strong cù é méi xuān huá guī dì fǔ jià lóng zhōu yáng dì fù jiāng dū strong
促蛾眉宣華歸地府 駕龍舟煬帝赴江都
què shuō yáng sù fèng zhào rù xiǎn rén gōng, jiàn guò yáng dì, mǎn dù zhōng huái zhe jiàn yì, dàn yī shí wèi biàn kāi kǒu, zhǐ hǎo rù zuò shì yàn, cái jīng shù gōng, jí tíng zhù bù yǐn. yáng dì yī zài quàn jiǔ, sù qǐ zuò dá dào: lǎo chén wén dé jiǔ huāng sè huāng, yǒu yī bì wáng, bù dàn chén yí jié yǐn, jiù shì bì xià yì bù yí dān qíng jiǔ sè. yáng dì tīng le, bù miǎn fú yì, biàn dào: qīng yán suī shì yǒu lǐ, dàn mù jīn tiān xià tài píng, cháo tíng wú shì, bǎ jiǔ xiāo qiǎn, yì méi yǒu shèn me dà hài. kuàng wǒ cháo xūn jiù, shì gōng néng yǒu jǐ rén? jīn dé yī táng gòng lè, jǐn kě chàng yǐn shù bēi. sù jiàn huà bù tóu jī, biàn yòu shuō dào: tiān xià shì dōu qǐ zì xì wēi, jiàn chéng fàng dàng, cóng qián shèng dì míng wáng, shèn wēi jǐn xiǎo, yì shì wèi cǐ. yáng sù qián yíng rén shòu gōng, jì fù wèi yáng dì jiān zào dōng jīng gōng shì, zhí wèi lì jiē, nài hé bù sī? yáng dì mò rán bù dá. shì gōng rén shàng qián zhēn jiǔ, sù kǒng tā zài lái jiā zhēn, yòng xiù yī fú, gōng rén bù jí fáng bèi, jìng jiāng shǒu zhōng suǒ zhí de jiǔ hú, xié qīng zài sù shēn shàng, jiāo shī mǎng páo. sù zhèng zài nǎo chàng, wú cóng fā xiè, zhì cǐ biàn qiān nù gōng rén, bó rán biàn sè dào: zhè bān chǔn cái, rú cǐ wú lǐ! zěn gǎn zài tiān zǐ qián, xì nòng dà chén? yào cháo tíng fǎ dù hé yòng? qǐng bì xià jiā zhòng chéng zé! yáng dì réng rán wú yǔ. sù jìng chì zuǒ yòu, pò lìng qiān chū gōng rén, qiě lì shēng dào: guó jiā zhèng lìng, quán bèi rǔ děng fù nǚ xiǎo rén nòng huài, zěn de bù chéng? zuǒ yòu jiàn yáng dì wú yán, yòu jiàn sù nù bù kě è, zhǐ de bǎ gōng rén ná le xià qù, qiāo zé le yī èr shí xià. sù fāng xiàng yáng dì dào: bú shì lǎo chén wú zhuàng, dàn yóu jīn rì chéng zhì, shǐ zhè bān huàn guān gōng qiè, xiǎo dé bì xià suī rán rén ài, hái yǒu lǎo chén zhí fǎ xiāng shéng, dāng bù gǎn rú cǐ fàng sì le. yáng dì yǐ shí fēn bù yuè, dàn zì sī duó dí mì móu, quán zhàng tā yī rén zuò chéng, jiù shì wàn fēn nán nài, yě zhǐ hǎo hán rěn guò qù, dāng xià qiáng yán wèi xiào dào: gōng wèi zhèn zhí fǎ wú sī, zhěng sù gōng tíng, zhēn hǎo suàn shì gōng chén le. sù jí qǐ zuò gào cí. yáng dì yě bù wǎn liú, yóu tā zì qù, yī miàn tuì rù hòu gōng, lìng yǔ hòu fēi děng diào qíng jiě mèn, bù xiāo xì shuō. sù xìng xìng guī dì, gù yǔ jiā rén dào: ruò dà láng jūn, yóu wǒ yī lì tí qǐ, shǐ zuò dà jiā, xiàn zài jiǔ sè hūn mí, bù zhī tā rú hé liǎo de lī? shuí jiào nǐ tí tā qǐ lái? kàn guān yuè cǐ, yīng zhī láng jūn èr zì, biàn shì zhǐ zhe suí yáng dì, sù zì shì gōng gāo, yǒu shí duì zhe yáng dì, yì zhí hū wèi láng jūn. yáng dì zhōng wèi zēng bó chì, wú fēi wèi le qián shí sī yuē, bù gǎn gū fù de yì sī. hái suàn néng jiàn qián yán. yī rì, sù fù rù gōng bái shì, yáng dì zhèng zài chí zhōng diào yú, dài sù jiāng guó shì shuō míng, biàn yāo sù zuò xià tóng diào. sù yě bù guǎn jūn chén shàng xià, jí lìng zuǒ yòu yí guò jīn jiāo yǐ, yǔ yáng dì bìng zuò chuí lún. shí fāng chū xià, rì guāng jiàn rè, yáng dì mìng qǔ guò yù gài, zhào zhù shàng miàn. yù gài pō dà, qiǎo qiǎo bì zhù liǎng rén. sù háo bù bì ràng, cóng róng diào yú. yáng dì diào le shù wěi, piān sù bù dé yī yú, yáng dì gù sù dào: gōng wén wǔ jiān quán, yě yǒu yī zhǎng wèi shàn, rú hé diào le xǔ jiǔ, shàng shì wú zhe? sù běn lái hǎo shèng, zěn jìn dé yáng dì xī luò, biàn yīng kǒu dào: bì xià zhǐ de xiǎo yú, lǎo chén què yào diào yī dà yú, qǐ bù wén dà qì wǎn chéng me? yáng dì wén yán, bù yóu de fèn huì jiāo chéng, yòu jiàn sù zài zhě sǎn xià, fēng shén xiù yì, xiàng mào táng táng, shù liǔ zhǎng rán, piāo dòng rú yín, huǎng rán yǒu dì wáng qì xiàng, yīn cǐ yù jiā shēng jì, suì tóu xià diào gān, tuō cí rú cè, jìng xiàng hòu gōng jìn qù. dāng yóu xiāo hòu jiē zhe, jiàn yáng dì miàn dài nù róng, biàn jí wèn wèi hé shì? yáng dì dào: yáng sù lǎo zéi, jiāo sì de hěn, zhèn yì nǐ zhǔ qiǎn nèi shì, shā sǐ cǐ zéi. xiāo hòu bù dài shuō bì, máng zǔ zhù dào: shǐ bù dé! shǐ bù dé! yáng sù xì xiān cháo lǎo chén, yòu yǒu gōng bì xià, jīn rì yòu shā le tā, wài guān rú hé kěn fú? kuàng sù yòu shì měng jiāng, yì fēi jǐ gè nèi shì, kě yǐ zhì fú, yī bèi lòu tuō, chū wài nòng bīng, bì xià jiāng rú hé duì dài ne? yáng dì bàn shǎng cái dào: tóu shǔ yuán shì jì qì, qiě cóng huǎn yì bà le. nǎi zhǎng tàn shù shēng, réng fù chū wài. shì yáng sù diào le yī wěi jīn sè lǐ yú, jí xiàng yáng dì kuā shuō dào: yǒu zhì jìng chéng, lǎo chén yǐ dé yī yú. yáng dì qiáng xiào bù dá. sù yǐ lüè kuī yáng dì wēi yì, yě jí cí chū.
