táng táng tā! táng táng tā! jīn rì tiān qì qīng hé, zài xià chàng yī gè dào qíng ér gěi zhū wèi guì guān jiě mèn hé rú? chàng dào:
「堂堂塌!堂堂塌!」今日天氣清和,在下唱一個道情兒給諸位貴官解悶何如?唱道:
jǐn fēng liú, lǎo qǐ wēng. tuō bō yú, cháo shì zhōng. rén rén xiào wǒ zhēn wú yòng.
盡風流,老乞翁。托缽盂,朝市中。人人笑我真無用。
yuǎn lí fù guì zuān yíng kǔ, xián kàn qián kūn zào huà gōng. xìng lái zhǎng xiào shān hé dòng.
遠離富貴鑽營苦,閒看乾坤造化工。興來長嘯山河動。
suī bú shì, xiàng rú bìng kě yǒu xiē ér, wèi chí zhuāng fēng.
雖不是,相如病渴;有些兒,尉遲裝瘋。
zài xià xìng bǎi míng liàn shēng, hóng dōu rén shì. zhè gè hóng dōu, què bú shì nán chāng gù jùn, hóng dōu xīn fǔ de nà gè hóng dōu, dào shì lín qióng dào shì hóng dōu kè, néng yǐ jīng shén zhì hún pò, de nà gè hóng dōu. jiū jìng shǔ nǎ yī shěng nǎ yī fǔ, lián wǒ yě bù zhī dào, dà yuē bù guò shì běi jīng shàng hǎi děng chù biàn shì. shǎo bù dú shū, zhǎng bù chéng qì, zhǐ hǎo yǐ qǐ gài wèi shēng. fēi dàn qǐ yī qǐ shí, bìng qiě yù zhe gāo rén xián shì, qǐ tā jǐ jù yán yǔ, wǒ jué dé bǐ yī shí hái yào jǐn xiē. shì cái suǒ chàng zhè shǒu dào qíng, yuán shì tào de zhèng bǎn qiáo xiān shēng de qiāng diào. wǒ shǒu zhōng zhè yú gǔ jiǎn bǎn yě shì lì gǔ xiāng chuán, tīng dé lǎo nián rén shuō dào, zhè shì hàn cháo yī gè zhōng lí zǔ shī chuán xià lái de. zhǐ shì zhè táng táng tā sān shēng, jiù yǒu guī quàn shì rén de yì sī zài nèi, gèng méi yǒu shèn me gōng chě shàng yī sì hé fán děng zì.
在下姓百名煉生,鴻都人氏。這個「鴻都」,卻不是「南昌故郡,洪都新府」的那個「洪都」,到是「臨邛道士鴻都客,能以精神致魂魄,」的那個「鴻都」。究竟屬哪一省哪一府,連我也不知道,大約不過是北京、上海等處便是。少不讀書,長不成器,只好以乞丐為生。非但乞衣乞食,並且遇着高人賢士,乞他幾句言語,我覺得比衣食還要緊些。適才所唱這首道情,原是套的鄭板橋先生的腔調。我手中這魚鼓簡板也是歷古相傳,聽得老年人說道,這是漢朝一個鍾離祖師傳下來的。只是這「堂堂塌」三聲,就有規勸世人的意思在內,更沒有甚麼工、尺、上、一、四、合、凡等字。
āi! táng táng tā! táng táng tā! nǐ dào le táng táng de shí hòu, xū yào fáng tā tā, tā jiù bù tā le nǐ bù fáng tā tā, yě jiù shì yí dìng yào tā de le. zhè huí shū, yīn lǎo cán yóu lì gāo lì rì běn děng chù, kàn jiàn yī gè táng táng jī zǐ yí fēng, sān qiān nián wén míng guó dù, bù guò shù shí nián jiān, jiù dǎo tā dào zhè bù tián dì, néng bù lìng rén tòng kū yě me gē! zài xià yǔ lǎo cán wǔ shí nián xíng yǐng xiāng suí, měi féng nà wàn lǐ fēi shuāng qiān shān luò mù de shí jié, duì zhe zhè yī dēng rú dòu sì bì chóng yín, lǎo cán biàn shuō: zài xià biàn xiě, bù zhī bù jué yǐ chéng le lǎo cán yóu jì liù shí juǎn shū. qí qián èr shí juǎn, yǐ méng tiān jīn rì rì xīn wén shè zhǔ rén liè rù bào zhāng, pō méng hǎi nèi xián shì dài fū yì cháng chēng xǔ. hòu sì shí juǎn yīn bèi lǎo cán suí shǒu bāo yào, yí shī le shù juǎn, jiǔ yù bǔ zhuì chū lái zài wèi qǐng jiào, yòu bèi zhè lǎn zì yī gè zì dān gé le xǔ duō de shí hòu. mù xià bù fáng jiù bǎ jīn nián de shì qíng xù shuō yī fān, què yě shì ǎn jiào huā zi de běn děng.
