jūn zhī shì zhǎng shāng, chē sān shèng gōng zhī shù zhǎng shāng, chē yī chéng dài fū zhī shì zhǎng shāng, chē yī chéng.
君之適長殤,車三乘;公之庶長殤,車一乘;大夫之適長殤,車一乘。
gōng zhī sàng, zhū dá guān zhī zhǎng, zhàng.
公之喪,諸達官之長,杖。
jūn yú dài fū, jiāng zàng, diào yú gōng jí chū, mìng yǐn zhī, sān bù zé zhǐ. rú shì zhě sān, jūn tuì cháo yì rú zhī, āi cì yì rú zhī. wǔ shí wú chē zhě, bù yuè jiāng ér diào rén.
君於大夫,將葬,吊於宮;及出,命引之,三步則止。如是者三,君退;朝亦如之,哀次亦如之。五十無車者,不越疆而吊人。
jì wǔ zi qǐn jí, jiǎo gù bù shuō qí shuāi ér rù jiàn, yuē: sī dào yě, jiāng wáng yǐ shì wéi gōng mén shuō qí shuāi. wǔ zǐ yuē: bù yì shàn hū, jūn zǐ biǎo wēi. jí qí sàng yě, céng diǎn yǐ qí mén ér gē.
季武子寢疾,蟜固不說齊衰而入見,曰:「斯道也,將亡矣;士唯公門說齊衰。」武子曰:「不亦善乎,君子表微。」及其喪也,曾點倚其門而歌。
dài fū diào, dāng shì ér zhì, zé cí yān. diào yú rén, shì rì bù lè. fù rén bù yuè jiāng ér diào rén. xíng diào zhī rì bù yǐn jiǔ shí ròu yān. diào yú zàng zhě bì zhí yǐn, ruò cóng jiù jí kuàng, jiē zhí fú. sàng, gōng diào zhī, bì yǒu bài zhě, suī péng yǒu zhōu lǐ shè rén kě yě. diào yuē: guǎ jūn chéng shì. zhǔ rén yuē: lín. jūn yù jiù yú lù, bì shǐ rén diào zhī. dài fū zhī sàng, shù zǐ bù shòu diào. qī zhī kūn dì wèi fù hòu zhě sǐ, kū zhī shì shì, zi wèi zhǔ, tǎn miǎn kū yǒng, fū rù mén yòu, shǐ rén lì yú mén wài gào lái zhě, xiá zé rù kū fù zài, kū yú qī zhī shì fēi wèi fù hòu zhě. kū zhū yì shì. yǒu bìn, wén yuǎn xiōng dì zhī sàng, kū yú cè shì wú cè shì, kū yú mén nèi zhī yòu tóng guó, zé wǎng kū zhī.
大夫吊,當事而至,則辭焉。吊於人,是日不樂。婦人不越疆而吊人。行吊之日不飲酒食肉焉。吊於葬者必執引,若從柩及壙,皆執紼。喪,公吊之,必有拜者,雖朋友州里舍人可也。吊曰:「寡君承事。」主人曰:「臨。」君遇柩於路,必使人吊之。大夫之喪,庶子不受吊。妻之昆弟為父後者死,哭之適室,子為主,袒免哭踴,夫入門右,使人立於門外告來者,狎則入哭;父在,哭於妻之室;非為父後者。哭諸異室。有殯,聞遠兄弟之喪,哭於側室;無側室,哭於門內之右;同國,則往哭之。
zi zhāng sǐ, zēng zǐ yǒu mǔ zhī sàng qí shuāi ér wǎng kū zhī. huò yuē: qí shuāi bù yǐ diào. zēng zǐ yuē: wǒ diào yě yǔ zāi? yǒu ruò zhī sàng, dào gōng diào yān, zi yóu bìn, yóu zuǒ. qí gǔ wáng jī zhī sàng, lǔ zhuāng gōng wèi zhī dà gōng. huò yuē: yóu lǔ jià, gù wèi zhī fú zǐ mèi zhī fú. huò yuē: wài zǔ mǔ yě, gù wèi zhī fú.
子張死,曾子有母之喪;齊衰而往哭之。或曰:「齊衰不以吊。」曾子曰:「我吊也與哉?」有若之喪,悼公吊焉,子游擯,由左。齊谷王姬之喪,魯莊公為之大功。或曰:「由魯嫁,故為之服姊妹之服。」或曰:「外祖母也,故為之服。」
jìn xiàn gōng zhī sàng, qín mù gōng shǐ rén diào gōng zǐ zhòng ěr, qiě yuē: guǎ rén wén zhī: wáng guó héng yú sī, dé guó héng yú sī. suī wú zi yǎn rán zài yōu fú zhī zhōng, sàng yì bù kě jiǔ yě, shí yì bù kě shī yě. rú zǐ qí tú zhī. yǐ gào jiù fàn, jiù fàn yuē: rú zǐ qí cí yān sàng rén wú bǎo, rén qīn yǐ wèi bǎo. fù sǐ zhī wèi hé? yòu yīn yǐ wèi lì, ér tiān xià qí shú néng shuō zhī? rú zǐ qí cí yān. gōng zǐ zhòng ěr duì kè yuē: jūn huì diào wáng chén zhòng ěr, shēn sàng fù sǐ, bù dé yǔ yú kū qì zhī āi, yǐ wèi jūn yōu. fù sǐ zhī wèi hé? huò gǎn yǒu tā zhì, yǐ rǔ jūn yì. jī sǎng ér bù bài, kū ér qǐ, qǐ ér bù sī. zi xiǎn yǐ zhì mìng yú mù gōng. mù gōng yuē: rén fū gōng zǐ zhòng ěr! fū jī sǎng ér bù bài, zé wèi wèi hòu yě, gù bù chéng bài kū ér qǐ, zé ài fù yě qǐ ér bù sī, zé yuǎn lì yě.