卻說楊素奉召入顯仁宮,見過煬帝,滿肚中懷着諫議,但一時未便開口,只好入座侍宴,才經數觥,即停住不飲。煬帝一再勸酒,素起座答道:「老臣聞得酒荒色荒,有一必亡,不但臣宜節飲,就是陛下亦不宜耽情酒色。」煬帝聽了,不免拂意,便道:「卿言雖是有理,但目今天下太平,朝廷無事,把酒消遣,亦沒有甚麼大害。況我朝勛舊,似公能有幾人?今得一堂共樂,盡可暢飲數杯。」素見話不投機,便又說道:「天下事都起自細微,漸成放蕩,從前聖帝明王,慎微謹小,亦是為此。」楊素前營仁壽宮,繼復為煬帝監造東京宮室,職為厲階,奈何不思?煬帝默然不答。適宮人上前斟酒,素恐他再來加斟,用袖一拂,宮人不及防備,竟將手中所執的酒壺,斜傾在素身上,澆濕蟒袍。素正在惱悵,無從發泄,至此便遷怒宮人,勃然變色道:「這般蠢才,如此無禮!怎敢在天子前,戲弄大臣?要朝廷法度何用?請陛下加重懲責!」煬帝仍然無語。素竟叱左右,迫令牽出宮人,且厲聲道:「國家政令,全被汝等婦女小人弄壞,怎得不懲?」左右見煬帝無言,又見素怒不可遏,只得把宮人拿了下去,敲責了一、二十下。素方向煬帝道:「不是老臣無狀,但由今日懲治,使這班宦官宮妾,曉得陛下雖然仁愛,還有老臣執法相繩,當不敢如此放肆了。」煬帝已十分不悅,但自思奪嫡秘謀,全仗他一人做成,就是萬分難耐,也只好含忍過去,當下強顏為笑道:「公為朕執法無私,整肅宮廷,真好算是功臣了。」素即起座告辭。煬帝也不挽留,由他自去,一面退入後宮,另與后妃等調情解悶,不消細說。素悻悻歸第,顧語家人道:「偌大郎君,由我一力提起,使作大家,現在酒色昏迷,不知他如何了得哩?」誰叫你提他起來?看官閱此,應知郎君二字,便是指着隋煬帝,素自恃功高,有時對着煬帝,亦直呼為郎君。煬帝終未曾駁斥,無非為了前時私約,不敢辜負的意思。還算能踐前言。一日,素復入宮白事,煬帝正在池中釣魚,待素將國事說明,便邀素坐下同釣。素也不管君臣上下,即令左右移過金交椅,與煬帝並坐垂綸。時方初夏,日光漸熱,煬帝命取過御蓋,罩住上面。御蓋頗大,巧巧蔽住兩人。素毫不避讓,從容釣魚。煬帝釣了數尾,偏素不得一魚,煬帝顧素道:「公文武兼全,也有一長未擅,如何釣了許久,尚是無着?」素本來好勝,怎禁得煬帝奚落,便應口道:「陛下只得小魚,老臣卻要釣一大魚,豈不聞大器晚成麼?」煬帝聞言,不由的忿恚交乘,又見素在赭傘下,風神秀異,相貌堂堂,數綹長髯,飄動如銀,恍然有帝王氣象,因此愈加生忌,遂投下釣竿,託詞如廁,竟向後宮進去。當由蕭後接着,見煬帝面帶怒容,便即問為何事?煬帝道:「楊素老賊,驕肆得很,朕意擬囑遣內侍,殺死此賊。」蕭後不待說畢,忙阻住道:「使不得!使不得!楊素系先朝老臣,又有功陛下,今日誘殺了他,外官如何肯服?況素又是猛將,亦非幾個內侍,可以制服,一被漏脫,出外弄兵,陛下將如何對待呢?」煬帝半晌才道:「投鼠原是忌器,且從緩議罷了。」乃長嘆數聲,仍復出外。適楊素釣了一尾金色鯉魚,即向煬帝誇說道:「有志竟成,老臣已得一魚。」煬帝強笑不答。素已略窺煬帝微意,也即辭出。
yáng dì dāng rán tuì rù, duó wǎng xuān huá fū rén zhù shì. fǔ zhì shì mén, jí yóu gōng rén yíng jià, bào chēng xuān huá yǒu bìng zài shēn, wèi néng qǐ yíng. yáng dì dà jīng, qiǎng bù rù shì, jiē qǐ chuáng wéi tàn shì, dàn jiàn shuāng é liǎn cuì, liǎng bìn cuó qīng, bìng tài yān yān, shì shuì fēi shuì. yáng dì qīng qīng de wèn dào: fū rén jīn rì wèi hé bù kuài? xuān huá wén shēng, fāng zhēng yǎn qiáo zhe, jiàn yáng dì qīn lái wèn jí, yì yù miǎn qiáng qǐ zuò, wú rú zhēng zhā bú zhù, shāo shāo tái tóu, yǐ shì yūn tòng nán zhī, jīn bú zhù yǒu jiāo xū mó yàng. yáng dì zhī qíng shí yì, máng yòng yán wēn cún dào: fū rén qiē wù jū lǐ, réng yīng ān shuì. shuō zhì cǐ, yòng shǒu àn xuān huá é shàng, hěn jué yǒu xiē tàng rè, biàn dào: fū rén rú cǐ bìng zhòng, nài hé bù sù zhào yù yī? xuān huá dá dào: qiè bìng fēi yào kě zhì, kàn lái yào yǔ bì xià zhǎng cí le. shuō zhe, sāi biān yǐ liú xià lèi lái. hú bù chuán sǐ? yáng dì dà jiā bù rěn, jǐ hū yě yào lèi xià, xú xú shuō dào: ǒu ěr wéi hé, yī zhì jí yù, nài hé shuō cǐ jīng rén yǔ? xuān huá qiě qì qiě yǔ dào: qiè qiè fù dà zuì, wú suǒ táo mìng, bié rén bìng yuán kě zhì, qiè bìng shí bù kě wèi. yáng dì tīng tā huà zhōng yǒu yīn, biàn dào: fū rén yǒu hé zuì guò, sù jí míng gào, zhèn kě dài wèi shè fǎ xiāo qiān. xuān huá yù yán bù yán, rú shì shù sì. jīng yáng dì cuī wèn shù cì, fāng cóng zhàng wài sì qiáo. yáng dì huì yì, jí lìng gōng rén tuì qù, shǐ yóu xuān huá qì dá dào: qiè jìn rì lǚ jué tóu tòng, bù guò hū tòng hū zhǐ, shàng kě zhī chí, zuó gèng yǐn shí wú wèi, yè jiān shuì zháo, hěn shì bù ān, huǎng hū rù mèng, tóu bèi měng jī, tòng dé bù kě míng zhuàng, xǐng lái réng rán bù jiě, suǒ yǐ qiè zì zhī bù jiǔ le. yáng dì jīng yà dào: shuí gǎn shàn jī fū rén? xuān huá dào: bì xià dìng yào wèn qiè, qiè zhǐ hǎo shí gào. qiè mèng zhōng shí jiàn xiān dì, zé qiè bù zhēn, qīn zhí shěn xiāng rú yì, jī qiè tóu shàng, qiě yún sǐ zuì nán ráo, qiè biàn wú kě biàn, yǐ pàn yī sǐ, dàn yuàn bì xià shèn zì zhēn zhòng, wù zài niàn qiè le! shuō bì, gěng yè bù zhǐ. yáng dì yě bù jué dà hài, miǎn qiáng zhī wú dào: mèng huàn shì bù zú píng xìn, fū rén bù bì hú sī, dàn jiào ān xīn diào yǎng, zì kě wú yú. xuān huá bù zài dá yán, wéi yǒu tì qì. yáng dì yòu quàn wèi le shù yǔ, qiě yǔ xuān huá dào: wǒ jí qù xuān zhào yù yī, fū rén wàn wù guò lǜ wèi shì. xuān huá zhǐ dá le yī gè shì zì. yáng dì cōng cōng tuì chū, chuán zhǐ zhào yī guān zhěn