strong gōng bīng zhōu fēn qiǎn bīng róng xìng luò yáng dà xīng tǔ mù strong
攻并州分遣兵戎 幸洛阳大兴土木
què shuō xuān huá fū rén, yǐ jīng bèi zhēng shī jié, chí míng qǐ chuáng, zì sī yè jiān qíng shì, wèi miǎn yíng xiū, dàn mù yǐ chéng zhōu, wú fǎ wǎn huí, bù rú jiāng cuò biàn cuò, zài bó xīn huáng ēn chǒng. zhǔ yì yǐ dìng, suì fù zhòng shī fěn zé, zài huà méi shān, dǎ bàn dé jiāo jiāo dī dī, zhǔn bèi nà xīn zhǔ tuì cháo, hǎo qù yè hè. zhuǎn niàn yī xiǎng, zhōng gòu chǒu shì, rú hé duì rén? tǎng huò chū yíng yù jià, yuè jué rě rén jī xiào. nǎi jìng zhuāng dài zhe, qí zhì bàng wǎn, fāng yóu gōng rén bào chēng jià dào. xuān huá biàn hán xiū xiāng yíng, fǔ fú mén qián, kǒu chēng:" bì xià wàn suì, chén qiè chén shì cháo hè!" xīn huáng dì dāng rán dà xǐ, qīn shǒu chān fú, tóng rù qǐn gōng, biàn lìng zuǒ yòu pái shàng yàn lái. kàn guān jì zhe! zhè wèi shì fù zhēng mǔ de yáng guǎng, shí yǔ chù lèi xiāng tóng, dàn hòu rén yán xí jiù shǐ, tǒng chēng tā wèi suí yáng dì, xiǎo zi biān shù lì shǐ yǎn yì, fán tǒng yī zhōng yuán de zhǔ zi, dà dū yǐ miào shì xiāng hū, suí zhǔ jiān miào shì wéi wén, dú bù chēng wéi suí wén dì, wú fēi yīn tā qiǎo xíng cuàn duó, míng wéi tǒng yī, réng yǔ sòng qí liáng chén, yì zhé tóng tú, suǒ yǐ yán lì shùn xù. zhǐ suí yáng dì shì gǔ jīn xiāng chuán, rú chū yī kǒu, yáng zì běn bú shì shèn me měi shì, xiǎo zi wèi kàn guān biàn lǎn qǐ jiàn, yě zhǐ hǎo chēng wéi yáng dì, kàn guān bú yào yí wǒ biàn lì ne. yī sú dào sú, yīng gāi rú cǐ.
却说宣华夫人,已经被烝失节,迟明起床,自思夜间情事,未免萦羞,但木已成舟,无法挽回,不如将错便错,再博新皇恩宠。主意已定,遂复重施粉泽,再画眉山,打扮得娇娇滴滴,准备那新主退朝,好去谒贺。转念一想,中冓丑事,如何对人?倘或出迎御驾,越觉惹人讥笑。乃靓妆待着,俟至傍晚,方由宫人报称驾到。宣华便含羞相迎,俯伏门前,口称:“陛下万岁,臣妾陈氏朝贺!”新皇帝当然大喜,亲手搀扶,同入寝宫,便令左右排上宴来。看官记着!这位弑父烝母的杨广,实与畜类相同,但后人沿袭旧史,统称他为隋炀帝,小子编述历史演义,凡统一中原的主子,大都以庙谥相呼,隋主坚庙谥为文,独不称为隋文帝,无非因他巧行篡夺,名为统一,仍与宋、齐、梁、陈,异辙同途,所以沿例顺叙。只隋炀帝是古今相传,如出一口,炀字本不是甚么美谥,小子为看官便览起见,也只好称为炀帝,看官不要疑我变例呢。依俗道俗,应该如此。
yáng dì jì yǔ xuān huá fū rén yàn xù, bǎ jiǔ yán huān, bèi jí wēn cún. xuān huá yì fàng kāi qíng huái, qiǎn tiāo wēi dòu, gèng jué yǐ nǐ kě rén. kuàng yáng dì lì yú zhuàng nián, chūn qiū dǐng shèng, ruò yǔ nǎi fù xiāng bǐ, fēng liú tì tǎng, shèng guò shí bèi, liǎng xià lǐ wǒ qiáo nǐ qù, fēng qíng bì lù, qiě bìng yǒu zhè hóng yǒu ér zhù zhe yǎ xìng, yì jué qíng bù zì jīn, gèng shàng wèi qǐ, jiǔ jí chè huí, liǎng rén xié shǒu rù chuáng, zài yǎn nà gāo táng gù shì, zhēn gè shì nán tān nǚ ài, bǐ zuó xiāo de kuài lè, yòu zì bù tóng. piān chén jī fù lái cuī bī, xīn tiān zǐ yòu yào shì cháo, miǎn bù dé gū fù xiāng qīn, chū lǐ guó shì. kě qiǎo yáng yuē yǐ lái fù mìng, yóu yáng dì bāo láo shù yǔ, yuē jí bài xiè ér tuì. yáng dì yì tuì rù hòu tíng, zhào yǔ yáng sù dào:" lìng dì guǒ kān dà rèn, wǒ hǎo cóng cǐ shì yōu le." kàn guān dào shì hé shì? yuán lái shǐ yuē rù dōu, biàn shì jiǎo zhào yì shā gù tài zǐ yǒng, qiě shùn biàn zhé xǐ liǔ shù yuán yán, bù dàn jiàng guān zhí jǐn xíng xuē qù, hái yào jiāng liǎng rén chōng shù lǐng nán. yáng sù qǐng fēng yǒng wèi wáng, yǎn shì rén mù, yáng dì yī le sù yì, zhuī fēng yǒng wèi fáng líng wáng, dàn réng bù wéi zhì sì.
