gāo dì xià
高帝下
jiàn yuán yuán nián xià, sì yuè, jiǎ wǔ, shàng jí huáng dì wèi yú nán jiāo, shè tán chái liáo gào tiān yuē: huáng dì chén dào chéng gǎn yòng xuán mǔ, zhāo gào huáng huáng hòu dì. sòng dì zhì jiàn gān xù, qīn ruò míng mìng, yǐ mìng yú dào chéng. fū zhào zì shēng mín, shù yǐ sī mù, suǒ yǐ chǎn jí zé tiān, kāi yuán chuàng wù, sì zī dà dào. tiān xià wéi gōng, mìng bù yú cháng. xī zài yú xià, shòu zhōng shàng dài, yuè zì hàn wèi, yī ràng zhōng yè, xián bǐng zhū diǎn mó, zài zài fāng cè. shuǐ dé jì wēi, réng shì duō gù, shí lài dào chéng kuāng zhěng zhī gōng, yǐ hóng jì yú jué jiān. dà zào diān zhuì, zài gòu qū yǔ, xuān lǐ míng xíng, dì rén jī yì. guǐ wěi níng xiàng, chuān yuè biǎo líng, dàn wéi tiān rén, wǎng fú hé huì. nǎi yǎng xié guī yùn, jǐng shǔ yǔ néng, yòng jí dà mìng yú zī. cí dé fěi sì, zhì yú lèi réng, ér qún gōng qīng shì, shù yǐn yù shì, yuán jí lí xiàn, zhì yú bǎi róng, qiān yuē huáng tiān juàn mìng, bù kě yǐ gù wéi, rén shén wú tuō, bù kě yǐ kuàng zhǔ. wèi tiān zhī wēi, gǎn bù zhī shùn hóng lì? jìng jiǎn yuán chén, qián fèng huáng fú, shēng tán shòu chán, gào lèi shàng dì, yǐ yǒng dá mín zhōng, shì fū wàn guó. wéi míng líng shì xiǎng!
建元元年夏,四月,甲午,上即皇帝位於南郊,設壇柴燎告天曰:「皇帝臣道成敢用玄牡,昭告皇皇后帝。宋帝陟鑒乾序,欽若明命,以命於道成。夫肇自生民,樹以司牧,所以闡極則天,開元創物,肆茲大道。天下惟公,命不於常。昔在虞、夏,受終上代,粵自漢、魏,揖讓中葉,咸炳諸典謨,載在方冊。水德既微,仍世多故,實賴道成匡拯之功,以弘濟於厥艱。大造顛墜,再構區宇,宣禮明刑,締仁緝義。晷緯凝象,川岳表靈,誕惟天人,罔弗和會。乃仰協歸運,景屬與能,用集大命於茲。辭德匪嗣,至於累仍,而群公卿士,庶尹御事,爰及黎獻,至於百戎,僉曰『皇天眷命,不可以固違,人神無托,不可以曠主』。畏天之威,敢不祗順鴻歷?敬簡元辰,虔奉皇符,升壇受禪,告類上帝,以永答民衷,式敷萬國。惟明靈是饗!」
lǐ bì, dà jià hái gōng, lín tài jí qián diàn. zhào yuē: wǔ dé gèng shào, dì jī suǒ yǐ dài chāng sān zhèng dié lóng, wáng dù suǒ yǐ gǎi yào. shì yǒu zhì wén, shí huò yīn gé, qí zī yuán yīng lì, jīng dào zhèn mín, gù yǐ yì shù tóng kuí, shū liú gòng guàn zhě yǐ. zhèn yǐ guǎ mèi, shǔ zhí jiān jì, tuī sì qín zhī chéng, jí lè zhì zhī shù, xián néng xī xīn, shì mín zhì lì, yòng huò zhěng nì kān bào, yī kuāng tiān xià. yè wèi cān gǔ, gōng dài móu xī. sòng shì yǐ líng yí yǒu zhēng, lì shù yōu jí, sī hóng lè tuī, yǒng jiàn chóng tì, yuán jí tiān lù yú zhèn gōng. wéi zhì fěi bó, cí fú huò zhāo, suì qīn cóng tiān rén, shì yáo jǐng mìng, zhī yuè zhèng yú wén zǔ, shēng yīn chàng yú shàng dì. wěi yǐ guǎ dé, guāng zhái sì hǎi, zuǎn gé dài zhī zōng, tuō wáng gōng zhī shàng, ruò shè yuān shuǐ, wǎng zhī suǒ jì. bǎo zuò chū qǐ, hóng qìng wéi xīn, sī bǐ lì zé, xuān bèi yì zhào, kě dà shè tiān xià. gǎi shēng míng sān nián wèi jiàn yuán yuán nián. cì mín jué èr jí, wén wǔ jìn wèi èr děng, guān guǎ gū dú bù néng zì cún zhě gǔ rén wǔ hú. bū zū sù zhài wù fù shōu. yǒu fàn xiāng lùn qīng yì, zāng wū yín dào, yī jiē dàng dí, xǐ chú xiān zhù, yǔ zhī gēng shǐ. zhǎng tú chì xì zhī qiú, tè jiē yuán qiǎn. wáng guān shī jué, jìn gù duó láo, yī yī jiù diǎn.