zhì xuān huá, yī guān bù gǎn chí āi, dāng jí rù zhěn. wèi jǐ yǒu fù zòu chéng rù, shuō shì: bìng rù gāo huāng, bù kě jiù yào děng yǔ, jí dé yáng dì xīn rú lù lú, zhèng zài méi fǎ bǎi bù, hū yǒu gōng rén rù bào dào: xuān huá fū rén wēi jí le. yáng dì sān jiǎo liǎng bù, chí wǎng xuān huá qǐn gōng. xuān huá qì yǐ shàng nì, jiàn le yáng dì, hái cuò yí shì wén dì, yìng zhēng zhe jiāo hóu dào: bà bà! shì yóu tài zǐ, qiè gān rèn zuì, yuàn suí bì xià tóng qù bà! shuō bì, liǎng yǎn yī fān, wū hū āi zāi! chí sǐ yī nián, yí chòu qiān zài. nián cái èr shí jiǔ suì. yáng dì bù jīn dà tòng. bǐ fù sǐ shí hé rú? kě qiǎo xiāo hòu yì lái shì jí, rù jiàn xuān huá yǐ shì, yě sǎ le shù diǎn zhū lèi. zhè shì jiǎ kū. suí jí quàn wèi yáng dì, wǎn chū qǐn shì, yī miàn mìng yǒu sī hòu bàn yī liàn, zé jí ān zàng.
煬帝當然退入,踱往宣華夫人住室。甫至室門,即由宮人迎駕,報稱宣華有病在身,未能起迎。煬帝大驚,搶步入室,揭起床幃探視,但見雙蛾斂翠,兩鬢矬青,病態懨懨,似睡非睡。煬帝輕輕的問道:「夫人今日為何不快?」宣華聞聲,方睜眼瞧着,見煬帝親來問疾,意欲勉強起坐,無如掙扎不住,稍稍抬頭,已是暈痛難支,禁不住有嬌吁模樣。煬帝知情識意,忙用言溫存道:「夫人切勿拘禮,仍應安睡。」說至此,用手按宣華額上,很覺有些燙熱,便道:「夫人如此病重,奈何不速召御醫?」宣華答道:「妾病非藥可治,看來要與陛下長辭了。」說着,腮邊已流下淚來。胡不遄死?煬帝大加不忍,幾乎也要淚下,徐徐說道:「偶爾違和,醫治即愈,奈何說此驚人語?」宣華且泣且語道:「妾……妾負大罪,無所逃命,別人病原可治,妾病實不可為。」煬帝聽她話中有因,便道:「夫人有何罪過,速即明告,朕可代為設法消愆。」宣華欲言不言,如是數四。經煬帝催問數次,方從帳外四瞧。煬帝會意,即令宮人退去,始由宣華泣答道:「妾近日屢覺頭痛,不過忽痛忽止,尚可支持,昨更飲食無味,夜間睡着,很是不安,恍惚入夢,頭被猛擊,痛得不可名狀,醒來仍然不解,所以妾自知不久了。」煬帝驚訝道:「誰敢擅擊夫人?」宣華道:「陛下定要問妾,妾只好實告。妾夢中實見先帝,責妾不貞,親執沈香如意,擊妾頭上,且雲死罪難饒,妾辯無可辯,已拚一死,但願陛下慎自珍重,勿再念妾了!」說畢,哽咽不止。煬帝也不覺大駭,勉強支吾道:「夢幻事不足憑信,夫人不必胡思,但教安心調養,自可無虞。」宣華不再答言,惟有涕泣。煬帝又勸慰了數語,且語宣華道:「我即去宣召御醫,夫人萬勿過慮為是。」宣華只答了一個「是」字。煬帝匆匆退出,傳旨召醫官診治宣華,醫官不敢遲挨,當即入診。未幾有復奏呈入,說是:「病入膏肓,不可救藥」等語,急得煬帝心如轆轤,正在沒法擺布,忽有宮人入報道:「宣華夫人危急了。」煬帝三腳兩步,馳往宣華寢宮。宣華氣已上逆,見了煬帝,還錯疑是文帝,硬掙着嬌喉道:「罷罷!事由太子,妾甘認罪,願隨陛下同去罷!」說畢,兩眼一番,嗚呼哀哉!遲死一年,貽臭千載。年才二十九歲。煬帝不禁大慟。比父死時何如?可巧蕭後亦來視疾,入見宣華已逝,也灑了數點珠淚。這是假哭。隨即勸慰煬帝,挽出寢室,一面命有司厚辦衣殮,擇吉安葬。
zhǐ yáng dì bēi niàn xuān huá, lián rì bù yǐ, shèn zhì hǎo jǐ tiān bù néng shì cháo. wáng gōng dà chén, tǒng rù gōng wèn ān, yáng sù yì dāng rán jìn qù, fǔ zhì diàn mén, hū yù zhe yī zhèn yīn fēng, pū miàn chuī lái, bù yóu de máo fà sēn shù, dìng jīng yī qiáo, jiàn yǒu yī rén shǒu dài miǎn liú, shēn chuān gǔn fú, shǒu zhōng ná zhe yī bǎ jīn yuè fǔ, xià diàn chū lái, zhè wèi wēi líng xiǎn hè de dà huáng dì, bìng bú shì yáng dì yáng guǎng, nǎi shì wén dì yáng jiān. sù bù jīn zháo máng, zhuǎn shēn jí zǒu, ěr biān zhǐ tīng dé lì shēng dào: cǐ zéi xiū zǒu! wǒ yù lì yǒng, rǔ bù cóng wǒ yán, fǎn yǔ nì zǐ guǎng tóng lái móu wǒ, wǒ sǐ dé bù míng bù bái, jīn rì tè lái shā rǔ. sù yuè jué huáng hài, jiǎo xià hǎo sì yǒu wù bàn zhù, yù qián fǎn què, hòu miàn yǐ xiàng bèi tā zhuī zhe, pū de yī shēng, tóu nǎo shàng zhe le yī xià, tòng bù kě nài, biàn jí yūn dào, kǒu tǔ xiān xuè bù zhǐ. diàn shàng běn yǒu wèi shì, yī jiàn yáng sù diē dǎo, máng lái chān fú, sù shàng bù xǐng rén shì, dāng yóu wèi shì yú rù wò yú, sòng guī sī dì. jiā rén máng jí yán yī, yòng yào guàn zhì, bàn shǎng cái dé xǐng lái, kāi mù gù shì jiā rén, qī shēng tàn xī dào: wǒ bù dé jiǔ huó le, rǔ děng kě bèi bàn hòu shì bà. zéi dǎn xīn xū. jiā rén suī rán yīng mìng, zǒng hái wàng tā zài shēng, sì chù fǎng qǐng míng yī, zhāo xī zhěn zhì. yáng dì yě qiǎn yù yī wǎng shì, jí yù yī fǎn bào, sù yī shí suī bù zhì sǐ, dàn yě bù guò gǒu yán shí rì, nán wàng quán yù. yáng dì què hěn shì xǐ huān, wéi yì jí xuān huá, zǒng bù miǎn duǎn tàn zhǎng xū, xiāo hòu cháng zài páng quàn wèi dào: rén sǐ bù néng fù shēng, hé bì guò bēi? yáng dì dào: jiā rén nán zài dé, jiào zhèn rú hé wàng huái? xiāo hòu wēi xiào dào: tiān xià shén dà, nán dào chú xuān huá wài, jiù méi yǒu jiā lì me? zhè yī yǔ tí xǐng yáng dì, biàn mìng nèi jiān xǔ tíng fǔ děng, chū wài cǎi xuǎn, wú lùn guān huàn shì shù gè jiā, shì yǒu jué sè nǚ zǐ, sù jí xuǎn qǔ rù gōng.