炀帝既与宣华夫人宴叙,把酒言欢,备极温存。宣华亦放开情怀,浅挑微逗,更觉旖旎可人。况炀帝力逾壮年,春秋鼎盛,若与乃父相比,风流倜傥,胜过十倍,两下里我瞧你覷,风情毕露,且并有这红友儿助着雅兴,益觉情不自禁,更尚未起,酒即撤回,两人携手入床,再演那高唐故事,真个是男贪女爱,比昨宵的快乐,又自不同。偏晨鸡复来催逼,新天子又要视朝,免不得辜负香衾,出理国事。可巧杨约已来复命,由炀帝褒劳数语,约即拜谢而退。炀帝亦退入后庭,召语杨素道:“令弟果堪大任,我好从此释忧了。”看官道是何事?原来使约入都,便是矫诏缢杀故太子勇,且顺便谪徙柳述、元岩,不但将官职尽行削去,还要将两人充戍岭南。杨素请封勇为王,掩饰人目,炀帝依了素议,追封勇为房陵王,但仍不为置嗣。
hū yóu wài miàn chéng rù biǎo zhāng, biàn jí qǔ yuè biǎo wén, nǎi shì lán líng gōng zhǔ shǔ míng, qǐng chè miǎn gōng zhǔ míng chēng, yuàn yǔ běn fū liǔ shù tóng xǐ. yáng dì lěng xiào dào:" shì shàng yǒu zhè děng dāi nǚ ér, qiě yǔ wǒ xuān jìn lái! wǒ dāng miàn wèi yòu dǎo." yǔ fǔ shuō chū, jí yǒu nèi shì yīng shēng wǎng zhào, bú dào bàn rì, lán líng gōng zhǔ yǐ zhì, xíng guò le lǐ, yáng dì biàn quàn tā gǎi jià, gōng zhǔ dǐ sǐ bù cóng. yáng dì dà nù dào:" tiān xià qǐ wú hǎo nán zǐ? nán dào bì yǔ shù tóng xǐ me? wǒ piān bù lìng rǔ suí shù." gōng zhǔ qì dá dào:" xiān dì qiǎn qiè shì liǔ jiā, jīn shù yǒu zuì, qiè dāng cóng zuò, bù yuàn bì xià qū fǎ shēn ēn." gōng zhǔ qián céng gǎi jiào, cǐ shí hé bì yù shǒu jié, dàn lùn rén yì dāng jié qǔ, yáng jiā yǒu cǐ lìng nǚ, zú kuì ā àn. yáng dì shǐ zhōng bù yǔn, chì lìng tuì qù. lán líng gōng zhǔ hào tòng ér chū, zì yǔ liǔ shù jué bié. zhǐ chǐ tiān yá, liǎng bù xiāng jiàn, gōng zhǔ jìng yōu yù chéng zhài, xuán jí gào zhōng. lín mò shí fù shàng yí biǎo dào:" xī gòng jiāng zì shì, zhe měi qián shī, xī guī bù yán, chuán fāng wǎng gào. cǐ yǔ yì miù. qiè suī fù zuì, qiè mù gǔ rén, shēng jì bù dé cóng fū, sǐ qǐ zàng zhū liǔ shì." yáng dì lǎn biǎo yì nù, dàn shǐ yì zhū hóng dú chuān. liǔ shù yì bù dé shè hái, liú sǐ lǐng biǎo. zhè shì hòu huà bù tí.
忽由外面呈入表章,便即取阅表文,乃是兰陵公主署名,请撤免公主名称,愿与本夫柳述同徙。炀帝冷笑道:“世上有这等呆女儿,且与我宣进来!我当面为诱导。”语甫说出,即有内侍应声往召,不到半日,兰陵公主已至,行过了礼,炀帝便劝她改嫁,公主抵死不从。炀帝大怒道:“天下岂无好男子?难道必与述同徙么?我偏不令汝随述。”公主泣答道:“先帝遣妾适柳家,今述有罪,妾当从坐,不愿陛下屈法申恩。”公主前曾改醮,此时何必欲守节,但论人亦当节取,杨家有此令女,足愧阿闇。炀帝始终不允,叱令退去。兰陵公主号恸而出,自与柳述诀别。咫尺天涯,两不相见,公主竟忧郁成瘵,旋即告终。临殁时复上遗表道:“昔共姜自誓,著美前诗,息妫不言,传芳往诰。此语亦谬。妾虽负罪,窃慕古人,生既不得从夫,死乞葬诸柳氏。”炀帝览表益怒,但使瘗诸洪渎川。柳述亦不得赦还,流死岭表。这是后话不题。
qiě shuō yáng dì chì tuì gōng zhǔ, tiān sè yǐ wǎn, yòu jì qǐ nà xuān huá fū rén, piān yòu lái le yí gè měi mào gōng pín, qiě qì qiě bài, zì chēng wéi ní. yáng dì níng shén yī qiáo, nǎi shì róng huá fū rén cài shì, pín méi lèi yǎn, fǎng fú shì dài yǔ hǎi táng, suī bǐ xuān huá shāo xùn yī chóu, yě jué de shì jiān shǎo yǒu, zī sè guò rén. tiān xià hào sè de nán zǐ, wǎng wǎng dé lǒng wàng shǔ, jì yǐ wū le xuān huá, hé bù kě zài wū róng huá? dāng xià hǎo yán quàn wèi, réng jiào tā ān jū hòu gōng, jué bù kuī dài. róng huá shǐ shōu lèi tuì rù. nǎ zhī yáng dì dào le wǎn jiān, jìng duó rù róng huá gōng zhōng, yě yǔ xuān huá chù tóng yī zuò yòng. róng huá dǎn zi gèng xiǎo, qiě zhī xuān huá yǐ wèi xiān dǎo, hé fáng miǎn bù hòu chén, zàn tú mù qián kuài lè, yú shì qū cóng yì zhǐ, yě yǔ yáng dì zuò cháng yè huān. yī jiàn shuāng diāo, zhēn dà kuài shì. róng huá bèi zhēng, jiàn suí shū hòu fēi liè zhuàn, bìng fēi wú duān wū miè. yòu guò le liù qī xiāo, shǐ fèng zǐ gōng hái jīng shī, shì suí zhǔ jiān wéi wén huáng dì, miào hào gāo zǔ. zài yuè liǎng yuè, fèng zàng tài líng. tài shǐ lìng yuán chōng yòu lái xiàn yú, wèi:" xīn huáng jí wèi, yǔ dì yáo shòu mìng, nián yuè shì hé, yīng dà kāi qìng hè." dú lǐ bù shì láng xǔ shàn xīn, yǐ wéi guó āi wèi liǎo, bù yí chēng hè. yǔ wén shù sù jí shàn xīn, jìng fěng lìng yù shǐ jiāo shàng dàn zhāng. shàn xīn jiàng jí èr děng, biǎn wèi jǐ shì zhōng.