禮畢,大駕還宮,臨太極前殿。詔曰:「五德更紹,帝跡所以代昌;三正迭隆,王度所以改耀。世有質文,時或因革,其資元膺歷,經道振民,固以異術同揆,殊流共貫者矣。朕以寡昧,屬值艱季,推肆勤之誠,藉樂治之數,賢能悉心,士民致力,用獲拯溺龕暴,一匡天下。業未參古,功殆侔昔。宋氏以陵夷有徵,歷數攸及,思弘樂推,永鑒崇替,爰集天祿於朕躬。惟志菲薄,辭弗獲昭,遂欽從天人,式繇景命,祗月正於文祖,升禋鬯於上帝。猥以寡德,光宅四海,纂革代之蹤,托王公之上,若涉淵水,罔知所濟。寶祚初啟,洪慶惟新,思俾利澤,宣被億兆,可大赦天下。改升明三年為建元元年。賜民爵二級,文武進位二等,鰥寡孤獨不能自存者穀人五斛。逋租宿債勿復收。有犯鄉論清議,贓污淫盜,一皆蕩滌,洗除先注,與之更始。長徒敕系之囚,特皆原遣。亡官失爵,禁錮奪勞,一依舊典。」
fēng sòng dì wèi rǔ yīn wáng, zhú gōng dān yáng xiàn gù zhì, xíng sòng zhēng shuò, chē qí fú sè, yī rú gù shì, shàng shū bù wèi biǎo, dá biǎo bù chēng zhào. jiàng sòng jìn xī wáng xiè wèi yīn ān gōng, jiāng xià wáng jī wèi shā yáng gōng, suí wáng qǐ wèi wǔ yīn gōng, xīn xìng wáng sōng wèi dìng xiāng gōng, jiàn ān wáng xǐ wèi lì pǔ gōng, jùn gōng zhǔ wèi xiàn jūn, xiàn gōng zhǔ wèi xiāng jūn. zhào yuē: jì shì xiàng xián, liè dài shèng diǎn, chóu yōng sì měi, qián zài lìng tú. sòng shì tōng hóu, nǎi yí suí yùn shěng tì. dàn qīn dé huái yì, shàng biǎo fén lǘ, kuàng gōng jì qū xià, dào guāng mín sú zhě zāi? jiàng chà zhī diǎn, yí zūn wǎng zhì. nán kāng xiàn gōng huá róng xiàn gōng kě wèi hóu, píng xiāng xiàn hóu kě wèi bó, jiǎn hù yǒu chà, yǐ jì liú mù zhī wáng hóng hé wú jì hòu.
封宋帝為汝陰王,築宮丹陽縣故治,行宋正朔,車旗服色,一如故事,上書不為表,答表不稱詔。降宋晉熙王燮為陰安公,江夏王躋為沙陽公,隨王棨為舞陰公,新興王嵩為定襄公,建安王禧為荔浦公,郡公主為縣君,縣公主為鄉君。詔曰:「繼世象賢,列代盛典,疇庸嗣美,前載令圖。宋氏通侯,乃宜隨運省替。但欽德懷義,尚表墳閭,況功濟區夏,道光民俗者哉?降差之典,宜遵往制。南康縣公華容縣公可為侯,萍鄉縣侯可為伯,減戶有差,以繼劉穆之、王弘、何無忌後。」
yǐ sī kōng chǔ yuān wèi sī tú, wú jùn tài shǒu liǔ shì lóng wèi nán yù zhōu cì shǐ. zhào yuē: chén yùn zhào chuàng, shí mìng wéi xīn, yí hóng qìng yòu, guǎng fū juān tài. jié zéi yú kǒu méi zài tái fǔ zhě, xī yuán fàng. zhū fù xìn liú xǐ, pǔ tīng hái běn tǔ. yǐ qí guó zuǒ wèi jiāng jūn chén xiǎn dá wèi zhōng hù jūn, zhōng lǐng jūn wáng jìng zé wèi nán yǎn zhōu cì shǐ, zuǒ wèi jiāng jūn lǐ ān mín wèi zhōng lǐng jūn. wù xū, yǐ jīng zhōu cì shǐ yí wèi shàng shū lìng biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī yáng zhōu cì shǐ, guān jūn jiāng jūn yìng wèi jīng zhōu cì shǐ, xī zhōng láng jiāng huǎng wèi nán xú zhōu cì shǐ, guān jūn jiāng jūn yuán chóng zǔ wèi yù zhōu cì shǐ, biāo qí sī mǎ cuī wén zhòng wèi xú zhōu cì shǐ.
以司空褚淵為司徒,吳郡太守柳世隆為南豫州刺史。詔曰:「宸運肇創,實命惟新,宜弘慶宥,廣敷蠲汰。劫賊余口沒在台府者,悉原放。諸負釁流徙,普聽還本土。」以齊國左衛將軍陳顯達為中護軍,中領軍王敬則為南兗州刺史,左衛將軍李安民為中領軍。戊戌,以荊州刺史嶷為尚書令、驃騎大將軍、開府儀同三司、揚州刺史,冠軍將軍映為荊州刺史,西中郎將晃為南徐州刺史,冠軍將軍垣崇祖為豫州刺史,驃騎司馬崔文仲為徐州刺史。
duàn sì fāng shàng qìng lǐ. jǐ hài, zhào yuē: zì lú jǐng huǐ zhì, nóng sāng yì yè, yán tiě fáng mín, huò yù shāng zhì, lì dài chéng sú, liú dù suì zī. yuán zhěng yí bì, gé mò fǎn běn, shǐ gōng bù zhuān lì, máng wú shī yè. èr gōng zhū wáng, xī bù dé yíng lì tún dǐ, fēng lüè shān hú. tài guān chí yán, gōng tíng shuì rù, yōu liàng shěng zhì.
