huái nán cáo qú, zhú dài yǐ chù shuǐ, bù zhī shǐ yú hé shí, jiù chuán zhào bó dài xiè gōng suǒ wèi. àn lǐ áo lái nán lù, táng shí yóu shì liú shuǐ, bù yīng xiè gōng shí yǐ zuò cǐ dài. tiān shèng zhōng, jiān zhēn zhōu pái àn sī yòu jìn táo jiàn shǐ yì wèi fù zhá jié shuǐ, yǐ shěng zhōu chuán guò dài zhī láo. shì shí gōng bù láng zhōng fāng zhòng xún wén sī shǐ zhāng lún wèi fā yùn shǐ fù, biǎo xíng zhī, shǐ wèi zhēn zhōu zhá. suì shěng rǒng zú wǔ bǎi rén, zá fèi bǎi èr shí wǔ wàn. yùn zhōu jiù fǎ, zhōu zài mǐ bù guò sān bǎi shí. zhá chéng, shǐ wèi sì bǎi shí chuán. qí hòu suǒ zài jìn duō, guān chuán zhì qī bǎi shí sī chuán shòu mǐ bā bǎi yú náng, náng èr shí. zì hòu, běi shén zhào bó lóng zhōu zhū yú zhū dài, xiāng cì fèi gé, zhì jīn wèi lì. yú yuán fēng zhōng guò zhēn zhōu, jiāng tíng hòu fèn rǎng zhōng jiàn yī wò shí, nǎi hú wǔ píng wèi shuǐ zhá jì, lüè xù qí shì, ér bù shèn xiáng jù.
淮南漕渠，築埭以畜水，不知始於何時，舊傳召伯埭謝公所為。按李翱《來南錄》，唐時猶是流水，不應謝公時已作此埭。天聖中，監真州排岸司右禁陶鑒始議為復閘節水，以省舟船過埭之勞。是時工部郎中方仲荀、文思使張綸為發運使、副，表行之，始為真州閘。歳省冗卒五百人，雜費百二十五萬。運舟舊法，舟載米不過三百石。閘成，始為四百石船。其後所載浸多，官船至七百石；私船受米八百餘囊，囊二石。自後，北神、召伯、龍舟、茱萸諸埭，相次廢革，至今為利。余元豐中過真州，江亭後糞壤中見一臥石，乃胡武平為《水閘記》，略敘其事，而不甚詳具。

zhāng gǎo qīng chéng xiàng zhī rùn zhōu rì, yǒu fù rén fū chū wài shù rì bù guī, hū yǒu rén bào cài yuán jǐng zhōng yǒu sǐ rén, fù rén jīng wǎng shì zhī. hào kū yuē: wú fū yě. suì yǐ wén guān. gōng lìng shǔ guān jí lín lǐ jiù jǐng yàn shì qí fū yǔ fēi, zhòng jiē yǐ jǐng shēn bù kě biàn, qǐng chū shī yàn zhī. gōng yuē: zhòng jiē bù néng biàn, fù rén dú hé yǐ zhī qí wèi fū? shōu fù suǒ sī jū wèn, lǐ jiān rén shā qí fū, fù rén yǔ wén qí móu.
張杲卿丞相知潤州日，有婦人夫出外數日不歸，忽有人報菜園井中有死人，婦人驚往視之。號哭曰：「吾夫也。」遂以聞官。公令屬官集鄰里就井驗是其夫與非，眾皆以井深不可辨，請出屍驗之。公曰：「眾皆不能辨，婦人獨何以知其為夫？」收付所司鞠問，里奸人殺其夫，婦人與聞其謀。

qìng lì zhōng, yì chí chá yán zhī jìn jí jiǎn shāng shuì. fàn wén zhèng yǐ wèi bù kě: chá yán shāng shuì zhī rù, dàn fēn jiǎn shāng jiǎ zhī lì ěr, xíng yú shāng jiǎ wèi shén yǒu hài yě jīn guó yòng wèi jiǎn, suì rù bù kě què, jì bù qǔ zhī yú shān zé jí shāng jiǎ, xū qǔ zhī yú nóng. yǔ qí hài nóng, shú ruò qǔ zhī yú shāng jiǎ? jīn wèi jì mò ruò xiān shěng guó yòng guó yòng yǒu yú, dāng xiàn kuān fù yì rán hòu jí shāng jiǎ. chí jìn fēi suǒ dāng xiān yě. qí yì suì qǐn.