晉獻公之喪,秦穆公使人吊公子重耳,且曰:「寡人聞之:亡國恆於斯,得國恆於斯。雖吾子儼然在憂服之中,喪亦不可久也,時亦不可失也。孺子其圖之。」以告舅犯,舅犯曰:「孺子其辭焉;喪人無寶,仁親以為寶。父死之謂何?又因以為利,而天下其孰能說之?孺子其辭焉。」公子重耳對客曰:「君惠吊亡臣重耳,身喪父死,不得與於哭泣之哀,以為君憂。父死之謂何?或敢有他志,以辱君義。」稽顙而不拜,哭而起,起而不私。子顯以致命於穆公。穆公曰:「仁夫公子重耳!夫稽顙而不拜,則未為後也,故不成拜;哭而起,則愛父也;起而不私,則遠利也。」
wéi bìn, fēi gǔ yě, zì jìng jiāng zhī kū mù bó shǐ yě. sàng lǐ, āi qī zhī zhì yě. jié āi, shùn biàn yě jūn zǐ niàn shǐ zhī zhě yě. fù, jǐn ài zhī dào yě, yǒu dǎo cí zhī xīn yān wàng fǎn zhū yōu, qiú zhū guǐ shén zhī dào yě běi miàn, qiú zhū yōu zhī yì yě. bài jī sǎng, āi qī zhī zhì yǐn yě jī sǎng, yǐn zhī shén yě. fàn yòng mǐ bèi, fú rěn xū yě bù yǐ shí dào, yòng měi yān ěr. míng, míng jīng yě, yǐ sǐ zhě wèi bù kě bié yǐ, gù yǐ qí qí shí zhī. ài zhī, sī lù zhī yǐ jìng zhī, sī jǐn qí dào yān ěr. zhòng, zhǔ dào yě, yīn zhǔ zhuì zhòng yān zhōu zhǔ zhòng chè yān. diàn yǐ sù qì, yǐ shēng zhě yǒu āi sù zhī xīn yě wéi jì sì zhī lǐ, zhǔ rén zì jǐn yān ěr qǐ zhī shén zhī suǒ xiǎng, yì yǐ zhǔ rén yǒu qí jìng zhī xīn yě. pì yǒng, āi zhī zhì yě, yǒu suàn, wèi zhī jié wén yě. tǎn kuò fā, biàn yě yùn, āi zhī biàn yě. qù shì, qù měi yě tǎn kuò fā, qù shì zhī shén yě. yǒu suǒ tǎn yǒu suǒ xí, āi zhī jié yě. biàn dié gé ér zàng, yǔ shén jiāo zhī dào yě, yǒu jìng xīn yān. zhōu rén biàn ér zàng, yīn rén xǔ ér zàng. chuò zhǔ rén zhǔ fù shì lǎo, wèi qí bìng yě, jūn mìng shí zhī yě. fǎn kū shēng táng, fǎn zhū qí suǒ zuò yě zhǔ fù rù yú shì, fǎn zhū qí suǒ yǎng yě. fǎn kū zhī diào yě, āi zhī zhì yě fǎn ér wáng yān, shī zhī yǐ, yú shì wèi shén. yīn jì fēng ér diào, zhōu fǎn kū ér diào.
帷殯,非古也,自敬姜之哭穆伯始也。喪禮,哀戚之至也。節哀,順變也;君子念始之者也。復,盡愛之道也,有禱祠之心焉;望反諸幽,求諸鬼神之道也;北面,求諸幽之義也。拜稽顙,哀戚之至隱也;稽顙,隱之甚也。飯用米貝,弗忍虛也;不以食道,用美焉爾。銘,明旌也,以死者為不可別已,故以其旗識之。愛之,斯錄之矣;敬之,斯盡其道焉耳。重,主道也,殷主綴重焉;周主重徹焉。奠以素器,以生者有哀素之心也;唯祭祀之禮,主人自盡焉爾;豈知神之所饗,亦以主人有齊敬之心也。辟踴,哀之至也,有算,為之節文也。袒、括發,變也;慍,哀之變也。去飾,去美也;袒、括發,去飾之甚也。有所袒、有所襲,哀之節也。弁絰葛而葬,與神交之道也,有敬心焉。周人弁而葬,殷人冔而葬。歠主人、主婦室老,為其病也,君命食之也。反哭升堂,反諸其所作也;主婦入於室,反諸其所養也。反哭之吊也,哀之至也--反而亡焉,失之矣,於是為甚。殷既封而吊,周反哭而吊。
kǒng zǐ yuē: yīn yǐ què, wú cóng zhōu. zàng yú běi fāng běi shǒu, sān dài zhī dá lǐ yě, zhī yōu zhī gù yě. jì fēng, zhǔ rén zèng, ér zhù sù yú shī. jì fǎn kū, zhǔ rén yǔ yǒu sī shì yú shēng, yǒu sī yǐ jǐ yán shě diàn yú mù zuǒ, fǎn, rì zhōng ér yú. zàng rì yú, fú rěn yī rì lí yě. shì yuè yě, yǐ yú yì diàn. zú kū yuē chéng shì, shì rì yě, yǐ jí jì yì sàng jì, míng rì, fù yú zǔ fù. qí biàn ér zhī jí jì yě, bǐ zhì yú fù, bì yú shì rì yě jiē bù rěn yī rì mò yǒu suǒ guī yě. yīn liàn ér fù, zhōu zú kū ér fù. kǒng zǐ shàn yīn. jūn lín chén sàng, yǐ wū zhù táo liè zhí gē è zhī yě suǒ yǐ yì yú shēng yě. sàng yǒu sǐ zhī dào yān. xiān wáng zhī suǒ nán yán yě. sàng zhī cháo yě, shùn sǐ zhě zhī xiào xīn yě, qí āi lí qí shì yě, gù zhì yú zǔ kǎo zhī miào ér hòu xíng. yīn cháo ér bìn yú zǔ, zhōu cháo ér suì zàng.
孔子曰:「殷已愨,吾從周。」葬於北方北首,三代之達禮也,之幽之故也。既封,主人贈,而祝宿虞屍。既反哭,主人與有司視虞牲,有司以几筵舍奠於墓左,反,日中而虞。葬日虞,弗忍一日離也。是月也,以虞易奠。卒哭曰成事,是日也,以吉祭易喪祭,明日,祔於祖父。其變而之吉祭也,比至於祔,必於是日也接--不忍一日末有所歸也。殷練而祔,周卒哭而祔。孔子善殷。君臨臣喪,以巫祝桃茢執戈--惡之也;所以異於生也。喪有死之道焉。先王之所難言也。喪之朝也,順死者之孝心也,其哀離其室也,故至於祖考之廟而後行。殷朝而殯於祖,周朝而遂葬。
kǒng zǐ wèi: wèi míng qì zhě, zhī sàng dào yǐ, bèi wù ér bù kě yòng yě. āi zāi! sǐ zhě ér yòng shēng zhě zhī qì yě. bù dài yú yòng xùn hū zāi. qí yuē míng qì, shén míng zhī yě. tú chē chú líng, zì gǔ yǒu zhī, míng qì zhī dào yě. kǒng zǐ wèi wèi chú líng zhě shàn, wèi wèi yǒng zhě bù rén dài yú yòng rén hū zāi!
孔子謂:為明器者,知喪道矣,備物而不可用也。哀哉!死者而用生者之器也。不殆於用殉乎哉。其曰明器,神明之也。塗車芻靈,自古有之,明器之道也。孔子謂為芻靈者善,謂為俑者不仁--殆於用人乎哉!
mù gōng wèn yú zi sī yuē: wèi jiù jūn fǎn fú, gǔ yǔ? zi sī yuē: gǔ zhī jūn zǐ, jìn rén yǐ lǐ, tuì rén yǐ lǐ, gù yǒu jiù jūn fǎn fú zhī lǐ yě jīn zhī jūn zǐ, jìn rén ruò jiāng jiā zhū xī, tuì rén ruò jiāng duì zhū yuān, wú wèi róng shǒu, bù yì shàn hū! yòu hé fǎn fú zhī lǐ zhī yǒu?
穆公問於子思曰:「為舊君反服,古與?」子思曰:「古之君子,進人以禮,退人以禮,故有舊君反服之禮也;今之君子,進人若將加諸膝,退人若將隊諸淵,毋為戎首,不亦善乎!又何反服之禮之有?」
dào gōng zhī sàng, jì zhāo zi wèn yú mèng jìng zǐ yuē: wèi jūn hé shí? jìng zǐ yuē: shí zhōu, tiān xià zhī dá lǐ yě. wú sān chén zhě zhī bù néng jū gōng shì yě, sì fāng mò bù wén yǐ, miǎn ér wèi jí zé wú néng, wú nǎi shǐ rén yí fū bù yǐ qíng jū jí zhě hū zāi? wǒ zé shí shí.