斷四方上慶禮。己亥,詔曰:「自廬井毀制,農桑易業,鹽鐵妨民,貨鬻傷治,歷代成俗,流蠹歲滋。援拯遺弊,革末反本,使公不專利,氓無失業。二宮諸王,悉不得營立屯邸,封略山湖。太官池嵒,宮停稅入,優量省置。」
gēng zǐ, zhào sòng dì hòu fān wáng zhū líng, yí yǒu shǒu wèi. yǒu sī zòu dì líng gè zhì zhǎng yī rén, bīng yǒu chà, wáng líng wǔ rén, fēi pín sān rén.
庚子,詔「宋帝後蕃王諸陵,宜有守衛。」有司奏帝陵各置長一人,兵有差,王陵五人,妃嬪三人。
wǔ yuè, bǐng wǔ, jìn hé nán wáng tǔ gǔ hún shí yín hào biāo qí dà jiāng jūn. zhào yuē: chén yùn gé mìng, yǐn jué gǎi fēng, sòng shì dì zhì, suī yí shěng tì, qí yǒu yù xiào tún yí xuān lì qí yè zhě, yī réng běn fēng, wú suǒ jiǎn jiàng. yǒu sī zòu liú xiāng yáng jùn gōng zhāng jìng ér děng liù shí èr rén, chú guǎng xìng jùn gōng shěn tán liàng děng bǎi èr shí èr rén. gǎi yuán jiā lì wèi jiàn yuán lì, mù dé shèng mǎo zhōng wèi, yǐ zhēng yuè mǎo zǔ, shí èr yuè wèi là. dīng wèi, zhào yuē: shè mù qǔ jiāng, xuán shǎng gòu shì, gài chū quán yí, fēi yuē héng zhì. qǐng shì jiān xiǎn, jìn yǐ chéng sú, qiě zhǎng bū yì, kāi zuì shān hú. shì wèi qíng xíng bù rǔ, wáng cuàn wú jiù. zì jīn yǐ hòu, kě duàn zhòng mù. rén zǐ, zhào fēng zuǒ mìng wén wǔ gōng chén xīn chú sī tú chǔ yuān děng sān shí yī rén, jìn jué zēng hù gè yǒu chà. yǐ mǎo, hé nán wáng tǔ gǔ hún shí yín fèng biǎo gòng xiàn. bǐng chén, zhào qiǎn dà shǐ fēn háng sì fāng, qiǎn jiān sàn qí cháng shì shí èr rén xún xíng. yǐ jiāo níng dào yuǎn, bù qiǎn shǐ. jǐ wèi, rǔ yīn wáng hōng, zhuī shì wèi sòng shùn dì, zhōng lǐ yī wèi yuán jìn gōng dì gù shì. xīn yǒu, yīn ān gōng liú xiè děng fú zhū. zhuī fēng shì shàng xiōng dào dù wèi héng yáng yuán wáng, dào shēng wèi shǐ ān zhēn wáng. bǐng yín, zhuī zūn huáng kǎo yuē xuān huáng dì, huáng bǐ wèi xiào huáng hòu, fēi wèi zhāo huáng hòu.
五月,丙午,進河南王吐谷渾拾寅號驃騎大將軍。詔曰:「宸運革命,引爵改封,宋氏第秩,雖宜省替,其有預效屯夷、宣力齊業者,一仍本封,無所減降。有司奏留襄陽郡公張敬兒等六十二人,除廣興郡公沈曇亮等百二十二人。改《元嘉歷》為《建元歷》,木德盛卯終未,以正月卯祖,十二月未臘。丁未,詔曰:「設募取將,懸賞購士,蓋出權宜,非曰恆制。頃世艱險,浸以成俗,且長逋逸,開罪山湖。是為黥刑不辱,亡竄無咎。自今以後,可斷眾募。」壬子,詔封佐命文武功臣新除司徒褚淵等三十一人,進爵增戶各有差。乙卯,河南王吐谷渾拾寅奉表貢獻。丙辰,詔遣大使分行四方,遣兼散騎常侍十二人巡行。以交寧道遠,不遣使。己未,汝陰王薨,追諡為宋順帝,終禮依魏元、晉恭帝故事。辛酉,陰安公劉燮等伏誅。追封諡上兄道度為衡陽元王,道生為始安貞王。丙寅,追尊皇考曰宣皇帝,皇妣為孝皇后,妃為昭皇后。
liù yuè, xīn wèi, zhào xiāng guó biāo qí zhōng jūn sān fǔ zhí, kě yī zī láo dù èr guān, ruò zhí xiàn yǐ yíng, suǒ yú kě cì mǎn. rén shēn, yǐ yóu jī jiāng jūn zhōu shān tú wèi yǎn zhōu cì shǐ. yǐ hài, zhào yuē: sòng mò pín nián róng kòu, jiān zāi jí diāo sǔn, huò kū hái bù shōu, huǐ chèn mò yǎn, yí sù xuān xià mái cáng yíng xù. ruò biāo tí yóu cún, xìng zì kě shí, kě jí yùn zài, zhì hái běn xiāng. yǒu sī zòu qiǎn wài jiān diǎn shì sì rén, zhōu xíng lí mén wài sān shí wǔ lǐ wèi xiàn. qí yú bān xià zhōu jùn. wú guān qì biāo tí zhě, shǔ suǒ yǐ tái qián gōng shì. gēng chén, qī miào zhǔ bèi fǎ jià jí yú tài miào. zhào zhū jiāng jí kè, lù lì jiān nán, jǐn qín zhí wèi, qí cóng hái gōng zhě, pǔ cì wèi yī jiē. xīn sì, bà jīng zhōu cì shǐ. jiǎ shēn, lì huáng tài zǐ zé. duàn zhū zhōu jùn lǐ qìng. jiàn xíng rù zhòng zhě, jiàng yī děng, bìng shēn qián shè ēn bǎi rì. lì huáng zǐ yí wèi yù zhāng wáng, yìng wèi lín chuān wáng, huǎng wèi zhǎng shā wáng, yè wèi wǔ líng wáng, gǎo wèi ān chéng wáng, qiāng wèi pó yáng wáng, shuò wèi guì yáng wáng, jiàn wèi guǎng líng wáng, huáng sūn zhǎng mào wèi nán jùn wáng. yǐ yǒu, zàng sòng shùn dì yú suì níng líng.
