strong wú shì jiǎng shí nián fǔ gū zǐ lǚ shī xiāng yī shū è míng chén strong
吴侍讲十年抚孤子 吕师相一疏苊名臣
zhè gè xìng wú de míng xué chéng, wèi jiàn wén huáng dì jīng yán rì jiǎng guān sī, sù yǒu pǐn wàng.
这个姓吴的名学诚,为建文皇帝经筵日讲官司,素有品望。
dì chū gōng shí hù cóng bù jí, tòng kū shù rì, jí yù zì shā, yòu zhuǎn yī niàn dào:" zi zài huí hé gǎn sǐ? jīn jiān shèng yú wú yàng, zì dāng zhuī qiú xíng zài yǐ tú xīng fù. tú rán yī sǐ, yān zú sè zé?" yǒu chuán shuō zhě, yán dì zì wú rù chǔ, jiāng zhī diān zhōng. wú shì jiǎng suì qì qí qī nú, zhǐ dài yī jiàn pū, mǎi gè xiǎo yú zhōu, zài le shū jí, bàn zuò yú wēng, bèi le gēn diào gān, fàn yú cháng jiāng zhī shàng. cóng jiǔ jiāng rù hàn kǒu, shàng sān xiá zhì yú kuí zhōu. shì yòu zì dì zài liǎng yuè, xīn huá shè jì zhě zhé xiàng dòng tíng, lì xiāo xiāng, sù yuán lǐ. yòu yǒu shuō xíng zài yǐ zài shǔ zhōng, fù zhuǎn ér rù miǎn yáng, shàng yí líng, yóu fú jiāng zhí dǐ cè fā yuán suǒ zài. wǎng lái zhuǎn niǎn, zhōng bù dé dì zhī zōng jī. jì yù shě zhōu jiù lù, qiú zhī dào tú, yòu kǒng wéi rén zhēn huò, lián xìng mìng dōu wěi zhī chái hǔ le. zhēn shì xīn shàng yǒu gè gù jūn, mèng mèi zhōng cháng zài jīn jiē yù diàn zhī jiān. dào de xǐng lái, piàn yè gū zhōu, máng máng yān wù, néng yuán yǎn suān? tòng kū le jǐ chǎng, shěn xiǎng le jǐ cì, hū zì wèi dào:" yǒu le. wǒ tīng jiàn shuō dōng jiù xiàng dōng, shuō xī jiù xiàng xī. bú yào shuō chuán wén bù zhēn, zòng shì zhēn de, ān zhī bù jūn lái chén qù, chén lái ér jūn yòu qù hū. wǒ rú jīn zhī zài cháng jiāng shàng xià lái wǎng, tiān kě lián jiàn, shǎo bu dé yǒu jiàn wǒ dì zhǔ rì zi." yú shì xià jí wú hú, shàng zhì guàn kǒu, wǎng lái yóu yǎn, féng rén wù sè. qǔ chū suǒ dài shū jí, kàn yī běn, suí xiàng jiāng xīn zhì yī běn, yǎng tiān tòng kū yī fān. yī rì, zài bā líng qǔ lí sāo lái dú, shì wèi jīng zhuāng dìng de, dú yī yè, diū yī yè, yòu kū yī fān. shì wèi jiǎ zhōu fù zǎi wén rén tīng jiàn, yīn cǐ liú chuán yú shì, yě shǐ shàng biàn shuō dú de zǒng shì lí sāo, zì bǐ qū yuán bù wàng gù zhǔ zhī yì, zhè jiù shì méi jiàn shí de le. nán dào wú shì jiǎng zhōu zhōng suǒ zài jìn shì lí sāo jīng me? kuàng qiě huái wáng shì wú dào de, qǐ yǒu jiāng shèng jūn bǐ zhī zhī lǐ? zǒng shì shì jìn fèn mèn yǐ jí, ruò shǐ zhōng qiú bù zháo gù zhǔ, yě jiù yào zàng yú jiāng yú zhī fù, liú zhè shū běn hé yòng, suǒ yǐ xiān fù zhī jiāng liú.