悼公之喪,季昭子問於孟敬子曰:「為君何食?」敬子曰:「食粥,天下之達禮也。吾三臣者之不能居公室也,四方莫不聞矣,勉而為瘠則吾能,毋乃使人疑夫不以情居瘠者乎哉?我則食食。」
wèi sī tú jìng zi sǐ, zi xià diào yān, zhǔ rén wèi xiǎo liǎn, dié ér wǎng. zi yóu diào yān, zhǔ rén jì xiǎo liǎn, zi yóu chū, dié fǎn kū, zi xià yuē: wén zhī yě yǔ? yuē: wén zhū fū zǐ, zhǔ rén wèi gǎi fú, zé bù dié.
衛司徒敬子死,子夏吊焉,主人未小斂,絰而往。子游吊焉,主人既小斂,子游出,絰反哭,子夏曰:「聞之也與?」曰:「聞諸夫子,主人未改服,則不絰。」
zēng zǐ yuē: yàn zǐ kě wèi zhī lǐ yě yǐ, gōng jìng zhī yǒu yān. yǒu ruò yuē: yàn zǐ yī hú qiú sān shí nián, qiǎn chē yī chéng, jí mù ér fǎn guó jūn qī gè, qiǎn chē qī chéng dài fū wǔ gè, qiǎn chē wǔ chéng, yàn zǐ yān zhī lǐ? zēng zǐ yuē: guó wú dào, jūn zǐ chǐ yíng lǐ yān. guó shē, zé shì zhī yǐ jiǎn guó jiǎn, zé shì zhī yǐ lǐ.
曾子曰:「晏子可謂知禮也已,恭敬之有焉。」有若曰:「晏子一狐裘三十年,遣車一乘,及墓而反;國君七個,遣車七乘;大夫五個,遣車五乘,晏子焉知禮?」曾子曰:「國無道,君子恥盈禮焉。國奢,則示之以儉;國儉,則示之以禮。」
guó zhāo zi zhī mǔ sǐ, wèn yú zi zhāng yuē: zàng jí mù, nán zǐ fù rén ān wèi? zi zhāng yuē: sī tú jìng zi zhī sàng, fū zǐ xiāng, nán zǐ xī xiāng, fù rén dōng xiāng. yuē: yī! wú. yuē: wǒ sàng yě sī zhān. ěr zhuān zhī, bīn wèi bīn yān, zhǔ wèi zhǔ yān fù rén cóng nán zǐ jiē xī xiāng.
國昭子之母死,問於子張曰:「葬及墓,男子、婦人安位?」子張曰:「司徒敬子之喪,夫子相,男子西鄉,婦人東鄉。」曰:「噫!毋。」曰:「我喪也斯沾。爾專之,賓為賓焉,主為主焉--婦人從男子皆西鄉。」
mù bó zhī sàng, jìng jiāng zhòu kū wén bó zhī sàng, zhòu yè kū. kǒng zǐ yuē: zhī lǐ yǐ.
穆伯之喪,敬姜晝哭;文伯之喪,晝夜哭。孔子曰:「知禮矣。」
wén bó zhī sàng, jìng jiāng jù qí chuáng ér bù kū, yuē: xī zhě wú yǒu sī zi yě, wú yǐ jiāng wèi xián rén yě, wú wèi cháng yǐ jiù gōng shì jīn jí qí sǐ yě, péng yǒu zhū chén wèi yǒu chū tì zhě, ér nèi rén jiē xíng kū shī shēng. sī zi yě, bì duō kuàng yú lǐ yǐ fū! jì kāng zi zhī mǔ sǐ, chén xiè yī. jìng jiāng yuē: fù rén bù shì, bù gǎn jiàn jiù gū, jiāng yǒu sì fāng zhī bīn lái, xiè yī hé wèi chén yú sī? mìng chè zhī.
文伯之喪,敬姜據其床而不哭,曰:「昔者吾有斯子也,吾以將為賢人也,吾未嘗以就公室;今及其死也,朋友諸臣未有出涕者,而內人皆行哭失聲。斯子也,必多曠於禮矣夫!」季康子之母死,陳褻衣。敬姜曰:「婦人不飾,不敢見舅姑,將有四方之賓來,褻衣何為陳於斯?」命徹之。
yǒu zi yǔ zi yóu lì, jiàn rú zǐ mù zhě, yǒu zi wèi zi yóu yuē: yǔ yī bù zhī fū sàng zhī yǒng yě, yǔ yù qù zhī jiǔ yǐ. qíng zài yú sī, qí shì yě fū? zi yóu yuē: lǐ: yǒu wēi qíng zhě, yǒu yǐ gù xìng wù zhě yǒu zhí qíng ér jìng xíng zhě, róng dí zhī dào yě. lǐ dào zé bù rán, rén xǐ zé sī táo, táo sī yǒng, yǒng sī yóu, yóu sī wǔ, wǔ sī yùn, yùn sī qī, qī sī tàn, tàn sī pì, pì sī yǒng yǐ. pǐn jié sī, sī zhī wèi lǐ. rén sǐ, sī è zhī yǐ, wú néng yě, sī bèi zhī yǐ. shì gù zhì jiǎo qīn shè lóu shà, wèi shǐ rén wù è yě. shǐ sǐ, pú hǎi zhī diàn jiāng xíng, qiǎn ér xíng zhī jì zàng ér shí zhī, wèi yǒu jiàn qí xiǎng zhī zhě yě. zì shàng shì yǐ lái, wèi zhī yǒu shě yě, wèi shǐ rén wù bèi yě. gù zi zhī suǒ cì yú lǐ zhě, yì fēi lǐ zhī zī yě.
有子與子游立,見孺子慕者,有子謂子游曰:「予壹不知夫喪之踴也,予欲去之久矣。情在於斯,其是也夫?」子游曰:「禮:有微情者,有以故興物者;有直情而徑行者,戎狄之道也。禮道則不然,人喜則斯陶,陶斯詠,詠斯猶,猶斯舞,舞斯慍,慍斯戚,戚斯嘆,嘆斯辟,辟斯踴矣。品節斯,斯之謂禮。人死,斯惡之矣,無能也,斯倍之矣。是故制絞衾、設蔞翣,為使人勿惡也。始死,脯醢之奠;將行,遣而行之;既葬而食之,未有見其饗之者也。自上世以來,未之有舍也,為使人勿倍也。故子之所刺於禮者,亦非禮之訾也。」
wú qīn chén, zhǎn sì shā lì, shī hái chū jìng, chén dà zǎi pǐ shǐ yú shī. fū chāi wèi xíng rén yí yuē: shì fū yě duō yán, hé cháng wèn yān shī bì yǒu míng, rén zhī chēng sī shī yě zhě, zé wèi zhī hé? dà zǎi pǐ yuē: gǔ zhī qīn fá zhě, bù zhǎn sì bù shā lì bù huò èr máo jīn sī shī yě, shā lì yǔ? qí bù wèi zhī shā lì zhī shī yǔ? yuē: fǎn ěr dì, guī ěr zi, zé wèi zhī hé? yuē: jūn wáng tǎo bì yì zhī zuì, yòu jīn ér shè zhī, shī yǔ, yǒu wú míng hū?