噯!「堂堂塌!堂堂塌!」你到了堂堂的時候,須要防他塌,他就不塌了;你不防他塌,也就是一定要塌的了。這回書,因老殘遊歷高麗、日本等處,看見一個堂堂箕子遺封,三千年文明國度,不過數十年間,就倒塌到這步田地,能不令人痛哭也麼哥!在下與老殘五十年形影相隨,每逢那萬里飛霜、千山落木的時節,對着這一燈如豆、四壁蟲吟,老殘便說:在下便寫,不知不覺已成了《老殘遊記》六十卷書。其前二十卷,已蒙天津《日日新聞》社主人列入報章,頗蒙海內賢士大夫異常稱許。後四十卷因被老殘隨手包藥,遺失了數卷,久欲補綴出來再為請教,又被這「懶」字一個字耽閣了許多的時候。目下不妨就把今年的事情敘說一番,卻也是俺叫化子的本等。
què shuō lǎo cán yú yǐ yǐ nián dōng yuè zài běi jīng qián mén wài dié yuán zhōng zhù le sān gè yuè, zhè dié biān zhě àn: zhè zhōng jiān yí shī gǎo jiān yī zhāng, yuē sì bǎi zì zuǒ yòu yě ān xián wú shì, yī rì zhèng zài jiā zhōng zuò zhe, lái le liǎng wèi, yī gè jiào dōng gé zi yī gè jiào xī yuán gōng, shuō dào: jìn rì cháo tíng zhěng dùn xīn zhèng, dà yǒu kě guān le. mǎn jiē dōu huàn le xún jǐng bīng, dào le shí èr diǎn zhōng yǐ hòu, méi yǒu dēng lóng jiù bù xǔ zǒu lù, bìng qiě zhè xiē xún jǐng bīng dōu shì cóng xún jǐng xué táng lǐ chū lái de, rén rén dōu yǒu guī jǔ. wǒ zhè jǐ tiān zài jiē shàng xíng zǒu, liú yì kàn nèi xiē xún bīng, yǒu zhàn gǎng de, yǒu xún xíng de, cóng méi yǒu yī gè pǎo dào rén jiā pù miàn lǐ qù zuò zhe de. bù xiàng yǐ qián de xún bīng, yù zhe xiǎo hù rén jiā de fù nǚ, hái yào tóng rén jiā hú shuō luàn dào, rén jiā bù yī, tā hái yào ná gùn zi dǎ rén jiā. bú shì dào zhè jiā diàn lǐ yào chá chī, biàn shì dào nà jiā yào yān chī, zuò zài bǎn dèng shàng qiāo zhe yī zhī jiǎo chàng èr huáng diào xī bāng zi. zhè xiē máo bìng jìn lái yī xǐ dōu kōng le.
卻說老殘於乙已年冬月在北京前門外蝶園中住了三個月,這蝶……(編者按:這中間遺失稿箋一張,約四百字左右)也安閒無事,一日正在家中坐着,來了兩位,一個叫東閣子、一個叫西園公,說道:「近日朝廷整頓新政,大有可觀了。滿街都換了巡警兵,到了十二點鐘以後,沒有燈籠就不許走路,並且這些巡警兵都是從巡警學堂里出來的,人人都有規矩。我這幾天在街上行走,留意看那些巡兵,有站崗的,有巡行的,從沒有一個跑到人家鋪面里去坐着的。不像以前的巡兵,遇着小戶人家的婦女,還要同人家胡說亂道,人家不依,他還要拿棍子打人家。不是到這家店裡要茶吃,便是到那家要煙吃,坐在板凳上蹺着一隻腳唱二簧調、西幫子。這些毛病近來一洗都空了。」
dōng gé zi shuō dào: bù dàn méi yǒu máo bìng, bìng qiě hé qì de hěn. qián rì dà fēng, wǒ cóng bǎi shùn hú tòng fú shùn jiā chū lái, huí fěn fáng liú lí jiē. gāng zǒu dào dà jiē shàng, dēng lóng bèi fēng chuī wāi le. wǒ méi yǒu zhī dào, nǎ zhī dēng lóng yī wāi, là zhú huǒ jiù liáo dào dēng lóng pāo zǐ shàng, nà zhǐ dēng lóng biàn hū hū de zhe qǐ lái le. wǒ jué dé bù hǎo, dī tóu yī kàn, nà dēng lóng yǐ shāo qù le bàn biān, méi fǎ, zhǐ hǎo bǎ tā rēng le. zǒu le jǐ bù, jiù yù jiàn le yī gè xún jǐng bīng shàng lái, shuō dào: xiàn zài guī jǔ, guò le shí èr diǎn zhōng, bù diǎn dēng lóng jiù bù xǔ zǒu lù. cǐ kè yǐ yǒu yī diǎn duō zhōng, nín méi yǒu dēng lóng, kě jiù fàn guī le. wǒ duì tā shuō wǒ běn shì yǒu dēng de, bèi fēng chuī shāo zhe le, yào zài mǎi yī gè, zuǒ jìn yòu méi yǒu dēng lóng pù, kuàng qiě yè yǐ shēn le, jiù yǒu dēng lóng pù, yǐ shuì jué le, wǒ yǒu shèn me fǎ zǐ ne? nà xún bīng dào: nín wǎng nǎ lǐ qù? wǒ shuō: huí fěn fáng liú lí jiē qù. xún bīng dào: lù hái yuǎn ne, wǒ bù néng sòng nín qù. qián biān bù yuǎn, yǒu dōng yáng chē zi, wǒ sòng nín qù gù yī liàng chē zuò guó qù bà. wǒ shuō: hěn hǎo hěn hǎo. tā biàn hǎo hǎo jià ná shǒu dēng zhào zhe wǒ, sòng dào dōng yáng chē zi yǎn qián, kàn zhe zuò shàng chē, hái zhāi le mào zi hē hē yāo cái qù, zhēn zhèng yǒu lǐ. wǒ zhōng guó guān rén zǒng shì héng shēng è qì, cóng méi yǒu zhè me yǒu lǐ guò, wǒ hái shì tóu yī zāo ér jiàn shí ne! lǎo cán dào: xún jǐng wèi jìn lái zhì guó dì yī yào wù, guǒ néng rú cǐ, wǒ zhōng wéi qián tú dà yǒu kě wàng le.
