wéi zhōu shì zhī píng hàn yú. hàn dì lǐ zhì nán yáng wǎn xiàn, shēn bó guó. shī shū jí zuǒ shì zhù bù yán lǚ guó suǒ zài. shǐ jì zhèng yì yǐn kuò dì zhì yún:" gù lǚ chéng zài dèng zhōu nán yáng xiàn xī." xú guǎng yún:" lǚ zài wǎn xiàn." shuǐ jīng zhù yì wèi: wǎn xī lǚ chéng, sì yuè shòu fēng. rán zé shēn lǚ, hàn zhī wǎn xiàn yě. gāo dì rù guān, guāng wǔ qǐ bīng, jiē xiān qǔ wǎn, qí xíng shì kě jiàn. lǐ zhōng dìng yuē:" tiān xià xíng shì, guān zhōng wèi shàng, xiāng dèng cì zhī." yú dì guǎng jì yún:" cài zhōu xīn cài, gǔ lǚ guó. jīn àn xīn cài zhī dì, shǔ cài, wèi cháng shǔ chǔ. zi zhòng bù dàng qǐng wèi shǎng tián, zé lǚ guó zài wǎn míng yǐ."
维申及甫,维周之翰。申甫之地,为形势控扼之要。“甫”即“吕”也,《吕刑》一曰《甫刑》。史伯曰:“当成周者,南有申、吕。”《左氏传》:楚子重请申、吕以为赏田。申公巫臣曰:“不可。此申、吕所以邑也,是以为赋,以御北方。”盖楚得申、吕而始强,兹所以为周室之屏翰欤。《汉·地理志》南阳宛县,申伯国。《诗》、《书》及《左氏注》不言吕国所在。《史记正义》引《括地志》云:“故吕城在邓州南阳县西。”徐广云:“吕在宛县。”《水经注》亦谓:宛西吕城,四岳受封。然则申、吕,汉之宛县也。高帝入关,光武起兵,皆先取宛,其形势可见。李忠定曰:“天下形势,关中为上,襄、邓次之。”《舆地广记》云:“蔡州新蔡,古吕国。今按新蔡之地,属蔡,未尝属楚。子重不当请为赏田,则吕国在宛明矣。”
lǐ jì kǒng zǐ xián jū: shī yuē:" wéi yuè jiàng shén, shēng fǔ jí shēn." zhèng kāng chéng zhù: yán zhōu dào jiāng xìng, wǔ yuè wèi zhī shēng xián fǔ zuǒ. zhòng shān fǔ jí shēn bó, wèi zhōu zhī gàn chén. zhèng yì yún: àn zhèng zhì zhù lǐ zài xiān, wèi dé máo chuán. yú wèi: zhòng shān fǔ, yóu yí lǐ suǒ wèi bó mǒu fǔ yě. zhōu yǔ yún:" fán zhòng shān fù", gài" fǔ" yǔ" fù" tóng. ruò yǐ zhòng shān fǔ wèi" fǔ", zé yǐn jí fǔ jué fù huáng fù chéng bó xiū fù, yì kě yǐ yán" fǔ" yǐ. jìn shì shuō shī zhě, nǎi qǔ cǐ ér shě jiān chuán, ài qí zhī guò yě. quán dé yú jí yún:" lǔ xiàn gōng zhòng zǐ yuē shān fǔ, rù fǔ yú zhōu, shí cǎi yú fán."
《礼记·孔子闲居》:《诗》曰:“惟岳降神,生甫及申。”郑康成注:言周道将兴,五岳为之生贤辅佐。仲山甫及申伯,为周之干臣。《正义》云:案《郑志》注《礼》在先,未得《毛传》。愚谓:仲山甫,犹《仪礼》所谓伯某甫也。《周语》云:“樊仲山父”,盖“甫”与“父”同。若以仲山甫为“甫”,则尹吉甫、蹶父、皇父、程伯休父,亦可以言“甫”矣。近世说《诗》者,乃取此而舍《笺》、《传》,爱奇之过也。《权德舆集》云:“鲁献公仲子曰山甫,入辅于周,食采于樊。”
zuǒ shì chuán yuē:" zhū hóu shì wèi, yǐ jiān wáng zhèng. xuān wáng yǒu zhì ér hòu xiào guān." yún hàn zhī xù yuē:" nèi yǒu bō luàn zhī zhì, fēi lì zhì hé yǐ chéng zhōng xīng zhī gōng?"
《左氏传》曰:“诸侯释位,以间王政。宣王有志而后效官。”《云汉》之序曰:“内有拨乱之志,非立志何以成中兴之功?”
xuān wáng yàn qǐ, jiāng hòu qǐng qiān, zé tíng liáo zhī zhēn, shǐ qín zhōng dài kě jiàn yǐ. shā qí chén dù bó ér fēi qí zuì, zé miǎn shuǐ zhī guī, chán yán qí xìng kě jiàn yǐ.
宣王晏起,姜后请愆,则《庭燎》之箴,始勤终怠可见矣。杀其臣杜伯而非其罪,则《沔水》之规,谗言其兴可见矣。
qí fù chuán wèi: xuān wáng zhī mò, sī mǎ zhí fèi, qiāng róng wèi bài. àn tōng jiàn wài jì: sān shí sān nián, wáng fá tài yuán róng, bù kè. sān shí bā nián, wáng fá tiáo róng bēn róng, wáng shī bài jī. sān shí jiǔ nián, zhàn yú qiān mǔ, wáng shī bài jī yú jiāng shì zhī róng. sì shí yī nián, wáng zhēng shēn róng, pò zhī, zhuǎn yǔ yú xù. gài wèi cǐ sì yì yě.
《祈父传》谓:宣王之末,司马职废,羌戎为败。按《通鉴外纪》:三十三年,王伐太原戎,不克。三十八年,王伐条戎、奔戎,王师败绩。三十九年,战于千亩,王师败绩于姜氏之戎。四十一年,王征申戎,破之,转予于恤。盖谓此四役也。
yǐn shì bù píng, cǐ yōu wáng suǒ yǐ wáng. chūn qiū yú píng wáng zhī mò, shū yǐn shì zú, jiàn quán chén zhī jì shì yě. yú jǐng wáng zhī hòu, shū yǐn shì lì wáng zǐ cháo, jiàn quán chén zhī wēi guó yě. shī zhī suǒ cì, chūn qiū zhī suǒ jī, yǐ cǐ fāng mín, yóu yǒu wǔ hóu shàn hàn sān mǎ shí cáo zhī huò.
尹氏不平,此幽王所以亡。《春秋》于平王之末,书尹氏卒,见权臣之继世也。于景王之后,书尹氏立王子朝,见权臣之危国也。《诗》之所刺,《春秋》之所讥,以此坊民,犹有五侯擅汉、三马食曹之祸。
zhào bǐ gù lǎo, xùn zhī zhān mèng, yú shì jí wǒ yù shì, wǎng huò qí shòu, jùn zài jué fú yǐ. hǎo chán tè àn mèi, jìn wán tóng qióng gù yǐ. shāng zhī fú qí gǒu zhǎng, wú zhī bō qì lí lǎo, yǔ luàn tóng shì yě.
召彼故老,讯之占梦,于是即我御事,罔或耆寿,俊在厥服矣。好谗慝暗昧,近顽童穷固矣。商之咈其耇长,吴之播弃黎老,与乱同事也。
xuān sān shí nián, yǒu tù wǔ yú hào jīng, ér hè hè zōng zhōu, yǒu jìn wēi zhī xiàng yǐ. yōu èr nián, sān chuān jié, qí shān bēng, ér líng gǔ yì chù, yǒu jiāng wáng zhī xíng yǐ. fěi jiàng zì tiān, zhí jìng yóu rén. zhì cǐ zhě rén yě, qǐ tiān suǒ wéi zāi?
宣三十年,有兔舞于镐京,而赫赫宗周,有寖微之象矣。幽二年,三川竭,岐山崩,而陵谷易处,有将亡之形矣。匪降自天,职竞由人。致此者人也,岂天所为哉?
shang shang zhě huá, xīng xián zhě gōng chén zhī zǐ sūn, shì chén yǔ guó shēng jiàng zhě yě. wáng cháo zé zhōu zhào èr gōng jiā fǔ wáng shì, jiā fù réng shū, èr yǎ jiù rén. lì fén wáng zhī luàn, píng wáng zhī qiān, yóu zài yě. hóu guó zé yì zhī jiǔ zōng, suì zhī sì shì, yǔ fēng jiàn zhī fǎ xiāng wéi chí. bǐ hàn zhī yù qún, wèi zhī xún hé, jiāng zuǒ zhī yuān jiǎn, táng jì zhī cuī liǔ, qǐ shì chén zhī wèi hū?
《裳裳者华》,兴贤者功臣之子孙,世臣与国升降者也。王朝则周、召二公夹辅王室,家父仍叔,二《雅》旧人。历汾王之乱,平王之迁,犹在也。侯国则翼之九宗,遂之四氏,与封建之法相维持。彼汉之彧、群,魏之荀、何,江左之渊、俭,唐季之崔、柳,岂世臣之谓乎?
" zhí wǒ chóu chóu, yì bù wǒ lì", zhōu suǒ yǐ tì yě." suī bù néng yòng, wú yìn zhì zhī yú ěr", chǔ suǒ yǐ luàn yě." jūn qiě xiū yǐ, wú jiāng sī zhī", hàn suǒ yǐ wēi yě.
