zǐ mò zi yán yuē: zhī zhě zhī shì, bì jì guó jiā bǎi xìng suǒ yǐ zhì zhě ér wèi zhī, bì jì guó jiā bǎi xìng zhī suǒ yǐ luàn zhě ér pì zhī. rán jì guó jiā bǎi xìng zhī suǒ yǐ zhì zhě, hé yě? shàng zhī wèi zhèng, dé xià zhī qíng zé zhì, bù dé xià zhī qíng zé luàn. hé yǐ zhī qí rán yě? shàng zhī wèi zhèng, dé xià zhī qíng, zé shì míng yú mín zhī shàn fēi yě. ruò gǒu míng yú mín zhī shàn fēi yě, zé dé shàn rén ér shǎng zhī, dé bào rén ér fá zhī yě. shàn rén shǎng ér bào rén fá, zé guó bì zhì. shàng zhī wèi zhèng yě, bù dé xià zhī qíng, zé shì bù míng yú mín zhī shàn fēi yě, ruò gǒu bù míng yú mín zhī shàn fēi, zé shì bù dé shàn rén ér shǎng zhī, bù dé bào rén ér fá zhī. shàn rén bù shǎng ér bào rén bù fá, wèi zhèng ruò cǐ, guó zhòng bì luàn. gù shǎng bù dé xià zhī qíng, ér bù kě bù chá zhě yě.
子墨子言曰:「知者之事,必計國家百姓所以治者而為之,必計國家百姓之所以亂者而辟之。」然計國家百姓之所以治者,何也?上之為政,得下之情則治,不得下之情則亂。何以知其然也?上之為政,得下之情,則是明於民之善非也。若苟明於民之善非也,則得善人而賞之,得暴人而罰之也。善人賞而暴人罰,則國必治。上之為政也,不得下之情,則是不明於民之善非也,若苟不明於民之善非,則是不得善人而賞之,不得暴人而罰之。善人不賞而暴人不罰,為政若此,國眾必亂。故賞不得下之情,而不可不察者也。
rán jì dé xià zhī qíng, jiāng nài hé kě? gù zǐ mò zǐ yuē: wéi néng yǐ shàng tóng yī yì wèi zhèng, rán hòu kě yǐ! hé yǐ zhī shàng tóng yī yì zhī kě ér wèi zhèng yú tiān xià yě? rán hú bù shěn jī gǔ zhī zhì wèi zhèng zhī shuō hū? gǔ zhě tiān zhī shǐ shēng mín, wèi yǒu zhèng zhǎng yě, bǎi xìng wèi rén. ruò gǒu bǎi xìng wèi rén, shì yī rén yī yì, shí rén shí yì, bǎi rén bǎi yì, qiān rén qiān yì. dǎi zhì rén zhī zhòng, bù kě shèng jì yě zé qí suǒ wèi yì zhě, yì bù kě shèng jì. cǐ jiē shì qí yì, ér fēi rén zhī yì, shì yǐ hòu zhě yǒu dòu, ér báo zhě yǒu zhēng. shì gù tiān xià zhī yù tóng yì tiān xià zhī yì yě, shì gù xuǎn zé xián zhě, lì wèi tiān zǐ. tiān zǐ yǐ qí zhī lì wèi wèi zú dú zhì tiān xià, shì yǐ xuǎn zé qí cì, lì wèi sān gōng. sān gōng yòu yǐ qí zhī lì wèi wèi zú dú zuǒ yòu tiān zǐ yě, shì yǐ fēn guó jiàn zhū hóu. zhū hóu yòu yǐ qí zhī lì wèi wèi zú dú zhì qí sì jìng zhī nèi yě, shì yǐ xuǎn zé qí cì, lì wèi qīng zhī zǎi. qīng zhī zǎi yòu yǐ qí zhī lì wèi wèi zú dú zuǒ yòu qí jūn yě, shì yǐ xuǎn zé qí cì, lì ér wèi xiāng zhǎng jiā jūn. shì gù gǔ zhě tiān zǐ zhī lì sān gōng zhū hóu qīng zhī zǎi, xiāng zhǎng jiā jūn, fēi tè fù guì yóu yì ér zé zhī yě, jiāng shǐ zhù zhì luàn xíng zhèng yě. gù gǔ zhě jiàn guó shè dōu, nǎi lì hòu wáng jūn gōng, fèng yǐ qīng shì shī zhǎng, cǐ fēi yù yòng shuō yě, wéi biàn ér shǐ zhù zhì tiān míng yě.
