zhōng yì qī
忠义七
zhāng jì gēng cóng dì zhāng jì xīn lǐ yì táng děng zhào zhèn zuò zhào qǐ
张继庚从弟张继辛 李翼棠等 赵振祚赵起
mǎ shàn chén kè jiā mǎ zhāo zāng shū qīng dòu yuán hào mǎ sān jùn zhāng xūn wú wén mó
马善 陈克家马钊 臧纾青窦元灏 马三俊张勋 吴文谟
wú tíng xiāng sūn jiā tài jiāng tú kǔn chéng bǎo péng shòu yí chén jiè méi qí qí nián
吴廷香 孙家泰 江图悃程葆 彭寿颐 陈介眉亓祈年
táng shǒu zhōng wú shān yú kūn dài xù zhāng xún zhōng shì yào sūn yì
唐守忠 吴山 俞焜戴煦 张洵锺世耀 孙义
wāng shì xiāng qián sōng máo yōng wèi qiān shēng jīn dǐng xiè bā dá lán bù děng
汪士骧钱松 毛雝 魏谦升 金鼎燮 巴达兰布等
bāo lì shēn wáng yù wén sūn wén dé lǐ guì yuán děng luó zhèng rén chén qǐ shū
包立身 王玉文 孙文德李贵元等 罗正仁陈起书
chén jǐng cāng hé lín jiǎn è zhào guó shù sòng huá sōng bó xī ěr
陈景沧 何霖 蹇谔 赵国澍 宋华嵩 伯锡尔
zhāng jì gēng, zì bǐng yuán, jiāng sū jiāng níng rén. fù jiè fú, dào guāng liù nián jìn shì, hú nán bǎo jìng xiàn zhī xiàn. jì gēng shǎo yǒu zhì jié, bǔ zhū shēng, mù yóu hú nán. xián fēng sān nián, cóng bù zhèng shǐ pān duó shǒu cháng shā. wéi jì jiě, liào zéi bì dōng cuàn, cí guī xǐng mǔ. jiāng níng bù zhèng shǐ qí sù zǎo fāng chóu shǒu yù, rěn qí cái, zhāo yǔ móu. jì gēng lǜ bīng bù zú, zēng mù zhuàng yǒng, jǔ zhū shēng lǐ yì táng děng tǒng zhī. míng nián, zéi zhì, qǐng fǎng gǔ huǒ chéng fǎ, yú chéng nèi kāi háo jī xīn, chéng shàng zhù liǎng qiáng, wèi kǒng yǐ chū huǒ qì. chéng xià liǎng páng shè niú pí zhà, fú jīng bīng yǐ dǔ zéi. shí sù zǎo yǐ zú, zǒng dū bù néng yòng. èr yuè, chéng xiàn, jì gēng lǜ zhòng xiàng zhàn, cóng dì jì xīn jí lǐ yì táng hóu dūn shī děng jiē sǐ. jì gēng fù shuǐ bù chén, xuán xiàn zéi zhōng, wèi shū suàn. zì niàn sǐ zhì yǐ jué, yù jiāng yǒu suǒ wéi, nǎi yǐ mǔ tuō qī yǒu, biàn xìng míng wéi yè zhī fā, yáng yǔ zéi nì, jǐn dé qí xū shí. huì qīn chāi dà chén xiàng róng jūn zhì, yīn yǔ zhū shēng zhōu bǎo lián xià jiā xǐ jí qián táng rén jīn shù běn móu jié zéi wèi nèi yìng, ér shǐ jīn hé lǐ jūn xiáng hé shī mèng chū bào dà yíng. yǒu zhāng pèi zé zhě, hàn zéi yě, tóng móu ér zhōng huǐ, shǒu qí shì, jiā xǐ sǐ zhī, jì gēng yǐ wěi míng miǎn.
张继庚,字炳垣,江苏江宁人。父介福,道光六年进士,湖南保靖县知县。继庚少有志节,补诸生,幕游湖南。咸丰三年,从布政使潘铎守长沙。围既解,料贼必东窜,辞归省母。江宁布政使祁宿藻方筹守御,稔其才,招与谋。继庚虑兵不足,增募壮勇,举诸生李翼棠等统之。明年,贼至,请仿古火城法,於城内开壕积薪,城上筑两墙,为孔以出火器。城下两旁设牛皮栅,伏精兵以堵贼。时宿藻已卒,总督不能用。二月,城陷,继庚率众巷战,从弟继辛及李翼棠、侯敦诗等皆死。继庚赴水不沉,旋陷贼中,为书算。自念死志已决,欲将有所为,乃以母讬戚友,变姓名为叶芝发,阳与贼暱,尽得其虚实。会钦差大臣向荣军至,因与诸生周葆濂、夏家铣及钱塘人金树本谋结贼为内应,而使金和、李钧祥、何师孟出报大营。有张沛泽者,悍贼也,同谋而中悔,首其事,家铣死之,继庚以伪名免。
jiǔ yuè, fù qiǎn rén shàng shū xiàng róng, yán:" shuǐ xī mén zéi suǒ bù bèi, yǒu chuán kě yòng, tài píng mén jìn zǐ jīn shān, yuè chéng yì yì wéi lì, yuán chéng zéi lěi jiē shòu yuē shù." jì dé bào, yì jié sǐ shì zhāng shì yì liú lóng shū lǚ wàn xìng zhū shuò líng děng, yǐ dài dà jūn. shū qī shàng, lǚ yuē lǚ shuǎng. chéng zhōng rén qíng xiōng xiōng, shì chuí xiè, jì gēng qì wèi qí yǒu yuē:" shì jí yǐ!" yè zhuì rù yíng, tòng kū zì qǐng shī qī, zhū jiàng jiē gǎn dòng. zhāng guó liáng yù liú zhī, jì gēng bù kě, guī ér dà jūn fù yǐ yǔ xuě bù guǒ zhì. tā rì jì gēng chū, yù pèi zé yú tú, zé yuē:" cǐ yè zhī fā yě!" zhí fù zéi suǒ, shī yán xíng, bù wéi dòng, xú yuē:" wǒ zhāng bǐng yuán, shū shēng ěr, yān yù tā shì? pèi zé shí yā piàn, jù wǒ fā zhī, nǎi wū wǒ yé?" zéi sōu zhī, xìn, suì shā pèi zé, jì gēng bèi zhí bù dé chū.
九月,复遣人上书向荣,言:“水西门贼所不备,有船可用,太平门近紫金山,越城亦易为力,缘城贼垒皆受约束。”既得报,益结死士张士义、刘隆舒、吕万兴、朱硕龄等,以待大军。书七上,屡约屡爽。城中人情汹汹,事垂泄,继庚泣谓其友曰:“事急矣!”夜縋入营,痛哭自请师期,诸将皆感动。张国樑欲留之,继庚不可,归而大军复以雨雪不果至。他日继庚出,遇沛泽於途,唶曰:“此叶芝发也!”执赴贼所,施严刑,不为动,徐曰:“我张炳垣,书生耳,焉预他事?沛泽食鸦片,惧我发之,乃诬我耶?”贼搜之,信,遂杀沛泽,继庚被絷不得出。
míng nián èr yuè, jīn hé děng yǐn guān bīng yì gǔ rén fú rù chéng, yǔ zhū shēng jiǎ zhōng lín děng fú shén cè mén, shā xún gēng zéi, yǐ fǔ duàn mù shān, huǐ qí bàn, zéi jīng zǒu. jí jǔ pào, liù pǐn jūn gōng tián yù méi jí gǎn sǐ shì zhāng yā tóu xiān zhòng shàng chéng, zhǎn shǒu zéi shí yú rén, yuán zéi jūn zhì, yù méi tiào miǎn. dà suǒ chéng zhōng, yā tóu bèi huò, qióng jí bù dé zhǔ míng, nǎi yì bàng lüè jì gēng, chǔ dú bèi zhì. shí lú zhōu zhī fǔ hú yuán wěi jiàng zéi zài zuò, jì gēng yuè qǐ wèi yuē:" ruò guān jiāng nán, níng bù zhī jiāng nán rén chán ruò, fēi lǎo xiōng dì hé móu, shuí gǎn wéi nèi yìng zhě?" lǎo xiōng dì, zéi zhōng hū chǔ yuè rén zhī hàn yǒng zhě yě. zéi xìn qí yán, jì gēng suǒ zéi guān cè yī yī zhǐ, zéi zhé shā zhī, héng shī dōng mén zhě sān shí sì rén. zéi xuán wù, yuē:" zhōng rǔ jì yǐ!" lìng sù shā zhī. jì gēng lín sǐ, sè bù biàn, hū tiān zhě sān, chéng jué mìng cí, yǒu yún:" bá bù qù yǎn zhōng tiě, ǒu bù jìn xīn tóu xuè, xū jiē qióng tú qióng, kōng bào liè shì liè. shā zéi kǔ wú quán, mà zéi yóu yǒu shé." suì chē liè yǐ sǐ. shì wén, zèng guó zǐ jiàn diǎn jí, jiàn zhuān cí, yǔ shì zhí.
