strong dà qín guó strong
大秦國
dà qín guó zhě, xī tiān zhū guó zhī dōu huì, dà shí fān shāng suǒ cuì zhī dì yě. qí wáng hào má luó fú. yǐ bó zhī chū jīn zì chán tóu, suǒ zuò zhī wù, zé zhī yǐ sī jì. yǒu chéng guō jū mín. wáng suǒ jū shě, yǐ shí huī dài wǎ, duō shè lián wéi, sì wéi kāi qī mén, zhì shǒu zhě gè sān shí rén. yǒu tā guó jìn gòng zhě, bài yú jiē shì zhī xià, zhù shòu ér tuì. wū xià kāi dì dào zhì lǐ bài táng yī lǐ xǔ, wáng shǎo chū, wéi sòng jīng lǐ fú, yù qī rì jí yóu dì dào wǎng lǐ bài táng bài fó, cóng zhě wǔ shí rén. guó rén hǎn shí wáng miàn, ruò chū yóu qí mǎ, dǎ sān yán qīng sǎn, mǎ tóu xiàng jiē shì yǐ jīn yù zhū bǎo. dì nián, dà shí guó wáng hào sù dān qiǎn rén jìn gòng. rú guó nèi yǒu jǐng, jí lìng dà shí cuò zhì bīng jiǎ, qián lái fǔ dìng. suǒ shí zhī wù, duō fàn bǐng ròu, bù yǐn jiǔ, yòng jīn yín qì, yǐ shi tiāo zhī. shí yǐ, jí yǐ jīn pán zhù shuǐ zhuó shǒu. tǔ chǎn liú lí shān hú shēng jīn huā jǐn màn bù hóng mǎ nǎo zhēn zhū. tiān zhú guó qí shǔ yě. guó yǒu shèng shuǐ, néng zhǐ fēng tāo, ruò hǎi yáng bō, yǐ liú lí píng shèng shuǐ sǎ zhī, jí zhǐ.
大秦國者,西天諸國之都會,大食蕃商所萃之地也。其王號麻羅弗。以帛織出金字纏頭,所坐之物,則織以絲罽。有城郭居民。王所居舍,以石灰代瓦,多設簾幃,四圍開七門,置守者各三十人。有他國進貢者,拜於階戺之下,祝壽而退。屋下開地道至禮拜堂一里許,王少出,惟誦經禮佛,遇七日即由地道往禮拜堂拜佛,從者五十人。國人罕識王面,若出遊騎馬,打三檐青傘,馬頭項皆飾以金玉珠寶。遞年,大食國王號素丹遣人進貢。如國內有警,即令大食措置兵甲,前來撫定。所食之物,多飯餅肉,不飲酒,用金銀器,以匙挑之。食已,即以金盤貯水濯手。土產琉璃、珊瑚、生金、花錦、縵布、紅馬腦、真珠。天竺國其屬也。國有聖水,能止風濤,若海揚波,以琉璃瓶盛水灑之,即止。
strong dà shí zhū guó strong
大食諸國
dà shí zhě, zhū guó zhī zǒng míng yě. yǒu guó qiān yú, suǒ zhī míng zhě, tè shù guó ěr. dá guó, xì dà shí zhū guó zhī jīng shī yě. qí guó wáng zé fú má xiá wù zhī zǐ sūn yě. dà shí zhū guó yòng bīng xiāng qīn, bù gǎn fàn qí jìng, yǐ gù qí guó fù shèng. wáng chū, zhāng zào gài, jīn bǐng, qí dǐng
大食者,諸國之總名也。有國千餘,所知名者,特數國耳。 達國,系大食諸國之京師也。其國王則佛麻霞勿之子孫也。大食諸國用兵相侵,不敢犯其境,以故其國富盛。王出,張皂蓋,金柄,其頂
yǒu má lí bá guó. guǎng zhōu zì zhōng dōng yǐ hòu, fā chuán chéng běi fēng xíng, yuē sì shí rì dào dì míng lán lǐ, bó mǎi sū mù bái xī zhǎng bái téng. zhù zhì cì dōng, zài chéng dōng běi fēng liù shí rì shùn fēng fāng dào. cǐ guó chǎn rǔ xiāng lóng xián zhēn zhū liú lí xī jiǎo xiàng yá shān hú mù xiāng méi yào xuè jié ā wèi sū hé yóu méi shí zǐ qiáng wēi shuǐ děng huò, jiē dà shí zhū guó zhì cǐ bó yì. guó wáng guān mín jiē shì tiān, guān háo jiē yǐ jīn xiàn tiǎo huā bó chán tóu dā xiàng, yǐ bái yuè nuò jīn zì bù wèi yī, huò yī zhū sè jǐn. yǐ hóng pí wèi lǚ, jū wǔ céng lóu, shí miàn bǐng ròu lào, pín zhě nǎi shí yú shū. dì shǎo dào mǐ, suǒ chǎn guǒ shí, tián ér bù suān. yǐ pú táo wèi jiǔ, yǐ táng zhǔ xiāng yào wèi sī sū jiǔ, yǐ mì hé xiāng yào zuò méi sī dǎ huá jiǔ, nuǎn bǔ yǒu yì. yǐ jīn yín wèi qián. jù