“执我仇仇,亦不我力”,周所以替也。“虽不能用,吾憗寘之于耳”,楚所以乱也。“君且休矣,吾将思之”,汉所以微也。
" zé sān yǒu shì, dǎn hóu duō cáng", tān mò zhī chén wèi máo zéi" xiǎo dōng dà dōng, zhù zhóu qí kōng", jù liǎn zhī chén wèi fǔ jīn, wén hóu zhī mìng suǒ wèi" tiǎn zī zé yú xià mín" yě. shì shí guó shí fù hǎo lì yòng shì, ér huáng fù yǐ qīng shì wèi qún xié zhī zōng.
“择三有事,亶侯多藏”,贪墨之臣为蟊贼;“小东大东,杼柚其空”,聚敛之臣为斧斤,《文侯之命》所谓“殄资泽于下民”也。是时虢石父好利用事,而皇父以卿士为群邪之宗。
" shén zhī tīng zhī, zhōng hé qiě píng", péng yǒu zhī xìn, kě zhì yú shén míng." shén zhī tīng zhī, shì gǔ yǐ nǚ", zhèng zhí zhī dào, wú kuì yú yōu yǐn.
“神之听之,终和且平”,朋友之信,可质于神明。“神之听之,式榖以女”,正直之道,无愧于幽隐。
yáng quán wù lǐ lùn yuē:" dào liáng shū gè èr shí zhǒng wèi liù shí, shū guǒ zhī shí zhù gǔ gè èr shí, fán wèi bǎi gǔ. gù shī yuē:' bō jué bǎi gǔ'."
杨泉《物理论》曰:“稻粱菽各二十种为六十,疏果之实助谷各二十,凡为百谷。故《诗》曰:‘播厥百谷’。”
shī pǔ yǐn chuán yuē:" wén wáng jī zhī, wǔ wáng záo zhī, zhōu gōng nèi zhī." shū yún:" wèi zhī cǐ chuán zài hé shū."
《诗谱》引《传》曰:“文王基之,武王凿之,周公内之。”《疏》云:“未知此《传》在何书。”
sān dài zhī lǐ yǒu sǔn yì, ér suǒ yīn zhě wèi zhī yǒu gǎi yě. yǐ gōng liú zhī shī kǎo zhī:" jūn zhī zōng zhī", zōng fǎ shǐ yú cǐ" qí jūn sān dān", jūn zhì shǐ yú cǐ" chè tián wèi liáng", chè fǎ shǐ yú cǐ. zhōu lǐ yǒu zì lái yǐ.
三代之礼有损益,而所因者未之有改也。以《公刘》之诗考之:“君之宗之”,宗法始于此;“其军三单”,军制始于此;“彻田为粮”,彻法始于此。《周礼》有自来矣。
zī nǚ yīn shāng, yóu jiǎ shān zhī jiè qín wèi yù yě. zhōu gōng jiè chéng wáng" wú ruò yīn wáng shòu", yòu yuē:" yí jiān yú yīn, jùn mìng bù yì." rén jūn cháng wén wēi wáng zhī yán, zé kě bǎo qí ān cún yǐ.
咨女殷商,犹贾山之借秦为谕也。周公戒成王“无若殷王受”,又曰:“宜监于殷,骏命不易。”人君常闻危亡之言,则可保其安存矣。
" mí zhé bù yú", sī kōng tú zhī nài rǔ yě." shàn rén zài shī", péi dù zhī wǎn jié yě.
“靡哲不愚”,司空图之耐辱也。“善人载尸”,裴度之晚节也。
kǒng zǐ yú zhēng mín, jiā sì zì ér yì zì míng yú mín mán yuē:" yú zhǐ zhī qí suǒ zhǐ, kě yǐ rén ér bù rú niǎo hū?" cǐ shuō shī zhī fǎ. hán zi yú" jīng jīng zhě é", xiè xiè xùn shì, gài shǎo zuò yě. wǎn suì yǐn shī, yán" lǎo chéng rén zhòng yú diǎn xíng", jiǎn ér dāng yǐ.
孔子于《烝民》,加四字而意自明;于《缗蛮》曰:“于止知其所止,可以人而不如鸟乎?”此说《诗》之法。韩子于“菁菁者莪”,屑屑训释,盖少作也。晚岁引《诗》,言“老成人重于典刑”,简而当矣。
kǎo zhī zhōu yǔ lì lǔ gōng zǐ xì, zé zhòng shān fǔ jiàn. liào mín tài yuán, zé zhòng shān fǔ yòu jiàn. rán tīng zhī miǎo miǎo yě. dāng shí gōng qīng, wéi guó wén gōng jiàn" bù jí qiān mǔ", ér tā wú wén yān. cǐ shī rén suǒ yǐ yǒu ài mò zhù zhī zhī tàn.
考之《周语》立鲁公子戏,则仲山甫谏。料民太原,则仲山甫又谏。然听之藐藐也。当时公卿,唯虢文公谏“不籍千亩”,而他无闻焉。此诗人所以有爱莫助之之叹。
pǔ bǐ hán chéng, yàn shī suǒ wán. zhèng jiān yǐ" yàn" wèi" yàn ān" wáng sù yún:" jīn zhuō jùn fāng chéng xiàn yǒu hán hóu chéng. jiàn shuǐ jīng zhù. yàn, běi yān guó." yú wèi: shī yún:" yǎn shòu běi guó." sù shuō wèi zhǎng.
溥彼韩城,燕师所完。《郑笺》以“燕”为“燕安”;王肃云:“今涿郡方城县有韩侯城。见《水经注》。燕,北燕国。”愚谓:《诗》云:“奄受北国。”肃说为长。
hán hóu chū zǔ, chū sù yú tú, máo shì yuē:" tú, dì míng." bù yán suǒ zài. yù shuǐ lǐ shì yǐ wéi tóng zhōu tú fù gǔ. jīn àn shuō wén yǒu zuǒ féng yì tú fù yáng tíng, tóng dōu qiè. féng yì jí tóng zhōu yě. yù shuǐ zhī yán xìn yǐ.
韩侯出祖,出宿于屠,《毛氏》曰:“屠,地名。”不言所在。潏水李氏以为同州[屠阝]谷。今按《说文》有左冯翊[屠阝]阳亭,同都切。冯翊即同州也。潏水之言信矣。
hàn ēn zé hóu biǎo yuē:" dì jiù yuán dà yá shēn bó zhī yì." hòu zhī chǒng wài qī zhě, lǜ yǐ shì jiè kǒu. zì xuān wáng bāo shēn bó, ér shēn hóu zhōng yǐ zhào róng huò, yóu kě yǐ wéi wàn shì fǎ hū? wài qī bǐng zhèng, wèi huò bù wáng. hàn wáng yú wáng mǎng hé jìn, jìn wáng yú jiǎ mì, táng jǐ wáng yú yáng guó zhōng, shí jìn wáng yú féng yù.
《汉·恩泽侯表》曰:“帝舅缘《大雅》申伯之意。”后之宠外戚者,率以是藉口。自宣王褒申伯,而申侯终以召戎祸,犹可以为万世法乎?外戚秉政,未或不亡。汉亡于王莽、何进,晋亡于贾谧,唐几亡于杨国忠,石晋亡于冯玉。
" dào yán kǒng gān, kòu rǎng shì nèi", jiē mèng zǐ suǒ wèi mín zéi yě. yǒu mín zéi, zé zéi mín xìng. hàn fù xiè yuē:" tiān xià zhī huò, bù yóu yú wài, jiē xìng yú nèi." táng péi dù yuē:" yù píng zéi, dāng xiān qīng cháo tíng." zhēn wén zhōng gōng yuē:" nèi yǒu yì guān zhī dào, ér hòu wài yǒu gān gē zhī dào."
“盗言孔甘,寇攘式内”,皆孟子所谓民贼也。有民贼,则贼民兴。汉傅燮曰:“天下之祸,不由于外,皆兴于内。”唐裴度曰:“欲平贼,当先清朝廷。”真文忠公曰:“内有衣冠之盗,而后外有干戈之盗。”
dà shī wéi yuán, zhèng jiān yǐ wéi sān gōng, wáng jiè fǔ yǐ wéi dà zhòng. zhū zǐ jí chuán cóng wáng shuō.
大师维垣,《郑笺》以为三公,王介甫以为大众。朱子《集传》从王说。
wéi tiān zhī mìng chuán yǐn mèng zhòng zǐ yuē:" dà zāi! tiān mìng zhī wú jí, ér měi zhōu zhī lǐ yě." shī pǔ yún:" zi sī lùn shī yú mù bù yǐ, mèng zhòng zǐ yuē:' yú mù bù shì'." zhòng zi, zi sī zhī dì zǐ. bì gōng chuán yǐn mèng zhòng zǐ yuē:" shì méi gōng yě." xù lù yún:" zi xià chuán céng shēn, shēn chuán wèi rén lǐ kè, kè chuán lǔ rén mèng zhòng zi." mèng zǐ zhù: mèng zhòng zi, mèng zǐ zhī cóng kūn dì. xué yú mèng zǐ zhě, qǐ míng shì zhī tóng yú?