慶曆中，議弛茶鹽之禁及減商稅。範文正以為不可：茶鹽商稅之入，但分減商賈之利耳，行於商賈未甚有害也；今國用未減，歳入不可闕，既不取之於山澤及商賈，須取之於農。與其害農，孰若取之於商賈？今為計莫若先省國用；國用有餘，當憲寬賦役；然後及商賈。弛禁非所當先也。其議遂寢。

zhēn zōng huáng dì nán yá rì, kāi fēng fǔ shí qī xiàn jiē yǐ suì hàn fàng shuì, jí yǒu fēi yǔ wén shàng, yù yǒu suǒ zhōng shāng. tài zōng bù yuè. yù shǐ tàn shàng yì, jiē lù zhāng yán kāi fēng fǔ fàng shuì guò shí, yǒu zhǐ xià jīng dōng xī liǎng lù zhū zhōu xuǎn guān fù àn. nèi bó zhōu dāng àn tài kāng, xián píng liǎng xiàn. shì shí céng huì zhī bó zhōu, wáng jì gōng zài mù xià, céng ài qí shí dù, cháng yǐ gōng xiāng qī zhī. zhì shì qiǎn jì gōng xíng, réng jiè zhī yuē: cǐ xíng suǒ xì shì tǐ bù qīng, bù yí xiǎo yǒu gāo xià. jì gōng zhì liǎng yì, àn xíng shén xiáng. qí yú kàng yán fàng shuì guò duō, zhuī shōu suǒ shuì wù, ér jì gōng dú qǐ quán fàng, rén jiē wēi zhī. míng nián, zhēn zōng jí wèi. shǒu zhuó jì gōng wèi yòu zhèng yán, réng wèi fǔ chén yuē: dāng cǐ zhī shí, zhèn yì zì wēi jù. qīn ruò xiǎo guān, gǎn dú wèi bǎi xìng shēn lǐ, cǐ dà chén jié yě. zì hòu jìn yòng chāo yuè, zú zhì rù xiàng.
真宗皇帝南衙日，開封府十七縣皆以歳旱放稅，即有飛語聞上，欲有所中傷。太宗不悅。御史探上意，皆露章言開封府放稅過實，有旨下京東、西兩路諸州選官覆按。內亳州當按太康，咸平兩縣。是時曾會知亳州，王冀公在幕下，曾愛其識度，常以公相期之。至是遣冀公行，仍戒之曰：「此行所系事體不輕，不宜小有高下。」冀公至兩邑，按行甚詳。其餘抗言放稅過多，追收所稅物，而冀公獨乞全放，人皆危之。明年，真宗即位。首擢冀公為右正言，仍謂輔臣曰：「當此之時，朕亦自危懼。欽若小官，敢獨為百姓伸理，此大臣節也。」自後進用超越，卒至入相。

tiān xià lì rén, sù wú cháng lù, wéi yǐ shòu qiú wèi shēng, wǎng wǎng zhì fù zhě. xī níng sān nián, shǐ zhì tiān xià lì lù, ér shè zhòng fǎ yǐ jué qǐng tuō zhī bì. shì suì, jīng shī zhū sī suì zhī lì lù qián sān qiān bā bǎi sān shí sì guàn èr bǎi wǔ shí sì. suì suì zēng guǎng, zhì xī níng bā nián, suì zhī sān shí qī wàn yī qiān wǔ bǎi sān shí sān guàn yī bǎi qī shí bā. zì hòu zēng sǔn bù cháng jiē bù guò cǐ shù, jīng shī jiù yǒu lù zhě, jí tiān xià lì lù, jiē bù yù cǐ shù.