吳侵陳,斬祀殺厲,師還出竟,陳大宰嚭使於師。夫差謂行人儀曰:「是夫也多言,盍嘗問焉;師必有名,人之稱斯師也者,則謂之何?」大宰嚭曰:「古之侵伐者,不斬祀、不殺厲、不獲二毛;今斯師也,殺厲與?其不謂之殺厲之師與?」曰:「反爾地,歸爾子,則謂之何?」曰:「君王討敝邑之罪,又矜而赦之,師與,有無名乎?」
yán dīng shàn jū sàng: shǐ sǐ, huáng huáng yān rú yǒu qiú ér fú dé jí bìn, wàng wàng yān rú yǒu cóng ér fú jí jì zàng, kǎi yān rú bù jí qí fǎn ér xī.
顏丁善居喪:始死,皇皇焉如有求而弗得;及殯,望望焉如有從而弗及;既葬,慨焉如不及其反而息。
zi zhāng wèn yuē: shū yún: gāo zōng sān nián bù yán, yán nǎi huān. yǒu zhū? zhòng ní yuē: hú wèi qí bù rán yě? gǔ zhě tiān zǐ bēng, wáng shì zǐ tīng yú zhǒng zǎi sān nián.
子張問曰:「《書》云:『高宗三年不言,言乃歡。』有諸?」仲尼曰:「胡為其不然也?古者天子崩,王世子聽於冢宰三年。」
zhī dào zi zú, wèi zàng píng gōng yǐn jiǔ, shī kuàng lǐ diào shì, gǔ zhōng. dù kuì zì wài lái, wén zhōng shēng, yuē: ān zài? yuē: zài qǐn. dù kuì rù qǐn, lì jiē ér shēng, zhuó, yuē: kuàng yǐn sī. yòu zhuó, yuē: diào yǐn sī. yòu zhuó, táng shàng běi miàn zuò yǐn zhī. jiàng, qū ér chū. píng gōng hū ér jìn zhī yuē: kuì, nǎng zhě ěr xīn huò kāi yǔ, shì yǐ bù yǔ ěr yán ěr yǐn kuàng hé yě? yuē: zi mǎo bù lè zhī dào zi zài táng, sī qí wèi zi mǎo yě dà yǐ. kuàng yě dà shī yě, bù yǐ zhào, shì yǐ yǐn zhī yě. ěr yǐn diào hé yě? yuē: diào yě jūn zhī xiè chén yě, wèi yī yǐn yī shí, wàng jūn zhī jí, shì yǐ yǐn zhī yě. ěr yǐn hé yě? yuē: kuì yě zǎi fū yě, fēi dāo bǐ shì gòng, yòu gǎn yǔ zhī fáng, shì yǐ yǐn zhī yě. píng gōng yuē: guǎ rén yì yǒu guò yān, zhuó ér yǐn guǎ rén. dù kuì xǐ ér yáng zhì. gōng wèi shì zhě yuē: rú wǒ sǐ, zé bì wú fèi sī jué yě. zhì yú jīn, jì bì xiàn, sī yáng zhì, wèi zhī dù jǔ.
知悼子卒,未葬;平公飲酒,師曠、李調侍,鼓鍾。杜蕢自外來,聞鐘聲,曰:「安在?」曰:「在寢。」杜蕢入寢,歷階而升,酌,曰:「曠飲斯。」又酌,曰:「調飲斯。」又酌,堂上北面坐飲之。降,趨而出。平公呼而進之曰:「蕢,曩者爾心或開予,是以不與爾言;爾飲曠何也?」曰:「子卯不樂;知悼子在堂,斯其為子卯也大矣。曠也大師也,不以詔,是以飲之也。」「爾飲調何也?」曰:「調也君之褻臣也,為一飲一食,忘君之疾,是以飲之也。」「爾飲何也?」曰:「蕢也宰夫也,非刀匕是共,又敢與知防,是以飲之也。」平公曰:「寡人亦有過焉,酌而飲寡人。」杜蕢洗而揚觶。公謂侍者曰:「如我死,則必無廢斯爵也。」至於今,既畢獻,斯揚觶,謂之杜舉。
gōng shū wén zi zú, qí zi shù qǐng shì yú jūn yuē: rì yuè yǒu shí, jiāng zàng yǐ. qǐng suǒ yǐ yì qí míng zhě. jūn yuē: xī zhě wèi guó xiōng jī, fū zǐ wèi zhōu yǔ guó zhī è zhě, shì bù yì huì hū? xī zhě wèi guó yǒu nán, fū zǐ yǐ qí sǐ wèi guǎ rén, bù yì zhēn hū? fū zǐ tīng wèi guó zhī zhèng, xiū qí bān zhì, yǐ yǔ sì lín jiāo, wèi guó zhī shè jì bù rǔ, bù yì wén hū? gù wèi fū zǐ zhēn huì wén zi.
公叔文子卒,其子戍請諡於君曰:「日月有時,將葬矣。請所以易其名者。」君曰:「昔者衛國凶飢,夫子為粥與國之餓者,是不亦惠乎?昔者衛國有難,夫子以其死衛寡人,不亦貞乎?夫子聽衛國之政,修其班制,以與四鄰交,衛國之社稷不辱,不亦文乎?故謂夫子『貞惠文子』。」
shí tái zhòng zú, wú shì zi, yǒu shù zǐ liù rén, bo suǒ yǐ wèi hòu zhě. yuē: mù yù pèi yù zé zhào. wǔ rén zhě jiē mù yù pèi yù shí qí zǐ yuē: shú yǒu zhí qīn zhī sàng ér mù yù pèi yù zhě hū? bù mù yù pèi yù. shí qí zi zhào.
石駘仲卒,無適子,有庶子六人,卜所以為後者。曰:「沐浴、佩玉則兆。」五人者皆沐浴、佩玉;石祁子曰:「孰有執親之喪而沐浴、佩玉者乎?」不沐浴、佩玉。石祁子兆。
wèi rén yǐ guī wèi yǒu zhī yě. chén zi chē sǐ yú wèi, qí qī yǔ qí jiā dài fū móu yǐ xùn zàng, dìng, ér hòu chén zi kàng zhì, yǐ gào yuē: fū zǐ jí, mò yǎng yú xià, qǐng yǐ xùn zàng. zi kàng yuē: yǐ xùn zàng, fēi lǐ yě suī rán, zé bǐ jí dāng yǎng zhě, shú ruò qī yǔ zǎi? dé yǐ, zé wú yù yǐ bù dé yǐ, zé wú yù yǐ èr zi zhě zhī wèi zhī yě. yú shì fú guǒ yòng.
衛人以龜為有知也。陳子車死於衛,其妻與其家大夫謀以殉葬,定,而後陳子亢至,以告曰:「夫子疾,莫養於下,請以殉葬。」子亢曰:「以殉葬,非禮也;雖然,則彼疾當養者,孰若妻與宰?得已,則吾欲已;不得已,則吾欲以二子者之為之也。」於是弗果用。
zǐ lù yuē: shāng zāi pín yě! shēng wú yǐ wèi yǎng, sǐ wú yǐ wèi lǐ yě. kǒng zǐ yuē: chuài shū yǐn shuǐ jǐn qí huān, sī zhī wèi xiào liǎn shǒu zú xíng, hái zàng ér wú guǒ, chēng qí cái, sī zhī wèi lǐ.