東閣子說道:「不但沒有毛病,並且和氣的很。前日大風,我從百順胡同福順家出來,回粉坊琉璃街。剛走到大街上,燈籠被風吹歪了。我沒有知道,哪知燈籠一歪,蠟燭火就燎到燈籠泡子上,那紙燈籠便呼呼的着起來了。我覺得不好,低頭一看,那燈籠已燒去了半邊,沒法,只好把它扔了。走了幾步,就遇見了一個巡警兵上來,說道:『現在規矩,過了十二點鐘,不點燈籠就不許走路。此刻已有一點多鐘,您沒有燈籠,可就犯規了。』我對他說、『我本是有燈的,被風吹燒着了,要再買一個,左近又沒有燈籠鋪,況且夜已深了,就有燈籠鋪,已睡覺了,我有甚麼法子呢?』那巡兵道:『您往哪裡去?』我說:『回粉坊琉璃街去。』巡兵道:『路還遠呢,我不能送您去。前邊不遠,有東洋車子,我送您去雇一輛車坐國去罷。』我說:『很好很好。』他便好好價拿手燈照着我,送到東洋車子眼前,看着坐上車,還摘了帽子呵呵腰才去,真正有禮。我中國官人總是橫聲惡氣,從沒有這麼有禮過,我還是頭一遭兒見識呢!」老殘道:「巡警為近來治國第一要務,果能如此,我中囗前途大有可望了。」
xī yuán gōng dào: bù rán. nǐ qiáo zhe bà, bú dào sān gè yuè, zhè xiē xún jǐng dōu yào biàn yàng zi de. wǒ wéi yī jiàn shì gěi nǐ men tīng, zuó rì wǒ dào chéng lǐ qù huì yī gè péng yǒu, tīng nà péng yǒu shuō dào: qián rì wǎn jiān, yǒu yī gè xún jǐng jú wěi yuán zài dà jiē shàng sā niào, xún jǐng bīng kàn jiàn, qián lái zhuā zhù shuō: hēi! dà jiē shàng bù xǔ chè niào, nǐ fàn guī le. nà wěi yuán cóng cóng róng róng de sā wán le niào, dà shēng rǎng dào: nǐ bù rèn dé wǒ ma? wǒ shì lǎo yé, nǐ zěn yàng gǎn lái lā wǒ? nà xún bīng dào: wǒ bù guǎn lǎo yé bù lǎo yé, nǐ zhǐ yào fàn guī, jiù dé tóng wǒ dào xún jǐng jú qù. nà wěi yuán gèng nù, mà dào: xiā yǎn de wáng bā dàn! wǒ shì xún jǐng jú de lǎo yé, nǐ dōu bù zhī dào! nà xún bīng dào: dà rén chuán lìng shí hòu, zhǐ shuō yǒu fàn guī de biàn chě le qù, méi yǒu shuō shì xún jǐng jú lǎo yé jiù kě yǐ fàn guī. nín wú lùn zěn yàng, zǒng dé tóng wǒ qù. nà wěi yuán qì jí, jǔ shǒu biàn dǎ, nà xún jǐng bīng yì nù dào: nǐ zhè wèi lǎo yé zěn me zhè men bù jiǎng lǐ! wǒ shì bàn de gōng shì, fèng gōng shǒu fǎ de, nǐ zěn yàng kāi kǒu biàn mà, jǔ shǒu biàn dǎ? nǐ ruò zài wú lǐ, wǒ shǒu zhōng yǒu gùn zi, wǒ kě jiù duì bù qǐ nǐ le. nà wěi yuán nù hěn hěn de dào: hǎo dōng xī, zǒu zǒu zǒu! wǒ dào jú zǐ lǐ zòu nǐ gè wáng bā dàn qù! biàn tóng dào jú zǐ lǐ, biàn yào zuò táng dǎ zhè gè xún bīng. tā tóng shì zhōng yǒu yī rén shàng lái quàn dào: bù kě! bù kě! tā shì chǔn rén, bù rèn dé lǎo xiōng, yuán liàng tā chū cì bà. nà wěi yuán nù bù kě è, yí dìng yào zuò táng dǎ tā. nèi zhōng yǒu yī gè míng bái de tóng shì shuō dào: wàn wàn bù kě luàn dòng, cǐ zhǒng xún bīng zài wài guó dào hái yīng gāi shǎng ne. lǎo xiōng ruò shì dǎ le tā huò gé le tā, zài jīng zhōng rén kàn zhe yuán shì lǐ dāng de, ruò bèi xiàng gōng bǎo zhī dào, kǒng pà lǎo xiōng zhè chāi shǐ jiù bù wěn dāng le. nà wěi yuán nù dào: xiàng chéng biàn zěn yàng? tā nán dào bù pà dà jūn jī me? wǒ bú shì méi lái lì de rén, wǒ pà tā zuò shén me? nà yī gè tóng shì dào: lǎo xiōng shì zhǐ rì fēi shēng de rén, hé kǔ tóng yī xiǎo bīng ǒu qì ne? nà yī gè míng bái shì de, biàn chū lái duì nà lā wěi yuán lái de xún jǐng bīng dào: nǐ bàn shì bù cuò, yǒu rén sā niào, lǐ dāng lā lái. yǐ hòu cái pàn, biàn shì wǒ men běn jú de shì le. nǐ qù bà. nà bīng chuí zhuó shǒu, bìng yī bìng jiǎo, zhí zhí yāo qù le. lǎo xiōng shì xiǎng yī xiǎng, rú cǐ děng shì, jīng chéng jiāng lái céng jiàn dié chū, pà nà xún jǐng bù sōng xiè me? kuàng tiān shuǐ shì láng yóu xià wèi zhòu shēng táng guān, qí huàn dé huàn shī de xīn bì gèng shén yú cháng rén. chū yí rèn zhēn bàn shì kě yǐ tǎo hǎo, suǒ yǐ rèn zhēn bàn shì, dào hòu lái yuè lì jiàn duō, zhī dào rèn zhēn bàn shì bù dàn bù néng tǎo hǎo, hái yào tǎo bù hǎo dào bù rú rèn zhēn féng yíng de tǎo hǎo hái kào de zhù xiē, zì rán zǒu dào rèn zhēn féng yíng de yī tiáo lù shǎng qù le. nǐ men kàn shì bú shì ne?