明年二月,金和等引官兵易贾人服入城,与诸生贾锺麟等伏神策门,杀巡更贼,以斧断木栅,毁其半,贼惊走。亟举炮,六品军功田玉梅及敢死士张鸦头先众上城,斩守贼十馀人,援贼麕至,玉梅跳免。大索城中,鸦头被获,穷诘不得主名,乃益搒掠继庚,楚毒备至。时庐州知府胡元炜降贼在坐,继庚跃起谓曰:“若官江南,宁不知江南人孱弱,非老兄弟合谋,谁敢为内应者?”老兄弟,贼中呼楚、粤人之悍勇者也。贼信其言,继庚索贼官册一一指,贼辄杀之,横尸东门者三十四人。贼旋悟,曰:“中汝计矣!”令速杀之。继庚临死,色不变,呼天者三,成绝命词,有云:“拔不去眼中铁,呕不尽心头血,吁嗟穷途穷,空抱烈士烈。杀贼苦无权,骂贼犹有舌。”遂车裂以死。事闻,赠国子监典籍,建专祠,予世职。
zhāng shì yì, rǔ míng yā tóu, jiāng níng rén. gù wú lài ér yǒu gān dǎn, néng jí rén zhī jí. zài zéi zhōng yǔ suǒ sù xiá zhě zuì gē, ruò wú shì rán. jì gēng qiǎn liú lóng shū zhāo zhī, xiù duǎn dāo èr shòu zhī, yuē:" rǔ néng shā zéi, dāng yǐ gōng míng xiǎn." shì yì kǎi rán yuē:" wǒ hé rén, zhāng xiān shēng yì shì nǎi xià jiāo, shì bì shā zéi, fù guì fēi suǒ wàng yě!" jì gēng yù jí, qù shì yì sù tú. zhòng qǐng yú dà yíng, qiǎn tián yù méi děng bā rén rù chéng zhù zhī. xián fēng sì nián èr yuè èr shí èr rì yè, shì yì yǔ liú lóng shū lǚ cháng xīng zhū shuò líng děng fán wǔ shí qī rén, chéng huì dēng chéng. yù yī zéi shǒu hóng dēng, téng shēn zhuó zhī, zhì shǒu chéng wài yǐ wéi xìn. fù shā zéi shí yú rén, ér guān jūn zhōng bù jìn. nǎi xià zhǎn guān, zhà jiān bù kě qǐ, zhì huǒ shāo zhī, bù rán. zhà nèi zéi qǐ, chōu máo cì zhī, huán chéng zéi jiē qǐ, jiǎo wū wū rán, zhòng zhī shì bù jì, suì dùn. míng rì, zéi bì mén dà suǒ, yǒu shěn shòu yī zhě shǒu zhī, shì yì děng bèi zhí, qióng qí zhǔ shǐ. shì yì chì yuē:" yù shā zé shā, zhǔ shǐ bù kě de yě! tiān xià rén jiē yù shā rǔ, dú wǒ zāi?" suì yǔ lóng shū cháng xīng shuò líng jù sǐ.
张士义,乳名鸦头,江宁人。故无赖而有肝胆,能急人之急。在贼中与所素狎者醉歌,若无事然。继庚遣刘隆舒招之,袖短刀二授之,曰:“汝能杀贼,当以功名显。”士义慨然曰:“我何人,张先生义士乃下交,誓必杀贼,富贵非所望也!”继庚狱急,趣士义速图。众请於大营,遣田玉梅等八人入城助之。咸丰四年二月二十二日夜,士义与刘隆舒、吕长兴、朱硕龄等凡五十七人,乘晦登城。遇一贼手红灯,腾身斫之,掷首城外以为信。复杀贼十馀人,而官军终不进。乃下斩关,栅坚不可启,掷火烧之,不燃。栅内贼起,抽矛刺之,环城贼皆起,角呜呜然,众知事不济,遂遁。明日,贼闭门大索,有沈兽医者首之,士义等被执,穷其主使。士义叱曰:“欲杀则杀,主使不可得也!天下人皆欲杀汝,独我哉?”遂与隆舒、长兴、硕龄俱死。
shì shí jì gēng yǐ zhū shēng jǔ yì, xiāng lǐ shì kāng kǎi xiāng cóng zhě: xià jiā xǐ, zì jì zhì, jiāng níng rén. gōng shī wén. chéng xiàn, zéi xié chōng shū jì, zuò shī mà zéi, zéi sōu dé zhī. shí jì gēng nèi yìng shì xiè, zéi yí jiā xǐ zhī qí móu, kǎo lüè wú suǒ chéng, bù zhī jiā xǐ shí yù wén yě. zéi yòu zhī yuē:" rǔ yǒu fù mǔ qī zǐ, yǐ wéi zhì, zé shì rǔ." jiā xǐ shí hūn bèi, jù yǐ mǔ qī duì. zéi zhì jiā, qí qī cài nì mǔ, mà jiā xǐ yuē:" rǔ mǔ sǐ qiě shí nián, hé chǔ dé rǔ mǔ yé?" suì yǔ qī jù bèi lù sǐ.
是时继庚以诸生举义,乡里士慷慨相从者:夏家铣,字季质,江宁人。工诗文。城陷,贼挟充书记,作诗骂贼,贼搜得之。时继庚内应事泄,贼疑家铣知其谋,拷掠无所承,不知家铣实与闻也。贼诱之曰:“汝有父母妻子,以为质,则释汝。”家铣时昏惫,遽以母妻对。贼至家,其妻蔡匿母,骂家铣曰:“汝母死且十年,何处得汝母耶?”遂与妻俱被戮死。
tóng yù fān chéng zhī jǔ ér wèi sǐ zhě: jīn hé, zì yà páo, shàng yuán rén. xìng wù ào, gōng shī fù, hǎo shēng sè. zòng jiǔ, yǐn zhé shù dòu. jiāng níng shī shǒu, xiàn yú zéi, yī duǎn hòu yī, yǔ zéi bīng hōng yǐn xiāng ěr rǔ, yīn lián dé zéi qíng. jì gēng wèi qí qī dì, yǔ hé tōng móu. hé yǔ zéi rěn, chū rù wú suǒ wèn, jié shēn kòu xiàng róng jūn mén, qǐng yǐ shēn zhì, jiā zài zéi zhōng bù gù yě. shì bài, hé yǐ zhì dé tuō. yǒu qiū huì yín guǎn jí.
同预翻城之举而未死者:金和,字亚匏,上元人。性兀傲,工诗赋,好声色。纵酒,饮辄数斗。江宁失守,陷於贼,衣短后衣,与贼兵轰饮相尔汝,因廉得贼情。继庚为其妻弟,与和通谋。和与贼稔,出入无所问,孑身叩向荣军门,请以身质,家在贼中不顾也。事败,和以质得脱。有秋蟪吟馆集。
sūn wén chuān, zì chéng zhī, shàng yuán rén. mǐn wù, gōng shī fù. hóng xiù quán jù jīn líng, yǐ jì fèng mǔ jiān dào chū, fù rù, yǔ jì gēng móu fān chéng yīng wài bīng. zhōng rì máng xié shǒu yī kuāng rú gài, bēn zǒu jìn zéi dì, bù bì fēng xuě. dé zéi zhōng qū zhé, jù yǐ bào guān jūn, yīn shì lǚ jié, ér fān chéng shì zú wú chéng. sì xí hù shì àn dú, zhī wài rén qíng wěi. yīng rén lǐ tài guó gòu lún bó zhù lǐ hóng zhāng zhàn, jì nǎi yāo xié suǒ fèi, bù shòu zhōng guó jìn zhǐ. hóng zhāng wén wén chuān cái, jiàn rù dōu, jǐn fā tài guó yīn móu, cháo tíng chǐ tài guó zǒng shuì wù sī zhí, qiǎn chuán huí guó, shì dé jiě. yǐ gōng jiàn zhuó zhī fǔ. zhe dú xuě zhāi jí.
孙文川,字澂之,上元人。敏悟,工诗赋。洪秀全据金陵,以计奉母间道出,复入,与继庚谋翻城应外兵。终日芒鞋手一筐如丐,奔走近贼地,不避风雪。得贼中曲折,具以报官军,因是屡捷,而翻城事卒无成。嗣习互市案牍,知外人情伪。英人李泰国购轮舶助李鸿章战,既乃要挟索费,不受中国进止。鸿章闻文川才,荐入都,尽发泰国阴谋,朝廷褫泰国总税务司职,遣船回国,事得解。以功洊擢知府。著读雪斋集。
zhōu bǎo lián, zì hái zhī, jiāng níng rén. shī cái qīng lì. xiàn chéng zhōng, yǔ nèi yìng shì, móu xiè, tuō guī. xuǎn bǎo yìng xùn dǎo. zhe qiě cháo shī cún.
周葆濂,字还之,江宁人。诗才清丽。陷城中,与内应事,谋泄,脱归。选宝应训导。著且巢诗存。
wāng rǔ guì, zì yān shān, shàng yuán rén. yòu fù qí lì, huò quàn rù wǔ jí yīng wǔ tóng shì, jiē bù kě. chū xiàn zéi zhōng, zhuī zhě zhì, shǒu pī shā yī zéi, zhì guò háo ér miǎn. tián yù méi rù chéng, rǔ guì yǔ jù wǎng huán. xí huì shì, huà shì nǚ yóu gōng.
汪汝桂,字燕山,上元人。幼负奇力,或劝入伍及应武童试,皆不可。初陷贼中,追者至,手批杀一贼,掷过壕而免。田玉梅入城,汝桂与俱往还。习绘事,画仕女尤工。
wú fù chéng, zì wèi táng, shàng yuán rén. xìng kāng kǎi, jiǎ yú yuè jiǔ, xián fēng chū shǐ guī. zéi xiàn jīn líng, yú rén yǔ duō bù biàn, wéi fù chéng jiě zhī, yǐ shì wèi zéi suǒ xìn. yīn shuō zéi shè jī zhù, zhī duàn pǐ, yòng jiàng shí wàn rén, wén ruò xiàn zéi zhě dé yǐ miǎn yòu shuō zéi zào chuán yùn chái xīn, zéi chēng qí néng. fù yīng yuán shì dùn zhě yòu liù qī qiān rén. jì, yǔ jì gēng móu nèi yìng, shì xiè, bēn xiàng róng jūn, bù zhī zhòng yě. jí zēng guó fān yù dié zéi xū shí, huò yǐ fù chéng jiàn, yīn xù fā rù zéi zhōng, dé qū zhé yǐ gào. zēng guó quán wéi jīn líng, lǐ xiù chéng zì sū zhōu lái yuán, zéi jué dì dào chū gōng, fù chéng zhēn dé zhī, bào guó quán wèi bèi, suì dà pò zéi. yǐ gōng xù xiàn chéng, bù jiù, zú yǐ jiǎ zhōng.