子路曰:「傷哉貧也!生無以為養,死無以為禮也。」孔子曰:「啜菽飲水盡其歡,斯之謂孝;斂首足形,還葬而無槨,稱其財,斯之謂禮。」
wèi xiàn gōng chū bēn, fǎn yú wèi, jí jiāo, jiāng bān yì yú cóng zhě ér hòu rù. liǔ zhuāng yuē: rú jiē shǒu shè jì, zé shú zhí jī dí ér cóng rú jiē cóng, zé shú shǒu shè jì? jūn fǎn qí guó ér yǒu sī yě, wú nǎi bù kě hū? fú guǒ bān.
衛獻公出奔,反於衛,及郊,將班邑於從者而後入。柳莊曰:「如皆守社稷,則孰執羈靮而從;如皆從,則孰守社稷?君反其國而有私也,毋乃不可乎?」弗果班。
wèi yǒu dà shǐ yuē liǔ zhuāng, qǐn jí. gōng yuē: ruò jí gé, suī dāng jì bì gào. gōng zài bài qǐ shǒu, qǐng yú shī yuē: yǒu chén liǔ zhuāng yě zhě, fēi guǎ rén zhī chén, shè jì zhī chén yě, wén zhī sǐ, qǐng wǎng. bù shì fú ér wǎng, suì yǐ suì zhī. yǔ zhī yì qiú shì yǔ xiàn pān shì, shū ér nà zhū guān, yuē: shì shì wàn zi sūn, wú biàn yě.
衛有大史曰柳莊,寢疾。公曰:「若疾革,雖當祭必告。」公再拜稽首,請於屍曰:「有臣柳莊也者,非寡人之臣,社稷之臣也,聞之死,請往。」不釋服而往,遂以襚之。與之邑裘氏與縣潘氏,書而納諸棺,曰:「世世萬子孫,無變也。」
chén gàn xī qǐn jí, shǔ qí xiōng dì, ér mìng qí zi zūn yǐ yuē: rú wǒ sǐ, zé bì dà wèi wǒ guān, shǐ wú èr bì zǐ jiā wǒ. chén gàn xī sǐ, qí zǐ yuē: yǐ xùn zàng, fēi lǐ yě, kuàng yòu tóng guān hū? fú guǒ shā.
陳干昔寢疾,屬其兄弟,而命其子尊已曰:「如我死,則必大為我棺,使吾二婢子夾我。」陳干昔死,其子曰:「以殉葬,非禮也,況又同棺乎?」弗果殺。
zhòng suì zú yú chuí rén wǔ yóu yì, wàn rù qù yuè. zhòng ní yuē: fēi lǐ yě, qīng zú bù yì. jì kāng zi zhī mǔ sǐ, gōng shū ruò fāng xiǎo, liǎn, bān qǐng yǐ jī fēng, jiāng cóng zhī, gōng jiān jiǎ yuē: bù kě! fū lǔ yǒu chū, gōng shì shì fēng bēi, sān jiā shì huán yíng. bān, ěr yǐ rén zhī mǔ cháng qiǎo, zé qǐ bù dé yǐ? qí mǔ yǐ cháng qiǎo zhě hū? zé bìng zhě hū? yī! fú guǒ cóng.
仲遂卒於垂;壬午猶繹,萬入去龠。仲尼曰:「非禮也,卿卒不繹。」季康子之母死,公輸若方小,斂,般請以機封,將從之,公肩假曰:「不可!夫魯有初,公室視豐碑,三家視桓楹。般,爾以人之母嘗巧,則豈不得以?其母以嘗巧者乎?則病者乎?噫!」弗果從。
zhàn yú láng, gōng shū yú rén yù fù zhàng rù bǎo zhě xī, yuē: shǐ zhī suī bìng yě, rèn zhī suī zhòng yě, jūn zǐ bù néng wèi móu yě, shì fú néng sǐ yě. bù kě! wǒ zé jì yán yǐ. yǔ qí lín tóng wāng yǐ wǎng, jiē sǐ yān. lǔ rén yù wù shāng tóng wāng yǐ, wèn yú zhòng ní. zhòng ní yuē: néng zhí gān gē yǐ wèi shè jì, suī yù wù shāng yě, bù yì kě hū!
戰於郎,公叔禺人遇負杖入保者息,曰:「使之雖病也,任之雖重也,君子不能為謀也,士弗能死也。不可!我則既言矣。」與其鄰童汪踦往,皆死焉。魯人慾勿殤童汪踦,問於仲尼。仲尼曰:「能執干戈以衛社稷,雖欲勿殤也,不亦可乎!」
zǐ lù qù lǔ, wèi yán yuān yuē: hé yǐ zèng wǒ? yuē: wú wén zhī yě: qù guó, zé kū yú mù ér hòu xíng fǎn qí guó, bù kū, zhǎn mù ér rù. wèi zǐ lù yuē: hé yǐ chù wǒ? zǐ lù yuē: wú wén zhī yě: guò mù zé shì, guò sì zé xià.
子路去魯,謂顏淵曰:「何以贈我?」曰:「吾聞之也:去國,則哭於墓而後行;反其國,不哭,展墓而入。」謂子路曰:「何以處我?」子路曰:「吾聞之也:過墓則式,過祀則下。」
gōng yǐn shāng yáng yǔ chén qì jí zhuī wú shī, jí zhī. chén qì jí wèi gōng yǐn shāng yáng yuē: wáng shì yě, zi shǒu gōng ér kě. shǒu gōng. zi shè zhū. shè zhī, bì yī rén, chàng gōng. yòu jí, wèi zhī, yòu bì èr rén. měi bì yī rén, yǎn qí mù. zhǐ qí yù yuē: cháo bù zuò, yàn bù yǔ, shā sān rén, yì zú yǐ fǎn mìng yǐ. kǒng zǐ yuē: shā rén zhī zhōng, yòu yǒu lǐ yān.
工尹商陽與陳棄疾追吳師,及之。陳棄疾謂工尹商陽曰:「王事也,子手弓而可。」手弓。「子射諸。」射之,斃一人,韔弓。又及,謂之,又斃二人。每斃一人,掩其目。止其御曰:「朝不坐,燕不與,殺三人,亦足以反命矣。」孔子曰:「殺人之中,又有禮焉。」
zhū hóu fá qín, cáo huán gōng zú yú huì. zhū hóu qǐng hán, shǐ zhī xí. xiāng gōng cháo yú jīng, kāng wáng zú. jīng rén yuē: bì qǐng xí. lǔ rén yuē: fēi lǐ yě. jīng rén qiáng zhī. wū xiān fú jiù. jīng rén huǐ zhī. téng chéng gōng zhī sàng, shǐ zi shū jìng shū diào, jìn shū, zi fú huì bó wèi jiè. jí jiāo, wèi yì bó zhī jì, bù rù. huì bó yuē: zhèng yě, bù kě yǐ shū fù zhī sī, bù jiāng gōng shì. suì rù. āi gōng shǐ rén diào kuì shàng, yù zhū dào. pì yú lù, huà gōng ér shòu diào yān. zēng zǐ yuē: kuì shàng bù rú qǐ liáng zhī qī zhī zhī lǐ yě. qí zhuāng gōng xí jǔ yú duó, qǐ liáng sǐ yān, qí qī yíng qí jiù yú lù ér kū zhī āi, zhuāng gōng shǐ rén diào zhī, duì yuē: jūn zhī chén bù miǎn yú zuì, zé jiāng sì zhū shì cháo, ér qī qiè zhí jūn zhī chén miǎn yú zuì, zé yǒu xiān rén zhī bì lú zài. jūn wú suǒ rǔ mìng.
