strong méi lǐng strong
梅嶺
méi lǐng zhě, nán yuè zhī yī zhī. xīng jīng yuē nán jiè mén hù, hàn shū yuē tái shān, yú dì zhì yuē tái lǐng. qí míng bù yī. qí yuē qín guān zhě, yǐ shǐ huáng sān shí sì nián suǒ shì zhì yù lì bù zhí zhě suǒ zhú yě. nán kāng jì yún nán yě sān shí lǐ zhì héng pǔ, yǒu qín shí guān, qí xià yuē sāi shàng shì yě. nán yuè lǚ jiā pàn, shā hàn jiāng jūn hán qiān qiū, hán fēng shǐ zhě jié zhì sāi shàng jí cǐ, gù yòu yuē hàn sāi yě. yuē dōng jiào zhě, yǐ jū wǔ lǐng dōng piān yě. yuē tái zhě, yǐ gāo ér píng, yuē jiào zhě, yǐ gāo ér qiào ruì. tái zhuān yán méi lǐng, jiào zé jiān yán wǔ lǐng yě. wǔ lǐng, yī lǐng yě. qí zài dōng zé wèi méi lǐng yě. rán zì xī jiē yǐ méi lǐng wèi wǔ lǐng zhī dì yī lǐng yě. wǔ lǐng jiē yuè mén, ruò tái guān zé qín suǒ zhú, gù yì yuē qín nán mén yě. hàn zhī běi sāi zhì hán mén, nán sāi zhì shǔ mén, tái guān yòu shǔ mén zhī dà zhě yě. yǐ qí shān yuē tái shān, gù guān yì yuē tái guān yòu yuē héng pǔ guān. ér méi lǐng zhī míng, zé yǐ méi xuān shǐ yě. xuān běn yuè jù jiàn zi sūn, yǔ qí jūn zhǎng bì chǔ zǒu dān yáng gāo xiāng, gèng xìng méi, yīn míng gāo xiāng yuē méi lǐ. yuè gù zhòng méi, xiàng yǐ méi huā yī zhī yí liáng wáng, wèi zhēn yú bái bì yě. dāng qín bìng liù guó, yuè fù chēng wáng. zì gāo xiāng yú líng líng zhì yú nán hǎi, xuān cóng zhī zhú chéng chēng shuǐ shàng, fèng qí wáng jū zhī, ér xuān yú tái lǐng jiā yān. yuè rén zhòng guō zhī xián, yīn chēng shì lǐng yuē méi lǐng. qí yuē dà yǔ lǐng zhě, hàn yuán dǐng wǔ nián, lóu chuán jiāng jūn yáng pū chū yù zhāng, jī nán yuè, bì jiāng yǔ shèng chéng ér xū zhī, gù míng dà yǔ. qí dōng sì shí lǐ, shèng dì suǒ shǒu, míng xiǎo yǔ. shì zé lǐng míng méi yǐ guō, lǐng míng yǔ yǐ shèng xiōng dì qín zhī shí lǐng míng méi hàn zhī shí lǐng míng yǔ yě. rán hàn shí yì chēng méi lǐng. shǐ jì yún: hàn pò pān yú dōng yuè bīng bù zhì, yáng pū qǐng cóng biàn jī zhī, shàng lìng tún yù zhāng méi lǐng yǐ dài mìng. yú shàn wén zhī, suì fǎn. rù bái shā wǔ lín méi lǐng, shā sān xiào wèi. shàng nǎi qiǎn pū chū wǔ lín, wáng wēn shū chū méi lǐng jī zhī shì yě rán cǐ huò yù zhāng méi lǐng yě. shǐ jì suǒ yǐn yún yù zhāng sān shí lǐ yǒu méi lǐng zài hóng yá shān dāng gǔ yì dào. yào zhī, méi lǐng jiē yǐ xuān míng, fēi yǐ méi. gài mù fèng qí wáng zì méi lǐ zhì yù zhāng yòu zhì tái shān, yì míng tái shān yuē méi lǐng, qí xìng wèi méi fù cóng méi lǐ zhì yǐ tái shān wèi méi lǐng, yóu zhī hū yǐ gāo xiāng wèi méi lǐ yě.
梅嶺者,南嶽之一支。《星經》曰南戒門戶,《漢書》曰台山,《輿地誌》曰台嶺。其名不一。其曰秦關者,以始皇三十四年所適治獄吏不直者所築也。《南康記》雲「南野三十里至橫浦,有秦時關,其下曰塞上」是也。南越呂嘉叛,殺漢將軍韓千秋,函封使者節置塞上即此,故又曰漢塞也。曰東嶠者,以居五嶺東偏也。曰台者,以高而平,曰嶠者,以高而峭銳。台專言梅嶺,嶠則兼言五嶺也。五嶺,一嶺也。其在東則為梅嶺也。然自昔皆以梅嶺為五嶺之第一嶺也。五嶺皆越門,若台關則秦所築,故亦曰秦南門也。漢之北塞至寒門,南塞至暑門,台關又暑門之大者也。以其山曰台山,故關亦曰台關又曰橫浦關。而梅嶺之名,則以梅鋗始也。鋗本越句踐子孫,與其君長避楚走丹陽皋鄉,更姓梅,因名皋鄉曰梅里。越故重梅,向以梅花一枝遺梁王,謂珍於白璧也。當秦並六國,越復稱王。自皋鄉逾零陵至於南海,鋗從之築城湞水上,奉其王居之,而鋗於台嶺家焉。越人重鍋之賢,因稱是嶺曰梅嶺。其曰大庾嶺者,漢元鼎五年,樓船將軍楊仆出豫章,擊南越,裨將庾勝城而戌之,故名大庾。其東四十里,勝弟所守,名小庾。是則嶺名梅以鍋,嶺名庾以勝兄弟;秦之時嶺名梅、漢之時嶺名庾也。然漢時亦稱梅嶺。《史記》云:漢破番禺東越兵不至,楊仆請從便擊之,上令屯豫章梅嶺以待命。余善聞之,遂反。入白沙武林梅嶺,殺三校尉。上乃遣仆出武林,王溫舒出梅嶺擊之是也然此或豫章梅嶺也。《史記索隱》雲豫章三十里有梅嶺在洪崖山當古驛道。要之,梅嶺皆以鋗名,非以梅。蓋鉬奉其王自梅里至豫章又至台山,亦名台山曰梅嶺,其姓為梅復從梅里至以台山為梅嶺,猶之乎以皋鄉為梅里也。
strong wǔ lǐng strong
五嶺
wǔ lǐng zhī chēng, shǐ shǐ jì zhāng ěr chuán, yuē qín nán yǒu wǔ lǐng zhī shù. shī gǔ yuē: xī zì héng shān, nán dōng qióng hǎi, yī shān zhī xiàn ěr, ér bié biāo wǔ zhě. péi yuān guǎng zhōu jì yuē: dà yǔ shǐ ān lín hè guì yáng jiē yáng shì wèi wǔ lǐng. dèng dé míng nán kāng jì yuē: dà yǔ yī, guì yáng qí tián èr, jiǔ zhēn dōu páng sān, lín hè méng zhǔ sì, shǐ ān yuè chéng wǔ. yú dì jì: yī yuē tái lǐng, yī yuē sāi shàng, jí dà yǔ yě èr yuē qí tián, sān yuē dōu páng, sì yuē méng zhǔ, wǔ yuē yuè lǐng. bǐ yì qiè wèi jiǔ zhēn tài yuǎn, dāng yǐ péi shuō wèi shì. wáng bó hòu yuē: qí tián jí bīn zhōu là lǐng, dōu páng jí dào zhōu yǒng míng lǐng, méng zhǔ jí dào zhōu bái máng lǐng, zé dào zhōu yǒu èr, kě yí yě. dà dǐ wǔ lǐng bù yī, wǔ lǐng zhī wài, qí gāo ér héng jué nán běi zhě, jiē wǔ lǐng, bù kě dé ér míng yě.
五嶺之稱,始《史記·張耳傳》,曰秦「南有五嶺之戍」。師古曰:西自衡山,南東窮海,一山之限耳,而別標五者。裴淵《廣州記》曰:大庾、始安、臨賀、桂陽、揭陽是為五嶺。鄧德明《南康記》曰:大庾一,桂陽騎田二,九真都龐三,臨賀萌渚四,始安越城五。《輿地記》:一曰台嶺,一曰塞上,即大庾也;二曰騎田,三曰都龐,四曰萌渚,五曰越嶺。鄙意竊謂九真太遠,當以裴說為是。王伯厚曰:騎田即彬州臘嶺,都龐即道州永明嶺,甿渚即道州白芒嶺,則道州有二,可疑也。大抵五嶺不一,五嶺之外,其高而橫絕南北者,皆五嶺,不可得而名也。
strong sān xiá strong
三峽
zì yīng dé zhì qīng yuǎn yǒu sān xiá, yī yuē zhōng sù, yī yuē dà miào, yī yuē chēng yáng. dà miào jiè èr xiá zhī jiān, yóu xiǎn xiá, gù wèi tuó zhú wàn rén chéng yú cǐ. hàn yáng pū xiān xiàn xún shǎn. yáo shì yún: xún shǎn zài shǐ xìng sān bǎi lǐ, dì jìn lián kǒu, jí cǐ. rán qí xiǎn, gài yǔ shǔ yì, shǔ sān xiá qí xiǎn zài tān, yuè sān xiá qí xiǎn zài xiá. zì gāo shí shān ér xià, wēi luán jùn yǎn, wèi tiě bù zhàng, wèi yù píng, fán shù bǎi lǐ bù duàn. qí zài zhōng sù zhě, yǒu nán běi èr yú. nán yú fēng sān shí yǒu liù, běi yú shǎo qí sì. fēng fēng xiāng bào, yī shuǐ yíng huí, ér chū shuǐ rú huán ròu, běi yú wèi zhī hǎo, ér běi yú zhī shān qiě qì, nán yú zhī shān qiě xíng. xíng ér nán, yǐ dōng zhì guǎng zhōu wèi bái yún zhū fēng, yòu dōng zhì hǎi shàng wèi luó fú. qí qì zhě sǒng ér wèi fēng, liǎng liǎng bì hé, chán ruì jué tè, wàng zhī ruò zǎn yù chā tiān. qí xià cāng dèng qū pán, qìng cóng mào mì, lín wēi fēi shí, yǔ gǔ mù hù xiāng chēng jù, wǎng wǎng yǒu bēng xiàn zhī huàn. gài yuè shān zhī dì yī xiǎn. nán yú lù dǒu jué, wǎn zhōu zhě lǜ cóng běi yú, yī gōu zé guà, zhà què zhà qián. zhì chēng yáng, lù yì jǐn shù, bǐ cǐ shéng suǒ xiāng qiān, téng jí ér shàng. huái xuè zhān gài lì shí, wǎng wǎng zhì jù. chén yán yě xiān shēng shī yún: shuāng fēng ruò rén lì, jǔ shǒu xiàng pān zhāi. bù zhàng sì shí lǐ, kǎi chóng shì jūn dí. dèng dào suī xīn záo, yuán náo kǔ jué bì. wǎng nián wèi qiān fū, shān guǐ zhì jīn xiù. qí xiǎn rú cǐ.