吴复成,字蔚堂,上元人。性慷慨,贾於粤久,咸丰初始归。贼陷金陵,与人语多不辨,惟复成解之,以是为贼所信。因说贼设机杼,织缎匹,用匠十万人,文弱陷贼者得以免;又说贼造船运柴薪,贼称其能。妇婴缘是遁者又六七千人。既,与继庚谋内应,事泄,奔向荣军,不知重也。及曾国藩欲谍贼虚实,或以复成荐,因蓄发入贼中,得曲折以告。曾国荃围金陵,李秀成自苏州来援,贼掘地道出攻,复成侦得之,报国荃为备,遂大破贼。以功叙县丞,不就,卒以贾终。
hú ēn xiè, zì xù zhāi, jiāng níng rén. yǔ jì gēng móu nèi yìng, chū rù zéi zhōng zhě sān shí liù cì. pò yī cǎo lǚ, hùn jī rú gài. wǎng wǎng fú háo nèi, huò qián lì qiáo xià jiān bīng zhōng, lǚ bīn yú wēi. mǔ xiàn zéi zhōng, yǐ qí jì tuō zhī. hòu yǐ gōng xù zhī fǔ.
胡恩燮,字煦斋,江宁人。与继庚谋内应,出入贼中者三十六次。破衣草履,溷迹如丐。往往伏壕内,或潜立桥下坚冰中,屡濒於危。母陷贼中,以奇计脱之。后以功叙知府。
tián yù méi, zì dǐng chén, sì chuān yǒu yáng zhōu rén. rù yīng shì qǐ, qiú gǎn nèi chéng zhě, wú fù chéng yǐ shū dǐ yù méi, yù méi guǒ hóng jīn tǐng shēn cóng fù chéng háng. shù rì, chū yán zéi qíng rú huì, xiàng róng nǎi xìn rèn zhī. duó mén jì wú chéng, míng rì zéi shā zhāng shì yì děng bǎi yú rén, bù dé zhǔ míng, zé lìng lǐng shí dá kāi píng tiē, wú zhě dǎi xùn. fù chéng lǐng shù bǎi zhǐ yí zhū tóng zhì. yù méi shǒu yī zhǐ lì tōng qú, fā duǎn yán yì, jiàn zéi wǎng lái fǎn jié zhī, zéi jìng wú zhī zhě, nǎi xié bā rén zhě jù chū. hòu yǐ gōng xù hé nán tóng zhī zhí lì zhōu, bǔ tài kāng xiàn zhī xiàn. shí nián, yīng fǎ guó lián jūn fàn tiān jīn, jīng shī jiè yán, qǐng jì shī qín wáng, dà fǔ bù xǔ. zì shuài suǒ bù zhì rǔ yáng shā guān qiáo, wèi niǎn fěi suǒ zǔ, fèn jí sǐ zhàn, bèi qiāng. xù zèng tài pú sì qīng. zhū rén yú shì yì jiē mào sǐ wèi zhī, lì dé fù shū, yǐ jìng shì zhī běn mò.
田玉梅,字鼎臣,四川酉阳州人。入应事起,求敢内成者,吴复成以书抵玉梅,玉梅裹红巾挺身从复成行。数日,出言贼情如绘,向荣乃信任之。夺门既无成,明日贼杀张士义等百馀人,不得主名,则令领石达开凭帖,无者逮讯。复成领数百纸贻诸同志。玉梅手一纸立通衢,发短言异,见贼往来反诘之,贼竟无知者,乃偕八人者俱出。后以功叙河南同知直隶州,补太康县知县。十年,英、法国联军犯天津,京师戒严,请济师勤王,大府不许。自帅所部至汝阳沙官桥,为捻匪所阻,愤极死战,被戕。恤赠太仆寺卿。诸人於是役皆冒死为之,例得附书,以竟事之本末。
zhào zhèn zuò, zì bó hòu, jiāng sū wǔ jìn rén, shùn tiān wǎn píng jí. dào guāng shí wǔ nián jìn shì, gǎi shù jí shì, shòu biān xiū. liǎng yù dà kǎo jiē qián liè, èr shí èr nián, qiān zhān shì fǔ zàn shàn. xián fēng sān nián, kòu xiàn jīn líng, sū cháng zhèn dòng, zhèn zuò shàng shū dāng shì, yuán guī běn jí bàn tuán liàn. zòu qǐng, bào kě, suì guī. jí zī zhì bǎo wèi jú, mù bīng gòu xiè, fǎng xíng bǎo jiǎ, rén xīn yǐ ān. cháng zhōu běi mén bīn jiāng, jiāo hú chuán lǚ chū piāo lüè, jī wèi mín huàn. zhèn zuò nǎi zé yào ài kǒu àn lì jī chá kǎ fáng, bìng shè shuǐ shī zhàn jiàn, yán bèi yǐ dài, jìng huò níng jí. liù nián, zéi huáng bì jiāng xià, zhèn jiāng jǐ bù shǒu, bì nàn zhě luò yì. zhèn zuò gù jié rén xīn, xùn liàn shì zú, lǜ zhòng yì dān yáng, huì dū shī zhě fù yuán, wéi nǎi jiě. shǎng huā líng, jiā hàn lín yuàn shì dú xián.
赵振祚,字伯厚,江苏武进人,顺天宛平籍。道光十五年进士,改庶吉士,授编修。两遇大考皆前列,二十二年,迁詹事府赞善。咸丰三年,寇陷金陵,苏、常震动,振祚上书当事,原归本籍办团练。奏请,报可,遂归。集赀置保卫局,募兵购械,仿行保甲,人心以安。常州北门濒江,焦湖船屡出剽掠,积为民患。振祚乃择要隘口岸立稽查卡房,并设水师战舰,严备以待,境获宁辑。六年,贼艎蔽江下,镇江几不守,避难者络绎。振祚固结人心,训练士卒,率众诣丹阳,会督师者赴援,围乃解。赏花翎,加翰林院侍读衔。
shí zǒng dū hé guì qīng zhù cháng zhōu, jùn rén biān xiū zhào céng xiàng chū qí mén, zhèn zuò sù qīng zhī, yǐ shì cháng jié qí duǎn yú guì qīng, yù shì yǐ hé. sì céng xiàng bèi mìng zuǒ cháng zhōu tuán liàn, yì chè qí zhǒu, bù dé yǐ, qǐng jiě shì, bǎo wèi jú suì fèi. shí nián, hé chūn jūn kuì dān yáng, cháng zhōu dà jǐng, guì qīng xiāo dùn, céng xiàng yì jǔ shì dù jiāng ér běi, yú shì shēn mín fù qǐng zhèn zuò chū dū tuán yǒng. shì shí bīng dān liáng jué, kòu fēn rì pò, shì yǐ bù kě wèi, fù yì rán shì zhòng gù shǒu, bìng lǜ suǒ liàn wǔ shí rén chū chéng zhāo jí kuì yǒng. huì běi xiāng shí yàn tǔ dào fēng qǐ, suì lǐng zhòng wǎng bǔ, yǐ zhòng guǎ bù dí, zhàn shī lì, lì jié, sǐ zhī. cháng zhōu yì xuán xiàn. shì wén, zèng tài pú sì qīng, yǔ shì zhí.
时总督何桂清驻常州,郡人编修赵曾向出其门,振祚素轻之,以是常讦其短於桂清,遇事齮龁。嗣曾向被命佐常州团练,益掣其肘,不得已,请解事,保卫局遂废。十年,和春军溃丹阳,常州大警,桂清宵遁,曾向亦举室渡江而北,於是绅民复请振祚出督团勇。是时兵单粮绝,寇氛日迫,事已不可为,复毅然誓众固守,并率所练五十人出城招集溃勇。会北乡石堰土盗蜂起,遂领众往捕,以众寡不敌,战失利,力竭,死之。常州亦旋陷。事闻,赠太仆寺卿,予世职。
tóng zhì sān nián, lǐ hóng zhāng shū chēng:" qí liù shì zǔ shàng shū zhào shēn qiáo wèi kāng xī shí míng chén, zi xìng fēn jū sū cháng. jiāng zhè lún xiàn, nán nǚ sǐ zhě sì shí sān rén, qí dì zhè jiāng jīng lì zhèn yīn yì sǐ yú nán." dé zhǐ, yǔ zhèn zuò cháng zhōu jiàn cí, yú fù sì.
同治三年,李鸿章疏称:“其六世祖尚书赵申乔为康熙时名臣,子姓分居苏、常。江、浙沦陷,男女死者四十三人,其弟浙江经历振禋亦死於难。”得旨,予振祚常州建祠,馀附祀。
zhèn zuò kāng shuǎng zhòng jié jiè, kǒu sù chī, yù bù píng shì, fèn mèn màn mà, qī qī bù bì rén, gù duō zāo yuàn. rán hǎo jiǎng jiè rén cái, rén yì yǐ cǐ duō zhī. shàn shī gǔ wén cí, jīng hàn xué, zhe yǒu míng táng kǎo yī juàn, wén shī jí ruò gān juǎn.
振祚忼爽重节介,口素吃,遇不平事,愤懑谩骂,期期不避人,故多遭怨。然好奖借人才,人亦以此多之。善诗、古文词,精汉学,著有明堂考一卷,文、诗集若干卷。
tóng zú qǐ, dào guāng jǔ rén. tóng shí chéng shǒu. chéng xiàn, mìng hé shì fù nǚ zì chén yuán chí, suì zhěng yì guān zuò tīng shì. zéi zhì, yǒu shí qǐ zhě, quàn lìng zì quán, dà shēng chì zéi, yǐn dāo zì jǐng. zi zhū shēng céng yín yǐ shēn wèi fù, rèn zéi shù rén, bèi hài. xiōng zi zhè jiāng hòu bǔ zhī xiàn lù bǎo, mà zéi, sǐ yóu liè.