且说炀帝叱退公主,天色已晚,又记起那宣华夫人,偏又来了一个美貌宫嫔,且泣且拜,自称为尼。炀帝凝神一瞧,乃是容华夫人蔡氏,颦眉泪眼,仿佛似带雨海棠,虽比宣华稍逊一筹,也觉得世间少有,姿色过人。天下好色的男子,往往得陇望蜀,既已污了宣华,何不可再污容华?当下好言劝慰,仍叫她安居后宫,决不亏待。容华始收泪退入。哪知炀帝到了晚间,竟踱入容华宫中,也与宣华处同一作用。容华胆子更小,且知宣华已为先导,何妨勉步后尘,暂图目前快乐,于是曲从意旨,也与炀帝作长夜欢。一箭双雕,真大快事。容华被烝,见《隋书》后妃列传,并非无端污蔑。又过了六七宵,始奉梓宫还京师,谥隋主坚为文皇帝,庙号高祖。再阅两月,奉葬泰陵。太史令袁充又来献谀,谓:“新皇即位,与帝尧受命,年月适合,应大开庆贺。”独礼部侍郎许善心,以为国哀未了,不宜称贺。宇文述素嫉善心,竟讽令御史交上弹章。善心降级二等,贬为给事中。
yáng dì yòu kǒng hàn wáng liàng zuò luàn, lǚ zhēng rù cháo, dì yī dào chì zhǐ, hái shì zài yáng dì jí wèi qián, wěi tuō nǎi fù xǐ shū, shǐ chē qí jiāng jūn qū tū tōng jī qù. dì èr dào chì zhǐ, shǐ yóu yáng dì zì jǐ chū míng, nǎ zhī hàn wáng liàng shǐ zhōng jù jué, fǎn fā chū dà bīng, rě qǐ yī chǎng gǔ ròu zhàn zhēng. xiān shì liàng chū zhèn bīng zhōu, nǎi fù céng mì yù dào:" ruò yǒu xǐ shū zhào rǔ, chì zì páng dāng lìng jiā yì diǎn. yòu yǔ yù lín fú xiāng hé, fāng kě qián lái." yù lín fú xì kè yù wèi fú, shàng zuò lín xíng. jí qū tū tōng jī shū qián qù, shū zhōng yǔ qián yán bù fú, liàng zhī yǒu tā biàn, yī zài jí tōng. tōng zhōng bù tǔ shí, fāng dé qiǎn hái. zhì èr cì chuán chì, liàng yì bù kěn jiù zhēng, jí diào bīng fā nàn. tā shàng wèi shí shì nì yīn móu, zhǐ tuō yán yáng sù móu fǎn, dāng rù qīng jūn cè. zǒng guǎn sī mǎ huáng fǔ dàn qì jiàn bù cóng, wèi liàng suǒ qiú, suì qiǎn suǒ shǔ dà jiàng jūn yú gōng lǐ chū tài gǔ, jìn qū hé yáng. dà jiàng jūn qí liáng chū fǔ kǒu, jìn bī lí yáng, dà jiàng jūn liú jiàn chū jǐng xíng, jìn lüè yān zhào. zhù guó qiáo zhōng kuí chū yàn mén, bìng shǔ fǔ bīng cáo péi wén ān wèi zhù guó, shǐ yǔ zhù guó gē dān guì wáng dān děng, zhí zhǐ jīng shī. liàng zì jiǎn jīng ruì shù bǎi qí, gè dài mì, xì fù rén wéi mào. zhà chēng gōng rén hái cháng ān, jìng rù pú zhōu. chéng zhōng zhòu luàn, pú zhōu cì shǐ qiū hé, yú chéng táo qù. liàng jì dé pú zhōu, hū biàn yì qián cè, zhào hái péi wén ān. wén ān běn quàn liàng zhí dǎo cháng ān, zhōng tú wén zhào, zhǐ hǎo chí hái, rù yǔ liàng yǔ dào:" bīng yí cóng sù, běn yù chū qí bù yì, yī gǔ rù jīng, jīn wáng jì bù xíng, wén ān yòu fǎn, shǐ bǐ de zháo zhe fáng bèi, dà shì qù le." liàng jìng bù dá yán, dàn lìng wén ān wèi jìn zhōu cì shǐ, wáng dān wèi pú zhōu cì shǐ, bìng shǐ gē dān guì dǔ zhù hé qiáo, è shǒu pú zhōu. dài zhōu zǒng guǎn lǐ jǐng, qǐ bīng jù liàng, liàng qiǎn bù jiàng liú gǎo xí jǐng, wèi jǐng suǒ jué, yāo zhǎn gǎo shǒu, xuán shì chéng mén. liàng wén bào dà fèn, zài qiǎn qiáo zhōng kuí lǜ bīng sān wàn, wǎng gōng dài zhōu. dài zhōu zhàn shì, bù guò shù qiān, gèng qiě chéng yuán bù gù, bēng xiàn xiāng jì. jǐng qiě zhàn qiě zhù, huī bīng sǐ dòu, fǎn dé lǚ cuò zhōng kuí, yì rán zì gù.
炀帝又恐汉王谅作乱,屡征入朝,第一道敕旨,还是在炀帝即位前,伪托乃父玺书,使车骑将军屈突通赍去。第二道敕旨,始由炀帝自己出名,哪知汉王谅始终拒绝,反发出大兵,惹起一场骨肉战争。先是谅出镇并州,乃父曾密谕道:“若有玺书召汝,敕字旁当另加一点。又与玉麟符相合,方可前来。”玉麟符系刻玉为符,上作麟形。及屈突通赍书前去,书中与前言不符,谅知有他变,一再诘通。通终不吐实,方得遣还。至二次传敕,谅益不肯就征,即调兵发难。他尚未识弑逆阴谋,只托言杨素谋反,当入清君侧。总管司马皇甫诞泣谏不从,为谅所囚,遂遣所署大将军余公理出太谷,进趋河阳。大将军綦良出滏口,进逼黎阳,大将军刘建出井陉,进略燕赵。柱国乔钟葵出雁门,并署府兵曹裴文安为柱国,使与柱国纥单贵王聃等,直指京师。谅自简精锐数百骑,各戴羃,系妇人帷帽。诈称宫人还长安,径入蒲州。城中骤乱,蒲州刺史邱和,逾城逃去。谅既得蒲州,忽变易前策,召还裴文安。文安本劝谅直捣长安,中途闻召,只好驰还,入与谅语道:“兵宜从速,本欲出其不意,一鼓入京,今王既不行,文安又返,使彼得着着防备,大事去了。”谅竟不答言,但令文安为晋州刺史,王聃为蒲州刺史,并使纥单贵堵住河桥,扼守蒲州。代州总管李景,起兵拒谅,谅遣部将刘暠袭景,为景所觉,邀斩暠首,悬示城门。谅闻报大愤,再遣乔钟葵率兵三万,往攻代州。代州战士,不过数千,更且城垣不固,崩陷相继。景且战且筑,麾兵死斗,反得屡挫钟葵,屹然自固。
zhè xiāo xī chuán dá suí tíng, yáng dì shāng zhū yáng sù. sù cóng róng dìng jì, zì qǐng yī xíng. guǒ rán lǎo jiàng shàn móu, fèng mìng jiù dào, dàn lǜ qīng qí wǔ qiān, yè zhì hé bīn, shōu de shāng gǔ chuán shù bǎi sōu, xí cǎo zài bīng, qiāo qiāo de dù wǎng pú zhōu. gē dān guì wèi zēng yù bèi, tiān míng fāng qǐ, yǐ bèi yáng sù bīng dēng àn shā rù, cāng cù yù dí, rú hé jiāo fēng? bù yóu de yí hòng ér sàn. gē dān guì pǐ mǎ táo guī. sù jìn pú zhōu chéng xià, wáng dān liào zhī nán shǒu, biàn jí chū jiàng. zhēn shì yì dé yì shī. sù rù chéng ān mín, shàng shū bào jié, yǒu zhào zhào sù hái cháo, shòu sù wèi bīng zhōu dào héng jūn zǒng guǎn, jiān hé běi dào ān fǔ dà shǐ, tǒng zhe dà jūn, zài chū tǎo liàng. liàng wén suí jūn dà jǔ, nǎi zì wǎng jiè zhōu dǔ yù, lìng fǔ zhǔ bù dòu lú yù, jí zǒng guǎn zhū tāo liú shǒu. yù wèi liàng fēi xiōng, cháng zǔ liàng qǐ bīng, liàng bù néng yòng, yù sī yǔ dì yì dào:" wǒ pǐ mǎ guī cháo, yì dé miǎn huò, dàn zhǐ wèi shēn jì, fēi wéi guó jì, bù ruò qiě jìng shǒu dài biàn." jí liú shǒu bīng zhōu, zhào tāo yǔ yǔ dào:" hàn wáng gòu nì, bài bù xuán zhǒng, wǒ bèi qǐ kě zuò shòu yí miè, gū fù guó jiā? dāng yǔ jūn chū bīng jù jué, bù lìng pàn wáng rù chéng." tāo dà jīng dào:" wáng yǐ dà shì fù wǒ èr rén, zěn de yǒu cǐ yì yǔ?" yīn fú yī jìng qù. yù jiàn tāo bù kěn xiāng cóng, jìng rě dòng shā xīn, lì lǜ zuǒ yòu zhuī tāo, bǎ tā shā sǐ. yòu cóng yù zhōng shì chū huáng fǔ dàn, xié shāng jūn shì, qiě yǔ kāi fǔ yí tóng sān sī sù qín wǔ děng, bì chéng jù liàng. yù shì yǒu dà yì miè qīn zhī zhì, dàn gān zhù xiāo jìng, yì bù zú qǔ. bù shǔ wèi dìng, yǐ yǒu rén jí wǎng bào liàng, liàng huāng máng yǐn hái, xī mén shǒu zú, nà liàng rù chéng, yù yǔ dàn jù bèi shā sǐ.
