yīng ér duò dì, qí qì yě gū gū jí qí lǎo sǐ, jiā rén huán rào, qí kū yě hào táo. rán zé kū qì yě zhě, gù rén zhī suǒ yǐ chéng shǐ chéng zhōng yě. qí jiān rén pǐn zhī gāo xià, yǐ qí kū qì zhī duō guǎ wèi héng. gài kū qì zhě, líng xìng zhī xiàn xiàng yě, yǒu yī fēn líng xìng jí yǒu yī fēn kū qì, ér jì yù zhī shùn nì bù yǔ yān.
婴儿堕地,其泣也呱呱;及其老死,家人环绕,其哭也号陶。然则哭泣也者,固人之所以成始成终也。其间人品之高下,以其哭泣之多寡为衡。盖哭泣者,灵性之现象也,有一分灵性即有一分哭泣,而际遇之顺逆不与焉。
mǎ yǔ niú, zhōng suì qín kǔ, shí bù guò chú mò, yǔ biān cè xiāng zhōng shǐ, kě wèi xīn kǔ yǐ, rán bù zhī kū qì, líng xìng quē yě. yuán hóu zhī wèi wù, tiào zhì yú shēn lín, yàn bǎo hū lí lì, zhì yì lè yě, ér shàn tí tí zhě, yuán hóu zhī kū qì yě. gù bó wù jiā yún: yuán hóu, dòng wù zhōng xìng zuì jìn rén zhě, yǐ qí yǒu líng xìng yě. gǔ shī yún:" bā dōng sān xiá wū xiá zhǎng, yuán tí sān shēng duàn rén cháng." qí gǎn qíng wèi hé rú yǐ!
马与牛,终岁勤苦,食不过刍秣,与鞭策相终始,可谓辛苦矣,然不知哭泣,灵性缺也。猿猴之为物,跳掷于深林,厌饱乎梨栗,至逸乐也,而善啼;啼者,猿猴之哭泣也。故博物家云:猿猴,动物中性最近人者,以其有灵性也。古诗云:“巴东三峡巫峡长,猿啼三声断人肠。”其感情为何如矣!
líng xìng shēng gǎn qíng, gǎn qíng shēng kū qì. kū qì jì yǒu liǎng lèi: yī wèi yǒu lì lèi, yī wèi wú lì lèi. chī ér ái nǚ, shī guǒ zé tí, yí zān yì qì, cǐ wèi wú lì lèi zhī kū qì chéng bēng qǐ fù zhī kū, zhú rǎn xiāng fēi zhī lèi, cǐ yǒu lì lèi zhī kū qì yě. yǒu lì lèi zhī kū qì yòu fēn liǎng zhǒng: yǐ kū qì wèi kū qì zhě, qí lì shàng ruò bù yǐ kū qì wèi kū qì zhě, qí lì shén jìn, qí xíng nǎi mí yuǎn yě.
灵性生感情,感情生哭泣。哭泣计有两类:一为有力类,一为无力类。痴儿騃女,失果则啼,遗簪亦泣,此为无力类之哭泣;城崩杞妇之哭,竹染湘妃之泪,此有力类之哭泣也。有力类之哭泣又分两种:以哭泣为哭泣者,其力尚弱;不以哭泣为哭泣者,其力甚劲,其行乃弥远也。
lí sāo wèi qū dài fū zhī kū qì, zhuāng zi wèi méng sǒu zhī kū qì, shǐ jì wéi tài shǐ gōng zhī kū qì, cǎo táng shī jí wèi dù gōng bù zhī kū qì lǐ hòu zhǔ yǐ cí kū, bā dà shān rén yǐ huà kū wáng shí fǔ jì kū qì yú xī xiāng, cáo xuě qín jì kū qì yú hóng lóu mèng. wáng zhī yán yuē:" bié hèn lí chóu, mǎn fèi fǔ nán táo xiè. chú zhǐ bǐ dài hóu shé, wǒ qiān zhǒng xiǎng sī xiàng shuí shuō?" cáo zhī yán yuē:" mǎn zhǐ huāng táng yán, yī bǎ xīn suān lèi dōu yún zuò zhě chī, shuí jiě qí zhòng yì?" míng qí chá yuē" qiān fāng yī kū", míng qí jiǔ yuē" wàn yàn tóng bēi" zhě: qiān fāng yī kū, wàn yàn tóng bēi yě.
《离骚》为屈大夫之哭泣,《庄子》为蒙叟之哭泣,《史记》为太史公之哭泣,《草堂诗集》为杜工部之哭泣;李后主以词哭,八大山人以画哭;王实甫寄哭泣于《西厢》,曹雪芹寄哭泣于《红楼梦》。王之言曰:“别恨离愁,满肺腑难陶泄。除纸笔代喉舌,我千种想思向谁说?”曹之言曰:“满纸荒唐言,一把辛酸泪;都云作者痴,谁解其中意?”名其茶曰“千芳一窟”,名其酒曰“万艳同杯”者:千芳一哭,万艳同悲也。
wú rén shēng jīn zhī shí, yǒu shēn shì zhī gǎn qíng, yǒu jiā guó zhī gǎn qíng, yǒu shè huì zhī gǎn qíng, yǒu zhǒng jiào zhī gǎn qíng. qí gǎn qíng yù shēn zhě, qí kū qì yù tòng: cǐ hóng dōu bǎi liàn shēng suǒ yǐ yǒu lǎo cán yóu jì zhī zuò yě.
吾人生今之时,有身世之感情,有家国之感情,有社会之感情,有种教之感情。其感情愈深者,其哭泣愈痛:此鸿都百炼生所以有《老残游记》之作也。
qí jú yǐ cán, wú rén jiāng lǎo, yù bù kū qì yě de hū? wú zhī hǎi nèi qiān fāng, rén jiān wàn yàn, bì yǒu yǔ wú tóng kū tóng bēi zhě yān!
棋局已残,吾人将老,欲不哭泣也得乎?吾知海内千芳,人间万艳,必有与吾同哭同悲者焉!