《维天之命传》引孟仲子曰:“大哉!天命之无极,而美周之礼也。”《诗谱》云:“子思论《诗》于穆不已,孟仲子曰:‘于穆不似’。”仲子,子思之弟子。《閟宫传》引孟仲子曰:“是禖宫也。”《序录》云:“子夏传曾申,申传魏人李克,克传鲁人孟仲子。”《孟子注》:孟仲子,孟子之从昆弟。学于孟子者,岂名氏之同欤?
bǐ tán yún:" bǐ cú yǐ qí, yǒu yí zhī xíng, zhū fú chuán zuò' bǐ qū zhě qí, yǒu yí zhī xíng.'" jīn àn hòu hàn zhū fú chuán wú cǐ yǔ. xī nán yí chuán zhū fǔ shàng shū yuē:" shī yún: bǐ cú zhě qí, yǒu yí zhī xíng." zhù yǐn hán shī xuē jūn chuán yuē:" cú, wǎng yě." gài wù yǐ" zhū fǔ" wèi" zhū fú", yì wú" qū" zì.
《笔谈》云:“彼徂矣岐,有夷之行,《朱浮传》作‘彼岨者岐,有夷之行。’”今按《后汉·朱浮传》无此语。《西南夷传》朱辅上疏曰:“《诗》云:彼徂者岐,有夷之行。”注引《韩诗·薛君传》曰:“徂,往也。”盖误以“朱辅”为“朱浮”,亦无“岨”字。
ōu yáng gōng shí shì lùn yuē:" hào tiān yǒu chéng mìng' èr hòu shòu zhī, chéng wáng bù gǎn kāng', suǒ wèi èr hòu zhě, wén wǔ yě, zé chéng wáng zhě, chéng wáng yě. dàng shì kāng wáng yǐ hòu zhī shī. zhí jìng' bù xiǎn chéng kāng', suǒ wèi chéng kāng zhě, chéng wáng kāng wáng yě. dàng shì zhāo wáng yǐ hòu zhī shī. yī xī yuē' yī xī chéng wáng' zhě, yì chéng wáng yě." fàn shǔ gōng zhèng shū yuē:" hào tiān yǒu chéng mìng yán wén wǔ shòu tiān mìng yǐ yǒu tiān xià, ér chéng wáng bù gǎn yǐ yì yù wèi yě. cǐ yáng xióng suǒ wèi' kāng wáng zhī shí, sòng shēng zuò yú xià'.' zì bǐ chéng kāng, yǎn yǒu sì fāng', sì wǔ wáng ér shù chéng kāng, jiàn zǐ sūn zhī shàn jì yě. bān mèng jiān yuē:' chéng kāng méi ér sòng shēng qǐn.' yán zì chéng kāng zhī hòu, bù fù yǒu jiàn yú sòng yě." zhū zǐ jí chuán yǔ ōu fàn zhī shuō hé.
欧阳公《时世论》曰:“《昊天有成命》‘二后受之,成王不敢康’,所谓二后者,文、武也,则成王者,成王也。当是康王已后之诗。《执竞》‘不显成、康’,所谓成、康者,成王、康王也。当是昭王已后之诗。《噫嘻》曰‘噫嘻成王’者,亦成王也。”范蜀公《正书》曰:“《昊天有成命》言文、武受天命以有天下,而成王不敢以逸豫为也。此扬雄所谓‘康王之时,颂声作于下’。‘自彼成、康,奄有四方’,祀武王而述成、康,见子孙之善继也。班孟坚曰:‘成、康没而颂声寝。’言自成、康之后,不复有见于颂也。”朱子《集传》与欧、范之说合。
hào tiān yǒu chéng mìng èr hòu shòu zhī, chéng wáng bù gǎn kāng. zhū zǐ yǐn guó yǔ shū xiàng yuē:" shì dào chéng wáng zhī dé yě. chéng wáng néng míng wén zhāo, dìng wǔ liè zhě yě. qí wèi sì chéng wáng zhī shī wú yí." yú guān jiǎ yì shū lǐ róng yǔ yǐn shū xiàng yuē:" èr hòu, wén wáng wǔ wáng. chéng wáng zhě, wǔ wáng zhī zǐ, wén wáng zhī sūn yě. wén wáng yǒu dà dé ér gōng wèi jiù, wǔ wáng yǒu dà gōng ér zhì wèi chéng, jí chéng wáng chéng sì, rén yǐ lín mín, gù chēng hào tiān yān." qí yì yóu míng.
《昊天有成命》二后受之,成王不敢康。朱子引《国语》叔向曰:“是道成王之德也。成王能明文昭,定武烈者也。其为祀成王之诗无疑。”愚观《贾谊书·礼容语》引叔向曰:“二后,文王、武王。成王者,武王之子,文王之孙也。文王有大德而功未就,武王有大功而治未成,及成王承嗣,仁以临民,故称昊天焉。”其义尤明。
ōu yáng gōng shī lùn: gǔ jīn zhū rú wèi" lái móu wèi mài" zhě, gèng wú tā shū suǒ jiàn, zhí yòng èr sòng máo zhèng zhī shuō." lái móu wèi mài", shǐ chū yú máo zhèng, ér èr jiā suǒ jù, nǎi yì duó wěi dà shì bù kě zhī zhī yán. yú àn: liú xiàng fēng shì, yǐn" yí wǒ lí móu", lí móu, mài yě, shǐ zì tiān jiàng. wén xuǎn zhù yǐn hán shī" yí wǒ jiā wù mài", xuē jūn yuē:" wù mài, dà mài yě." máo zhèng zhī shuō, wèi kě yǐ wéi fēi. máo shì chuán: móu, mài yě. zhèng jiān: chì wū yǐ móu mài jù lěi. guǎng yǎ: shǐ yǐ wéi lěi xiǎo mài, móu dà mài. yǐ liú xiàng shuō cān kǎo, dāng cóng gǔ zhù.
欧阳公《诗论》:古今诸儒谓“来牟为麦”者,更无他书所见,直用二《颂》毛、郑之说。“来牟为麦”,始出于毛、郑,而二家所据,乃臆度伪《大誓》不可知之言。愚按:刘向《封事》,引“饴我釐麰”,釐麰,麦也,始自天降。《文选注》引《韩诗》“贻我嘉[敄麥]”,薛君曰:“[敄麥],大麦也。”毛、郑之说,未可以为非。《毛氏传》:牟,麦也。《郑笺》:赤乌以牟麦俱耒。《广雅》:始以为耒小麦,牟大麦。以刘向说参考,当从古注。
chén shǎo nán bù qǔ lǔ sòng, rán" sī wú xié" yī yán, yì zài suǒ qù hū?
陈少南不取《鲁颂》,然“思无邪”一言,亦在所去乎?
jìn jiāng dǐng míng yuē:" bǎo qí sūn zi, sān shòu shì lì." lǔ sòng" sān shòu zuò péng", gài gǔ yǔ yě. xiān rú yǐ wéi" sān qīng", kǒng fēi.
《晋姜鼎铭》曰:“保其孙子,三寿是利。”《鲁颂》“三寿作朋”,盖古语也。先儒以为“三卿”,恐非。
shāng zhōu zhī sòng, jiē yǐ gào shén míng. tài shǐ gōng yuē:" chéng wáng zuò sòng, tuī jǐ chéng ài, bēi bǐ jiā nán." zhì lǔ sòng shǐ wèi yì měi zhī yán, suǒ wèi shàn sòng shàn dǎo zhě, fēi shāng zhōu zhī tǐ yě. hòu shì zuò sòng, xiào lǔ ér jìn yú, yòu xià yǐ.
商、周之《颂》,皆以告神明。太史公曰:“成王作《颂》,推己惩艾,悲彼家难。”至《鲁颂》始为溢美之言,所谓善颂、善祷者,非商、周之体也。后世作颂,效鲁而近谀,又下矣。
huò wèi: wén zhī fán jiǎn, shì shì zhī wén zhì. rán shāng zhì ér zhōu wén, shāng sòng fán ér zhōu sòng jiǎn, wén bù kě yǐ yī tǐ guān yě.
或谓:文之繁简,视世之文质。然商质而周文,《商颂》繁而《周颂》简,文不可以一体观也。
fǎ yán yuē:" zhèng kǎo fǔ cháng xī yǐn jí fǔ yǐ, gōng zǐ xī sī cháng xī zhèng kǎo fǔ yǐ." sī mǎ gōng zhù yáng zǐ, wèi zhèng kǎo fǔ zuò shāng sòng, xī sī zuò bì gōng zhī shī, gù yún rán. yú àn: shǐ jì sòng shì jiā: xiāng gōng zhī shí, xiū rén xíng yì, yù yǔ méng zhǔ. qí dài fū zhèng kǎo fǔ měi zhī, gù zhuī dào qì tāng gāo zōng, yīn suǒ yǐ xìng, zuò shāng sòng. zhù yún:" hán shī zhāng jù měi xiāng gōng." lè jì: wēn liáng ér néng duàn zhě, yí gē shāng. zhèng kāng chéng zhù: wèi shāng sòng shī. gài yòng hán shī shuō yě. kǎo zhī zuǒ zhuàn zhèng kǎo fǔ zuǒ dài wǔ xuān. shì běn: zhèng kǎo fǔ shēng kǒng fù jiā, wèi sòng sī mǎ, huá dū shā zhī ér jué qí shì. jiē zài xiāng gōng zhī qián, ān dé zuò sòng yú xiāng gōng zhī shí hū? hòu hàn cáo bāo chuán xī sī sòng lǔ, kǎo fǔ yǒng yīn, zhù yǐn hán shī" xīn miào yì yì, xī sī suǒ zuò." xuē jūn chuán yún:" shì shī, gōng zǐ xī sī suǒ zuò." zhèng kǎo fǔ, kǒng zǐ zhī xiān yě, zuò shāng sòng shí èr piān. shī zhèng yì yún:" xī sī zuò xīn miào, ér hàn shì wén rén bān gù wáng yán shòu wèi lǔ sòng xī sī zuò, miù yǐ." rán yáng zi zhī yán, jiē běn hán shī, shí máo shī wèi xíng yě. xuē hàn shì xí hán shī, fù zǐ yǐ zhāng jù zhù míng. féng yǎn chuán zhù yǐn xuē fū zǐ hán shī zhāng jù, jí hàn yě.