自英德至清遠有三峽,一曰中宿,一曰大廟,一曰湞陽。大廟介二峽之間,尤險狹,故尉佗築萬人城於此。漢楊仆先陷尋陝。姚氏云:尋陝在始興三百里,地近連口,即此。然其險,蓋與蜀異,蜀三峽其險在灘,粵三峽其險在峽。自皋石山而下,危巒峻巘,為鐵步障,為玉屏,凡數百里不斷。其在中宿者,有南北二禺。南禺峰三十有六,北禺少其四。峰峰相抱,一水縈迴,而出水如環肉,北禺為之好,而北禺之山且憩,南禺之山且行。行而南,以東至廣州為白雲諸峰,又東至海上為羅浮。其憩者聳而為峰,兩兩壁合,鑱銳絕特,望之若攢玉插天。其下蒼磴屈盤,箐叢茂密,臨危飛石,與古木互相撐拒,往往有崩陷之患。蓋粵山之第一險。南禺路陡絕,挽舟者率從北禺,衣鈎笮罣,乍卻乍前。至湞陽,路益緊束,彼此繩索相牽,騰藉而上。踝血沾溉利石,往往至劇。陳岩野先生詩云:「雙峰若人立,舉手相攀摘。步障四十里,愷崇勢均敵。磴道雖新鑿,猿猱苦絕壁。往年胃牽夫,山鬼至今嗅。」其險如此。
strong lián xiá strong
連峽
zì kuāng kǒu xī běi xíng, yǒu shù chí shí héng jiāng, zhuàng ruò qiáo, yún shén rén zhī suǒ shè. tān shì pēng nù, gāo zhě xiōng zhǒng tòng, gōu zhě shǒu suān. shí rén zhī lì, cháng bù gěi shàng yī xiá, bù zhī qí míng, lián xiá zì cǐ shǐ. yuè sān shí lǐ, yòu yī xiá. xià yǒu dòu chǐ cūn, wàng qián shān rú qiān yè fú róng, bàn bāo bàn jiě. jiě zhě wèi fēng luán, bāo zhě wèi shí, jué yǔ xī huá xiāng sì. fēng fēng yǒu shù, shù shù yǒu fēng, pù bù héng chuān ér chū, qí bù chéng pù bù zhě, fēn pī sì zhù rú yǔ xuě. mì yè cóng qìng zhōng, yǒu yǐng wú shēng, měi yǔ yuán niǎo yōu yè. cǐ lián xiá zhōng dì yī jìng. rú cǐ zhě èr shí yú lǐ. shàng yī xiá, jué bì pō kuān guǎng, shàng yǒu shí kū shù kǒu. qián hòu xiāng chuān, gěng téng tī jí, cóng fēng xià ér shàng, rén lì yíng zhì fēi cháo, wèi bì luàn zhī suǒ. zì cǐ shuǐ yì wān huán, tān yì gāo, shí yì lián lì. yú bēi gāo dī, shuǐ chē bèng jī, zhōu xíng yì jiān kǔ. jì zhì yáng shān xiàn, xiàn xī èr lǐ yǒu shí kè, yuē hán wén gōng diào jī. jī zuǒ wèi cí, yī shí kè wén gōng xiàng, wèi nán hǎi chén áng suǒ xiě. chéng jué bēi xiǎo, guō wài wū gāo yú chéng, máo cí shù shí jiān, huǒ yān liáo luò. wén gōng suǒ yún gé jiāng huāng lín mì qìng, xiǎo lì shí yú jiā, niǎo yán yí miàn, jīn huǎng rán zài mù yě. èr shí lǐ zhì lǎo yá dà lǐ èr xiá. jiā bì yī dié, zhuàng ruò tuí chéng. wú shù gǔ mù zhī zhǔ, shí sè cāng lǜ, jiē zuò yún shuǐ wén, sōng shān chá zi zhū shù mì zhī. guài téng qiān chǐ, duō yǒu huáng yuán xiào qiān ér xià, huò xì wán. duò zhī kōng zhōng, yóu néng fān jiē róu zhī. yǐ rù liàng shā xiá, shuǐ kòu shí pìn, wū yàn yǒu shēng. shuǐ shí xiāng tūn, jiǔ zhī shǐ dá. yǒu shù fù yán pēn shuǐ, cóng fēng piāo dī, xiá jǐn yóu zhān rú bù yǐ. yòu rù yī xiá, míng tóng guān, bì zhī shí jiē wèi bái. sǔn yá cóng rǔ, wēi ruí dào pī ér xià. yǒu yī dòng shén dà, duō wén shí. dān qīng qǐ fēn, shù yǐng sēn chén, pù guāng míng miè, zhù zhōu qí xià jiǔ zhī. xiá zhuǎn fēng xuán, zhōu céng céng rú rù luó wěi, zhà chū yīn yá, zhà rù yáng dòu, qī shén hán pò, yī yuē bù zhī jǐ biàn. yī tán yuē lóng jiǎo, jiǎo páng yǒu sān xué shén shēn. shuǐ chū xué zhōng wèi pù bù zhě èr. shàng yǒu dòng, dòng zhōng shí zhù wú shù. zì shàng shēng xià, fù zì xià shēng shàng, wàng zhī yǒu rú táng shà. yòu yǒu xiǎo pù bù wǔ liù dào, yǔ fēng shàng zhū shuǐ xiàng lián wèi dà shuǐ lián. qí qián yǒu tān, tān shàng wèi yáng tiào xiá, yán xiá xiǎo yáng kě tiào ér yuè yě. yī jù shí sāi xiá, yán shí jiǎo yī cè guò zhī. yī yán zhāng qí kǒu, ruò xī zhōu zhuàng shù lǐ dé léng jiā xiá. xiá shì yù duò, liǎng yá xiāng chuí. shí jiē diāo lòu tōng tòu, rú pò lián péng. nèi wài yǒu xuán rǔ qiān wàn zhī. zhǎng zhě yú qiān chǐ, bái zhě chéng rén, hēi zhě chéng wù. shí mài suǒ chū zhě sè duō bái, shí fū suǒ chū zhě duō hēi. yǒu yī dà pù bù, zuò shù zhé, dà fēng yī jī, téng yuè sān sì fēng nǎi sàn. yī shí rén, chuán wèi dīng lán suǒ huà. páng duō zhuàn kè, tái shí bù kě dú. yuè bàn lǐ, lín shàng yòu yī pù bù, cān chà yǔ shù zhé zhě duì, tǔ rén wèi zhī shuāng lóng guàn shuǐ. shuǐ zài xiá zhōng yòu jué yì, rì guāng suǒ dàng, hán cǎo sè zé lǜ, hán shí sè zé qīng. yì duō jīn shā dān lì, lín lín kě shí. zì cǐ zhì tóng gǔ lóng xián èr xiá jiē rán. lóng xián qù lián zhōu nán wǔ lǐ, qí shuǐ fā yuán jiǔ bēi, liú èr shí lǐ. huò yǐn bù jiàn, nǎi zì xiá zhī yāo tǔ yī xiǎo kǒng, pēn báo ér chū, yīn yuē lóng xián yuán.
自洭口西北行,有數坻石橫江,狀若橋,雲神人之所設。灘勢澎怒,篙者胸腫痛,鈎者手酸。十人之力,嘗不給上一峽,不知其名,連峽自此始。越三十里,又一峽。下有豆豉村,望前山如千葉芙蓉,半包半解。解者為峰巒,包者為石,絕與西華相似。峰峰有樹,樹樹有峰,瀑布橫穿而出,其不成瀑布者,紛披四注如雨雪。密葉叢箐中,有影無聲,每與猿鳥幽咽。此連峽中第一境。如此者二十餘里。上一峽,絕壁頗寬廣,上有石窟數口。前後相穿,綆藤梯棘,從峰罅而上,人力營治飛巢,為避亂之所。自此水益灣環,灘益高,石益廉利。魚陂高低,水車泵擊,舟行益艱苦。既至陽山縣,縣西二里有石刻,曰韓文公釣磯。磯左為祠,一石刻文公像,為南海陳昂所寫。城絕卑小,郭外屋高於城,茅茨數十間,火煙寥落。文公所云隔江荒林密箐,小吏十餘家,鳥言夷面,今恍然在目也。二十里至老牙、大理二峽。夾壁欹迭,狀若頹城。無數古木支拄,石色蒼綠,皆作雲水紋,松、杉、茶子諸樹冪之。怪藤千尺,多有黃猿嘯牽而下,或戲丸。墮之空中,猶能翻接柔枝。已入晾紗峽,水叩石牝,嗚咽有聲。水石相吞,久之始答。有數復岩噴水,從風飄滴,峽盡猶沾濡不已。又入一峽,名同冠,壁之石皆為白。筍芽叢乳,葳蕤倒披而下。有一洞甚大,多文石。丹青綺分,樹影森沉,瀑光明滅,駐舟其下久之。峽轉峰旋,舟層層如入螺尾,乍出陰崖,乍入陽竇,淒神寒魄,一曰不知幾變。一潭曰龍湫,湫旁有三穴甚深。水出穴中為瀑布者二。上有洞,洞中石柱無數。自上生下,復自下生上,望之有如堂廈。又有小瀑布五六道,與峰上諸水相連為大水簾。其前有灘,灘上為羊跳峽,言峽小羊可跳而越也。一巨石塞峽,沿石角欹側過之。一岩張其口,若吸舟狀數里得楞伽峽。峽勢欲墮,兩崖相槌。石皆雕鏤通透,如破蓮蓬。內外有懸乳千萬枝。長者逾千尺,白者成人,黑者成物。石脈所出者色多白,石膚所出者多黑。有一大瀑布,作數折,大風一激,騰躍三四峰乃散。一石人,傳為丁蘭所化。旁多篆刻,苔蝕不可讀。越半里,林上又一瀑布,參差與數折者對,土人謂之「雙龍灌水」。水在峽中又絕異,日光所盪,含草色則綠,含石色則青。亦多金沙丹礫,粼粼可拾。自此至銅鼓龍涎二峽皆然。龍涎去連州南五里,其水發源九陂,流二十里。或隱不見,乃自峽之腰吐一小孔,噴薄而出,因曰龍涎元。
strong zhū xiá strong
諸峽
jiào nán zhī shān, zì xī zì běi zì xī běi zì dōng běi jiē liǎng shān xiāng jiā chéng xiá. xī zì dé qìng zhì gāo yào, yǒu dà xiāng xiǎo xiāng líng yáng sān xiá. běi zì yīng dé zhì qīng yuǎn, yǒu chēng yáng xiāng lú zhōng sù sān xiá. xī běi zì lè chāng píng shí xià liù lóng, yǒu líng jūn lán háo èr xiá. dōng běi zì lián zhōu zhì lián xī kǒu, yǒu léng jiā yáng tiào tóng guān sān xiá. ér lè chāng èr xiá yóu xiǎn. qí xiǎn zài liù lóng, liù lóng zhī xiǎn zài shuǐ, zhū xiá zhī xiǎn zài shān. lián zhōu jiān shān shuǐ zhī xiǎn, líng yáng xiá shān shuǐ shāo píng. dōng shàng jiē yáng, zé péng là wū mán zhū tān yì shén xiǎn, gài yǐ jū shàng liú duō shí gù yě.
嶠南之山,自西、自北、自西北、自東北、皆兩山相夾成峽。西自德慶至高要,有大湘、小湘、羚羊三峽。北自英德至清遠,有湞陽、香爐、中宿三峽。西北自樂昌、平石下六瀧,有泠君藍豪二峽。東北自連州至連溪口,有楞伽、羊跳、同冠三峽。而樂昌二峽尤險。其險在六瀧,六瀧之險在水,諸峽之險在山。連州兼山水之險,羚羊峽山水稍平。東上揭陽,則蓬辣烏蠻諸灘亦甚險,蓋以居上流多石故也。
strong bái yún shān strong
白雲山
bái yún zhě, nán yuè zhǔ shān, zài guǎng zhōu běi shí wǔ lǐ. zì dà yǔ wēi yí ér lái, jì zhì sān chéng, cóng zhī zhě yǒu sān shí yú fēng, jiē zhī míng. měi dāng qiū jì, yǒu bái yún wěng yù ér qǐ, bàn bì jiē sù, gù míng yuē bái yún.
白雲者,南越主山,在廣州北十五里。自大庾逶迤而來,既至三城,從之者有三十餘峰,皆知名。每當秋霽,有白雲蓊鬱而起,半壁皆素,故名曰白雲。
qí diān wèi mó xīng lǐng. lǐng bàn yǒu sì, yì yuē bái yún. zuǒ yī xī yuē guī lóng, qí shàng fēi liú bǎi rèn, pán wǔ pēn báo, chén zōng bó zhū yǐ wèi hú. hú dōng běi wèi lóu guǎn shí shù suǒ, huán zhí lì zhī méi zhú zhī shǔ, míng yún cóng bié yè. xià yǒu gǔ sì èr, yòu jǐng tài, zuǒ yuè xī, lín jìng shuǐ shí jiē jué yì. lí tài pú pì zhī xiān nǚ jiàn rén, sàn fā chuí yāo ér zī tài zì yuǎn, jué bù rǎn yān huǒ zhī qì, yì yī shuō yě. yuè xī xià yǒu jiǔ lóng quán, liú wèi dà xiǎo shuǐ lián, zhì suǒ chēng chóng chóng guà yù lián chù. qí běi wèi hè shū tái. ān qī xī shàng shēng, yǒu bái hè shū chì yǐ yíng, gù yuē hè shū. yòu běi yī lǐ yǒu fēng yuē bǎo xiàng, shàng yǒu dòng shí, yóu rén chì zhī zhé dòng. qián yǒu quán, yīn hǔ pǎo ér dé, shén gān. qí xī nán wǔ lǐ yǒu tài xiá dòng, tài quán zhī shuǐ chū yān. gù yǒu lǐ zhōng jiǎn yù hóng yǐn jiàn tíng xiǎo yǐn xuān jí sūn diǎn jí bái yún shān fáng, jīn jiē fèi. yòu yī lǐ yǒu dòng yuē yù hóng, qí nán yuē jù lóng gāng. zhé ér xī, yǒu sòng gāo zōng yù shū gé. yòu qī lǐ wèi pú jiàn shuǐ. ān qī jiù jū cǐ, shǐ huáng qiǎn rén fǎng zhī. tài bái shī suǒ yún qín dì rú wǒ qiú, cāng cāng xiàng yān wù shì yě. jì chēng: ān qī jiāng lǐ shǎo jūn nán zhī luó fú. zhì cǐ jiàn, cǎi chāng pú yī cùn shí èr jié zhě fú zhī, yǐ qī yuè èr shí wǔ rì xiān qù. jīn jùn rén duō yǐ shì rì cǎi chāng pú mù yù líng quán yǐ qí xiá jǔ. ér sòng shí jùn shǒu cháng jù shì dài fū wǎng yóu wèi zhī áo tóu huì yún. jiàn páng yǒu sì yuē pú jiàn, qián wèi dān jǐng, shuǐ gān wēn wēi yǒu jīn shí qì. qí yáng yǒu dī shuǐ yán, shuǐ jiān wēi bù duàn, wú fēng zé dī, yǒu fēng zé bù dī. shàng yǒu yī shí zhuàng xuán zhōng, rén zhì zhé kēng rán yǒu shēng. qí xià yòu yǒu shuǐ lián, jiàn sǎ rú wù, shí dà shí xiǎo, xià zhù wèi liú bēi chí. yán jiàn ér nán wèi wén xī, wèi shàng xià èr táng, zhì yuè xiù shān lù, zé fēn liú wèi èr: zuǒ yuē jú hú, yòu yuē yuè xī. yòu huì dōng xī zhī shuǐ, zhì cǐ shān xià wèi gān xī. bīng chí xuě zhòu, xuān huī zhèn shān, shì yuē péng péng shuǐ. wú cì shǐ lù yǔn táng jié dù shǐ lú jūn cháng shū jùn yǐ tōng zhōu. yǔn chuán yún: zhōu zhì lín hǎi, hǎi liú qiū xián, yǔn chù shuǐ, mín dé gān shí, shì yě. jūn yòu zhú dī bǎi yú zhàng, zhū shuǐ gěi tián, jiàn tíng xiè qí shàng, liè zhí mù mián cì tóng zhū mù, huā fū yīn yàn, shí lǐ xiāng wàng rú huǒ. wěi nán hàn yǐn yǐ liú shāng, yǔ gōng rén huāng yàn, chēng gān quán yuàn.