只煬帝悲念宣華,連日不已,甚至好幾天不能視朝。王公大臣,統入宮問安,楊素亦當然進去,甫至殿門,忽遇着一陣陰風,撲面吹來,不由的毛髮森豎,定睛一瞧,見有一人首戴冕旒,身穿袞服,手中拿着一把金鉞斧,下殿出來,這位威靈顯赫的大皇帝,並不是煬帝楊廣,乃是文帝楊堅。素不禁着忙,轉身急走,耳邊只聽得厲聲道:「此賊休走!我欲立勇,汝不從我言,反與逆子廣同來謀我,我死得不明不白,今日特來殺汝。」素越覺惶駭,腳下好似有物絆住,欲前反卻,後面已象被他追着,撲的一聲,頭腦上着了一下,痛不可耐,便即暈倒,口吐鮮血不止。殿上本有衛士,一見楊素跌倒,忙來攙扶,素尚不省人事,當由衛士舁入臥輿,送歸私第。家人忙即延醫,用藥灌治,半晌才得醒來,開目顧視家人,淒聲嘆息道:「我不得久活了,汝等可備辦後事罷。」賊膽心虛。家人雖然應命,總還望他再生,四處訪請名醫,朝夕診治。煬帝也遣御醫往視,及御醫返報,素一時雖不至死,但也不過苟延時日,難望痊癒。煬帝卻很是喜歡,惟憶及宣華,總不免短嘆長吁,蕭後嘗在旁勸慰道:「人死不能復生,何必過悲?」煬帝道:「佳人難再得,教朕如何忘懷?」蕭後微笑道:「天下甚大,難道除宣華外,就沒有佳麗麼?」這一語提醒煬帝,便命內監許廷輔等,出外採選,無論官宦士庶各家,視有絕色女子,速即選取入宮。
tíng fǔ děng fèng chà sì chū, gé wài bā jié, bú dào yuè yú, yǐ gè shàn cè rù bào, duō yuē shù shí míng, shǎo yuē shí yú míng, tǒng gòng yǒu hǎo jǐ shí chù, yóu yáng dì tōng pán chóu suàn, bù xià yī èr qiān rén, biàn zì cǔn dào: tiān xià nán dào yǒu xǔ duō měi nǚ me? dà yuē lián mó mǔ wú yán, dōu cǎi qǔ le lái. jì yòu zhuǎn niàn dào: jì yǐ xuǎn jí xǔ duō nǚ zǐ, zǒng yǒu jǐ gè kě hé zhèn yì, qiě gōng zhōng chōng bèi sǎ sǎo, yù duō yù miào, zhǐ xiǎn rén gōng suī rán hào dà, jiū jìng shì gè gōng diàn tǐ cái, xū yào lìng pì yī suǒ dà huā yuán, fāng hǎo ān chā xǔ duō nǚ zǐ. jì huà yǐ dìng, biàn zhào rù yī bān nìng chén, yǔ tā shāng yì, jiù zhōng yǒu gè nèi shǐ shì láng yú shì jī, suǒ yì tiáo chén, zuì wèi chēng zhǐ, dāng jí mìng tā dū zào yuàn yòu. shì jī jiù zài luò yáng xī piān, pì dì èr bǎi lǐ, nèi wèi hǎi, wài wèi hú, hú fēn wǔ chù, àn yù tiān xià wǔ hú de yì sī. měi hú zhōu wéi shí lǐ, sì miàn qì chéng zhǎng dī, jǐn zhǒng qí huā yì cǎo, qiě bǎi bù yī tíng, wǔ shí bù yī xiè, tíng xiè liǎng páng, wú fēi zāi zhí hóng táo lǜ liǔ, hú nèi yǒu qīng què fǎng, cuì fèng gě, bìng yǒu lóng zhōu yī sōu, zhǔn bèi yù jià chéng zuò. zhè wǔ hú liú shuǐ, jūn yǔ nèi hǎi xiàng tōng, hǎi zhōu sì shí lǐ, zhōng zhú sān zuò dà shān, yī míng péng lái, yī míng fāng zhàng, yī míng yíng zhōu, hǎo sì hǎi wài sān shén shān yì bān, shān shàng tiān zào lóu tái diàn gé, bèi jí gōng qiǎo, shān dǐng gāo chū bǎi zhàng, xī kě huí tiào zhǎng ān, nán kě yuǎn wàng jiāng huái, hú hǎi jiāo jiè, zào le yī suǒ zhèng diàn, lún huàn chóng hóng, zì bù xiāo shuō. hǎi běi yī dài, wěi wěi qū qū, zhú chéng yī dào zhǎng qú, yǐn jiē hǎi zhōng huó shuǐ, yū huí yíng dài, bàng qú shèng chù, biàn zhì yī yuàn. yuàn jì shí yǒu liù chù, kě yǐ ān dùn gōng rén, zài nèi gòng fèng. tiān xià wú nán shì, zǒng jiào xiàn yín zi, shì jī jiān gōng cái jí shù yuè, yǐ shì guī mó cū jù, chǔ chǔ kě guān. shì xǔ tíng fǔ děng sòng rù xuǎn nǚ, yáng dì biàn lìng wǎng xīn yuàn zhōng, hòu zhǐ dìng duó, zì qiè xiāo hòu jí fēi pín, chéng yú zhì xīn yuàn yóu xìng. yú shì jī dāng rán jiē jià, yóu yáng dì mìng wèi