帝出宫时扈从不及,恸哭数日,即欲自杀,又转一念道:“子在回何敢死?今间乘舆无恙,自当追求行在以图兴复。徒然一死,焉足塞责?”有传说者,言帝自吴入楚,将之滇中。吴侍讲遂弃其妻孥,止带一健仆,买个小渔舟,载了书籍,扮作渔翁,备了根钓竿,泛于长江之上。从九江入汉口,上三峡至于夔州。适又字帝在两粤,新华社记者折向洞庭,历潇湘,溯沅澧。又有说行在已在蜀中,复转而入沔阳,上夷陵,由涪江直抵册发源所在。往来转辗,终不得帝之踪迹。计欲舍舟就陆,求之道涂,又恐为人侦获,连性命都委之豺虎了。真是心上有个故君,梦寐中常在金阶玉殿之间。到得醒来,片叶孤舟,茫茫烟雾,能源奄酸?恸哭了几场,沈想了几次,忽自谓道:“有了。我听见说东就向东,说西就向西。不要说传闻不真,纵是真的,安知不君来臣去,臣来而君又去乎。我如今只在长江上下来往,天可怜见,少不得有见我帝主日子。”于是下及芜湖,上至灌口,往来游衍,逢人物色。取出所带书籍,看一本,随向江心掷一本,仰天痛哭一番。一日,在巴陵取《离骚》来读,是未经装订的,读一页,丢一页,又哭一番。适为贾舟附载文人听见,因此流传于世,野史上便说读的总是《离骚》,自比屈原不忘故主之意,这就是没见识的了。难道吴侍讲舟中所载尽是《离骚经》么?况且怀王是无道的,岂有将圣君比之之理?总是侍进愤懑已极,若始终求不着故主,也就要葬于江鱼之腹,留这书本何用,所以先付之江流。
yī rì pō zhōu zài chéng dū zhī zào jiāng biān, jiàn yǒu sì wǔ gè tóng zǐ diào yú wán shuǎ, nèi yí gè yuē shí suì, yí rán zuò zhe, suī xíng róng qiáo cuì, ér méi mù xiù shuǎng, yòu ruò yǒu bēi qī de guāng jǐng. zhòng tóng zǐ dōu xiào huà tā, tā bìng bù jiū cǎi. shì jiǎng xīn yǐ wéi yì, yě jiù lǎn zhe zì jǐ de diào gān, yí zhōu jìn qián. yí gè tóng zǐ pāi shǒu dào:" nà yú wēng yě shì bú huì diào yú de." shì jiǎng dào:" hái yǒu shuí bú huì diào yú ne?" tóng zǐ zhǐ zhe nà yí rán zuò de dào:" shì tā." shì jiǎng biàn huǎn yán wèn dào:" tóng zǐ jīn nián jǐ suì le?" páng yī tóng dá dào:" tā shì yě zhǒng, nà lǐ zhī dào suì shù." shì jiǎng yòu dào:" tā jì bú huì diào, nǐ men gāi jiào dǎo tā." nà zuò zhe de tóng zǐ dá dào:" wǒ bú yào xué diào yú." yòu yī tóng zǐ dào:" tā bú yào xué diào yú, yào xué de shì tǎo fàn." shì jiǎng jiàn zuò de tóng zǐ hán zhe bēi suān, zhǐ bù zé shēng, jiù qǐ le gè cè yǐn zhī xīn, suí wèn zhòng tóng zǐ:" tā yǒu fù mǔ me?" shì yǒu gè lǎo rén zǒu lái, zhòng tóng zǐ gòng zhǐ dào:" shì tā jiā lǐ yǎng zhe, bù zhī nà fāng liú lái de." shì jiǎng suí bù shàng yá, yíng qù shī lǐ dào:" duō xiè lǎo zhàng hòu dé." nà lǎo wēng mō bù zháo, biàn wèn yú wēng:" nǐ xiàng gè wài fāng kǒu qì, cóng wèi xiāng rèn, zěn de xiè wǒ?" shì jiǎng zhǐ zhe zuò de tóng zǐ dào:" zhè shì shě dào, shī sàn yǐ jiǔ, tiān xìng jīn rì yù jiàn. wén zhī lǎo zhàng shōu liú, gǎn jī bù qiǎn." jiù xiàng yāo jiān qǔ chū yī bāo suì yín, yuē yǒu èr liǎng dì yǔ lǎo wēng dào:" liáo biǎo wēi yì, rì hòu shàng róng bǔ bào." lǎo wēng zhèng wèi zhè tóng zǐ yī xiē shēng huó bú huì zuò, dào yào xián fàn yǎng tā, suī rán dāng rì shōu liú le, jīn què méi bǎi bù chù, tīng le zhè huà, xiào zhú yán kāi, biàn dào:" jì shì lìng zhí, jìng lǐng qù bà, zěn hǎo yào nǐ de yín zi?" kǒu zhōng shuō zhe, shǒu zhōng jiē guò qù le. lǎo wēng suí xiàng tóng zǐ dào:" nǐ men rú jīn gǔ ròu xiāng féng, yě bù wǎng wǒ yǎng zhè liǎng nián." tóng zǐ bù zhī suǒ dá. shì jiǎng biàn dào:" nǐ jīn dé suí wǒ huí jiā, zǒng shì lǎo wēng shōu yǎng zhī lì. qiě dào wǒ chuán lǐ qù xì shuō bà."
一日泊舟在成都之皂江边,见有四五个童子钓鱼顽耍,内一个约十岁,嶷然坐着,虽形容憔悴,而眉目秀爽,又若有悲戚的光景。众童子都笑话他,他并不揪睬。侍讲心以为异,也就揽着自己的钓竿,移舟近前。一个童子拍手道:“那渔翁也是不会钓鱼的。”侍讲道:“还有谁不会钓鱼呢?”童子指着那嶷然坐的道:“是他。”侍讲便缓言问道:“童子今年几岁了?”旁一童答道:“他是野种,那里知道岁数。”侍讲又道:“他既不会钓,你们该教导他。”那坐着的童子答道:“我不要学钓鱼。”又一童子道:“他不要学钓鱼,要学的是讨饭。”侍讲见坐的童子含着悲酸,只不则声,就起了个恻隐之心,随问众童子:“他有父母么?”适有个老人走来,众童子共指道:“是他家里养着,不知那方流来的。”侍讲随步上涯,迎去施礼道:“多谢老丈厚德。”那老翁摸不着,便问渔翁:“你像个外方口气,从未相认,怎的谢我?”侍讲指着坐的童子道:“这是舍倒,失散已久,天幸今日遇见。闻知老丈收留,感激不浅。”就向腰间取出一包碎银,约有二两递与老翁道:“聊表微意,日后尚容补报。”老翁正为这童子一些生活不会做,倒要闲饭养他,虽然当日收留了,今却没摆布处,听了这话,笑逐颜开,便道:“既是令侄,竟领去罢,怎好要你的银子?”口中说着,手中接过去了。老翁随向童子道:“你们如今骨肉相逢,也不枉我养这两年。”童子不知所答。侍讲便道:“你今得随我回家,总是老翁收养之力。且到我船里去细说罢。”
kàn shū zhě yào zhī dào zhè liú luò tóng zǐ, ruò shì zhù zhe ān wěn, zěn kěn suí gè yú wēng? zhǐ yīn měi rì rěn jī shòu dòng, líng jiàn bù guò, yī yǎn kàn zhe yú wēng chuán lǐ, duī zhe duō shǎo shū jí, liào bú shì gè guǎi zǐ, qiě lí le zhè huǒ kēng zài chù, biàn lì qǐ shēn lái, piē què diào gān, chě zhe yú wēng de yī mèi. shì jiǎng suí xié le tā de shǒu, tóng xiàng lǎo wēng zuō yī zhì xiè, jí bié le xià chuán ér xíng. tóng zǐ tōu yǎn xiāng yī xiāng yú wēng de liǎn ér, yòu suō suō cāng nèi de shū jí, wēi wēi de tàn le kǒu qì. wú shì jiǎng wèn tóng zǐ:" nǐ wèi nèn tàn qì? yǒu huà shuō yǔ wǒ." tóng zǐ dào:" wǒ cóng yòu méi le fù mǔ, bù céng shàng xué dú shū. rú jīn jiàn le zhè duō shǎo shū běn, yīn cǐ tàn qì." jiù wū wū yè lì de kū jiāng qǐ lái.