然計得下之情,將奈何可?故子墨子曰:「唯能以尚同一義為政,然後可矣!」何以知尚同一義之可而為政於天下也?然胡不審稽古之治為政之說乎?古者天之始生民,未有正長也,百姓為人。若苟百姓為人,是一人一義,十人十義,百人百義,千人千義。逮至人之眾,不可勝計也;則其所謂義者,亦不可勝計。此皆是其義,而非人之義,是以厚者有斗,而薄者有爭。是故天下之欲同一天下之義也,是故選擇賢者,立為天子。天子以其知力為未足獨治天下,是以選擇其次,立為三公。三公又以其知力為未足獨左右天子也,是以分國建諸侯。諸侯又以其知力為未足獨治其四境之內也,是以選擇其次,立為卿之宰。卿之宰又以其知力為未足獨左右其君也,是以選擇其次,立而為鄉長家君。是故古者天子之立三公、諸侯、卿之宰,鄉長、家君,非特富貴游佚而擇之也,將使助治亂刑政也。故古者建國設都,乃立後王君公,奉以卿士師長,此非欲用說也,唯辯而使助治天明也。
jīn cǐ hé wèi rén shàng ér bù néng zhì qí xià? wèi rén xià ér bù néng shì qí shàng? zé shì shàng xià xiāng zéi yě. hé gù yǐ rán? zé yì bù tóng yě. ruò gǒu yì bù tóng zhě yǒu dǎng, shàng yǐ ruò rén wèi shàn, jiāng shǎng zhī, ruò rén wéi shǐ de shàng zhī shǎng ér pì bǎi xìng zhī huǐ shì yǐ wèi shàn zhě bì wèi kě shǐ quàn, jiàn yǒu shǎng yě. shàng yǐ ruò rén wèi bào, jiāng fá zhī, ruò rén wéi shǐ de shàng zhī fá, ér huái bǎi xìng zhī yù shì yǐ wèi bào zhě bì wèi kě shǐ jǔ, jiàn yǒu fá yě. gù jì shàng zhī shǎng yù, bù zú yǐ quàn shàn, jì qí huǐ fá, bù zú yǐ jǔ bào. cǐ hé gù yǐ rán? zé yì bù tóng yě.
今此何為人上而不能治其下?為人下而不能事其上?則是上下相賊也。何故以然?則義不同也。若苟義不同者有黨,上以若人為善,將賞之,若人唯使得上之賞而辟百姓之毀;是以為善者必未可使勸,見有賞也。上以若人為暴,將罰之,若人唯使得上之罰,而懷百姓之譽;是以為暴者必未可使沮,見有罰也。故計上之賞譽,不足以勸善,計其毀罰,不足以沮暴。此何故以然?則義不同也。
rán zé yù tóng yì tiān xià zhī yì, jiāng nài hé kě? gù zǐ mò zi yán yuē: rán hú bù shǎng shǐ jiā jūn, shì yòng jiā jūn fā xiàn bù lìng qí jiā, yuē: ruò jiàn ài lì jiā zhě, bì yǐ gào ruò jiàn è zéi jiā zhě, yì bì yǐ gào. ruò jiàn ài lì jiā yǐ gào, yì yóu ài lì jiā zhě yě, shàng dé qiě shǎng zhī, zhòng wén zé yù zhī ruò jiàn è zéi jiā bù yǐ gào, yì yóu è zéi jiā zhě yě, shàng dé qiě fá zhī, zhòng wén zé fēi zhī. shì yǐ biàn ruò jiā zhī rén, jiē yù de qí zhǎng shàng zhī shǎng yù, pì qí huǐ fá. shì yǐ shàn yán zhī?, bù shàn yán zhī jiā jūn dé shàn rén ér shǎng zhī, dé bào rén ér zhī, shàn rén zhī shǎng, ér bào rén zhī fá, zé jiā bì zhì yǐ. rán jì ruò jiā zhī suǒ yǐ zhì zhě, hé yě? wéi yǐ shàng tóng yī yì wèi zhèng gù yě.