qián dǎo, zhú duàn kàn lái, wú fēi gōu xīn dòu jiǎo, jìng qiǎo zhēng xīn gèng jiān nà hǎi shuǐ chéng qīng, hú guāng yàng bì, sān shén shān cōng lóng jiā qì, shí liù yuàn diǎn zhuì fēng liú, táo chéng qī, lǐ liè jìng, fú qú mǎn zhǎo, sōng zhú yíng tú, bái hè chéng háng, jǐn jī zuò duì, jīn yuán gòng xiào, xiān lù jiāo yóu, fǎng fú shì piǎo miǎo yún tiān, huá dōng fú dì. yáng dì fēi cháng yú kuài, biàn wèn shì jī dào: wǔ hú shí liù yuàn, kě céng yǒu míng? shì jī dào: chén zěn gǎn zì zhuān? hái qǐ bì xià shèng cái! yáng dì dào: zhè yuàn zào zài xī piān, jiù kě qǔ míng xī yuàn. shì jī cái dá yī shì zì. yáng dì yòu dào: yuàn zhōng wàn huì bì chéng, wú xiāng bù bèi, yì kě chēng wèi fāng huá yuàn. shí kě míng wèi xīng xuè yuàn. shì jī jí kǒu chēng yáng, yáng dì xú xú de xíng rù zhèng diàn, xià yú xiǎo qì, yòng guò chá diǎn, biàn lìng shì jī qǔ guò zhǐ bǐ, zhuó qǔ wǔ hú shí liù yuàn míng hào. yáng dì běn shì gè fēng liú huáng dì, pō yǒu cái sī, shì jī yòu shì gè fēng liú xiá kè, sù zhǎng wén bǐ. yī jūn yī chén, nǐ chàng wǒ hé, fèi le liǎng sān xiǎo shí, yǐ jiāng gè míng hào cái dìng, yóu shì jī yī yī lù chū. xiǎo zi yì zhào shù rú xià:
廷輔等奉差四出,格外巴結,不到月余,已各繕冊入報,多約數十名,少約十餘名,統共有好幾十處,由煬帝通盤籌算,不下一、二千人,便自忖道:「天下難道有許多美女麼?大約連嫫母、無鹽,都採取了來。」繼又轉念道:「既已選集許多女子,總有幾個可合朕意,且宮中充備灑掃,愈多愈妙,只顯仁宮雖然浩大,究竟是個宮殿體裁,須要另闢一所大花園,方好安插許多女子。」計畫已定,便召入一班佞臣,與他商議,就中有個內史侍郎虞世基,所議條陳,最為稱旨,當即命他督造苑囿。世基就在洛陽西偏,闢地二百里,內為海,外為湖,湖分五處,暗寓天下五湖的意思。每湖周圍十里,四面砌成長堤,盡種奇花異草,且百步一亭,五十步一榭,亭榭兩旁,無非栽植紅桃綠柳,湖內有青雀舫,翠鳳舸,並有龍舟一艘,準備御駕乘坐。這五湖流水,均與內海相通,海周四十里,中築三座大山,一名蓬萊,一名方丈,一名瀛洲,好似海外三神山一般,山上添造樓台殿閣,備極工巧,山頂高出百丈,西可回眺長安,南可遠望江淮,湖海交界,造了一所正殿,輪奐崇閎,自不消說。海北一帶,委委曲曲,築成一道長渠,引接海中活水,紆迴瀠帶,傍渠勝處,便置一院。院計十有六處,可以安頓宮人,在內供奉。天下無難事,總教現銀子,世基監工才及數月,已是規模粗具,楚楚可觀。適許廷輔等送入選女,煬帝便令往新苑中,候旨定奪,自挈蕭後及妃嬪,乘輿至新苑游幸。虞世基當然接駕,由煬帝命為前導,逐段看來,無非鈎心鬥角,競巧爭新;更兼那海水澄青,湖光漾碧,三神山蔥蘢佳氣,十六院點綴風流,桃成蹊,李列徑,芙蕖滿沼,松竹盈途,白鶴成行,錦雞作對,金猿共嘯,仙鹿交遊,仿佛是縹緲雲天,譁鼕福地。煬帝非常愉快,便問世基道:「五湖十六苑,可曾有名?」世基道:「臣怎敢自專?還乞陛下聖裁!」煬帝道:「這苑造在西偏,就可取名西苑。」世基才答一「是」字。煬帝又道:「苑中萬匯畢呈,無香不備,亦可稱為芳華苑。」實可名為腥血苑。世基極口稱揚,煬帝徐徐的行入正殿,下輿小憩,用過茶點,便令世基取過紙筆,酌取五湖十六苑名號。煬帝本是個風流皇帝,頗有才思,世基又是個風流狎客,夙長文筆。一君一臣,你倡我和,費了兩三小時,已將各名號裁定,由世基一一錄出。小子亦照述如下:
wǔ hú míng chēng: dōng hú míng wèi cuì guāng hú, xī hú míng wèi jīn guāng hú, nán hú míng wèi yíng yáng hú, běi hú míng wèi jié shuǐ hú, zhōng hú míng wèi guǎng míng hú.
五湖名稱:東湖名為翠光湖,西湖名為金光湖,南湖名為迎陽湖,北湖名為潔水湖,中湖名為廣明湖。
shí liù yuàn míng chēng: yī jǐng míng yuàn. èr yíng huī yuàn. sān xī luán yuàn. sì chén guāng yuàn. wǔ míng xiá yuàn. liù cuì huá yuàn. qī wén ān yuàn. bā jī zhēn yuàn. jiǔ yǐng wén yuàn. shí yí fèng yuàn. shí yī rén zhì yuàn. shí èr qīng xiū yuàn. shí sān bǎo lín yuàn. shí sì hé míng yuàn. shí wǔ qǐ yīn yuàn. shí liù jiàng yáng yuàn.