其顛為摩星嶺。嶺半有寺,亦曰白雲。左一溪曰歸龍,其上飛流百仞,盤舞噴薄,陳宗伯瀦以為湖。湖東北為樓館十數所,環植荔支、梅、竹之屬,名雲淙別業。下有古寺二,右景泰,左月溪,林、徑、水、石皆絕異。黎太僕譬之仙女見人,散發垂腰而姿態自遠,絕不染煙火之氣,亦一說也。月溪下有九龍泉,流為大小水簾,志所稱「重重掛玉簾」處。其北為鶴舒台。安期昔上升,有白鶴舒翅以迎,故曰鶴舒。又北一里有峰曰寶象,上有動石,遊人叱之輒動。前有泉,因虎跑而得,甚甘。其西南五里有太霞洞,泰泉之水出焉。故有李忠簡玉虹飲澗亭小隱軒及孫典籍白雲山房,今皆廢。又一里有洞曰玉虹,其南曰聚龍岡。折而西,有宋高宗御書閣。又七里為蒲澗水。安期舊居此,始皇遣人訪之。太白詩所云「秦帝如我求,蒼蒼向煙霧」是也。記稱:安期將李少君南之羅浮。至此澗,采菖蒲一寸十二節者服之,以七月二十五日仙去。今郡人多以是日采菖蒲沐浴靈泉以祈霞舉。而宋時郡守嘗醵士大夫往游謂之「鰲頭會」雲。澗旁有寺曰蒲澗,前為丹井,水甘溫微有金石氣。其陽有滴水岩,水瀸微不斷,無風則滴,有風則不滴。上有一石狀懸鐘,人至輒鏗然有聲。其下又有水簾,濺灑如霧,時大時小,下注為流杯池。沿澗而南為文溪,為上下二塘,至粵秀山麓,則分流為二:左曰菊湖,右曰越溪。又會東溪之水,至此山下為甘溪。冰馳雪驟,喧豗震山,是曰韸韸水。吳刺史陸允、唐節度使盧均常疏浚以通舟。允傳云:州治臨海,海流秋咸,允畜水,民得甘食,是也。均又築堤百餘丈,瀦水給田,建亭榭其上,列植木棉、刺桐諸木,花敷殷艷,十里相望如火。偽南漢引以流觴,與宮人荒宴,稱甘泉苑。
shì shān zhī shèng yóu zài shuǐ. qí dà shuǐ fán èr: qí yuán yú yuè xī zhě wèi xī yī, yuē shuāng xī. xī běn yī ér míng yuē shuāng, yǐ qí shàng wèi yuè xī ér xià fù wèi cǐ xī yě. xī shàng pù bù jiāo liú, chén zōng bó cháng zhú yāo pù tíng yān. qí yuán yú tài quán zhě wèi jiàn yī, yuē pú jiàn. jiàn liú wèi xī zhě èr ér hú yī.
是山之勝尤在水。其大水凡二:其源於月溪者為溪一,曰雙溪。溪本一而名曰雙,以其上為月溪而下復為此溪也。溪上瀑布交流,陳宗伯嘗築邀瀑亭焉。其源於泰泉者為澗一,曰蒲澗。澗流為溪者二而湖一。
strong luó fú strong
羅浮
péng lái yǒu sān bié dǎo, fú shān qí yī yě. dà gǔ shí fú shān zì dōng hǎi fú lái yǔ luó shān hé, yá yǎn jiē wèi yī. rán tǐ hé ér xìng fēn, qí huì mù niǎo shòu zhì jīn yǒu shān hǎi zhī yì. fú shān jiē hǎi zhōng lèi yún. hàn zhì yún, bó luó yǒu luó shān, yǐ fú shān zì huì jī fú lái fù zhī, gù míng luó fú. bó, fù yě. fù zhuǎn wèi bó yě. fú lái bó luó. luó xiǎo, fú bó ér dà zhī luó bēi, fú bó ér gāo zhī. gù yuē bó luó yě. huò yuē, luó shān yì péng lái yī gǔ, gù fú lái yī zhī, luó zhǔ ér fú kè, kè péng lái ér yī zhǔ péng lái, gù yuán hóng zhú fǎ zhēn zuò dēng shān shū, jiē yán luó ér bù jí fú, yán zhǔ ér kè zài qí zhōng yě. rán luó wèi fú zhǔ, ér luó fú zhī dōng lù yǒu bó luó zhī bái shuǐ shān yān, xī lù yǒu pān yú zhī bái yún shān yān, yǔ zhī dǐng lì, rén yì yǐ wèi sān dǎo, zé luó fú yòu wèi bái shuǐ bái yún zhī zhǔ yǐ. qí fēng sì bǎi sān shí yǒu èr, luó yǔ fú bàn zhī. yóu zhě zì xī ér rén, zé luó duō ér fú shǎo zì dōng ér rù, zé fú duō ér luó shǎo. luó zhī diān yuē fēi yún, qí xī yǒu sān fēng, yì qiào jué dǐng zhì, wǎng wǎng zhōng yè kě hòu rì, ér fú shān jí diān, měi dāng yǔ jì, bái yún xiōng yǒng sì chū, dà fēng dàng yàng, zhà wǎng zhà huí, ruò shàng zài dà hǎi zhī zhōng, fú ér wèi dìng, cháng yù yuǎn yú luó shān rán zhě. huò yuē, shǒu yáng dà huá yī shān ér fēn, luó yǔ fú èr shān ér hé, shí yǒu jù líng zhǔ zhī. fēn zhī zhě, suǒ yǐ tōng huáng hé hé zhī zhě, suǒ yǐ zhèn nán hǎi. rán èr shān xià hé ér shàng fèn, qí diān yǒu fèn shuǐ āo, shì yuē quán yuán shān zhī jiāo ào yě. shuǐ fèn yú xī zé wèi luó, fēn yú dōng zé wèi fú. fú zhī shuǐ yǔ luó xiāng tǔ tūn, luó zhī shān yǔ fú xiāng bǔ zhuì. shuǐ fèn qí shàng ér shān hé qí xià, gù guān qí hé ér dé shān zhī qíng zhuàng yān, guān qí fēn ér dé shuǐ zhī qíng zhuàng yān. dāng èr shān zhī jiāo, yǒu dèng qióng rán, rú héng èr dǐ zhù, zhì qí liǎng duān ér sè cāng yǒu, shì yuē tiě qiáo. fēi qiáo yě, yī shí fēi kōng, niǎo niǎo shù shí bǎi zhàng, shàng héng jué yǎn, xià kuà xuán yá, yǐ jiē èr shān zhī mài, gù yuē qiáo yě. gài fú shān shàn fú, xià yǒu fú dìng gāng yǐ dìng zhī, shàng yòu yǒu tiě qiáo yǐ guàn zhī, ér hòu yǔ luó zhǎng hé ér bù lí yě. shān gù yǒu èr tiě qiáo, jiē tiān shēng shí liáng, ér cǐ wèi shàng tiě qiáo, qí zài dà shí lóu nán zhě yuē xià tiě qiáo. dà shí lóu zài shàng tiě qiáo xī, xiāng qù wǔ lǐ xǔ, yǒu xiǎo shí lóu. sān shí duì zhì, shàng xià jù fāng, jùn xuē zhǎn kōng, jí jí yù duò. dēng zhī zé zhòng yán sì zhù, chuāng hù xiāng tōng, yān xiá kāi hé, cháng ruò yǒu rén wǎng lái. dù qí gāo, jǐn dé shān dǐng shí fēn zhī sì, rán fǔ shì cāng míng, yè bàn jiàn rì, yì bù jiǎn fēi yún zhī shàng yān. èr shí lóu liǎng fēng xiāng jì, qí jí nǎi tiě qiáo. gù fán dēng fēi yún zhě, zì èr lóu ér shàng, bì dù cǐ qiáo, lǜ yǐ cǐ wèi tiě qiáo yǐ, bù zhī nǎi xià tiě qiáo yě. gài shí lóu èr yǐ dà xiǎo fēn tiě qiáo èr yǐ shàng xià fēn yě. xià tiě qiáo xī yǒu yī dà pù bù, suǒ wèi fēn shuǐ ào quán yuán, wèi èr shān zhī jiè zhě. luó fú pù bù fán jiǔ bǎi bā shí yǒu qí, liú wèi zhǎng xī zhě qī shí yǒu èr, zhū wèi tán qī, wèi shén hú yī, wèi yuān chí zhě liù, tiān xià míng shān wèi yǒu pù bù duō yú cǐ zhě.
蓬萊有三別島,浮山其一也。大古時浮山自東海浮來與羅山合,崖巘皆為一。然體合而性分,其卉木鳥獸至今有山海之異。浮山皆海中類雲。《漢志》雲,博羅有羅山,以浮山自會稽浮來傅之,故名羅浮。博,傅也。傅轉為博也。浮來博羅。羅小,浮博而大之;羅卑,浮博而高之。故曰博羅也。或曰,羅山亦蓬萊一股,故浮來依之,羅主而浮客,客蓬萊而依主蓬萊,故袁宏竺法真作登山疏,皆言羅而不及浮,言主而客在其中也。然羅為浮主,而羅浮之東麓有博羅之白水山焉,西麓有番禺之白雲山焉,與之鼎立,人亦以為三島,則羅浮又為白水白雲之主矣。其峰四百三十有二,羅與浮半之。游者自西而人,則羅多而浮少;自東而入,則浮多而羅少。羅之顛曰飛雲,其西有三峰,亦峭絕鼎峙,往往中夜可候日,而浮山極顛,每當雨霽,白雲洶湧四出,大風蕩漾,乍往乍回,若尚在大海之中,浮而未定,嘗欲遠於羅山然者。或曰,首陽大華一山而分,羅與浮二山而合,實有巨靈主之。分之者,所以通黃河;合之者,所以鎮南海。然二山下合而上分,其顛有分水凹,是曰泉源山之交隩也。水分於西則為羅,分於東則為浮。浮之水與羅相吐吞,羅之山與浮相補綴。水分其上而山合其下,故觀其合而得山之情狀焉,觀其分而得水之情狀焉。當二山之交,有磴穹然,如衡二砥柱,峙其兩端而色蒼黝,是曰鐵橋。非橋也,一石飛空,裊裊數十百丈,上橫絕巘,下跨懸崖,以接二山之脈,故曰橋也。蓋浮山善浮,下有浮碇岡以定之,上又有鐵橋以貫之,而後與羅長合而不離也。山故有二鐵橋,皆天生石樑,而此為上鐵橋,其在大石樓南者曰下鐵橋。大石樓在上鐵橋西,相去五里許,有小石樓。三石對峙,上下俱方,峻削嶄空,岌岌欲墮。登之則重檐四柱,窗戶相通,煙霞開闔,常若有人往來。度其高,僅得山頂十分之四,然俯視滄溟,夜半見日,亦不減飛雲之上焉。二石樓兩峰相際,其脊乃鐵橋。故凡登飛雲者,自二樓而上,必度此橋,率以此為鐵橋矣,不知乃下鐵橋也。蓋石樓二以大小分鐵橋二以上下分也。下鐵橋西有一大瀑布,所謂分水澳泉源,為二山之界者。羅浮瀑布凡九百八十有奇,流為長溪者七十有二,瀦為潭七,為神湖一,為淵池者六,天下名山未有瀑布多於此者。
strong xī qiáo strong
西樵
guǎng zhōu yǒu sān qiáo: yuē dōng qiáo yuē nán qiáo yuē xī qiáo. xī qiáo zhě nán hǎi zhī wàng ér dōng qiáo luó fú zhī zuǒ yě. qù guǎng zhōu zhì xī bǎi yú lǐ. qí xiù qiào bá, yì yún xiāo ér shàng zhī, wàng ruò qīng lián zhī huá, ér sì miàn fāng lì, lì jiē nèi xiàng. zhū fēng dà xiǎo xiāng lián shǔ, jiē yǐn yú xuē chéng zhī zhōng, yòu ruò fú qú zhī wèi kāi rán zhě. shān zhī dōng, fán èr shí fēng, nán shí yǒu wǔ, xī shí yǒu bā, běi yì shí yǒu bā, hé wèi qī shí èr fēng, ér yǐ dà kē wèi jué dǐng. yán èr shí yǒu yī, dòng yǒu shí. qí fēi quán sàn chū yú zhū fēng jiān, zhà hé zhà fēn. hé zhě wèi wò quán, fēn zhě wèi lì quán, zhuàng gè bù yī. fán quán sān shí yǒu èr, qí yī zài pēn yù yán, yī zài jǐn yán, yī zài shù yù yán, èr zài chuí hóng dòng zuǒ yòu, jiāo liú rú shuāng hóng xià yǐn, gù yuē chuí hóng. yòu yǒu èr quán zài yún gǔ zhōng, qún fēng huí hé, shì ruò céng chéng. yǒu bái shā shū yuàn, pù bù zuǒ yòu jiā zhī, hé liú xíng shí shàng, wěi qū shù lǐ, cóng yán dǐng pēn fēi, yīn míng qí xià yán yuē pēn yù. yòu yǒu quán èr: zài tiān fēng zuǒ zhě yuē zuǒ tiān quán, yòu zhě yuē yòu tiān quán. hé bēn yún gǔ, zhù yú jiǔ qǔ zhī xī. yǒu èr tíng, yuē zuǒ pù, yuē yòu pù, yǐ shōu qí shèng. qí zài guǎng lǎng dòng kǒu zhě, fán zuò sān jí, wēi yí ér xià, bīng hōng xuě hǒu, dào shè qīng míng, shì yì bào. yòu yī zài shuǐ lián dòng, shì yuē shuǐ lián, wèi jiǔ qǔ xī xià liú. pī sǎ bì jiān, fēi wēi ruò zhū bó. yòu yī zài yún duān cūn. qí yuē xiè qián quán zhě, cóng kōng xì xià, qīng jī yǒu shēng. shí báo yán xū, cóng jìng xiāng yīng, yì yī pù bù yě. qí zài bì yù dòng zhě, bāi yá ér chū, héng zhí héng wú dìng shì, yú qì wèi yān wèi wù zhě, míng méng jìng shù shí zhàng, wàng zhī cháng ruò fēi quán rán. gài zì pēn yù yán zhì cǐ, wèi fēi quán zhě shí yǒu sān yǐ, ér yǐ cǐ bì yù zhī pù wèi zuì qí.