天下吏人，素無常祿，唯以受賕為生，往往致富者。熙寧三年，始制天下吏祿，而設重法以絕請託之弊。是歳，京師諸司歳支吏祿錢三千八百三十四貫二百五十四。歳歳增廣，至熙寧八年，歳支三十七萬一千五百三十三貫一百七十八。自後增損不常皆不過此數，京師舊有祿者，及天下吏祿，皆不預此數。

guó cháo chá lì, chú guān běn jí zá fèi wài, jìng rù qián jìn què shí qǔ yī nián zuì zhōng shù, jì yī bǎi jiǔ wàn sì qiān jiǔ shí sān guàn bā bǎi bā shí wǔ, nèi liù shí sì wàn jiǔ qiān liù shí jiǔ guàn chá jìng lì. mài chá, jiā yòu èr nián shōu shí liù wàn sì bǎi sān shí yī guàn wǔ bǎi èr shí qī, chú yuán běn jí zá fèi wài, dé jìng lì shí wàn liù qiān jiǔ bǎi wǔ shí qī guàn liù bǎi bā shí wǔ. kè chá jiāo yǐn qián, jiā yòu sān nián, chú yuán běn jí zá fèi wài, dé jìng lì wǔ shí sì wàn èr qiān yī bǎi yī shí yī guàn wǔ bǎi èr shí sì. sì shí sì wàn wǔ qiān èr shí sì guàn liù bǎi qī shí chá shuì qián. zuì zhōng jiā yòu yuán nián suǒ shōu shù, chú chuān chá qián zài wài. tōng shāng hòu lái, qǔ yī nián zuì zhōng shù, jì yī bǎi yī shí qī wàn wǔ qiān yī bǎi sì guàn wǔ bǎi èr shí sì. sì shí sì wàn wǔ qiān èr shí sì guàn jiǔ bǎi yī shí jiǔ qián, nèi sān shí liù wàn jiǔ qiān qī shí èr guàn sì bǎi qī shí yī qián chá zū, jiā yòu sì nián tōng shāng, lì dìng chá jiāo yǐn qián liù shí bā wàn sì qiān sān bǎi èr shí yī guàn sān bǎi bā shí, hòu lèi jīng jiǎn fàng, zhì zhì píng èr nián, zuì zhōng fēn shōu shàng shù. bā shí wàn liù qiān sān shí èr guàn liù bǎi sì shí bā qián chá shuì. zuì zhōng zhì píng sān nián, chú chuān chá shuì qián wài huì cǐ shù.
國朝茶利，除官本及雜費外，淨入錢禁榷時取一年最中數，計一百九萬四千九十三貫八百八十五，內六十四萬九千六十九貫茶淨利。賣茶，嘉祐二年收十六萬四百三十一貫五百二十七，除元本及雜費外，得淨利十萬六千九百五十七貫六百八十五。客茶交引錢，嘉祐三年，除元本及雜費外，得淨利五十四萬二千一百一十一貫五百二十四。四十四萬五千二十四貫六百七十茶稅錢。最中嘉祐元年所收數，除川茶錢在外。通商後來，取一年最中數，計一百一十七萬五千一百四貫五百二十四。四十四萬五千二十四貫九百一十九錢，內三十六萬九千七十二貫四百七十一錢茶租，嘉祐四年通商，立定茶交引錢六十八萬四千三百二十一貫三百八十，後累經減放，至治平二年，最中分收上數。八十萬六千三十二貫六百四十八錢茶稅。最中治平三年，除川茶稅錢外會此數。

běn cháo chá fǎ: qián dé èr yòu nián, shǐ zhào zài jīng jiàn zhōu hàn qí kǒu gè zhì què huò wù. wǔ nián, shǐ jìn sī mài chá, cóng bù yīng wèi qíng lǐ zhòng. tài píng xìng guó èr nián, shān dìng jìn fǎ tiáo guàn, shǐ lì děng kē zuì. chún huà èr nián, lìng shāng jiǎ jiù yuán hù mǎi chá, gōng yú guān chǎng tiē shè, shǐ xíng tiē shè fǎ. chún huà sì nián, chū xíng jiāo yǐn, bà tiē shè fǎ. xī běi rù sù, gěi jiāo yǐn, zì tōng lì jūn shǐ. shì suì, bà zhū chù què huò