《法言》曰:“正考甫常睎尹吉甫矣,公子奚斯常睎正考甫矣。”司马公注《杨子》,谓正考甫作《商颂》,奚斯作《閟宫》之诗,故云然。愚按:《史记·宋世家》:襄公之时,修仁行义,欲与盟主。其大夫正考甫美之,故追道契、汤、高宗,殷所以兴,作《商颂》。注云:“《韩诗章句》美襄公。”《乐记》:温良而能断者,宜歌《商》。郑康成注:谓商宋诗。盖用《韩诗》说也。考之《左传》正考甫佐戴武、宣。《世本》:正考甫生孔父嘉,为宋司马,华督杀之而绝其世。皆在襄公之前,安得作《颂》于襄公之时乎?《后汉·曹褒传》奚斯颂鲁,考甫咏殷,注引《韩诗》“新庙奕奕,奚斯所作。”《薛君传》云:“是诗,公子奚斯所作。”正考甫,孔子之先也,作《商颂》十二篇。《诗正义》云:“奚斯作新庙,而汉世文人班固、王延寿谓《鲁颂》奚斯作,谬矣。”然扬子之言,皆本《韩诗》,时《毛诗》未行也。薛汉世习《韩诗》,父子以章句著名。《冯衍传》注引薛夫子《韩诗章句》,即汉也。
" cháng fà, dà dì", jiān yún:" jiāo, jì tiān yě."" yōng, dì tài zǔ", jiān yún:" dà jì yě, dà yú sì shí ér xiǎo yú xiá." zhèng kāng chéng yǐ jì tiān wèi dì, yǔ zōng miào dà jì tóng míng. chūn qiū zuǎn lì zhào zi yǐ biàn qí shī yǐ. wáng sù yǐ dì xiá wèi yī jì, yì fēi yě. dì yǔ xiá yì, xiá zé tài zǔ dōng xiàng, huǐ miào jí qún miào zhī zhǔ, zhāo nán mù běi, hé shí yú tài zǔ. dì zé zǔ zhī suǒ zì chū zhě, dōng xiàng wéi yǐ zǔ pèi zhī. jīn hùn dì yú xiá, zōng miào yǒu xiá wú dì.
“《长发》,大禘”,《笺》云:“郊,祭天也。”“《雝》,禘太祖”,《笺》云:“大祭也,大于四时而小于祫。”郑康成以祭天为禘,与宗庙大祭同名。《春秋纂例》赵子已辩其失矣。王肃以禘、祫为一祭,亦非也。禘与祫异,祫则太祖东向,毁庙及群庙之主,昭南穆北,合食于太祖。禘则祖之所自出者,东向惟以祖配之。今混禘于祫,宗庙有祫无禘。
fàn níng gǔ liáng xù: kǒng zǐ jiù tài shī zhèng yǎ sòng, yīn lǔ shǐ xiū chūn qiū, liè shǔ lí yú guó fēng, qí wáng dé yú bāng jūn, míng qí bù néng fù yǎ, zhèng huà bù zú yǐ bèi qún hòu yě. rán zuǒ zhuàn xiāng èr shí jiǔ nián, jì zhá guān lè yú lǔ, yǐ wèi zhī gē wáng yǐ. kǒng zǐ zhì āi shí yī nián, shǐ zì wèi fǎn lǔ, yuè zhèng, yǎ sòng dé suǒ, zé jiàng wáng yú guó fēng, fēi kǒng zǐ yě.
范宁《谷梁序》:孔子就太师正《雅》、《颂》,因鲁史修《春秋》,列《黍离》于《国风》,齐王德于邦君,明其不能复《雅》,政化不足以被群后也。然《左传》襄二十九年,季札观乐于鲁,已为之歌《王》矣。孔子至哀十一年,始自卫反鲁,乐正,《雅》、《颂》得所,则降《王》于《国风》,非孔子也。
xí yǒu cháng chǔ jiān yún:" rén shǎo ér duān què, zé zhǎng dà wú qíng yù." hú bāng héng jiě xué jì qǔ zhī.
《隰有苌楚》笺云:“人少而端悫,则长大无情欲。”胡邦衡《解学记》取之。
lǚ shì chūn qiū: níng qī fàn niú, jū chē xià, wàng huán gōng ér bēi, jī niú jiǎo jí gē. gāo yòu zhù yǐ wéi gē shuò shǔ, bù zhī hé suǒ jù? sān qí jì zǎi níng qī gē, suǒ wèi" nán shān gān, bái shí làn" zhě shì yě.
《吕氏春秋》:宁戚饭牛,居车下,望桓公而悲,击牛角疾歌。高诱注以为歌《硕鼠》,不知何所据?《三齐记》载宁戚歌,所谓“南山矸,白石烂”者是也。
sì yuè xiù yāo, zhū rú bù xiáng qí míng, wéi shuō wén yǐn liú xiàng shuō, yǐ wéi kǔ yāo. cáo shì yǐ ěr yǎ běn cǎo zhèng zhī, zhī qí wèi yuǎn zhì.
四月秀葽,诸儒不详其名,唯《说文》引刘向说,以为苦葽。曹氏以《尔雅》、《本草》证之,知其为远志。
dǒng shì jǔ hóu bāo yán: wèi wǔ gōng zuò yì shī, shǐ rén rì sòng yú qí cè. zhū zǐ wèi: bù zhī cǐ chū zài hé chǔ? yú kǎo hóu bāo zhī shuō, jiàn yú shī zhèng yì. suí jīng jí zhì: hán shī yì yào shí juǎn, hóu bāo zhuàn. rán zé bāo xué hán shī zhě yě.
董氏举侯包言:卫武公作《抑》诗,使人日诵于其侧。朱子谓:不知此出在何处?愚考侯包之说,见于《诗正义》。《隋经籍志》:《韩诗翼要》十卷,侯包撰。然则包学《韩诗》者也。
qín shī zài qí bǎn wū, xī róng dì hán, gù yǐ bǎn wèi wū. zhāng xuān gōng nán yuè chàng chóu xù yún:" fāng guǎng sì jiē bǎn wū, wèn lǎo sù, yún: yòng wǎ zhé wèi bīng xuě dòng liè. zì cǐ rú gāo tái shàng fēng jiē rán." hàn dì lǐ zhì: tiān shuǐ lǒng xī, mín yǐ bǎn wèi wū. yǐ nán yuè guān zhī, fēi dú xī chuí yě.
《秦诗》在其板屋,西戎地寒,故以板为屋。张宣公《南岳唱酬序》云:“方广寺皆板屋,问老宿,云:用瓦辄为冰雪冻裂。自此如高台上封皆然。”《汉·地理志》:天水陇西,民以板为屋。以南岳观之,非独西陲也。
táng dì zhī huá wéi cháng zhī huá, xié" chē" zì shǔ jì fāng huá, xié" tú" zì xí yǒu hé huá, xié" qiě" zì. cáo shì wèi:" huá" dàng zuò" huā", yīn" fū". gài gǔ" chē" běn yīn" jū". yì yuē:" kuí gū jiàn shǐ fù tú, zài guǐ yī chē."" lái xú xú, kùn yú jīn chē." qí yīn jiē rán. zhì shuō wén yǒu chǐ zhē zhī yīn, nǎi zì hàn ér zhuǎn qí shēng. yú àn: hé bǐ nóng yǐ, shì wén huò yún" gǔ dú' huá' wèi' fū'", yǔ" jū" wèi yùn. hòu fǎng cǐ. zhū wén gōng jí chuán bìng zhe èr yīn, ér yǐ yīn" fū" wèi xiān.
《唐棣之华》维常之华,协“车”字;《黍稷》方华,协“塗”字;隰有荷华,协“且”字。曹氏谓:“华”当作“花”,音“敷”。盖古“车”本音“居”。《易》曰:“睽孤见豕负涂,载鬼一车。”“来徐徐,困于金车。”其音皆然。至《说文》有尺遮之音,乃自汉而转其声。愚按:《何彼秾矣》,《释文》或云“古读‘华’为‘敷’”,与“居”为韵。后仿此。朱文公《集传》并著二音,而以音“敷”为先。
yě yǒu màn cǎo, líng lù tuán xī. yǒu měi yī rén, qīng yáng wǎn xī. tuán, yīn" tuán", jí chuán yè shàng yǎn fǎn. yán shì zhèng sú yún:" àn lǚ shì zì lín zuò' zhuān', shàng yǎn fǎn. xùn yún: lù mào. yīn yǔ' wǎn' lèi."