六月,辛未,詔「相國驃騎中軍三府職,可依資勞度二官,若職限已盈,所余可賜滿。」壬申,以游擊將軍周山圖為兗州刺史。乙亥,詔曰:「宋末頻年戎寇,兼災疾凋損,或枯骸不收,毀櫬莫掩,宜速宣下埋藏營恤。若標題猶存,姓字可識,可即運載,致還本鄉。」有司奏遣外監典事四人,周行離門外三十五里為限。其餘班下州郡。無棺器標題者,屬所以台錢供市。庚辰,七廟主備法駕即於太廟。詔「諸將及客,戮力艱難,盡勤直衛,其從還宮者,普賜位一階。」辛巳,罷荊州刺史。甲申,立皇太子賾。斷諸州郡禮慶。見刑入重者,降一等,並申前赦恩百日。立皇子嶷為豫章王,映為臨川王,晃為長沙王,曄為武陵王,暠為安成王,鏘為鄱陽王,鑠為桂陽王,鑒為廣陵王,皇孫長懋為南郡王。乙酉,葬宋順帝於遂寧陵。
qiū, qī yuè, dīng wèi, zhào yuē: jiāo zhǐ běi jǐng, dú gé shū shuò, sī nǎi qián yùn fāng jì, fù hǎi bù cháo, yīn mí suì wǎng, guī kuǎn mò yóu. qū shè jiāo zhōu bù nèi lǐ shū xiàn yī rén jí fǔ nán shì, wén wǔ xiáng cái xuǎn yòng. bìng qiǎn dà shǐ xuān yáng cháo ēn. yǐ shì shǒu wǔ píng tài shǒu xíng jiāo zhōu fǔ shì lǐ shū xiàn wèi jiāo zhōu cì shǐ. bǐng chén, yǐ lǔ wěi jiā lú zhèn zhǔ yīn píng gōng yáng guǎng xiāng wèi shā zhōu cì shǐ. dīng sì, zhào nán lán líng sāng zǐ běn xiāng, zhǎng juān zū bù wǔ jìn wáng yè suǒ jī, fù shí nián.
秋,七月,丁未,詔曰:「交止北景,獨隔書朔,斯乃前運方季,負海不朝,因迷遂往,歸款莫由。曲赦交州部內李叔獻一人即撫南士,文武詳才選用。並遣大使宣揚朝恩。」以試守武平太守行交州府事李叔獻為交州刺史。丙辰,以虜偽茄蘆鎮主陰平公楊廣香為沙州刺史。丁巳,詔「南蘭陵桑梓本鄉,長蠲租布;武進王業所基,復十年。」
jiǔ yuè, xīn chǒu, zhào èr wú yì xìng sān jùn zāo shuǐ, jiǎn jīn nián tián zū. yǐ sì, yǐ xīn chú shàng shū lìng biāo qí jiāng jūn yù zhāng wáng yí wèi jīng xiāng èr zhōu cì shǐ, píng xī jiāng jūn lín chuān wáng yìng wèi yáng zhōu cì shǐ. bǐng wǔ, sī kōng chǔ yuān lǐng shàng shū lìng. wù shēn, chē jià xìng xuān wǔ táng yàn huì, zhào zhū wáng gōng yǐ xià fù shī.
九月,辛丑,詔「二吳、義興三郡遭水,減今年田租。」乙巳,以新除尚書令、驃騎將軍豫章王嶷為荊、湘二州刺史,平西將軍臨川王映為揚州刺史。丙午,司空褚淵領尚書令。戊申,車駕幸宣武堂宴會,詔諸王公以下賦詩。
dōng, shí yuè, bǐng zǐ, lì péng chéng liú yìn wèi rǔ yīn wáng, fèng sòng dì hòu. jǐ mǎo, chē jià yīn cí tài miào. xīn sì, zhào yuē: zhèn yīng zhuì shì wù, sān shí yú suì, xiǎn zǔ jiān nán, bèi cháng zhī yǐ. mò lù tún yí, róng chē suì jià, chéng jí shí lái zhī yùn, shí zī shì mín zhī lì. sòng yuán huī èr nián yǐ lái, zhū cóng jūn dé guān zhě, wèi xī méng lù, kě cuī sù xià fǎng, suí zhèng jí gěi. cái kān yú rèn zhě, fǎng xǐ liàng xù. ruò sì zhōu shì shù, běn xiāng lún xiàn, bù jí bù cún, xún xiào wú suǒ, kě tīng zhōu jùn bǎo yā, cóng shí chú zòu. huāng yuǎn què zhōng zhèng zhě, tè xǔ jù jūn bù zòu chú. huò shù gǎn biān yì, mò yóu xuán fǎn, tīng yú tóng jūn gè lì wǔ bǎo, suǒ lì yǒu sī, shí wèi yán liè. rǔ yīn tài fēi wáng shì hōng, zhuī zèng wèi sòng gōng huáng hòu.
冬,十月,丙子,立彭城劉胤為汝陰王,奉宋帝後。己卯,車駕殷祠太廟。辛巳,詔曰:「朕嬰綴世務,三十餘歲,險阻艱難,備嘗之矣。末路屯夷,戎車歲駕,誠藉時來之運,實資士民之力。宋元徽二年以來,諸從軍得官者,未悉蒙祿,可催速下訪,隨正即給。才堪余任者,訪洗量序。若四州士庶,本鄉淪陷,簿籍不存,尋校無所,可聽州郡保押,從實除奏。荒遠闕中正者,特許據軍簿奏除。或戍扞邊役,末由旋反,聽於同軍各立五保,所隸有司,時為言列。」汝陰太妃王氏薨,追贈為宋恭皇后。
shí yī yuè, gēng zǐ, yǐ tài zǐ zuǒ wèi lǜ xiāo jǐng xiān wèi sī zhōu cì shǐ. xīn hài, lì huáng tài zǐ fēi péi shì. jiǎ shēn, fēng gōng chén biāo qí zhǎng shǐ jiāng mì děng shí rén jué hù gè yǒu chà.
十一月,庚子,以太子左衛率蕭景先為司州刺史。辛亥,立皇太子妃裴氏。甲申,封功臣驃騎長史江謐等十人爵戶各有差。
èr nián chūn, zhēng yuè, wù xū shuò, dà shè tiān xià. yǐ sī kōng shàng shū lìng chǔ yuān wèi sī tú, zhōng jūn jiāng jūn zhāng jìng ér wèi chē qí jiāng jūn, zhōng lǐng jūn lǐ ān mín wèi lǐng jūn jiāng jūn, zhōng hù jūn chén xiǎn dá wèi hù jūn jiāng jūn. xīn chǒu, chē jià qīn cí nán jiāo. guǐ mǎo, zhào suǒ lǔ kòu huái sì, qiǎn zhòng jūn běi fá, nèi wài zuǎn yán.
二年春,正月,戊戌朔,大赦天下。以司空、尚書令褚淵為司徒,中軍將軍張敬兒為車騎將軍,中領軍李安民為領軍將軍,中護軍陳顯達為護軍將軍。辛丑,車駕親祠南郊。癸卯,詔索虜寇淮、泗,遣眾軍北伐,內外纂嚴。
èr yuè, dīng mǎo, lǔ kòu shòu yáng, yù zhōu cì shǐ yuán chóng zǔ pò zǒu zhī. zhì bā zhōu. rén shēn, yǐ sān bā xiào wèi míng huì zhāo wèi bā zhōu cì shǐ. wù zǐ, yǐ níng mán xiào wèi xiāo chì fǔ wèi yōng zhōu cì shǐ, nán mán zhǎng shǐ cuī huì jǐng wèi liáng nán qín èr zhōu cì shǐ. xīn mǎo, zhào xī jìng xiàn jié, jiě yán. guǐ sì, qiǎn dà shǐ xún wèi huái féi. xú yù biān mín yóu pín gòu nán zhě, cì shǐ èr qiān dàn liàng jiā zhèn xù. jiǎ wǔ, zhào jiāng xī běi mín bì nán liú xǐ zhě, zhì qiǎn hái běn, juān jīn nián zū shuì. dān pín jí gū lǎo bù néng zì cún zhě, jí tīng fān jí, jùn xiàn yā lǐng. sān yuè, dīng yǒu, yǐ shì zhōng xī chāng hóu luán wèi yǐng zhōu cì shǐ. wù xū, yǐ hù jūn jiāng jūn chén xiǎn dá wèi nán yǎn zhōu cì shǐ, wú jùn tài shǒu zhāng dài wèi zhōng hù jūn. jǐ hài, chē jià xìng lè yóu yuàn yàn, wáng gōng yǐ xià fù shī. xīn chǒu, yǐ zhēng lǔ jiāng jūn cuī zǔ sī wèi qīng jì èr zhōu cì shǐ. xià, sì yuè, bǐng yín, jìn gāo lì wáng lè làng gōng gāo liǎn hào biāo qí dà jiāng jūn.
