jì yì míng
计翼明
yì míng, jiā pín hào xué, bó lǎn qún jí, yī bǔ zì jǐ, zhōng shēn bù qǔ. cháng jū wú mén zuò huà, zì hào qīng xiá sǎn rén. jiǎ shēn zhī biàn, tòng kū jué lì sǐ.
翼明,家贫好学,博览群籍,医卜自给,终身不娶。尝居吴门作画,自号青霞散人。甲申之变,痛哭绝粒死。
yú yǒu zhōu xiǎo zōng, cháng zǐ cǐ yú lèi shū nèi, gōng yǔ xǔ gōng, tóng yù guó biàn, tóng wèi wú rén, tóng bù shí ér sǐ. xǔ gōng yǐ xī sì diǎn, ér gōng shì gù shǎo chuán zhě. jiē jiē! shì zhī yān mò bù zhāng, níng yǒu jì zāi!
余友周小宗,尝梓此于类书内,公与许公,同遇国变,同为吴人,同不食而死。许公已锡祀典,而公事顾少传者。嗟嗟!士之湮没不彰,宁有既哉!
chén shì qí
陈士奇
chén shì qí, zì píng rén, fú jiàn zhāng pǔ rén. dàn zì gēng yín, shǎo dú sāo gēng yín wú yǐ jiàng yuē: wǒ shēng dìng zhī yǐ. lēi qí yán yǐ zì biǎo. fāng ruò guàn, yǒu wén míng. tiān qǐ yǐ chǒu dēng jìn shì, shòu zhōng shū, jiǎ guī. gēng wǔ qiān lǐ bù zhǔ shì, rén shēn shēng yuè xī dū xué shǐ, dān chē jiù dào, fú bèi xiāo rán. zāo fù sāng guī, jiǎ xū bǔ chóng qìng bīng bèi, yǐ hài zhuǎn guì zhōu tí xué, fù dīng nèi jiān. gēng chén qǐ gàn zhōu bīng bèi. gàn gù nì dì, gōng yī chén bù rǎn, ér shí chéng níng huà zhī wán guǎng, gòu sòng shí nián, gōng zhì xùn pī zhī, suì chéng yú ruì. gàn rén lì cí sì zhī. xīn sì dū xué sì chuān, qū chē rì jí shǐ zhū shén míng yún: níng wān wú shēn shàng ròu, wú sāi bǐ hán shì mén. xiè jué gān dú, dé shì zuì shèng. shí yǒu xué xiàn guǎng wén zhī yáo. rén wǔ qī yuè, tè zhuó qiān dōu yù shǐ, xún fǔ sì chuān. gōng niàn shí shì jiāo hòng, tiān zǐ jiāo láo, shí wú jiān wèi, xíng wú gōng zhàng, mén wú sī dí, ér yī yì shàn chéng zhì jù, yǐ bèi bù yú. dōng shí yuè, sōng fān biān bīng yǐ suǒ xiǎng pàn, jù zhòng shù wàn, mò zhī gǎn yīng. gōng yán cí zhèng sè, yù yǐ huò fú, zhòng jiē jiù fǔ. shí shǔ zhōng yáo huáng zéi, pán jù yǒu nián, chǔn dòng chuān zhī dōng běi, gōng xiān hòu yǔ dào chén chén gōng qí chì gé gōng zhēng qí jùn shǒu wáng gōng xíng jiǎn bā lìng wáng gōng xī yíng jiāng zhào róng guì děng, fán shā zéi yú chóng qìng shùn qìng dìng yuǎn shè qí jiā jiǎo, dà huò quán shèng. zhǎn shǒu fán yī qiān qī bǎi yú jí. shēng qín zéi kuí mǎ chāo, yī dòu má, dài tiān wáng děng èr shí yú rén. suǒ jiù nàn mín yǐ shù wàn jì, yáo huáng dǎn sàng bēn táo, tā tú xiāng jiè, wèi chén fǔ jūn wù kě fàn. qí wèi dí dàn rú cǐ. tǔ kòu péng cháng gēng děng, jù zhòng shā lìng, gōng shè jì bǔ shā zhī, dé qí qú kuí shù bǎi rén, zhì zhī fǎ. ér xiá jiāng hóng yǎ jù zhòng shā wèi, wèi gù pín mò zhì biàn, gōng wèi zuì bù zài mín, qiǎn jiàng wǎng yù ér xiàn mín jiē jiù fù qǐng sǐ, gōng zhǎn qí chàng shǒu zhě, ér yú