十六院名稱:(一)景明院。 (二)迎暉院。(三)犧鸞院。(四)晨光院。(五)明霞院。 (六)翠華院。(七)文安院。 (八)積珍院。 (九)影紋院。(十)儀鳳院。 (十一)仁智院。 (十二)清修院。 (十三)寶林院。 (十四)和明院。(十五)綺陰院。 (十六)降陽院。
míng chēng jì dìng, yǐ jìn hūn huáng, sì miàn bā fāng, xuán dēng ruò zhú, jǐ shì wàn diǎn míng guāng, rào chéng xiá cǎi. yáng dì gé wài dòng xìng, lè bù wàng pí, biàn mìng nèi shì zhěng bàn yù yáo, zì yǔ xiāo hòu děng tuì rù hòu diàn. bù xiāo bàn shí, jiǔ yáo děng yǐ yī cì chén shàng, yáng dì jiù zuò qǔ yǐn, hòu fēi děng liè zuò xiāng péi, jiǔ guò shù xún, yáng dì gù yǔ xiāo hòu dào: shí liù yuàn yǐ jiāng zào jiù, zhǐ bù guò shǎo quē zhuāng huáng. yú nèi shì shà shì néng gàn, yǎn jiàn dé zhǐ rì gào chéng, zhèn yì gè yuàn zhōng bù kě wú zhǔ, xū xuǎn zé jiā lì jǐn hòu de shū yuàn, zuò wèi měi yuàn de zhǔ chí, qīng yǐ wèi hé rú? xiāo hòu lè dé còu jī, biàn hán xiào dá dào: qiè wén xǔ tíng fǔ děng, yǐ xuǎn rù ruò gān měi rén, hé bù jiù cǐ tiāo xuǎn, chōng zuò shí liù yuàn de fū rén? yáng dì dà xǐ dào: shì qīng yǎ liàng kuān hóng, zhōu hòu fēi bù néng zhuān měi le. bù dù què shì fù rén hǎo chù, rán yì yǒu huài chù, shì kàn xiāo hòu biàn zhī. dāng xià shèng zhe jiǔ xìng, xuān zhào xǔ tíng fǔ rù yuàn, mìng jiāng suǒ xuǎn cǎi nǚ, yì qǐ qǐ de dài yǐn jìn lái. tíng fǔ děng biàn jí lǐng mìng, zhú míng diǎn rù. yáng dì qiě yǐn qiě qiáo, zhēn shì liǔ mèi huā jiāo, mù bù shèng jiē kuàng qiě dēng guāng bàn yàn, zuì yǎn wēi méng, jí qiè lǐ yě biàn bù chū shén me yán chī, dàn zhǐ jiàn dé yī cù jiāo wá, xuàn rén xīn mù. hái shì xiāo hòu tì tā pǐn píng, zhè yī gè shì ròu bù shèng gǔ, nà yī gè shì gǔ bù shèng ròu, zhè yī gè shì yú bù yǎn xiá, nà yī gè shì xiá bù yǎn yú, hǎo róng yì xuǎn dìng le shí liù rén, hǎo suàn de zī róng yǎo tiǎo, tǐ tài yōu xián. yáng dì biàn qīn zì miàn yù, gè fēng sì pǐn fū rén, fēn guǎn shí liù yuàn shì. yòu mìng yú shì jī jiān zhì yù yìn, shàng miàn juān zhe yuàn míng jí mǒu fū rén xìng shì, zhì jiù hòu biàn jí fēn gěi, yòu xuǎn dé sān bǎi èr shí míng, chōng zuò měi rén, měi yuàn fēn èr shí míng, jiào tā men xué xí chuī dàn gē wǔ, yǐ bèi shì yàn. cǐ wài huò shí míng, huò èr shí míng, fēn bō gè chù lóu tái tíng xiè, chōng dāng zhí yì. qiān yú míng xuǎn nǚ, bài xiè huáng ēn, lù xù sàn qù, yòu hǎo sì fēng juǎn cán yún, làng zhú táo huā, jù qù de wú yǐng wú zōng le. hū jù hū sàn, cǐ zhōng yǐ kě wù huàn jǐng. shí yǐ gèng lán, jiǔ xìng yì shuāi, yáng dì fāng mìng chè xí, yǔ xiāo hòu hái rù xiǎn rén gōng.
名稱既定,已近昏黃,四面八方,懸燈爇燭,幾似萬點明光,繞成霞彩。煬帝格外動興,樂不忘疲,便命內侍整辦御餚,自與蕭後等退入後殿。不消半時,酒肴等已依次陳上,煬帝就座取飲,后妃等列坐相陪,酒過數巡,煬帝顧語蕭後道:「十六院已將造就,只不過少缺裝潢。虞內侍煞是能幹,眼見得指日告成,朕意各院中不可無主,須選擇佳麗謹厚的淑媛,作為每院的主持,卿以為何如?」蕭後樂得湊機,便含笑答道:「妾聞許廷輔等,已選入若干美人,何不就此挑選,充作十六院的夫人?」煬帝大喜道:「似卿雅量寬洪,周后妃不能專美了。」不妒卻是婦人好處,然亦有壞處,試看蕭後便知。當下乘着酒興,宣召許廷輔入苑,命將所選采女,一起起的帶引進來。廷輔等便即領命,逐名點入。煬帝且飲且瞧,真是柳媚花嬌,目不勝接;況且燈光半焰,醉眼微蒙,急切里也辨不出甚麼妍媸,但只見得一簇嬌娃,眩人心目。還是蕭後替他品評,這一個是肉不勝骨,那一個是骨不勝肉,這一個是瑜不掩瑕,那一個是瑕不掩瑜,好容易選定了十六人,好算得姿容窈窕,體態幽嫻。煬帝便親自面諭,各封四品夫人,分管十六院事。又命虞世基監製玉印,上面鐫着院名及某夫人姓氏,制就後便即分給,又選得三百二十名,充作美人,每院分二十名,叫她們學習吹彈歌舞,以備侍宴。此外或十名,或二十名,分撥各處樓台亭榭,充當職役。千餘名選女,拜謝皇恩,陸續散去,又好似風捲殘雲,浪逐桃花,俱去得無影無蹤了。忽聚忽散,此中已可悟幻景。時已更闌,酒興亦衰,煬帝方命撤席,與蕭後還入顯仁宮。
yuè rì, mìng tài jiān mǎ zhōng wèi xī yuàn lìng, zhuān guǎn chū rù qǐ bì, qiě mìng yú shì jī zhú chù jiā shì, bìng zhào tiān xià jìng nèi, suǒ yǒu jiā mù yì huì, zhēn qín qí shòu, yī gǔ nǎo ér yùn zhì xī yuàn, diǎn zhuì shèng jǐng. yú shì èr bǎi lǐ de líng yòu líng zhǎo, shū biàn zuò jǐn xiù hé shān, fán huá shì jiè. jiù shì shí liù yuàn zhōng de sì pǐn fū rén, dōu dǎ bàn dé qí qí zhěng zhěng, niǎo niǎo tíng tíng, yī xīn sī xiǎng, pàn wàng jūn wáng chǒng xìng. nà yáng dì wǎng lái wú shí, huò zhì zhè yuàn, huò zhì nà yuàn. yùn qì de dé bó yī huān, huì qì de wèi yāo yī pàn.