bó fù shāng jiē jù yān. zhé zōng yuán yòu sān nián shí yī yuè, dà shí má luō bá guó qiǎn rén rù gòng, jí cǐ má lí bá yě. dá guó, xì dà shí zhū guó zhī jīng shī yě. qí guó wáng zé fú má xiá wù zhī zǐ sūn yě. dà shí zhū guó yòng bīng xiāng qīn, bù gǎn fàn qí jìng, yǐ gù qí guó fù shèng. wáng chū, zhāng zào gài, jīn bǐng, qí dǐng yǒu yù shī zi, bèi fù yī dà jīn yuè, yào rén mù rú xīng, yuǎn kě jiàn yě. chéng shì qú mò jū mín, háo chǐ duō bǎo wù zhēn duàn, jiē shí bǐng ròu sū lào, shǎo yú cài mǐ
有麻離拔國。廣州自中冬以後,發船乘北風行,約四十日到地名藍里,博買蘇木、白錫、長白藤。住至次冬,再乘東北風六十日順風方到。此國產乳香、龍涎、真珠、琉璃、犀角、象牙、珊瑚、木香、沒藥、血竭、阿魏、蘇合油、沒石子、薔薇水等貨,皆大食諸國至此博易。國王官民皆事天,官豪皆以金線挑花帛纏頭搭項,以白越諾金字布為衣,或衣諸色錦。以紅皮為履,居五層樓,食麵餅肉酪,貧者乃食魚蔬。地少稻米,所產果實,甜而不酸。以蒲桃為酒,以糖煮香藥為思穌酒,以蜜和香藥作眉思打華酒,暖補有益。以金銀為錢。巨舶富商皆聚焉。哲宗元佑三年十一月,大食麻囉拔國遣人入貢,即此麻離拔也。 達國,系大食諸國之京師也。其國王則佛麻霞勿之子孫也。大食諸國用兵相侵,不敢犯其境,以故其國富盛。王出,張皂蓋,金柄,其頂有玉獅子,背負一大金月,耀人目如星,遠可見也。城市衢陌居民,豪侈多寶物珍段,皆食餅肉穌酪,少魚菜米
yǒu má jiā guó. zì má lí bá guó xī qù, lù xíng bā shí yú chéng nǎi dào. cǐ shì fú má xiá wù chū shì zhī chù, yǒu fú suǒ jū fāng zhàng, yǐ wǔ sè yù jié zhòu chéng qiáng wū. měi suì yù fú jì chén, dà shí zhū guó wáng, jiē qiǎn rén chí bǎo bèi jīn yín shī shě, yǐ jǐn qǐ gài qí fāng zhàng. měi nián zhū guó qián lái jiù fāng zhàng lǐ bài, bìng tā guó guān háo, bù jū wàn lǐ, jiē zhì zhān lǐ. fāng zhàng hòu yǒu fú mù, rì yè cháng jiàn xiá guāng, rén jìn bù dé, wǎng wǎng jiē hé yǎn zǒu guò. ruò rén lín mìng zhōng shí, qǔ mù shàng tǔ tú xiōng, jí chéng fó lì chāo shēng yún. lí bá guó. guǎng zhōu zì zhōng dōng yǐ hòu, fā chuán chéng běi fēng xíng, yuē sì shí rì dào dì míng lán lǐ, bó mǎi sū mù bái xī zhǎng bái téng.
有麻嘉國。自麻離拔國西去,陸行八十餘程乃到。此是佛麻霞勿出世之處,有佛所居方丈,以五色玉結甃成牆屋。每歲遇佛忌辰,大食諸國王,皆遣人持寶貝金銀施捨,以錦綺蓋其方丈。每年諸國前來就方丈禮拜,並他國官豪,不拘萬里,皆至瞻禮。方丈後有佛墓,日夜常見霞光,人近不得,往往皆合眼走過。若人臨命終時,取墓上土塗胸,即乘佛力超生雲。 離拔國。廣州自中冬以後,發船乘北風行,約四十日到地名藍里,博買蘇木、白錫、長白藤。
yǒu bái dá guó, xì dà shí zhū guó zhī jīng shī yě. qí guó wáng zé fú má xiá wù zhī zǐ sūn yě. dà shí zhū guó yòng bīng xiāng qīn, bù gǎn fàn qí jìng, yǐ gù qí guó fù shèng. wáng chū, zhāng zào gài, jīn bǐng, qí dǐng yǒu yù shī zi, bèi fù yī dà jīn yuè, yào rén mù rú xīng, yuǎn kě jiàn yě. chéng shì qú mò jū mín, háo chǐ duō bǎo wù zhēn duàn, jiē shí bǐng ròu sū lào, shǎo yú cài mǐ. chǎn jīn yín niǎn huā shàng děng liú lí bái yuè nuò bù sū hé yóu. guó rén jiē xiāng shàng yǐ hǎo xuě bù chán tóu. suǒ wèi ruǎn liú lí zhě, guó suǒ chǎn yě. cí ní guó, jiē dà shān wéi rào. záo shān wèi chéng, fāng èr bǎi lǐ, huán yǐ dà shuǐ. qí guó yǒu lǐ bài táng bǎi yú suǒ, nèi yī suǒ fāng shí lǐ. guó rén qī rì yī fù táng lǐ bài, wèi zhī chú huò zuò chú miè. qí guó chǎn jīn yín yuè nuò bù jīn sī jǐn wǔ sè tuó máo duàn niǎn huā liú lí sū hé yóu wú míng yì mó suō shí. rén shí bǐng ròu rǔ