諸侯伐秦,曹桓公卒於會。諸侯請含,使之襲。襄公朝於荊,康王卒。荊人曰:「必請襲。」魯人曰:「非禮也。」荊人強之。巫先拂柩。荊人悔之。滕成公之喪,使子叔、敬叔吊,進書,子服惠伯為介。及郊,為懿伯之忌,不入。惠伯曰:「政也,不可以叔父之私,不將公事。」遂入。哀公使人吊蕢尚,遇諸道。辟於路,畫宮而受吊焉。曾子曰:「蕢尚不如杞梁之妻之知禮也。齊莊公襲莒於奪,杞梁死焉,其妻迎其柩於路而哭之哀,莊公使人吊之,對曰:『君之臣不免於罪,則將肆諸市朝,而妻妾執;君之臣免於罪,則有先人之敝廬在。君無所辱命。』」
rú zǐ huáng zhī sàng, āi gōng yù shè bō, wèn yú yǒu ruò, yǒu ruò yuē: qí kě yě, jūn zhī sān chén yóu shè zhī. yán liǔ yuē: tiān zǐ lóng chūn ér guǒ chóu, zhū hóu chūn ér shè chóu wèi yú shěn gù shè bō sān chén zhě fèi chūn ér shè bō, qiè lǐ zhī bù zhōng zhě yě, ér jūn hé xué yān!
孺子穔之喪,哀公欲設撥,問於有若,有若曰:「其可也,君之三臣猶設之。」顏柳曰:「天子龍輴而槨幬,諸侯輴而設幬--為榆沈故設撥;三臣者廢輴而設撥,竊禮之不中者也,而君何學焉!」
dào gōng zhī mǔ sǐ, āi gōng wèi zhī qí shuāi. yǒu ruò yuē: wèi qiè qí shuāi, lǐ yǔ? gōng yuē: wú dé yǐ hū zāi? lǔ rén yǐ qī wǒ. jì zǐ gāo zàng qí qī, fàn rén zhī hé, shēn xiáng yǐ gào yuē: qǐng gēng zhī. zi gāo yuē: mèng shì bù yǐ shì zuì yǔ, péng yǒu bù yǐ shì qì yǔ, yǐ wú wèi yì zhǎng yú sī yě. mǎi dào ér zàng, hòu nán jì yě. shì ér wèi yǒu lù zhě: jūn yǒu kuì yān yuē xiàn, shǐ yān yuē guǎ jūn wéi ér jūn hōng, fú wèi fú yě. yú ér lì shī, yǒu jǐ yán. zú kū ér huì, shēng shì bì ér guǐ shì shǐ yǐ. jì zú kū, zǎi fū zhí mù duó yǐ mìng yú gōng yuē: shě gù ér huì xīn. zì qǐn mén zhì yú kù mén. èr míng bù piān huì, fū zǐ zhī mǔ míng zhēng zài yán zài bù chēng zhēng, yán zhēng bù chēng zài. jūn yǒu yōu, zé sù fú kū yú kù mén zhī wài, fù chē bù zài tuó chàng. yǒu fén qí xiān rén zhī shì, zé sān rì kū.
悼公之母死,哀公為之齊衰。有若曰:「為妾齊衰,禮與?」公曰:「吾得已乎哉?魯人以妻我。」季子皋葬其妻,犯人之禾,申祥以告曰:「請庚之。」子皋曰:「孟氏不以是罪予,朋友不以是棄予,以吾為邑長於斯也。買道而葬,後難繼也。」仕而未有祿者:君有饋焉曰獻,使焉曰寡君;違而君薨,弗為服也。虞而立屍,有几筵。卒哭而諱,生事畢而鬼事始已。既卒哭,宰夫執木鐸以命於宮曰:「舍故而諱新。」自寢門至於庫門。二名不偏諱,夫子之母名征在;言在不稱征,言征不稱在。軍有憂,則素服哭於庫門之外,赴車不載橐韔。有焚其先人之室,則三日哭。
gù yuē: xīn gōng huǒ, yì sān rì kū.
故曰:「新宮火,亦三日哭。」
kǒng zǐ guò tài shān cè, yǒu fù rén kū yú mù zhě ér āi, fū zǐ shì ér tīng zhī. shǐ zǐ lù wèn zhī yuē: zi zhī kū yě, yī shì zhòng yǒu yōu zhě. ér yuē: rán, xī zhě wú jiù sǐ yú hǔ, wú fū yòu sǐ yān, jīn wú zi yòu sǐ yān. fū zǐ yuē: hé wèi bù qù yě? yuē: wú kē zhèng. fū zǐ yuē: xiǎo zi shí zhī, kē zhèng měng yú hǔ yě.
孔子過泰山側,有婦人哭於墓者而哀,夫子式而聽之。使子路問之曰:「子之哭也,壹似重有憂者。」而曰:「然,昔者吾舅死於虎,吾夫又死焉,今吾子又死焉。」夫子曰:「何為不去也?」曰:「無苛政。」夫子曰:「小子識之,苛政猛於虎也。」
lǔ rén yǒu zhōu fēng yě zhě, āi gōng zhí zhì qǐng jiàn zhī, ér yuē bù kě. gōng yuē: wǒ qí yǐ fū! shǐ rén wèn yān, yuē: yǒu yú shì wèi shī xìn yú mín ér mín xìn zhī, xià hòu shì wèi shī jìng yú mín ér mín jìng zhī, hé shī ér dé sī yú mín yě? duì yuē: xū mù zhī jiān, wèi shī āi yú mín ér mín āi shè jì zōng miào zhī zhōng, wèi shī jìng yú mín ér mín jìng. yīn rén zuò shì ér mín shǐ pàn, zhōu rén zuò huì ér mín shǐ yí. jì wú lǐ yì zhōng xìn chéng què zhī xīn yǐ lì zhī, suī gù jié zhī, mín qí bù jiě hū?
魯人有周豐也者,哀公執摯請見之,而曰不可。公曰:「我其已夫!」使人問焉,曰:「有虞氏未施信於民而民信之,夏后氏未施敬於民而民敬之,何施而得斯於民也?」對曰:「墟墓之間,未施哀於民而民哀;社稷宗廟之中,未施敬於民而民敬。殷人作誓而民始畔,周人作會而民始疑。茍無禮義忠信誠愨之心以蒞之,雖固結之,民其不解乎?」
sàng bù lǜ jū, huǐ bù wēi shēn. sàng bù lǜ jū, wèi wú miào yě huǐ bù wēi shēn, wèi wú hòu yě.
