yán yuān wèn rén, zǐ yuē: kè jǐ fù lǐ wèi rén. yī rì kè jǐ fù lǐ, tiān xià guī rén yān. wèi rén yóu jǐ, ér yóu rén hū zāi? yán yuān yuē: qǐng wèn qí mù? zǐ yuē: fēi lǐ wù shì, fēi lǐ wù tīng, fēi lǐ wù yán, fēi lǐ wù dòng. yán yuān yuē: huí suī bù mǐn, qǐng shì sī yǔ yǐ.
顏淵問仁,子曰:「克己復禮為仁。一日克己復禮,天下歸仁焉。為仁由己,而由人乎哉?」顏淵曰:「請問其目?」子曰:「非禮勿視,非禮勿聽,非禮勿言,非禮勿動。」顏淵曰:「回雖不敏,請事斯語矣。」
zhòng gōng wèn rén, zǐ yuē: chū mén rú jiàn dà bīn, shǐ mín rú chéng dà jì. jǐ suǒ bù yù, wù shī yú rén. zài bāng wú yuàn, zài jiā wú yuàn. zhòng gōng yuē: yōng suī bù mǐn, qǐng shì sī yǔ yǐ.
仲弓問仁,子曰:「出門如見大賓,使民如承大祭。己所不欲,勿施於人。在邦無怨,在家無怨。」仲弓曰:「雍雖不敏,請事斯語矣。」
sī mǎ niú wèn rén, zǐ yuē: rén zhě, qí yán yě rèn. yuē: qí yán yě rèn, sī wèi zhī rén yǐ hū? zǐ yuē: wèi zhī nán, yán zhī dé wú rèn hū?
司馬牛問仁,子曰:「仁者,其言也訒。」曰:「其言也訒,斯謂之仁已乎?」子曰:「為之難,言之得無訒乎?」
sī mǎ niú wèn jūn zǐ, zǐ yuē: jūn zǐ bù yōu bù jù. yuē: bù yōu bù jù, sī wèi zhī jūn zǐ yǐ hū? zǐ yuē: nèi shěng bù jiù, fū hé yōu hé jù?
司馬牛問君子,子曰:「君子不憂不懼。」曰:「不憂不懼,斯謂之君子已乎?」子曰:「內省不疚,夫何憂何懼?」
sī mǎ niú yōu yuē: rén jiē yǒu xiōng dì, wǒ dú wáng. zi xià yuē: shāng wén zhī yǐ: sǐ shēng yǒu mìng, fù guì zài tiān. jūn zǐ jìng ér wú shī, yǔ rén gōng ér yǒu lǐ, sì hǎi zhī nèi jiē xiōng dì yě. jūn zǐ hé huàn hū wú xiōng dì yě?
司馬牛憂曰:「人皆有兄弟,我獨亡。」子夏曰:「商聞之矣:死生有命,富貴在天。君子敬而無失,與人恭而有禮,四海之內皆兄弟也。君子何患乎無兄弟也?」
zi zhāng wèn míng, zǐ yuē: jìn rùn zhī zèn, fū shòu zhī sù, bù xíng yān, kě wèi míng yě yǐ yǐ jìn rùn zhī zèn fū shòu zhī sù bù xíng yān, kě wèi yuǎn yě yǐ yǐ.
子張問明,子曰:「浸潤之譖,膚受之愬,不行焉,可謂明也已矣;浸潤之譖、膚受之愬不行焉,可謂遠也已矣。」
zi gòng wèn zhèng, zǐ yuē: zú shí, zú bīng, mín xìn zhī yǐ. zi gòng yuē: bì bù dé yǐ ér qù, yú sī sān zhě hé xiān? yuē: qù bīng. zi gòng yuē: bì bù dé yǐ ér qù, yú sī èr zhě hé xiān? yuē: qù shí. zì gǔ jiē yǒu sǐ, mín wú xìn bù lì.