野有蔓草,零露漙兮。有美一人,清扬婉兮。漙,音“团”,《集传》叶上兖反。颜氏《正俗》云:“按吕氏《字林》作‘專’,上兖反。训云:露貌。音与‘婉’类。”
yì má rú zhī hé? héng cóng qí mǔ. yán shì yún:" lǐ jīn yě héng fèng, héng, jí' héng' yě, bù láo jiè yīn. xú shì yīn' héng', shī zhī yǐ."
艺麻如之何?衡从其亩。颜氏云:“《礼》今也衡缝,衡,即‘横’也,不劳借音。徐氏音‘横’,失之矣。”
gàn máo sì mǎ, zhì yú wǔ zhī liù zhī, yóu zī yī zhī" gǎi wéi" yě. quán yú sì guǐ, zhì yú měi shí bù bǎo, yóu lǐ jiǔ zhī" bù shè" yě. jūn zǐ zhī qù jiù, yú qí xīn, bù yú qí lǐ.
《干旄》四马,至于五之、六之,犹《缁衣》之“改为”也。《权舆》四簋,至于每食不饱,犹《醴酒》之“不设”也。君子之去就,于其心,不于其礼。
yíng xiè shù shēn, qí dǔ yú mǔ jiā yī yě. yī měi yān, yī cì yān. xuān wáng qīn qīn, píng wáng wàng chóu yě.
营谢戍申,其笃于母家一也。一美焉,一刺焉。宣王亲亲,平王忘雠也。
xiào jīng yán qīng dài fū zhī xiào yuē:" fēi xiān wáng zhī fǎ, fú bù gǎn fú fēi xiān wáng zhī fǎ, yán bù gǎn dào fēi xiān wáng zhī dé, xíng bù gǎn xíng." mèng zǐ wèi cáo jiāo yuē:" fú yáo zhī fú, sòng yáo zhī yán, xíng yáo zhī xíng." shèng xián zhī xùn, jiē yǐ fú zài yán xíng zhī xiān, gài fú zhī bù zhōng, zé yán bì bù zhōng xìn, xíng bì bù dǔ jìng. zhōng yōng xiū shēn, yì xiān yǐ qí míng shèng fú, dōu rén shì zhī" hú qiú huáng huáng"," suǒ yǐ chū yán yǒu zhāng, xíng guī yú zhōu" yě.
《孝经》言卿大夫之孝曰:“非先王之法,服不敢服;非先王之法,言不敢道;非先王之德,行不敢行。”孟子谓曹交曰:“服尧之服,诵尧之言,行尧之行。”圣贤之训,皆以服在言行之先,盖服之不衷,则言必不忠信,行必不笃敬。《中庸》修身,亦先以齐明盛服,《都人士》之“狐裘黄黄”,“所以出言有章,行归于周”也。
" zhào gōng shì shì"," nán zhòng dà zǔ", shì jì qí měi yě." kuí yǒu chōng, chāo pàn jiàn", sū wén zhōng kǎi yān." yù fù cáo, qún wàng hàn", zhū wén gōng xī yān.
“召公是似”,“南仲大祖”,世济其美也。“逵有充,超叛鉴”,苏文忠慨焉。“彧附曹,群忘汉”,朱文公悕焉。
jìng zhī, qún chén jìn jiè sì wáng. xún zǐ yún:" tiān zǐ jí wèi, shàng qīng jìn yuē:' néng chú huàn zé wèi fú.' zhōng qīng jìn yuē:' xiān shì lǜ shì, xiān huàn lǜ huàn.' xià qīng jìn yuē:' jìng jiè wú dài.'" qún chén jìn jiè shǐ yǐ jìng, sān qīng shòu cè zhōng yǐ jìng, cǐ xīn xué zhī yuán yě. yī yǐn xùn tài jiǎ yuē:" zhī jué shēn." zhào bì gào kāng wáng yuē:" jīn wáng jìng zhī zāi!" jiē yǐ cǐ wéi gào jūn dì yī yì.
敬之,群臣进戒嗣王。《荀子》云:“天子即位,上卿进曰:‘能除患则为福。’中卿进曰:‘先事虑事,先患虑患。’下卿进曰:‘敬戒无怠。’”群臣进戒始以敬,三卿授策终以敬,此心学之原也。伊尹训太甲曰:“祗厥身。”召、毕告康王曰:“今王敬之哉!”皆以此为告君第一义。
yè shì yún:" hàn shì wén zhāng, wèi yǒu yǐn shī xù zhě. wèi huáng chū sì nián mìng yún:' cáo shī cì yuǎn jūn zǐ, jìn xiǎo rén.' gài shī xù zhì cǐ shǐ xíng."
叶氏云:“汉世文章,未有引《诗序》者。魏黄初四年詺云:‘《曹诗》刺远君子,近小人。’盖《诗序》至此始行。”
zhū zǐ shī xù biàn shuō duō qǔ zhèng yú zhòng shī biàn wàng. ài xuān wèi: ōu yáng gōng shī běn yì bù dàng wèi zhī běn yì, gǔ rén zhǐ yì jīng cuì, hé cháng rú cǐ fèi cí?
朱子《诗序辩说》多取郑渔仲《诗辩妄》。艾轩谓:欧阳公《诗本义》不当谓之《本义》,古人旨意精粹,何尝如此费辞?
táng zhì: máo shī cǎo mù chóng yú tú èr shí juǎn. kāi chéng zhōng, wén zōng mìng jí xián yuàn xiū zhuàn, bìng huì wù xiàng. xué shì yáng sì fù zhāng cì zōng shàng zhī. àn míng xián huà lù: tài hé zhōng, wén zōng hào gǔ zhòng dào, yǐ jìn míng dì cháo, wèi xié huà máo shī tú, cǎo mù niǎo shòu gǔ xián jūn chén zhī xiàng, bù dé qí zhēn, zhào chéng xiū jǐ tú zhī. jiē jù jīng dìng míng, rèn yì cǎi duō. yóu shì guān miǎn zhī zhì, shēng zhí zhī zī, yuǎn wú bù xiáng, yōu wú bù xiǎn. rán zé suǒ tú fēi zhǐ cǎo mù chóng yú yě. suí zhì: liáng yǒu máo shī gǔ xián shèng tú èr juǎn.
《唐志》:《毛诗草木虫鱼图》二十卷。开成中,文宗命集贤院修撰,并绘物象。学士杨嗣复、张次宗上之。按《名贤画录》:太和中,文宗好古重道,以晋明帝朝,卫协画《毛诗图》,草木鸟兽、古贤君臣之像,不得其真,召程修己图之。皆据经定名,任意采掇。由是冠冕之制,生植之姿,远无不详,幽无不显。然则所图非止草木虫鱼也。《隋志》:梁有《毛诗古贤圣图》二卷。
gé wù zhī xué, mò jìn yú shī." guān guān zhī jū", zhì yǒu bié yě" yōu yōu zhī lù", shí xiāng hū yě." dé rú liú jiū", yán jūn yī yě" dé rú gāo yáng", qǔ chún jié yě" rén rú zōu yú", bù shì shā yě." yuān yāng zài liáng", dé suǒ zhǐ yě" sāng hù zhuó sù", shī qí xìng yě." cāng gēng", yáng zhī hòu yě" míng láo", yīn zhī zhào yě." jiān jiā lù shuāng", biàn yě" táo chóng pàn fēi", huà yě." hè míng yú jiǔ gāo, shēng wén yú yě", chéng bù kě yǎn yě" yuān fēi lì tiān, yú yuè yú yuān", dào wú bù zài yě." nán yǒu qiáo mù", zhèng nǚ zhī cāo yě" xí yǒu hé huá", jūn zǐ zhī dé yě." fěi zhān fěi wěi", bì wēi nàn yě" fěi sì fěi hǔ", kǎi láo yì yě." liǎo é cháng dì", zhī xiào yǒu yě" fán píng xíng wěi", jiàn zhōng xìn yě." gé jù" biǎn, ér" gāo qiú" dài yě" xī shuài" jiǎn, ér" fú yóu" shē yě." yuán yǒu shù tán, qí xià wéi gǔ", měi bì yǒu è yě" zhōu yuán hū hū, jǐn tú rú yí", è kě wèi měi yě." shǔ yǐ wéi jì", xīn xuàn yú shì yě" yíng yǐ wéi jī", xīn huò yú tīng yě." lǜ zhú yī yī", wén zhāng zhe yě" jiǎo jiǎo bái jū", xián rén yǐn yě." zèng yǐ sháo yào, yí wǒ wò jiāo", fāng xīn zhī rǔ yě" yān dé xuān cǎo, yán cǎi qí méng", yōu sī zhī shēn yě." zhà yù sī bá, hóu xīn hóu zhēng", shèng shuāi zhī xiàng yě" fèng huáng yú fēi, zhì lí yú luó", zhì luàn zhī fú yě." xiāng shǔ shuò shǔ", jí è yě" cǎi gé cǎi líng", shāng chán yě. yǐn ér shēn zhī, chù lèi ér cháng zhī, yǒu duō shí zhī yì yě.