西園公道:「不然。你瞧着罷,不到三個月,這些巡警都要變樣子的。我囗一件事給你們聽,昨日我到城裡去會一個朋友,聽那朋友說道:『前日晚間,有一個巡警局委員在大街上撒尿,巡警兵看見,前來抓住說:「嘿!大街上不許撤尿,你犯規了。」那委員從從容容的撒完了尿,大聲嚷道:「你不認得我嗎?我是老爺,你怎樣敢來拉我?」那巡兵道:「我不管老爺不老爺,你只要犯規,就得同我到巡警局去。」那委員更怒,罵道:「瞎眼的王八旦!我是巡警局的老爺,你都不知道!」那巡兵道:「大人傳令時候,只說有犯規的便扯了去,沒有說是巡警局老爺就可以犯規。您無論怎樣,總得同我去。」那委員氣極,舉手便打,那巡警兵亦怒道:「你這位老爺怎麼這們不講理!我是辦的公事,奉公守法的,你怎樣開口便罵,舉手便打?你若再無禮,我手中有棍子,我可就對不起你了。」那委員怒狠狠的道:「好東西,走走走!我到局子裡揍你個王八旦去!」便同到局子裡,便要坐堂打這個巡兵。他同事中有一人上來勸道:「不可!不可!他是蠢人,不認得老兄,原諒他初次罷。」那委員怒不可遏,一定要坐堂打他。內中有一個明白的同事說道:「萬萬不可亂動,此種巡兵在外國倒還應該賞呢。老兄若是打了他或革了他,在京中人看着原是理當的,若被項宮保知道,恐怕老兄這差使就不穩當了。」那委員怒道:「項城便怎樣?他難道不怕大軍機麼?我不是沒來歷的人,我怕他做甚麼?」那一個同事道:「老兄是指日飛升的人,何苦同一小兵嘔氣呢?」那一個明白事的,便出來對那拉委員來的巡警兵道:「你辦事不錯,有人撒尿,理當拉來。以後裁判,便是我們本局的事了。你去罷。」那兵垂着手,並一併腳,直直腰去了。』老兄試想一想,如此等事,京城將來層見迭出,怕那巡警不鬆懈麼?況天水侍郎由下位驟升堂官,其患得患失的心必更甚於常人。初疑認真辦事可以討好,所以認真辦事,到後來閱歷漸多,知道認真辦事不但不能討好,還要討不好;倒不如認真逢迎的討好還靠得住些,自然走到認真逢迎的一條路上去了。你們看是不是呢?」
lǎo cán tàn dào: cǐ wú zhōng guó zhī suǒ yǐ rì ruò yě! zhōng guó yǒu sì zhǎng, jiē jiǎ yú quán qiú: niàn sān xíng shěng quán zài wēn dài, shì tiān shí dì yī shān chuān zhī yùn xù, tián yuán zhī yú hòu, gè shěng jiē rán, shì dì lǐ dì yī yě rén zhī qín láo nài kǔ, jūn zǐ zhī cōng míng yǐng yì, shì rén zhì dì yī wén zhōu kǒng mèng zhī shū, shèng zǔ shì zōng zhī xùn, shì zhèng jiào dì yī lǐ yīng zhí quán qiú de niú ěr cái shì. rán ér guó rì yǐ xuē, mín rì yǐ kùn, qīn qīn rán jiāng zhì yú wēi zhě, qí gù ān zài? fēng sú wèi zhī yě. wài guó rén wú lùn xián yú, zǒng yǐ bù fàn fǎ wèi róng zhōng guó rén wú lùn xián yú, zǒng yǐ fàn fǎ wèi róng. qí shí píng cháng rén yě bù gǎn fàn fǎ, suǒ yǐ fàn fǎ de, dà gài zhǐ sān zhǒng rén, dōu shì yǒu suǒ yǐ zhàng, jiù fàn fǎ le. nǎ sān zhǒng rén ne? yī zhǒng yǐ guān fàn fǎ yī zhǒng yǐ zhòng fàn fǎ yī zhǒng yǐ wú lài fàn fǎ. yǐ guān fàn fǎ de, bìng bú shì zuò le guān jiù gǎn fàn, tā jì zuò le guān, bì dìng pà diū guān, dào bù gǎn fàn fǎ de. shì tā nèi xiē guān qīn huò zhě qīn xìn de péng yǒu, yǐ jí qīn xìn de jiā dīng. zhè sān yàng rén lǐ tóu, yòu yǐ guān jiā qīn xìn de jiā dīng fàn fǎ yóu shén, nà liǎng yàng shāo wēi chà diǎn, nǐ xiǎng, qián rì xún jǐng jú nà gè sā niào de wěi yuán, bú shì yǐ zhàng zhe yǒu gè dà jūn jī de kào shān ma? zhè dōu zài yǐ guān fàn fǎ bù lǐ. dì èr zhǒng jiù shì yǐ zhòng fàn fǎ. rú dāng nián kē suì kǎo de tóng shēng, xiāng shì de kǎo shēng, dào le yīng kǎo de shí hòu, yí dìng yào yǒu xiē rén tè yì fàn fǎ de. dì èr biàn shì jīn rì gè xué táng de xué shēng, nǐ kàn nà yī shěng xué táng lǐ méi yǒu nào guò shì. jiū jìng wèi le shén me dà shì me? bù guò jué dé tā men rén shì zhòng le, kě yǐ rèn yì wàng wèi, suí biàn zhǎo gè tí mù bào dòng bào dòng, jué dé yǒu qù, qí shí luò le dān de shí hòu, bǐ lǎo shǔ hái bù zhōng yòng. dì sān biàn shì jīng chéng táng guān zhái zi lǐ de jiào fū, zài wài héng xíng bà dào, lǚ cì dǎ xì yuán zi děng qíng, dōu lǎo yé bù gǎn guò wèn, zhè dōu zài yǐ zhòng fàn fǎ bù lǐ. dì sān zhǒng biàn shì yǐ wú lài fàn fǎ, dì fāng tǔ gùn yá mén kǒu de chāi yì děng rén, tā jiù zhàng zhe pì gǔ jié shí. jīn rì fàn fǎ, zhuō dào guān lǐ qù dǎ le bǎn zi. míng rì zài fàn fǎ, zài fàn zài dǎ, zài dǎ zài fàn, guān yě wú kě rú hé le. zhè jiào zuò yǐ wú lài fàn fǎ. dà gài tiān xià de huài rén wú yǒu yuè guò zhè sān zhǒng de.