同族起,道光举人。同时城守。城陷,命合室妇女自沉园池,遂整衣冠坐厅事。贼至,有识起者,劝令自全,大声叱贼,引刀自刭。子诸生曾寅以身卫父,刃贼数人,被害。兄子浙江候补知县禄保,骂贼,死尤烈。
mǎ shàn, zì yù gāo, cháng zhōu rén, shì jū sū yuán běi xiāng. yǒu zhì lüè, lǚ lì guò rén. xián fēng shí nián rùn sān yuè, jīn líng dà yíng kuì, zǒng dū dùn, zéi xí juǎn ér nán. xià sì yuè dīng chǒu, sū zhōu xiàn. shàn xiān shòu xí zhǔ huáng tǔ qiáo tuán liàn, jí qī tú yì yǒng sān qiān rén, zhāo xī xùn liàn, pǐ shuǐ lù zhàn shǒu jù. wén biàn, yán zhèn yǐ dài. míng rì, zéi guǒ zhì, yíng jī jīn xiàng qiáo. yòu míng rì, zéi dà lüè bā zì qiáo, yòu qù yuán zhī. yuè sì rì, zéi fēn liǎng lù zhì, yī chū qí mén zhì yí qiáo, yī chū chāng mén zhì chán dìng qiáo. shàn lǜ yǒng qiān rén zì dāng yí qiáo, qiǎn zǐ ān lán lǜ yǒng shù bǎi dāng chán dìng qiáo, xiān hòu jūn yǒu zhǎn huò. zéi jiāng cuàn cháng shú, yè qiǎn ān lán lǜ qiān rén qián zhì bā zì qiáo, jǐn kuò àn cè huī yáo yí qì zhuān wǎ sāi yuǎn jìn qiáo xià, jū mín yǐ kōng, wú zhī zhě. yuè shù rì, zéi chuán zhì, bù dé guò. chéng zéi yuē hǔ guān zhì qīng dài hú, hé yí qiáo chán dìng qiáo sān lù bìng jìn, shàn fēn bīng jù zhī, ér zì jī qīng dài hú, shī lì, zéi xuán tuì. yǐ ér zéi dà zhì, shàn shè fú qīng dài hú pàn, qiǎn dì zēng jí ān lán yòu zéi rù hú, fú fā shèng zhī, huò zéi chuán shí, fú zéi shǒu pān dà fú, xiāo qí shǒu, zéi wèi duó qì.
马善,字遇皋,长洲人,世居苏垣北乡。有智略,膂力过人。咸丰十年闰三月,金陵大营溃,总督遁,贼席卷而南。夏四月丁丑,苏州陷。善先受檄主黄土桥团练,集七图义勇三千人,朝夕训练,庀水陆战守具。闻变,严阵以待。明日,贼果至,迎击金巷桥。又明日,贼大掠八字桥,又趣援之。越四日,贼分两路至,一出齐门至宜桥,一出阊门至禅定桥。善率勇千人自当宜桥,遣子安澜率勇数百当禅定桥,先后均有斩获。贼将窜常熟,夜遣安澜率千人潜至八字桥,尽括岸侧灰窑遗弃砖瓦塞远近桥下,居民已空,无知者。越数日,贼船至,不得过。城贼约浒关至青黛湖,合宜桥、禅定桥三路并进,善分兵拒之,而自击青黛湖,失利,贼旋退。已而贼大至,善设伏青黛湖畔,遣弟增及安澜诱贼入湖,伏发胜之,获贼船十,俘贼首攀大福,枭其首,贼为夺气。
wěi zhōng wáng lǐ xiù chéng fèn bù dé chěng, dà jǔ lái gōng, shàn jǐn ruì yù zhī, zì chén zhì wǔ, shā shāng xiāng dāng. zéi tuì, tuán yǒng guī jú wǔ shí, zéi jù yǎn zhì, shàn lǜ qīn bīng yíng zhàn, shǒu rèn qí mǎ zéi sān rén, shāng yú xiōng, yóu jí hū shā zéi, fēi zú zhōng tóu jiǎo ér bó. ān lán fāng fù cháng shú qǐng jūn huǒ, chí guī liǎn zhī, miàn sè rú shēng. dàng shì shí zhào jǔ tuán liàn, wú rén cuì ruò, zéi zhì zé mí, dú shàn yǐ néng shā zéi wén. xù zèng zhī zhōu xián, gěi shì zhí. ān lán hòu cóng xún fǔ lǐ hóng zhāng jūn, xiāng dǎo dé lì, zú fù sū zhōu.
伪忠王李秀成愤不得逞,大举来攻,善尽锐御之,自辰至午,杀伤相当。贼退,团勇归局午食,贼遽掩至,善率亲兵迎战,手刃骑马贼三人,伤於胸,犹疾呼杀贼,飞镞中头角而踣。安澜方赴常熟请军火,驰归敛之,面色如生。当是时诏举团练,吴人脆弱,贼至则靡,独善以能杀贼闻。恤赠知州衔,给世职。安澜后从巡抚李鸿章军,乡导得力,卒复苏州。
chén kè jiā, zì zi gāng, yuán hé rén. dào guāng èr shí sì nián jǔ rén. shǎo yīng yì, wèi tóng chéng yáo yíng suǒ qì zhòng. kàng xīn xī gǔ, luò luò guǎ hé. wén zhāng zì xǔ běi sòng, lì tǐ zōng liù cháo, shī xué huáng tíng jiān. xián fēng sān nián, tiāo jiào zhí. shí jīn líng wèi zéi jù, qīn chāi dà chén xiàng róng zhù shī chéng wài, yì zhǎng fú xīng ā pìn kè jiā rù mù. fú qiān qù, jiāng nán tí dū zhāng guó liáng fù pìn zhī. shí nián rùn sān yuè, guó liáng xí kè jiā zhǔ jiàn yǒng yíng shì, shí wǔ rì, zéi dà zhì, dū biàn yǒng yíng zhàn, bīng bài sǐ zhī. kè jiā zhī sǐ yě, yíng zhōng dà luàn, qiú shī bù dé. kè jiā zǔ hè, shú jīng míng dài shì, wèi míng jì yī shū, yòng tōng jiàn yì fǎ, chóng zhēn sān nián hòu yóu quē, kè jiā xù chéng zhī, hé wéi shí liù juǎn.
陈克家,字子刚,元和人。道光二十四年举人。少英异,为桐城姚莹所器重。抗心希古,落落寡合。文章自许北宋,俪体宗六朝,诗学黄庭坚。咸丰三年,挑教职。时金陵为贼据,钦差大臣向荣驻师城外,翼长福兴阿聘克家入幕。福迁去,江南提督张国樑复聘之。十年闰三月,国樑檄克家主健勇营事,十五日,贼大至,督弁勇迎战,兵败死之。克家之死也,营中大乱,求尸不得。克家祖鹤,熟精明代事,为明纪一书,用通鉴义法,崇祯三年后犹阙,克家续成之,合为十六卷。
mǎ zhāo, zì yuǎn lín, cháng zhōu rén. yǔ kè jiā tóng suì jǔ rén. zhì jīng xué yǒu míng. xián fēng sān nián, qián jiāng sū xún fǔ xǔ nǎi zhāo fù xiàng róng tǒng bīng jīn líng, zhāo rù xǔ yíng shí, yǒu chuān chǔ bīng suǒ dài yú dīng, lǜ xiāo yǒng, ér sū yuán kōng xū, zhāo jiàn yì mù wèi yī jūn, dé qiān yú rén, hào yuē fǔ yǒng. yuè fěi liú lì chuān fǎn jiā dìng, tǔ fěi zhōu lì chūn jì zhī, lián xiàn qīng pǔ děng liù xiàn. xiàng róng xí zhāo lǜ fǔ yǒng juǎn jiǎ fù zhī, zhì qīng pǔ, yè bàn, xián méi báo chéng, kè zhī, jiǎng nèi gé zhōng shū xián. shì dìng, zhòng fù jīn líng. shí nián chūn, zhè jiāng gào jí, xié zǒng bīng xióng tiān xǐ fù yuán, fù sì ān zhèn guǎng dé zhōu. fèng diào chí huí, yù zéi dān yáng, zhàn bái tǎ wān, zhòng qiāng sǐ. èr rén yǐ wén shì cóng jūn, zú sǐ yú zhèn, wú rén chēng zhī.
马钊,字远林,长洲人。与克家同岁举人。治经学有名。咸丰三年,前江苏巡抚许乃钊副向荣统兵金陵,钊入许营时,有川、楚兵所带馀丁,率骁勇,而苏垣空虚,钊建议募为一军,得千馀人,号曰抚勇。粤匪刘丽川反嘉定,土匪周立春继之,连陷青浦等六县。向荣檄钊率抚勇卷甲赴之,至青浦,夜半,衔枚薄城,克之,奖内阁中书衔。事定,重赴金陵。十年春,浙江告急,偕总兵熊天喜赴援,复四安镇、广德州。奉调驰回,遇贼丹阳,战白塔湾,中枪死。二人以文士从军,卒死於阵,吴人称之。
zāng shū qīng, zì mù ān, jiāng sū sù qiān rén. dào guāng shí yī nián jǔ rén. zì shǎo tì tǎng hǎo tán bīng, suǒ jiāo duō bù jī zhī shì. dāng yīng jí lì rù kòu, shū qīng jiàn wǔ bèi fèi chí, rén bù zhī bīng, kòu zhì duō bèi cán hài, yīn tuán liàn xiāng bīng, fán wàn rén. sì rù jìng nì jiāng jūn mù fǔ, jiāng jūn zhǔ hé, shū qīng dú zhǔ zhàn, hòu yǐ hé yì chéng, zòu jiǎng tóng zhī xián, bù shòu, yuē:" yǐ hé shòu shǎng, bù yì chǐ hū?" cháng yǐ pī zhōu zhī zhōu lēi juān àn bèi qiān shè, chá bàn dà chén zhōu tiān jué xuě zhī.