有白達國,系大食諸國之京師也。其國王則佛麻霞勿之子孫也。大食諸國用兵相侵,不敢犯其境,以故其國富盛。王出,張皂蓋,金柄,其頂有玉獅子,背負一大金月,耀人目如星,遠可見也。城市衢陌居民,豪侈多寶物珍段,皆食餅肉穌酪,少魚菜米。產金銀、碾花上等琉璃、白越諾布、蘇合油。國人皆相尚以好雪布纏頭。所謂軟琉璃者,國所產也。 慈尼國,皆大山圍繞。鑿山為城,方二百里,環以大水。其國有禮拜堂百餘所,內一所方十里。國人七日一赴堂禮拜,謂之除或作廚幭。其國產金銀、越諾布、金絲錦、五色駝毛段、碾花琉璃、蘇合油、無名異、摩娑石。人食餅肉乳
yǒu jí cí ní guó, jiē dà shān wéi rào. záo shān wèi chéng, fāng èr bǎi lǐ, huán yǐ dà shuǐ. qí guó yǒu lǐ bài táng bǎi yú suǒ, nèi yī suǒ fāng shí lǐ. guó rén qī rì yī fù táng lǐ bài, wèi zhī chú huò zuò chú miè. qí guó chǎn jīn yín yuè nuò bù jīn sī jǐn wǔ sè tuó máo duàn niǎn huā liú lí sū hé yóu wú míng yì mó suō shí. rén shí bǐng ròu rǔ lào, shǎo yú mǐ. mín duō háo fù, jū lóu gé yǒu wǔ qī céng zhě. duō xù mù tuó mǎ. dì jí hán, zì qiū zhì chūn, xuě bù xiāo, qǐn jìn xī běi gù yě. sī lí guó. qí dì duō míng shān. qiū lù jì jiàng, rì chū zhào zhī, níng rú táng shuāng, cǎi ér shí zhī, qīng liáng gān yú, cǐ zhēn gān lù yě. shān yǒu tiān shēng shù, yī suì shēng sù, cì suì shēng méi shí zǐ. dì chǎn huǒ huàn bù shān hú.
有吉慈尼國,皆大山圍繞。鑿山為城,方二百里,環以大水。其國有禮拜堂百餘所,內一所方十里。國人七日一赴堂禮拜,謂之除或作廚幭。其國產金銀、越諾布、金絲錦、五色駝毛段、碾花琉璃、蘇合油、無名異、摩娑石。人食餅肉乳酪,少魚米。民多豪富,居樓閣有五七層者。多畜牧駝馬。地極寒,自秋至春,雪不消,寢近西北故也。 斯離國。其地多名山。秋露既降,日出照之,凝如糖霜,采而食之,清涼甘腴,此真甘露也。山有天生樹,一歲生粟,次歲生沒石子。地產火浣布、珊瑚。
yǒu méi lù gǔ dūn guó. jū qī zhòng zhī chéng, zì shàng gǔ yòng hēi guāng dà shí dié jiù, měi chéng xiāng qù qiān bù. yǒu fān tǎ sān bǎi yú, nèi yī tǎ gāo bā shí zhàng, nèi yǒu sān bǎi liù shí fáng. rén jiē chán tóu dā xiàng, hán jí yǐ sè máo duàn wèi yī, yǐ ròu miàn wèi shí, yǐ jīn yín wèi qián. suǒ wèi jiāo xiāo qiáng wēi shuǐ zhī zi huā mó suō shí péng shā, jiē qí suǒ chǎn yě. cí ní guó, jiē dà shān wéi rào. záo shān wèi chéng, fāng èr bǎi lǐ, huán yǐ dà shuǐ. qí guó yǒu lǐ bài táng bǎi yú suǒ, nèi yī suǒ fāng shí lǐ. guó rén qī rì yī fù táng lǐ bài, wèi zhī chú huò zuò chú miè. qí guó chǎn jīn yín yuè nuò bù jīn sī jǐn wǔ sè tuó máo duàn niǎn huā liú lí sū hé yóu wú míng yì mó suō shí. rén shí bǐng ròu rǔ lào, shǎo yú mǐ. mín duō háo fù, jū lóu gé yǒu wǔ qī céng zhě. duō xù mù tuó mǎ. dì jí hán, zì qiū zhì chūn, xuě bù xiāo, qǐn jìn xī běi gù yě.
有眉路骨惇國。居七重之城,自上古用黑光大石疊就,每城相去千步。有蕃塔三百餘,內一塔高八十丈,內有三百六十房。人皆纏頭搭項,寒即以色毛段為衣,以肉麵為食,以金銀為錢。所謂鮫綃、薔薇水、梔子花、摩娑石、硼砂,皆其所產也。 慈尼國,皆大山圍繞。鑿山為城,方二百里,環以大水。其國有禮拜堂百餘所,內一所方十里。國人七日一赴堂禮拜,謂之除或作廚幭。其國產金銀、越諾布、金絲錦、五色駝毛段、碾花琉璃、蘇合油、無名異、摩娑石。人食餅肉乳酪,少魚米。民多豪富,居樓閣有五七層者。多畜牧駝馬。地極寒,自秋至春,雪不消,寢近西北故也。
yǒu wù sī lí guó. qí dì duō míng shān. qiū lù jì jiàng, rì chū zhào zhī, níng rú táng shuāng, cǎi ér shí zhī, qīng liáng gān yú, cǐ zhēn gān lù yě. shān yǒu tiān shēng shù, yī suì shēng sù, cì suì shēng méi shí zǐ. dì chǎn huǒ huàn bù shān hú.