看书者要知道这流落童子,若是住着安稳,怎肯随个渔翁?只因每日忍饥受冻,凌贱不过,一眼看着渔翁船里,堆着多少书籍,料不是个拐子,且离了这火坑再处,便立起身来,撇却钓竿,扯着渔翁的衣袂。侍讲随携了他的手,同向老翁作揖致谢,即别了下船而行。童子偷眼相一相渔翁的脸儿,又睃睃舱内的书籍,微微的叹了口气。吴侍讲问童子:“你为恁叹气?有话说与我。”童子道:“我从幼没了父母,不曾上学读书。如今见了这多少书本,因此叹气。”就呜呜咽呖的哭将起来。
shì jiǎng jiàn tóng zǐ shuō huà, dà yǒu zhì xiàng, dào:" nǐ qiě wù kū, wǒ zhèng yào wèn huà. nǐ fù qīn jiào shén me xìng míng? jǐ shí méi yǒu de? zěn yàng liú luò zài zhè biān?" tóng zǐ qì yē bù néng dá, chuí xiōng dà tòng. shì jiǎng yǐ cāi gè bā fēn, nǎi fǔ bèi ér quàn, fāng yīng dào:" wǒ fù qīn jiào zuò hú zǐ yì, zuò de bīng bèi dào, hái yǒu gè bó fù, shì cháo zhōng de dà guān. bù zhī zěn yàng jīng lǐ luàn jiāng qǐ lái. bó fù yī jiā dōu bèi shā le, wǒ fù qīn wén zhī, jiù diū le yī jiā rén kǒu, zhǐ dài zhe wǒ dì xiōng, lián yè táo chū yá mén, dào zhè lǐ yí gè wáng fǔ nèi zhù le jǐ shí. tīng shuō yào lái zhuī ná, yòu táo dào yí gè shān nèi. wǒ fù qīn xiàng zhe tiān shuō dào:' wú xiōng wú zi, tiān ruò bù jué wú xìng, zì yǒu hǎo rén shōu liú.' hēi yè lǐ jìng zì qù le. nà shí gē ge qī suì, wǒ zhǐ liù suì, yù zhe zhè gè lǎo wēng, shōu le wǒ qù, yě bù zhī gē ge zěn me yàng le, yě bù zhī wǒ mǔ qīn zěn me yàng sǐ le." shuō bà yòu fàng shēng tòng kū. shì jiǎng chù zhe xīn shì, yě zì chuí xiōng dà tòng lián pú rén yě huī lèi bù yǐ.
侍讲见童子说话,大有志向,道:“你且勿哭,我正要问话。你父亲叫什么姓名?几时没有的?怎样流落在这边?”童子气噎不能答,捶胸大恸。侍讲已猜个八分,乃抚背而劝,方应道:“我父亲叫做胡子义,做的兵备道,还有个伯父,是朝中的大官。不知怎样京里乱将起来。伯父一家都被杀了,我父亲闻知,就丢了一家人口,只带着我弟兄,连夜逃出衙门,到这里一个王府内住了几时。听说要来追拿,又逃到一个山内。我父亲向着天说道:‘吾兄无子,天若不绝吾姓,自有好人收留。’黑夜里竟自去了。那时哥哥七岁,我只六岁,遇着这个老翁,收了我去,也不知哥哥怎么样了,也不知我母亲怎么样死了。”说罢又放声痛哭。侍讲触着心事,也自捶胸大恸连仆人也挥泪不已。
tóng zǐ jiàn yú wēng kū dé shén kǔ, dào shì yīn tā qǐ jiàn, dào zhù le shēng. shì jiǎng dào:" yī, zhèng shì liú lèi yǎn xiāng kàn liú lèi yǎn, duàn cháng rén shuō yǔ duàn cháng rén. tóng zǐ, shì cái wǒ jiàn nǐ zài nán zhōng, dòng le cè yǐn zhī xīn, tí bá nǐ de, yě bù zhī shì zhōng chén de gū zǐ. wǒ duì nǐ shuō, wǒ bú shì yú wēng, wǒ shì jiàn wén huáng dì cháo zhōng shì jiǎng guān. nǐ de bó fù hú zǐ zhāo, zuò xíng bù shì láng, yǔ wǒ shì yì qì zhī jiāo. nǐ de fù qīn zuò hú guǎng jīng mén dào, wǒ yì céng huì guò." shuō wèi bì, tóng zǐ jù rán bài dào:" shì wǒ de fù bèi. zhè gè dà ēn rú hé kě bào? yuàn rèn wéi fù qīn, jiào xùn hái ér bà." shì jiǎng dào:" lùn lǐ shì nián jiā zǐ zhí, yě hái bù cuò. dàn zōng tiāo wéi zhòng, rǔ dàn hū wǒ wèi fù, wǒ rèn rǔ wèi ér, xìng shì gǎi bù dé de." tóng zǐ yòu bài guò, cái lì qǐ lái wèn dào:" hái ér zhè jǐ nián shàng, lüè wén de yàn wáng duó le jiàn wén huáng dì de tiān xià, shuō shā le duō shǎo zhōng chén. wǒ chuāi bó fù fù qīn, yě wèi zhè gè yuán gù, qí shí shàng wèi xiáng xī, qiú fù qīn dà rén shì yǔ hái ér." shì jiǎng jiù bǎ yàn wáng qǐ bīng, zhì jiàn wén xùn guó, shā lù zhōng chén yì shì qíng yóu, lüè shuō yī biàn. yòu dào:" nǐ bó fù shì fāng xiào rú de zhì jiāo, quán jiā shòu lù de. lín xíng yǒu shī yuē:' liǎng jiān zhèng qì guī quán rǎng, yì diǎn dān xīn zài dì xiāng.' wǒ zhì jīn jì zhe. hòu wén de rǔ fù qīn bì zài shǔ zhǔ fǔ zhōng. dào qì rǔ dì xiōng táo qù, wǒ jiù bù zhī dào le." tóng zǐ yòu bēi qì dào:" ruò rú cǐ, wǒ mǔ qīn yī jiā zǐ, dōu shì bèi hài de le. suǒ yǐ fù qīn yě gù bu de wǒ dì xiōng èr rén. hāi! zhè yàng dà chóu, zěn shēng de bào?" shì jiǎng dào:" zhèi xiē huà, bù kuì wèi zi zhāo zi yì de hòu rén. wǒ jīn wèi rǔ qǔ gè míng zì, jiào hú fù, shì yì jīng shàng de guà míng. fù zì de jiě shuō, shì liù yīn jǐn ér yī yáng lái fù, zài dì zhèng qì chū fù zhī hòu, yǐ yù jiàn wén shèng zhǔ jiàng lái fù guó zhī yì. zài rǔ běn shēn shàng jiǎng, fù jūn chóu, fù fù chóu, fù zǔ zōng jiù dé, fù xiāng guó gù yè, zǒng hán xù zài lǐ miàn." tóng zǐ dào:" hái ér bù shí gè zì, zěn néng rú dé fù qīn mìng míng zhī yì? hái qiú fù qīn zuò zhǔ." shì jiǎng kuì rán tàn dào:" nǐ hái bù zhī, wǒ wèi yāo qiú jiàn wén huáng dì, suǒ yǐ jiè cǐ xíng cáng. ruò qiú de zháo shí, jūn chén shēng sǐ yī chù ruò qiú bù zháo shí, zhè dà jiāng zhōng biàn shì wǒ zàng shēn zhī suǒ. dào nà shí hou, yě gù bu de nǐ le." tóng zǐ dào:" wǒ suí zhe fù qīn shēng sǐ yī chù, yě hái dé gè hǎo míng mù, qiáng rú sǐ zài bié chù." shì jiǎng dào:" zhè bú shì wǒ kàn zhī yì. pì rú wǒ yě qì le ér zi lái de, zhǐ wèi zǔ zōng zhī xiāng huǒ, bù kě mǐn miè, qǐ yǒu jiào rǔ tóng sǐ zhī lǐ, yǐ jué hú xìng zhī zōng tiāo. qiě dào qí jiān, zì rán shēng chū jī huì. nǐ rú jīn zhèng shì dú shū shí hòu, xìng kuī de wǔ jīng sì shū shàng wèi tóu zhū jiāng liú, wǒ dāng yī jiào rǔ." biàn jiǎn chū běn lǔ lùn lái. hú fù jiē zài shǒu zhōng, pō shí de jǐ gè zì. shì jiǎng dào:" rǔ wèi shàng xué, zěn yòu shí zì?" hú fù dào:" hái ér sān sì suì shàng, mǔ qīn céng jiào wǒ shí zì, zhì jīn hái jì de."
