rì yuè zhě, tiān zhī wén yě shān chuān zhě, dì zhī wén yě yán yǔ zhě, rén zhī wén yě. tiān wén shī, zé yǒu zhé shí zhī biàn dì wén shī, zé yǒu bēng jié zhī zāi rén wén shī, zé yǒu shāng shēn zhī huàn.
日月者,天之文也;山川者,地之文也;言語者,人之文也。天文失,則有謫蝕之變;地文失,則有崩竭之災;人文失,則有傷身之患。
gù kǒu zhě, yán yǔ zhī mén hù shé zhě, mén hù zhī guān yào. guān yào dòng, zé mén hù kāi, mén hù kāi, zé yán yǔ chū. chū yán zhī shàn, zé qiān lǐ yīng zhī chū yán zhī è, zé qiān lǐ wéi zhī. yán shī yú jǐ, bù kě è yú rén qíng fā yú jìn, bù kě zhǐ yú yuǎn. shì yǐ jūn zǐ shèn qí guān yào, yǐ mì yán yǔ. yán yǔ zài kǒu, pì hán fēng rèn, bù kě dòng yě. dòng fēng rèn zhě, bì shāng hóu shé. yán shī zhī hài, fēi wéi fēng rèn, qí suǒ shāng zhě, bù wéi hóu shé. gù tiān yǒu juǎn shé zhī xīng, rén yǒu jiān kǒu zhī míng. suǒ yǐ jǐng tiāo yán, fáng kǒu yóu yě.
故口者,言語之門戶;舌者,門戶之關鑰。關鑰動,則門戶開,門戶開,則言語出。出言之善,則千里應之;出言之惡,則千里違之。言失於己,不可遏於人;情發於近,不可止於遠。是以君子慎其關鑰,以密言語。言語在口,譬含鋒刃,不可動也。動鋒刃者,必傷喉舌。言失之害,非唯鋒刃,其所傷者,不唯喉舌。故天有捲舌之星,人有緘口之銘。所以警佻言,防口訧也。
kǒu shé zhě, huò huàn zhī gōng, wáng miè zhī fǔ yě. yǔ yán zhě, xìng mìng zhī suǒ shǔ, ér xíng hái zhī suǒ xì yě. yán chū huàn rù, yǔ shī shēn wáng. shēn wáng bù kě fù cún, yán chū bù kě fù zhuī. qí yóu shè yě: xuán jī wèi fā, zé yóu kě zhǐ shǐ yī lí xián, suī yù fǎn zhī, fú kě de yě.
口舌者,禍患之宮,亡滅之府也。語言者,性命之所屬,而形骸之所系也。言出患入,語失身亡。身亡不可復存,言出不可復追。其猶射也:懸機未發,則猶可止;矢一離弦,雖欲返之,弗可得也。
yì jiè shū jī, shī cì yán diàn. sī yán yī diàn, fēi jiān zhū suǒ mó shū jī jì fā, qǐ hài diàn suǒ zhuī? jiē qián shèng zhī zhì shèn, hòu rén zhī shān róng. míng zhě shèn yán, gù wú shī yán àn zhě qīng yán, zì zhì hài miè.
《易》誡樞機,《詩》刺言玷。斯言一玷,非礛諸所磨;樞機既發,豈駭電所追?皆前聖之至慎,後人之埏熔。明者慎言,故無失言;暗者輕言,自致害滅。
xī zhì bó shī yán yú shuǐ guàn, hán wèi niè qí zhǒu zú wèi wǔ lòu yǔ yú yīng xióng, xuán dé yí qí bǐ jīn. shì yǐ tóu wèi huì qì, shī chí xú sà, dì fēn sān jìn, tǔ gē mín shǔ, wáng bài zhǎng xìn, wèi tiān xià xiào, bù shèn yán yě. hán zhāo hóu yǔ táng xī gōng móu, ér zhōng yè dú qǐn, lǜ mèng yán lù zi qī qiè yě. kǒng guāng bù duì wēn shì zhī shù, kǒng yán zhī xiè yú zuǒ yòu yě.
昔智伯失言於水灌,韓魏躡其肘足;魏武漏語於英雄,玄德遺其匕筋。是以頭為穢器,師馳徐卅,地分三晉,土割岷蜀,亡敗長釁,為天下笑,不慎言也。韓昭侯與棠磎公謀,而終夜獨寢,慮夢言露子妻妾也。孔光不對溫室之樹,恐言之泄於左右也。
yán zhě, fēng yě wú zú ér xíng, wú yì ér fēi, bù kě yì yě. shì yǐ shèng rén dāng yán ér jù, fā yán ér yōu, rú dǎo shuǐ huǒ, lín wēi xiǎn yě. lǐ rán hòu dòng, zé dòng rú chūn fēng, rén bù yàn qí dòng shí rán hòu yán, zé yán rú jīn shí, rén bù yàn qí shēng. gù shēng wú shī xíng, kǒu wú guò yán yě.
言者,風也;無足而行,無翼而飛,不可易也。是以聖人當言而懼,發言而憂,如蹈水火,臨危險也。禮然後動,則動如春風,人不厭其動;時然後言,則言如金石,人不厭其聲。故聲無失行,口無過言也。