这消息传达隋廷,炀帝商诸杨素。素从容定计,自请一行。果然老将善谋,奉命就道,但率轻骑五千,夜至河滨,收得商贾船数百艘,席草载兵,悄悄的渡往蒲州。纥单贵未曾预备,天明方起,已被杨素兵登岸杀入,仓猝遇敌,如何交锋?不由的一哄而散。纥单贵匹马逃归。素进蒲州城下,王聃料知难守,便即出降。真是易得易失。素入城安民,上书报捷,有诏召素还朝,授素为并州道行军总管,兼河北道安抚大使,统着大军,再出讨谅。谅闻隋军大举,乃自往介州堵御,令府主簿豆卢毓,及总管朱涛留守。毓为谅妃兄,尝阻谅起兵,谅不能用,毓私语弟懿道:“我匹马归朝,亦得免祸,但只为身计,非为国计,不若且静守待变。”及留守并州,召涛与语道:“汉王构逆,败不旋踵,我辈岂可坐受夷灭,辜负国家?当与君出兵拒绝,不令叛王入城。”涛大惊道:“王以大事付我二人,怎得有此异语?”因拂衣径去。毓见涛不肯相从,竟惹动杀心,立率左右追涛,把他杀死。又从狱中释出皇甫诞,协商军事,且与开府仪同三司宿勤武等,闭城拒谅。毓似有大义灭亲之志,但甘助枭獍,亦不足取。部署未定,已有人急往报谅,谅慌忙引还,西门守卒,纳谅入城,毓与诞俱被杀死。
liàng jiāng yú gōng lǐ, zì tài xíng xià hé nèi, zhèng zhí suí xíng jūn zǒng guǎn shǐ xiáng, chū shǒu hé yīn. xiáng yǔ jūn lì dào:" yú gōng lǐ qīng shuài wú móu, qiě shì zhòng shēng jiāo, ruò néng zhì qǔ, yī zhàn jiù kě pò miè ne." yīn jù zhōu nán àn, yáng yù dù bīng, zì lǜ jīng ruì qián chū xià liú, chéng yè dù hé. gōng lǐ zhǐ fáng nán àn dù bīng, jù zhòng dǐ yù, nǎ zhī xiáng cóng páng miàn shā dào, yī shí cuò shǒu bù jí, jí bèi dǎo luàn duì wǔ, zài jiā duì miàn suí jūn, chéng jī jí dù, yě lái jiā gōng gōng lǐ. gōng lǐ táo mìng yào jǐn, dāng jí fǎn bēn, yú zhòng sǐ le yī bàn, táo qù yī bàn. xiáng dōng xiàng lí yáng, liàng jiāng qí liáng, fāng cóng fǔ kǒu gōng lí zhōu, tún bīng bái mǎ jīn, yī wén gōng lǐ bài hái, xiáng jūn yǎn zhì, biàn xià dé hún dǎn fēi yáng, bù zhàn zì kuì. wéi dài zhōu chéng shàng zài wéi zhōng, lǐ jǐng yǔ qiáo zhōng kuí, xiāng chí yuē yī yuè yǒu yú. shuò zhōu cì shǐ yáng yì chén, fèng chì wǎng yuán, dào chū xī xíng, wén zhōng kuí yí bīng nì jī, zì gù huī xià bīng guǎ, kǒng bù néng dí, nǎi xiǎng chū yī fǎ, xī qǔ jūn zhōng niú lǘ, de shù qiān tóu, fù lìng shù bǎi rén gè chí yī gǔ, qián nì jiàn gǔ jiān, rán hòu jìn jī qiáo zhōng kuí. shí yǐ tiān wǎn, liǎng jūn chū jiāo, yì chén mìng gǔ zhōng fú bīng, qū zhe niú lǘ, míng gǔ jí jìn, dùn shí chén āi bì tiān, xuān shēng dòng dì. zhōng kuí jūn yí shì fú bīng, yòu jiān tiān sè jiāng hūn, wú cóng xì biàn, bù yóu de fēn fēn dào tuì. yì chén fù zòng bīng fèn jī, dà pò zhōng kuí, zhōng kuí luò huāng cuàn qù, dài zhōu jiě wéi. yáng sù yǐn bīng sì wàn, yán tú zhāo xiáng. jìn jiàng lǚ sān zhōu, jù xiàng jūn qián tóu chéng. liàng qiǎn bù jiàng zhào zi kāi, yōng zhòng shí wàn, zhà duàn jìng lù, tún jù gāo bì, liè yíng yán wǔ shí lǐ. sù lìng zhū jiàng gōng zhà, zì yǐn qí bīng qián rù huò shān, pān téng yuán gé, chuān chū qián gǔ, dé rào zhì zhào zi kāi jūn hòu miàn, jī gǔ zòng huǒ, zhí dǎo zi kāi gè yíng. zi kāi bù zhī suǒ wéi, huī zhòng jí dùn, zì xiāng róu tà, shā shāng zhì shù wàn rén.
