rì yuè zhě, tiān zhī wén yě shān chuān zhě, dì zhī wén yě yán yǔ zhě, rén zhī wén yě. tiān wén shī, zé yǒu zhé shí zhī biàn dì wén shī, zé yǒu bēng jié zhī zāi rén wén shī, zé yǒu shāng shēn zhī huàn.
日月者,天之文也;山川者,地之文也;言语者,人之文也。天文失,则有谪蚀之变;地文失,则有崩竭之灾;人文失,则有伤身之患。
gù kǒu zhě, yán yǔ zhī mén hù shé zhě, mén hù zhī guān yào. guān yào dòng, zé mén hù kāi, mén hù kāi, zé yán yǔ chū. chū yán zhī shàn, zé qiān lǐ yīng zhī chū yán zhī è, zé qiān lǐ wéi zhī. yán shī yú jǐ, bù kě è yú rén qíng fā yú jìn, bù kě zhǐ yú yuǎn. shì yǐ jūn zǐ shèn qí guān yào, yǐ mì yán yǔ. yán yǔ zài kǒu, pì hán fēng rèn, bù kě dòng yě. dòng fēng rèn zhě, bì shāng hóu shé. yán shī zhī hài, fēi wéi fēng rèn, qí suǒ shāng zhě, bù wéi hóu shé. gù tiān yǒu juǎn shé zhī xīng, rén yǒu jiān kǒu zhī míng. suǒ yǐ jǐng tiāo yán, fáng kǒu yóu yě.
故口者,言语之门户;舌者,门户之关钥。关钥动,则门户开,门户开,则言语出。出言之善,则千里应之;出言之恶,则千里违之。言失于己,不可遏于人;情发于近,不可止于远。是以君子慎其关钥,以密言语。言语在口,譬含锋刃,不可动也。动锋刃者,必伤喉舌。言失之害,非唯锋刃,其所伤者,不唯喉舌。故天有卷舌之星,人有缄口之铭。所以警佻言,防口訧也。
kǒu shé zhě, huò huàn zhī gōng, wáng miè zhī fǔ yě. yǔ yán zhě, xìng mìng zhī suǒ shǔ, ér xíng hái zhī suǒ xì yě. yán chū huàn rù, yǔ shī shēn wáng. shēn wáng bù kě fù cún, yán chū bù kě fù zhuī. qí yóu shè yě: xuán jī wèi fā, zé yóu kě zhǐ shǐ yī lí xián, suī yù fǎn zhī, fú kě de yě.
口舌者,祸患之宫,亡灭之府也。语言者,性命之所属,而形骸之所系也。言出患入,语失身亡。身亡不可复存,言出不可复追。其犹射也:悬机未发,则犹可止;矢一离弦,虽欲返之,弗可得也。
yì jiè shū jī, shī cì yán diàn. sī yán yī diàn, fēi jiān zhū suǒ mó shū jī jì fā, qǐ hài diàn suǒ zhuī? jiē qián shèng zhī zhì shèn, hòu rén zhī shān róng. míng zhě shèn yán, gù wú shī yán àn zhě qīng yán, zì zhì hài miè.
《易》诫枢机,《诗》刺言玷。斯言一玷,非礛诸所磨;枢机既发,岂骇电所追?皆前圣之至慎,后人之埏熔。明者慎言,故无失言;暗者轻言,自致害灭。
xī zhì bó shī yán yú shuǐ guàn, hán wèi niè qí zhǒu zú wèi wǔ lòu yǔ yú yīng xióng, xuán dé yí qí bǐ jīn. shì yǐ tóu wèi huì qì, shī chí xú sà, dì fēn sān jìn, tǔ gē mín shǔ, wáng bài zhǎng xìn, wèi tiān xià xiào, bù shèn yán yě. hán zhāo hóu yǔ táng xī gōng móu, ér zhōng yè dú qǐn, lǜ mèng yán lù zi qī qiè yě. kǒng guāng bú duì wēn shì zhī shù, kǒng yán zhī xiè yú zuǒ yòu yě.
昔智伯失言于水灌,韩魏蹑其肘足;魏武漏语于英雄,玄德遗其匕筋。是以头为秽器,师驰徐卅,地分三晋,土割岷蜀,亡败长衅,为天下笑,不慎言也。韩昭侯与棠磎公谋,而终夜独寝,虑梦言露子妻妾也。孔光不对温室之树,恐言之泄于左右也。
yán zhě, fēng yě wú zú ér xíng, wú yì ér fēi, bù kě yì yě. shì yǐ shèng rén dāng yán ér jù, fā yán ér yōu, rú dǎo shuǐ huǒ, lín wēi xiǎn yě. lǐ rán hòu dòng, zé dòng rú chūn fēng, rén bù yàn qí dòng shí rán hòu yán, zé yán rú jīn shí, rén bù yàn qí shēng. gù shēng wú shī xíng, kǒu wú guò yán yě.
言者,风也;无足而行,无翼而飞,不可易也。是以圣人当言而惧,发言而忧,如蹈水火,临危险也。礼然后动,则动如春风,人不厌其动;时然后言,则言如金石,人不厌其声。故声无失行,口无过言也。