子貢問政,子曰:「足食,足兵,民信之矣。」子貢曰:「必不得已而去,於斯三者何先?」曰:「去兵。」子貢曰:「必不得已而去,於斯二者何先?」曰:「去食。自古皆有死,民無信不立。」
jí zi chéng yuē: jūn zǐ zhì ér yǐ yǐ, hé yǐ wén wèi? zi gòng yuē: xī hū, fū zǐ zhī shuō jūn zǐ yě! sì bù jí shé. wén yóu zhì yě, zhì yóu wén yě. hǔ bào zhī kuò yóu quǎn yáng zhī kuò.
棘子成曰:「君子質而已矣,何以文為?」子貢曰:「惜乎,夫子之說君子也!駟不及舌。文猶質也,質猶文也。虎豹之鞟猶犬羊之鞟。」
āi gōng wèn yú yǒu ruò yuē: nián jī, yòng bù zú, rú zhī hé? yǒu ruò duì yuē: hé chè hū? yuē: èr, wú yóu bù zú, rú zhī hé qí chè yě? duì yuē: bǎi xìng zú, jūn shú yǔ bù zú? bǎi xìng bù zú, jūn shú yǔ zú?
哀公問於有若曰:「年飢,用不足,如之何?」有若對曰:「盍徹乎?」曰:「二,吾猶不足,如之何其徹也?」對曰:「百姓足,君孰與不足?百姓不足,君孰與足?」
zi zhāng wèn chóng dé biàn huò, zǐ yuē: zhǔ zhōng xìn, xǐ yì, chóng dé yě. ài zhī yù qí shēng, è zhī yù qí sǐ jì yù qí shēng yòu yù qí sǐ, shì huò yě. chéng bù yǐ fù, yì zhǐ yǐ yì.
子張問崇德辨惑,子曰:「主忠信,徙義,崇德也。愛之欲其生,惡之欲其死;既欲其生又欲其死,是惑也。『誠不以富,亦只以異。』」
qí jǐng gōng wèn zhèng yú kǒng zǐ, kǒng zǐ duì yuē: jūn jūn, chén chén, fù fù, zi zi. gōng yuē: shàn zāi! xìn rú jūn bù jūn chén bù chén fù bù fù zǐ bù zǐ, suī yǒu sù, wú dé ér shí zhū?
齊景公問政於孔子,孔子對曰:「君君,臣臣,父父,子子。」公曰:「善哉!信如君不君、臣不臣、父不父、子不子,雖有粟,吾得而食諸?」
zǐ yuē: piàn yán kě yǐ zhé yù zhě, qí yóu yě yǔ? zǐ lù wú sù nuò.
子曰:「片言可以折獄者,其由也與?」子路無宿諾。
zǐ yuē: tīng sòng, wú yóu rén yě. bì yě shǐ wú sòng hū.
子曰:「聽訟,吾猶人也。必也使無訟乎。」
zi zhāng wèn zhèng, zǐ yuē: jū zhī wú juàn, xíng zhī yǐ zhōng.
子張問政,子曰:「居之無倦,行之以忠。」
zǐ yuē: bó xué yú wén, yuē zhī yǐ lǐ, yì kě yǐ fú pàn yǐ fū.
子曰:「博學於文,約之以禮,亦可以弗畔矣夫。」
zǐ yuē: jūn zǐ chéng rén zhī měi, bù chéng rén zhī è xiǎo rén fǎn shì.
子曰:「君子成人之美,不成人之惡;小人反是。」
jì kāng zi wèn zhèng yú kǒng zǐ, kǒng zǐ duì yuē: zhèng zhě, zhèng yě. zi shuài yǐ zhèng, shú gǎn bù zhèng?
季康子問政於孔子,孔子對曰:「政者,正也。子帥以正,孰敢不正?」
jì kāng zi huàn dào, wèn yú kǒng zǐ. kǒng zǐ duì yuē: gǒu zi zhī bù yù, suī shǎng zhī bù qiè.
