chǔ chù zhuāng zhí zhě, chǔ qǐng xiāng wáng zhī fū rén, xiàn yì zhī nǚ yě. chū, qǐng xiāng wáng hǎo tái xiè, chū rù bù shí, xíng nián sì shí, bù lì tài zǐ, jiàn zhě bì sāi, qū yuán fàng zhú, guó jì dài yǐ. qín yù xí qí guó, nǎi shǐ zhāng yí jiān zhī, shǐ qí zuǒ yòu wèi wáng yuē:" nán yóu yú táng, wǔ bǎi lǐ yǒu lè yān." wáng jiāng wǎng. shì shí zhuāng zhí nián shí èr, wèi qí mǔ yuē:" wáng hǎo yín lè, chū rù bù shí. chūn qiū jì shèng, bù lì tài zǐ. jīn qín yòu shǐ rén zhòng lù zuǒ yòu, yǐ huò wǒ wáng, shǐ yóu wǔ bǎi lǐ zhī wài, yǐ guān qí shì. wáng yǐ chū, jiān chén bì yǐ dí guó ér fā móu, wáng bì bù dé fǎn guó. zhí yuàn wǎng jiàn zhī." qí mǔ yuē:" rǔ yīng ér yě, ān zhī jiàn?" bù qiǎn, zhí nǎi táo. yǐ tí gān wèi zhì, zhí chí zhì fú nán jiāo dào páng, wáng chē zhì, zhí jǔ qí zhì, wáng jiàn zhī ér zhǐ, shǐ rén wǎng wèn zhī, shǐ zhě bào yuē:" yǒu yī nǚ tóng fú yú zhì xià, yuàn yǒu yè yú wáng." wáng yuē:" zhào zhī." zhí zhì, wáng yuē:" nǚ hé wéi zhě yě?" zhí duì yuē:" qiè xiàn yì zhī nǚ yě, yù yán yǐn shì yú wáng, kǒng yōng è bì sāi, ér bù dé jiàn wén. dài wáng chū yóu wǔ bǎi lǐ, yīn yǐ zhì jiàn." wáng yuē:" zi hé yǐ jiè guǎ rén?" zhí duì yuē:" dà yú shī shuǐ, yǒu lóng wú wěi. qiáng yù nèi bēng, ér wáng bù shì." wáng yuē:" bù zhī yě." zhí duì yuē:" dà yú shī shuǐ zhě, wáng lí guó wǔ bǎi lǐ yě, lè zhī yú qián, bù sī huò zhī qǐ yú hòu yě. yǒu lóng wú wěi zhě, nián jì sì shí, wú tài zǐ yě. guó wú qiáng fǔ, bì qiě dài yě. qiáng yù nèi bēng ér wáng bù shì zhě, huò luàn qiě chéng ér wáng bù gǎi yě." wáng yuē:" hé wèi yě?" zhí yuē:" wáng hǎo tái xiè, bù xù zhòng shù, chū rù bù shí, ěr mù bù cōng míng. chūn qiū sì shí bù lì tài zǐ, guó wú qiáng fǔ, wài nèi bēng huài. qiáng qín shǐ rén nèi jiān wáng zuǒ yòu, shǐ wáng bù gǎi, rì yǐ zī shén, jīn huò qiě gòu. wáng yóu yú wǔ bǎi lǐ zhī wài, wáng bì suì wǎng, guó fēi wáng zhī guó yě." wáng yuē:" hé yě?" zhí yuē:" wáng zhī zhì cǐ sān nán yě yǐ wǔ huàn." wáng yuē:" hé wèi wǔ huàn?" zhí yuē:" gōng shì xiāng wàng, chéng guō kuò dá, yī huàn yě. gōng yuán yī xiù, mín rén wú hè, èr huàn yě. shē chǐ wú dù, guó qiě xū jié, sān huàn yě. bǎi xìng jī è, mǎ yǒu yú mò, sì huàn yě. xié chén zài cè, xián zhě bù dá, wǔ huàn yě. wáng yǒu wǔ huàn, gù jí sān nán." wáng yuē:" shàn." mìng hòu chē zài zhī, lì hái fǎn guó, mén yǐ bì, fǎn zhě yǐ dìng, wáng nǎi fā yān yǐng zhī shī yǐ jī zhī, jǐn néng shèng zhī. nǎi lì zhí wèi fū rén, wèi zài zhèng zi xiù zhī yòu, wèi wáng chén jié jiǎn ài mín zhī shì, chǔ guó fù qiáng. jūn zǐ wèi zhuāng zhí suī wéi yú lǐ, ér zhōng shǒu yǐ zhèng. shī yún:" běi fēng qí jiē, yǔ xuě fēi fēi, huì ér hǎo wǒ, xié shǒu tóng." guī cǐ zhī wèi yě.
楚处庄侄者,楚顷襄王之夫人,县邑之女也。初,顷襄王好台榭,出入不时,行年四十,不立太子,谏者蔽塞,屈原放逐,国既殆矣。秦欲袭其国,乃使张仪间之,使其左右谓王曰:“南游于唐,五百里有乐焉。”王将往。是时庄侄年十二,谓其母曰:“王好淫乐,出入不时。春秋既盛,不立太子。今秦又使人重赂左右,以惑我王,使游五百里之外,以观其势。王已出,奸臣必倚敌国而发谋,王必不得反国。侄愿往谏之。”其母曰:“汝婴儿也,安知谏?”不遣,侄乃逃。以缇竿为帜,侄持帜伏南郊道旁,王车至,侄举其帜,王见之而止,使人往问之,使者报曰:“有一女童伏于帜下,愿有谒于王。”王曰:“召之。”侄至,王曰:“女何为者也?”侄对曰:“妾县邑之女也,欲言隐事于王,恐壅阏蔽塞,而不得见闻。大王出游五百里,因以帜见。”王曰:“子何以戒寡人?”侄对曰:“大鱼失水,有龙无尾。墙欲内崩,而王不视。”王曰:“不知也。”侄对曰:“大鱼失水者,王离国五百里也,乐之于前,不思祸之起于后也。有龙无尾者,年既四十,无太子也。国无强辅,必且殆也。墙欲内崩而王不视者,祸乱且成而王不改也。”王曰:“何谓也?”侄曰:“王好台榭,不恤众庶,出入不时,耳目不聪明。春秋四十不立太子,国无强辅,外内崩坏。强秦使人内间王左右,使王不改,日以滋甚,今祸且构。王游于五百里之外,王必遂往,国非王之国也。”王曰:“何也?”侄曰:“王之致此三难也以五患。”王曰:“何谓五患?”侄曰:“宫室相望,城郭阔达,一患也。宫垣衣绣,民人无褐,二患也。奢侈无度,国且虚竭,三患也。百姓饥饿,马有余秣,四患也。邪臣在侧,贤者不达,五患也。王有五患,故及三难。”王曰:“善。”命后车载之,立还反国,门已闭,反者已定,王乃发鄢郢之师以击之,仅能胜之。乃立侄为夫人,位在郑子袖之右,为王陈节俭爱民之事,楚国复强。君子谓庄侄虽违于礼,而终守以正。诗云:“北风其喈,雨雪霏霏,惠而好我,携手同。”归此之谓也。
sòng yuē: chǔ chù zhuāng zhí, suī wèi nǚ tóng, yǐ zhì jiàn wáng, chén guó huò xiōng, shè wáng sān nán, wǔ huàn lèi zhòng, wáng zài yǐ guī, zhōng zú yǒu gōng.
颂曰:楚处庄侄,虽为女童,以帜见王,陈国祸凶,设王三难,五患累重,王载以归,终卒有功。