jì yì míng
計翼明
yì míng, jiā pín hǎo xué, bó lǎn qún jí, yī bo zì gěi, zhōng shēn bù qǔ. cháng jū wú mén zuò huà, zì hào qīng xiá sǎn rén. jiǎ shēn zhī biàn, tòng kū jué lì sǐ.
翼明,家貧好學,博覽群籍,醫卜自給,終身不娶。嘗居吳門作畫,自號青霞散人。甲申之變,痛哭絕粒死。
yú yǒu zhōu xiǎo zōng, cháng zǐ cǐ yú lèi shū nèi, gōng yǔ xǔ gōng, tóng yù guó biàn, tóng wèi wú rén, tóng bù shí ér sǐ. xǔ gōng yǐ xī sì diǎn, ér gōng shì gù shǎo chuán zhě. jiē jiē! shì zhī yān méi bù zhāng, níng yǒu jì zāi!
余友周小宗,嘗梓此於類書內,公與許公,同遇國變,同為吳人,同不食而死。許公已錫祀典,而公事顧少傳者。嗟嗟!士之湮沒不彰,寧有既哉!
chén shì qí
陳士奇
chén shì qí, zì píng rén, fú jiàn zhāng pǔ rén. dàn zì gēng yín, shǎo dú sāo gēng yín wú yǐ jiàng yuē: wǒ shēng dìng zhī yǐ. lēi qí yán yǐ zì biǎo. fāng ruò guàn, yǒu wén míng. tiān qǐ yǐ chǒu dēng jìn shì, shòu zhōng shū, jiǎ guī. gēng wǔ qiān lǐ bù zhǔ shì, rén shēn shēng yuè xī dū xué shǐ, dān chē jiù dào, fú bèi xiāo rán. zāo fù sàng guī, jiǎ xū bǔ zhòng qìng bīng bèi, yǐ hài zhuǎn guì zhōu tí xué, fù dīng nèi jiān. gēng chén qǐ gàn zhōu bīng bèi. gàn gù nì dì, gōng yī chén bù rǎn, ér shí chéng níng huà zhī wán guǎng, gòu sòng shí nián, gōng zhì xùn pī zhī, suì chéng yú ruì. gàn rén lì cí sì zhī. xīn sì dū xué sì chuān, qū chē rì jí shǐ zhū shén míng yún: níng wān wú shēn shàng ròu, wú sāi bǐ hán shì mén. xiè jué gān dú, dé shì zuì shèng. shí yǒu xué xiàn guǎng wén zhī yáo. rén wǔ qī yuè, tè zhuó qiān dōu yù shǐ, xún fǔ sì chuān. gōng niàn shí shì jiāo hòng, tiān zǐ jiāo láo, shí wú jiān wèi, xíng wú gōng zhàng, mén wú sī dí, ér yī yì shàn chéng zhì jù, yǐ bèi bù yú. dōng shí yuè, sōng fān biān bīng yǐ suǒ xiǎng pàn, jù zhòng shù wàn, mò zhī gǎn yīng. gōng yán cí zhèng sè, yù yǐ huò fú, zhòng jiē jiù fǔ. shí shǔ zhōng yáo huáng zéi, pán jù yǒu nián, chǔn dòng chuān zhī dōng běi, gōng xiān hòu yǔ dào chén chén gōng qí chì gé gōng zhēng qí jùn shǒu wáng gōng xíng jiǎn bā lìng wáng gōng xī yíng jiāng zhào róng guì děng, fán shā zéi yú zhòng qìng shùn qìng dìng yuǎn shè qí jiā jiǎo, dà huò quán shèng. zhǎn shǒu fán yī qiān qī bǎi yú jí. shēng qín zéi kuí mǎ chāo, yī dòu má, dài tiān wáng děng èr shí yú rén. suǒ jiù nán mín yǐ shù wàn jì, yáo huáng dǎn sàng bēn táo, tā tú xiāng jiè, wèi chén fǔ jūn wù kě fàn. qí wèi dí dàn rú cǐ. tǔ kòu péng zhǎng gēng děng, jù zhòng shā lìng, gōng shè jì bǔ shā zhī, dé qí qú kuí shù bǎi rén, zhì zhī fǎ. ér xiá jiāng hóng yǎ jù zhòng shā wèi, wèi gù pín mò zhì biàn, gōng wèi zuì bù zài mín, qiǎn jiāng wǎng yù ér xiàn mín jiē jiù fù qǐng sǐ, gōng zhǎn qí chàng shǒu zhě, ér yú