臧纾青,字牧菴,江苏宿迁人。道光十一年举人。自少倜傥好谈兵,所交多不羁之士。当英吉利入寇,纾青见武备废弛,人不知兵,寇至多被残害,因团练乡兵,凡万人。嗣入靖逆将军幕府,将军主和,纾青独主战,后以和议成,奏奖同知衔,不受,曰:“以和受赏,不亦耻乎?”尝以邳州知州勒捐案被牵涉,查办大臣周天爵雪之。
shí yuè nì xiàn ān qìng, jù jiāng níng, huái nán běi niǎn fěi chéng xìn wèi luàn, jù dǎng duō zhě zhì shù qiān rén, yǔ yuè nì hù wèi shēng shì. tiān jué yīn shū qǐng shū qīng liàn yǒng jiǎo fěi, qiě tīng zì chéng yī duì. fěi sù shè shū qīng wēi míng, chēng zhī yuē" lǎo hǔ bīng". suǒ zhì pū miè jiě sàn, duō yuán guī fù xiào sǐ zhě. tiān jué zú, fù dōu yù shǐ yuán jiǎ sān jì rèn, yì shēn yǐ zhī. lèi zhuó tōng pàn, shǎng sì pǐn xián.
时粤逆陷安庆,据江宁,淮南北捻匪乘衅为乱,聚党多者至数千人,与粤逆互为声势。天爵因疏请纾青练勇剿匪,且听自成一队。匪素慑纾青威名,称之曰“老虎兵”。所至扑灭解散,多原归附效死者。天爵卒,副都御史袁甲三继任,亦深倚之。累擢通判,赏四品衔。
xiān shì tóng chéng yǐ sān nián shí yuè shī xiàn, shì mín xiān hòu qǐ yuán yú wéi lú zhōu tí dū hé chūn wéi shū chéng tí dū qín dìng sān, jǐ yī nián, jiē bù yīng. jiǎ sān shí zhù bīng lín huái, niàn tóng rén qǐng jiù zhī yīn, yòu yù qǔ ān qìng yǐ jié jiāng lù, zì qǐng jìn jiǎo. wén zōng yǐ lín huái è nán běi zhī yào, bù xǔ. jiǎ sān yú shì shū qǐng xí shū qīng jiǎo bàn, yǔn zhī.
先是桐城以三年十月失陷,士民先后乞援於围庐州提督和春、围舒城提督秦定三,几一年,皆不应。甲三时驻兵临淮,念桐人请救之殷,又欲取安庆以截江路,自请进剿。文宗以临淮扼南北之要,不许。甲三於是疏请檄纾青剿办,允之。
shí shì láng zēng guó fān yǐ kè fù wǔ chāng, pò tián jiā zhèn, shùn liú dōng xià, shǐ tí dū tǎ qí bù dào yuán luó zé nán jìn gōng guǎng jì huáng méi. cháo tíng jì yǔn jiǎ sān qǐng, fù yǐ guó fān bīng lǚ jié, yú shì mìng shū qīng sù jìn bīng qián tài jiē yìng. shí hé chūn qín dìng sān jūn jiē jiǔ wú gōng, zhào zhǐ qiè zé, lìng sù pò zéi yǐ tú huì jiǎo. shū qīng yòu dé guó fān shū xiāng qī huì, yú shì jí chí zhì tóng, liǎng bài zéi yú dà guān lǚ tíng yì, zhuī zhì chéng xià, shí sì nián shí yī yuè liù rì yě.
时侍郎曾国藩已克复武昌,破田家镇,顺流东下,使提督塔齐布、道员罗泽南进攻广济、黄梅。朝廷既允甲三请,复以国藩兵屡捷,於是命纾青速进兵潜、太接应。时和春、秦定三军皆久无功,诏旨切责,令速破贼以图会剿。纾青又得国藩书相期会,於是疾驰至桐,两败贼於大关、吕亭驿,追至城下,时四年十一月六日也。
shū qīng yǐ shū lú wéi shī lǜ lí chéng shí yú lǐ, bù duàn zéi chū rù xiǎng dào, yǐ gù jiǔ wú gōng. tóng zhī nán mén tōng ān qìng, zéi lái yuán zé dāng qí chōng, suì zì lǜ bīng yǒng wéi zhī, ér lìng cān jiāng liú yù bào tóng zhī lǐ ān zhōng wéi dōng mén. shí gōng chéng zhī qì wèi jù, chéng jiān bù kě cù bá. zéi jì bài yú hú běi, yòu jù tóng chéng huò pò, zé yǔ xiāng jūn chéng jiā jī shì, xī lì lái yuán. shū qīng xiān hòu yíng jī yú wáng lín zhuāng guà chē hé, jiē shèng zhī, zhuī zhì táo chōng yì, qín zhǎn jì duō, huò xiè wú suàn. zú yǐ shū lú jūn bù yǔ jiē yìng, yòu bù jí gōng chéng yǐ fēn zéi shì, zéi yòng shì de zhuān shì yuán tóng. yù bào ān zhōng yòu xìng nuò, wú néng dāng zéi, shū qīng zhì yǐ" zhū jūn bù néng zhàn, bù néng gōng, yòu bù néng shǒu, shì shì xū wǒ yī rén" qiào zhī, fú xù yě.
纾青以舒、庐围师率离城十馀里,不断贼出入饷道,以故久无功。桐之南门通安庆,贼来援则当其冲,遂自率兵勇围之,而令参将刘玉豹、同知李安中围东门。时攻城之器未具,城坚不可猝拔。贼既败於湖北,又惧桐城或破,则与湘军成夹击势,悉力来援。纾青先后迎击於王林庄、挂车河,皆胜之,追至陶冲驿,擒斩既多,获械无算。卒以舒、庐军不予接应,又不急攻城以分贼势,贼用是得专事援桐。玉豹、安中又性懦,无能当贼,纾青至以“诸君不能战,不能攻,又不能守,事事须我一人”诮之,弗恤也。
shí qī rì, zéi yuán dà zhì, yù bào ān zhōng què zǒu, chéng zéi fù tū chū xī mén fén yíng. shū qīng yǔ zhū shēng zhāng xūn shū sǐ zhàn, shā sān bǎi yú zéi, yǐ hòu wú jì zhě, zéi fú jù qǐ, shū qīng xiōng miàn jiān zhōng èr shí yú chuàng, sǐ yān. shū qīng jì sǐ, zéi fù dé zhì, wǔ chāng zài xiàn.
十七日,贼援大至,玉豹、安中卻走,城贼复突出西门焚营。纾青与诸生张勋殊死战,杀三百馀贼,以后无继者,贼伏遽起,纾青胸面间中二十馀创,死焉。纾青既死,贼复得志,武昌再陷。
shū qīng zhì bīng yǒu jì lǜ, chū, zéi yǐ tǔ fěi mù guān bīng yǐ huò mín tīng, zhì shì yī xǐ cǐ chǐ. tóng chéng pò hòu, fán xiān yǐ zhù xiǎng tuán liàn, zéi jiē gān xīn yān. mín yǐ shū qīng lái, qiū háo wú fàn, suī bèi huò, wú bù gǎn qì sī zhī. shì wén, cì sān pǐn qīng xián, yǔ qí dū wèi shì zhí. hòu yǒu dòu yuán hào.
纾青治兵有纪律,初,贼以土匪目官兵以惑民听,至是一洗此耻。桐城破后,凡先以助饷团练,贼皆甘心焉。民以纾青来,秋毫无犯,虽被祸,无不感泣思之。事闻,赐三品卿衔,予骑都尉世职。后有窦元灏。
yuán hào, pī zhōu rén, xián fēng yuán nián jǔ rén, yuán lì wèi yuán wài láng, fēn xíng bù. bā nián, niǎn zéi dà chì, cuàn xú zhōu, pī dāng qí chōng, yuán hào jí xiāng tuán, xiān hòu xié zhī zhōu bì péi zhēn zhōu lì chéng, dū sī pú fēng děng dǔ jiǎo, jī zhǎn shén duō. shí nián, zhōu chéng bèi wéi, shǒu yù sì zhòu yè, chéng lài yǐ quán. zéi jié fú fěi dà jǔ, yóu lán tán dù hé, yuán hào yǔ cān jiāng yú diàn jiǎ hé jiǎo, bèi wéi, lì jié sǐ. zèng tài pú sì qīng xián, shǎng shì zhí.
元灏,邳州人,咸丰元年举人,援例为员外郎,分刑部。八年,捻贼大炽,窜徐州,邳当其冲,元灏集乡团,先后偕知州毕培贞、周力城,都司濮枫等堵剿,击斩甚多。十年,州城被围,守御四昼夜,城赖以全。贼结幅匪大举,由兰、郯渡河,元灏与参将于殿甲合剿,被围,力竭死。赠太仆寺卿衔,赏世职。
mǎ sān jùn, zì mìng zhī, tóng chéng rén. zǔ zōng liǎn, fù ruì chén, jiē jìn shì, yǐ jīng xué xiǎn míng. sān jùn néng shì qí jiā, gù lǚ kùn xiāng jǔ. xián fēng yuán nián, yǐ yōu xíng dì yī gòng tài xué, yòu jǔ xiào lián fāng zhèng zhì kē. sān nián, ān qìng shī shǒu, tóng rén xiōng jù, zhī xiàn dùn qù, jiān mín fēng qǐ. guān bīng wǎng lái jìng shàng, yì chéng luàn wéi huàn. dú xiàn xué shēng zhāng xūn shì sǐ bù bì, sān jùn yì jí qǐ ér zuò zhèn zhī, qín zhǎn wéi shǒu zhě shí shù rén. yòu xié xūn lì fǎ, quàn fù jiā gěi sàn pín zhě, luàn shāo dìng.