老殘嘆道:「此吾中國之所以日弱也!中國有四長,皆甲於全球:廿三行省全在溫帶,是天時第一;山川之孕蓄,田原之腴厚,各省皆然,是地理第一;野人之勤勞耐苦,君子之聰明穎異,是人質第一;文、周、孔、孟之書,聖祖、世宗之訓,是政教第一;理應執全球的牛耳才是。然而國日以削,民日以困,駸駸然將至於危者,其故安在?風俗為之也。外國人無論賢愚,總以不犯法為榮;中國人無論賢愚,總以犯法為榮。其實平常人也不敢犯法,所以犯法的,大概只三種人,都是有所倚仗,就犯法了。哪三種人呢?一種倚官犯法;一種倚眾犯法;一種倚無賴犯法。倚官犯法的,並不是做了官就敢犯,他既做了官,必定怕丟官,到不敢犯法的。是他那些官親或者親信的朋友,以及親信的家丁。這三樣人裡頭,又以官家親信的家丁犯法尤甚,那兩樣稍微差點,你想,前日巡警局那個撒尿的委員,不是倚仗着有個大軍機的靠山嗎?這都在倚官犯法部里。第二種就是倚眾犯法。如當年科歲考的童生,鄉試的考生,到了應考的時候,一定要有些人特意犯法的。第二便是今日各學堂的學生,你看那一省學堂里沒有鬧過事。究竟為了甚麼大事麼?不過覺得他們人勢眾了,可以任意妄為,隨便找個題目暴動暴動,覺得有趣,其實落了單的時候,比老鼠還不中用。第三便是京城堂官宅子裡的轎夫,在外橫行霸道,屢次打戲園子等情,都老爺不敢過問,這都在倚眾犯法部里。第三種便是倚無賴犯法,地方土棍、衙門口的差役等人,他就仗着屁股結實。今日犯法,捉到官里去打了板子。明日再犯法,再犯再打,再打再犯,官也無可如何了。這叫做倚無賴犯法。大概天下的壞人無有越過這三種的。」
xī yuán zǐ dào: nín zhè huà wǒ bù pèi fú. tǎng ruò shuō zhè sān zhǒng lǐ yǒu huài rén zé kě, ruò yào shuō tiān xià huài rén méi yǒu yuè guò zhè sān zhǒng de, wèi miǎn tài piān le. qǐng jiào: qiáng dào yán xiāo děng lèi yě zài zhè sān zhǒng lǐ ma? lǎo cán dào: zì rán bù zài nà lǐ tóu. qiáng dào sì hū yǐ wú lài fàn fǎ, yán xiāo sì hū yǐ zhòng fàn fǎ, qí shí jiē bú shì de. xī yuán zǐ dào: jì shì zhè me shuō, nán dào qiáng dào yán xiāo bǐ zhè sān zhǒng rén hái yāo hǎo diǎn ma? lǎo cán dào: yǐ rén pǐn lùn, shì yāo hǎo diǎn. hé yǐ gù ne? qiáng dào suī rán fàn fǎ, dà bàn wèi jī hán suǒ pò, suī zuò le qiáng dào, cháng yǒu pà rén de xīn sī. ruò yǒu rén shuō qiáng dào shí, tā tīng le zǒng yào xīn jīng dǎn pà de, kě jiàn tiān liáng wèi mèi. ruò yǐ shàng sān zhǒng rén fàn le fǎ, hái yào zì míng dé yì, jué dé wǒ zuò dé dào, bié rén zuò bú dào. wén shuō shàng hǎi nán yáng gōng xué nào xué zhī hòu, yǒu yī gè xué shēng zài míng piàn shàng jū rán kè zhe nán yáng gōng xué tuì xué shēng, jìng dāng zuò yī tiáo guān xián, bì yǐ wèi tiān xià róng yù méi yǒu bǐ zhè zài hǎo de. nǐ xiǎng shì bú shì tiān liáng sàng jǐn ne? yǒu yī rì, wǒ zài zhāng jiā huā yuán chī chá, tīng jiàn gé zuò yī gè rén duì tā péng yǒu shuō: qù nián mǒu xué táng nú cái tí diào bù hǎo, bèi wǒ mà le yī dùn, tuì xué qù le. jīn nián yòu zài mǒu chù jiān dū, bèi wǒ mà le yī dùn. zhè xiē nú cái hǎo bù hǎo, dōu shì yào mà de, cháng mà jǐ huí, zhè xiē jiān dū jiào xí děng rén jiù zhī dào tā men zuò nú cái de yīng gāi zěn yàng zuò fǎ ne. kě hèn wǒ nà cì yào zhòng rén tuì xué, zhòng rén bù kěn. zhè xiē rén dōu shì nú xìng, suǒ yǐ wǒ bù yuàn yǔ zhī tóng jū, wǒ jìng yī rén tuì xué le. lǎo cán duì xī yuán zǐ dào: nín tīng yī tīng zhè zhǒng yì lùn, shàng yǒu yī fēn lián chǐ ma? wǒ suǒ yǐ shuō qiáng dào rén pǐn hái zài tā men zhī shàng, qí yào jǐn de guān jiàn, jiù zài yī gè yǐ fàn fǎ wèi fēi, yī gè yǐ fàn fǎ wèi dé yì. yǐ fàn fǎ wèi fēi, shàng kě jiù yào yǐ fàn fǎ wèi dé yì, biàn bù kě jiù le.