童子见渔翁哭得甚苦,道是因他起见,倒住了声。侍讲道:“噫,正是流泪眼相看流泪眼,断肠人说与断肠人。童子,适才我见你在难中,动了恻隐之心,提拔你的,也不知是忠臣的孤子。我对你说,我不是渔翁,我是建文皇帝朝中侍讲官。你的伯父胡子昭,做刑部侍郎,与我是意气之交。你的父亲做湖广荆门道,我亦曾会过。”说未毕,童子遽然拜道:“是我的父辈。这个大恩如何可报?愿认为父亲,教训孩儿罢。”侍讲道:“论理是年家子侄,也还不错。但宗祧为重,汝但呼我为父,我认汝为儿,姓是改不得的。”童子又拜过,才立起来问道:“孩儿这几年上,略闻得燕王夺了建文皇帝的天下,说杀了多少忠臣。我揣伯父、父亲,也为这个缘故,其实尚未详悉,求父亲大人示与孩儿。”侍讲就把燕王起兵,至建文逊国,杀戮忠臣义士情由,略说一遍。又道:“你伯父是方孝孺的至交,全家受戮的。临刑有诗曰:‘两间正气归泉壤,一点丹心在帝乡。’我至今记着。后闻得汝父亲避在蜀主府中。到弃汝弟兄逃去,我就不知道了。”童子又悲泣道:“若如此,我母亲一家子,都是被害的了。所以父亲也顾不得我弟兄二人。咳!这样大仇,怎生得报?”侍讲道:“这些话,不愧为子昭、子义的后人。我今为汝取个名字,叫胡复,是《易经》上的卦名。复字的解说,是六阴尽而一阳来复,在地正气初复之候,以寓建文圣主将来复国之意。在汝本身上讲,复君仇,复父仇,复祖宗旧德,复乡国故业,总含蓄在里面。”童子道:“孩儿不识个字,怎能如得父亲命名之意?还求父亲做主。”侍讲喟然叹道:“你还不知,我为要求建文皇帝,所以借此形藏。若求得着时,君臣生死一处;若求不着时,这大江中便是我葬身之所。到那时候,也顾不得你了。”童子道:“我随着父亲生死一处,也还得个好名目,强如死在别处。”侍讲道:“这不是我看之意。譬如我也弃了儿子来的,只为祖宗之香火,不可泯灭,岂有教汝同死之理,以绝胡姓之宗祧。且到其间,自然生出机会。你如今正是读书时候,幸亏得五经四书尚未投诸江流,我当一教汝。”便检出本《鲁论》来。胡复接在手中,颇识得几个字。侍讲道:“汝未上学,怎又识字?”胡复道:“孩儿三四岁上,母亲曾教我识字,至今还记得。”
shì jiǎng cóng cǐ jiào tā dú qǐ shū lái, tiān zī yǐng wù, shū bù fèi lì, yī liǎng nián dú wán sì shū, yòu dú wǔ jīng, yǔ tā jiǎng lùn dōu néng wén yī zhī èr. bù liǎng nián wén zhāng yě zuò chéng le. wú shì jiǎng yǒu le zhè gè bàn ér, cháng cháng jiǎng shū lùn wén, dào jué rì zi yì guò.
侍讲从此教他读起书来,天资颖悟,殊不费力,一两年读完四书,又读五经,与他讲论都能闻一知二。不两年文章也做成了。吴侍讲有了这个伴儿,常常讲书论文,倒觉日子易过。
fèi fèi yáng yáng de, tīng dé jiāng zhōu shàng dōu chuán shuō shèng gū niáng niáng yǐ dé le huái yáng dì fāng, rú jīn jiù yào qǔ nán jīng, yǒng lè huáng dì yǒu xiē zuò bù chéng le. yòu yǒu gè shuō dào bú jiàn dù jiāng, yǐ jīng qǔ le lú zhōu fǔ, yào shā dào hé nán lī. hú fù wèn shì jiǎng:" shì rèn me shèng gū niáng niáng? yīn hé yǔ yàn zéi zuò nán, zhè qí jiān yǒu gè jī huì fǒu?" shì jiǎng yīng dào:" shì yī nǚ liú, zhàng yǒu yāo shù, jiè zhe wǒ jūn de nián hào, hōng dòng rén xīn, dà dǐ shì jiǎ gōng jì sī de. qián zhě zhāng tiān shī zài nán dōu, céng zhǎn tā yí gè yāo rén, nǎi shì mǎ hóu ér, jí cǐ kě zhī. jìn lái wú shí zhī tú duō bèi shān huò. wǒ men bù yòng cǎi tā."
沸沸扬扬的,听得江舟上都传说圣姑娘娘已得了淮扬地方,如今就要取南京,永乐皇帝有些做不成了。又有个说倒不见渡江,已经取了庐州府,要杀到河南哩。胡复问侍讲:“是恁么圣姑娘娘?因何与燕贼作难,这其间有个机会否?”侍讲应道:“是一女流,仗有妖术,借着我君的年号,哄动人心,大抵是假公济私的。前者张天师在南都,曾斩他一个妖人,乃是马猴儿,即此可知。近来无识之徒多被煽惑。我们不用睬他。”
guò le jǐ shí, zhōu cóng sān xiá ér xià, hōng chuán hú guǎng quán shěng jiē shī, guān lǎo yé xiǎn shèng, zhǎn le jīng zhōu dū du. yīn zhè wèi lǚ jūn shī, shì zhū gě liàng zhuǎn shì, suǒ yǐ guān lǎo yé zhù tā lī. wú shì jiǎng tīng le bié de huà bù dǎ jǐn, zhǐ guān gōng xiǎn shèng yī yǔ, dà wéi qí yì, xīn zhōng àn xiǎng:" ruò bú shì zhèng qì zhī rén, guān hóu yān dé zhù tā?" suì wèi hú fù dào:" jīng zhōu yǐ dé, tiān xià yáo dòng. yào fù jiàn wén dàn zi, què zài wǒ shēn shàng. wǒ yù qù chá tā dòng jìng, ruò shì jiè cǐ wéi míng, yù jié wǒ zhǔ, rú cáo mán zhī jié hàn xiàn dì de, wǒ biàn jiāng duàn shí zhī hù, jī suì tā de zéi nǎo, bǐ sǐ yú jiāng zhōng, gèng wéi xiǎn róng le." hú fù dào:" dà rén zuò hé qù jiàn tā?" shì jiǎng dào:" rú yī rú guān, shì wǒ de chū fú, yè jiàn gù zhǔ yào yòng de, suǒ yǐ dài zài zhè lǐ. dào tā yuán mén kǒu, zì yǒu suí jī yìng biàn zhī fǎ." jiù qǔ chū lái chuān dài le, yī jìng shàng àn rù chéng, xún dào shuài fǔ.