有勿斯離國。其地多名山。秋露既降,日出照之,凝如糖霜,采而食之,清涼甘腴,此真甘露也。山有天生樹,一歲生粟,次歲生沒石子。地產火浣布、珊瑚。
strong mù lán pí guó strong
木蘭皮國
dà shí guó xī yǒu jù hǎi. hǎi zhī xī, yǒu guó bù kě shèng jì, dà shí jù jiàn suǒ kě zhì zhě, mù lán pí guó ěr. gài zì dà shí zhī tuó pán dì guó fā zhōu, zhèng xī shè hǎi yī bǎi rì ér zhì zhī. yī zhōu róng shù qiān rén, zhōu zhōng yǒu jiǔ shí sì jī zhù zhī shǔ. yán zhōu zhī dà zhě, mò mù lán ruò yě, lìng rén wèi mù lán zhōu, dé fēi yán qí mò dà zhě hū? mù lán pí guó suǒ chǎn jí yì, mài lì zhǎng èr cùn, guā wéi liù chǐ, mǐ mài jiào dì shù shí nián bù huài, chǎn hú yáng gāo shù chǐ, wěi dà rú shàn, chūn pōu fù qǔ zhī shù shí jīn, zài fèng ér huó, bù qǔ zé yáng yǐ féi sǐ. qí guó xiāng chuán yòu lù xíng èr bǎi chéng, rì guǐ zhǎng sān shí. qiū yuè xī fēng hū qǐ, rén shòu sù jiù shuǐ yǐn nǎi shēng, shāo chí, yǐ kě sǐ.
大食國西有巨海。海之西,有國不可勝計,大食巨艦所可至者,木蘭皮國爾。蓋自大食之陁盤地國發舟,正西涉海一百日而至之。一舟容數千人,舟中有酒食肆、機杼之屬。言舟之大者,莫木蘭若也,令人謂木蘭舟,得非言其莫大者乎?木蘭皮國所產極異,麥粒長二寸,瓜圍六尺,米麥窖地數十年不壞,產胡羊高數尺,尾大如扇,春剖腹取脂數十斤,再縫而活,不取則羊以肥死。其國相傳又陸行二百程,日晷長三時。秋月西風忽起,人獸速就水飲乃生,稍遲,以渴死。
strong xī tiān zhū guó strong
西天諸國
xī fāng zhū guó, dà shuài guàn yǐ xī tiān zhī míng, fán shù bǎi guó. zuì zhù míng zhě wáng shè chéng tiān zhú guó zhōng yìn dù. gài fú shì suǒ shēng, gù qí míng zhòng yě. chuán wén qí dì zhī dōng, yǒu hēi shuǐ yū hé dà hǎi, yuè zhī ér dōng, zé xī yù tǔ bō dà lǐ jiāo zhǐ zhī jìng yě. qí dì zhī xī, yǒu dōng dà shí hǎi yuè zhī ér xī, zé dà shí zhū guó yě. qí dì zhī nán, yǒu zhōu míng yuē xì lán guó, qí hǎi yì yuē xì lán hǎi. xī zhāng qiān shǐ dà xià, wén shēn dú guó zài dà xià dōng nán yī qiān lǐ. yú wén zì dà lǐ guó zhì wáng shè chéng, yì bù guò sì shí chéng. àn jiǎ dān huáng huá sì dá jì yún: zì ān nán tōng tiān zhú. yòu dá mó zhī lái, fú hǎi zhì pān yú, cǐ hǎi dào kě tōng zhī míng yàn yě.
西方諸國,大率冠以「西天」之名,凡數百國。最著名者王舍城、天竺國、中印度。蓋佛氏所生,故其名重也。傳聞其地之東,有黑水、淤河、大海,越之而東,則西域、吐蕃、大理、交址之境也。其地之西,有東大食海、越之而西,則大食諸國也。其地之南,有洲名曰細蘭國,其海亦曰細蘭海。昔張騫使大夏,聞身毒國在大夏東南一千里。余聞自大理國至王舍城,亦不過四十程。案賈耽『皇華四達記』云:「自安南通天竺」。又達摩之來,浮海至番禺,此海道可通之明驗也。
strong xī tiān nán ní huá luō guó strong
西天南尼華囉國
xī tiān nán ní huá luō guó, chéng yǒu sān chóng. qí rén zǎo wǎn bì yù, yǐ yù jīn tú shēn miàn, xiào fú jīn sè. guó rén duō chēng pó luó mén, yǐ wèi fú zhēn zǐ sūn. wū bì zuò xí, tú yǐ niú fèn. jiā zhì tán, chóng sān chǐ, sān jí ér shēng, měi chén yǐ niú fèn tú. fén xiāng xiàn huā gōng yǎng. dào tōng xī yù, xī yù hū yǒu qīng qí lái jié, dàn bì mén jù zhī, shù rì, fá liáng zì tuì.
西天南尼華囉國,城有三重。其人早晚必浴,以鬱金塗身面,效佛金色。國人多稱婆羅門,以為佛真子孫。屋壁坐席,塗以牛糞。家置壇,崇三尺,三級而升,每晨以牛糞塗。焚香獻花供養。道通西域,西域忽有輕騎來劫,但閉門距之,數日,乏糧自退。
strong dōng nán hǎi shàng zhū zá guó strong
東南海上諸雜國
dōng nán hǎi shàng yǒu shā huá gōng guó. qí rén duō chū dà hǎi jié duó, dé rén fù ér mài zhī dū pó. yòu dōng nán yǒu jìn fú guó, duō yě dǎo, mán zéi jū zhī, hào má luō nú. shāng bó piāo zhì qí guó, qín rén yǐ jù zhú jiā ér shāo shí zhī. zéi shǒu zuān chǐ, xiàn yǐ huáng jīn. yǐ rén tóu wèi shí qì. qí dǎo yù shēn, qí zéi yù shén. yòu dōng nán yǒu nǚ rén guó, shuǐ cháng dōng liú, shù nián shuǐ yī fàn zhǎng, huò liú chū lián ròu zhǎng chǐ yú, táo hé zhǎng èr chǐ, rén dé zhī zé yǐ xiàn yú nǚ wáng. xī cháng yǒu bó zhōu piāo luò qí guó, qún nǚ xié yǐ guī, shù rì wú bù sǐ. yǒu yī zhì zhě, yè dào chuán wáng mìng dé qù, suì chuán qí shì. qí guó nǚ rén, yù nán fēng shèng fā, luǒ ér gǎn fēng, xián shēng nǚ yě.