越日,命太監馬忠為西苑令,專管出入啟閉,且命虞世基逐處加飾,並詔天下境內,所有嘉木異卉,珍禽奇獸,一古腦兒運至西苑,點綴勝景。於是二百里的靈囿靈沼,倏變作錦繡河山,繁華世界。就是十六院中的四品夫人,都打扮得齊齊整整,裊裊婷婷,一心思想,盼望君王寵幸。那煬帝往來無時,或至這院,或至那院。運氣的得博一歡,晦氣的未邀一盼。
yáng dì shàng xián bù zú, hái xiǎng nán xià shǎng huā, còu qiǎo huáng fǔ yì děng zòu qǐng hé qú yǐ tōng, lóng zhōu yì chéng, xǐ de yáng dì yóu xìng bó fā, biàn xià le yī dào zhào shū, ān pái yí wèi, chū xìng jiāng dū. gōng tíng nèi wài, jiē dú zhè dào zhào shū, dōu yào chóu bèi qǐ lái, qiě zhī yáng dì sù lái xìng jí, yī jīng chū kǒu, biàn yào zhào xíng, shì bù néng shǎo xǔ yán āi, jiē lián bèi bàn le shí yú rì, máng lù dé shén me xiāng sì, fāng cái yǒu diǎn méi mù, shàng biǎo qǐng qī, hǎo jǐ rì bù jiàn pī dá. kàn guān dào shì hé yīn? yuán lái téng wáng zàn bào sǐ lì yuán, jiàn qián wén. sì wáng lún céng bài shào zhōu cì shǐ, zhèn wáng shuǎng yì yǐ qù shì, sì wáng jí liú jū jīng shī, wèi wén wài diào. lún yǔ jí jù xì yáng dì cóng dì, lì jiàn yáng dì cuī cán gǔ ròu, wèi miǎn jiā yōu. yáng dì yě zhǐ kǒng tóng zú wèi biàn, suī shì liú liàn luò yáng, zuò gōng zuò yuàn, dàn àn zhōng què mì qiǎn xīn fù, cì chá zhū wáng, cǐ cì yòu yào nán xìng, gèng yí gé wài jiā fáng. lún jí èr rén, cháng lǜ dé zuì, shí hū shù shì rù shì, fǎng wèn jí xiōng, bìng shǐ wū zhù zhāng jiào qiú fú, yǒu le zhè zhǒng dòng zuò, biàn bèi zhēn tàn dé le xì tóu, lì jí bào wén. yáng dì chèn zhè jī huì, xiǎng chú èr rén, biàn jiāng liǎng rén yuàn wàng zhòu zǔ de zuì míng, lìng gōng qīng yì dìng yàn àn. gōng qīng tǒng shì xī zhǐ chéng yán, fù chēng liǎng rén yàn zhōng è nì, zuì zài bù shè. yáng dì jiǎ zuò cí bēi, zhǐ shuō shì: yì guān zōng zú, bù rěn jiā zhū, tè jiǎn zuì yòu sǐ, chú míng wèi mín, zuò xǐ biān jùn. liǎng wáng yǐ jīng qiān zhé, yáng dì fāng ān rán wú jì, shǐ jiāng nán xíng de rì qī, pī dìng zhòng qiū chū fā, lìng zuǒ wǔ wèi dà jiāng jūn guō yǎn wèi qián jūn tǒng lǐng, yòu wǔ wèi dà jiāng jūn lǐ jǐng wèi hòu jūn tǒng lǐng, hù jià nán xún. wén wǔ guān wǔ pǐn yǐ shàng, cì zuò lóu chuán, jiǔ pǐn yǐ shàng, cì zuò huáng miè, bìng lìng huáng mén shì láng wáng hóng, jiān dū lóng zhōu, fèng yíng chē jià.
煬帝尚嫌不足,還想南下賞花,湊巧皇甫議等奏請河渠已通,龍舟亦成,喜得煬帝遊興勃發,便下了一道詔書,安排儀衛,出幸江都。宮廷內外,接讀這道詔書,都要籌備起來,且知煬帝素來性急,一經出口,便要照行,勢不能少許延挨,接連備辦了十餘日,忙碌得甚麼相似,方才有點眉目,上表請期,好幾日不見批答。看官道是何因?原來滕王瓚暴死栗園,見前文。嗣王綸曾拜邵州刺史,鎮王爽亦已去世,嗣王集留居京師,未聞外調。綸與集俱系煬帝從弟,歷見煬帝摧殘骨肉,未免加憂。煬帝也只恐同族為變,雖是留戀洛陽,作宮作苑,但暗中卻密遣心腹,伺察諸王,此次又要南幸,更宜格外加防。綸、集二人,常慮得罪,時呼術士入室,訪問吉凶,並使巫祝章醮求福,有了這種動作,便被偵探得了隙頭,立即報聞。煬帝趁這機會,想除二人,便將兩人怨望咒詛的罪名,令公卿議定讞案。公卿統是希旨承顏,復稱兩人厭盅惡逆,罪在不赦。煬帝假作慈悲,只說是:「誼關宗族,不忍加誅,特減罪宥死,除名為民,坐徙邊郡。」兩王已經遷謫,煬帝方安然無忌,始將南行的日期,批定仲秋出發,令左武衛大將軍郭衍為前軍統領,右武衛大將軍李景為後軍統領,扈駕南巡。文武官五品以上,賜坐樓船,九品以上,賜坐黃篾,並令黃門侍郎王弘,監督龍舟,奉迎車駕。
zhuǎn yǎn jiān yǐ shì jiè qī, yáng dì yǔ xiāo hòu lóng zhāng fèng zǎo, dǎ bàn dé fēi cháng huá lì, bìng zuò zhe yī chéng jīn wéi yù gài de xiāo yáo niǎn, lǜ lǐng xiǎn rén gōng fāng huá yuàn nèi sān qiān fěn dài, chū fā dōng jīng, qián hòu zuǒ yòu, tǒng shì bǎo mǎ xiāng chē, cù yōng xú xíng. hù cóng rén yuán, yòu dōu chuān fú mǎng yī yù dài, kuà mǎ suí zhe, qián dǎo de shì zuǒ wèi dà jiāng jūn guō yǎn, hòu hù de shì yòu wèi dà jiāng jūn lǐ jǐng, gè dài zhe qiān jūn wàn mǎ, yí lǐ zhì tōng jì qú. wáng hóng zǎo lǒng zhōu cì hou, zhè tōng jì qú suī jīng kāi záo, hái xián qiǎn xiá, fēi lóng zhōu suǒ néng chū rù, zhǐ hǎo lìng yòng xiǎo háng, dù chū luò kǒu, fāng dé jià yù lóng zhōu. yáng dì nǎi yǔ xiāo hòu xià niǎn, gòng rù xiǎo zhū háng, cǐ wài nán nǚ rén děng, tǒng yǒu biàn zhōu chéng zài, yú guàn ér xià. yī chū luò kǒu, fāng jiàn yǒu jù zhōu èr sōu, pō zhù zhōng liú, zuì dà yī sōu, biàn shì lóng zhōu, nèi róng fēn sì zhòng, gāo sì shí wǔ chǐ, zhǎng èr bǎi chǐ, shàng zhòng yǒu zhèng diàn nèi