廣州有三樵:曰東樵、曰南樵、曰西樵。西樵者南海之望而東樵羅浮之佐也。去廣州治西百餘里。奇秀峭拔,挹雲霄而上之,望若青蓮之華,而四面方立,立皆內向。諸峰大小相聯屬,皆隱於削成之中,又若芙蕖之未開然者。山之東,凡二十峰,南十有五,西十有八,北亦十有八,合為七十二峰,而以大科為絕頂。岩二十有一,洞有十。其飛泉散出於諸峰間,乍合乍分。合者為臥泉,分者為立泉,狀各不一。凡泉三十有二,其一在噴玉岩,一在錦岩,一在漱玉岩,二在垂虹洞左右,交流如雙虹下飲,故曰垂虹。又有二泉在雲谷中,群峰迴合,勢若層城。有白沙書院,瀑布左右夾之,合流行石上,委曲數里,從岩頂噴飛,因名其下岩曰噴玉。又有泉二:在天峰左者曰左天泉,右者曰右天泉。合奔雲谷,注於九曲之溪。有二亭,曰左瀑,曰右瀑,以收其勝。其在廣朗洞口者,凡作三級,逶迤而下,冰轟雪吼,倒射青冥,勢益暴。又一在水簾洞,是曰水簾,為九曲溪下流。披灑壁間,霏微若珠箔。又一在雲端村。其曰瀉錢泉者,從空細下,傾擊有聲。石薄岩虛,琮淨相應,亦一瀑布也。其在碧玉洞者,擘崖而出,橫直恆無定勢,餘氣為煙為霧者,冥濛竟數十丈,望之常若非泉然。蓋自噴玉岩至此,為飛泉者十有三矣,而以此碧玉之瀑為最奇。
strong huò shān strong
霍山
huò shān zài lóng chuān xiàn běi, zhōu xuán qī shí yú lǐ. wèi fēng sān bǎi qī shí yǒu èr, zuì xiù zhě yuē dà fó jī. qín shǐ huáng shí, yǒu huò lóng zì líng yáng zhě jū zhī, yīn míng huò shān. qí diān yǒu èr yán, dōng xiàng zhě yuē wàng yuè, wú shén qí xī xiàng zhě yuē tài yǐ, shēn bā jiǔ zhàng, guǎng bèi zhī, gāo èr zhàng yú, shàng yǒu fù shí píng rú zhǎng. zuǒ yòu liǎng fēng jiā zhī, shì wèi huò shān dòng tiān, qí dōng yǒu héng yán zài bàn bì yán zhōng. yǒu yī shí chū dì shù chǐ, rén ǒu hàn zhī, zhé dòng, jí lì hàn zhī, fǎn bù dòng, yì yī yì yě. yán shàng fēng míng jiǔ wèng, shí jué qǐ píng dì bǎi yú rèn, shàng ruì zhōng bó xià dùn, rú wèng rán. quán juān juān qīng chū, wèi gān rú lǐ, yīn míng jiǔ wèng quán. suǒ zhù chéng tán, dà mǔ xǔ, qīng shēn bù cè, páng duō wàn nián sōng fēng lán xiān rén zhǎng jīn xīng cǎo huáng jīng bái shù zhī shǔ. yuǎn jìn suí fēng, chù chù fēn fù, rú rù luó fú zhī bǎi huā jìng yǐ. dà fó jī fēng zài shān nán, shí shàng yǒu dà rén jī shí sì suǒ, jī yǒu huáng niú jiāng shén chéng chè. lín fēng yuē shí lóu, yì yǒu jù rén lǚ jī. xià yǒu yī shí, kě zuò shù shí rén, wèi xiān lè shí. yòu yǒu dǎo yào shí, cháng wén chǔ shēng ér bù kě jiàn, xún zhī duō zài zhì gōng lóu fēng zhī yāo. yòu yǒu qī xīng shí, jǐng dà gè rú pén, shēn shù chǐ, shuǐ suí jí suí yíng, bù jí bù yíng, yíng bì qī jǐng yī shí yíng. qí shàng yī fēng yuē chuán tóu, líng chén wàng zhī, ruò dà bó zài hǎi dǎo zhōng. yún qì wǎng lái, shān rú gǔ yì yáo dòng, yì yī yì yě.
霍山在龍川縣北,周旋七十餘里。為峰三百七十有二,最秀者曰大佛跡。秦始皇時,有霍龍字靈陽者居之,因名霍山。其顛有二岩,東向者曰望月,無甚奇;西向者曰太乙,深八九丈,廣倍之,高二丈余,上有覆石平如掌。左右兩峰夾之,是為霍山洞天,其東有橫岩在半壁岩中。有一石出地數尺,人偶撼之,輒動,及力撼之,反不動,亦一異也。岩上峰名酒瓮,石崛起平地百餘仞,上銳中博下頓,如瓮然。泉涓涓傾出,味甘如醴,因名酒瓮泉。所注成潭,大畝許,清深不測,旁多萬年松、風蘭、仙人掌、金星草、黃精、白朮之屬。遠近隨風,處處芬馥,如入羅浮之百花徑矣。大佛跡峰在山南,石上有大人跡十四所,跡有黃牛漿甚澄澈。鄰峰曰石樓,亦有巨人履跡。下有一石,可坐數十人,為仙樂石。又有搗藥石,常聞杵聲而不可見,尋之多在志公樓峰之腰。又有七星石,井大各如盆,深數尺,水隨汲隨盈,不汲不盈,盈必七井一時盈。其上一峰曰船頭,凌晨望之,若大舶在海島中。雲氣往來,山如鼓枻搖動,亦一異也。
strong dǐng hú shān strong
頂湖山
dǐng hú zhě, duān zhōu zhèn shān, qù jùn sì shí lǐ. cóng líng yáng xiá wàng zhī, zǐ cuì dī lì, ruò zài fān jì. shě zhōu hòu, lì shuǐ cóng dà jiāo yuán qǔ dào rù, yǒu bái yún sì dāng shān zhī zhèng lù. sì yòu xī xiàng chǎn jiā hé, měi lì shuāng mǐ, bù chuí suì, yǐ sān shí nián yǐ. yán jiàn ér dōng lǐ xǔ, yǒu chú yún jīng shè. yòu shí lǐ, wèi shàng lóng jiǎo, suǒ wèi shàng fēi shuǐ tán yě. ruò bù shèn shēn, ér yǒu hēi kě bù, pēng hōng zuò shì, zhuǎn xià sān sì zhé wèi dà lóng jiǎo. chuí gěng cè zhī, bǎi yú zhàng bù dé qí dǐ. páng tōng gàn xué, kě dá qī xīng yán shuǐ dòng. měi dà fēng yǔ, yǒu qīng bái qì yī lǚ cóng zhōng qǐ, qí yǒu hēi guò yú shàng jiǎo. yòu dōng yǒu shù dié quán, jīng xiǎo zhū tán èr, yī dà pù bù zhǎng kě sān shí yú zhàng, shì wèi dà fēi bīng tán. zì xī ān ér xià, yòu yǒu duǎn pù bù bā jiǔ xiǎo jiǎo tán sì, shì jiē suǒ wèi dǐng hú yě. guǎng zhōng zhī shān, qí dǐng duō yǒu jī shuǐ, ér shì shān wèi jiǎo wèi tán zhě bā jiǔ, jué yǔ xī qiáo xiāng sì.
頂湖者,端州鎮山,去郡四十里。從羚羊峽望之,紫翠滴瀝,若在帆際。舍舟後,瀝水從大蕉園取道入,有白雲寺當山之正麓。寺右溪向產嘉禾,每粒雙米,不垂穗,已三十年矣。沿澗而東里許,有鋤雲精舍。又十里,為上龍湫,所謂上飛水潭也。若不甚深,而黝黑可怖,砰訇作勢,轉下三四折為大龍湫。垂綆測之,百餘丈不得其底。旁通干穴,可達七星岩水洞。每大風雨,有青白氣一縷從中起,其黝黑過於上湫。又東有數迭泉,經小瀦潭二,一大瀑布長可三十餘丈,是謂大飛冰潭。自西庵而下,又有短瀑布八九、小湫潭四,是皆所謂頂湖也。廣中之山,其頂多有積水,而是山為湫為潭者八九,絕與西樵相似。
strong dōng ān zhū shān strong
東安諸山
zì liù dōu shuǐ kǒu sān shí yú lǐ zhì shí jiā, zì shí jiā yǐ shàng fēng jiē chún shí. qí zhōng yī yī kōng dòng. shuǐ shēng rù zhī tāng tà sì yīng. pù quán dà zhě zhū chéng tán, xiǎo zhě chéng jiàn. zhū xiǎo shí yì gè zì wèi yán xué, bí kǒu xiāng ya, yǒu jīng quán pēn báo. qí zhōng yǒu yī gǔ, liǎng bì hān xiā, shén ài, zè shēn yǐ rù jiàn kuān huō, kě cáng shù bǎi jiā shì. shān gāo lín hēi, yīn fēng sà sà, rán bù néng yǐ jiǔ lì yě.
自六都水口三十餘里至石夾,自石夾以上峰皆純石。其中一一空洞。水聲入之鞺鞳四應。瀑泉大者瀦成潭,小者成澗。諸小石亦各自為岩穴,鼻口相呀,有驚泉噴薄。其中有一谷,兩壁谽谺,甚隘,仄身以入漸寬豁,可藏數百家室。山高林黑,陰風颯颯,然不能以久立也。
sān shí lǐ xǔ zhì dōng ān, shān yóu guǐ guài. chéng běi yǒu tiān zhù fēng bá dì qiào xiù. mín jū qí xià, huán yǐn qīng quán, guàn gài huā zhú, cóng zhōng yǔ yuán niǎo xiāng wèi zhǔ kè. chéng nán yǒu tiān mǎ shān, luàn shí jīng fēi, shì ruò fēng yǔ, bái tiān ér xià zhě, qí shí dà zì dì ér shàng zhě, qí shí xiǎo, wàng zhī yǐ wèi bēn mǎ yě. qí dōng wèi jǐn lǐ fēng. shàng pán wēi dèng bǎi jí, sì bì jiē chuān. shí zhōng yǒu yuán qiào liù qī, kuī qí xià bǎi qiān kǒng xué, xiāng lián rú ǒu xīn qián, quán shuǐ pēn shè zuò shù dào ér xià, zhù yú bēi táng. qí zài chéng xī zhě, yǒu cuì píng shān, fāng zhèng rú xuē. zài chéng dōng běi zhě jiǔ xīng fēng, rì guāng zhào zhī, rú tài ē chū xiá, chì jīng máng yào. zuǒ yòu yǒu shù fēng, dài héng zǐ yōng yǔ zhēng shèng. xī nán yī fēng shāo píng yuán, fēng bàn tǔ yī shé wèi gōng guān, yǒu lán dùn fēi jiē. xià yǒu yán yuē jiǔ xīng, xuān míng shuǎng kǎi, dī shuǐ bù lòu. shí qì nuǎn gàn, jué qù biān fú sōng shǔ zhī jī. shí rǔ chuān dì, lǚ zhī dīng dīng yǒu shēng. qí xī yòu yǒu yī yán yǔ zhòng fēng lián, liǎng shuǐ qián chū qí xià. péng pài zhēng liú, shí liáng máo yǔ, cān chà yìng dài. yǒu shù shí rén jiā yī zhī, cǐ jìn chéng zhī shān shèng gài yě.
三十里許至東安,山尤詭怪。城北有天柱峰拔地峭秀。民居其下,環引清泉,灌溉花竹,叢中與猿鳥相為主客。城南有天馬山,亂石驚飛,勢若風雨,白天而下者,其石大;自地而上者,其石小,望之以為奔馬也。其東為錦鯉峰。上盤危磴百級,四壁皆穿。石中有圓竅六七,窺其下百千孔穴,相連如藕心錢,泉水噴射作數道而下,注於陂塘。其在城西者,有翠屏山,方正如削。在城東北者九星峰,日光照之,如太阿出匣,赤精芒耀。左右有數峰,黛橫紫擁與爭勝。西南一峰稍平圓,峰半吐一舌為宮觀,有欄楯飛接。下有岩曰九星,軒明爽塏,滴水不漏。石氣暖干,絕去蝙蝠、松鼠之跡。石乳穿地,履之丁丁有聲。其西又有一岩與眾峰連,兩水潛出其下。澎湃爭流,石樑、茅宇,參差映帶。有數十人家依之,此近城之山勝概也。
qí zài xī běi shí wǔ lǐ, wèi dà gàn shān. shān gāo jué, yún xiá cháng zhào qí bàn. qiáo cǎi zhě měi jiàn yǒu chí guǎn shù suǒ, bì táo chuí shí. bái quǎn fèi rén, shū hū bù zhī suǒ zài, gài xiān kū yě. qí xī yǒu lù tōng luó dìng. cóng shān lù yǎng xíng, pān lín yuán gé, shǒu kǒu bìng yùn, fán bǎi yú lǐ. jīng xī jiàn zhě sì wǔ, jiē zài jī yè zhī zhōng. gǔ zhōng shí yǒu bái yún tián sāi, yī wàng miǎo mí jiān, lòu chū cāng yá bì shù bù kě jì. zì bái shí xū dù qiáo, qiáo zhǎng zhě shù bǎi bù, huò mù huò shí jià zhī. xī duō chí shí, kě zuò yú liáng. shuǐ jùn jí nǎi fǎn duō yú, jū rén chí yǐ wèi zhǎ. qí zài xī nán wǔ shí yú lǐ zhě, yuē yún wù shān. zài yáng liǔ dōu zhě, yuē shèng shān. bìng gāo qiān rèn. shèng shān yǒu shén cí, suì zǎo chāi qù shù wǎ, yǐ zhú yǐn quán guò cí xià, lín yǔ lì zhì. qí yuē shū shān yá láo tiě lǐng yún fú zhū shān, jiē jué gāo dà, zé yuǎn chéng zhī shān dà gài yě.