然則欲同一天下之義,將奈何可?故子墨子言曰:然胡不賞使家君,試用家君發憲布令其家,曰:「若見愛利家者,必以告;若見惡賊家者,亦必以告。若見愛利家以告,亦猶愛利家者也,上得且賞之,眾聞則譽之;若見惡賊家不以告,亦猶惡賊家者也,上得且罰之,眾聞則非之。」是以遍若家之人,皆欲得其長上之賞譽,辟其毀罰。是以善言之?,不善言之;家君得善人而賞之,得暴人而之,善人之賞,而暴人之罰,則家必治矣。然計若家之所以治者,何也?唯以尚同一義為政故也。
jiā jì sì zhì, guó zhī dào jǐn cǐ sì xié? zé wèi yě. guó zhī wèi jiā shù yě shén duō, cǐ jiē shì qí jiā, ér fēi rén zhī jiā, shì yǐ hòu zhě yǒu luàn, ér báo zhě yǒu zhēng. gù yòu shǐ jiā jūn zǒng qí jiā zhī yì, yǐ shàng tóng yú guó jūn, guó jūn yì wèi fā xiàn bù lìng yú guó zhī zhòng, yuē: ruò jiàn ài lì guó zhě, bì yǐ gào ruò jiàn è zéi guó zhě, yì bì yǐ gào. ruò jiàn ài lì guó yǐ gào zhě, yì yóu ài lì guó zhě yě, shàng dé qiě shǎng zhī, zhòng wén zé yù zhī ruò jiàn è zéi guó bù yǐ gào zhě, yì yóu è zéi guó zhě yě, shàng dé qiě fá zhī zhòng wén zé fēi zhī. shì yǐ biàn ruò guó zhī rén, jiē yù de qí zhǎng shàng zhī shǎng yù, bì qí huǐ fá. shì yǐ mín jiàn shàn zhě yán zhī, jiàn bù shàn zhě yán zhī guó jūn dé shàn rén ér shǎng zhī, dé bào rén ér fá zhī. shàn rén shǎng ér bào rén fá, zé guó bì zhì yǐ. rán jì ruò guó zhī suǒ zhì zhě, hé yě? wéi néng yǐ shàng tóng yī yì wèi zhèng gù yě.
家既巳治,國之道盡此巳邪?則未也。國之為家數也甚多,此皆是其家,而非人之家,是以厚者有亂,而薄者有爭。故又使家君總其家之義,以尚同於國君,國君亦為發憲布令於國之眾,曰:「若見愛利國者,必以告;若見惡賊國者,亦必以告。若見愛利國以告者,亦猶愛利國者也,上得且賞之,眾聞則譽之;若見惡賊國不以告者,亦猶惡賊國者也,上得且罰之;眾聞則非之。」是以遍若國之人,皆欲得其長上之賞譽,避其毀罰。是以民見善者言之,見不善者言之;國君得善人而賞之,得暴人而罰之。善人賞而暴人罰,則國必治矣。然計若國之所治者,何也?唯能以尚同一義為政故也。
guó jì sì zhì yǐ, tiān xià zhī dào jǐn cǐ sì xié? zé wèi yě. tiān xià zhī wèi guó shù yě shén duō, cǐ jiē shì qí guó, ér fēi rén zhī guó, shì yǐ hòu zhě yǒu zhàn, ér báo zhě yǒu zhēng. gù yòu shǐ guó jūn xuǎn qí guó zhī yì, yǐ shàng tóng yú tiān zǐ. tiān zǐ yì wèi fā xiàn bù lìng yú tiān xià zhī zhòng, yuē: ruò jiàn ài lì tiān xià zhě, bì yǐ gào ruò jiàn è zéi tiān xià zhě, yì yǐ gào. ruò jiàn ài lì tiān xià yǐ gào zhě, yì yóu ài lì tiān xià zhě yě, shàng dé zé shǎng zhī, zhòng wén zé yù zhī ruò jiàn è zéi tiān xià bù yǐ gào zhě, yì yóu è zéi tiān xià zhě yě, shàng dé qiě fá zhī, zhòng wén zé fēi zhī. shì yǐ biàn tiān xià zhī rén, jiē yù de qí zhǎng shàng zhī shǎng yù, bì qí huǐ fá, shì yǐ jiàn shàn bù shàn zhě gào zhī. tiān zǐ dé shàn rén ér shǎng zhī, dé bào rén ér fá zhī, shàn rén shǎng ér bào rén fá, tiān xià bì zhì yǐ. rán jì tiān xià zhī suǒ yǐ zhì zhě, hé yě? wéi ér yǐ shàng tóng yī yì wèi zhèng gù yě.