東南海上有沙華公國。其人多出大海劫奪,得人縛而賣之闍婆。又東南有近佛國,多野島,蠻賊居之,號麻囉奴。商舶飄至其國,擒人以巨竹夾而燒食之。賊首鑽齒,陷以黃金。以人頭為食器。其島愈深,其賊愈甚。又東南有女人國,水常東流,數年水一泛漲,或流出蓮肉長尺余,桃核長二尺,人得之則以獻於女王。昔嘗有舶舟飄落其國,群女攜以歸,數日無不死。有一智者,夜盜船亡命得去,遂傳其事。其國女人,遇南風盛發,裸而感風,咸生女也。
strong kūn lún céng qī guó strong
崑崙層期國
xī nán hǎi shàng, yǒu kūn lún céng qī guó, lián jiē dà hǎi dǎo. cháng yǒu dà péng fēi, bì rì yí guǐ. yǒu yě luò tuó, dà péng yù zé tūn zhī. huò shí péng chì, jié qí guǎn, kān zuò shuǐ tǒng. yòu yǒu luò tuó hè, shēn xiàng zhǎng liù qī chǐ, yǒu yì néng fēi, dàn bù gāo ěr. shí zá wù yán huǒ, huò shāo chì rè tóng tiě yǔ zhī shí. tǔ chǎn dà xiàng yá xī jiǎo. yòu hǎi dǎo duō yě rén, shēn rú hēi qī, quán fā. yòu yǐ shí ér qín zhī, dòng yǐ qiān wàn, mài wèi fān nú.
西南海上,有崑崙層期國,連接大海島。常有大鵬飛,蔽日移晷。有野駱駝,大鵬遇則呑之。或拾鵬翅,截其管,堪作水桶。又有駱駝鶴,身項長六七尺,有翼能飛,但不高耳。食雜物炎火,或燒赤熱銅鐵與之食。土產大象牙、犀角。又海島多野人,身如黑漆,拳發。誘以食而擒之,動以千萬,賣為蕃奴。
strong bō sī guó strong
波斯國
xī nán hǎi shàng bō sī guó, qí rén jī lǐ shén hēi, bìn fà jiē quán, liǎng shǒu qián yǐ jīn chuàn, màn shēn yǐ qīng huā bù. wú chéng guō. qí wáng zǎo cháo, yǐ hǔ pí méng wù, dié zú zuò, qún xià lǐ bài. chū zé chéng ruǎn dōu huò qí xiàng, cóng zhě bǎi yú rén, zhí jiàn ā hù. shí bǐng ròu fàn, shèng yǐ cí qì, jū ér dàn zhī.
西南海上波斯國,其人肌理甚黑,鬢髮皆拳,兩手鈐以金串,縵身以青花布。無城郭。其王早朝,以虎皮蒙杌,疊足坐,群下禮拜。出則乘軟兜或騎象,從者百餘人,執劍呵護。食餅肉飯,盛以瓷器,掬而啖之。
strong dàn mán strong
蜑蠻
yǐ zhōu wèi shì, shì shuǐ rú lù, fú shēng jiāng hǎi zhě, dàn yě. qīn zhī dàn yǒu sān: yī wèi yú dàn, shàn jǔ wǎng chuí lún èr wèi háo dàn, shàn méi hǎi qǔ háo sān wèi mù dàn, shàn fá shān qǔ cái. fán dàn jí tān, yī jiē chún jié. dé jū mǐ, qī zǐ gòng zhī. fū fù jū duǎn péng zhī xià, shēng zǐ nǎi wěi duō, yī zhōu bù xià shí zi. ér zì néng hái, qí mǔ yǐ ruǎn bó shù zhī bèi shàng, dàng jiāng zì rú. ér néng pú fú, zé yǐ zhǎng shéng xì qí yāo, yú shéng mò xì duǎn mù yān, ér hū duò shuǐ, zé yuán shéng jí chū zhī. ér xué xíng, wǎng lái péng jí, shū bù jīng yě. néng xíng, zé yǐ néng fú méi. dàn zhōu pō àn, qún ér jù xì shā zhōng, dōng xià shēn wú yī lǚ, zhēn lèi tǎ rán. dàn zhī fú shēng, shì ruò hào dàng mò néng xún zhě, rán yì gè yǒu tǒng shǔ, gè yǒu jiè fēn, gè yǒu yì yú guān, yǐ shì zhī wú táo hū tiān dì zhī jiān. guǎng zhōu yǒu dàn yī zhǒng, míng rì lú tíng, shàn shuǐ zhàn.