其在西北十五里,為大紺山。山高絕,雲霞常罩其半。樵採者每見有池館數所,碧桃垂實。白犬吠人,倏忽不知所在,蓋仙窟也。其西有路通羅定。從山麓仰行,攀林援葛,手口並運,凡百餘里。經溪澗者四五,皆在積葉之中。谷中時有白雲填塞,一望渺彌間,漏出蒼崖碧樹不可計。自白石墟度橋,橋長者數百步,或木或石架之。溪多坻石,可作魚梁。水峻急乃反多魚,居人持以為鮓。其在西南五十餘里者,曰云霧山。在楊柳都者,曰聖山。並高千仞。聖山有神祠,歲早拆去數瓦,以竹引泉過祠下,霖雨立至。其曰書山崖、牢鐵嶺、雲扶諸山,皆絕高大,則遠城之山大概也。
strong jǐn shí shān strong
錦石山
shān zài dé qìng zhōu xī, gāo bǎi yú zhàng, yī shí zhuàng tiān zhù, xuē chéng ér yuán, páng yǒu shù dà shí, ruò jī jù ér zuò rán. gài zì sōng tái ér xī, zhōu xíng sān rì, jiā àn jiē tǔ shān mián gèn, wéi cǐ shí bá qǐ, ruò lián jīng shàng chù, páng wú fù lì. hàn dài fū lù jiǎ shǐ nán yuè, cóng guì lǐng qǔ dào zhì cǐ, shī jǐn bù zhàng yǐ dēng. cháng dǎo shān líng, ruò tuó jiàng, dāng yǐ jǐn wèi bào. qí hòu tuó qù dì hào, shòu nán yuè wáng fēng, yǔ jiǎ fàn zhōu zhū jiāng, sù zāng kē ér shàng, jiǎ yīn yǐ jǐn bāo shān shí, jǐn bù zú, zhí huā huì dài zhī. biàn yán gǔ jiān, wàng ruò xiá xuàn, yīn míng jǐn shí shān, zhì jīn yì huā shén zhòng, zhōng suì rú chūn, cǎi xié zhě duō bù shí qí míng.
山在德慶州西,高百餘丈,一石狀天柱,削成而圓,旁有數大石,若箕踞而坐然。蓋自崧台而西,舟行三日,夾岸皆土山綿亘,惟此石拔起,若連莖上矗,旁無附麗。漢大夫陸賈使南越,從桂嶺取道至此,施錦步障以登。嘗禱山靈,若佗降,當以錦為報。其後佗去帝號,受南越王封,與賈泛舟珠江,溯牂牁而上,賈因以錦包山石,錦不足,植花卉代之。遍岩谷間,望若霞絢,因名錦石山,至今異花甚眾,終歲如春,採擷者多不識其名。
strong dān xiá shān strong
丹霞山
dān xiá shān cóng bié chuán sì yòu zhé wèi jǐn shí yán. yán zhōng duō shí huā, rú qiān bàn fú qú, dà xiǎo huáng bái hóng lǜ bù yī, dào shēng shí fù. duǒ duǒ kě yǐ pān zhāi, gài zhōng rǔ zhī suǒ wèi. zuǒ zhé zhì hǎi luó yán jué bì xià. qí xuán yá xiāng yǐ, xià rú céng chéng, shàng rú liè píng, xū fēi tī chuí yù nǎi kě shàng. shàng zhì lán ruò, qí dì wān yán shēn suō kāi lù zhě jiǔ. huò shēn sān sì shí zhàng èr shí zhàng shí yú zhàng, rú xī fān lián, yī yī huā bàn xiāng fù lì. qí xià lín dà jiāng, míng shā xiù fā, qīng lán jìng yíng. wài zé yuǎn jìn fēng luán zhēng qí jìng qiào, duō shàng fēng ér xià xuē, zhuàng ruò dào shēng bāo sǔn, gài shān shuǐ zhī jué guài chù yě.
丹霞山從別傳寺右折為錦石岩。岩中多石花,如千瓣芙蕖,大小黃白紅綠不一,倒生石腹。朵朵可以攀摘,蓋鍾乳之所為。左折至海螺岩絕壁下。其懸崖相倚,下如層城,上如列屏,須飛梯垂繘乃可上。上至蘭若,其地蜿蜒伸縮開麓者九。或深三四十丈、二十丈、十餘丈,如西番蓮,一一花瓣相附麗。其下臨大江,明砂繡發,清瀾鏡瑩。外則遠近峰巒爭奇競峭,多上豐而下削,狀若倒生苞筍,蓋山水之絕怪處也。
strong wǔ zhǐ shān strong
五指山
wǔ zhǐ shān zài qióng hǎi zhōng. tíng tíng zhí lì, shàng cān xiāo hàn, ruò duān rén zhèng hù é guān zhī xiàng. yǐ gù qióng zhōu zhū yì, duō chū guī wěi zhuō tè shì. wǔ zhǐ ér wài, yòu yǒu xiǎo wǔ zhǐ. qí yú léng céng zá yè, ruò qióng shān bái shí zhū lǐng jiē qí zhī pài yě. yí lǐ ér lái, zhì qiū wén zhuāng wáng shàng shū hóng huì suǒ jū zhī zuǒ, yǒu mǎ ān gāng yǔ wén bǐ jīn jī èr shān cuò lì yǎn yìng. wén bǐ cóng píng dì tè qǐ, gāo shù bǎi rèn. tiān sè qíng jì, zhé yǒu cāng yān yī dào, jiè pò bì kōng, ruò tiān mén huá biǎo. suì duō kē dì, zé tǔ guāng rú jù. wáng shàng shū shī yún: bù zhī hào yǎo zhōng, dì mài qián hé jì. tū rán wǔ zhǐ shēn, fù cǐ qíng yī bì. yáo wén bǐ dù qīng xī ér xī wèi jīn jī lǐng. cháng yǒu jīn jī fēi míng qí shàng, gù míng. sū zi zhān shī: rén jiān wén bǐ wú shuāng shì, tiān shàng jīn jī dì yī xīng. zhì jīn wén shì jǔ zhě, duō yǐ yǒu kē.
五指山在瓊海中。亭亭直立,上參霄漢,若端人正笏峨冠之象。以故瓊州諸邑,多出瑰瑋卓特士。五指而外,又有小五指。其餘崚嶒嶻嶪,若瓊山白石諸嶺皆其支派也。迤邐而來,至邱文莊、王尚書宏誨所居之左,有馬鞍岡與文筆金雞二山錯立掩映。文筆從平地特起,高數百仞。天色晴霽,輒有蒼煙一道,界破碧空,若天門華表。歲多科第,則吐光如炬。王尚書詩云:「不知浩溔中,地脈潛何寄。突然五指伸,復此擎一臂。」繇文筆渡清溪而西為金雞嶺。嘗有金雞飛鳴其上,故名。蘇子瞻詩:「人間文筆無雙士,天上金雞第一星。」至今文士舉者,多以酉科。
strong sān bái shuǐ shān strong
三白水山
yáng chūn xī nán yī bǎi sān shí lǐ yǒu bái shuǐ shān. gāo èr bǎi yú zhàng, qí zhōu sì bǎi yú lǐ. shàng yǒu tiān chí lóng jǐng, zhù wèi fēi quán. yī pài shí sān dié, yī dié yī zhuàng, huò héng, huò zhí, zài bì zhōng zé zhí, zài bì wài zé héng, gè suí shí bì zhī shì. zēng chéng zhī xī èr shí lǐ yǒu bái shuǐ shān. gāo qiān rèn yú, shàng kuān píng, zhuàng ruò yǎng yú, kě tián bǎi mǔ. yǒu fēi quán zhǎng bǎi yú zhàng, zhí zhì shān zú, liáo rào dān qiū ér dōng. shuǐ chē suǒ jī, wú gāo bù zhì, guàn tián shù qiān bǎi mǔ. liǎng yá guài shí jiā shù, rú dǐ zhù xuán qiáo zhě bù kě shèng shù. qí páng duō yún mǔ shí, shì yuē bái shuǐ dān qiū. bó luó dōng běi sān shí lǐ xǔ yǒu bái shuǐ shān. běi lián xiàng tóu shān, wèi luó fú dōng zhǐ, yǒu xuán quán bǎi rèn xià zhù. shān fán bā jiǔ qǔ, yī qǔ yī tán, shēn zhě zhuì shí sì wǔ zhàng bù néng qióng. sū shì shī: pī kāi cuì xiá zǒu yún léi, jié pò bēn liú zuò tán dòng. yòu yún: zuò kàn jīng niǎo tóu shuāng yè, zhī yǒu lǎo jiāo pán shí wèng. jīn shā yù lì càn kě shù, gǔ jìng bǎo lián hán bù dòng. páng yǒu jù rén jī shù shí, xià yǒu tāng quán, shì wèi dōng yuè sān bái shuǐ shān zhī shèng.
陽春西南一百三十里有白水山。高二百餘丈,其周四百餘里。上有天池龍井,注為飛泉。一派十三迭,一迭一狀,或橫,或直,在壁中則直,在壁外則橫,各隨石壁之勢。增城之西二十里有白水山。高千仞余,上寬平,狀若仰盂,可田百畝。有飛泉長百餘丈,直至山足,繚繞丹邱而東。水車所激,無高不至,灌田數千百畝。兩崖怪石夾束,如砥柱懸橋者不可勝數。其旁多雲母石,是曰白水丹邱。博羅東北三十里許有白水山。北連象頭山,為羅浮東趾,有懸泉百仞下注。山凡八九曲,一曲一潭,深者墜石四五丈不能窮。蘇軾詩:「劈開翠峽走雲雷,截破奔流作潭洞。」又云:「坐看驚鳥投霜葉,知有老蛟蟠石瓮。金沙玉礫粲可數,古鏡寶奩寒不動。」旁有巨人跡數十,下有湯泉,是為東粵三白水山之勝。
strong bái hè fēng strong
白鶴峰
guī shàn yǒu bái hè fēng, xià lín dōng jiāng, yǔ fēng hú zhū shān duì sǒng sū xué shì gù zhái zài yān. xué shì shàng liáng wén suǒ wèi é chéng wàn shì, cuò jū èr shuǐ zhī jiān hè guān yī fēng, dú lì qiān yán zhī shàng shì yě. zhōng yǒu sī wú xié zhāi, qí míng yún: yǐn shí zhī jīng, cǎo mù zhī huá. jí wǒ dān tián, wǒ dān suǒ jiā. zhòu liàn yú rì, hè rán dān xiá. yè yù yú yuè, hào rán sù pā. jīn dān zì chéng, yuē sī wú xié. yǔ ài qí yǔ, shū zhī yú zuò jiān. zhāi qián yòu yǒu dé yǒu lín táng, qí zuǒ wèi zhū chí, yòu wèi mò zhǎo. mù mián róng hún zhī shǔ, gǔ sè xiāo sēn, xué shì zhī suǒ shǒu zhí yě.
歸善有白鶴峰,下臨東江,與豐湖諸山對聳蘇學士故宅在焉。學士《上樑文》所謂「鵝城萬室,錯居二水之間;鶴觀一峰,獨立千岩之上」是也。中有思無邪齋,其銘云:「飲食之精,草木之華。集我丹田,我丹所家。晝煉於日,赫然丹霞。夜浴於月,皓然素葩。金丹自成,曰思無邪。」予愛其語,書之於座間。齋前又有「德有鄰堂」,其左為「朱池」,右為「墨沼」。木棉榕梡之屬,古色蕭森,學士之所手植也。
strong guī fēng strong
圭峰
guī fēng zài xīn huì chéng běi èr lǐ xǔ. xiù bá yù lì, qí dǐng sì fāng, míng yù tái. shàng yǒu wǎng pù bù, cóng zhǒu yè jiān fēi chū, xià zhù bǎi rèn. bái shā shī nòng bà fēi quán xià yù tái wèi cǐ. zhuāng dìng shān yún: wú wén nán hǎi zhī shān míng yù tái zhě, yǒu jù rén jìng ér wú yù, shēn zhì suǒ wèi qián zhī dào zhě. shěn shí tián yīn zuò yù tái tú yǐ jì. bái shā shān shàng yòu yǒu lǜ hù píng, dēng zhī kě wàng yá mén. àn xī rén shī: lǜ hù tiān huāng nán dù jī, yù tái zhōng lí jiàn hé nián. píng bàn shén gāo ào yǎn, guàn wèi tiān tián. tián fāng bǎi mǔ, yǒu jiè shuǐ sān fēn, yǔ bái hóng gèn tiān ér xià, zhōng niǔ huì chù shì yuē shèng chí. chí zhōng lóng chuī xī chéng yún, shū huǎng wàn zhuàng. bái shā cháng yǔ zhōu hào wèi yún tán zhī yóu, yǒu yún tán jì zhuāng dìng shān jiàn zhī, wèi jí lián xī tài jí tú yún.
圭峰在新會城北二里許。秀拔玉立,其頂四方,名玉台。上有網瀑布,從肘腋間飛出,下注百仞。白沙詩「弄罷飛泉下玉台」謂此。莊定山云:吾聞南海之山名玉台者,有巨人靜而無欲,深知所謂潛之道者。沈石田因作《玉台圖》以寄。白沙山上又有綠護屏,登之可望崖門。按昔人詩:「綠護天荒南渡跡,玉台鐘蠡建和年。」屏半神皋奧衍,灌為天田。田方百畝,有界水三分,與白虹亘天而下,中紐匯處是曰聖池。池中龍吹息成雲,儵怳萬狀。白沙嘗與周鎬為雲潭之游,有《雲潭記》莊定山見之,謂即濂溪「太極圖」雲。
strong chūn gāng strong
春岡
chūn gāng zài zēng chéng chéng zhōng, yī míng fèng gāng. qí dōng lù yǒu táng shí hé xiān gū zhái. luó fú jīng yún, qí yīn yún mǔ fēng. fēng zhī xī běi yuē fèng huáng gāng, shén nǚ jū zhī, shì yě. xiān gū cháng wǎng lái luó fú, qí xíng rú fēi. tiān hòu qiǎn shǐ zhào fù què, zhōng lù shī zhī. tiān bǎo jiǔ nián, wǔ sè yún qǐ má gū tán, yǒu xiān zǐ piǎo miǎo ér chū, dào shì cài tài yī shí qí wèi xiān gū yě. dà lì zhōng yòu jiàn yú xiǎo shí lóu, guǎng zhōu cì shǐ gāo huī shàng qí shì, cì míng xiá yī yī xí, qǔ suǒ zuò ěr yún mǔ shī rù dà nèi. shī yún: fèng tái yún mǔ shì tiān huā, liàn zuò fú róng bái yù yá. xiào shā kuáng yóu gōu lòu lìng, què cóng hé chù mì dān shā. xiān gū gù shàn shī, sūn diǎn jí cháng jì qí luó fú kǒu zhàn jì jiā sān jué liú yán píng yī jué. yòu xī yǒu rén jiàn qí tí shǔ zhū ān dōng bì yī jué, zì bǐ jìn rén chà qīng wǎn, shǎo gǔ. bì shí bàn huǐ, wéi yú bǎi chǐ shuǐ lián fēi bái hóng shēng xiāo sōng bǎi yǔ tiān shí sān zì, qí xià bì fēng yě. yuè nǚ yǐ néng shī zhī míng zhě, zì lǜ zhū shǐ. zhì táng chū yǒu nán hǎi qī suì nǚ zǐ, ruò xiān gū, yóu qí qīng lì zhě yě.