季康子患盜,問於孔子。孔子對曰:「苟子之不欲,雖賞之不竊。」
jì kāng zi wèn zhèng yú kǒng zǐ yuē: rú shā wú dào yǐ jiù yǒu dào, hé rú? kǒng zǐ duì yuē: zi wèi zhèng, yān yòng shā? zi yù shàn ér mín shàn yǐ. jūn zǐ zhī dé fēng, xiǎo rén zhī dé cǎo, cǎo shàng zhī fēng bì yǎn.
季康子問政於孔子曰:「如殺無道以就有道,何如?」孔子對曰:「子為政,焉用殺?子欲善而民善矣。君子之德風,小人之德草,草上之風必偃。」
zi zhāng wèn: shì hé rú sī kě wèi zhī dá yǐ? zǐ yuē: hé zāi ěr suǒ wèi dá zhě? zi zhāng duì yuē: zài bāng bì wén, zài jiā bì wén. zǐ yuē: shì wén yě, fēi dá yě. fū dá yě zhě, zhì zhí ér hǎo yì, chá yán ér guān sè, lǜ yǐ xià rén. zài bāng bì dá, zài jiā bì dá. fū wén yě zhě, sè qǔ rén ér xíng wéi, jū zhī bù yí. zài bāng bì wén, zài jiā bì wén.
子張問:「士何如斯可謂之達矣?」子曰:「何哉爾所謂達者?」子張對曰:「在邦必聞,在家必聞。」子曰:「是聞也,非達也。夫達也者,質直而好義,察言而觀色,慮以下人。在邦必達,在家必達。夫聞也者,色取仁而行違,居之不疑。在邦必聞,在家必聞。」
fán chí cóng yóu yú wǔ yú zhī xià, yuē: gǎn wèn chóng dé xiū tè biàn huò. zǐ yuē: shàn zāi wèn! xiān shì hòu dé, fēi chóng dé yǔ? gōng qí è, wú gōng rén zhī è, fēi xiū tè yǔ? yī zhāo zhī fèn, wàng qí shēn, yǐ jí qí qīn, fēi huò yǔ?
樊遲從游於舞雩之下,曰:「敢問崇德、修慝、辨惑。」子曰:「善哉問!先事後得,非崇德與?攻其惡,無攻人之惡,非修慝與?一朝之忿,忘其身,以及其親,非惑與?」
fán chí wèn rén, zǐ yuē: ài rén. wèn zhī, zǐ yuē: zhī rén. fán chí wèi dá, zǐ yuē: jǔ zhí cuò zhū wǎng, néng shǐ wǎng zhě zhí. fán chí tuì, jiàn zi xià, yuē: xiāng yě wú jiàn yú fū zǐ ér wèn zhī, zǐ yuē: jǔ zhí cuò zhū wǎng, néng shǐ wǎng zhě zhí, hé wèi yě? zi xià yuē: fù zāi yán hū! shùn yǒu tiān xià, xuǎn yú zhòng, jǔ gāo yáo, bù rén zhě yuǎn yǐ. tāng yǒu tiān xià, xuǎn yú zhòng, jǔ yī yǐn, bù rén zhě yuǎn yǐ.
樊遲問仁,子曰:「愛人。」問知,子曰:「知人。」樊遲未達,子曰:「舉直錯諸枉,能使枉者直。」樊遲退,見子夏,曰:「鄉也吾見於夫子而問知,子曰:『舉直錯諸枉,能使枉者直』,何謂也?」子夏曰:「富哉言乎!舜有天下,選於眾,舉皋陶,不仁者遠矣。湯有天下,選於眾,舉伊尹,不仁者遠矣。」
zi gòng wèn yǒu, zǐ yuē: zhōng gào ér shàn dào zhī, bù kě zé zhǐ, wú zì rǔ yān.
子貢問友,子曰:「忠告而善道之,不可則止,毋自辱焉。」
zēng zǐ yuē: jūn zǐ yǐ wén huì yǒu, yǐ yǒu fǔ rén.
曾子曰:「君子以文會友,以友輔仁。」