dé quán huó. yòu shǔ sù kǔ bái lián jiào, gōng yǐ ruò bèi shàng bù jì rén lí xià, jí zhī, shì qū hǔ guī shān ěr, xuǎn jiāng zhào róng zhōng, yǐ niú jiǔ zhāo zhī, qí dǎng suì sàn. guǐ wèi shí èr yuè, yǒu zhǐ zhào gōng bié yá mén yòng, ér tuī dài wú rén, jiā yǐ chuǎng zéi pò shǎn, lín fēng jí jí, hàn zhōng ruì wáng bì luàn rù shǔ, zhèn jiāng zhào guāng yuǎn zhě, bá hù jiāng jūn yě, xié bīng èr wàn yú, wèi wèi, bìng qín mín táo bèn zhě, yòu shù wàn tū zhì bǎo níng, shǔ shěng dà zhèn. gōng bù dàn qiān lǐ, dān qí fù bǎo níng, ér zhèn bīng jiāo hàn, shì shǔ wèi ruò ròu, yù de xiǎng ér cán shí zhī. gōng dà shēng hū yuē: bīng yǐ yù bào, tuì shǒu píng yáng guān, yǐ wèi wú hàn wèi, fāng yí xiǎng shí, wú bù xī èr wàn jīn yǐ gěi zhī ruò tú dùn cǐ, yǐ xiōng fēng hè, wú tóu kě duàn, xiǎng ān kě dé zāi! zhào zhī bù kě hàn, nǎi tuì bīng píng yáng. ér yǔ ruì fān yuē sān qiān qí rù yú. mín yǐ wú huā. zhì jiǎ shēn sì yuè, shǐ yǐ chuān běi dào lóng wén guāng tuī dài, gōng fāng zuò guī jì, ér wén jīng shī gào biàn yǐ. shí xiàn zéi píng líng, tū rù kuí zhōu, gōng niàn guó chóu, yì bù jù shēng, qiǎn shuǐ shī céng yīng, yǐ huǒ gōng shā zéi yú zhōng zhōu, jī shěn qí zhōu bǎi yú hào, zéi sǐ yǐ qiān jì. yòu qiǎn zhào róng guì yù zéi yú liáng shān, fèn zhǎn sān bǎi yú jí, suǒ huò luó mǎ gōng jiàn wú suàn. zéi hèn, xī zhòng lái gōng. liù yuè chū bā, pò fú zhōu, huò wèi gōng yǐ xiè shì kě qù, gōng bù kě, jù zhòng qìng yǐ dài zhī. ér quán yǐ qù, shǒu zhēng shí zhù tǔ sī yuán bīng bù zhì, yǔ shǒu lìng shà xuè wèi sǐ shǒu jì. qī rì, zéi yǐ bǎi wàn zhì chéng xià, gōng jiě xíng náng zuǒ jūn xū, rì yè dēng pí, yī bù jiě dài, yǐ huǒ guàn gǔn pào, jī sǐ zéi wú suàn, mín wú táo jiàng yì. zhì èr shí yè, hēi yún sì bù, zéi jué dì jiào, yú chéng jiǎo cáng huǒ yào shù shí tǒng. chén qǐ, yǐ huǒ jiàn qí shè yào chù, huǒ fā dì liè, chéng suì xiàn. zéi yǒng rù, gōng bèi zhí, xiàn zhōng hǎo yán quàn jiàng, gōng lì shēng yuē: wú dà chén yě, hèn bù cóng xiān dì zuǒ yòu, jīn sǐ shè jì, wú yuàn yě. qǐ yǒu jiàng zéi zhī yán píng yuán hū? sù gē wú tóu, wú tā yán. tòng mà bù qū, xiàn dà huì, mìng yè chū, zhī jiě sǐ. hū zhèn léi sì fā, liè fēng bào yǔ, piāo wǎ chuī shā, dà mù jǐn bá, cāo dāo zhě zì xiāng kǎn, nì xiàn jīng pū. shí yù hài fán jiǔ rén, ruì wáng yǔ cóng jià shǒu dào chén xūn zhòng qìng fǔ zhī fǔ wáng xíng jiǎn bā xiàn zhī xiàn wáng xī xīn fǔ lóng wén guāng jí zhū jiāng lǐng shì. zài liù yuè èr shí yī rì. yuè rì, zéi jǐn qǔ yú mín zhuó qí bì, hé sān wàn qī qiān yǒu yú rén.