过了几时,舟从三峡而下,轰传湖广全省皆失,关老爷显圣,斩了荆州都督。因这位吕军师,是诸葛亮转世,所以关老爷助他哩。吴侍讲听了别的话不打紧,只关公显圣一语,大为奇异,心中暗想:“若不是正气之人,关侯焉得助他?”遂谓胡复道:“荆州已得,天下摇动。要复建文担子,却在我身上。我欲去察他动静,若是借此为名,欲劫我主,如曹瞒之劫汉献帝的,我便将段实之笏,击碎他的贼脑,比死于江中,更为显荣了。”胡复道:“大人作何去见他?”侍讲道:“儒衣儒冠,是我的初服,谒见故主要用的,所以带在这里。到他辕门口,自有随机应变之法。”就取出来穿戴了,一径上岸入城,寻到帅府。
mù jīn yè guì shì jiàn dà nàn de shì, xiù cái men ná zhe bǐng jiē, mǎn miàn duī xiào, qiàn qiú chuán dì. nèi xiē yá yì zǒng bù lái cǎi de. lǚ jūn shī rèn jiān jiàng xiàng, zhǎng wò zhe dà bīng quán. wú shì jiǎng pò jīn bì shān, yòu bù jù gè míng jiǎn, rú hé kě yǐ huì miàn? nǎ zhī lǚ jūn shī hǎo xián lǐ shì, yǒu zhōu gōng wò fà tǔ bǔ zhī fēng, bù lùn hé rén, dào yuán jí chuán. nà shí shì jiǎng gù yì qīng hū, shuō yào jiàn nǐ men jūn shī, sī hūn de dēng shí chuán bào qǐng jìn. jūn shī wàng jiàn shì gè rú zhě, ér xíng bù yǒu dà chén qì xiàng, jí jiàng jiē yán jiē. shì jiǎng yǐ jǐn zhé le yī bàn. yī yī shēng táng, xiàng jūn shī dào:" dà rén shàng zuò, róng rú shēng bài jiàn." jūn shī xiào dào:" xué shēng fēi fù guì zhōng rén, xiān shēng xiū de guò qiān, zhǐ xíng cháng lǐ." shì jiǎng nǎi zài yī zài xùn, rán hòu jiù kè wèi ér zuò. láo shī qǐng jiào xìng míng, yīng yuē:" xiǎo rú hé zú guà chǐ. qǐng wèn dà rén, guān hóu xiǎn shèng yǒu zhī hū?" jūn shī jǔ shǒu dá dào:" chéng yǒu zhī. shén wǔ nǎi shàng wèi guó jiā, fēi wéi xué shēng yě." yòu wèn:" dà rén yǐ piàn qí yī yǔ, ér fú jīng chǔ yì zhào zhī xīn, yǒu zhī hū?" yīng yuē:" cǐ xiǎo zhì ěr, wú guān yú dà tǐ." shì jiǎng yì jǔ shǒu yuē:" jīng zhōu dōng lián wú huì, xī kòng bā shǔ, běi dǐ zhōng yuán, nán jí héng xiāng, wèi tiān xià zhī shū jī, kě yǐ lì zhōng guó ér cháo sì yí. rú shēng bù cái, yuàn bèi zhǐ shǐ." jūn shī xiào dào:" wǒ dì shī nǎi shàng jiè jīn xiān, qí shì róng huá diǎn rǎn, bù chì wū jí cháo fù zhī dú. jīn rì ér jiàn wén fù wèi, zé cǐ kè guī yú péng dǎo. suǒ wéi de péi zhí tiān lún, fú yǎng zhèng qì, zhū jiān nì yú qiáng shèng, wǎn zhōng yì yú lún wáng, gōng xíng chūn qiū zhī fǎ, yǐ zhāo dà yì yú wàn shì. wēi dú dì shī, jí xué shēng yī dài shèng jià huí luán, wán cǐ xīn shì, yì suì xiāo yáo hū wù biǎo. suǒ yǐ bīng xià hé nán, sān guò jiā mén bù rù."
目今谒贵是件大难的事,秀才们拿着禀揭,满面堆笑,倩求传递。那些衙役总不来睬的。吕军师任兼将相,掌握着大兵权。吴侍讲破巾敝衫,又不具个名柬,如何可以会面?那知吕军师好贤礼士,有周公握发吐哺之风,不论何人,到辕即传。那时侍讲故意轻忽,说要见你们军师,司阍的登时传报请进。军师望见是个儒者,而行步有大臣气象,即降阶延接。侍讲已尽折了一半。一揖升堂,向军师道:“大人上座,容儒生拜见。”军师笑道:“学生非富贵中人,先生休得过谦,只行常礼。”侍讲乃再揖再逊,然后就客位而坐。牢师请教姓名,应曰:“小儒何足挂齿。请问大人,关侯显圣有之乎?”军师举手答道:“诚有之。神武乃上为国家,非为学生也。”又问:“大人以片旗一语,而服荆楚亿兆之心,有之乎?”应曰:“此小智耳,无关于大体。”侍讲亦举手曰:“荆州东连吴会,西控巴蜀,北抵中原,南极衡湘,为天下之枢机,可以莅中国而朝四夷。儒生不才,愿备指使。”军师笑道:“我帝师乃上界金仙,其视荣华点染,不啻污及巢父之犊。今日而建文复位,则此刻归于蓬岛。所为的培植天伦,扶养正气,诛奸逆于强盛,挽忠义于沦亡,躬行《春秋》之法,以昭大义于万世。微独帝师,即学生一待圣驾回銮,完此心事,亦遂逍遥乎物表。所以兵下河南,三过家门不入。”
yán wèi jì, wú shì jiǎng jù bài yú dì yuē:" yī, wǒ hé zhī ér gǎn cè mìng shì zhī dà xián zāi?" jūn shī máng dá lǐ, xiāng fú ér qǐ. shì jiǎng dào:" xué shēng yǒu zuì, dāng rì yuán bèi yuán jīng yán." jūn shī yuē:" dé fēi fàn zhōu zhī wú xué chéng xiān shēng hū?" shì jiǎng yuē:" rán. shí sì wǔ nián, bù zhī xíng zài zhī suǒ. jīn zhě jūn shī dǔ ài wú jūn, xué shēng jí dāng biàn tiān xià ér qiú zhī. qiú ér bù huò, yì bù fù fǎn. yuàn jūn shī dài wéi zhuǎn zòu."