喪不慮居,毀不危身。喪不慮居,為無廟也;毀不危身,為無後也。
yán líng jì zǐ shì qí, yú qí fǎn yě, qí zhǎng zi sǐ, zàng yú yíng bó zhī jiān. kǒng zǐ yuē: yán líng jì zǐ, wú zhī xí yú lǐ zhě yě. wǎng ér guān qí zàng yān. qí kǎn shēn bù zhì yú quán, qí liǎn yǐ shí fú. jì zàng ér fēng, guǎng lún yǎn kǎn, qí gāo kě yǐn yě. jì fēng, zuǒ tǎn, yòu hái qí fēng qiě hào zhě sān, yuē: gǔ ròu guī fù yú tǔ, mìng yě. ruò hún qì zé wú bù zhī yě, wú bù zhī yě. ér suì xíng. kǒng zǐ yuē: yán líng jì zǐ zhī yú lǐ yě, qí hé yǐ hū!
延陵季子適齊,於其反也,其長子死,葬於嬴博之間。孔子曰:「延陵季子,吳之習於禮者也。」往而觀其葬焉。其坎深不至於泉,其斂以時服。既葬而封,廣輪掩坎,其高可隱也。既封,左袒,右還其封且號者三,曰:「骨肉歸復於土,命也。若魂氣則無不之也,無不之也。」而遂行。孔子曰:「延陵季子之於禮也,其合矣乎!」
zhū lóu kǎo gōng zhī sàng, xú jūn shǐ róng jū lái diào hán, yuē: guǎ jūn shǐ róng jū zuò hán jìn hóu yù, qí shǐ róng jū yǐ hán. yǒu sī yuē: zhū hóu zhī lái rǔ bì yì zhě, yì zé yì, yú zé yú, yì yú zá zhě wèi zhī yǒu yě. róng jū duì yuē: róng jū wén zhī: shì jūn bù gǎn wàng qí jūn, yì bù gǎn yí qí zǔ. xī wǒ xiān jūn jū wáng xī tǎo jì yú hé, wú suǒ bù yòng sī yán yě. róng jū, lǔ rén yě, bù gǎn wàng qí zǔ.
邾婁考公之喪,徐君使容居來吊含,曰:「寡君使容居坐含進侯玉,其使容居以含。」有司曰:「諸侯之來辱敝邑者,易則易,於則於,易於雜者未之有也。」容居對曰:「容居聞之:事君不敢忘其君,亦不敢遺其祖。昔我先君駒王西討濟於河,無所不用斯言也。容居,魯人也,不敢忘其祖。」
zi sī zhī mǔ sǐ yú wèi, fù yú zi sī, zi sī kū yú miào. mén rén zhì yuē: shù shì zhī mǔ sǐ, hé wèi kū yú kǒng shì zhī miào hū? zi sī yuē: wú guò yǐ, wú guò yǐ. suì kū yú tā shì.
子思之母死於衛,赴於子思,子思哭於廟。門人至曰:「庶氏之母死,何為哭於孔氏之廟乎?」子思曰:「吾過矣,吾過矣。」遂哭於他室。
tiān zǐ bēng, sān rì zhù xiān fú, wǔ rì guān zhǎng fú, qī rì guó zhōng nán nǚ fú, sān yuè tiān xià fú. yú rén zhì bǎi sì zhī mù, kě yǐ wèi guān guǒ zhě zhǎn zhī bù zhì zhě, fèi qí sì, wěn qí rén.
天子崩,三日祝先服,五日官長服,七日國中男女服,三月天下服。虞人致百祀之木,可以為棺槨者斬之;不至者,廢其祀,刎其人。
qí dà jī, qián áo wèi shí yú lù, yǐ dài è zhě ér shí zhī. yǒu è zhě méng mèi jí jù, mào mào rán lái. qián áo zuǒ fèng shí, yòu zhí yǐn, yuē: jiē! lái shí. yáng qí mù ér shì zhī, yuē: yǔ wéi bù shí jiē lái zhī shí, yǐ zhì yú sī yě. cóng ér xiè yān zhōng bù shí ér sǐ. zēng zǐ wén zhī yuē: wēi yǔ? qí jiē yě kě qù, qí xiè yě kě shí.
齊大飢,黔敖為食於路,以待餓者而食之。有餓者蒙袂輯屨,貿貿然來。黔敖左奉食,右執飲,曰:「嗟!來食。」揚其目而視之,曰:「予唯不食嗟來之食,以至於斯也。」從而謝焉;終不食而死。曾子聞之曰:「微與?其嗟也可去,其謝也可食。」
zhū lóu dìng gōng zhī shí, yǒu shì qí fù zhě. yǒu sī yǐ gào, gōng qú rán shī xí yuē: shì guǎ rén zhī zuì yě. yuē: guǎ rén cháng xué duàn sī yù yǐ: chén shì jūn, fán zài guān zhě shā wú shè zi shì fù, fán zài gōng zhě shā wú shè. shā qí rén, huài qí shì, wū qí gōng ér zhū yān. gài jūn yú yuè ér hòu jǔ jué.
邾婁定公之時,有弒其父者。有司以告,公瞿然失席曰:「是寡人之罪也。」曰:「寡人嘗學斷斯獄矣:臣弒君,凡在官者殺無赦;子弒父,凡在宮者殺無赦。殺其人,壞其室,洿其宮而豬焉。蓋君逾月而後舉爵。」
jìn xiàn wén zi chéng shì, jìn dài fū fā yān. zhāng lǎo yuē: měi zāi lún yān! měi zāi huàn yān! gē yú sī, kū yú sī, jù guó zú yú sī. wén zǐ yuē: wǔ yě de gē yú sī, kū yú sī, jù guó zú yú sī, shì quán yào lǐng yǐ cóng xiān dài fū yú jiǔ jīng yě. běi miàn zài bài qǐ shǒu. jūn zǐ wèi zhī shàn sòng shàn dǎo.
晉獻文子成室,晉大夫發焉。張老曰:「美哉輪焉!美哉奐焉!歌於斯,哭於斯,聚國族於斯。」文子曰:「武也得歌於斯,哭於斯,聚國族於斯,是全要領以從先大夫於九京也。」北面再拜稽首。君子謂之善頌善禱。
zhòng ní zhī chù gǒu sǐ, shǐ zi gòng mái zhī, yuē: wú wén zhī yě: bì wéi bù qì, wèi mái mǎ yě bì gài bù qì, wèi mái gǒu yě. qiū yě pín, wú gài yú qí fēng yě, yì yǔ zhī xí, wú shǐ qí shǒu xiàn yān.
仲尼之畜狗死,使子貢埋之,曰:「吾聞之也:敝帷不棄,為埋馬也;敝蓋不棄,為埋狗也。丘也貧,無蓋;於其封也,亦予之席,毋使其首陷焉。」
lù mǎ sǐ, mái zhī yǐ wéi.