谅将余公理,自太行下河内,正值隋行军总管史祥,出守河阴。祥语军吏道:“余公理轻率无谋,且恃众生骄,若能智取,一战就可破灭呢。”因具舟南岸,佯欲渡兵,自率精锐潜出下流,乘夜渡河。公理只防南岸渡兵,聚众抵御,哪知祥从旁面杀到,一时措手不及,即被捣乱队伍,再加对面隋军,乘机急渡,也来夹攻公理。公理逃命要紧,当即返奔,余众死了一半,逃去一半。祥东向黎阳,谅将綦良,方从滏口攻黎州,屯兵白马津,一闻公理败还,祥军掩至,便吓得魂胆飞扬,不战自溃。惟代州城尚在围中,李景与乔钟葵,相持约一月有余。朔州刺史杨义臣,奉敕往援,道出西陉,闻钟葵移兵逆击,自顾麾下兵寡,恐不能敌,乃想出一法,悉取军中牛驴,得数千头,复令数百人各持一鼓,潜匿涧谷间,然后进击乔钟葵。时已天晚,两军初交,义臣命谷中伏兵,驱着牛驴,鸣鼓疾进,顿时尘埃蔽天,喧声动地。钟葵军疑是伏兵,又兼天色将昏,无从细辨,不由的纷纷倒退。义臣复纵兵奋击,大破钟葵,钟葵落荒窜去,代州解围。杨素引兵四万,沿途招降。晋、绛、吕三州,俱向军前投诚。谅遣部将赵子开,拥众十万,栅断径路,屯踞高壁,列营延五十里。素令诸将攻栅,自引奇兵潜入霍山,攀藤援葛,穿出前谷,得绕至赵子开军后面,击鼓纵火,直捣子开各营。子开不知所为,麾众亟遁,自相蹂踏,杀伤至数万人。
liàng dé zi kāi bài bào, hěn shì jīng huáng, sōu kuò bù xià bīng shì, shàng yǒu shí wàn rén, nǎi xī zhòng chū chéng, wǎng dǔ sōng zé. huì qiū yǔ lián mián, bù biàn xíng jūn, liàng yù yǐn jūn tuì huán, zī yì cān jūn wáng kuǐ dào:" yáng sù xuán jūn shēn rù, shì mǎ pí bì, wáng lǜ ruì qí wǎng jī, dìng kě dé shèng. jīn wèi zhàn xiān qiè, náo dòng zhòng xīn, dài sù jūn cháng qū dào lái, hé rén zài wèi wáng xiào lì ne?" liàng bù néng yòng, jìng tuì bǎo qīng yuán. jì bù cóng péi wén ān, yòu bù cóng wáng kuǐ, zěn de bù bài? wáng kuǐ wèi liáng cháo wáng sēng biàn zi, pō yǒu zhì lüè, yīn jiàn liàng bù kěn yī yì, tuì huí jiè zǐ dào:" hàn wáng bì bài, rǔ yí suí wǒ, miǎn wèi suǒ qín." suì mì zhěng xíng zhuāng, sì jī qián dùn. hái yǒu chén shì jiù jiāng xiāo mó hē, yì suí liàng huī xià, nián yǐ qī shí yǒu sān, liàng yǐ ruò cháng chéng, jí sù jūn jìn bī, mó hē lǜ zhòng chū zhàn, jiàng shì jù wú dòu zhì, dān kào yí gè lǎo mó hē, yǒu hé yòng chǔ, fǎn bèi sù jūn qín qù. liàng qì le qīng yuán, zǒu bǎo jìn yáng. tā běn lái zhàng zhe wáng kuǐ xiāo mó hē liǎng rén, piān piān yī dùn yī qín, hài de liǎng bì jù shī, bù yóu de jiāo zhuó yì cháng. sù jūn yòu chéng shèng gōng chéng, wéi dé tiě tǒng xiāng sì, yǎn jiàn de zhāo bù bǎo mù, zhǐ de dēng chéng qǐng xiáng. sù yǔn tā miǎn sǐ, liàng jí kāi chéng yíng sù, sù xì liàng sòng cháng ān, zài fēn bīng sōu bǔ yú dǎng, huò jiàng huò zhū, xī shǔ dàng píng. wáng kuǐ yù chū bēn tū jué, lù gěng dào jué, zì zhī bù miǎn, yīn jí zì wěn wéi zhǔ zi wù wǎng gù rén jiā. kuǐ zi jiù shí kū zhōng, yì mái fù shī, zì zài shān gǔ nèi duǒ bì shù rì, wú cóng dé shí, bù dé yǐ wéi le fù xùn, chū fǎng gù rén. guǒ rán bèi gù rén qín xiàn jūn qián, bìng yīn cǐ huò dé kuǐ shī, yī bìng zài jìn yáng xiāo shǒu. xiāo mó hē yì jí fú zhū, qī zǐ jí mò. bù zhī tā jì qī róng sè, yòu réng yī jiù fǒu? bīng zhōu lì mín, zuò liàng sǐ xǐ, gòng èr shí yú wàn jiā. liàng suī dé miǎn xíng, zhōng fèi wèi shù rén, yōu gù bié shì, jìng zhì yǔ sǐ. suí wén wǔ zǐ, chú yáng dì guǎng wài, yǐ sǐ sān rén, wéi shǔ wáng xiù fèi gù rú chū, shàng wèi zāo hài, qí hòu zài biǎo.
谅得子开败报,很是惊惶,搜括部下兵士,尚有十万人,乃悉众出城,往堵嵩泽。会秋雨连绵,不便行军,谅欲引军退还,谘议参军王頍道:“杨素悬军深入,士马疲敝,王率锐骑往击,定可得胜。今未战先怯,挠动众心,待素军长驱到来,何人再为王效力呢?”谅不能用,竟退保清源。既不从裴文安,又不从王頍,怎得不败?王頍为梁朝王僧辩子,颇有智略,因见谅不肯依议,退回诫子道:“汉王必败,汝宜随我,免为所擒。”遂密整行装,伺机潜遁。还有陈氏旧将萧摩诃,亦随谅麾下,年已七十有三,谅倚若长城,及素军进逼,摩诃率众出战,将士俱无斗志,单靠一个老摩诃,有何用处,反被素军擒去。谅弃了清源,走保晋阳。他本来仗着王頍、萧摩诃两人,偏偏一遁一擒,害得两臂俱失,不由的焦灼异常。素军又乘胜攻城,围得铁桶相似,眼见得朝不保暮,只得登城请降。素允他免死,谅即开城迎素,素系谅送长安,再分兵搜捕余党,或降或诛,悉数荡平。王頍欲出奔突厥,路梗道绝,自知不免,因即自刎;惟嘱子勿往故人家。頍子就石窟中,瘗埋父尸,自在山谷内躲避数日,无从得食,不得已违了父训,出访故人。果然被故人擒献军前,并因此获得頍尸,一并在晋阳枭首。萧摩诃亦即伏诛,妻子籍没。不知他继妻容色,又仍依旧否?并州吏民,坐谅死徙,共二十余万家。谅虽得免刑,终废为庶人,幽锢别室,竟致瘐死。隋文五子,除炀帝广外,已死三人,惟蜀王秀废锢如初,尚未遭害,俟后再表。
qiě shuō yáng dì jì dé píng bīng zhōu, yòu hǎo zì yì yín lè, zuò xiǎng tài píng. wéi xuān huá róng huá liǎng fū rén, jiū bù biàn míng mù zhāng dǎn, shōu wèi pín yù, zhǐ hǎo lìng zhī chū jū bié gōng, yǒu shí sī wǎng xù huān, què bèi xiāo fēi qiáo tòu jī guān, lěng jī rè fěng, shuō de tiān liáng fā xiàn, yě jué huái cán. zì sī mèn zuò shēn gōng, tài wú xìng wèi, yīn yù chū wài xún yóu, kě qiǎo shù shì zhāng chóu tài yì, cì zhǐ xī chǒng, shàng yán:" yōng zhōu dì jū yǒu wèi, yǒu shì shǔ jīn, yǔ bì xià mù mìng xiāng chōng, bù yí jiǔ jū. qiě chèn wén yǒu yún:' xiū zhì luò yáng hái jìn jiā,' bì xià hé bù yíng luò yīng chèn." yáng dì dà xǐ, jí liú zhǎng zǐ jìn wáng zhāo jū shǒu cháng ān, zì lǜ fēi pín wáng gōng děng, wǎng xìng luò yáng, yī miàn fā dīng fū shù shí wàn, jué qiàn wèi fáng, zì lóng mén zhí dá shàng luò, zé yào zhì guān, jiè zī shǒu yù. yòu gǎi luò yáng wèi dōng jīng, yíng jiàn gōng què. dāng shí shàng yǒu yǔ shē níng jiǎn de chì wén, qī rén ěr mù, yī bān qū yì féng yíng de guān lì, fèng mìng jiān gōng, zhòu yè gǎn zhù, xiān chuàng zào le jǐ zuò dà shà, zuò wéi xíng gōng, yǐ biàn zhù bì. yáng dì jiù cǐ jū zhù, guò le cán dōng.