國既巳治矣,天下之道盡此巳邪?則未也。天下之為國數也甚多,此皆是其國,而非人之國,是以厚者有戰,而薄者有爭。故又使國君選其國之義,以尚同於天子。天子亦為發憲布令於天下之眾,曰:「若見愛利天下者,必以告;若見惡賊天下者,亦以告。若見愛利天下以告者,亦猶愛利天下者也,上得則賞之,眾聞則譽之;若見惡賊天下不以告者,亦猶惡賊天下者也,上得且罰之,眾聞則非之。」是以遍天下之人,皆欲得其長上之賞譽,避其毀罰,是以見善、不善者告之。天子得善人而賞之,得暴人而罰之,善人賞而暴人罰,天下必治矣。然計天下之所以治者,何也?唯而以尚同一義為政故也。
tiān xià jì yǐ zhì, tiān zǐ yòu zǒng tiān xià zhī yì, yǐ shàng tóng yú tiān. gù dāng shàng tóng zhī wèi shuō yě, shàng yòng zhī tiān zǐ, kě yǐ zhì tiān xià yǐ zhōng yòng zhī zhū hóu, kě ér zhì qí guó yǐ xiǎo yòng zhī jiā jūn, kě ér zhì qí jiā yǐ. shì gù dà yòng zhī zhì tiān xià bù tiǎo, xiǎo yòng zhī zhì yī guó yī jiā ér bù héng zhě, ruò dào zhī wèi yě. gù yuē zhì tiān xià zhī guó, ruò zhì yī jiā, shǐ tiān xià zhī mín, ruò shǐ yī fū. yì dú zǐ mò zi yǒu cǐ ér xiān wáng wú cǐ, qí yǒu xié? zé yì rán yě. shèng wáng jiē yǐ shàng tóng wèi zhèng, gù tiān xià zhì. hé yǐ zhī qí rán yě? yú xiān wáng zhī shū yě dà shì zhī yán rán, yuē: xiǎo rén jiàn jiān qiǎo, nǎi wén bù yán yě, fā zuì jūn. cǐ yán jiàn yín pì bù yǐ gào zhě, qí zuì yì yóu yín pì zhě yě.