二月,丁卯,虜寇壽陽,豫州刺史垣崇祖破走之。置巴州。壬申,以三巴校尉明慧昭為巴州刺史。戊子,以寧蠻校尉蕭赤斧為雍州刺史,南蠻長史崔惠景為梁、南秦二州刺史。辛卯,詔西境獻捷,解嚴。癸巳,遣大使巡慰淮、肥。徐、豫邊民尤貧遘難者,刺史二千石量加賑恤。甲午,詔「江西北民避難流徙者,制遣還本,蠲今年租稅。單貧及孤老不能自存者,即聽番籍,郡縣押領。」三月,丁酉,以侍中西昌侯鸞為郢州刺史。戊戌,以護軍將軍陳顯達為南兗州刺史,吳郡太守張岱為中護軍。己亥,車駕幸樂游苑宴,王公以下賦詩。辛丑,以征虜將軍崔祖思為青、冀二州刺史。夏,四月,丙寅,進高麗王樂浪公高璉號驃騎大將軍。
wǔ yuè, lì liù mén dōu qiáng. liù yuè, guǐ wèi, zhào xī suì shuǐ hàn, qū shè dān yáng èr wú yì xìng sì jùn zāo shuǐ yóu jù zhī xiàn, yuán nián yǐ qián, sān diào wèi chōng, xū liè yǐ bì, guān zhǎng jú lì yīng gòng cháng bèi wài, xiáng suǒ chú yòu. qiū, qī yuè, jiǎ yín, yǐ fǔ guó jiāng jūn lú shào zhī wèi qīng jì èr zhōu cì shǐ. wù wǔ, huáng tài zǐ fēi péi shì hōng. rùn yuè xīn sì, qiǎn lǐng jūn jiāng jūn lǐ ān mín xíng huái sì. gēng yín, suǒ lǔ gōng qú shān, qīng jì èr zhōu cì shǐ lú shào zhī děng pò zǒu zhī. dōng, shí yī yuè, wù zǐ, yǐ dī yáng hòu qǐ wèi qín zhōu cì shǐ.
五月,立六門都牆。六月,癸未,詔「昔歲水旱,曲赦丹陽、二吳、義興四郡遭水尤劇之縣,元年以前,三調未充,虛列已畢,官長局吏應共償備外,詳所除宥。」秋,七月,甲寅,以輔國將軍盧紹之為青、冀二州刺史。戊午,皇太子妃裴氏薨。閏月辛巳,遣領軍將軍李安民行淮、泗。庚寅,索虜攻朐山,青、冀二州刺史盧紹之等破走之。冬,十一月,戊子,以氐楊後起為秦州刺史。
shí èr yuè, wù xū, yǐ sī kōng chǔ yuān wèi sī tú. yǐ sì, chē jià xìng zhōng táng tīng sòng. rén zǐ, yǐ biāo qí dà jiāng jūn yù zhāng wáng yí wèi sī kōng, yáng zhōu cì shǐ qián jiāng jūn lín chuān wáng yìng wèi jīng zhōu cì shǐ.
十二月,戊戌,以司空褚淵為司徒。乙巳,車駕幸中堂聽訟。壬子,以驃騎大將軍豫章王嶷為司空,揚州刺史、前將軍臨川王映為荊州刺史。
sān nián chūn, zhēng yuè, rén xū shuò, zhào wáng gōng qīng shì jiàn dǎng yán. bǐng zǐ, yǐ píng běi jiāng jūn chén xiǎn dá wèi yì zhōu cì shǐ, zhēn yáng gōng liǔ shì lóng wèi nán yǎn zhōu cì shǐ, huáng zǐ fēng wèi jiāng xià wáng. lǐng jūn jiāng jūn lǐ ān mín děng pò lǔ yú huái yáng. xià, sì yuè, yǐ níng shuò jiāng jūn shěn jǐng dé wèi guǎng zhōu cì shǐ.
三年春,正月,壬戌朔,詔王公卿士薦讜言。丙子,以平北將軍陳顯達為益州刺史,貞陽公柳世隆為南兗州刺史,皇子鋒為江夏王。領軍將軍李安民等破虜於淮陽。夏,四月,以寧朔將軍沈景德為廣州刺史。
liù yuè, rén zǐ, dà shè. bū zū sù zhài, chú jiǎn yǒu chà. qiū qī yuè, yǐ guān jūn jiāng jūn yuán róng zǔ wèi xú zhōu cì shǐ. dōng, shí yuè, wù zǐ, yǐ hé nán wáng shì zǐ tǔ gǔ hún yì dù hóu wèi xī qín hé èr zhōu cì shǐ, hé nán wáng.
六月,壬子,大赦。逋租宿債,除減有差。秋七月,以冠軍將軍垣榮祖為徐州刺史。冬,十月,戊子,以河南王世子吐谷渾易度侯為西秦、河二州刺史,河南王。
sì nián, chūn, zhēng yuè, rén xū, zhào yuē: fū jiāo xiáng zhī diǎn, yí lún yōu xiān, suǒ yǐ zhāo zhèn cái duān, qǐ fā xìng xù, hóng zì lí máng, nà zhī guǐ yì, shì gù wǔ lǐ zhī jī kě chuán, liù lè zhī róng bù mǐn. zhèn zì yīng lì shòu tú, zhì chǎn jīng xùn, qiě yǒu sī qún liáo, zòu yì xián jí, gài yǐ róng chē shí jǐng, wén jiào wèi xuān, sī lè pàn gōng, yǒng yán duō kǎi. jīn guān suì wú yú, shí hé suì rěn, yuǎn ěr tóng fēng, huá yí mù yì. biàn kě shì zūn qián zhǔn, xiū jiàn xiào xué, jīng xuǎn rú guān, guǎng yán guó zhòu. yǐ jiāng zhōu cì shǐ wáng yán zhī wèi yòu guāng lù dài fū. guǐ hài, zhào yuē: bǐ suì shēn wēi xī běi, yì yǒng zhēng xiān, yǔn qì kòu chǎng, mìng jǐn wáng shì. zhàn wáng juān fù, suī yǒu héng diǎn, zhǔ zhě zūn yòng, měi shāng jiǎn báo. jiàn yuán yǐ lái zhàn wáng, shǎng juān zū bù èr shí nián, zá yì shí nián. qí bù dé shōu shī, zhǔ jūn bǎo yā, yì tóng cǐ lì. yǐ hòu jiāng jūn zhǎng shā wáng huǎng wèi hù jūn jiāng jūn, zhōng jūn jiāng jūn nán jùn wáng zhǎng mào wèi nán xú zhōu cì shǐ, guān jūn jiāng jūn ān chéng wáng gǎo wèi jiāng zhōu cì shǐ.
