qí mín yào shù: fán wǔ gǔ zhǒng zi, yì yù zé bù shēng shēng zhě yì xún sǐ. zhǒng zá zhě, hé zé zǎo wǎn bù jūn chōng fù jiǎn ér nán shú. tiào mài yǐ zá róu jiàn cī, chuī cuàn shī shēng shú zhī jié, suǒ yǐ tè yí cún yì, bù kě tú rán. sù shǔ jì liáng shú, cháng suì bié shōu: xuǎn hǎo suì chún sè zhě, qiāo cái diāo fǎn. yì gāo xuán zhī, yǐ nǐ míng nián zhǒng zi. jiāng zhǒng qián èr shí xǔ rì, kāi, shuǐ táo, fú bǐ qù, zé wú yǒu. jí shài lìng zào, zhǒng zhī.
《齊民要術》:凡五穀種子,浥郁則不生;生者亦尋死。種雜者,禾則早晚不均;舂復減而難熟。糶賣以雜糅見疵,炊爨失生熟之節,所以特宜存意,不可徒然。粟、黍、穄、粱、秫,常歲別收:選好穗純色者,劁才雕反。刈高懸之,以擬明年種子。將種前二十許日,開,水洮,浮秕去,則無莠。即曬令燥,種之。
fàn shèng zhī shū yuē: qiān mǎ lìng jiù gǔ duī shí shù kǒu, yǐ mǎ jiàn guò wèi zhǒng, wú hǎo fáng děng chóng yě. yòu zhǒng shāng shī yù rè, zé shēng chóng yě. yòu bó tián bù néng fèn zhě, yǐ yuán cán shǐ zá hé zhǒng zhǒng zhī, zé hé bù chóng. yòu qǔ mǎ gǔ, cuò yī shí, yǐ shuǐ sān shí zhǔ zhī, sān fèi, lù qù zǐ yǐ zhī zì fù zǐ wǔ méi. sān sì rì, qù fù zǐ, yǐ zhī hé cán shǐ yáng shǐ gè děng fēn, náo hū máo fǎn. jiǎo yě. lìng dòng dòng rú chóu zhōu. xiān zhǒng èr shí rì shí, yǐ sōu shū yǒu fǎn. zhǒng, rú mài fàn zhuàng. cháng tiān hàn zào shí sōu zhī, lì gàn báo bù, shù náo lìng gàn. míng rì fù sōu. tiān yīn yǔ zé wù sōu. liù qī sōu ér zhǐ. zhé pù, jǐn cáng, wù lìng fù shī. zhì kě zhǒng shí, yǐ yú zhī sōu ér zhǒng zhī, zé hé jià bù huáng chóng. wú mǎ gǔ, yì kě yòng xuě zhī. xuě zhī zhě, wǔ gǔ zhī jīng yě, shǐ jià nài hàn. cháng yǐ dōng cáng xuě zhī, qì shèng, mái yú dì zhōng. zhì zhǒng rú cǐ, zé shōu cháng bèi. qǔ mài zhǒng: hòu shú kě huò, zé suì dà qiáng zhě zhǎn, shù lì chǎng zhōng zhī gāo zào chù, pù shǐ jí zào. wú lìng yǒu bái yú, yǒu zhé yáng zhì zhī. qǔ gàn ài zá cáng zhī mài yī shí, ài yī bǎ. cáng yǐ wǎ qì zhú qì, shùn shí zhǒng zhī, zé shōu cháng bèi. qǔ hé zhǒng: zé gāo dà zhě, zhǎn yī jié xià, bǎ xuán gāo zào chù, miáo zé bù bài. yù zhī suì suǒ yí, yǐ bù náng shèng sù děng zhū wù zhǒng, píng liàng zhī, mái yīn dì. dōng zhì rì jiào mái, dōng zhì hòu wǔ shí rì, fā qǔ liàng zhī, xī zuì duō zhě, suì suǒ yí yě.