以舟為室,視水如陸,浮生江海者,蜑也。欽之蜑有三:一為魚蜑,善舉網垂綸;二為蚝蜑,善沒海取蚝;三為木蜑,善伐山取材。凡蜑極貪,衣皆鶉結。得掬米,妻子共之。夫婦居短篷之下,生子乃猥多,一舟不下十子。兒自能孩,其母以軟帛束之背上,盪漿自如。兒能匍匐,則以長繩系其腰,於繩末系短木焉,兒忽墮水,則緣繩汲出之。兒學行,往來篷脊,殊不驚也。能行,則已能浮沒。蜑舟泊岸,群兒聚戲沙中,冬夏身無一縷,真類獺然。蜑之浮生,似若浩蕩莫能馴者,然亦各有統屬,各有界分,各有役於官,以是知無逃乎天地之間。廣州有蜑一種,名日盧停,善水戰。
strong sān fú tuó strong
三伏馱
jiāo zhǐ zhī nán yǒu shān yuē bō liú, huán shù bǎi lǐ, ruò dà tiě wéi, bù kě pān jī. zhōng jiē liáng tián, wéi yǒu yī qiào kě rù. yǒu zhǒng lèi jū zhī, jiāo zhǐ suǒ bù dé ér chén, hào yuē sān fú tuó. ān nán lǚ yù miè zhī, qí rén shǒu xiǎn, wàn fāng bù kě rù. sān fú tuó zì yán yuē: zòng ān nán yǒu qiáng bīng, wǒ zì yǒu hé kě shí. gài wèi qí bù kě miè yě.
交址之南有山曰播流,環數百里,若大鐵圍,不可攀躋。中皆良田,唯有一竅可入。有種類居之,交址所不得而臣,號曰三伏馱。安南屢欲滅之,其人守險,萬方不可入。三伏馱自言曰:「縱安南有強兵,我自有禾可食。」蓋謂其不可滅也。
strong yáo rén strong
猺人
yáo rén zhě, yán qí zhí yáo yì yú zhōng guó yě. jìng jiāng fǔ wǔ xiàn yǔ yáo rén jiē jìng, rì xìng ān líng chuān lín guì yì níng gǔ xiàn. yáo rén jù luò bù yī, zuì qiáng zhě yuē luó màn yáo rén má yuán yáo rén. qí yú yuē huáng shā, yuē jiǎ shí, yuē lǐng tún, yuē bāo jiāng, yuē zèng jiǎo, yuē huáng cūn, yuē chì shuǐ, yuē lán sī, yuē jīn jiāng, yuē sǒng jiāng, yuē dìng huā, yuē lěng shí kēng, yuē bái miàn, yuē huáng yì, yuē dà lì, yuē xiǎo píng, yuē tān tóu, yuē dān jiāng, yuē mí jiāng, yuē shǎn jiāng, yuē bǎ jiè. shān gǔ mí yuǎn, yáo rén mí duō, jǐn lì yú yì níng xiàn sāng jiāng zhài. yáo rén chuí jì lín é, xiǎn zú dài xiè, huò tǎn luǒ, huò chún jié, huò bān bù páo kù, huò bái bù jīn. qí qiú zé qīng jīn zǐ páo. fù rén shàng shān xià qún, bān lán bó sū, wéi qí shàng yī bān wén jí xì, sú suǒ shàng yě. dì jiē gāo shān, ér suǒ chǎn nǎi zī zhòng, yù yùn zhì zhī, bù kě jiān hé, zé wèi dà náng zhù wù, yǐ pí wèi dà dài wǎn zhī yú é, ér fù zhī yú bèi, suī dà mù shí yì fù yú bèi. yáo rén gēng shān wèi shēng, yǐ sù dòu yù kuí chōng liáng. qí dào tián wú jǐ, nián fēng zé ān jū cháo xué, yī huò jī jǐn, zé sì chū rǎo rǎng. tǔ chǎn shān bǎn huá shí mì là líng líng xiāng yàn zhī mù. jìng jiāng wǔ xiàn yán biān, wéi xìng ān yì níng xiàn guān, rèn mǎn yǒu biān shǎng.
猺人者,言其執徭役於中國也。靜江府五縣與猺人接境,日興安、靈川、臨桂、義寧、古縣。猺人聚落不一,最強者曰羅曼猺人、麻園猺人。其餘曰黃沙,曰甲石,曰嶺屯,曰褒江,曰贈腳,曰黃村,曰赤水,曰藍思,曰巾江,曰竦江,曰定花,曰冷石坑,曰白面,曰黃意,曰大利,曰小平,曰灘頭,曰丹江,曰縻江,曰閃江,曰把界。山谷彌遠,猺人彌多,盡隸於義寧縣桑江寨。猺人椎髻臨額,跣足帶械,或袒裸,或鶉結,或斑布袍袴,或白布巾。其酋則青巾紫袍。婦人上衫下裙,斑斕勃窣,惟其上衣斑文極細,俗所尚也。地皆高山,而所產乃輜重,欲運致之,不可肩荷,則為大囊貯物,以皮為大帶挽之於額,而負之於背,雖大木石亦負於背。猺人耕山為生,以粟、豆、芋魁充糧。其稻田無幾,年豐則安居巢穴,一或饑饉,則四出擾攘。土產杉板、滑石、蜜蠟、零陵香、燕脂木。靜江五縣沿邊,唯興安、義寧縣官,任滿有邊賞。
strong xī nán yí strong
西南夷
xī nán wǔ xìng fān bù, yuē lóng luó fāng shí zhāng, zì xī xǔ shàng jīng rù gòng. lóng luó fāng shí, zì xuān zhōu rù jìng, zhāng fān zì yōng zhōu rù jìng. huò sān nián, huò sì wǔ nián, jì wǔ xìng rén tú fán jiǔ bǎi liù shí rén. suǒ gòng zhān mǎ dān shā. cháo tíng zhī cì jǐn shān yín dài, yǔ qí tā fèi, fán èr wàn sì qiān sì bǎi yú mín, huí dá zhī wù bù yǔ yān. xī níng bā nián, lìng wǔ xìng fān wǔ nián yī jìn fèng, nà fāng wù yú yí zhōu, yí zhōu gū shí jià huí dá. yòu