qí shāng huái nǚ zhě, shāng huái yǎn zhī nǚ yě, míng jìng. jǐng gōng yǒu suǒ ài huái, shǐ rén shǒu zhī, zhí mù xuán zhī, xià lìng yuē:" fàn huái zhě xíng, shāng huái zhě sǐ." yú shì yǎn zuì ér shāng huái. jǐng gōng wén zhī yuē:" shì xiān fàn wǒ lìng." shǐ lì jū zhī, qiě jiā zuì yān. jìng jù, nǎi zào yú xiāng yàn zǐ zhī mén yuē:" jiàn qiè bù shèng qí yù, yuàn dé bèi shù yú xià." yàn zǐ wén zhī, xiào yuē:" yīng qí yǒu yín sè hū, hé wéi lǎo ér jiàn bēn? dài yǒu shuō nèi zhī zhì zāi!" jì rù mén, yàn zǐ wàng jiàn zhī yuē:" guài zāi, yǒu shēn yōu!" jìn ér wèn yān, duì yuē:" qiè fù yǎn, xìng de chōng chéng guō wèi gōng mín. jiàn yīn yáng bù tiáo, fēng yǔ bù shí, wǔ gǔ bù zī zhī gù, dǎo cí yú míng shān shén shuǐ. bù shèng qū niè zhī wèi, xiān fàn jūn lìng, zuì zhì yú cǐ, zuì gù dāng sǐ. qiè wén míng jūn zhī lì guó yě, bù sǔn lù ér jiā xíng, yòu bù yǐ sī huì hài gōng fǎ, bù wéi liù chù shāng mín rén, bù wéi yě cǎo shāng hé miáo. xī zhě sòng jǐng gōng zhī shí, dà hàn sān nián bù yǔ, zhào tài bo ér bo zhī yuē:' dāng yǐ rén sì zhī.' jǐng gōng nǎi jiàng táng běi miàn qǐ shǒu yuē:' wú suǒ yǐ qǐng yǔ zhě, nǎi wèi wú mín yě, jīn bì dāng yǐ rén sì, guǎ rén qǐng zì dāng zhī.' yán wèi zú, tiān dà yǔ, fāng qiān lǐ. suǒ yǐ rán zhě hé yě? yǐ néng shùn tiān cí mín yě. jīn wú jūn shù huái, lìng fàn zhě sǐ. yù yǐ huái zhī gù shā jìng zhī fù, gū qiè zhī shēn, qiè kǒng shāng zhí zhèng zhī fǎ ér hài míng jūn zhī yì yě. lín guó wén zhī, jiē wèi jūn ài shù ér jiàn rén, qí kě hū!" yàn zǐ tì rán ér wù. míng rì, cháo, wèi jǐng gōng yuē:" yīng wén zhī, qióng mín cái lì wèi zhī bào chóng wán hǎo, wēi yán lìng wèi zhī nì xíng shā bù zhèng, wèi zhī zéi. fū sān zhě, shǒu guó zhī dà yāng yě. jīn jūn qióng mín cái lì, yǐ měi yǐn shí zhī jù, fán zhōng gǔ zhī lè, jí gōng shì zhī guān, xíng bào zhī dà zhě yě. chóng wán hǎo, wēi yán lìng, shì nì mín zhī míng zhě yě. fàn huái zhě xíng, shāng huái zhě sǐ. xíng shā bù zhèng, zéi mín zhī shēn zhě yě." gōng yuē:" guǎ rén jìng shòu mìng." yàn zǐ chū, jǐng gōng shí shí mìng bà shǒu huái zhī yì, bá zhí xuán zhī mù, fèi shāng huái zhī fǎ, chū fàn huái zhī qiú. jūn zǐ yuē:" shāng huái nǚ néng yǐ cí miǎn." shī yún:" shì jiū shì tú, dǎn qí rán hū!" cǐ zhī wèi yě.
齐伤槐女者,伤槐衍之女也,名婧。景公有所爱槐,使人守之,植木悬之,下令曰:“犯槐者刑,伤槐者死。”于是衍醉而伤槐。景公闻之曰:“是先犯我令。”使吏拘之,且加罪焉。婧惧,乃造于相晏子之门曰:“贱妾不胜其欲,愿得备数于下。”晏子闻之,笑曰:“婴其有淫色乎,何为老而见奔?殆有说内之至哉!”既入门,晏子望见之曰:“怪哉,有深忧!”进而问焉,对曰:“妾父衍,幸得充城郭为公民。见阴阳不调,风雨不时,五谷不滋之故,祷祠于名山神水。不胜曲糱之味,先犯君令,醉至于此,罪故当死。妾闻明君之莅国也,不损禄而加刑,又不以私恚害公法,不为六畜伤民人,不为野草伤禾苗。昔者宋景公之时,大旱三年不雨,召太卜而卜之曰:‘当以人祀之。’景公乃降堂北面稽首曰:‘吾所以请雨者,乃为吾民也,今必当以人祀,寡人请自当之。’言未卒,天大雨,方千里。所以然者何也?以能顺天慈民也。今吾君树槐,令犯者死。欲以槐之故杀婧之父,孤妾之身,妾恐伤执政之法而害明君之义也。邻国闻之,皆谓君爱树而贱人,其可乎!”晏子惕然而悟。明日,朝,谓景公曰:“婴闻之,穷民财力谓之暴;崇玩好,威严令谓之逆;刑杀不正,谓之贼。夫三者,守国之大殃也。今君穷民财力,以美饮食之具,繁钟鼓之乐,极宫室之观,行暴之大者也。崇玩好,威严令,是逆民之明者也。犯槐者刑,伤槐者死。刑杀不正,贼民之深者也。”公曰:“寡人敬受命。”晏子出,景公实时命罢守槐之役,拔植悬之木,废伤槐之法,出犯槐之囚。君子曰:“伤槐女能以辞免。”诗云:“是究是图,亶其然乎!”此之谓也。
sòng yuē: jǐng gōng ài huái, mín zuì zhé shāng, jǐng gōng jiāng shā, qí nǚ dào huáng, bēn gào yàn zǐ, chēng shuō xiān wáng, yàn zǐ wèi yán, suì miǎn fù yāng.
颂曰:景公爱槐,民醉折伤,景公将杀,其女悼惶,奔告晏子,称说先王,晏子为言,遂免父殃。