且说炀帝既得平并州,又好恣意淫乐,坐享太平。惟宣华、容华两夫人,究不便明目张胆,收为嫔御,只好令之出居别宫,有时私往续欢,却被萧妃瞧透机关,冷讥热讽,说得天良发现,也觉怀惭。自思闷坐深宫,太无兴味,因欲出外巡游,可巧术士章仇太翼,伺旨希宠,上言:“雍州地居酉位,酉是属金,与陛下木命相冲,不宜久居。且谶文有云:‘修治洛阳还晋家,’陛下何不营洛应谶。”炀帝大喜,即留长子晋王昭居守长安,自率妃嫔王公等,往幸洛阳,一面发丁夫数十万,掘堑为防,自龙门直达上洛,择要置关,借资守御。又改洛阳为东京,营建宫阙。当时尚有与奢宁俭的敕文,欺人耳目,一班曲意逢迎的官吏,奉命监工,昼夜赶筑,先创造了几座大厦,作为行宫,以便驻跸。炀帝就此居住,过了残冬。
cì nián yuán dàn, biàn zài háng gōng shòu cháo, gǎi yuán dà yè, dà shè tiān xià, lì xiāo fēi wèi huáng hòu, bìng shǐ shì chén jī chì zhì cháng ān, lì jìn wáng zhāo wèi huáng tài zǐ, shòu yǔ wén shù wèi zuǒ wèi dà jiàng jūn, guō yǎn wèi zuǒ wǔ wèi dà jiàng jūn, yú zhòng wén wèi yòu wèi dà jiàng jūn, gǎi yù zhōu wèi qín zhōu, luò zhōu wèi yù zhōu, fèi zhū zhōu zǒng guǎn fǔ. guò le liǎng sān xún, yáng sù zì bīng zhōu hái cháo, jìn yè xíng zài, yīn chì yǒu sī dà chén jīn bǎo qì wán, jǐn cǎi chē mǎ, yǐn sù jí cóng jūn yǒu gōng zhū jiàng shì, bān liè diàn qián, lìng qí zhāng gōng niú hóng xuān zhào, jìn sù wèi shàng shū lìng, tè gěi shàng shǎng. zhū jiàng yī cì jìn zhì, shǎng lài yǒu chà. cái yuè piàn shí, yǐ jiāng suǒ chén gè wù, fēn gěi wú yí, dà zhòng tǒng kòu shǒu xiè ēn, huān hū wàn suì. yáng dì yì xīn rán dà yuè, nǎi mìng sù wèi dōng jīng zǒng jiān gōng, shèng zào gōng shì, sì chù zhào mù gōng yì, duō zhì èr bǎi wàn rén, bǎi dǔ jiē xìng, zhòng qíng yì jǔ, yuē yuè yuè yú, biàn yǐ zào chéng xǔ duō wū yǔ, tǒng shì guī mó hóng chǎng, zhì dù yù huáng. yáng dì yīn dōng jīng rén shǎo, wèi miǎn xiāo tiáo, nǎi xǐ luò zhōu guō nèi jū mín, jí zhū zhōu fù shāng dà jiǎ, fán shù wàn hù, jǐn zhì gōng páng jū zhù, wèi chéng yí gè fán huá shèng dì, fù shù míng qū. yòu xián yáng sù suǒ zhù gōng shì, suī rán kuān zhǎn, wèi jìn měi lì, fù mìng jiāng dà jiàng yǔ wén kǎi, yǔ nèi shǐ shè rén fēng dé yí, lìng zào lí gōng, zài qiú jīng měi. kǎi yǔ dé yí, shì suí cháo zhù míng de nìng chén, yī fèng mìng lìng, biàn zhì luò shuǐ nán bīn, xiāng dù xíng shì, pì dì shù shí lǐ, yí nán zhí zhì zào zhāng, zào qǐ dì pán, dà xīng tǔ mù, yī miàn chāi rén fēn wǎng dōng nán, xuǎn bàn qí cái yì shí, lù lù yòng fū, shuǐ lù yòng zhōu, suǒ yǒu jiāng lǐng yǐ nán, shuǐ lù shū yùn, luò yì bù jué. hái yào mì qǔ qí huā jiā mù, zhēn qín yì shòu, bù lùn hǎi nèi hǎi wài, dàn jiào guǎ èr shǎo shuāng, zǒng yào cǎi xuǎn lái zuò wéi diǎn zhuì. kàn guān! shì xiǎng wèi le yī zuò lí gōng, xū fèi cái lì duō shǎo, bú yào shuō jǐ shí wéi de dà shù, sān wǔ zhàng de dà shí, bān yùn jiān nán, jiù shì yī cǎo yī mù, yī qín yī shòu, yě bù zhī mí fèi ruò gān qián liáng, lèi sǐ ruò gān xìng mìng, fāng cái dé dào luò yáng. yǔ wén kǎi fēng dé yí liǎng rén, zhǐ gù yáng dì kuài yì, bù guǎn nà mín jiān sǐ huó, fǔ cáng kōng xū, hǎo róng yì zào jiù yī zuò gōng shì, shàng biǎo gào jùn, qǐng yù jià qīn xìng luò chéng. yáng dì jí rì wǎng yuè, yóu kǎi yǔ dé yí yíng rù, dōng tiào xī zhǔ, duān dì shì jīn huī yù yìng, cuì rào zhū wéi, dāng xià xiào yǔ èr rén dào:" cóng qián jiāng nán de lín chūn jié qǐ, nǎ yǒu zhè bān fù lì! shì cǐ huá shà, fāng qiè zhèn xīn. èr qīng gōng láo, chéng bù xiǎo le." kǎi yǔ dé yí, máng jí bài xiè. yáng dì liú gōng shù rì, yī yī yóu shǎng, wú bù hé yì, suì dìng míng wéi xiǎn rén gōng, qiě mìng huáng hòu fēi pín děng, gài xíng qiān rù, suǒ xìng jiù cǐ ān jū.