格物之学,莫近于《诗》。“关关之雎”,挚有别也;“呦呦之鹿”,食相呼也。“德如癅鸠”,言均一也;“德如羔羊”,取纯洁也;“仁如驺虞”,不嗜杀也。“鸳鸯在梁”,得所止也;“桑扈啄粟”,失其性也。“仓庚”,阳之候也;“鸣癆”,阴之兆也。“蒹葭露霜”,变也;“桃虫拚飞”,化也。“鹤鸣于九皋,声闻于野”,诚不可掩也;“鸢飞戾天,鱼跃于渊”,道无不在也。“南有乔木”,正女之操也;“隰有荷华”,君子之德也。“匪鳣匪鲔”,避危难也;“匪兕匪虎”,慨劳役也。“蓼莪、常棣”,知孝友也;“蘩苹、行苇”,见忠信也。“葛屦”褊,而“羔裘”怠也;“蟋蟀”俭,而“蜉蝣”奢也。“爰有树檀,其下维榖”,美必有恶也;“周原膴膴,堇荼如饴”,恶可为美也。“黍以为稷”,心眩于视也;“蝇以为鸡”,心惑于听也。“绿竹猗猗”,文章著也;“皎皎白驹”,贤人隐也。“赠以勺药,贻我握椒”,芳馨之辱也;“焉得谖草,言采其虻”,忧思之深也。“柞棫斯拔,侯薪侯蒸”,盛衰之象也;“凤凰于飞,雉离于罗”,治乱之符也。“相鼠、硕鼠”,疾恶也;“采葛、采苓”,伤谗也。引而伸之,触类而长之,有多识之益也。
sòng shī sān bǎi, bù néng zhuān duì, bù zú yǐ yī xiàn. jiē sòng yán ér wàng wèi zhě yě. zì cì shāng zhī hòu, yán shī mò ruò mèng zǐ, qí shù kǒng zǐ zhī yán, yǐ wéi zhī dào zhě èr: chī xiāo zhēng mín shì yě. rú líng tái huáng yǐ běi shān yún hàn xiǎo biàn kǎi fēng, shēn dé shī rén zhī xīn, yǐ yì nì zhì, yī yán ér jǐn shuō shī zhī yào. xué shī bì zì mèng zǐ shǐ.
诵《诗》三百,不能专对,不足以一献。皆诵言而忘味者也。自赐、商之后,言《诗》莫若孟子,其述孔子之言,以为知道者二:《鸱鸮》、《烝民》是也。如《灵台》、《皇矣》、《北山》、《云汉》、《小弁》、《凯风》,深得诗人之心,以意逆志,一言而尽说《诗》之要。学《诗》必自孟子始。
shēn máo zhī shī jiē chū yú xún qīng zi, ér hán shī wài zhuàn duō shù xún shū. jīn kǎo qí yán" cǎi cǎi juǎn ěr"" liú jiū zài sāng"" bù gǎn bào hǔ, bù gǎn féng hé", dé fēng yǎ zhī zhǐ. ér yǐn yì shī yóu duō, qí kǒng bǐ suǒ shān yú?
申、毛之《诗》皆出于荀卿子,而《韩诗外传》多述《荀书》。今考其言“采采卷耳”、“癅鸠在桑”、“不敢暴虎,不敢冯河”,得《风》、《雅》之旨。而引《逸诗》尤多,其孔笔所删欤?
fǎ yán yuē:" shǒu rú: yuán gù, shēn gōng." èr zi wú kuì yú yán shī yǐ. wáng shì yǐ sān bǎi wǔ piān jiàn, yì qí cì yě. bǐ yǔ shī jiě yí zhě, néng wú kuì hū?
《法言》曰:“守儒:辕固,申公。”二子无愧于言《诗》矣。王式以《三百五篇》谏,亦其次也。彼语《诗》解颐者,能无愧乎?
cǎo mù niǎo shòu chóng yú shū, lù jī zì yuán kè suǒ zhuàn, fēi lù jī yě.
《草木鸟兽虫鱼疏》,陆玑字元恪所撰,非陆机也。
zhèng shì shī pǔ, xú zhěng chàng, tài shū qiú yǐn. jiàn shì wén xù lù. suí zhì: tài shū qiú jí liú xuàn zhù. gǔ jīn shū lù yún:" xú zhèng yáng zhù." guǎn gé shū mù wèi: zhù zhě wèi tài shū qiú, ér bù kǎo xù lù. xú zhèng yáng, yí jí xú zhěng, wù yǐ" zhěng" wèi" zhèng"," chàng" wèi" yáng" yě. zhěng, zì wén cāo, wú tài cháng qīng.
郑氏《诗谱》,徐整畅,太叔裘隐。见《释文序录》。《隋志》:太叔求及刘炫注。《古今书录》云:“徐正阳注。”《馆阁书目》谓:注者为太叔求,而不考《序录》。徐正阳,疑即徐整,误以“整”为“正”,“畅”为“阳”也。整,字文操,吴太常卿。
shī wěi hán shén wù yuē:" jí wēi kuí zhe, shàng tǒng yuán huáng, xià xù sì shǐ, luó liè wǔ jì." yòu yuē:" shī zhě, tiān dì zhī xīn, jūn dé zhī zǔ, bǎi fú zhī zōng, wàn wù zhī hù yě." tuī duó zāi yuē:" jiàn sì shǐ wǔ jì, ér bā jié tōng." fàn lì shū yuē:" wǔ hài zhī jì wèi gé mìng, mǎo yǒu zhī jì wèi gǎi zhèng. chén zài tiān mén, chū rù hòu tīng. mǎo, tiān bǎo yě. yǒu, qí fù yě. wǔ, cǎi qǐ yě. hài, dà míng yě. dà míng zài hài, shuǐ shǐ yě. sì mǔ zài yín, mù shǐ yě. jiā yú zài sì, huǒ shǐ yě. hóng yàn zài shēn, jīn shǐ yě. yì fèng xué qí shī, wén wǔ jì zhī yào, shí yuè zhī jiāo piān. láng zhuān yuē:" sì shǐ zhī quē, wǔ jì zhī è." wǔ jì běn yú qí shī, sì shǐ yǔ máo shī xù yì. gài xí wén qí shuō, ér shī zhī yě.
《诗纬含神雾》曰:“集微揆著,上统元皇,下序四始,罗列五际。”又曰:“《诗》者,天地之心,君德之祖,百福之宗,万物之户也。”《推度灾》曰:“建四始五际,而八节通。”《泛历枢》曰:“午亥之际为革命,卯酉之际为改正。辰在天门,出入候听。卯,《天保》也。酉,《祈父》也。午,《采芑》也。亥,《大明》也。《大明》在亥,水始也。《四牡》在寅,木始也。《嘉鱼》在巳,火始也。《鸿雁》在申,金始也。翼奉学《齐诗》,闻五际之要,《十月之交篇》。郎颛曰:“四始之缺,五际之厄。”五际本于《齐诗》,四始与《毛诗序》异。盖习闻其说,而失之也。
cáo shì lùn shī yún:" shī zhī zuò běn yú rén qíng, zì shēng mín yǐ lái zé rán: tài shǐ tiān huáng zhī cè, bāo xī wǎng gǔ zhī zhāng, gé tiān zhī bā què, kāng qú zhī mín yáo." yú àn: sù wèn tiān yuán jì dà lùn guǐ yú qū yuē:" jī kǎo tài shǐ, tiān yuán cè wén yuē:' tài xū liáo kuò, zhào jī huà yuán. wàn wù zī shǐ, wǔ yùn zhōng tiān. bù qì zhēn líng, zǒng tǒng kūn yuán. jiǔ xīng xuán lǎng, qī yào zhōu xuán. yuē yīn yuē yáng, yuē róu yuē gāng. yōu xiǎn jì wèi, hán shǔ chí zhāng. shēng shēng huà huà, pǐn wù xián zhāng'." gài gǔ shī zhī tǐ shǐ yú cǐ, rán yī chuān wèi sù wèn chū yú zhàn guó zhī mò.
曹氏《论诗》云:“诗之作本于人情,自生民以来则然:太始天皇之策,包羲罔罟之章,葛天之八阕,康衢之民谣。”愚按:《素问·天元纪大论》鬼臾区曰:“积考太始,天元册文曰:‘太虚寥廓,肇基化元。万物资始,五运终天。布气真灵,总统坤元。九星悬朗,七曜周旋。曰阴曰阳,曰柔曰刚。幽显既位,寒暑弛张。生生化化,品物咸章’。”盖古诗之体始于此,然伊川谓《素问》出于战国之末。
wén cuì lǐ xíng xiū yún:" liú xùn shuō shī sān qiān yán, yán shī zhě shàng zhī." jīn kǎo xùn zuò liù shuō yǐ jì liù jīng, zì kǒng shì zhì kǎo luàn, fán bā shí jiǔ zhāng. qǔ hàn shǐ zhào shū jí qún chén zòu yì yǐ nǐ shàng shū. yòu qǔ fáng zhōng gē zhì hòu tíng dòu bǎi cǎo lín chūn lè xiǎo nián zi zhī lèi, fán yī bǎi sì shí èr piān, yǐ nǐ yǎ zhāng. yòu qǔ bā yú gē bái tóu yín shé yáng liǔ zhì tán róng niáng, yǐ bǐ guó fēng zhī liú. rán wén zhōng zǐ cháng xù jīng yǐ. zhū zǐ wèi: gāo wén wǔ xuān zhī zhì, qǐ yǒu jīng yī zhí zhōng zhī chuán? cáo liú yán xiè zhī shī, qǐ yǒu wù zé bǐng yí zhī xùn? kuàng xùn hū!