dé quán huó. yòu shǔ sù kǔ bái lián jiào, gōng yǐ ruò bèi shàng bù jì rén lí xià, jí zhī, shì qū hǔ guī shān ěr, xuǎn jiāng zhào róng zhōng, yǐ niú jiǔ zhāo zhī, qí dǎng suì sàn. guǐ wèi shí èr yuè, yǒu zhǐ zhào gōng bié yá mén yòng, ér tuī dài wú rén, jiā yǐ chuǎng zéi pò shǎn, lín fēng jí jí, hàn zhōng ruì wáng bì luàn rù shǔ, zhèn jiāng zhào guāng yuǎn zhě, bá hù jiāng jūn yě, xié bīng èr wàn yú, wèi wèi, bìng qín mín táo bèn zhě, yòu shù wàn tū zhì bǎo níng, shǔ shěng dà zhèn. gōng bù dàn qiān lǐ, dān qí fù bǎo níng, ér zhèn bīng jiāo hàn, shì shǔ wèi ruò ròu, yù de xiǎng ér cán shí zhī. gōng dà shēng hū yuē: bīng yǐ yù bào, tuì shǒu píng yáng guān, yǐ wéi wú hàn wèi, fāng yí xiǎng shí, wú bù xī èr wàn jīn yǐ gěi zhī ruò tú dùn cǐ, yǐ xiōng fēng hè, wú tóu kě duàn, xiǎng ān kě dé zāi! zhào zhī bù kě hàn, nǎi tuì bīng píng yáng. ér yǔ ruì fān yuē sān qiān qí rù yú. mín yǐ wú huā. zhì jiǎ shēn sì yuè, shǐ yǐ chuān běi dào lóng wén guāng tuī dài, gōng fāng zuò guī jì, ér wén jīng shī gào biàn yǐ. shí xiàn zéi píng líng, tū rù kuí zhōu, gōng niàn guó chóu, yì bù jù shēng, qiǎn shuǐ shī céng yīng, yǐ huǒ gōng shā zéi yú zhōng zhōu, jī shěn qí zhōu bǎi yú hào, zéi sǐ yǐ qiān jì. yòu qiǎn zhào róng guì yù zéi yú liáng shān, fèn zhǎn sān bǎi yú jí, suǒ huò luó mǎ gōng jiàn wú suàn. zéi hèn, xī zhòng lái gōng. liù yuè chū bā, pò fú zhōu, huò wèi gōng yǐ xiè shì kě qù, gōng bù kě, jù chóng qìng yǐ dài zhī. ér quán yǐ qù, shǒu zhēng shí zhù tǔ sī yuán bīng bù zhì, yǔ shǒu lìng shà xuè wèi sǐ shǒu jì. qī rì, zéi yǐ bǎi wàn zhì chéng xià, gōng jiě xíng náng zuǒ jūn xū, rì yè dēng pí, yī bù jiě dài, yǐ huǒ guàn gǔn pào, jī sǐ zéi wú suàn, mín wú táo jiàng yì. zhì èr shí yè, hēi yún sì bù, zéi jué dì jiào, yú chéng jiǎo cáng huǒ yào shù shí tǒng. chén qǐ, yǐ huǒ jiàn qí shè yào chù, huǒ fā dì liè, chéng suì xiàn. zéi yǒng rù, gōng bèi zhí, xiàn zhōng hǎo yán quàn xiáng, gōng lì shēng yuē: wú dà chén yě, hèn bù cóng xiān dì zuǒ yòu, jīn sǐ shè jì, wú yuàn yě. qǐ yǒu jiàng zéi zhī yán píng yuán hū? sù gē wú tóu, wú tā yán. tòng mà bù qū, xiàn dà huì, mìng yè chū, zhī jiě sǐ. hū zhèn léi sì fā, liè fēng bào yǔ, piāo wǎ chuī shā, dà mù jǐn bá, cāo dāo zhě zì xiāng kǎn, nì xiàn jīng pū. shí yù hài fán jiǔ rén, ruì wáng yǔ cóng jià shǒu dào chén xūn chóng qìng fǔ zhī fǔ wáng xíng jiǎn bā xiàn zhī xiàn wáng xī xīn fǔ lóng wén guāng jí zhū jiàng lǐng shì. zài liù yuè èr shí yī rì. yuè rì, zéi jǐn qǔ yú mín zhuó qí bì, hé sān wàn qī qiān yǒu yú rén.