陳士奇,字平人,福建漳浦人。誕自庚寅,少讀騷庚寅吾以降曰:我生定之矣。勒其言以自表。方弱冠,有文名。天啟乙丑登進士,授中書,假歸。庚午遷禮部主事,壬申升粵西督學使,單車就道,幞被蕭然。遭父喪歸,甲戌補重慶兵備,乙亥轉貴州提學,復丁內艱。庚辰起贛州兵備。贛故膩地,公一塵不染,而石城、寧化之頑獷,構訟十年,公至訊劈之,遂成虞芮。贛人立祠祀之。辛巳督學四川,驅車日即矢諸神明云:寧剜吾身上肉,毋塞彼寒士門。謝絕竿牘,得士最盛。時有學憲廣文之謠。壬午七月,特擢僉都御史,巡撫四川。公念時事交訌,天子焦勞,食無兼味,行無供帳,門無私覿,而一意繕城治具,以備不虞。冬十月,松藩邊兵以索餉叛,聚眾數萬,莫之敢攖。公嚴詞正色,諭以禍福,眾皆就撫。時蜀中猺黃賊,盤踞有年,蠢動川之東北,公先後與道臣陳公其赤、葛公征奇、郡守王公行儉、巴令王公錫、營將趙榮貴等,凡殺賊於重慶、順慶、定遠設奇夾剿,大獲全勝。斬首凡一千七百餘級。生擒賊魁馬超,一斗麻,代天王等二十餘人。所救難民以數萬計,猺黃膽喪奔逃,他徒相戒,謂陳撫軍勿可犯。其為敵憚如此。土寇彭長庚等,聚眾殺令,公設計捕殺之,得其渠魁數百人,置之法。而峽江洪雅聚眾殺尉,尉固貧墨致變,公謂罪不在民,遣將往諭而縣民皆就縛請死,公斬其倡首者,而余得全活。又蜀素苦白蓮教,公以若輩尚不寄人籬下,急之,適驅虎歸山耳,選將趙榮忠,以牛酒招之,其黨遂散。癸未十二月,有旨召公別衙門用,而推代無人,加以闖賊破陝,鄰封岌岌,漢中瑞王避亂入蜀,鎮將趙光遠者,跋扈將軍也,挾兵二萬餘,為衛,並秦民逃奔者,又數萬突至保寧,蜀省大震。公不憚千里,單騎赴保寧,而鎮兵驕悍,視蜀為弱肉,欲得餉而蠶食之。公大聲呼曰:兵以御暴,退守平陽關,以為吾捍衛,方宜饗食,吾不惜二萬金以給之;若徒頓此,以洶風鶴,吾頭可斷,餉安可得哉!趙知不可撼,乃退兵平陽。而與瑞藩約三千騎入渝。民以無嘩。至甲申四月,始以川北道龍文光推代,公方作歸計,而聞京師告變矣。時獻賊憑陵,突入夔州,公念國讎,義不俱生,遣水師曾英,以火攻殺賊於忠州,擊沈其舟百餘號,賊死以千計。又遣趙榮貴御賊於梁山,奮斬三百餘級,所獲騾馬弓箭無算。賊恨,悉眾來攻。六月初八,破涪州,或謂公以謝事可去,公不可,據重慶以待之。而權已去,手征石柱土司援兵不至,與守令歃血為死守計。七日,賊以百萬至城下,公解行囊佐軍需,日夜登陴,衣不解帶,以火礶滾炮,擊死賊無算,民無逃降意。至二十夜,黑雲四布,賊掘地窖,於城角藏火藥數十筒。晨起,以火箭齊射藥處,火發地裂,城遂陷。賊湧入,公被執,獻忠好言勸降,公厲聲曰:吾大臣也,恨不從先帝左右,今死社稷,吾願也。豈有降賊之顏平原乎?速割吾頭,無他言。痛罵不屈,獻大恚,命曳出,支解死。忽震雷四發,烈風暴雨,飄瓦吹沙,大木盡拔,操刀者自相砍,逆獻驚仆。時遇害凡九人,瑞王與從駕守道陳纁、重慶府知府王行儉、巴縣知縣王錫、新撫龍文光及諸將領事。在六月二十一日。越日,賊盡取渝民斫其臂,合三萬七千有餘人。
lùn yuē: xiàn zéi shā lù zhī cǎn, gù huáng cháo hòu suǒ wèi yǒu yě. dú shì gōng yǐ xiè shì zhī xún fǔ, shǒu bì xiàn zhī wēi jiāng, gài qí zhōng yì xìng chéng, zì dú sāo shí yǐ dìng zhī yǐ. yǐ qǐ yǒu jiàng zéi zhī yán píng yuán! zhuàng zāi yán hū. fán dēng cháo shí lù zhě, hé bù gòng wén zhī yě.