路馬死,埋之以帷。
jì sūn zhī mǔ sǐ, āi gōng diào yān, zēng zǐ yǔ zi gòng diào yān, hūn rén wèi jūn zài, fú nèi yě. zēng zǐ yǔ zi gòng rù yú qí jiù ér xiū róng yān. zi gòng xiān rù, hūn rén yuē: xiāng zhě yǐ gào yǐ. zēng zǐ hòu rù, hūn rén pì zhī. shè nèi liū, qīng dài fū jiē pì wèi, gōng jiàng yī děng ér yī zhī. jūn zǐ yán zhī yuē: jǐn shì zhī dào, sī qí xíng zhě yuǎn yǐ. yáng mén zhī jiè fū sǐ, sī chéng zi hǎn rù ér kū zhī āi. jìn rén zhī chān sòng zhě, fǎn bào yú jìn hóu yuē: yáng mén zhī jiè fū sǐ, ér zi hǎn kū zhī āi, ér mín shuō, dài bù kě fá yě. kǒng zǐ wén zhī yuē: shàn zāi chān guó hū! shī yún: fán mín yǒu sàng, fú fú jiù zhī. suī wēi jìn ér yǐ, tiān xià qí shú néng dāng zhī.
季孫之母死,哀公吊焉,曾子與子貢吊焉,閽人為君在,弗內也。曾子與子貢入於其廄而修容焉。子貢先入,閽人曰:「鄉者已告矣。」曾子後入,閽人辟之。涉內溜,卿大夫皆辟位,公降一等而揖之。君子言之曰:「盡飾之道,斯其行者遠矣。」陽門之介夫死,司城子罕入而哭之哀。晉人之覘宋者,反報於晉侯曰:「陽門之介夫死,而子罕哭之哀,而民說,殆不可伐也。」孔子聞之曰:「善哉覘國乎!《詩》云:『凡民有喪,扶服救之。』雖微晉而已,天下其孰能當之。」
lǔ zhuāng gōng zhī sàng, jì zàng, ér dié bù rù kù mén. shì dài fū jì zú kū, má bù rù.
魯莊公之喪,既葬,而絰不入庫門。士、大夫既卒哭,麻不入。
kǒng zǐ zhī gù rén yuē yuán rǎng, qí mǔ sǐ, fū zǐ zhù zhī mù guǒ. yuán rǎng dēng mù yuē: jiǔ yǐ yǔ zhī bù tuō yú yīn yě. gē yuē: lí shǒu zhī bān rán, zhí nǚ shǒu zhī juǎn rán. fū zǐ wèi fú wén yě zhě ér guò zhī, cóng zhě yuē: zi wèi kě yǐ yǐ hū? fū zǐ yuē: qiū wén zhī: qīn zhě wú shī qí wèi qīn yě, gù zhě wú shī qí wèi gù yě.
孔子之故人曰原壤,其母死,夫子助之沐槨。原壤登木曰:「久矣予之不託於音也。」歌曰:「狸首之斑然,執女手之卷然。」夫子為弗聞也者而過之,從者曰:「子未可以已乎?」夫子曰:「丘聞之:親者毋失其為親也,故者毋失其為故也。」
zhào wén zi yǔ shū yù guān hū jiǔ yuán. wén zǐ yuē: sǐ zhě rú kě zuò yě, wú shuí yǔ guī? shū yù yuē: qí yáng chù fù hū? wén zǐ yuē: xíng bìng zhí yú jìn guó, bù méi qí shēn, qí zhī bù zú chēng yě. qí jiù fàn hū? wén zǐ yuē: jiàn lì bù gù qí jūn, qí rén bù zú chēng yě. wǒ zé suí wǔ zi hū, lì qí jūn bù wàng qí shēn, móu qí shēn bù yí qí yǒu.
趙文子與叔譽觀乎九原。文子曰:「死者如可作也,吾誰與歸?」叔譽曰:「其陽處父乎?」文子曰:「行並植於晉國,不沒其身,其知不足稱也。」「其舅犯乎?」文子曰:「見利不顧其君,其仁不足稱也。我則隨武子乎,利其君不忘其身,謀其身不遺其友。」
jìn rén wèi wén zi zhī rén. wén zi qí zhōng tuì rán rú bù shèng yī, qí yán nà nà rán rú bù chū zhū qí kǒu suǒ jǔ yú jìn guó guǎn kù zhī shì qī shí yǒu yú jiā, shēng bù jiāo lì, sǐ bù shǔ qí zi yān. shū zhòng pí xué zi liǔ. shū zhòng pí sǐ, qí qī lǔ rén yě, yī shuāi ér móu dié. shū zhòng yǎn yǐ gào, qǐng suì shuāi ér huán dié, yuē: xī zhě wú sàng gū zǐ mèi yì rú sī, mò wú jìn yě. tuì, shǐ qí qī suì shuāi ér huán dié.
晉人謂文子知人。文子其中退然如不勝衣,其言吶吶然如不出諸其口;所舉於晉國管庫之士七十有餘家,生不交利,死不屬其子焉。叔仲皮學子柳。叔仲皮死,其妻魯人也,衣衰而繆絰。叔仲衍以告,請繐衰而環絰,曰:「昔者吾喪姑姊妹亦如斯,末吾禁也。」退,使其妻繐衰而環絰。
chéng rén yǒu qí xiōng sǐ ér bù wèi shuāi zhě, wén zi gāo jiāng wèi chéng zǎi, suì wèi shuāi. chéng rén yuē: cán zé jī ér xiè yǒu kuāng, fàn zé guān ér chán yǒu ruí, xiōng zé sǐ ér zi gāo wèi zhī shuāi.
成人有其兄死而不為衰者,聞子皋將為成宰,遂為衰。成人曰:「蠶則績而蟹有匡,范則冠而蟬有緌,兄則死而子皋為之衰。」
lè zhèng zǐ chūn zhī mǔ sǐ, wǔ rì ér bù shí. yuē: wú huǐ zhī, zì wú mǔ ér bù dé wú qíng, wú è hū yòng wú qíng!
樂正子春之母死,五日而不食。曰:「吾悔之,自吾母而不得吾情,吾惡乎用吾情!」
suì hàn, mù gōng zhào xiàn zi ér wèn rán, yuē: tiān jiǔ bù yǔ, wú yù bào wāng ér xī ruò? yuē: tiān jiǔ bù yǔ, ér bào rén zhī jí zi, nüè, wú nǎi bù kě yǔ! rán zé wú yù bào wū ér xī ruò? yuē: tiān zé bù yǔ, ér wàng zhī yú fù rén, yú yǐ qiú zhī, wú nǎi yǐ shū hū! xǐ shì zé xī ruò? yuē: tiān zǐ bēng, xiàng shì qī rì zhū hóu hōng, xiàng shì sān rì. wèi zhī xǐ shì, bù yì kě hū! kǒng zǐ yuē: wèi rén zhī fù yě, lí zhī lǔ rén zhī fù yě, hé zhī, shàn fū!
歲旱,穆公召縣子而問然,曰:「天久不雨,吾欲暴尫而奚若?」曰:「天久不雨,而暴人之疾子,虐,毋乃不可與!」「然則吾欲暴巫而奚若?」曰:「天則不雨,而望之愚婦人,於以求之,毋乃已疏乎!」「徙市則奚若?」曰:「天子崩,巷市七日;諸侯薨,巷市三日。為之徙市,不亦可乎!」孔子曰:「衛人之祔也,離之;魯人之祔也,合之,善夫!」