次年元旦,便在行宫受朝,改元大业,大赦天下,立萧妃为皇后,并使侍臣赍敕至长安,立晋王昭为皇太子,授宇文述为左卫大将军,郭衍为左武卫大将军,于仲文为右卫大将军,改豫州为溱州,洛州为豫州,废诸州总管府。过了两三旬,杨素自并州还朝,进谒行在,因敕有司大陈金宝器玩,锦彩车马,引素及从军有功诸将士,班列殿前,令奇章公牛弘宣诏,进素为尚书令,特给上赏。诸将依次进秩,赏赉有差。才阅片时,已将所陈各物,分给无遗,大众统叩首谢恩,欢呼万岁。炀帝亦欣然大悦,乃命素为东京总监工,盛造宫室,四处召募工役,多至二百万人,百堵皆兴,众擎易举,约阅月余,便已造成许多屋宇,统是规模闳敞,制度矞皇。炀帝因东京人少,未免萧条,乃徙洛州郭内居民,及诸州富商大贾,凡数万户,尽至宫旁居住,蔚成一个繁华胜地,富庶名区。又嫌杨素所筑宫室,虽然宽展,未尽美丽,复命将大匠宇文恺,与内史舍人封德彝,另造离宫,再求精美。恺与德彝,是隋朝著名的佞臣,一奉命令,便至洛水南滨,相度形势,辟地数十里,迤南直至皂漳,造起地盘,大兴土木,一面差人分往东南,选办奇材异石,陆路用夫,水路用舟,所有江岭以南,水陆输运,络绎不绝。还要觅取奇花佳木,珍禽异兽,不论海内海外,但教寡二少双,总要采选来作为点缀。看官!试想为了一座离宫,须费财力多少,不要说几十围的大术,三五丈的大石,搬运艰难,就是一草一木,一禽一兽,也不知糜费若干钱粮,累死若干性命,方才得到洛阳。宇文恺、封德彝两人,只顾炀帝快意,不管那民间死活,府藏空虚,好容易造就一座宫室,上表告竣,请御驾亲幸落成。炀帝即日往阅,由恺与德彝迎入,东眺西瞩,端的是金辉玉映,翠绕珠围,当下笑语二人道:“从前江南的临春结绮,哪有这般富丽!似此华厦,方惬朕心。二卿功劳,诚不小了。”恺与德彝,忙即拜谢。炀帝留宫数日,一一游赏,无不合意,遂定名为显仁宫,且命皇后妃嫔等,概行迁入,索性就此安居。
xiāo hòu běn hòu liáng zhǔ xiāo kuī nǚ ér, cái sè jiān yōu, yě shì gè gōng wéi qiáo chǔ, shì nǚ bān tóu, píng shí yǔ yáng dì hěn shì ēn ài, cóng wèi fǎn mù, cǐ wài yǒu jǐ gè fēi pín, tǒng shēng de chuò yuē duō zī, yáng dì dé le zhè bān qī qiè, yě hǎo suàn shì rén shēng yàn fú. tā hū rán jì qǐ xuān huá fū rén, bù jué yì xǐ wèi chóu, zhěng rì lǐ méi tóu bù zhǎn, hǎo sì yǒu yī zhuāng jué dà xīn shì, guà zài miàn shàng. xiāo hòu sù lái wǎn shùn, duō fāng yíng hé, zǒng wèi dé yáng dì huān xīn, zhì zài sān yán jí, fāng yóu yáng dì tǔ chū shí qíng. xiāo hòu wēi xiào dào:" qiè hái dào shì shèn me dà shì, yuán lái wèi cǐ. bì xià jì bù rěn gē shè, qiè ruò zài lái zǔ náo, biàn biàn yí gè dù fù le. hǎo zài cǐ chù bú shì cháng ān, qǐng qiǎn shǐ mì zhào rù gōng, liáo wèi shèng huái." yáng dì dà xǐ chēng xiè, jí zhe nèi shǐ fēi mǎ rù dōu, wǎng yíng xuān huá. xuān huá zhèng jū xiān dōu gōng, suī jué jì mò guǎ huān, què huán qīng xián zì zài, piān yóu nèi shǐ dào lái, cù tā yìng zhào, tā zhǐ de zhòng jiā zhuāng shì, chū chéng qīng yú, jiān chéng zhì luò yáng xiǎn rén gōng. yáng dì zhèng yǔ xiāo hòu wǎn yàn, dé wén xuān huá dào lái, dāng jí qǐ zuò xiāng jiàn, bù dài xuān huá bài xià, zǎo yǐ jiāng tā chān zhù, wò shǒu wèi wèn. xuān huá jiàn xiāo hòu zài páng, biàn yòng mù shì yì, qǐng yáng dì fàng shǒu, rán hòu zhì xiāo hòu miàn qián, qū xī yè hè. kuī tā hòu liǎn. xiāo hòu suī bù qiè yì, dàn jì xǔ yáng dì xuān zhào, bù rú mài gè rén qíng, qǐ shēn hái le bàn lǐ, bìng lìng shì nǚ fú qǐ xuān huá, yī tóng shì yǐn. xí jiān yǒu tán yǒu xiào, dùn lìng yáng dì xīn huā nù kāi, kuān yǐn le hǎo jǐ gōng, lián xuān huá yě guàn gè bàn hān. xiāo hòu lè de zuò měi, dài zhì jiǔ lán xí chè, biàn lìng gōng nǚ zhǎng dēng, jiāng yáng dì xuān huá liǎng rén, sòng rù bié gōng. jiǔ hàn féng gān, lè bù shèng yán. zì shì jīn rì shǎng huā, míng rì wán yuè, yǐn jiǔ fù shī, bèi jí yú kuài.
萧后本后梁主萧岿女儿,才色兼优,也是个宫闱翘楚,士女班头,平时与炀帝很是恩爱,从未反目,此外有几个妃嫔,统生得绰约多姿,炀帝得了这般妻妾,也好算是人生艳福。他忽然记起宣华夫人,不觉易喜为愁,整日里眉头不展,好似有一桩绝大心事,挂在面上。萧后素来婉顺,多方迎合,总未得炀帝欢心,至再三研诘,方由炀帝吐出实情。萧后微笑道:“妾还道是甚么大事,原来为此。陛下既不忍割舍,妾若再来阻挠,便变一个妒妇了。好在此处不是长安,请遣使密召入宫,聊慰圣怀。”炀帝大喜称谢,即着内使飞马入都,往迎宣华。宣华正居仙都宫,虽觉寂寞寡欢,却还清闲自在,偏由内使到来,促她应召,她只得重加妆饰,出乘轻舆,兼程至洛阳显仁宫。炀帝正与萧后晚宴,得闻宣华到来,当即起座相见,不待宣华拜下,早已将她搀住,握手慰问。宣华见萧后在旁,便用目示意,请炀帝放手,然后至萧后面前,屈膝谒贺。亏她厚脸。萧后虽不惬意,但既许炀帝宣召,不如卖个人情,起身还了半礼,并令侍女扶起宣华,一同侍饮。席间有谈有笑,顿令炀帝心花怒开,宽饮了好几觥,连宣华也灌个半酣。萧后乐得做美,待至酒阑席撤,便令宫女掌灯,将炀帝、宣华两人,送入别宫。久旱逢甘,乐不胜言。自是今日赏花,明日玩月,饮酒赋诗,备极愉快。