論曰:獻賊殺戮之慘,固黃巢後所未有也。獨是公以謝事之巡撫,守必陷之危疆,蓋其忠義性成,自讀騷時已定之矣。矣豈有降賊之顏平原!壯哉言乎。凡登朝食祿者,曷不共聞之也。
wú jì shàn
吳繼善
wú jì shàn, zì zhì yǎn, nán zhí tài cāng rén. chóng zhēn dīng chǒu jìn shì, shòu cí xī zhī xiàn. dīng mǔ yōu, wèi zhī rèn. rén wǔ fú què, bǔ chéng dū. chéng dū zài wàn lǐ wài, shí jīng xiāng xiàn méi, jiāng è dào duàn, bīn kè qūn xún quàn shǎo liú. gōng wèi cǐ jūn mìng yě, rén chén shǒu guān, qí gǎn yǐ lì hài cí, nǎi lì jiān xiǎn rù shǔ. jí rì qǐ shǔ wáng, qǐng fā tǎng jīn wèi bèi yù jì. dāng shí shǔ shì yǐ jí, ér fān fǔ jīn zēng jī zhě shù bǎi wàn, wáng xī bù yīng, gōng yí shū wú tài shǐ wěi yè, wèi shì bì bù kě wèi, shì bì sǐ yú cǐ. jiǎ shēn chéng xiàn, gōng bèi zéi zhí, mà bù jué kǒu, luán ér gē zhī. pèi zhōu shì, zi sūn jù tóng xùn. pū wǔ láng zhě, xìng miǎn yǐ. fèn yuē: wú zhǔ yǔ zhǔ mǔ yǐ sǐ, yì bù rěn dú shēng, yì kāng kǎi mà lì, jǐn yú zhǔ cè, yī mén sǐ zhě sì shí yú rén. shí shí yī yuè èr shí wǔ rì yě. gōng bó wén biàn zhì, fēng liú jǐng sù, yú shū yī lǎn zhé jì. xià bǐ sǎ sǎ shù qiān yán. jiā běn chūn qiū, zhì sān chuán tōng shǐ hàn zhū dà jiā, jì yòu chū rù qí liáng, gōng shī gē, shàn chǐ dú, yóu ài tú huì, yǒu yuán rén fēng. xià zhì chū pú liù bó, dàn qín cù jū, wú bù bì jiě, dāng shì shí zhāng gōng pǔ yǐ gǔ xué zhèn dōng nán, hǎi nèi wén shì, luò yì bēn fù. gōng xìng hào kè, rì jù shù rén zhuàn, bīn zhì rú guī, měi sān jué hòu, cí biàn fēng qǐ, zá