言未既,吴侍讲遽拜于地曰:“噫,我何知而敢测命世之大贤哉?”军师忙答礼,相扶而起。侍讲道:“学生有罪,当日原备员经筵。”军师曰:“得非泛舟之吴学诚先生乎?”侍讲曰:“然。十四五年,不知行在之所。今者军师笃爱吾君,学生即当遍天下而求之。求而不获,亦不复返。愿军师代为转奏。”
jūn shī duì yuē:" bù rán. wú mén shǐ bīn pǔ jiāng zhèng qià, jù zhī dì zhī dé zài. qián suì yǒu fāng wài jì jiǔ qián qín, yuē bǐ èr gōng tóng wǎng, yíng qǐng huí luán, dāng yì bù yuǎn. zòng shǐ shèng jià yòu xìng tā chǔ, sān gōng zì néng zōng jī, wú fán bá shè. xué shēng yú yì, xiān qǐng xiān shēng rù cháo, duān bǎi kuí ér zài gōng, shǐ tiān xià zhī rén, xián zhī wú shì jiǎng rù cháo wèi xiāng, zé wǒ jūn zhī fù wèi yǒu rì. suǒ yǐ xì shè jì zhī zhòng, ér wèi cāng lí zhī wàng, fēi dú qū qū hǎo xián zhī sī yě." shì jiǎng yuē:" dì wèi fù wèi, ér chén zǐ xiān yīng jué lù, kě hū?"
军师对曰:“不然。吴门史彬、浦江郑洽,俱知帝之得在。前岁有方外祭酒钱芹,约彼二公同往,迎请回銮,当亦不远。纵使圣驾又幸他处,三公自能踪迹,无烦跋涉。学生愚意,先请先生入朝,端百揆而在工,使天下之人,咸知吴侍讲入朝为相,则我君之复位有日。所以系社稷之重,而慰苍黎之望,非独区区好贤之私也。”侍讲曰:“帝未复位,而臣子先膺爵禄,可乎?”
jūn shī yuē:" bù yǒu chén zǐ, yān dé yǒu jūn? chén zǐ bù xiān shòu jué, wū dé chēng wéi xíng zài? jīn rì ér wú chén. shì bìng wú dì yě. gù jū luàn shì ér rén zhī suǒ zhǔ wàng, duō jué yú míng chén zhī qù jiù. xiān shēng qí wù gù cí." shì jiǎng yuē:" jūn shī mìng zhī yǐ. zhōu zhōng shàng yǒu yī pū, bìng hú shǎo sī kòu zhī gū zǐ." jūn shī jí chuán lìng qǐng zhì, lüè xún lái yóu, xià tà shuài fǔ. měi tán wǎng zhě xíng shī, shí xiāng liú tì.
军师曰:“不有臣子,焉得有君?臣子不先受爵,乌得称为行在?今日而无臣。是并无帝也。故居乱世而人之所属望,多决于名臣之去就。先生其勿固辞。”侍讲曰:“军师命之矣。舟中尚有一仆,并胡少司寇之孤子。”军师即传令请至,略询来由,下榻帅府。每谈往者行失,时相流涕。
yī rì, bào guān dì miào xiū zhěng gào jùn, jūn shī jí yuē zhú jiǎng tóng qù xíng xiāng. lǐ bì, jūn shī ǒu yǒu suǒ de, tí shī yú fěn bì shàng yún:
一日,报关帝庙修整告竣,军师即约竺讲同去行香。礼毕,军师偶有所得,题诗于粉壁上云:
zuò zhèn jīng mén kòng xǔ dōu, xīn xuán hàn dì yùn jiàng wú. xìng liú qǐ zài xī tūn shǔ, tǎo zéi hé xū dōng jié wú.
坐镇荆门控许都,心悬汉帝运将无。兴刘岂在西吞蜀,讨贼何须东结吴。
yī juàn chūn qiū míng zì zhèng, bǎi nián xiōng dì dào yóu gū. cāng máng hào qì guī kōng hòu, tài xī sān fēn xiǎo bó tú.