《氾勝之書》曰:牽馬令就谷堆食數口,以馬踐過為種,無好妨等蟲也。又種傷濕鬱熱,則生蟲也。又薄田不能糞者,以原蠶矢雜禾種種之,則禾不蟲。又取馬骨,銼一石,以水三石煮之,三沸,漉去滓;以汁漬附子五枚。三四日,去附子,以汁和蠶矢、羊矢各等分,撓呼毛反。攪也。令洞洞如稠粥。先種二十日時,以溲疏有反。種,如麥飯狀。常天旱燥時溲之,立干;薄布,數撓令干。明日復溲。天陰雨則勿溲。六七溲而止。輒曝,謹藏,勿令復濕。至可種時,以余汁溲而種之,則禾稼不蝗蟲。無馬骨,亦可用雪汁。雪汁者,五穀之精也,使稼耐旱。常以冬藏雪汁,器盛,埋於地中。治種如此,則收常倍。取麥種:候熟可獲,擇穗大強者斬,束立場中之高燥處,曝使極燥。無令有白魚,有輒揚治之。取干艾雜藏之;麥一石,艾一把。藏以瓦器、竹器,順時種之,則收常倍。取禾種:擇高大者,斬一節下,把懸高燥處,苗則不敗。欲知歲所宜,以布囊盛粟等諸物種,平量之,埋陰地。冬至日窖埋,冬至後五十日,發取量之,息最多者,歲所宜也。
cuī shí yuē: píng liàng wǔ gǔ gè yī shēng, xiǎo yīng shèng, mái qiáng yīn xià. yú fǎ tóng shàng.
崔寔曰:平量五穀各一升,小罌盛,埋牆陰下。余法同上。
shī kuàng zhàn shù yuē: wǔ mù zhě, wǔ gǔ zhī xiān yù zhī wǔ gǔ, dàn shì wǔ mù. zé qí mù shèng zhě, lái nián duō zhǒng zhī, wàn bù shī yī yě.
《師曠占術》曰:五木者,五穀之先;欲知五穀,但視五木。擇其木盛者,來年多種之,萬不失一也。
zá yīn yáng shū yuē: hé shēng yú zǎo huò yáng, dà mài shēng yú xìng, xiǎo mài shēng yú táo, dào shēng yú liǔ huò yáng, shǔ shēng yú yú, dà dòu shēng yú huái, xiǎo dòu shēng yú lǐ, má shēng yú yáng huò jīng. yòu, fán zhǒng hé, yí yín wǔ shēn, jì yǐ chǒu rén guǐ shú jì yín wǎn hé jì bǐng dà mài yí hài mǎo chén, jì zǐ chǒu wù jǐ xiǎo mài jì, yǔ dà mài tóng dào yí wù jǐ sì jì rì, jì yín mǎo chén jiǎ yǐ shǔ yí jǐ yǒu xū, jì yín mǎo bǐng wǔ jì jì wèi yín dà dòu yí shēn zi rén, jì mǎo wǔ bǐng dīng jiǎ yǐ xiǎo dòu jì, yǔ dà dòu tóng má jì sì jì rì wù jǐ. fán wǔ gǔ dà pàn yí shàng xún, cì zhōng xún.
《雜陰陽書》曰:禾生於棗或楊,大麥生於杏,小麥生於桃,稻生於柳或楊,黍生於榆,大豆生於槐,小豆生於李,麻生於楊或荊。又,凡種禾,宜寅、午、申,忌乙、丑、壬、癸;秫忌寅;晚禾忌丙;大麥宜亥、卯、辰,忌子、丑、戊、己;小麥忌,與大麥同;稻宜戊、己、四季日,忌寅、卯、辰、甲、乙;黍宜己、酉、戌,忌寅、卯、丙、午;穄忌未、寅;大豆宜申、子、壬,忌卯、午、丙、丁、甲、乙;小豆忌,與大豆同;麻忌四季日、戊、己。凡五穀大判宜上旬,次中旬。
shǐ jì yuē: yīn yáng zhī jiā, jū ér duō jì. zhǐ kě zhī qí gěng gài, bù kě wěi qū cóng zhī. yàn yuē yǐ shí qí zé, wèi shàng cè yě.
《史記》曰:「陰陽之家,拘而多忌。」止可知其梗概,不可委曲從之。諺曰「以時其澤,為上策」也。