diàn dōng xī cháo táng, zhōng èr chóng yǒu bǎi èr shí hào fáng jiān, jù yòng jīn yù shì chéng, xià zhòng tǐ zhì jiào shā, nǎi shì nèi shì suǒ jū. zhè zhōu wèi yáng dì suǒ chéng, bù xiāo xì shuō. bǐ lóng zhōu shāo xiǎo de yī sōu, jiào zuò xiáng chī zhōu, zhì dù lüè bēi, zhuāng shì wú yì, xì shì xiāo hòu zuò chuán. lìng wài yǒu fú jǐng jiǔ sōu, zhōng gé sān chóng, chōng zuò shuǐ diàn, yòu yǒu yàng cǎi zhū niǎo cāng chī bái hǔ xuán wǔ fēi xiáng qīng fú líng jiāng lóu chuán bǎn cāng huáng miè děng shù qiān sōu, fēn zuò zhū wáng bǎi guān, fēi pín gōng zhǔ, jí zài nèi wài bǎi sī gòng fèng wù pǐn. zuì qí guài de shì yǒu wǔ lóu dào chǎng xuán tán děng shù shí sōu, wèi sēng ní dào shì fān kè suǒ chéng, tǒng gòng yòng wǎn chuán shì bā wàn yú rén, nèi yǒu jiǔ qiān yú míng, xì wǎn lóng zhōu xiáng chī zhōu, gè yòng jǐn cǎi wèi páo. wèi bīng suǒ chéng, yòu fēn píng chéng qīng lóng méng chōng cáo bā zhào tǐng gě děng shù qiān sōu, wǎn chuán bù yòng rén fū, xū yóu bīng shì zì yǐn. lóng qí wǔ cǎi, huà fǎng lián biāo, xiāng jiē zhì èr bǎi yú lǐ. àn shàng yòu yǒu qí bīng shù duì, jiā hé wèi xíng, suǒ guò zhōu xiàn wǔ bǎi lǐ nèi, gài lìng xiàn shí, wǎng wǎng yī zhōu gōng zhì shù bǎi chē, qióng jí shuǐ lù zhēn xiū. yáng dì xiāo hòu, jí hòu gōng zhū fēi pín, fǎn shì tóng cǎo jù, yǐn shí yǒu yú, zhé pāo zhì hé zhōng. zì lái dì wáng xún xìng tiān xià, nǎ lǐ yǒu zhè bān shē chǐ, zhè bān jiāo yín? xiǎo zi yǒu shī tàn dào:
轉眼間已是屆期,煬帝與蕭後龍章鳳藻,打扮得非常華麗,並坐着一乘金圍玉蓋的逍遙輦,率領顯仁宮、芳華苑內三千粉黛,出發東京,前後左右,統是寶馬香車,簇擁徐行。扈從人員,又都穿服蟒衣玉帶,跨馬隨着,前導的是左衛大將軍郭衍,後護的是右衛大將軍李景,各帶着千軍萬馬,迤邐至通濟渠。王弘早攏舟伺候,這通濟渠雖經開鑿,還嫌淺狹,非龍舟所能出入,只好另用小航,渡出洛口,方得駕御龍舟。煬帝乃與蕭後下輦,共入小朱航,此外男女人等,統有便舟乘載,魚貫而下。一出洛口,方見有巨舟二艘,泊住中流,最大一艘,便是龍舟,內容分四重,高四十五尺,長二百尺,上重有正殿內殿東西朝堂,中二重有百二十號房間,俱用金玉飾成,下重體制較鎩,乃是內侍所居。這舟為煬帝所乘,不消細說。比龍舟稍小的一艘,叫作翔螭舟,制度略卑,裝飾無異,系是蕭後坐船。另外有浮景九艘,中隔三重,充作水殿,又有漾彩、朱鳥、蒼螭、白虎、玄武、飛翔、青鳧、陵江、樓船、板艙、黃篾等數千艘,分坐諸王百官,妃嬪公主,及載內外百司供奉物品。最奇怪的是有五樓、道場、玄壇等數十艘,為僧尼道士蕃客所乘,統共用挽船士八萬餘人,內有九千餘名,系挽龍舟翔螭舟,各用錦彩為袍。衛兵所乘,又分平乘、青龍、艨艟、艚、八櫂、艇舸等數千艘,挽船不用人夫,須由兵士自引。龍旂舞彩,畫舫聯鑣,相接至二百餘里。岸上又有騎兵數隊,夾河衛行,所過州縣五百里內,概令獻食,往往一州供至數百車,窮極水陸珍饈。煬帝、蕭後,及後宮諸妃嬪,反視同草具,飲食有餘,輒拋置河中。自來帝王巡幸天下,哪裡有這般奢侈,這般驕淫?小子有詩嘆道:
dì wáng duō bàn hǎo fēng liú, yù bǐ suí yáng wèn shú móu?
帝王多半好風流,欲比隋煬問孰侔?
nán běi yú tú fāng hùn yī, kě lián zhǐ bó liǎng fān yóu.
南北輿圖方混一,可憐只博兩番游。
yù zhī yáng dì nán xún hòu shì, xià huí zài xíng biǎo míng.
欲知煬帝南巡後事,下回再行表明。
xiě xuān huá fū rén zhī sǐ, jí yáng sù zhī yù guǐ, shì shǔ yuān chóu xiāng bào, yuè rán zhǐ shàng, suī wèi bì shí yǒu qí shì, ér yí xīn shēng guǐ, yì rén qíng suǒ cháng yǒu. qiě yǐ jiàn rén shēng zhī bù kě kuī xīn, xīn gǒu yī kuī, hún pò bù yáo ér zì jì, yǒu bù zhì sǐ dì bù zhǐ zhě, cǐ zuò zhě jǐng shì zhī kǔ xīn yě. yáng dì qióng shē jí yù, wèi gǔ jīn suǒ hǎn wén, jí lì mó xiě, yù jiàn qí shā tà fù nǚ, tú dú shēng líng, tiān xià níng yǒu ruò shì yín hūn zhī zhǔ, ér néng zhǎng xiǎng tài píng, rèn suǒ yù wèi yé? kuàng shì běn hán wò hǎi shān jì, bìng fēi wú jī, ér jiāng dū zhī yóu, yòu wèi dà yè yuán nián jiān shì, cǐ xì yáng dì nán xún dì yī cì, chèn nián réng fǎn dōng jīng, sú xiǎo shuō zhōng què wèi qí yī qù bù huí, jìng shì yáng dì shí nián wài shì. fū yáng dì gù cháng sǐ yú jiāng dū, rán shì zài hòu qǐ, bìng fēi yī cì jí le, suí shǐ zhōng zì yǒu nián yuè kě zhèng, dé cǐ biān yǐ xù míng zhī, ér shǐ shì nǎi yǒu tiáo bù wěn, fēi zá luàn wú zhāng zhī sú xiǎo shuō, suǒ de tóng rì yǔ yě.
寫宣華夫人之死,及楊素之遇鬼,似屬冤讎相報,躍然紙上,雖未必實有其事,而疑心生鬼,亦人情所常有。且以見人生之不可虧心,心苟一虧,魂魄不搖而自悸,有不至死地不止者,此作者警世之苦心也。煬帝窮奢極欲,為古今所罕聞,極力摹寫,愈見其鎩蹋婦女,荼毒生靈,天下寧有若是淫昏之主,而能長享太平,任所欲為耶?況事本韓偓《海山記》,並非無稽,而江都之游,又為大業元年間事,此系煬帝南巡第一次,趁年仍返東京,俗小說中卻謂其一去不回,竟似煬帝十年外事。夫煬帝固嘗死於江都,然事在後起,並非一次即了,隋史中自有年月可證,得此編以序明之,而史事乃有條不紊,非雜亂無章之俗小說,所得同日語也。