四年,春,正月,壬戌,詔曰:「夫膠庠之典,彝倫攸先,所以招振才端,啟發性緒,弘字黎氓,納之軌義,是故五禮之跡可傳,六樂之容不泯。朕自膺歷受圖,志闡經訓,且有司群僚,奏議咸集,蓋以戎車時警,文教未宣,思樂泮宮,永言多慨。今關燧無虞,時和歲稔,遠邇同風,華夷慕義。便可式遵前准,修建斆學,精選儒官,廣延國胄。」以江州刺史王延之為右光祿大夫。癸亥,詔曰:「比歲申威西北,義勇爭先,殞氣寇場,命盡王事。戰亡蠲復,雖有恆典,主者遵用,每傷簡薄。建元以來戰亡,賞蠲租布二十年,雜役十年。其不得收屍,主軍保押,亦同此例。」以後將軍長沙王晃為護軍將軍,中軍將軍南郡王長懋為南徐州刺史,冠軍將軍安成王暠為江州刺史。
èr yuè, yǐ wèi, yǐ guān jūn jiāng jūn huán kāng wèi qīng jì èr zhōu cì shǐ. shàng bù yù, gēng xū, zhào yuán jīng shī qiú xì yǒu chà, yuán nián yǐ qián bū zé jiē yuán chú. sān yuè, gēng shēn, zhào sī tú chǔ yuān zuǒ pú shè wáng jiǎn zhào yuē: wú běn bù yī sù zú, niàn bú dào cǐ, yīn jí shí lái, suì lóng dà yè. fēng dào zhān bèi, shēng píng kě qī. gòu jí mí liú, zhì yú dà jiàn. gōng děng fèng tài zǐ rú shì wú, róu yuǎn néng ěr, jī hé nèi wài, dāng lìng tài zǐ dūn mù qīn qī, wěi rèn xián cái, chóng shàng jié jiǎn, hóng xuān jiǎn huì, zé tiān xià zhī lǐ jǐn yǐ. sǐ shēng yǒu mìng, fū fù hé yán! rén xū, shàng bēng yú lín guāng diàn, nián wǔ shí liù. sì yuè, gēng yín, shàng shì yuē tài zǔ gāo huáng dì. fèng zǐ gōng yú dōng fǔ qián zhǔ shēng lóng zhōu. bǐng wǔ, biǎn wǔ jìn tài ān líng.
二月,乙未,以冠軍將軍桓康為青、冀二州刺史。上不豫,庚戌,詔原京師囚系有差,元年以前逋責皆原除。三月,庚申,召司徒褚淵、左僕射王儉詔曰:「吾本布衣素族,念不到此,因藉時來,遂隆大業。風道沾被,昇平可期。遘疾彌留,至於大漸。公等奉太子如事吾,柔遠能邇,緝和內外,當令太子敦穆親戚,委任賢才,崇尚節儉,弘宣簡惠,則天下之理盡矣。死生有命,夫復何言!」壬戌,上崩於臨光殿,年五十六。四月,庚寅,上諡曰太祖高皇帝。奉梓宮於東府前渚升龍舟。丙午,窆武進泰安陵。
shàng shǎo shěn shēn yǒu dà liàng, kuān yán qīng jiǎn, xǐ nù wú sè. bó shè jīng shǐ, shàn shǔ wén, gōng cǎo lì shū, yì qí dì èr pǐn. suī jīng lún yí xiǎn, bù fèi sù yè. cóng jiàn chá móu, yǐ wēi zhòng dé zhòng. jí wèi hòu, shēn bù yù jīng xì zhī wù, chì zhōng shū shè rén huán jǐng zhēn yuē: zhǔ yī zhōng shì yǒu yù jiè dǎo, cǐ zhì shǐ zì dà míng mò, hòu tài shǐ yóu zēng qí lì. liú cǐ zhì zhǔ yī, zhèng shì xìng zhǎng jí yuán, kě jí shí dǎ suì. fán fù yǒu kě yì wù, jiē yí suí lì yě. hòu gōng qì wù lán kǎn yǐ tóng wèi shì zhě, jiē gǎi yòng tiě, nèi diàn shī huáng shā zhàng, gōng rén zhe zǐ pí lǚ, huá gài chú jīn huā guā, yòng tiě huí dīng. měi yuē: shǐ wǒ zhì tiān xià shí nián, dāng shǐ huáng jīn yǔ tǔ tóng jià. yù yǐ shēn lǜ tiān xià, yí biàn fēng sú. shàng xìng míng gǔ tǐ jí qī yùn lì shù, bìng yuǎn yīng tú chèn shù shí bǎi tiáo, lì dài suǒ wèi yǒu, chén xià zhuàn lù, shàng yì ér bù xuān, shèng yǐ.