wù, xún fù yī jiù. zhì xián píng yuán nián, chá lì qián yǐ yī bǎi sān shí jiǔ wàn èr qiān yī bǎi yī shí jiǔ guàn sān bǎi yī shí jiǔ wèi é. zhì jiā yòu sān nián, fán liù shí yī nián, yòng cǐ é, guān běn zá fèi jiē zài nèi, zhōng jiān shí yǒu zēng kuī, suì rù bù cháng. xián píng wǔ nián, sān sī shǐ wáng sì zōng shǐ lì sān fēn fǎ, yǐ shí fēn chá jià, sì fēn gěi xiāng yào, sān fēn xī xiàng, sān fēn chá yǐn. liù nián, yòu gǎi zhī liù fēn xiāng yào xī xiàng, sì fēn chá yǐn. jǐng dé èr nián, xǔ rén rù zhōng qián bó jīn yín, wèi zhī sān shuō. zhì xiáng fú jiǔ nián, chá yǐn yì qīng, yòng zhī qín zhōu cáo wěi yì, jiù yǒng xìng fèng xiáng yǐ guān qián shōu mǎi kè yǐn, yǐ jiù yǐn jià, qián cǐ lèi zēng jiā ráo qián. zhì tiān xǐ èr nián, zhèn róng jūn nà dà mài yī dòu, běn jià tōng jiā ráo, gòng zhī qián yī guàn èr bǎi wǔ shí sì. gān xìng yuán nián, gǎi sān fēn fǎ, zhī chá yǐn sān fēn, dōng nán jiàn qián èr fēn bàn, xiāng yào sì fēn bàn. tiān shèng yuán nián, fù xíng tiē shè fǎ, xíng zhī sān nián, chá lì jǐn guī dà shāng, guān chǎng dàn dé huáng wǎn è chá, nǎi zhào sūn shì zhòng yì, bà tiē shè fǎ. míng nián, tuī zhì yuán yì shěng lì jì fù guān xún xiàn děng, jiē jué pèi shā mén dǎo yuán xiáng dìng shū mì fù shǐ zhāng dèng gōng cān zhī zhèng shì lǚ xǔ gōng lǔ sù jiǎn gè fá fèng yī yuè, yù shǐ zhōng chéng liú yún rù nèi nèi shì shěng fù dōu zhī zhōu wén zhì xī shàng gé mén shǐ xuē zhāo kuò sān bù fù shǐ, gè fá tóng èr shí jīn qián sān sī shǐ lǐ zī luò shū mì zhí xué shì, yī jiù zhī hóng zhōu. huáng yòu sān nián, suàn chá yī jiù zhǐ yòng jiàn qián. zhì jiā yòu sì nián èr yuè wǔ rì, jiàng chì bà chá jìn.
本朝茶法：乾德二祐年，始詔在京、建州、漢、蘄口各置榷貨務。五年，始禁私賣茶，從不應為情理重。太平興國二年，刪定禁法條貫，始立等科罪。淳化二年，令商賈就園戶買茶，公於官場貼射，始行貼射法。淳化四年，初行交引，罷貼射法。西北入粟，給交引，自通利軍始。是歳，罷諸處榷貨務，尋復依舊。至咸平元年，茶利錢以一百三十九萬二千一百一十九貫三百一十九為額。至嘉祐三年，凡六十一年，用此額，官本雜費皆在內，中間時有增虧，歳入不常。咸平五年，三司使王嗣宗始立三分法，以十分茶價，四分給香藥，三分犀象，三分茶引。六年，又改支六分香藥犀象，四分茶引。景德二年，許人入中錢帛金銀，謂之三說。至祥符九年，茶引益輕，用知秦州曹瑋議，就永興、鳳翔以官錢收買客引，以捄引價，前此累增加饒錢。至天禧二年，鎮戎軍納大麥一斗，本價通加饒，共支錢一貫二百五十四。乾興元年，改三分法，支茶引三分，東南見錢二分半，香藥四分半。天聖元年，復行貼射法，行之三年，茶利盡歸大商，官場但得黃晚惡茶，乃詔孫奭重議，罷貼射法。明年，推治元議省吏、計覆官、旬獻等，皆決配沙門島；元詳定樞密副使張鄧公、參知政事呂許公、魯肅簡各罰俸一月，御史中丞劉筠、入內內侍省副都知周文質、西上閤門使薛昭廓、三部副使，各罰銅二十斤；前三司使李諮落樞密直學士，依舊知洪州。皇祐三年，算茶依舊只用見錢。至嘉祐四年二月五日，降敕罷茶禁。