yǒu xī nán wéi fān, yì wǔ nián yī jìn fèng, yí zhōu shòu qí fāng wù, huí dá zhī fèi, fán yī qiān èr bǎi yú mín. jī mí zhōu yì yǒu jìn fèng zhě, yí zhōu guǎn xià ān huà sān zhōu yī zhèn, jiù xǔ sān nián yī shàng jīng jìn fèng, é èr bǎi jiǔ shí sān rén. hòu lìng nà fāng wù yú yí zhōu sī lì zhài, ér qīn fù zhōu lǐng cì. wǔ xìng fān bù, yuē lóng luó fāng shí zhāng, zì xī xǔ shàng jīng rù gòng. lóng luó fāng shí, zì xuān zhōu rù jìng, zhāng fān zì yōng zhōu rù jìng. huò sān nián, huò sì wǔ nián, jì wǔ xìng rén tú fán jiǔ bǎi liù shí rén. suǒ gòng zhān mǎ dān shā. cháo tíng zhī cì jǐn shān yín dài
西南五姓蕃部,曰龍、羅、方、石、張,自昔許上京入貢。龍、羅、方、石,自宣州入境,張蕃自邕州入境。或三年,或四五年,計五姓人徒凡九百六十人。所貢氈、馬、丹砂。朝廷支賜錦衫銀帶,與其他費,凡二萬四千四百餘緡,回答之物不與焉。熙寧八年,令五姓蕃五年一進奉,納方物於宜州,宜州估時價回答。又有西南韋蕃,亦五年一進奉,宜州受其方物,回答之費,凡一千二百餘緡。羈糜州亦有進奉者,宜州管下安化三州一鎮,舊許三年一上京進奉,額二百九十三人。後令納方物於宜州思立寨,而親赴州領賜。 五姓蕃部,曰龍、羅、方、石、張,自昔許上京入貢。龍、羅、方、石,自宣州入境,張蕃自邕州入境。或三年,或四五年,計五姓人徒凡九百六十人。所貢氈、馬、丹砂。朝廷支賜錦衫銀帶
xī nán yí dà shuài chuí jì xiǎn zú, huò yī bān huā bù, huò pī zhān ér bèi dāo dài nǔ. qí jì yǐ bái zhǐ fù zhī, yún yóu wèi zhū gé wǔ hòu zhì fú yě. wǔ hòu zhī liè yuǎn yǐ zāi!
西南夷大率椎髻跣足,或衣斑花布,或披氈而背刀帶弩。其髻以白紙縛之,雲猶為諸葛武侯制服也。武侯之烈遠矣哉!
strong tōng dào wài yí strong
通道外夷
zhōng guó tōng dào nán mán, bì yóu yōng zhōu héng shān zhài. zì héng shān yī chéng zhì gǔ tiān xiàn, yī chéng zhì guī lè zhōu, yī chéng zhì táng yǔ zhōu, yī chéng zhì suī diàn zhōu, yī chéng zhì qī yuán zhōu, yī chéng zhì sì chéng zhōu, yī chéng zhì gǔ nà dòng, yī chéng zhì lóng ān zhōu, yī chéng zhì fèng cūn shān liáo dù jiāng, yī chéng zhì shàng zhǎn, yī chéng zhì bó wén lǐng, yī chéng zhì luó fú, yī chéng zhì zì qǐ zhī jìng míng yuē mó jù, yòu sān chéng zhì zì qǐ guó. zì qǐ sì chéng zhì gǔ chéng jùn, sān chéng zhì dà lǐ guó zhī jìng míng yuē shàn chǎn fǔ, liù chéng zhì dà lǐ guó yǐ. zì dà mái guó wǔ chéng zhì pú gān guó, qù xī tiān zhú bù yuǎn, xiàn yǐ yū ní hé bù tōng, yì huò kě tōng, dàn jué xiǎn ěr. fán sān shí èr chéng. ruò yù zhì luó diàn guó, yì zì héng shān zhài rú chū xíng chéng, zhì qī yuán zhōu ér fēn dào. yī chéng zhì mǎ lè xiàn, yī chéng zhì ēn huà xiàn, yī chéng zhì luó duó zhōu, yī chéng zhì wéi mù zhōu, yī chéng zhì ā shū mán, yī chéng zhì zhū shā mán, yī chéng zhì shùn táng fǔ, èr chéng zhì luó diàn guó yǐ, fán shí jiǔ chéng. ruò yù zhì tè mó dào, yì zì héng shān, yī chéng zhì shàng ān xiàn, yī chéng zhì ān dé zhōu, yī chéng zhì luó bó zhōu, yī chéng zhì yáng xiàn, yī chéng zhì ài àn, yī chéng zhì nà láng, yī chéng zhì xī níng zhōu, yī chéng zhì fù zhōu, yī chéng zhì luó gǒng xiàn, yī chéng zhì lì shuǐ pù, yī chéng zhì tè mó dào yǐ. zì tè mó yī chéng zhì jié yě mán, yī chéng zhì dà lǐ jiè xū, yī chéng zhì zuì níng fǔ, liù chéng ér zhì dà lǐ guó yǐ. fán èr shí chéng々. suǒ yǐ wèi dà lǐ yù yǐ mǎ zhì zhōng guó, ér běi zǔ zì qǐ, nán zǔ tè mó zhě, qí dào lǐ gù xiàng ruò yě. wén zì qǐ tè mó zhī jiān, yǒu xīn lù zhí zhǐ héng shān, bù shè èr guó. jīn mǎ jì suì zhì, yì bù bì yóu tā dào yě.