上少沈深有大量,寬嚴清儉,喜怒無色。博涉經史,善屬文,工草隸書,弈棋第二品。雖經綸夷險,不廢素業。從諫察謀,以威重得眾。即位後,身不御精細之物,敕中書舍人桓景真曰:「主衣中似有玉介導,此制始自大明末,後泰始尤增其麗。留此置主衣,政是興長疾源,可即時打碎。凡復有可異物,皆宜隨例也。」後宮器物欄檻以銅為飾者,皆改用鐵,內殿施黃紗帳,宮人著紫皮履,華蓋除金花瓜,用鐵回釘。每曰:「使我治天下十年,當使黃金與土同價。」欲以身率天下,移變風俗。上姓名骨體及期運歷數,並遠應圖讖數十百條,歷代所未有,臣下撰錄,上抑而不宣,盛矣。
shǐ chén yuē: sūn qīng yǒu yán: shèng rén zhī yǒu tiān xià, shòu zhī yě, fēi qǔ zhī yě. hàn gāo shén wǔ jùn shèng, guān qín shì dōng yóu, gài shì yǎ duō dà yán, fēi shǐ zì zhī tiān mìng guāng wǔ wén shǎo gōng zhī lùn chèn, yì tè yī shí zhī xiào yǔ wèi wǔ chū qǐ yì bīng, suǒ qī zhēng xī zhī mù jìn xuān bù nèi pò cáo shuǎng, qǐ yǒu dìng bà fú qiáo? sòng shì jué qǐ pǐ fū, bīng yóu yì lì: xián jiē yī shì tuī xióng, zú kāi dǐng zuò. sòng shì zhèng wèi bā jūn, bo nián wǔ jì, sì jué zhǎng dí, sān chēng zhōng xìng, nèi nán biān yú, bīng gé shì dòng. tài zǔ jī mìng zhī chū, wǔ gōng qián yòng, tài shǐ kāi yùn, dà zhěng shí jiān, lóng dé zài tián, jiàn cāi yún yǔ zhī jī. jí cāng wú bào nüè, xìn jié cháo yě, bǎi xìng lǐn lǐn, mìng xuán zhāo xī. quán dào jì xíng, jiān jì tiān xià. yuán gōng zhèn zhǔ, lì qì nán yǐ jiǎ rén, qún cái lù lì, shí huái chǐ cùn zhī wàng. qǐ qí tiān yàn shuǐ xíng, gù yǐ rén xī mù dé. guī gōng yǔ néng, shì jí hū cǐ. suī zhì gōng yú sì hǎi, ér yùn shí shí lái wú xīn yú huáng wū, ér dào suí wù biàn. yīng ér bù wèi, cǐ huáng qí suǒ yǐ jí dà mìng yě.
史臣曰:孫卿有言:「聖人之有天下,受之也,非取之也。」漢高神武駿聖,觀秦氏東遊,蓋是雅多大言,非始自知天命;光武聞少公之論讖,亦特一時之笑語;魏武初起義兵,所期「征西」之墓;晉宣不內迫曹爽,豈有定霸浮橋?宋氏崛起匹夫,兵由義立:咸皆一世推雄,卒開鼎祚。宋氏正位八君,卜年五紀,四絕長嫡,三稱中興,內難邊虞,兵革世動。太祖基命之初,武功潛用,泰始開運,大拯時艱,龍德在田,見猜雲雨之跡。及蒼梧暴虐,釁結朝野,百姓懍懍,命懸朝夕。權道既行,兼濟天下。元功振主,利器難以假人,群才戮力,實懷尺寸之望。豈其天厭水行,固已人希木德。歸功與能,事極乎此。雖至公於四海,而運實時來;無心於黃屋,而道隨物變。應而不為,此皇齊所以集大命也。
zàn yuē: yú huáng tài zǔ, yǒu mìng zì tiān, tóng dù yǔ zhòu, hé liàng shān yuān. sòng dé bù shào, shén qì xū chuán. níng luàn yǐ wǔ, chù bào zī xián. yōng fā xī jiāng, gōng xìng běi hàn, piān shī dú kè, gū lǚ tíng duàn. yuán pèi dōng xià, zhí sī jìng luàn zhǐ fǔ xú fāng, shí wéi fá pàn kàng wēi jīng niǎn, zuò qīng jiāng hàn. wén yì zài gōng, fāng chén yuān sāi. yòng xià yǐ cái, zhèn mín yǐ dé. duān jǐ xióng suì, jūn lín zūn mò. bāo kuò sì hǎi, dà zào jiā guó.
贊曰:於皇太祖,有命自天,同度宇宙,合量山淵。宋德不紹,神器虛傳。寧亂以武,黜暴資賢。庸發西疆,功興北翰,偏師獨克,孤旅霆斷。援旆東夏,職司靜亂;指斧徐方,時惟伐叛;抗威京輦,坐清江漢。文藝在躬,芳塵淵塞。用下以才,鎮民以德。端己雄睟,君臨尊默。苞括四海,大造家國。