《文粹》李行修云:“刘迅《说诗》三千言,言《诗》者尚之。”今考迅作《六说》以继《六经》,自孔氏至考乱,凡八十九章。取汉史、诏书及群臣奏议以拟《尚书》。又取《房中歌》至《后庭斗百草》、《临春乐》、《小年子》之类,凡一百四十二篇,以拟《雅》章。又取《巴渝歌》、《白头吟》、《折杨柳》至《谈容娘》,以比《国风》之流。然文中子尝续经矣。朱子谓:高、文、武、宣之制,岂有精一执中之传?曹、刘、颜、谢之诗,岂有物则秉彝之训?况迅乎!
ài xuān yuē:" jiǔ dé jiǔ xià, yǎ sòng zhī liú yě. lí shǒu, fēng yě. bīn zhī yǎ sòng yóu lǔ sòng yě." xuē shì lóng yuē:" shī zhī yīn lǜ, yóu yì zhī xiàng shù."
艾轩曰:“《九德》、《九夏》,《雅》、《颂》之流也。《貍首》,《风》也。豳之《雅》、《颂》犹《鲁颂》也。”薛士龙曰:“《诗》之音律,犹《易》之象数。”
shuō shī zhě, wèi sòng xiāng gōng zuò yīn jīng zhōng zhī lè. àn bó gǔ tú yǒu sòng gōng chéng yīn jīng zhōng. dà chéng lè shū: yìng tiān dé liù zhōng, zhuàn qí dài yuē" jīng zhōng". zhào wèi: huò yīng jīng zhī qì yú shòu mìng zhī bāng. cǐ jiān yú fù huì zhī yán. sòng gōng chéng yì fēi xiāng gōng, yòng yǐ shuō shī, lòu yǐ.
说《诗》者,谓宋襄公作《[音巠]钟》之乐。案《博古图》有宋公成[音巠]钟。《大晟乐书》:应天得六钟,篆其带曰“茎钟”。诏谓:获英茎之器于受命之邦。此奸谀傅会之言。宋公成亦非襄公,用以说《诗》,陋矣。
dà xué zhǐ yú zhì shàn, yǐn shī zhě wǔ qí jiā, yǐn shī zhě sān. zhū zǐ wèi: yǒng tàn yín yè, qí wèi shēn cháng, zuì yí qián wán. zhōng yōng mò zhāng, fán bā yǐn shī, zhū zǐ wèi:" yī jǐn shàng jiōng" zhì" bù xiǎn wéi dé", shǐ xué chéng dé zhī xù yě." bù dà shēng yǐ sè" zhì" wú shēng wú xiù", zàn bù xiǎn zhī dé yě. fǎn fù shì rén, zhì shēn qiè yǐ. xiào jīng yǐn shī shí, yǐn shū yī, zhāng zi sháo yún:" duō yǔ shī shū yì bù xiāng lèi, zhí qǔ shèng rén zhī yì ér yòng zhī. shì liù jīng yǔ shèng rén hé, fēi shèng rén hé liù jīng yě. huò yǐn huò fǒu, juǎn shū zì rán, fēi xiān kǎo shī shū ér hòu lì yì yě. liù jīng jí shèng rén zhī xīn, suí qí suǒ yòng, jiē qiè shì lǐ. cǐ yòng jīng zhī fǎ."
《大学》止于至善,引《诗》者五;齐家,引《诗》者三。朱子谓:咏叹淫液,其味深长,最宜潜玩。《中庸》末章,凡八引《诗》,朱子谓:“衣锦尚絅”至“不显维德”,始学成德之序也。“不大声以色”至“无声无臭”,赞不显之德也。反复示人,至深切矣。《孝经》引《诗》十,引《书》一,张子韶云:“多与《诗》、《书》意不相类,直取圣人之意而用之。是《六经》与圣人合,非圣人合《六经》也。或引或否,卷舒自然,非先考《诗》、《书》而后立意也。《六经》即圣人之心,随其所用,皆切事理。此用经之法。”
shù lí bǔ wáng shī xún bǐ nán gāi, shì yuē:" gāi, lǒng yě." qún jīng yīn biàn yún:" xù yuē:' xiào zǐ xiāng jiè yǐ yǎng.'' gāi' dāng xùn' jiè'. xiāng yǐn jiǔ, yàn lǐ bīn zuì ér chū, zòu gāi xià, zhèng shì zhù: gāi zhī yán jiè yě, yǐ gāi wèi jié, míng wú shī lǐ. yǔ shī xù yì xié." yú àn: chūn guān yuè shī zhèng sī nóng zhù: jīn shí xíng lǐ yú dà xué, bà chū, yǐ gǔ gāi wèi jié.
束睝《补亡诗》循彼南陔,释曰:“陔,陇也。”《群经音辩》云:“序曰:‘孝子相戒以养。’‘陔’当训‘戒’。乡饮酒,《燕礼》宾醉而出,奏《陔夏》,郑氏注:陔之言戒也,以《陔》为节,明无失礼。与《诗序》义协。”愚按:《春官·乐师》郑司农注:今时行礼于大学,罢出,以鼓《陔》为节。
xún zǐ yuē:" shàn wèi shī zhě bù shuō." chéng zǐ zhī yōu yóu wán wèi, yín é shàng xià yě. dǒng zǐ yuē:" shī wú dá gǔ." mèng zǐ zhī bù yǐ wén hài cí, bù yǐ cí hài zhì yě.
荀子曰:“善为《诗》者不说。”程子之优游玩味,吟哦上下也。董子曰:“《诗》无达诂。”孟子之不以文害辞,不以辞害志也。
cáo zi jiàn biǎo: rěn gòu gǒu quán, zé fàn shī rén hú yán zhī jī. shī wú cǐ jù. lǐ shàn yǐn máo shī yuē:" hé yán ér bù sù sǐ yě." jīn xiāng shǔ zhù wú zhī.
曹子建《表》:忍垢苟全,则犯诗人胡颜之讥。《诗》无此句。李善引《毛诗》曰:“何颜而不速死也。”今《相鼠》注无之。
shuō wén xù yún: qí chēng shī máo shì zhě, jiē gǔ wén yě. yǐ jīn shī kǎo zhī, qí wén duō yì." dé cǐ qiū jiǎn", wèi" chán zhū"" shuò dà qiě jiù", wèi" zhòng yí", jiē hán shī zhī shuō yě.
《说文叙》云:其称《诗毛氏》者,皆古文也。以今《诗》考之,其文多异。“得此蠤蠒”,为“蟾蠩”;“硕大且媨”,为“重颐”,皆《韩诗》之说也。
cài yōng zhèng jiāo lùn yún:" zhōu dé shǐ shuāi, sòng shēng jì qǐn, fá mù yǒu niǎo míng zhī cì." shì yǐ zhèng yǎ wèi cì yě.
蔡邕《正交论》云:“周德始衰,颂声既寝,《伐木》有鸟鸣之刺。”是以《正雅》为刺也。
chūn qiū shí, zhū hóu jí gōng zhàn ér huǎn jiào huà, qí liú yì xué xiào zhě, wéi lǔ xī gōng néng xiū pàn gōng, wèi wén gōng jìng jiào quàn xué, tā wú wén yān. zhèng yǒu zǐ jīn chéng què zhī cì, zǐ chǎn jǐn néng bù huǐ xiāng xiào ér yǐ.
春秋时,诸侯急攻战而缓教化,其留意学校者,唯鲁僖公能修泮宫,卫文公敬教劝学,它无闻焉。郑有《子衿》城阙之刺,子产仅能不毁乡校而已。
wú cái lǎo shī xié yùn bǔ yīn xù yuē:" shī yīn jiù yǒu jiǔ jiā, táng lù dé míng dìng wèi yī jiā zhī xué. kāi yuán zhōng, xiū wǔ jīng wén zì," wǒ xīn cǎn cǎn" wèi cǎo, qī dào fǎn." fá gǔ yuān yuān" wèi yuān. yú jīn fǎn. jiē yǔ shì wén yì. nǎi zhī dé míng zhī xué, dāng shí yì wèi bì jǐn yòng.
吴才老《诗叶韵补音序》曰:“《诗》音旧有九家,唐陆德明定为一家之学。开元中,修《五经文字》,“我心惨惨”为懆,七到反。“伐鼓渊渊”为鼘。于巾反。皆与《释文》异。乃知德明之学,当时亦未必尽用。
qǔ xiāo jì zhī, yuē" qí xiāng shǐ shēng" wèi jiǔ wèi lǐ, yuē" yǒu bì qí xiāng." gǔ suǒ wèi xiāng zhě rú cǐ. wéi tóng wǔ lǐ jīng yì yún:" jì sì yòng xiāng, jīn gǔ zhī lǐ, bìng wú qí wén. suí zhì yuē:' liáng tiān jiàn chū, hé tóng zhī yì yù chàng xiāo guāng, suǒ yǐ dá shén. yǔ qí yòng xiāng, qí yì yī yě.' kǎo zhī shū wú yī jù, kāi yuán kāi bǎo lǐ bù yòng."
