sì shí lèi yào: zhì niú yì fāng: qǔ rén cān yī liǎng xì qiè, shuǐ zhǔ zhī wǔ shēng, guàn kǒu zhōng, chà. yòu fāng: zhēn ān xī xiāng yú niú lán zhōng shāo, rú shāo xiāng fǎ. rú chū jué yǒu yī tóu zhì liǎng tóu shì yì, jí qiān chū, yǐ bí xī zhī, lì yù.
《四時類要》:治牛疫方:取人參一兩細切,水煮汁五升,灌口中,差。又方:真安息香於牛欄中燒,如燒香法。如初覺有一頭至兩頭是疫,即牽出,以鼻吸之,立愈。
yòu fāng: shí èr yuè tù tóu shāo zuò huī, hé shuǐ wǔ shēng, guàn kǒu zhōng, liáng.
又方:十二月兔頭燒作灰,和水五升,灌口中,良。
niú yù sǐ fù zhàng fāng: yán má zi zhī wǔ shēng, wēn lìng rè, guàn kǒu zhōng, yù. cǐ zhì shí shēng dòu, fù zhàng chuí sǐ zhě, shén liáng.
牛欲死腹脹方:研麻子汁五升,溫令熱,灌口中,愈。此治食生豆,腹脹垂死者,甚良。
niú bí zhàng fāng: yǐ cù guàn ěr zhōng, lì chà.
牛鼻脹方:以醋灌耳中,立差。
niú jiè fāng: zhǔ wū dòu zhī, rè xǐ wǔ dù, chà. yī běn zuò wū tóu zhī.
牛疥方:煮烏豆汁,熱洗五度,差。一本作烏頭汁。
niú dǔ zhàng jí sòu fāng qǔ yú bái pí shuǐ zhǔ lìng shú, shén huá, yǐ sān wǔ shēng guàn zhī, jí chà.
牛肚脹及嗽方取榆白皮、水煮令熟,甚滑,以三五升灌之,即差。
niú shī fāng: yǐ hú má yóu tú zhī, jí yù. zhū zhī yì dé. liù chù shī, tú zhī yì yù.
牛虱方:以胡麻油塗之,即愈。豬脂亦得。六畜虱,塗之亦愈。
bó wén lù: niú zhàng yì fāng: yòng zhēn chá èr liǎng, hé shuǐ wǔ shēng guàn zhī. yòu: zhì niú cù yì ér dòng tóu dǎ xié: jí yòng bā dòu qī gè, qù ké xì yán chū yóu hé guàn zhī, jí yù. yòu: shāo cāng shù, lìng niú bí xī qí xiāng, zhǐ.
《博聞錄》:牛瘴疫方:用真茶二兩,和水五升灌之。又:治牛猝疫而動頭打脅:急用巴豆七個,去殼、細研出油、和灌之,即愈。又:燒蒼朮,令牛鼻吸其香,止。
niú niào xuè fāng: chuān dāng guī hóng huā, wèi xì mò, yǐ jiǔ èr shēng bàn, jiān qǔ èr shēng, lěng guàn zhī. yòu fǎ: shì zhī diào shí yán guàn.
牛尿血方:川當歸、紅花,為細末,以酒二升半,煎取二升,冷灌之。又法:豉汁調食鹽灌。
niú huàn bái mó zhē yǎn: yòng chǎo yán bìng zhú jié shāo cún xìng, xì yán, yī qián tiē mó, xiào.
牛患白膜遮眼:用炒鹽並竹節燒存性,細研,一錢貼膜,效。
niú qì yē fāng: niú yǒu máo gēn yē, yǐ zào jiǎo mò chuī bí zhōng, gèng yǐ xié dǐ pāi wěi tíng gǔ xià, xiào.
牛氣噎方:牛有茅根噎,以皂角末吹鼻中,更以鞋底拍尾停骨下,效。
niú fù zhàng fāng: niú chī zhe zá chóng, zhì fù zhàng. yòng yàn shǐ yī hé, jiāng shuǐ èr shēng, diào guàn zhī, xiào.