西園子道:「您這話我不佩服。倘若說這三種里有壞人則可,若要說天下壞人沒有越過這三種的,未免太偏了。請教:強盜、鹽梟等類也在這三種里嗎?」老殘道:「自然不在那裡頭。強盜似乎倚無賴犯法,鹽梟似乎倚眾犯法,其實皆不是的。」西園子道:「既是這麼說,難道強盜、鹽梟比這三種人還要好點嗎?」老殘道:「以人品論,是要好點。何以故呢?強盜雖然犯法,大半為饑寒所迫,雖做了強盜,常有怕人的心思。若有人說強盜時,他聽了總要心驚膽怕的,可見天良未昧。若以上三種人犯了法,還要自鳴得意,覺得我做得到,別人做不到。聞說上海南洋公學鬧學之後,有一個學生在名片上居然刻着『南洋公學退學生』,竟當做一條官銜,必以為天下榮譽沒有比這再好的。你想是不是天良喪盡呢?有一日,我在張家花園吃茶,聽見隔座一個人對他朋友說:『去年某學堂奴才提調不好,被我罵了一頓,退學去了。今年又在某處監督,被我罵了一頓。這些奴才好不好,都是要罵的,常罵幾回,這些監督、教習等人就知道他們做奴才的應該怎樣做法呢。可恨我那次要眾人退學,眾人不肯。這些人都是奴性,所以我不願與之同居,我竟一人退學了。』」老殘對西園子道:「您聽一聽這種議論,尚有一分廉恥嗎?我所以說強盜人品還在他們之上,其要緊的關鍵,就在一個以犯法為非,一個以犯法為得意。以犯法為非,尚可救藥;以犯法為得意,便不可救了。
wǒ zài jiā yī gè pì yǔ, ràng nín róng yì míng bái. nǚ zǐ yǐ cóng yī ér zhōng wèi guì, ruò jīng guò liǎng sān gè zhàng fū, rén dōu qiáo bù qǐ tā, zhè shì yí dìng de dào lǐ bà? xī yuán zǐ dào: nà gè zì rán. lǎo cán dào: gé xià de rú fū rén, wǒ zhī dào shì mǒu mǒu xiǎo bān zi lǐ de, gé xià fèi le èr qiān jīn fù chū lái de. tā zài bān zi lǐ shí hěn hóng, jì suàn tā cóng shí wǔ suì dǎ tóu kè qǐ, zhì shí jiǔ suì nián dǐ chū lái, sì wǔ nián jiān suǒ jīng guò de nán rén, kǒng pà bù zhǐ yī bǎi bà? xī yuán zǐ dào: nà gè zì rán. lǎo cán dào: gé xià hé yǐ hái kěn yào tā ne? pì rú yǒu mǒu jiǎ zhī qī, suí yì yǔ bié jiā nán zǐ yī zhù liǎng sān sù, bìng ài zhāo bié jiā nán zǐ lái jiā suí yì jū zhù, cháng cháng mà běn fū mǒu jiǎ bù zhī zuò nú cái de guī jǔ tǎng ruò cǐ rén yuàn yì xié dài èr qiān jīn lái jià gé xià, gé xià yào bú yào ne? xī yuán zǐ dào: zì rán bú yào. bù dàn wǒ bú yào, kǒng pà tiān xià yě méi rén gǎn yào. lǎo cán dào: rán zé gé xià zǎo yǐ zhī dào yǒu xīn fàn fǎ de rén pǐn, shí zài bù jí nà bù dé yǐ ér hòu fàn fǎ de duō yǐ. fù rén yǐ shī jié wèi zhòng, jì nǚ shī jié, rén yóu qǔ zhī, wèi qí shī jié chū yú bù dé yǐ yě. mǒu jiǎ zhī qī shī jié, rén bù gǎn yào, wèi qí yǐ néng shī jié wèi róng yě. qiáng dào yán xiāo zhī fàn fǎ, jiē chū yú jī hán suǒ pò, ruò yǒu xián zhǎng guān, jiē kě huà wèi liáng mín, gù rén pǐn shí chū yú qián sān zhǒng yǒu xīn fàn fǎ zhě zhī shàng. èr gōng yǐ wèi hé rú? dōng gé xī yuán tóng shēng shuō shì.
我再加一個譬語,讓您容易明白。女子以從一而終為貴,若經過兩三個丈夫,人都瞧不起他,這是一定的道理罷?」西園子道:「那個自然。」老殘道:「閣下的如夫人,我知道是某某小班子裡的,閣下費了二千金付出來的。他在班子裡時很紅,計算他從十五歲打頭客起,至十九歲年底出來,四、五年間所經過的男人,恐怕不止一百罷?」西園子道:「那個自然。」老殘道:「閣下何以還肯要他呢?譬如有某甲之妻,隨意與別家男子一住兩三宿,並愛招別家男子來家隨意居住,常常罵本夫某甲不知做奴才的規矩;倘若此人願意攜帶二千金來嫁閣下,閣下要不要呢?」西園子道:「自然不要。不但我不要,恐怕天下也沒人敢要。」老殘道:「然則閣下早已知道有心犯法的人品,實在不及那不得已而後犯法的多矣。婦人以失節為重,妓女失節,人猶娶之,為其失節出於不得已也。某甲之妻失節,人不敢要,為其以能失節為榮也。強盜、鹽梟之犯法,皆出於饑寒所迫,若有賢長官,皆可化為良民,故人品實出於前三種有心犯法者之上。二公以為何如?」東閣、西園同聲說是。
dōng gé zǐ dào: kě shì jìn rì bǔ gē chū qù yóu wán le méi yǒu? lǎo cán dào: méi yǒu dì fāng qù ne. gé xià shì shú dú běi lǐ zhì nán bù yān huā jì zhè liǎng bù shū, jìn lái shì jìn bù ne, shì tuì huà ne? dōng gé zǐ dào: dà yǒu jìn bù. cǐ shí wèi shēng jú yǐ kāi le juān, fēn tóu èr sān děng. nán běi xiǎo bān zi jù shì tóu děng. zì cóng shàng juān zhī hòu, gè jiā dōu míng mù zhāng dǎn de guà qǐ dēng lóng lái. tóu děng shàng xiě zhe mǒu mǒu qīng yín xiǎo bān, èr děng de xiě mǒu mǒu chá shì, sān děng de xiě sān děng mǒu mǒu xià chù. nà èr sān děng shì hé jǐng xiàng, wǒ què bù xiǎo dé, nà tóu děng què shì qīng shuǎng dé duō le. yǐ qián hùn hùn zǐ suí biàn kě yǐ zhàn jù wū zi zuò zhe bù zǒu, tā lái shí huí tā méi yǒu wū zi, hái shì bù yī, wǎng wǎng de bǎ hào kè yāng gào dé ràng chū wū zi lái gěi tā men. cǐ shí suī rán zhào jiù zuò le wū zi jǐn shì bù zǒu, ruò lái de shí hòu huí tā méi wū zi, tā què bù gǎn fā biāo le. jīn rì qīng xián wú shì, hé fáng chū qù liū dá liū dá. lǎo cán shuō: hǎo a! zì cóng gēng zǐ zhī hòu, běi dì yān zhī wǒ jìng wéi céng yù mù, yě shì quē diǎn, jīn rì tóng háng shèn jiā.