陈士奇,字平人,福建漳浦人。诞自庚寅,少读骚庚寅吾以降曰:我生定之矣。勒其言以自表。方弱冠,有文名。天启乙丑登进士,授中书,假归。庚午迁礼部主事,壬申升粤西督学使,单车就道,幞被萧然。遭父丧归,甲戌补重庆兵备,乙亥转贵州提学,复丁内艰。庚辰起赣州兵备。赣故腻地,公一尘不染,而石城、宁化之顽犷,构讼十年,公至讯劈之,遂成虞芮。赣人立祠祀之。辛巳督学四川,驱车日即矢诸神明云:宁剜吾身上肉,毋塞彼寒士门。谢绝竿牍,得士最盛。时有学宪广文之谣。壬午七月,特擢佥都御史,巡抚四川。公念时事交讧,天子焦劳,食无兼味,行无供帐,门无私觌,而一意缮城治具,以备不虞。冬十月,松藩边兵以索饷叛,聚众数万,莫之敢撄。公严词正色,谕以祸福,众皆就抚。时蜀中猺黄贼,盘踞有年,蠢动川之东北,公先后与道臣陈公其赤、葛公征奇、郡守王公行俭、巴令王公锡、营将赵荣贵等,凡杀贼于重庆、顺庆、定远设奇夹剿,大获全胜。斩首凡一千七百余级。生擒贼魁马超,一斗麻,代天王等二十余人。所救难民以数万计,猺黄胆丧奔逃,他徒相戒,谓陈抚军勿可犯。其为敌惮如此。土寇彭长庚等,聚众杀令,公设计捕杀之,得其渠魁数百人,置之法。而峡江洪雅聚众杀尉,尉固贫墨致变,公谓罪不在民,遣将往谕而县民皆就缚请死,公斩其倡首者,而余得全活。又蜀素苦白莲教,公以若辈尚不寄人篱下,急之,适驱虎归山耳,选将赵荣忠,以牛酒招之,其党遂散。癸未十二月,有旨召公别衙门用,而推代无人,加以闯贼破陕,邻封岌岌,汉中瑞王避乱入蜀,镇将赵光远者,跋扈将军也,挟兵二万余,为卫,并秦民逃奔者,又数万突至保宁,蜀省大震。公不惮千里,单骑赴保宁,而镇兵骄悍,视蜀为弱肉,欲得饷而蚕食之。公大声呼曰:兵以御暴,退守平阳关,以为吾捍卫,方宜飨食,吾不惜二万金以给之;若徒顿此,以汹风鹤,吾头可断,饷安可得哉!赵知不可撼,乃退兵平阳。而与瑞藩约三千骑入渝。民以无哗。至甲申四月,始以川北道龙文光推代,公方作归计,而闻京师告变矣。时献贼凭陵,突入夔州,公念国仇,义不俱生,遣水师曾英,以火攻杀贼于忠州,击沈其舟百余号,贼死以千计。又遣赵荣贵御贼于梁山,奋斩三百余级,所获骡马弓箭无算。贼恨,悉众来攻。六月初八,破涪州,或谓公以谢事可去,公不可,据重庆以待之。而权已去,手征石柱土司援兵不至,与守令歃血为死守计。七日,贼以百万至城下,公解行囊佐军需,日夜登陴,衣不解带,以火礶滚炮,击死贼无算,民无逃降意。至二十夜,黑云四布,贼掘地窖,于城角藏火药数十筒。晨起,以火箭齐射药处,火发地裂,城遂陷。贼涌入,公被执,献忠好言劝降,公厉声曰:吾大臣也,恨不从先帝左右,今死社稷,吾愿也。岂有降贼之颜平原乎?速割吾头,无他言。痛骂不屈,献大恚,命曳出,支解死。忽震雷四发,烈风暴雨,飘瓦吹沙,大木尽拔,操刀者自相砍,逆献惊仆。时遇害凡九人,瑞王与从驾守道陈纁、重庆府知府王行俭、巴县知县王锡、新抚龙文光及诸将领事。在六月二十一日。越日,贼尽取渝民斫其臂,合三万七千有余人。
lùn yuē: xiàn zéi shā lù zhī cǎn, gù huáng cháo hòu suǒ wèi yǒu yě. dú shì gōng yǐ xiè shì zhī xún fǔ, shǒu bì xiàn zhī wēi jiāng, gài qí zhōng yì xìng chéng, zì dú sāo shí yǐ dìng zhī yǐ. yǐ qǐ yǒu jiàng zéi zhī yán píng yuán! zhuàng zāi yán hū. fán dēng cháo shí lù zhě, hé bù gòng wén zhī yě.