wéi xiǎn rén gōng zhōng de huā mù, duō bàn cóng jiāng nán cǎi lái, yáng dì shì gè tān de wú yàn de zhǔ zi, yǒu le zhè zhǒng, hái xiǎng nà zhǒng, zì sī jiāng nán shān shuǐ, bǐ luò yáng hái yào xiù lì, kuàng qiě liù cháo jīn fěn, chuán bō yī shí, cóng qián píng chén shí hòu, hái xiǎng zuò xiē míng yù, bù biàn liú liàn jiāng nán, cǐ shí guì wèi tiān zǐ, dòng zuò rèn qíng, hé fáng jiè míng xún shòu, yī yóu jiāng huái. dàn yào qù xún xìng, yě xū pū pái yī fān jú miàn, fāng xiǎn de huáng dì wēi fēng. dāng xià chuán chū zhào zhǐ, wèi jiāng xún lì huái hǎi, guān fēng wèn sú. cǐ zhào yī xià, nà yǔ wén kǎi fēng dé yí děng biàn zhēng lái xiàn yán, huò shuō shì rú hé tōng dào, huò shuō shì rú hé dēng chéng. dú yǒu shàng shū yòu chéng huáng fǔ yì wèi:" lù xíng bù biàn, xū yóu shuǐ lù nán xià, fāng kě yán tú guān lǎn, bù zhì láo kǔ. wéi jiāng hé jù xiàng dōng liú, yù yào nán běi tōng dào, bì xū kāi tōng jì qú, yǐn gǔ luò shuǐ dá hé, zài yǐn hé shuǐ rù biàn, yǐn biàn rù sì, cái dé yǔ huái shuǐ xiàng tōng." kàn guān! nǐ xiǎng rú yì suǒ yán, zhè yàng de kāi záo gōng chéng, suǒ xū jǐ hé? yáng dì yě bù guǎn cái lì, dàn jiào yǒu shuǐ kě tōng, biàn jí zhào bàn. huáng fǔ yì dāng rán jiān gōng, fā dīng bǎi wàn, yī zhào zì jǐ de tiáo chén, zhú duàn kāi jué hái yào gōu tōng jiāng huái, fā mín shí wàn, shū záo hán gōu, zhí dá jiāng dū, gōu guǎng sì shí bù, páng zhù yù dào, biàn zhí yáng liǔ, qiě zì cháng ān zhì jiāng dū, měi gé bǎi lǐ, zhù yī xíng gōng, zǒng jì dé sì shí yú suǒ. gèng yóu huáng mén shì láng wáng hóng děng, fèng qiǎn nán xià, tè wǎng jiāng nán dū zào lóng zhōu, jí zá chuán shù shí sōu. jùn xiàn dāng chāi, rén mín zhí yì, yǐ shì tòng kǔ de hěn zài jiā zhè bān jù gōng, xū xiàn rì gào jùn, cháo yè dū cù, bù dé shǎo yán, kě lián zhè bān gōng yì, bù shèng láo kǔ, wǎng wǎng jiāng bì dào páng, zuò le xǔ duō wú gào yuān hún. xiǎo zi yǒu shī tàn dào:
惟显仁宫中的花木,多半从江南采来,炀帝是个贪得无厌的主子,有了这种,还想那种,自思江南山水,比洛阳还要秀丽,况且六朝金粉,传播一时,从前平陈时候,还想做些名誉,不便留恋江南,此时贵为天子,动作任情,何妨借名巡狩,一游江淮。但要去巡幸,也须铺排一番局面,方显得皇帝威风。当下传出诏旨,谓将巡历淮海,观风问俗。此诏一下,那宇文恺、封德彝等便争来献言,或说是如何通道,或说是如何登程。独有尚书右丞皇甫议谓:“陆行不便,须由水路南下,方可沿途观览,不致劳苦。惟江河俱向东流,欲要南北通道,必须开通济渠,引谷洛水达河,再引河水入汴,引汴入泗,才得与淮水相通。”看官!你想如议所言,这样的开凿工程,所需几何?炀帝也不管财力,但教有水可通,便即照办。皇甫议当然监工,发丁百万,依照自己的条陈,逐段开掘;还要沟通江淮,发民十万,疏凿邗沟,直达江都,沟广四十步,旁筑御道,遍植杨柳,且自长安至江都,每隔百里,筑一行宫,总计得四十余所。更由黄门侍郎王弘等,奉遣南下,特往江南督造龙舟,及杂船数十艘。郡县当差,人民执役,已是痛苦得很;再加这般巨工,须限日告竣,朝夜督促,不得少延,可怜这班工役,不胜劳苦,往往僵毙道旁,做了许多无告冤魂。小子有诗叹道:
shuāi cháo zhèng lìng bàn fán kē, bù shì suí jiā yì gèng duō
衰朝政令半烦苛,不似隋家役更多;
zhù shì kāi qú chéng guàn shì, kě lián mín xuè yǐ chéng hé!
筑室开渠成惯事,可怜民血已成河!
yáng dì rú cǐ láo mín, què yǒu yī wèi lǎo nián zǎi xiàng, bù shèn zàn chéng, yì yù rù gōng jiàn zǔ, kě qiǎo yáng dì zhào tā rù yàn, wèi zhī néng fǒu zhí yán, qiě zhì xià huí zài xiáng.
炀帝如此劳民,却有一位老年宰相,不甚赞成,意欲入宫谏阻,可巧炀帝召他入宴,未知能否直言,且至下回再详。
hàn wáng liàng qǐ bīng jìn yáng, bù tǎo yáng guǎng, dú tǎo yáng sù, shǐ móu yǐ wù. huò zhě wèi liàng wèi shí shì nì qíng shì, bù néng wú duān zuì guǎng, shì yǐ, rán chì shū bù fú, qí yóu yú yáng zhī jiǎo shàn, yǐ kě gài jiàn. kuàng tài zǐ bèi fèi, shǔ wáng zāo chù, huò jiē qǐ zì yáng guǎng yī rén, yù jiā zhī zuì, qǐ yóu huàn wú cí hū? péi wén ān quàn liàng zhí dǎo jīng shī, míng yǐ bù zhèng, yǐ fēi shèng suàn, zhì wáng kuǐ zhī qǐng wèi gū zhù, gèng bù zú dào, wú guài qí yī bài tú dì yě. yáng dì wèi zēng gǎi yuán, biàn jí xìng luò, mìng yǐ luò yáng wèi dōng jīng. fū chéng zhōu dìng dǐng, céng shè péi dū, yóu hòu zhuī qián, fēi bù zú fǎ, dàn jī ruò xiāng tóng, xīn zé dà yì, yáng dì wèi yín chǐ jì, qǐ yǒu zhái zhōng ér zhì zhī sī? zhù gōng bù zú, yòu fù kāi qú, jí tiān xià zhī cái lì mín lì, yǐ gōng yī rén zhī ěr mù, shì sī mín dān cái jǐn, shàng néng dú xiǎng fán huá yé? gù hòu shì zhī lùn yáng guǎng zhě, huò lì qí jiǎo, huò bìng qí yín, huò chì qí shē, ér wú zé bì yǐ yī yán yuē:" yú ér yǐ yǐ."
汉王谅起兵晋阳,不讨杨广,独讨杨素,始谋已误。或者谓谅未识弑逆情事,不能无端罪广,似矣,然敕书不符,其由于杨之矫擅,已可概见。况太子被废,蜀王遭黜,祸皆起自杨广一人,欲加之罪,岂犹患无辞乎?裴文安劝谅直捣京师,名已不正,已非胜算,至王頍之请为孤注,更不足道,无怪其一败涂地也。炀帝未曾改元,便即幸洛,命以洛阳为东京。夫成周定鼎,曾设陪都,由后追前,非不足法,但迹若相同,心则大异,炀帝为淫侈计,岂有宅中而治之思?筑宫不足,又复开渠,极天下之财力民力,以供一人之耳目,试思民殚财尽,尚能独享繁华耶?故后世之论杨广者,或詈其狡,或病其淫,或斥其奢,而吾则蔽以一言曰:“愚而已矣。”