马三俊,字命之,桐城人。祖宗琏,父瑞辰,皆进士,以经学显名。三俊能世其家,顾屡困乡举。咸丰元年,以优行第一贡太学,又举孝廉方正制科。三年,安庆失守,桐人恟惧,知县遁去,奸民蜂起。官兵往来境上,亦乘乱为患。独县学生张勋誓死不避,三俊亦急起而坐镇之,擒斩为首者十数人。又偕勋立法,劝富家给散贫者,乱稍定。
zéi jì xiàn ān qìng, jǐn qū jiāng níng, zhū tǒng shuài jiē yuǎn bì, zhì ān qìng wú hú bù dǔ jié. sān jùn zhī zéi zhī bì huí cuàn yě, rì yè zài míng lún táng xùn liàn xiāng bīng, yòu shí yǔ xūn wǎng sì xiāng lián hé tuán zhòng. yú shì tóng chéng liàn yǒng, míng wén jiāng nán běi. zéi fàn tài hú, yǔ xūn yáng bīng dǔ jìng shàng, zéi mò cè xū shí, mò gǎn bī. yǐ ér zéi gōng jiāng xī, bù kè, huí jù ān qìng, xiū shǒu bèi, tóng rén dà kǒng. xún fǔ lǐ jiā ruì zhù lú zhōu, qián àn chá shǐ zhāng xī yǔ zhù jí xián guān, jiē wèi ān qìng bù gǎn zhì.
贼既陷安庆,尽趋江宁,诸统帅皆远避,置安庆、芜湖不堵截。三俊知贼之必回窜也,日夜在明伦堂训练乡兵,又时与勋往四乡联合团众。於是桐城练勇,名闻江南北。贼犯太湖,与勋扬兵堵境上,贼莫测虚实,莫敢逼。已而贼攻江西,不克,回据安庆,修守备,桐人大恐。巡抚李嘉瑞驻庐州,前按察使张熙宇驻集贤关,皆畏安庆不敢至。
sān jùn shàng shū xún fǔ, qí lüè wèi:" zhì kòu zhī dào, bì néng gōng ér hòu kě shǒu shǒu yù zhī cè, bì xiān jù yào hài ér hòu kě bǎo chéng chí. quán zhōu bù shǒu, huò jí hú nán yuè zhōu bù shǒu, huò jí wǔ chāng xiǎo gū bù shǒu, huò jí ān qìng ān qìng bù shǒu, rán hòu huò jí jiāng níng zhèn jiāng yáng zhōu dà jiāng nán běi. cǐ míng yàn yě. zì yuè xī qǐ shì yǐ lái, zéi zhī suǒ pò, duō bù shǒu ér pò, fēi yīn shǒu ér pò yě zéi zhī suǒ bài, duō bù zhàn ér bài, fēi lì zhàn ér bài yě. guān guì lín cháng shā nán chāng kāi fēng sì shěng chéng, gǒu néng sǐ shǒu, zéi wèi yǒu xiàn zhī zhě. liù hé xiǎo yì, shā zéi shù qiān, ér zéi bù gǎn zhì. jiāng pǔ hán shān xǔ zhōu jiē yǐ shǒu ér dé quán, bù dà kě jiàn hū? jīn jiāng běi quán shì wán gù, xū shí wèi wèi zéi jué, ér ān qìng zhī zéi, yòu jiē jiāng xī cán bài zhī yú, qiě wèi qí jí. wàng yú cǐ shí xùn sù jìn gōng, ér fēn bīng shǒu tóng, yǐ wéi jiē yìng. rú ān qìng bù lì, dāng kě tuì shǒu tóng chéng, yǐ wéi shū lú zhī zhàng. cǐ jī yī shī, zéi huò cuàn tóng shū, yǐ rù lú zhōu, zé yǔ běi fěi gōu jié, hé nán běi dōng xī jī fǔ zhī dì wēi yǐ." xún fǔ wěi qí yán, qiǎn zǒng bīng héng xìng yǔ xī yǔ hé jūn dǔ jiǎo, shí bù qián jìn.
三俊上书巡抚,其略谓:“制寇之道,必能攻而后可守;守御之策,必先据要害而后可保城池。全州不守,祸及湖南;岳州不守,祸及武昌;小孤不守,祸及安庆;安庆不守,然后祸及江宁、镇江、扬州、大江南北。此明验也。自粤西起事以来,贼之所破,多不守而破,非因守而破也;贼之所败,多不战而败,非力战而败也。观桂林、长沙、南昌、开封四省城,苟能死守,贼未有陷之者。六合小邑,杀贼数千,而贼不敢至。江浦、含山、许州皆以守而得全,不大可见乎?今江北全势完固,虚实未为贼觉,而安庆之贼,又皆江西残败之馀,且未齐集。望於此时迅速进攻,而分兵守桐,以为接应。如安庆不利,当可退守桐城,以为舒、庐之障。此机一失,贼或窜桐、舒,以入庐州,则与北匪勾结,河南北东西、畿辅之地危矣。”巡抚韪其言,遣总兵恒兴与熙宇合军堵剿,实不前进。
shí yuè, zéi dà zhì, xī yǔ héng xīng bīng jiē què zǒu, sān jùn dú yǔ xūn lǜ xiāng tuán shù bǎi rén jù zhī, bù lì. zéi suì dào tóng chéng yǐ rù shū chéng, xiàn lú zhōu, dù hé ér běi, màn yán qiān lǐ, jiē rú sān jùn suǒ liào. chéng xiàn shí, sān jùn fù bèi zhí bù qū sǐ. sān jùn yǐ bù xiào bù zhōng zì zé, shì fù chóu bào guó.
十月,贼大至,熙宇、恒兴兵皆卻走,三俊独与勋率乡团数百人拒之,不利。贼遂道桐城以入舒城,陷庐州,渡河而北,蔓延千里,皆如三俊所料。城陷时,三俊父被执不屈死。三俊以不孝不忠自责,誓复仇报国。
sì nián xià, yǔ qián rèn tóng chéng zhī xiàn chéng fú lù ān cān jiāng qìng lín, zhāo jí yì yǒng yú huò shān, qǐng zhù guān jūn shā zéi, qiě yán" shì chéng bù yāo gōng shǎng, shì bài zé yǐ shēn sǐ zhī". yú shì shàng sān lù jìn bīng cè, ér zì rèn tóng chéng yí lù. xiān dùn bīng zhōng méi hé yǐ qí, ér tí dū qín dìng sān jūn zhī tú shū chéng zhě, yán qī bù jìn. sān jùn jì gū jūn shēn rù, chǐ bù kěn tuì. zhì zhōu yú chéng, yuán jué xiǎng kuì, jiān mín gòu zéi yè xí yíng, lì zhàn sǐ zhī.
四年夏,与前任桐城知县成福、六安参将庆麟,招集义勇於霍山,请助官军杀贼,且言“事成不邀功赏,事败则以身死之”。於是上三路进兵策,而自任桐城一路。先顿兵中梅河以俟,而提督秦定三军之图舒城者,延期不进。三俊既孤军深入,耻不肯退。至周瑜城,援绝饷匮,奸民构贼夜袭营,力战死之。
xūn, zì xiǎo sōng, yǔ sān jùn tóng xiàn rén. jiā pín, hǎo chàng jǔ yì xíng. cháng sōu luó tóng chéng jié xiào zhēn liè fù nǚ èr qiān yú rén wú lì shàng wén zhě, huì qǐng jīng biǎo, zhe zǒng jīng lù sì juǎn. tóng chéng jì pò, sān jùn qǐ yì bīng huò shān, yǔ zhī dìng jì, jí wǎng jiàn qín dìng sān, yǐ jí jī shū chéng, yǔ xí tóng zhī shī xiāng yìng shuō zhī, dìng sān bù yīng, shì suì bài. sì wén shū qīng tǒng bīng zhì tóng, wǎng lù ān yíng zhī, wèi shū qīng yuē:" tóng jìn rì zéi shì yǔ qián bù lèi, bīng dān yuán guǎ, nán cāo shèng suàn. bù rú xiān zhù gōng shū, shū pò, yǔ qín jūn hé, shì nǎi yǒu jì." yòu shù yǐ shū quàn dìng sān, zú bù yīng, shū qīng yì bù kěn wǎng. shí yī yuè shí qī rì, suì suí shū qīng dū zhàn, sǐ zhī. suí sǐ zhě yǒu wú wén mó.
勋,字小嵩,与三俊同县人。家贫,好倡举义行。尝搜罗桐城节孝贞烈妇女二千馀人无力上闻者,汇请旌表,著总旌录四卷。桐城既破,三俊起义兵霍山,与之定计,即往见秦定三,以急击舒城,与袭桐之师相应说之,定三不应,事遂败。嗣闻纾青统兵至桐,往六安迎之,谓纾青曰:“桐近日贼势与前不类,兵单援寡,难操胜算。不如先助攻舒,舒破,与秦军合,事乃有济。”又数以书劝定三,卒不应,纾青亦不肯往。十一月十七日,遂随纾青督战,死之。随死者有吴文谟。
wén mó, zì yì fǔ, yì tóng xiàn rén. nián shào fù qì, yǔ sān jùn zi fù zhèn wèi yǒu. sān jùn sǐ, wén mó bù gào qí zi, dú mào xiǎn wǎng huò qí shī. xūn zhòng qí rén, suì suí xūn bēn zǒu, qǐng bīng bù juàn, xùn jié shí nián èr shí yǒu yī.