论曰:献贼杀戮之惨,固黄巢后所未有也。独是公以谢事之巡抚,守必陷之危疆,盖其忠义性成,自读骚时已定之矣。矣岂有降贼之颜平原!壮哉言乎。凡登朝食禄者,曷不共闻之也。
wú jì shàn
吴继善
wú jì shàn, zì zhì yǎn, nán zhí tài cāng rén. chóng zhēn dīng chǒu jìn shì, shòu cí xī zhī xiàn. dīng mǔ yōu, wèi zhī rèn. rén wǔ fú què, bǔ chéng dū. chéng dū zài wàn lǐ wài, shí jīng xiāng xiàn méi, jiāng è dào duàn, bīn kè qūn xún quàn shǎo liú. gōng wèi cǐ jūn mìng yě, rén chén shǒu guān, qí gǎn yǐ lì hài cí, nǎi lì jiān xiǎn rù shǔ. jí rì qǐ shǔ wáng, qǐng fā tǎng jīn wèi bèi yù jì. dāng shí shǔ shì yǐ jí, ér fān fǔ jīn zēng jī zhě shù bǎi wàn, wáng xī bù yīng, gōng yí shū wú tài shǐ wěi yè, wèi shì bì bù kě wèi, shì bì sǐ yú cǐ. jiǎ shēn chéng xiàn, gōng bèi zéi zhí, mà bù jué kǒu, luán ér gē zhī. pèi zhōu shì, zǐ sūn jù tóng xùn. pū wǔ láng zhě, xìng miǎn yǐ. fèn yuē: wú zhǔ yǔ zhǔ mǔ yǐ sǐ, yì bù rěn dú shēng, yì kāng kǎi mà lì, jǐn yú zhǔ cè, yī mén sǐ zhě sì shí yú rén. shí shí yī yuè èr shí wǔ rì yě. gōng bó wén biàn zhì, fēng liú jǐng sù, yú shū yī lǎn zhé jì. xià bǐ sǎ sǎ shù qiān yán. jiā běn chūn qiū, zhì sān chuán tōng shǐ hàn zhū dà jiā, jì yòu chū rù qí liáng, gōng shī gē, shàn chǐ dú, yóu ài tú huì, yǒu yuán rén fēng. xià zhì chū pú liù bó, tán qín cù jū, wú bù bì jiě, dàng shì shí zhāng gōng pǔ yǐ gǔ xué zhèn dōng nán, hǎi nèi wén shì, luò yì bēn fù. gōng xìng hào kè, rì jù shù rén zhuàn, bīn zhì rú guī, měi sān jué hòu, cí biàn fēng qǐ, zá