春岡在增城城中,一名鳳岡。其東麓有唐時何仙姑宅。《羅浮經》雲,「其陰雲母峰。峰之西北曰鳳凰岡,神女居之」,是也。仙姑常往來羅浮,其行如飛。天后遣使召赴闕,中路失之。天寶九年,五色雲起麻姑壇,有仙子縹緲而出,道士蔡太一識其為仙姑也。大曆中又見於小石樓,廣州刺史高翬上其事,賜明霞衣一襲,取所作《餌雲母》詩入大內。詩云:「鳳台雲母似天花,煉作芙蓉白玉芽。笑殺狂游勾漏令,卻從何處覓丹砂。」仙姑故善詩,孫典藉嘗記其《羅浮口占寄家三絕》留研屏一絕。又昔有人見其《題黍珠庵東壁》一絕,字比晉人差清婉,少骨。壁時半毀,惟余「百尺水簾飛白虹笙簫松柏語天」十三字,其下必「風」也。越女以能詩知名者,自綠珠始。至唐初有南海七歲女子,若仙姑,尤其清麗者也。
strong qī xīng yán strong
七星岩
qī xīng yán zài lì hú zhōng, qù zhào qìng chéng běi liù lǐ, yī yuē gāng tái shān yī yuē yuán wū qī fēng. liǎng liǎng lí lì, bù xiāng lián shǔ. èr shí yú lǐ jiān ruò guàn zhū yǐn shéng, xuán jī huí zhuǎn, gài dì chē zhī jīng suǒ chéng, ér lì hú zé yún hàn zhī yú yè yě. yù píng jū qī fēng zhī dōng, shì xiàng yù héng. huò yǐ qī fēng chún zuò jīn xíng, shàng yīng xī fāng bái hǔ qī sù, yǔ wèi yì chēng xiào fǎ, wèi kūn tiān yǒu qī xīng yǐ wèi xiàng, zé dì yǒu qī fēng yǐ wèi fǎ. xiàng zhě jīng qì zhī suǒ wèi, fēng wú jīng qì, yǐ xīng wèi jīng qì. qí hán yún tǔ yǔ, jū qín shòu ér shēng cǎo mù, jiē xīng zhī suǒ wèi zhī. shí rǔ zhě, xīng zhī jīn yè bǎo cáng zhě, xīng zhī guāng máng. yī juàn zhī duō, jiē zhū dòu zhī zǐ sūn yě. qí huò yán jiān jī shī zhī guāng, yíng yíng ruò xīng, zé xián zhī suǒ zuò. xián shǐ yú rùn xià, zhōng yú yán shàng. rùn xià wèi huǒ zhī yīn, yán shàng wèi huǒ zhī yáng, yì jiē xīng zhī biàn huà yě. qī fēng jiē zhōng kōng, gè wèi yī yán, yán jiē nán xiàng, yī xiǎo zhě míng ā bō yán, běi xiàng, nán xiàng zhě, yáng míng zhī dòng, dào shū suǒ wèi dà tiān rì yuè fèn jīng zhào zhī zhě yě. rì yuè hū rán qǐ miè bù yóu kǒng xué, zé yáng míng zhī suǒ wèi yě. dà yán dāng zhū yán zhōng yāng, yǒu nán běi èr mén, qián hòu xiāng tōng, shì wèi sōng tái zhèng shì. qí dǐng qióng lóng rú gài, gāo shù bǎi zhàng, shàng kāi tiān jǐng, yún qì kě yǐ zhí chū. zhé ér běi, dòng hù yì chǎng. yǒu lóng chuáng zuò rén bǎi yú, qí píng rú dǐ. yòu yǒu lóng mó jiǎo shí, yǒu dà xiǎo lóng jǐng sān sì, yǔ cháo xī shàng xià. yán zhōng fù duō shí rǔ. shǐ dī wèi rǔ, zhōng dī zé níng wèi shí. zhǎng zhě yù zhù, duǎn zhě yáo cǎn. zì shàng ér xià, fù zì xià ér shàng, hù xiāng chēng dǐ, rú cǐ zhě yǐ qiān wàn jì. qí wèi rén wù zhū guī yì, wǔ sè jiān cuò, yì jiē shí zhī yú suǐ, fēi tā wù. dà dǐ shān kōng zé qì zhēng yú nèi ér wèi rǔ, shān shí zé qì zhēng yú wài ér wèi yún, yún nuǎn gù sàn, rǔ hán gù níng. yún yǔ rǔ tóng lèi, gù jiē guǐ guài wàn zhuàng, biàn huà chéng zhāng. rǔ zhě shān zhī jīng yè, yún zhě shān zhī huá yě. yán wài zhī shí sè duō bái, qióng zhī de lì, yī yī chuān lòu. yì yǒu rǔ liú zhù qí jiān. rǔ gàn zhě gāo nì, jué zhī xī xī yǒu shēng. qí báo ér chéng piàn zhě, shēng jiē qīng yuè. zhōng hōng qiào xué, yǐ yī fù ér kòu zhī, zuò gǔ shēng, zhàng jī zé zuò zhōng shēng. qí yī zài yá jiān zhě, xiǎo rú wǎn, chuī zhī wū wū ruò hǎi luó. yòu yǐ shí jī yán yú dì, yì zuò gǔ shēng, wèi zhī dì gǔ. yuē hé gǔ yán zhě, yì liǎng mén, rán jiē nán chū. zhōng yǒu shuǐ, yuán jī rú dié gǔ, yòu rú bàn yuè zhī xián, qí qiǎn chù qīng jiàn shù zhàng. zhū yán jiē shuǐ huán shí, cǐ dú shí huán shuǐ, chéng zhù yuān shēn, gù yǐ shuǐ shèng. yuē pì zhī yán zhě, jù hòu lì shuǐ èr lǐ xǔ. shě zhōu xún píng tián běi rù, qí shí sēn liè, fáng lóng hù yǒu xián jù. yǒu shuǐ zì yán duān xià zhù, gài tián shù bǎi mǔ. tǔ rén yú cǐ sì hé huā xiān nǚ yǐ qí suì. dāng xī shuǐ zhǎng shí, zhū yán jiē kě zhōu yóu, wǎn sì wǔ yí jiǔ qǔ. gǔ shí zhào qìng chēng liǎng shuǐ jiā zhōu, gài xī jiāng zhī shuǐ, yī cóng chéng nán chū líng yáng xiá, yī cóng qī xīng yán qián chū hòu lì shuǐ. jīn cǐ shuǐ yū sè, bàn wèi tián, bàn wèi lì hú. lì hú zhě yán xī jiāng zhī yú lì suǒ chéng yě. liǎng shuǐ jiā zhōu, zé xī jiāng shì fēn, wú fàn làn zhī huàn, xíng shì gèng yí.
七星岩在瀝湖中,去肇慶城北六里,一曰岡台山一曰員屋七峰。兩兩離立,不相連屬。二十餘裡間若貫珠引繩,璇璣迴轉,蓋帝車之精所成,而瀝湖則雲漢之餘液也。玉屏居七峰之東,是象玉衡。或以七峰純作金形,上應西方白虎七宿,予謂《易》稱效法,謂坤天有七星以為象,則地有七峰以為法。像者精氣之所為,峰無精氣,以星為精氣。其含雲吐雨,居禽獸而生草木,皆星之所為之。石乳者,星之津液;寶藏者,星之光芒。一卷之多,皆珠斗之子孫也。其或岩間積濕之光,熒熒若星,則咸之所作。咸始於潤下,終於炎上。潤下為火之陰,炎上為火之陽,亦皆星之變化也。七峰皆中空,各為一岩,岩皆南向,一小者名阿波岩,北向,南向者,陽明之洞,道書所謂大天日月分精照之者也。日月忽然起滅不由孔穴,則陽明之所為也。大岩當諸岩中央,有南北二門,前後相通,是為崧台正室。其頂穹窿如蓋,高數百丈,上開天井,雲氣可以直出。折而北,洞戶益敞。有龍床坐人百餘,其平如砥。又有龍磨角石,有大小龍井三四,與潮汐上下。岩中復多石乳。始滴為乳,終滴則凝為石。長者玉柱,短者瑤篸。自上而下,復自下而上,互相撐抵,如此者以千萬計。其為人物諸瑰異,五色間錯,亦皆石之餘髓,非他物。大抵山空則氣蒸於內而為乳,山實則氣蒸於外而為雲,雲暖故散,乳寒故凝。雲與乳同類,故皆詭怪萬狀,變化成章。乳者山之精液,雲者山之華也。岩外之石色多白,瓊脂的皪,一一穿漏。亦有乳流注其間。乳干者膏膩,嚼之淅淅有聲。其薄而成片者,聲皆清越。中訇竅穴,以衣覆而叩之,作鼓聲,杖擊則作鐘聲。其一在崖間者,小如碗,吹之嗚嗚若海螺。又以石擊岩餘地,亦作鼓聲,謂之地鼓。曰河鼓岩者,亦兩門,然皆南出。中有水,圓積如迭鼓,又如半月之弦,其淺處清見數丈。諸岩皆水環石,此獨石環水,澄注淵深,故以水勝。曰辟支岩者,距後瀝水二里許。舍舟循平田北入,奇石森列,房櫳戶牖咸具。有水自岩端下注,溉田數百畝。土人於此祀禾花仙女以祈歲。當西水漲時,諸岩皆可舟游,宛似武夷九曲。古時肇慶稱兩水夾州,蓋西江之水,一從城南出羚羊峽,一從七星岩前出後瀝水。今此水淤塞,半為田,半為瀝湖。瀝湖者;言西江之餘瀝所成也。兩水夾州,則西江勢分,無泛濫之患,形勢更宜。
strong líng lóng yán strong
玲瓏岩
qù shǐ xìng jiāng kǒu shí lǐ, yǒu èr shān zài chéng nán, yín cén duì zhì, zuǒ dà ér yòu xiǎo. zuǒ shān duō yán xué, dà zhě yuē líng lóng yán. yán zhōng yǒu yán, yǐ dà xiǎo xiāng jiān. yù shì liáng fáng mí bù bèi, lèi qiǎo zhě zhī suǒ wèi. qí zuì shèng zhě fán bā yán. chū zì nán bì shàng wèi èr xiǎo yán, xíng rú bàn yuè xiàng huán, wài gé ér zhōng tōng. shù shí bù yī yán chà dà, shàng zhì shān bàn, yī yán shén dà, kě róng rén shù bǎi. rì yuè shèng shí qí zhōng, míng tiān guāng yán. lù zuǒ yī yán chà xiǎo, shí rǔ chuí xià, yǒu hóng lǜ cāng cuì sè. shāo shàng yòu yī yán, liǎng zhù yì lì rú lóu gé, yī yī dāng dōng, rì chū chū zé yáng guāng xiān guàn, zhāo xiá mǎn bì. nèi yǒu wā, zhù shuǐ kě yǐn, shì wèi xià yán. zì tiān guāng qián shéng qū ér shàng shù shí jí, yǒu yī yán qióng rán, qí shí rǔ xuán zhě wèi chǔ, xiàn zhě wèi jiù, yún gě hóng liàn yào zhī suǒ. yòu jí ér shàng yǒu yī yán, shí lóng shì yù áng jǔ, quán zì hàn chuí dī, wèi gān yǐ liè. xià yǒu kǎn, bù yíng bù hé. yòu yǒu liú lí cǎo shēng qí shàng, kě liáo fēng jí, yuē fēng yào. zhé ér zuǒ, lù shāo hēi huì, huǒ xíng shù shí bù, yī qiào yuán míng shàng tōng, shì wèi shàng yán. zì bàn yuè zhì cǐ fán bā yán, ér shān zhōng rén dàn chēng wèi shàng sān yán xià sān yán yún.
去始興江口十里,有二山在城南,崟岑對峙,左大而右小。左山多岩穴,大者曰玲瓏岩。岩中有岩,以大小相間。燠室涼房靡不備,類巧者之所為。其最勝者凡八岩。初自南壁上為二小岩,形如半月相環,外隔而中通。數十步一岩差大,上至山半,一岩甚大,可容人數百。日月盛實其中,名天光岩。路左一岩差小,石乳垂下,有紅綠蒼翠色。稍上又一岩,兩柱屹立如樓閣,一一當東,日初出則陽光先貫,朝霞滿壁。內有窪,注水可飲,是謂下岩。自天光前繩屈而上數十級,有一岩穹然,其石乳懸者為杵,陷者為臼,雲葛洪煉藥之所。又級而上有一岩,石龍勢欲昂舉,泉自頷垂滴,味甘以冽。下有坎,不盈不涸。又有琉璃草生其上,可療風疾,曰風藥。折而左,路稍黑晦,火行數十步,一竅圓明上通,是謂上岩。自半月至此凡八岩,而山中人但稱為上三岩、下三岩雲。
strong yáng chūn yán dòng strong
陽春岩洞
yáng chūn xiàn jiā jiāng qí shí, zì yún lín pù zhì xià mǎ shuǐ, fēng fēng qiào xuē, yán yán gōu lòu, fán bǎi yú lǐ bù qióng. zuì zhù zhě yǒu kòng tóng yán. cóng guō xī sān lǐ dù shuǐ ér nán, yòu sì lǐ chù shí wǔ liù zhōng, fāng héng bù shèn ruì bá zhě, kōng tóng yán fēng yě. yán kǒu qián hòu xié chū, shēn guǎng shù shí zhàng, shàng xià céng dié rú jù shà, èr shí zhù zhī zhī. shàng yǒu tiān chè shén guāng yào, yī shí míng lóng chuáng, yún qì cháng shī qí zhōng gǔ shí. zuǒ kòu zuǒ yīng, yòu kòu yòu yīng, zuǒ yòu kòu zé yī yán jiē yīng, yǐ shì shān zhōng kōng gù yě. fán shí shān jiē zhōng kōng, gài gěn xiàng yī shí èr xū, èr xū qí dòng xué yě. shān yǐ xū, gù néng tōng zé zhī qì. shān wú qì, qì jiē cóng zé ér chū. qì níng zé wèi rǔ, dòng xué suǒ yǒu wù xiàng jiē rǔ suǒ chéng. suì jiǔ nǎi jiān wèi shí. shí zhě, qì zhī zhā zǐ yě. yán zhōng yòu yǒu àn dòu jù xíng shí yú zhàng, xī yǒu jīn gāo yín yè zhī yì.