文谟,字翼甫,亦同县人。年少负气,与三俊子复震为友。三俊死,文谟不告其子,独冒险往获其尸。勋重其人,遂随勋奔走,请兵不倦,殉节时年二十有一。
wú tíng xiāng, zì fèng zhāng, lú jiāng rén. mǐn bó chén yì, yǔ tóng chéng dài jūn héng mǎ sān jùn yǒu, yǐ wén zhāng fēng jié xiāng dǐ lì. yǐ yōu gòng shēng jǔ xián fēng chū yuán xiào lián fāng zhèng. shàng shū lùn shí shì, yǒu guó shì zhī mù. sān nián, yuè zéi dōng xià, xiàn ān qìng, lú jiāng tǔ kòu yīng zhī, qīn qīn pò chéng xià. yì tuán liàn xiāng bīng tuī tíng xiāng wèi dū, jī kòu, qín qí qú, zhǎn zhī, jǐn pò qí dǎng.
吴廷香,字奉璋,庐江人。敏博沉毅,与桐城戴钧衡、马三俊友,以文章风节相砥砺。以优贡生举咸丰初元孝廉方正。上书论时事,有国士之目。三年,粤贼东下,陷安庆,庐江土寇应之,骎骎迫城下。邑团练乡兵推廷香为督,击寇,擒其渠,斩之,尽破其党。
xún, yuè zéi qì ān qìng qù, cháng qū báo jīn líng, jù qí chéng. shì nián xià, fù qiǎn hàn qiú yán jiāng xī fàn, zài xiàn ān qìng, wǎn běi zhèn dòng. tíng xiāng fù chàng yì mù xiāng yǒng liù bǎi rén, zì lǜ zhī shǒu méi shān huáng gū zhá, è jiāng lù. shí zéi zhāng shén, guān lì bīng mín suǒ zài bèng sàn. zéi zì tóng chéng běi rǎo, shū cháo wú wéi xiāng jì lún mò, dú lú jiāng lài tíng xiāng gù è dé quán. shí yī yuè, lú zhōu xiàn, xún fǔ jiāng zhōng yuán sǐ zhī, guān jūn tuán liàn wàng fēng táo kuì. shí èr yuè, lú jiāng yì bù shǒu. tíng xiāng shí zài fáng cì, è wàn kāng kǎi, shì bì děi dāng yǐ bào guó.
寻,粤贼弃安庆去,长驱薄金陵,踞其城。是年夏,复遣悍酋沿江西犯,再陷安庆,皖北震动。廷香复倡义募乡勇六百人,自率之守梅山黄姑闸,遏江路。时贼张甚,官吏兵民所在迸散。贼自桐城北扰,舒、巢、无为相继沦没,独庐江赖廷香固扼得全。十一月,庐州陷,巡抚江忠源死之,官军、团练望风逃溃。十二月,庐江亦不守。廷香时在防次,扼腕慷慨,誓必得当以报国。
sì nián èr yuè, tí dū hé chūn bài zéi yú lú zhōu qī yuè, tí dū qín dìng sān dà jié yú shū chéng zhōu shī fù zì hǎi dào rù è dōng xī liáng shān, duàn zéi guī lù. zéi xī zhòng běi qū, zhū zhōu xiàn shǒu zéi shǎo, zēng guó fān fù lǜ dà jūn xià wǔ chāng. tíng xiāng wén zé fèn rán qǐ, yán yú zhòng, wèi:" chéng yǐ cǐ shí chū zéi bù yì fù yì chéng, yì yǔ jiāng shàng xià zhū lù jūn xiāng yìng, hé móu yǐ tú wǎn zhōng, zéi kě jiān yě." nǎi zhào mù sān qiān rén, yǔ wài wěi xióng yǔn shēng jiāng zhī qū xiàn mén, jiān mì yuē jiù shí yǒng mù jū chéng zhōng zhě wèi nèi yìng. bā yuè, dà pò shǒu zéi, zéi qú rèn dà gāng zǒu, zhuī zhǎn zhī, suì fù lú jiāng. dà jiāng dōng xī yǐ xiāng bīng bài zéi kè chéng, gài zì tíng xiāng shǐ.
四年二月,提督和春败贼於庐州;七月,提督秦定三大捷於舒城;舟师复自海道入扼东西梁山,断贼归路。贼悉众北趋,诸州县守贼少,曾国藩复率大军下武昌。廷香闻则奋然起,言於众,谓:“诚以此时出贼不意复邑城,益与江上、下诸路军相应,合谋以图皖中,贼可歼也。”乃召募三千人,与外委熊允升将之趋县门,兼密约旧时勇目居城中者为内应。八月,大破守贼,贼渠任大刚走,追斩之,遂复庐江。大江东、西以乡兵败贼克城,盖自廷香始。
jì, zéi zhī lú jiāng wú yuán, hé ān qìng tóng chéng zhū lù lái gōng, tíng xiāng chū jī, lǚ yǒu zhǎn huò, ér zéi jù yì zhòng, jiāng zhōng zéi yì bī chéng xià. tíng xiāng yù qǐ jiù lú shū dà yíng, jiǔ wèi bào. jí zéi dà zhì, hé guì zhēn xí cài è shěn chéng yí yǐ liù bǎi rén zì lù ān fù yuán, zhì yì, zé zòng bīng dà lüè, yù zéi fǎn zǒu, zéi yì fén sì yě, huǒ guāng zhú tiān. tíng xiāng yè dēng pí, wàng jiù bù zhì, fǔ yīng qì yuē:" wú zhì qīng nì luàn, bù kè, ér zhòng huò xiāng lǐ. shì qióng yuán jué, lái zhě fēi rén. wú sǐ cǐ, fēn ěr, luàn jiāng ruò zhī hé?" shù rì, liáng jié, è chéng yí yǐn dùn, chéng suì zài xiàn. tíng xiāng lǜ sǐ shì xiàng zhàn, zì wǔ yè zhì lí míng, cóng zhě jǐn sān rén, lì jìn sǐ zhī, yǔn shēng tóng jí yú nán.
既,贼知庐江无援,合安庆、桐城诸路来攻,廷香出击,屡有斩获,而贼聚益众,江中贼亦逼城下。廷香豫乞救庐、舒大营,久未报。及贼大至,何桂珍檄蔡萼、沈承贻以六百人自六安赴援,至邑,则纵兵大掠,遇贼反走,贼益焚四野,火光烛天。廷香夜登陴,望救不至,拊膺泣曰:“吾志清逆乱,不克,而重祸乡里。势穷援绝,来者非人。吾死此,分耳,乱将若之何?”数日,粮竭,萼、承贻引遁,城遂再陷。廷香率死士巷战,自午夜至黎明,从者仅三人,力尽死之,允升同及於难。
chū, tíng xiāng jiāng chàng yì, huò wēi qí shì, ní zhī. tíng xiāng cóng róng yuē:" rú ruò yán, luàn jiāng shuí zhěng yé?" qí rén sǒng rán tuì. jí shì jí, jiāng zì cái, huò duó dāo yē zhī xíng, tíng xiāng kàng shēng yuē:" fù chéng shǒu chéng, suī fēi wú zé, wú yì yě. chéng wēi ér zǒu, yì hé jū yān? chū guō yī bù, fēi sǐ suǒ yě!" bǐ zhàn mò, yì rén qiú dé qí shī, gǎo zàng zhī. zhào jiàn zhuān cí lú jiāng, yǔ shì zhí. zǐ cháng qìng jì qí zhì, lèi guān zhì tí dū, yǐ gōng xiǎn.
初,廷香将倡义,或危其事,尼之。廷香从容曰:“如若言,乱将谁拯耶?”其人悚然退。及事急,将自裁,或夺刀掖之行,廷香抗声曰:“复城守城,虽非吾责,吾义也。城危而走,义何居焉?出郭一步,非死所也!”比战殁,邑人求得其尸,藁葬之。诏建专祠庐江,予世职。子长庆继其志,累官至提督,以功显。
sūn jiā tài, zì yǐn tián, shòu zhōu rén. dà fù yǒu shàn xíng, rén zōng cháng shū" shèng shì chún liáng" sì zì yán qí mén. jiā tài shēng yǒu shū bǐng, xī xì yì qún ér. měi chū yǔ, zhǎng lǎo jīng ruò chéng rén. wèi guān, bǔ zhū shēng. dào guāng èr shí jiǔ nián, rù zī wèi yuán wài láng, fēn xíng bù guǎng xī sī, zhì dú míng jué, wèi shàng guān suǒ qì. xián fēng sān nián, yuè kòu cuàn rǎo jiāng wǎn, gōng bù shì láng lǚ xián jī fèng mìng huí jí dū bàn tuán liàn, qǐng yǐ jiā tài cóng. shí wǎn nán běi jùn yì xiāng jì bù shǒu, guān lì wàng fēng bì zǒu, qún dào fēng qǐ. dìng yuǎn lù xiá líng chàng luàn jù chéng, dào lù gěng sè. cháo mìng zài qǐ zhōu tiān jué wèi ān huī xún fǔ, tiān jué jiù xún cè lüè, jiā tài mì wèi bò huà, shù xún zhī jiān, xiá líng fù zǐ jiù qín, xié cóng jiě sàn, yú dào liǎn jī, shòu chūn bīng yǐ xiāo yǒng wén.