yǐ xié xuè, zhé qū qí zuò. yǔ tóng zōng wěi yè kè xiào guó jié děng, yǐ wén xíng xiāng dǐ lì. shēng píng fù zhì jié, jí rén huàn nàn. qí chéng jìn shì yě, huì lǐ zhōng ér kān zhāng gào mì, pǔ wèi suǒ gòu, shì zhāng shén, gōng dú ruì shēn wéi yíng jiù, zú yǐ miǎn. jiā jū shì tài gōng jí, shì tāng yào, huàn cè yú, yī bù jiě dài zhě shù shí rì. fù jì mò, kū qì sāng zàng, bèi wù jǐn zhì, rén chēng yuē xiào. shì zhǎng xiōng, dài èr dì yǒu wú jiàn yán, kàng shuǎng kuàng dá, bù jū xiǎo jié. cháng yóu huáng shān, líng jué dǐng, kǎi rán cháng xiào, wèi jīn tiān xià jiāng luàn, dà zhàng fū xí láo kǔ, rèn jiān nán, wèi guó jiā qū chí bēn zǒu, yǒu rú cǐ yóu yǐ. qí ruì zhì qiáng jì rú cǐ. gōng sǐ wú zi, guó jié jīng jì qí sàng, yǐ shǎo zǐ zhǔ qí sì.
吴继善,字志衍,南直太仓人。崇祯丁丑进士,授慈溪知县。丁母忧,未之任。壬午服阕,补成都。成都在万里外,时荆襄陷没,江鄂道断,宾客逡巡劝少留。公谓此君命也,人臣守官,其敢以利害辞,乃历艰险入蜀。即日启蜀王,请发帑金为备御计。当时蜀事已棘,而藩府金缯积者数百万,王悕不应,公贻书吴太史伟业,谓事必不可为,誓必死于此。甲申城陷,公被贼执,骂不绝口,脔而割之。配周氏,子孙俱同殉。仆五郎者,幸免矣。奋曰:吾主与主母已死,义不忍独生,亦慷慨骂詈,尽于主侧,一门死者四十余人。时十一月二十五日也。公博闻辩智,风流警速,于书一览辄记。下笔洒洒数千言。家本春秋,治三传通史汉诸大家,继又出入齐梁,工诗歌,善尺牍,尤爱图绘,有元人风。下至樗蒲六博,弹琴蹴踘,无不毕解,当是时张公溥以古学振东南,海内文士,络绎奔赴。公性好客,日具数人馔,宾至如归,每三爵后,词辩蜂起,杂以谐谑,辄屈其坐。与同宗伟业、克孝、国杰等,以文行相砥砺。生平负志节,急人患难。其成进士也,会里中儿刊章告密,溥为所构,势张甚,公独锐身为营救,卒以免。家居侍太公疾,视汤药,浣厕牏,衣不解带者数十日。父既殁,哭泣丧葬,备物尽志,人称曰孝。事长兄,待二弟友无间言,伉爽旷达,不拘小节。尝游黄山,凌绝顶,慨然长啸,谓今天下将乱,大丈夫习劳苦,任艰难,为国家驱驰奔走,有如此游矣。其锐志强济如此。公死无子,国杰经纪其丧,以少子主其祀。
àn cǐ jù wú wěi yè suǒ zhuàn ér chuán zhī. tā shū yǒu yán qí jiàng zéi zhě. dāng zài kǎo.
按此据吴伟业所撰而传之。他书有言其降贼者。当再考。