中國通道南蠻,必由邕州橫山寨。自橫山一程至古天縣,一程至歸樂州,一程至唐與州,一程至睢殿州,一程至七源州,一程至泗城州,一程至古那洞,一程至龍安州,一程至鳳村山獠渡江,一程至上展,一程至博文嶺,一程至羅扶,一程至自杞之境名曰磨巨,又三程至自杞國。自杞四程至古城郡,三程至大理國之境名曰善闡府,六程至大理國矣。自大埋國五程至蒲甘國,去西天竺不遠,限以淤泥河不通,亦或可通,但絕險耳。凡三十二程。若欲至羅殿國,亦自橫山寨如初行程,至七源州而分道。一程至馬樂縣,一程至恩化縣,一程至羅奪州,一程至圍慕州,一程至阿姝蠻,一程至硃砂蠻,一程至順唐府,二程至羅殿國矣,凡十九程。若欲至特磨道,亦自橫山,一程至上安縣,一程至安德州,一程至羅博州,一程至陽縣,一程至隘岸,一程至那郎,一程至西寧州,一程至富州,一程至羅拱縣,一程至歷水鋪,一程至特磨道矣。自特磨一程至結也蠻,一程至大理界虛,一程至最寧府,六程而至大理國矣。凡二十程々。所以謂大理欲以馬至中國,而北阻自杞,南阻特磨者,其道里固相若也。聞自杞、特磨之間,有新路直指橫山,不涉二國。今馬既歲至,亦不必由他道也。
strong háng hǎi wài yí strong
航海外夷
jīn tiān xià yán hǎi zhōu jùn, zì dōng běi ér xī nán, qí xíng zhì qīn zhōu zhǐ yǐ. yán hǎi zhōu jùn, lèi yǒu shì bó. guó jiā suī huái wài yí, yú quán guǎng èr zhōu zhì tí jǔ shì bó sī, gù fán fān shāng jí nán zhī yù fù sù zhě, bì tí jǔ sī yě. suì shí yuè, tí jǔ sī dà shè fān shāng ér qiǎn zhī. qí lái yě, dāng xià zhì zhī hòu, tí jǔ sī zhēng qí shāng ér fù hù yān. nuò fān guó zhī fù shèng duō bǎo huò zhě, mò rú dà shí guó, qí cì dū pó guó, qí cì sān fú qí guó, qí cì nǎi zhū guó ěr. sān fú qí zhě, zhū guó hǎi dào wǎng lái zhī yào chōng yě. sān fú qí zhī lái yě, zhèng běi xíng, zhōu lì shàng xià zhú yǔ jiāo yáng, nǎi zhì zhōng guó zhī jìng. qí yù zhì guǎng zhě, rù zì tún mén. yù zhì quán zhōu zhě, rén zì jiǎ zǐ mén. dū pó zhī lái yě, shāo xī běi xíng, zhōu guò shí èr zi shí ér yǔ sān fú qí hǎi dào hé yú zhú yǔ zhī xià. dà shí guó zhī lái yě, yǐ xiǎo zhōu yùn ér nán xíng, zhì gù lín guó yì dà zhōu ér dōng xíng, zhì sān fú qí guó nǎi fù rú sān fú qí zhī rù zhōng guó. qí tā zhàn chéng zhēn là zhī shǔ, jiē jìn zài jiāo zhǐ yáng zhī nán, yuǎn bù jí sān fú qí guó dū pó zhī bàn, ér sān fú qí dū pó yòu bù jí dà shí guó zhī bàn yě. zhū fān guó zhī rù zhōng guó, yī suì kě yǐ wǎng fǎn, wéi dà shí bì èr nián ér hòu kě. dà dǐ fān bó fēng biàn ér xíng, yī rì qiān lǐ, yī yù shuò fēng, wèi huò bù cè. xìng pō yú wú jìng, yóu yǒu bǎo jiǎ zhī fǎ, gǒu pō wài guó, zé rén huò jù méi. ruò fú mò jiā guó wù sī lǐ děng guó, qí yuǎn yě, bù zhī qí jǐ wàn lǐ yǐ.
今天下沿海州郡,自東北而西南,其行至欽州止矣。沿海州郡,類有市舶。國家綏懷外夷,於泉、廣二州置提舉市舶司,故凡蕃商急難之欲赴愬者,必提舉司也。歲十月,提舉司大設蕃商而遣之。其來也,當夏至之後,提舉司征其商而覆護焉。諾蕃國之富盛多寶貨者,莫如大食國,其次闍婆國,其次三佛齊國,其次乃諸國耳。三佛齊者,諸國海道往來之要衝也。三佛齊之來也,正北行,舟歷上下竺與交洋,乃至中國之境。其欲至廣者,入自屯門。欲至泉州者,人自甲子門。闍婆之來也,稍西北行,舟過十二子石而與三佛齊海道合於竺嶼之下。大食國之來也,以小舟運而南行,至故臨國易大舟而東行,至三佛齊國乃復如三佛齊之入中國。其他占城、真臘之屬,皆近在交址洋之南,遠不及三佛齊國、闍婆之半,而三佛齊、闍婆又不及大食國之半也。諸蕃國之入中國,一歲可以往返,唯大食必二年而後可。大抵蕃舶風便而行,一日千里,一遇朔風,為禍不測。幸泊於吾境,猶有保甲之法,苟泊外國,則人貨俱沒。若夫默伽國、勿斯里等國,其遠也,不知其幾萬里矣。