牛腹脹方:牛吃着雜蟲,致腹脹。用燕屎一合,漿水二升,調灌之,效。
niú chù rén fāng: niú diān zǒu, féng rén jí chù, shì dǎn dà yě. huáng lián dà huáng mò jī zi jiǔ diào guàn zhī.
牛觸人方:牛顛走,逢人即觸,是膽大也。黃連、大黃末、雞子、酒調灌之。
niú wěi jiāo, bù shí shuǐ cǎo: yǐ dà huáng huáng lián bái zhǐ mò jī zi jiǔ diào guàn zhī.
牛尾焦,不食水草:以大黃、黃連、白芷末、雞子、酒調灌之。
niú qì zhàng fāng: jìng shuǐ xǐ hàn wà, qǔ zhī yī shēng, hǎo cù bàn shēng xǔ, guàn zhī, yù.
牛氣脹方:淨水洗汗襪,取汁一升,好醋半升許,灌之,愈。
niú jiān làn fāng: jiù mián xù sān liǎng, shāo cún xìng, má yóu diào mǒ. jì shuǐ wǔ rì, yù.
牛肩爛方:舊綿絮三兩,燒存性,麻油調抹。忌水五日,愈。
niú lòu tí fāng: zǐ kuàng wèi mò, zhū zhī hé, nà rù tí zhōng, shāo tiě bì lào zhī, yù.
牛漏蹄方:紫礦為末,豬脂和,納入蹄中,燒鐵篦烙之,愈。
niú shā jiè fāng: qiáo mài suí duō guǎ, shāo huī lín zhī rù lǜ fán yī hé, hé tú, yù.
牛沙疥方:蕎麥隨多寡,燒灰淋汁;入綠礬一合,和塗,愈。
hán shì zhí shuō: wèi yǎng niú fǎ: nóng xì shí, rù nuǎn wū, yòng chǎng shàng zhū kāng ráng pù niú jiǎo xià, wèi zhī niú pù, niú fèn qí shàng. cì rì yòu fù kāng ráng. měi rì yī fù, shí rì chú yī cì. niú yī jù sān zhī, měi rì qián hòu xiǎng, yuē sì cǎo sān shù, dòu liào bā shēng. huò yòng cán shā gàn sāng yè, shuǐ sān tǒng jìn zhī. niú xià xiǎng, jiào tòu, shuā sè yǐn bì, chén sì shí jiān shàng cáo. yī dùn kě fēn sān hé, jiē shuǐ bàn. dì yī hé, cǎo duō liào shǎo dì èr, bǐ qián cǎo jiǎn bàn, shǎo jiā liào dì sān, cǎo bǐ dì èr yòu jiǎn bàn, suǒ yǒu liào quán jiǎo bàn. shí jǐn jí wǎng shǐ gēng jiào le, niú wú lì. yè wèi niú, gè dài yī líng, cǎo jǐn, niú bù shí, zé líng wú shēng, jí bàn zhī. bǎo, shǐ gēng. sú yàn yún: sān hé yī jiǎo, xū guǎn yào bǎo bú yào jiào le, shǐ qù zuì hǎo.
《韓氏直說》:餵養牛法:農隙時,入暖屋,用場上諸糠穰鋪牛腳下,謂之「牛鋪」,牛糞其上。次日又覆糠穰。每日一覆,十日除一次。牛一具三隻,每日前後餉,約飼草三束,豆料八升。或用蠶沙、干桑葉,水三桶浸之。牛下餉,噍透,刷銫、飲畢,辰巳時間上槽。一頓可分三和,皆水拌。第一和,草多料少;第二,比前草減半,少加料;第三,草比第二又減半,所有料全繳拌。食盡即往使耕;噍了,牛無力。夜餵牛,各帶一鈴,草盡,牛不食,則鈴無聲,即拌之。飽,使耕。俗諺云:「三和一繳,須管要飽;不要噍了,使去最好。」
shuǐ niú: yǐn sì yǔ huáng niú tóng. xià xū dé shuǐ chí, dōng xū dé nuǎn chǎng niú yī.
水牛:飲飼與黃牛同。夏須得水池,冬須得暖廠、牛衣。