取萧祭脂,曰“其香始升”;为酒为醴,曰“有飶其香。”古所谓香者如此。韦彤《五礼精义》云:“祭祀用香,今古之礼,并无其文。《隋志》曰:‘梁天监初,何佟之议郁鬯萧光,所以达神。与其用香,其义一也。’考之殊无依据,开元、开宝礼不用。”
dàn hòu jì zhī sè, yǒu xiāng zhī dào. shū yún:" zhǒng zhī bì hǎo, shì yǒu shén zhù." lǚ shì chūn qiū hòu jì yuē:" zi néng shǐ zi zhī yě, jǐn wèi líng fēng hū? liù chǐ zhī sì, suǒ yǐ chéng mǔ yě. qí bó bā cùn, suǒ yǐ chéng zhèn yě. nòu bǐng chǐ, cǐ qí dù yě. qí nòu liù cùn, suǒ yǐ jiān jià yě." hàn zhào guò yuē:" hòu jì shǐ zhèn tián."
诞后稷之穑,有相之道。疏云:“种之必好,似有神助。”《吕氏春秋》后稷曰:“子能使子之野,尽为泠风乎?六尺之耜,所以成亩也。其博八寸,所以成甽也。耨柄尺,此其度也。其耨六寸,所以间稼也。”汉赵过曰:“后稷始甽田。”
" xìng yǔ qí qí", yǔ yù xú, xú zé rù tǔ. yán tiě lùn yún:" zhōu gōng tài píng zhī shí, yǔ bù pò kuài, xún ér yī yǔ, yǔ bì yǐ yè."
“兴雨祁祁”,雨欲徐,徐则入土。《盐铁论》云:“周公太平之时,雨不破块,旬而一雨,雨必以夜。”
yǐ àn cú lǚ, mèng zǐ zuò" yǐ è cú jǔ", hán fēi yún:" wén wáng kè jǔ."
以按徂旅,《孟子》作“以遏徂莒”,《韩非》云:“文王克莒。”
xià wū qú qú, jiān yún:" shè lǐ shí dà jù, qí yì qín qín." zhèng yì wáng sù yún:" dà wū." cuī shǔ qī yī shuō gōng shì zhī měi yún:" xià wū qú qú." wén xuǎn líng guāng diàn fù zhù yǐn qī yī zuò" qú qú." tán gōng jiàn ruò fù xià wū zhě yǐ, zhù:" xià wū, jīn zhī mén wǔ. qí xíng páng guǎng ér bēi." zhèng yì:" yīn rén yǐ lái, shǐ wū sì ā. xià jiā zhī wū, wéi liǎng xià ér yǐ, wú sì ā, rú hàn zhī mén wǔ." zhèng kāng chéng yú shī lǐ zhù yì rú cǐ.
夏屋渠渠,《笺》云:“设礼食大具,其意勤勤。”《正义》王肃云:“大屋。”崔癙《七依》说宫室之美云:“夏屋渠渠。”《文选·灵光殿赋注》引《七依》作“蘧蘧。”《檀弓》见若覆夏屋者矣,注:“夏屋,今之门庑。其形旁广而卑。”《正义》:“殷人以来,始屋四阿。夏家之屋,唯两下而已,无四阿,如汉之门庑。”郑康成于《诗》、《礼》注异如此。
wén wáng zhī zhì, yóu shēn jí jiā. fēng shǐ yú guān jū, yǎ shǐ yú dà míng, ér sī qí yòu guān jū zhī shǐ yě. jiā rén zhī jiǔ wǔ yuē:" wáng jiǎ yǒu jiā." bù xiǎn yì lín. jǐn dú zhě, qí jiā zhī běn. gù jiā rén zhī jí, zài yú fǎn shēn.
文王之治,由身及家。《风》始于《关雎》,《雅》始于《大明》,而《思齐》又《关雎》之始也。《家人》之九五曰:“王假有家。”不显亦临。谨独者,齐家之本。故《家人》之吉,在于反身。
wèi wǔ gōng zì jǐng yuē:" shèn ěr chū huà, jìng ěr wēi yí, wú bù róu jiā." gǔ zhī jūn zǐ, gāng zhōng ér róu wài, zhòng shān fǔ zhī dé," róu jiā wéi zé", suí huì" róu ér bù fàn". hán wén gōng wèi wáng zhòng shū míng yuē:" qì ruì ér jiān, yòu gāng yǐ yán. zhé rén zhī cháng, yǔ qí yǒu chù, shùn ruò fù nǚ, hé dé zhī guāng!"
卫武公自警曰:“慎尔出话,敬尔威仪,无不柔嘉。”古之君子,刚中而柔外,仲山甫之德,“柔嘉维则”,随会“柔而不犯”。韩文公为王仲舒铭曰:“气锐而坚,又刚以严。哲人之常,与其友处,顺若妇女,何德之光!”
" ěr tǔ yǔ bǎn zhāng", bì yuē:" bǐ ěr mí ěr xìng." wù guǎng dì ér bù wù guǎng dé zhě, rén jūn zhī shēn jiè yě. bù wù dé ér qín yuǎn lüè, qí zhī bà suǒ yǐ shuāi. dí zhī guǎng mò yú jìn wèi dōu, jìn zhī luàn suǒ yǐ méng.
“尔土宇昄章”,必曰:“俾尔弥尔性。”务广地而不务广德者,人君之深戒也。不务德而勤远略,齐之霸所以衰。狄之广莫于晋为都,晋之乱所以萌。
fēng sú, shì dào zhī yuán qì yě. guān gé shēng zhī shī, yáo zhī yí fēng biàn wéi běi fāng zhī qiáng yǐ. guān sì tiě xiǎo róng zhī shī, wén wǔ hǎo shàn zhī mín biàn wéi shān xī zhī yǒng měng yǐ. jìn qín yǐ shì qiáng yú zhū hóu, rán jìn zhī fēn wéi sān, qín zhī èr shì ér wáng, fēng sú shǐ rán yě. shì yǐ xiān wáng zhī wèi zhì, wēi qiáng bù zú ér dé yì yǒu yú. shāng zhī jì yě, yǒu gù jiā yí sú yān. zhōu zhī shuāi yě, huái qí jiù sú yān.
风俗,世道之元气也。观《葛生》之诗,尧之遗风变为北方之强矣。观《驷铁》、《小戎》之诗,文、武好善之民变为山西之勇猛矣。晋、秦以是强于诸侯,然晋之分为三,秦之二世而亡,风俗使然也。是以先王之为治,威强不足而德义有余。商之季也,有故家遗俗焉。周之衰也,怀其旧俗焉。
huáng huáng hòu dì, huáng zǔ hòu jì. lǔ yǐ jì pèi tiān, zhōu zhī dōng qiān, shǐ jiàn lǐ yǐ. fū zǐ yǐ wéi zhōu gōng zhī shuāi, ér shǐ kè hé měi yān? qí bǎi tíng liáo, jìn qǐng wáng zhāng, xí yǐ wéi cháng, lǐ yuè ān dé bù zì dài fū chū hū?
皇皇后帝,皇祖后稷。鲁以稷配天,周之东迁,始僭礼矣。夫子以为周公之衰,而史克何美焉?齐百庭燎,晋请王章,习以为常,礼乐安得不自大夫出乎?
zhū zǐ fā yuē:" shī quán piān xuē qù zhě èr qiān liù bǎi jiǔ shí sì piān, rú lí shǒu zēng sūn zhī lèi shì yě. piān zhōng shān zhāng zhě, rú' táng dì zhī huá, piān qí fǎn ér. qǐ bù ěr sī? shì shì yuǎn ér' zhī lèi shì yě. zhāng zhōng shān jù zhě, rú' qiǎo xiào qiàn xī, měi mù pàn xī, sù yǐ wéi xuàn xī' shì yě. jù zhōng shān zì zhě, rú' shuí néng bǐng guó chéng, bù zì wéi zhèng, zú láo bǎi xìng' shì yě."
朱子发曰:“《诗》全篇削去者二千六百九十四篇,如《貍首》、《曾孙》之类是也。篇中删章者,如‘唐棣之华,偏其反而。岂不尔思?室是远而’之类是也。章中删句者,如‘巧笑倩兮,美目盼兮,素以为绚兮’是也。句中删字者,如‘谁能秉国成,不自为政,卒劳百姓’是也。”
zhǐ zhāi yuē:" guó fēng zuò ér èr nán zhī zhèng biàn yǐ. bèi yōng cáo kuài, tè wēi guó yě, ér guó fēng yǐ zhī zhōng shǐ. gài bèi yōng zì bié yú wèi, ér zhū hóu qīn wú tǒng jì, jí qí yàn luàn sī zhì, zhuī huái xiān wáng xiān gōng zhī shì, yǒu rú cáo kuài rán, jūn zǐ yǐ wéi shì èr nán zhī kě fù. shì wú zhōu gōng, shuí néng zhèng zhī? shì gù yǐ bīn zhōng."
止斋曰:“《国风》作而二《南》之正变矣。邶、鄘、曹、郐,特微国也,而《国风》以之终始。盖邶、鄘自别于卫,而诸侯侵无统纪,及其厌乱思治,追怀先王先公之世,有如曹、郐然,君子以为是二《南》之可复。世无周公,谁能正之?是故以豳终。”