陽春縣夾江奇石,自雲霖鋪至下馬水,峰峰峭削,岩岩勾漏,凡百餘里不窮。最著者有空同岩。從郭西三里度水而南,又四里矗石五六中,方橫不甚銳拔者,空同岩峰也。岩口前後斜出,深廣數十丈,上下層迭如巨廈,二石柱支之。上有天坼甚光耀,一石名龍床,雲氣嘗濕其鐘鼓石。左扣左應,右扣右應,左右扣則一岩皆應,以是山中空故也。凡石山皆中空,蓋艮像一實二虛,二虛其洞穴也。山以虛,故能通澤之氣。山無氣,氣皆從澤而出。氣凝則為乳,洞穴所有物象皆乳所成。歲久乃堅為石。石者,氣之渣滓也。岩中又有暗竇炬行十餘丈,昔有金膏銀液之異。
chū yán, cóng gāo liú hé kǒu xíng shí yú lǐ, yǒu sān fēng chū shuǐ. dōng yuē tán xī shí, dào shū suǒ wèi tán xī yù suǐ shì yě. yī xué shēn guǎng bǎi yú hù, gǔ liū suǒ jī, duō wèi yún xiá niǎo shòu xíng zhōng rǔ. suí shǒu zhé zhī, qīng sōng yíng tòu, yí jí yù suǐ. sì bì zuò lóng lín, yǒu cǎo fěi mén xià chuí ruò lóng rán, jīn cuì xiāng yìng. tǔ rén yún, cǐ jīn zhī yě. xiù zhī xīn là.
出岩,從高流河口行十餘里,有三峰出水。東曰潭西石,道書所謂「潭西玉髓」是也。一穴深廣百餘笏,古溜所積,多為雲霞鳥獸形鍾乳。隨手摺之,輕鬆瑩透,疑即玉髓。四壁作龍鱗,有草斐亹下垂若龍髯,金翠相映。土人云,此金芝也。嗅之辛辣。
cóng tán xī luàn liú shù lǐ, wèi gāo gāng yán. wèi zhì yán, yī fēng bì xiǎo, wèi jiǎo shí yī fēng zhāng qí kǒu, wèi mǎ kǒu shí. èr fēng xiāng shǔ wèi lián táng kǒu shí. shuǐ chuān dòng fù ér chū, shì shén pēn báo. dōng yuè, bǔ yú rén shǐ néng xíng dòng dǐ, lǐ xǔ wú suǒ chù ài. xī èr lǐ wèi nán yán sì, yǒu yuán zhì zhèng bēi. shù jù shāo běi, wèi yín huī dòng. xún yá xíng, luó xuán huò qū, kě shù shí xué, jí qí yōu yǎo. shí yíng nì, dé huǒ fā guāng. zhōng rǔ xuán bīng, céng kē jiāo zhǔ, chuán yǒu yín wèng yǒng chū, bù zhī hé shì zhī wù yě. yòu xún yá xíng zhì xī yán, dé tiān rán dòng què, shāo jiā zhuī zuó wèi zhī. zuǒ yòu zhī dòng, wěi wǎn gè gāo shù zhàng. qí ào yǒu yī gǔ lóng tuì, tǔ rén liáo jí, měi zuó shí chū zhī, shì yuē lóng tuì yán. yòu qián, yǒu tóng zhēn rén qí chì bào chù, yuē chì bào dòng. guǎng chǎng dé lóng tuì zhī bàn. rù lǐ xǔ, shàng tōng rì guāng dòng, qián wèi hé shuǐ kǒu. cóng shuǐ kǒu ér dōng, yuè pō tuó sān sì lǐ, yǒu sì yuē chuān shān, páng yǐ wēi fēng sì wǔ. yī dòng xià guǎng shàng ruì, liǎng fēi zè àn. mén qí bì, gāo xià yǐn qǐ, yǒu niǎo jī shū wèi tái xiǎn suǒ shí. xià guāng shè chù, shí jiàn piàn piàn liú lí, shì yuē yù bō yán. cóng shuǐ kǒu ér xī, yī shí yuē xià nà hóng shí. yǒu hóng yáng dòng zài shuǐ cì. qí páng xiǎo fēng yuē xiǎo nà hóng shí, běi yǒu shù fēng bù xiāng shǔ, yuē shàng nà hóng shí. yòu běi yǒu láng yáng dòng. dòng shàng yǒu sān fēng, yuē dà láng xiǎo láng láng bèi. cóng shuǐ kǒu ér běi wǔ liù lǐ, jīng fèng luó kǒu. qí xī àn yǒu fēng sì wǔ, nán hù zhī yán yī, běi hù zhī yán yī, dōng hù zhī. yán yī běi hù zài shān lù, bù shèn guǎng suì. dōng hù qù dì èr bǎi chǐ, tiě bì píng xuē, fēi rén kě dù. yòu sān sì lǐ, zé jiē dōng shí yě. fán sān shí yú fēng, huò xiāng shǔ, huò bù xiāng shǔ, wèi zhī shí chéng. qí nán diān zé duō zhòu lěi, běi bì zhí kàn jiāng ruán. yòu yǒu èr shí yú fēng yuē hé kē shí, zuò sì lián. běi sì fēng wèi jiāo qīng shí. yòu běi sān fēng wèi zhōng bù shí, yòu běi bā fēng xiāng shǔ wèi zhōng qīng shí, sì fēng bù xiāng shǔ wèi luàn kēng shí, yòu běi liù fēng xiāng shǔ yòu bù xiāng shǔ wèi bīng yíng shí, sì fēng xiāng shǔ wèi nà qīng shí, dōng běi wǔ fēng bù xiāng shǔ wèi nà wū shí, nà wū shuǐ suǒ zì zhù yě. qí dōng sān fēng wèi jīng shí, yòu dōng sān fēng wèi lì shí, yòu dōng èr shí yú fēng wèi tán gé shí. zì shí chéng zhì tán gé fán bǎi yú fēng, qū pán shí yú lǐ, yǐn yǐn jiē yǒu dòng xué, yá xiù duō zhàn shuǐ cūn.
從潭西亂流數里,為高岡岩。未至岩,一峰庳小,為角石;一峰張其口,為馬口石。二峰相屬為蓮塘口石。水穿洞腹而出,勢甚噴薄。冬月,捕魚人始能行洞底,里許無所觸礙。西二里為南岩寺,有元至正碑。束炬稍北,為銀輝洞。循崖行,螺旋蠖屈,可數十穴,極其幽窅。石瑩膩,得火發光。鍾乳懸冰,層砢交拄,傳有銀瓮湧出,不知何世之物也。又循崖行至西岩,得天然洞闕,稍加追琢為之。左右支洞,委宛各高數丈。其奧有一古龍蛻,土人療疾,每琢石出之,是曰龍蛻岩。又前,有童真人騎赤豹處,曰赤豹洞。廣敞得龍蛻之半。入里許,上通日光洞,前為合水口。從水口而東,越陂陀三四里,有寺曰川山,旁倚危峰四五。一洞下廣上銳,兩扉仄暗。捫其壁,高下隱起,有鳥跡書為苔蘚所蝕。罅光射處,時見片片琉璃,是曰玉玻岩。從水口而西,一石曰下那虹石。有虹陽洞在水次。其旁小峰曰小那虹石,北有數峰不相屬,曰上那虹石。又北有琅陽洞。洞上有三峰,曰大琅、小琅、琅背。從水口而北五六里,經鳳羅口。其西岸有峰四五,南戶之;岩一,北戶之;岩一,東戶之。岩一北戶在山麓,不甚廣邃。東戶去地二百尺,鐵壁平削,非人可度。又三四里,則皆東石也。凡三十餘峰,或相屬,或不相屬,謂之石城。其南顛則多甃壘,北壁直瞰江堧。又有二十餘峰曰合窠石,作四連。北四峰為焦青石。又北三峰為中部石,又北八峰相屬為中青石,四峰不相屬為亂坑石,又北六峰相屬又不相屬為兵營石,四峰相屬為那青石,東北五峰不相屬為那烏石,那烏水所自注也。其東三峰為鯨石,又東三峰為荔石,又東二十餘峰為潭葛石。自石城至潭葛凡百餘峰,屈蟠十餘里,隱隱皆有洞穴,崖岫多蘸水皴。
tán gé běi yǒu shí jiǎo dòng, qí xuán liū gāo xià xiāng jiàn, qí níng rǔ jié jīng xiāng jī, qí xiǎn huā ruò jiǎn yù ér chéng, qí lán yān shí tǔ wǔ sè. tǔ rén yún, bǎo yù qì yě. yòu běi sān sì fēng xiāng shǔ, bàn chū pō tuó, bàn rù hú jìn, wèi fú yào dòng. yì yuē xiǎo tóng shí yán. rén jiā zài yán kǒu, jiāo zhú lián yīn, shén yǒu zhì. qù yán lǐ xǔ, dōng běi yǒu sì fēng, píng pō dài qū, yuē gé gāng shí. yòu běi liù qī fēng, yuē tóng shí. qí dōng nán qù rén jiā bàn lǐ, yǒu dèng dào shù qū zhì xià yán, yòu bǎi yú jí zhì zhōng yán. yán, liú xiān tuì suǒ yě. jù tàn zhī, luàn huā yáo zhī, dǎo chuí sì bì. bì guāng yíng shè jù rú yù. páng yǒu yī shí fáng, chuáng píng yú kuāng, wǎn ruò guǐ zuò. yòu shù shí jí, bì yǒu zhōu dūn yí zǔ wú zé tí kè, wèi yuán hè yán. xià bǎn zé huáng ní wān yǐ.
潭葛北有石角洞,其懸溜高下相濺,其凝乳潔晶相積,其蘚花若翦玉而成,其嵐煙時吐五色。土人云,寶玉氣也。又北三四峰相屬,半出陂陀,半入湖浸,為浮曜洞。亦曰小銅石岩。人家在岩口,蕉竹連陰,甚有致。去岩里許,東北有四峰,平坡帶蛆,曰隔岡石。又北六七峰,曰銅石。其東南去人家半里,有磴道數曲至下岩,又百餘級至中岩。岩,劉仙蛻所也。炬探之,亂花瑤芝,倒垂四壁。壁光瑩射炬如玉。旁有一石房,床、屏、盂、筐,宛若鬼作。又數十級,壁有周敦頤、祖無擇題刻,為元鶴岩。下阪則黃泥灣矣。
zì wān zhì tiān táng, dào páng yǒu liù qī fēng xiāng shǔ, yuē huáng ní wān shí. běi wǔ lǐ xǔ yǒu bā jiǔ fēng bù xiāng shǔ, yuē wú tóng shí. yòu shí shù fēng héng yǐ píng zhàng, yuē shí àng. wǎng wǎng dòng hù chū cuì wēi, huò yǐn lín jì, huò fù zhòng yá xià. fán wǔ liù jiàn, fēi gōu tī fēi gěng bù kě zhì. yòu sān sì lǐ, zài qún fēng xiāng chù jiān, yuē yún lín zhài. fù shí ér jū, yuē kè zhài. qián jù hóng hú yuē sān zhài. zhài xià jiā lù shù fēng, gāo sì wǔ zhàng xǔ. chǐ chǐ cūn zhòu, luò téng chuí xiǎo, qīng cuì juān dī. shí shàng yuán jū xiá rén, dōng hán shí qún zhì jiù huǒ, fǔ nòng bù qù. hú wài yǒu yún lín dòng, lì shù shí dèng nǎi zhì. chán zhuó zhī shēng yǔ fēng yè xiāng dá. dòng zhōng jí liū, yòu ruò fàn yáo sè rán. lǐ xǔ, xún zè jìng xíng, gāo xià bù zhī qí jǐ. sì páng wěi dòng, shí zè shēn dūn xī, kuī zhī bù néng xī dá yě. shù bǎi bù chū hòu dòng, mén yǒu bái shuǐ fēi pù shí sān dié lán yān yōng bì qí bàn, yǔ xiǎng shí dà yán shí kū sān chǒng jiē qí jué. bái shuǐ zhī shān, zuì gāo dà zài yáng chūn xī nán qù xiàn yuǎn. qí zài chéng běi, yǒu fēng lóng rán qǐ rú bǎo chuáng zhě, liáng sǎn gāng yě. zuǒ yòu zé yún lín shè mù cí mù zhī shān, yān cuì yǐn jiàn, jiē miàn jiāng, hù xiāng yìng dài. jiāng sī huáng ní wān qī shí lǐ zhì xiàn, yǔ zuǒ lóng shuǐ hé. yòu nán wǔ shí lǐ, yǔ lún shuǐ hé. yòu mò yáng jiāng yí lù jiē qí shí, huò yǒu míng, huò wú míng. huò shí yě ér yǐ fēng míng, huò fēng yě ér yǐ shí míng. wú bù jùn xuē qí guǐ, líng lóng chuān kōng, bù kě dé ér qióng yě.