天下既已治,天子又總天下之義,以尚同於天。故當尚同之為說也,尚用之天子,可以治天下矣;中用之諸侯,可而治其國矣;小用之家君,可而治其家矣。是故大用之治天下不窕,小用之治一國一家而不橫者,若道之謂也。故曰治天下之國,若治一家,使天下之民,若使一夫。意獨子墨子有此而先王無此,其有邪?則亦然也。聖王皆以尚同為政,故天下治。何以知其然也?於先王之書也《大誓》之言然,曰:「小人見奸巧,乃聞不言也,發罪鈞。」此言見淫辟不以告者,其罪亦猶淫辟者也。
gù gǔ zhī shèng wáng zhì tiān xià yě, qí suǒ chà lùn yǐ zì zuǒ yòu yǔ yì zhě jiē liáng, wài wèi zhī rén, zhù zhī shì tīng zhě zhòng. gù yǔ rén móu shì, xiān rén dé zhī yǔ rén jǔ shì, xiān rén chéng zhī guāng yù lìng wén, xiān rén fā zhī. wéi xìn shēn ér cóng shì, gù lì ruò cǐ. gǔ zhě yǒu yǔ yān, yuē: yī mù zhī shì yě, bù ruò èr mù zhī shì yě yī ěr zhī tīng yě, bù ruò èr ěr zhī tīng yě yī shǒu zhī cāo yě, bù ruò èr shǒu zhī qiáng yě. fū wéi néng xìn shēn ér cóng shì, gù lì ruò cǐ. shì gù gǔ zhī shèng wáng zhī zhì tiān xià yě, qiān lǐ zhī wài, yǒu xián rù yān, qí xiāng lǐ zhī rén jiē wèi zhī jūn wén jiàn yě, shèng wáng dé ér shǎng zhī. qiān lǐ zhī nèi yǒu bào rén yān, qí xiāng lǐ wèi zhī jūn wén jiàn yě, shèng wáng dé ér fá zhī. gù wéi wú yǐ shèng wáng wèi cōng ěr míng mù yǔ? qǐ néng yī shì ér tōng jiàn qiān lǐ zhī wài zāi? yī tīng ér tōng wén qiān lǐ zhī wài zāi? shèng wáng bù wǎng ér shì yě, bù jiù ér tīng yě, rán ér shǐ tiān xià zhī wèi kòu luàn dào zéi zhě, zhōu liú tiān xià wú suǒ zhòng zú zhě, hé yě? qí yǐ shàng tóng wèi zhèng shàn yě.
故古之聖王治天下也,其所差論以自左右羽翼者皆良,外為之人,助之視聽者眾。故與人謀事,先人得之;與人舉事,先人成之;光譽令聞,先人發之。唯信身而從事,故利若此。古者有語焉,曰:「一目之視也,不若二目之視也;一耳之聽也,不若二耳之聽也;一手之操也,不若二手之強也。」夫唯能信身而從事,故利若此。是故古之聖王之治天下也,千里之外,有賢入焉,其鄉里之人皆未之均聞見也,聖王得而賞之。千里之內有暴人焉,其鄉里未之均聞見也,聖王得而罰之。故唯毋以聖王為聰耳明目與?豈能一視而通見千里之外哉?一聽而通聞千里之外哉?聖王不往而視也,不就而聽也,然而使天下之為寇亂盜賊者,周流天下無所重足者,何也?其以尚同為政善也。
shì gù zǐ mò zǐ yuē: fán shǐ mín shàng tóng zhě, ài mín bù jí, mín wú kě shǐ. yuē: bì jí ài ér shǐ zhī, zhì xìn ér chí zhī, fù guì yǐ dào qí qián, míng fá yǐ lǜ qí hòu. wèi zhèng ruò cǐ, wéi yù wú yǔ wǒ tóng, jiāng bù kě de yě.
是故子墨子曰:「凡使民尚同者,愛民不疾,民無可使。曰:必疾愛而使之,致信而持之,富貴以道其前,明罰以率其後。為政若此,唯欲毋與我同,將不可得也。」
shì yǐ zǐ mò zǐ yuē: jīn tiān xià wáng gōng dà rén shì jūn zǐ, zhōng qíng jiāng yù wèi rén yì, qiú wèi shàng shì, shàng yù zhōng shèng wáng zhī dào, xià yù zhōng guó jiā bǎi xìng zhī lì, gù dāng shàng tóng zhī shuō ér bù kě bù chá, shàng tóng wèi zhèng zhī běn, ér zhì yào yě.
是以子墨子曰:「今天下王公大人士君子,中情將欲為仁義,求為上士,上欲中聖王之道,下欲中國家百姓之利,故當尚同之說而不可不察,尚同為政之本,而治要也。」