東閣子道:「可是近日補哥出去遊玩了沒有?」老殘道:「沒有地方去呢。閣下是熟讀《北里志》、《南部煙花記》這兩部書,近來是進步呢,是退化呢?」東閣子道:「大有進步。此時衛生局已開了捐,分頭二三等。南北小班子俱是頭等。自從上捐之後,各家都明目張胆的掛起燈籠來。頭等上寫着某某清吟小班,二等的寫某某茶室,三等的寫三等某某下處。那二三等是何景象,我卻不曉得,那頭等卻是清爽得多了。以前混混子隨便可以占據屋子坐着不走,他來時回他沒有屋子,還是不依,往往的把好客央告得讓出屋子來給他們。此時雖然照舊坐了屋子儘是不走,若來的時候回他沒屋子,他卻不敢發膘了。今日清閒無事,何妨出去溜達溜達。」老殘說:「好啊!自從庚子之後,北地胭脂我竟囗曾寓目,也是缺典,今日同行甚佳。」
shuō zhe biàn zhàn qǐ shēn lái, tóng chū le dà mén, guò dà jiē, xíng bù duō yuǎn, jiù dào shí tóu hú tòng kǒu le. jìn le shí tóu hú tòng, wàng běi màn màn dì zǒu zhe, gāng dào chuān xīn diàn kǒu, zhǐ jiàn duì miàn lái le yī guà chē zi, chē lǐ zuò le yī gè měi rén, méi mù rú huà, miàn shàng de guāng cǎi pō jué dòng rén. lǎo cán xiàng dōng gé zǐ dào: zhè gè rén jiù bù cuò, nín zhī dào tā jiào shén me? dōng gé zi shuō: hěn miàn shú, zhǐ shì jiào bù chū míng zì lái. kàn zhe nà chē zi yǐ jìn chuān xīn diàn qù, sān rén bù zhī bù jué de yě jiù suí zhe chē zi jìn le chuān xīn diàn. dōng gé zi rǎng dào: chē zi lǐ zuò de shì shuí? nà měi rén dá dào: shì wǒ. nǐ bú shì xiǎo míng zǐ me? zěn me lián wǒ yě kàn bu chū lái nǎ? dōng gé zǐ dào: wǒ hái shì bù míng bái, qǐng nǐ bào yī bào míng bà. chē zhōng měi rén dào: wǒ jiào xiǎo róng. dōng gé zǐ dào: nǐ zài shuí jiā? xiǎo róng dào: róng quán bān. shuō zhe, nà chē zi zǒu dé kuài, rén zǒu dé màn, jǐ jiàn jiàn xiāng lí dé yuǎn le.
說着便站起身來,同出了大門,過大街,行不多遠,就到石頭胡同口了。進了石頭胡同,望北慢慢地走着,剛到穿心店口,只見對面來了一掛車子,車裡坐了一個美人,眉目如畫,面上的光彩頗覺動人。老殘向東閣子道:「這個人就不錯,您知道他叫甚麼?」東閣子說:「很面熟,只是叫不出名字來。」看着那車子已進穿心店去,三人不知不覺的也就隨着車子進了穿心店。東閣子嚷道:「車子裡坐的是誰?」那美人答道:「是我。你不是小明子麼?怎麼連我也看不出來哪?」東閣子道:「我還是不明白,請你報一報名罷。」車中美人道:「我叫小蓉。」東閣子道:「你在誰家?」小蓉道:「榮泉班。」說着,那車子走得快,人走得慢,己漸漸相離得遠了。
kàn guān, nǐ dào zhè xiǎo róng wèi shén me guǎn dōng gé zi jiào xiǎo míng zǐ ne? qǐ bù qīng màn de hěn ma? qí shí bù rán, yīn wèi zhè běi jīng shì tiān zǐ jiǎo xià, fù guì de dà bàn shì qí rén. nà qí rén de xìng qíng, zuì è xián rén chēng mǒu lǎo yé de, suǒ yǐ zhè xiē bān zi lǐ chuǎi mó fēng qì, fán rén jìn lái, qǐng wèn guì xìng hòu, lì kè jiù yào qǐng wèn xíng jǐ de. chū cì jiàn miàn, kě yǐ chēng mǒu dà yé, mǒu èr yé, hàn rén chēng xìng, qí rén chēng míng. nǐ kàn hóng lóu mèng shàng, xuē pán shì hàn jūn, chēng xuē dà yé, jiǎ liǎn jiǎ huán jiù chēng liǎn èr yé huán sān yé le, jiù shì zhè gè tǐ lì. zài hóng lóu mèng de shí hòu, liǎn èr yé shǐ zhōng chēng liǎn èr yé, huán sān yé shǐ zhōng chēng huán sān yé. běi jīng fēng sú, chū jiàn yī èr miàn shí chēng liǎn èr yé huán sān yé, ruò dào dì sān miàn shí, zài chēng liǎn èr yé huán sān yé, kè rén jiù yào fā biāo nào pí qì, sòng guān fēng mén děng lèi de cí tóu mì mì de mào chū kǒu lái de, bì dìng yào xiān chēng tā èr yé sān yé cái bà. cǐ zhī wèi pǔ tōng qīn rè. ruò tè bié de qīn rè ne, biàn yīng gāi jiào xiǎo liǎn zi xiǎo huán zi. hàn rén ne, xìng zhāng de xìng lǐ de, yóu zhāng èr yé lǐ sān yé jiàn jiàn de áo dào xiǎo zhāng zi xiǎo lǐ zǐ wèi dù. zhè gè dào lǐ bù dàn běi fāng rú cǐ. nán fāng zì rán yǐ sū háng wèi wén wù shēng míng zhī dì, sū háng rén hú zi bái le, tīng rén jiào tā yī shēng dù shǎo yá, hái xǐ huān de liǎo bù dé ne. kě jiàn zhè shì nán běi de tóng qíng le. dōng gé zi rén běn jùn lì, jiā zhī tā de péng yǒu dōu shì piào liàng bù guò de rén, huò dāng zhe jí hóng de wū bù huò shì dà xué táng de xué shēng huò shì gēng zǐ nián de dào yuán, fāng yǐn jiàn qù dào shěng huò shì huì duì zhuāng de dà lǎo bǎn. yīn wèi yǒu zhè bān péng yǒu, suǒ yǐ bèi bān zi jiàn le tā, wú bù gōng jìng qīn rè, yě wú rén bù rèn shí tā, cái xiū chū zhè xiǎo míng zǐ sān gè zì de huī hào, zài páng rén kàn zhe, bǐ dé tóu děng bǎo xīng hái róng yào xiē ne.