自灣至天塘,道旁有六七峰相屬,曰黃泥灣石。北五里許有八九峰不相屬,曰梧桐石。又十數峰橫倚平嶂,曰石盎。往往洞戶出翠微,或隱林際,或覆重崖下。凡五六見,非鈎梯飛綆不可至。又三四里,在群峰相矗間,曰云霖砦。負石而居,曰客砦。前踞泓湖曰三砦。砦下夾路數峰,高四五丈許。尺尺皴皺,絡藤垂筱,青翠涓滴。石上猿狙狎人,冬寒時群至就火,撫弄不去。湖外有雲霖洞,歷數十磴乃至。瀺灂之聲與風葉相答。洞中急溜,又若泛瑤瑟然。里許,循仄徑行,高下不知其幾。四旁委洞,時仄身蹲膝,窺之不能悉達也。數百步出後洞,門有白水飛瀑十三迭嵐煙擁蔽其半,與響石、大岩、石窟三寵皆奇絕。白水之山,最高大在陽春西南去縣遠。其在城北,有峰隆然起如寶幢者,涼傘岡也。左右則雲林、射木、磁木之山,煙翠隱見,皆面江,互相映帶。江絲黃泥灣七十里至縣,與左瀧水合。又南五十里,與輪水合。又漠陽江一路皆奇石,或有名,或無名。或石也而以峰名,或峰也而以石名。無不峻削奇詭,玲瓏穿空,不可得而窮也。
strong bì luò dòng strong
碧落洞
yīng dé zhī nán yuē wǔ lǐ, yī shí bì gāo qiān yú rèn, shàng yǒu dòng yuē bì luò. xún dèng ér shàng zhì yī dòng, qí guǎng èr zhàng, mào bèi zhī, gāo sì wǔ zhī. cóng dòng yòu zè xíng, wèi jí bàn, shí duàn yǒu fēi tī chū yú bì wài, gé dào kōng xuán. liǎng yì wèi dùn kǎn chéng zhī. zè xíng fù zhì yī dòng, liǎng bì yá jiāo, róng yī rén. jì shù fù shū, wèi xū lóu yī dié. yī shí tǔ chū, shàng píng xià ruì, kě zuò ér lín shuǐ. cóng dòng zuǒ zè xíng, yòu yǒu xū lóu yī. qí shí jiē zhǎng pú cǎo. yún xiá suǒ chuí, rǔ biàn tài qiān wàn. jiāng yǔ, zé rǔ zhī shī rùn shēng yún. sēng cháng chì huǒ yǐ pì yún. yī shuǐ wā shēn èr chǐ xǔ, rǔ zhī juān dī suǒ chéng yě. yǒu yú zhǎng shù cùn, jiàn rén fú wèi. shàng yǒu shí guān, gǔ xiān rén chán tuì yú cǐ, gài líng kū yě. wěi nán hàn mìng wèi yún huá yù shì, yǒu jì. táng rén zhōu kuí wèi dào nán piān yún: chēng yáng zhī shí shì, liǎng yá juǎn shù, shì hé rú wū. càn yán bǎi jiān, kāi dài cháo gā. qiào rán lán bì, wǎn yǐ xiān zhú. yǔ róng ní sè, fēi rào yáo jú. yòu wèi: hū jīng ya huō, wēi fù téng lì. bèi yǐ qīng bì, jiǔ ér hàn jiā. shì cǐ dòng yě. dòng wài fēng luán sì hé, yī píng qián lì. jiāng guāng shù sè, yǎn yìng xū wú, jìng jué yōu lì.
英德之南約五里,一石壁高千餘仞,上有洞曰碧落。循磴而上至一洞,其廣二丈,袤倍之,高四五之。從洞右仄行,未及半,石斷有飛梯出於壁外,閣道空懸。兩翼為楯檻承之。仄行復至一洞,兩壁牙交,容一人。既束復舒,為虛樓一迭。一石吐出,上平下銳,可坐而臨水。從洞左仄行,又有虛樓一。其石皆長蒲草。雲霞所垂,乳變態千萬。將雨,則乳枝濕潤生雲。僧常熾火以辟雲。一水窪深二尺許,乳之涓滴所成也。有魚長數寸,見人弗畏。上有石棺,古仙人蟬蛻於此,蓋靈窟也。偽南漢命為「雲華御室」,有記。唐人周夔為《到難篇》云:湞陽之石室,「兩崖卷束,勢合如屋。孱顏百間,開待朝旮。峭然嵐壁,宛矣仙躅。羽容霓色,霏繞瑤局」。又謂:「忽驚呀豁,危赴騰立。背倚青壁,久而汗浹。」是此洞也。洞外峰巒四合,一屏前立。江光樹色,掩映虛無,境絕幽麗。
strong suì shí dòng strong
穗石洞
suì shí dòng zài huì chéng pō shān zhī xià. pō shān xiàng zài jiāng gān, chēng pō shān gǔ dù tóu. shān mù bù gāo dà, wèi liú gōng suǒ záo, jīn jǐn yī péi lǒu ěr. xī yǒu wǔ xiān rén chí suì qí yáng jiàng cǐ, xiān rén qù ér yáng huà wèi shí, gù míng suì shí dòng. yǒu yī jù shí, guǎng kě sì wǔ zhàng, zuǒ yǒu mǔ jī. jī zhōng bì shuǐ yǐ rán, suī hàn bù jié, shì yǒu quán yǎn zài qí xià, yì yī yì yě. chéng zhōng tiān rán zhī shí wéi cǐ, yú jiē kè shí.
穗石洞在會城坡山之下。坡山向在江干,稱「坡山古渡頭」。山木不高大,為劉龔所鑿,今僅一培嶁耳。昔有五仙人持穗騎羊降此,仙人去而羊化為石,故名穗石洞。有一巨石,廣可四五丈,左有拇跡。跡中碧水以然,雖旱不竭,似有泉眼在其下,亦一異也。城中天然之石惟此,余皆客石。
strong gān quán dòng strong
甘泉洞
gān quán dòng zài zēng chéng dōng zhōu xī lǐng xià. zhàn wén jiǎn zhī mǔ chén, yīn dǎo shì dòng shēng wén jiǎn, gù wén jiǎn yǐ wèi hào ér jiàn gān quán shū yuàn qí shàng. qí hòu wén jiǎn suǒ zhì, zhé wèi lóu, míng yuē jiàn quán, yǐ shì bù wàng suǒ shēng zhī dì.
甘泉洞在增城東洲西嶺下。湛文簡之母陳,因禱是洞生文簡,故文簡以為號而建甘泉書院其上。其後文簡所至,輒為樓,名曰見泉,以示不忘所生之地。
strong zǐ xiá dòng strong
紫霞洞
qióng zhōu zhì nán èr lǐ cāng yì shān zhī běi yǒu zǐ xiá dòng. dòng kǒu yī shí bǎn tí yuē: yuǎn qī lǐ, jìn qī lǐ, bù yuǎn bù jìn qī lǐ. bì jiān fù yǒu pán lóng qū qǔ, zì hé qǐ fú bā zhuàn shū jùn rén chǎn zi zhě, duō juān míng shí shàng, yǐ zhū tú zhī, wèi kě dé zhǎng mìng yún.
瓊州治南二里蒼屹山之北有紫霞洞。洞口一石版題曰:遠七里,近七里,不遠不近七里。壁間復有盤龍屈曲,自何起伏八篆書郡人產子者,多鐫名石上,以朱塗之,謂可得長命雲。
strong lè xī shí shì strong
泐溪石室
lè xī shí shì zài lè chāng zhì xī běi sān lǐ. qí shān yuē lè xī lǐng. lè xī zài lǐng xià, lǐng yǐ xī míng. shí shì yì rú zhī. gāo sān zhàng xǔ, guǎng bèi zhī, zuǒ shí gè yǒu xié dòu, shén shēn. jiàn rù, ruò luó sī wěi, yī fēi lái bēi kè zhēn wǔ zàn bā jù. zì rú gǒu lǒu bēi, bù néng jǐn shí. yún fēi zì wǔ dāng, yǒu lù yǔ tí míng jí shū shì. èr kǎi shū zì dà sì chǐ. yòu yǒu shí chuáng, zhǎng èr zhàng, píng zhěng kě wò. qí dōng sì lǐ, yòu yǒu yán, zòng héng shí zì píng guǎng ruò dà qú, míng shí zì yán. héng zhě shén shēn, yǒu dì dào kě tōng lè xī shí shì. shì yǒu yīn huī zhǔ yè, yáng jīng zhǔ zhòu, xíng rú rì yuè fēi zài yuán kōng zhī zhōng, liú rù dòng tiān zhī nèi, qí guāng míng yǔ wài wú bié zhě.
泐溪石室在樂昌治西北三里。其山曰泐溪嶺。泐溪在嶺下,嶺以溪名。石室亦如之。高三丈許,廣倍之,左石各有斜竇,甚深。漸入,若螺螄尾,一飛來碑刻《真武》贊八句。字如岣嶁碑,不能盡識。雲飛自武當,有陸羽題名及樞室。二楷書字大四尺。右有石床,長二丈,平整可臥。其東四里,又有岩,縱橫十字平廣若大衢,名十字岩。橫者甚深,有地道可通泐溪石室。似有陰暉主夜,陽精主晝,形如日月飛在元空之中,流入洞天之內,其光明與外無別者。
strong yáng lì yán strong
揚歷岩
yáng lì yán zài bǎo chāng xī běi sān shí lǐ. yǐ hàn jiāng jūn yáng pū jīng qí xià, gù míng. jué bì yǒu pù bù, pù bù zhōng yǒu zhī lín sì, pù bù wèi sì zhī píng. yóu zhě yǐ wèi rù pù bù zhōng, bù zhī qí qiě rù sì zhōng yě. yán gāo shēn gè shù shí zhàng, guǎng sān zhī, kě zhì shì shí yú jiān, ér pù bù zhī héng xuán zhèng zú bì zhī. cóng wài wàng zhī, dàn jiàn pù bù bù jiàn sì, bìng bù jiàn yǒu yán. yán xià yòu yǒu yī yán, rú jù kǒu xī shuǐ, shuǐ pēn báo zhì yǔ huā tái, nǎi chéng xī tán. páng yǒu dà xiǎo pú tuán shí, shén guài.
揚歷岩在保昌西北三十里。以漢將軍楊仆經其下,故名。絕壁有瀑布,瀑布中有祗林寺,瀑布為寺之屏。游者以為入瀑布中,不知其且入寺中也。岩高深各數十丈,廣三之,可置室十餘間,而瀑布之橫懸正足蔽之。從外望之,但見瀑布不見寺,並不見有岩。岩下又有一岩,如巨口吸水,水噴薄至雨花台,乃成溪潭。旁有大小蒲團石,甚怪。
strong sān zhōu yán strong
三洲岩
sān zhōu yán zài dé qìng zhōu dōng qī shí lǐ. xiāo huō jìng shēn, rú táng rú fáng zhě bàn. liǎng páng yǒu xì chè èr. rì guāng fēn tòu, cóng yòu bì ér shàng, chū shén àn, bù shù shí wǔ jí dòng rú. fēi dèng yíng chǐ, xíng zhě qián hòu bù xiāng gù, cóng xué zhōng qū shǒu, chuān ér chū, nǎi zhì dǐng. yǒu yī tíng, gǔ mù cóng yīn, dān zào yàn chí xiān yáng wō shí zhù jiē zài yān. gǔ yǒu jiǎo sǒu xiū zhēn yú cǐ dì. lǐ gāng shū yù rǔ yán sān dà zì, zǔ wú zé míng zhī. qí shí jiē cāng lǜ sè, mā sā rú yù, kě ài yě. qí nán yòu yǒu tíng, lóng jiāng liáo rào zú dǐ, xià shì yān bō, máng rán wú jì yǐ.
三洲岩在德慶州東七十里。哮豁靚深,如堂如房者半。兩旁有隙坼二。日光分透,從右壁而上,初甚暗,不數十武即洞如。飛磴盈尺,行者前後不相顧,從穴中屈首,穿而出,乃至頂。有一亭,古木叢蔭,丹灶、硯池、仙羊窩、石柱皆在焉。古有皎叟修真於此地。李綱書玉乳岩三大字,祖無擇銘之。其石皆蒼綠色,摩挲如玉,可愛也。其南又有亭,瀧江繚繞足底,下視煙波,茫然無際矣。
strong bái miàn yán strong
白面岩
bái miàn yán zài wēng yuán xiàn dōng nán qī shí lǐ. shí sè zhōng qīng wài bái, gù yuē bái miàn. qí kuān chǎng kě róng qiān rén. hēi àn chù, jù zhī yuē shēn shù lǐ bù néng qióng yě. chūn xià shí yǒu quán xià dī, rì gōng sān sì rén yǐn. jī qí shí, piàn piàn yīn xiǎng gè bié. yòu wèi yù qìng yán. cháng yǒu shén fēi zhì, jū yán yī èr nián zhé qù. qù zhī rì, yǒu dà fēng yǔ, bá mù fà wū, rén yǐ wèi yì.
白面岩在翁源縣東南七十里。石色中青外白,故曰白面。其寬敞可容千人。黑暗處,炬之約深數里不能窮也。春夏時有泉下滴,日供三四人飲。擊其石,片片音響各別。又謂玉磬岩。常有神飛至,居岩一二年輒去。去之日,有大風雨,拔木髮屋,人以為異。
strong chuān jìng yán strong
穿鏡岩
chuān jìng yán zài líng shān xiàn xī èr lǐ. fēng bàn yī kǒng xiāng tōng, yǒu rú chuān jìng, wàng zhī yǐ wèi qián hòu èr jìng yě. páng yǒu sān hǎi. yán jiē gāo guǎng, shí rǔ sēn sēn sì chuí, xiào zhū wù xiàng. yòu yǒu lǚ jūn dòng, chū rù shàng xià, rú huán wú duān, jué yǔ chuān jìng xiāng fǎng fú. sòng zhōu shǒu táo bì dēng cǐ, jiàn yǒu luó bàng zhī yì, yí gǔ cāng hǎi zhī biàn. qí líng lóng xué lòu huò pào mò suǒ chéng, fù shī jì zhī.
穿鏡岩在靈山縣西二里。峰半一孔相通,有如穿鏡,望之以為前後二鏡也。旁有三海。岩皆高廣,石乳森森四垂,肖諸物象。又有呂君洞,出入上下,如環無端,絕與穿鏡相彷佛。宋州守陶弼登此,見有螺蚌之異,疑古滄海之變。其玲瓏穴漏或泡沫所成,賦詩紀之。