一卷《春秋》名自正,百年兄弟道犹孤。苍茫浩气归空后,太息三分小伯图。
wú shì jiǎng dà jīng, zàn dào:" cǐ qiān gǔ fǎ yǎn yě. rén dàn zhī guān hóu yǐ hào rán zhī qì ér chéng shén, ér bù zhī suǒ wèi hào rán zhě hé zài. yú yì yì cháng lùn zhī. shǔ zhī chén zǐ, qí xīn jiē wèi shǔ ér bù wéi hàn, wèi xiān zhǔ ér bù wéi xiàn dì, zhū gě qiě rán, kuàng qí xià zhě hū! shǔ yǔ hàn yuán lüè yǒu fèn bié, huì ān yǐ zhèng tǒng yǔ zhī zhě, gài yīn xiàn dì bèi fèi, shì bù dé bù yǐ shǔ wèi hàn, ér chù cáo wú zhī jiàn cuàn. ruò yún yǐ xiān zhǔ wèi zhōng shān jìng wáng zhī hòu, kě yǐ, zé xī chuān zhī liú yān liú zhāng dú fēi hàn zhī zōng shì hū? hé dé è qí kēng ér duó zhī, fǔ qí bèi ér zhú zhī zāi! wéi shén wǔ bù yǔ shǔ shì, zuò zhèn jīng zhōu, yǐ tǎo zéi wèi jǐ rèn, shì qí miè cáo xìng hàn zhī xīn, wèi xiàn dì fēi wéi xiān zhǔ yě. jí xiān zhǔ yì wèi xiàn dì zhī chén, gù kě yǐ xiōng shì zhī, ér bù kě yǐ jūn shì zhī. suǒ wèi' yī juàn chūn qiū míng zì zhèng, bǎi nián xiōng dì dào yóu gū' yě. wǔ hòu yún' dōng lián sūn wú, běi jù cáo cāo', yì yīn xiān zhǔ gū qióng zhī shí, bù dé yǐ ér chū cǐ cè. zhì yú píng cáo zhī hòu, zài yì fá wú, wèi miǎn suǒ yòng zhě quán shù. ruò shén wǔ zhī shì wú, yǔ cáo děng ěr. wú zhī gē jù, yǔ cáo zhī cuàn qiè, yì dì jiē rán, duàn bù kě yún bǐ shàn yú cǐ ér yǔ zhī lián jié. suǒ yún' xìng liú qǐ zài xī tiān shǔ, tǎo zéi hé xū dōng jié wú' yě. cǐ suǒ wèi hào rán zhī qì zhī běn yě. xiān shēng jīn rì zhī wèi jiàn wén, yǔ guān gōng tóng yī xīn shì, suǒ yǐ yǒu cǐ zhuō jiàn. bài bài, fú fu!" jūn shī gù qiān xiè zhī.
吴侍讲大惊,赞道:“此千古法眼也。人但知关侯以浩然之气而成神,而不知所谓浩然者何在。愚意亦尝论之。蜀之臣子,其心皆为蜀而不为汉,为先主而不为献帝,诸葛且然,况其下者乎!蜀与汉原略有分别,晦庵以正统与之者,盖因献帝被废,势不得不以蜀为汉,而黜曹、吴之僭篡。若云以先主为中山靖王之后,可以,则西川之刘焉、刘璋、独非汉之宗室乎?何得扼其吭而夺之,拊其背而逐之哉!唯神武不与蜀事,坐镇荆州,以讨贼为己任,是其灭曹兴汉之心,为献帝非为先主也。即先主亦为献帝之臣,故可以兄事之,而不可以君事之。所谓‘一卷春秋名自正,百年兄弟道犹孤’也。武侯云‘东连孙吴,北拒曹操’,亦因先主孤穷之时,不得已而出此策。至于平曹之后,再议伐吴,未免所用者权术。若神武之视吴,与曹等耳。吴之割据,与曹之篡窃,易地皆然,断不可云彼善于此而与之连结。所云‘兴刘岂在西天蜀,讨贼何须东结吴’也。此所谓浩然之气之本也。先生今日之为建文,与关公同一心事,所以有此卓见。拜拜,服服!”军师固谦谢之。
suí huí shuài fǔ, shǒu cǎo wǔ shū, yī jiàn wú xué chéng xiān dá míng chén, yí yīng shī bǎo zhī rèn, yǐ fù sì hǎi wàng zhì zhī xīn. yī jiàn yáo xiāng cái qì shěn yì, wén wǔ jiān yōu, yí lìng kāi fǔ jīng zhōu, tán yā dí jìng. yòu shěn kē kě rèn jīng nán jiān jūn dào, dǒng chūn qiū kě shòu jīng běi jiān jūn dào zhī zhí. yī jiàn yú rú hǎi wèi zhèn shǒu dé ān jiāng jūn. yī yán jīng yíng bù kě quē yuán, qú diāo ér ā mán ér děng, réng lìng huí jīng. wéi liú chāo zàn liú chén suǒ. qǐng yǐ guō kāi shān dài qí quē, wài qí zú yī wàn, bìng lìng huí jīng hù wèi, yǐ suì qí shì jiā zhī sī. yī yán bǐ nián yǐ shī lǚ jī jǐn, tíng kē liù zài. jīn zhōng yuán dǐ dìng, wú chǔ huái lái, jiē yuàn guān guāng. qǐng yú běn nián liù kē bìng jǔ, yǐ shōu rén jié. suì shè yán yǔ shì jiǎng jiàn xíng. wú xué chéng jí xié le hú fù fù jǐ nán què xià.
随回帅府,手草五疏,一荐吴学诚先达名臣,宜膺师保之任,以副四海望治之心。一荐姚襄才器沈毅,文武兼优,宜令开府荆州,弹压敌境。又沈珂可任荆南监军道,董春秋可授荆北监军道之职。一荐俞如海为镇守德安将军。一言京营不可缺员,瞿雕儿、阿蛮儿等,仍令回京。唯刘超暂留臣所。请以郭开山代其缺,外齐卒一万,并令回京护卫,以遂其室家之思。一言比年以师旅饥馑,停科六载。今中原底定,吴楚怀来,皆愿观光。请于本年六科并举,以收人杰。遂设筵与侍讲饯行。吴学诚即携了胡复赴济南阙下。
qù hòu shù rì, hū bào fāng wài jì jiǔ qián qín huí lái fù mìng, bìng zài zhōu zhōng. jūn shī jí lìng yòng nuǎn yú yú jìn shuài fǔ. yī miàn yán yī zhěn zhì, yī miàn jù shū bào wén. qǐng kàn míng chén yī chū, sì hǎi qīng xīn, yì shì sān hū, qiān qiū duò lèi. xià huí fēn shuō.
去后数日,忽报方外祭酒钱芹回来复命,病在舟中。军师即令用暖舆舁进帅府。一面延医诊治,一面具疏报闻。请看名臣一出,四海倾心,义士三呼,千秋堕泪。下回分说。