看官,你道這小蓉為甚麼管東閣子叫小明子呢?豈不輕慢得很嗎?其實不然,因為這北京是天子腳下,富貴的大半是旗人。那旗人的性情,最惡嫌人稱某老爺的,所以這些班子裡揣摩風氣,凡人進來,請問貴姓後,立刻就要請問行幾的。初次見面,可以稱某大爺,某二爺,漢人稱姓,旗人稱名。你看《紅樓夢》上,薛蟠是漢軍,稱薛大爺,賈璉、賈環就稱璉二爺、環三爺了,就是這個體例。在《紅樓夢》的時候,璉二爺始終稱璉二爺,環三爺始終稱環三爺。北京風俗,初見一二面時稱璉二爺、環三爺,若到第三面時,再稱璉二爺、環三爺,客人就要發膘鬧脾氣,送官、封門等類的辭頭汨汨的冒出口來的,必定要先稱他二爺、三爺才罷。此之謂普通親熱。若特別的親熱呢,便應該叫小璉子、小環子。漢人呢,姓張的、姓李的,由張二爺、李三爺漸漸的熬到小張子、小李子為度。這個道理不但北方如此。南方自然以蘇、杭為文物聲明之地,蘇、杭人鬍子白了,聽人叫他一聲「度少牙」,還喜歡的了不得呢。可見這是南北的同情了。東閣子人本俊利,加之他的朋友都是漂亮不過的人,或當着極紅的烏布;或是大學堂的學生;或是庚子年的道員,方引見去到省;或是匯兌莊的大老闆。因為有這班朋友,所以備班子見了他,無不恭敬親熱,也無人不認識他,才修出這「小明子」三個字的徽號,在旁人看着,比得頭等寶星還榮耀些呢。
xián huà shǎo jiǎng, què shuō sān rén màn màn dì zǒu dào le róng quán bān mén kǒu, suí bù jìn qù, zhǐ tīng mén fáng lǐ de rén háo de jiào le yī shēng, yě bù zhī tā jiào de shì shèn me. lǎo cán biàn wèn, dōng gé zi dá dào: tā shì hǎn de qiáo tīng liǎng gè zì, yuán shì jiào lǐ miàn rén zhāo hū wū zi de yì sī. sān rén jìn le dà mén, guò le yī dào bǎn bì yāo mén, shàng zi chuān táng de tái jiē, yǐ jiàn yǒu gè rén bǎ chuān táng dōng biān de fáng mén lián zi dǎ qǐ, kǒu chēng: qǐng lǎo yé men zhè lǐ qū zuò qū zuò. sān rén jìn fáng zuò xià, kàn qiáng shàng wéi wéi, zhī shì sù yún de wū zi. nà huǒ jì hái zài mén kǒu lì zhe, dōng gé zǐ dào: dōu jiào lái jiàn jiàn! nà huǒ jì biàn dà shēng rǎng dào: dōu jiàn jiàn liě! dōu jiàn jiàn liě! zhǐ jiàn yī gè gè huā diū diū fěn yù yù de, dōu lái zǒu dào wū mén kǒu yī zhàn, huǒ jì biàn zài páng biān bào míng. bào míng hòu lì yī miǎo zhōng de shí hòu, piān ruò jīng hóng, wǎn ruò yóu lóng de qù le. yī gòng lái le liù qī gè rén, suī wú shén měi dí, què yě wú shén chǒu de. huǒ jì bào dào: dōu lái qí le. dōng gé zǐ dào: zhī dào le, wǒ men zuò yī zuò. lǎo cán chà yì, wèn dào: wèi hé bù jiàn xiǎo róng? dōng gé zǐ dào: hóng jiǎo sè lì bù jiàn kè, shǎo tíng zì huì lái de.
閒話少講,卻說三人慢慢地走到了榮泉班門口,隨步進去,只聽門房裡的人「嗥」的叫了一聲,也不知他叫的是甚麼。老殘便問,東閣子答道:「他是喊的『瞧廳』兩個字,原是叫裡面人招呼屋子的意思。」三人進了大門,過了一道板壁腰門,上子穿堂的台階,已見有個人把穿堂東邊的房門帘子打起,口稱:「請老爺們這裡屈坐屈坐。」三人進房坐下,看牆上囗囗,知是素雲的屋子。那夥計還在門口立着,東閣子道:「都叫來見見!」那夥計便大聲嚷道:「都見見咧!都見見咧!」只見一個個花丟丟、粉鬱郁的,都來走到屋門口一站,夥計便在旁邊報名。報名後立一秒鐘的時候,翩若驚鴻,婉若游龍的去了。一共來了六七個人,雖無甚美的,卻也無甚丑的。夥計報道:「都來齊了。」東閣子道:「知道了,我們坐一坐。」老殘詫異,問道:「為何不見小蓉?」東閣子道:「紅腳色例不見客,少停自會來的。」
yuē yǒu wǔ liù fēn zhōng gōng fū, zhǐ jiàn fáng mén lián zi kāi chù, yǒu gè měi rén jìn lái, bù fāng bù yuán de gè liǎn ér, dǎ zhe zhǎng zhǎng de qián liú hǎi, shì shàng hǎi de shí zhuāng, chuān le yī jiàn zhú qīng mó běn duàn de pí ǎo, mó yàng yě wú shén chū zhòng chù, zhǐ shì yī shuāng yǎn jīng tòu chū gè líng lì de yàng zi lái. jìn mén biàn xiào, xiàng dōng gé zǐ dào: xiǎo míng zǐ ya, nǐ zěn me lián wǒ yě bù rèn dé le ya! nǐ zěn me hǎo jǐ gè yuè bù lái, gōng shì hěn máng ma? dōng gé zǐ dào: wǒ zài jiē shàng, nǐ zài chē zi lǐ yī huǎng xià quē
約有五六分鐘工夫,只見房門帘子開處,有個美人進來,不方不圓的個臉兒,打着長長的前劉海,是上海的時裝,穿了一件竹青摹本緞的皮襖,模樣也無甚出眾處,只是一雙眼睛透出個伶俐的樣子來。進門便笑,向東閣子道:「小明子呀,你怎麼連我也不認得了呀!你怎麼好幾個月不來,公事很忙嗎?」東閣子道:「我在街上,你在車子裡一幌……(下缺)