yǐ xié xuè, zhé qū qí zuò. yǔ tóng zōng wěi yè kè xiào guó jié děng, yǐ wén xíng xiāng dǐ lì. shēng píng fù zhì jié, jí rén huàn nán. qí chéng jìn shì yě, huì lǐ zhōng ér kān zhāng gào mì, pǔ wèi suǒ gòu, shì zhāng shén, gōng dú ruì shēn wèi yíng jiù, zú yǐ miǎn. jiā jū shì tài gōng jí, shì tāng yào, huàn cè yú, yī bù jiě dài zhě shù shí rì. fù jì mò, kū qì sàng zàng, bèi wù jǐn zhì, rén chēng yuē xiào. shì zhǎng xiōng, dài èr dì yǒu wú jiān yán, kàng shuǎng kuàng dá, bù jū xiǎo jié. cháng yóu huáng shān, líng jué dǐng, kǎi rán zhǎng xiào, wèi jīn tiān xià jiāng luàn, dà zhàng fū xí láo kǔ, rèn jiān nán, wèi guó jiā qū chí bēn zǒu, yǒu rú cǐ yóu yǐ. qí ruì zhì qiáng jì rú cǐ. gōng sǐ wú zi, guó jié jīng jì qí sàng, yǐ shǎo zǐ zhǔ qí sì.
吳繼善,字志衍,南直太倉人。崇禎丁丑進士,授慈谿知縣。丁母憂,未之任。壬午服闋,補成都。成都在萬里外,時荊襄陷沒,江鄂道斷,賓客逡巡勸少留。公謂此君命也,人臣守官,其敢以利害辭,乃歷艱險入蜀。即日啟蜀王,請發帑金為備御計。當時蜀事已棘,而藩府金繒積者數百萬,王悕不應,公貽書吳太史偉業,謂事必不可為,誓必死於此。甲申城陷,公被賊執,罵不絕口,臠而割之。配周氏,子孫俱同殉。仆五郎者,倖免矣。奮曰:吾主與主母已死,義不忍獨生,亦慷慨罵詈,盡於主側,一門死者四十餘人。時十一月二十五日也。公博聞辯智,風流警速,於書一覽輒記。下筆灑灑數千言。家本春秋,治三傳通史漢諸大家,繼又出入齊梁,工詩歌,善尺牘,尤愛圖繪,有元人風。下至樗蒲六博,彈琴蹴踘,無不畢解,當是時張公溥以古學振東南,海內文士,絡繹奔赴。公性好客,日具數人饌,賓至如歸,每三爵後,詞辯蜂起,雜以諧謔,輒屈其坐。與同宗偉業、克孝、國傑等,以文行相砥礪。生平負志節,急人患難。其成進士也,會裡中兒刊章告密,溥為所構,勢張甚,公獨銳身為營救,卒以免。家居侍太公疾,視湯藥,浣廁牏,衣不解帶者數十日。父既歿,哭泣喪葬,備物盡志,人稱曰孝。事長兄,待二弟友無間言,伉爽曠達,不拘小節。嘗游黃山,凌絕頂,慨然長嘯,謂今天下將亂,大丈夫習勞苦,任艱難,為國家驅馳奔走,有如此游矣。其銳志強濟如此。公死無子,國傑經紀其喪,以少子主其祀。
àn cǐ jù wú wěi yè suǒ zhuàn ér chuán zhī. tā shū yǒu yán qí jiàng zéi zhě. dāng zài kǎo.
按此據吳偉業所撰而傳之。他書有言其降賊者。當再考。