孙家泰,字引恬,寿州人。大父有善行,仁宗尝书“盛世醇良”四字颜其门。家泰生有殊禀,嬉戏异群儿。每出语,长老惊若成人。未冠,补诸生。道光二十九年,入赀为员外郎,分刑部广西司,治牍明决,为上官所器。咸丰三年,粤寇窜扰江、皖,工部侍郎吕贤基奉命回籍督办团练,请以家泰从。时皖南北郡邑相继不守,官吏望风避走,群盗蜂起。定远陆遐龄倡乱据城,道路梗塞。朝命再起周天爵为安徽巡抚,天爵就询策略,家泰密为擘画,数旬之间,遐龄父子就擒,胁从解散,馀盗敛迹,寿春兵以骁勇闻。
jūn xìng, zhēng diào sì chū, liú zhèn zhě shǎo, yòu fá shí, xún fǔ xí jiā tài quàn juān mù bīng wèi gù yǔ jì. shòu gù fán shù, fù jiā dà jiǎ wù hòu cáng, xiān yuǎn shí, wú yīng zhě. jiā tài zé jǐn huò qí zī chǎn yǐ jì yòng, suǒ mù jiē gǎn sǐ shì. míng shǎng fá, yán jiǎn liàn, yī jūn sù rán. lú fèng yǐng lù ān zhū kòu dàn qí qiáng, bù gǎn kuī. xún, tiān jué zú yú yǐng zhōu, shū chéng zài xiàn, lǚ xián jī sǐ zhī. jiā tài shī suǒ lì, shì suì gū. xún wéi rén suǒ gòu, lì yì luò zhí. jiā tài yǔ rén yuē:" shí shì mí làn, shǒu tǔ zhī lì, wèi zéi rú hǔ láng, ér shì mín rú yú ròu, shì qū liáng rù yú bào yě, wú wú sǐ suǒ yǐ!" zì shì dù mén jiā jū, kǒu bù yán bīng shì. jì huǐ jiā zuǒ jūn, pín shén, shū shuǐ yǎng qīn, yàn rú yě.
军兴,徵调四出,留镇者少,又乏食,巡抚檄家泰劝捐募兵为固圉计。寿故繁庶,富家大贾务厚藏,鲜远识,无应者。家泰则尽货其赀产以济用,所募皆敢死士。明赏罚,严简练,一军肃然。庐、凤、颍、六安诸寇惮其强,不敢窥。寻,天爵卒於颍州,舒城再陷,吕贤基死之。家泰失所隶,势遂孤。寻为人所构,吏议落职。家泰语人曰:“时事糜烂,守土之吏,畏贼如虎狼,而视民如鱼肉,是驱良入於暴也,吾无死所矣!”自是杜门家居,口不言兵事。既毁家佐军,贫甚,菽水养亲,晏如也。
jì, zéi fēn yì chì, zhū zhōu xiàn tuán liàn, duō yīn fù zéi, ér fèng tái miáo pèi lín suǒ bù yóu héng jié bù kě zhì. chū, pèi lín wèi zhū shēng, qǐng yú zhī zhōu jīn guāng zhù yù liàn xiāng tuán, ér zì wèi liàn zǒng, guāng zhù bù zhī xǔ. pèi lín suì jù qún bù chěng wèi luàn, lín yì háo huá duō guī zhī. guān jūn wèi qí zhòng, qiǎn rén zhāo fǔ, shòu yǐ guān, wèi jī mí jì. shù nián lèi jiàn zhì chuān běi dào, jiā bù zhèng shǐ xián. pèi lín bù fèng mìng, nán jù zhèng yáng guān, běi è xià cài, jì xí huái yuǎn, xiàn zhī, hào chēng miáo liàn, qīn qīn bī shòu zhōu. shòu rén xiōng jù, móu jù bǎo, zhòng yì fēi jiā tài mò shǔ, cí bù huò, qiáng qǐ. hào zhào bù qǔ, shàng shū jūn shuài, lì zhǔ jiǎo, wèi bào.
既,贼氛益炽,诸州县团练,多阴附贼,而凤台苗沛霖所部尤横桀不可制。初,沛霖为诸生,请於知州金光箸欲练乡团,而自为练总,光箸不之许。沛霖遂聚群不逞为乱,邻邑豪猾多归之。官军畏其众,遣人招抚,授以官,为羁縻计。数年累荐至川北道,加布政使衔。沛霖不奉命,南据正阳关,北扼下蔡,继袭怀远,陷之,号称苗练,骎骎逼寿州。寿人恟惧,谋聚保,众议非家泰莫属,辞不获,强起。号召部曲,上书军帅,力主剿,未报。
pèi lín qiǎn dié rù shòu zhōu, jiā tài shā zhī, pèi lín yì nù, jǐn fā qí dǎng lái gōng, shǒu zhě kǒng bù dí. jì jiā tài zhě, nǎi chàng yán xiàn jiā tài yǔ qí fù méng shí zhōng yú zéi, yǐ shū shòu huò. yǒu sī pò xíng, zhòng dà huá, jiāng yǐ lì kàng. jiā tài yí rán yuē:" wú xī mù jiàn ér cì miáo nì hàn jiàng, jīn yòu lù qí dié, yù gān xīn zhě wǒ yě. shǒu tǔ fēi qí rén, shùn nì bù míng zhì cǐ, shì zhī bù jì, tiān yě. wú shēn xǔ guó yǐ, wú sǐ ér chéng ān, qí yòu xī xù?" suì yǎng yào sǐ. jì mò, àn chá shǐ zhāng xué chún fù fù shí zhōng fù zéi zhài, bìng yù hài. shì nián jiǔ yuè, pèi lín zú xiàn shòu zhōu, jiā tài jiā shǔ bèi zhí, bù qū, jiē sǐ zhī.
沛霖遣谍入寿州,家泰杀之,沛霖益怒,尽发其党来攻,守者恐不敌。忌家泰者,乃倡言献家泰与其副蒙时中於贼,以纾寿祸。有司迫行,众大譁,将以力抗。家泰夷然曰:“吾昔募健儿刺苗逆悍将,今又戮其谍,欲甘心者我也。守土非其人,顺逆不明至此,事之不济,天也。吾身许国矣,吾死而城安,其又奚恤?”遂仰药死。既殁,按察使张学醇复缚时中付贼寨,并遇害。是年九月,沛霖卒陷寿州,家泰家属被执,不屈,皆死之。
tóng zhì èr nián, kē ěr qìn qīn wáng sēng gé lín qìn dū shī zhì, pèi lín bài sǐ, shòu zhōu píng. wén jiā tài yī mén sǐ shì zhuàng yú cháo, zhào zèng sì pǐn qīng, zhào zhèn wáng lì cì xù, jiàn cí shòu zhōu. fù zèng zǔ, dì jiā yàn jiā dé, zi chuán zhū, xián xù zèng yǒu chà.
同治二年,科尔沁亲王僧格林沁督师至,沛霖败死,寿州平。闻家泰一门死事状於朝,诏赠四品卿,照阵亡例赐恤,建祠寿州。父赠祖,弟家彦、家德,子传洙,咸恤赠有差。
jiāng tú kǔn, zì rǔ huá, jīng dé rén. fù dǎn lüè. jīng shāng, yù shū chéng. shì láng lǚ xián jī bàn tuán jiǎo zéi, guò shū chéng, yǔ tú kǔn yī jiàn xiāng qì, tè mìng dài xiāng tuán, è shǒu shū chéng chōng yào, zéi bù gǎn guò. sān nián shí yuè, tóng chéng bèi xiàn, chéng shèng zhì shū chéng, xián jī zhàn bù lì, sǐ zhī. tú kǔn yóu lì zhàn, kuáng hū shā zéi. jiǔ zhī, zéi zhì yì zhòng, yuán bīng bù zhì, mò yú zhèn. tú kǔn qián yǐ zhù xiǎng zèng zhī fǔ, zhì shì mò, shū rén yì zhī, xiāng yǔ sī shì yuē rén huì. xuān tǒng chū, bǔ shì zhuāng jié.
江图悃,字汝华,旌德人。富胆略。经商,寓舒城。侍郎吕贤基办团剿贼,过舒城,与图悃一见相契,特命带乡团,扼守舒城冲要,贼不敢过。三年十月,桐城被陷,乘胜至舒城,贤基战不利,死之。图悃犹力战,狂呼杀贼。久之,贼至益众,援兵不至,殁於阵。图悃前以助饷赠知府,至是殁,舒人义之,相与私谥曰仁惠。宣统初,补谥庄洁。
chéng bǎo, shè xiàn rén. dào guāng shí sān nián jìn shì, yǐ zhǔ shì fēn gōng bù. xián fēng èr nián liù yuè, wài shòu guǎng dōng zhào qìng fǔ zhī fǔ. shí yuè fěi jūn jí wǎn jìng, móu fàn zhè jiāng, bǎo fù rèn, dào jīng háng zhōu, xún fǔ hé guì qīng zòu lìng huí jí zhì xiāng tuán zhù jiǎo. wǔ nián, zéi xiàn xiū níng, bǎo lǜ mín tuán chū jìng yuán, yǔ guān jūn huì jī yú dōng nán èr mén, bì zéi mù, zéi jīng tuì rù chéng. zhū jūn lián yè jìn gōng, zéi yóu xī mén dùn, suì bá xiū níng, chéng shèng kè fù shí dài. zì shì bǎo yì jī lì xiāng tuán, lǚ zhù guān jūn jiǎo zéi, huī jùn sù qīng. xuán xí fù háng zhù shǒu, chéng xiàn, sǐ zhī.
程葆,歙县人。道光十三年进士,以主事分工部。咸丰二年六月,外授广东肇庆府知府。时粤匪麕集皖境,谋犯浙江,葆赴任,道经杭州,巡抚何桂清奏令回籍治乡团助剿。五年,贼陷休宁,葆率民团出境援,与官军会击於东、南二门,毙贼目,贼惊退入城。诸军连夜进攻,贼由西门遁,遂拔休宁,乘胜克复石埭。自是葆益激励乡团,屡助官军剿贼,徽郡肃清。旋檄赴杭助守,城陷,死之。
péng shòu yí, zì zi wén, jiāng xī wàn zài rén. dào guāng èr shí jiǔ nián jǔ rén. xián fēng sì nián, yuè fěi lián pò jiāng xī jùn xiàn, zhī xiàn lǐ hào qì chéng dùn, shòu yí lǜ tuán liàn yù zéi, zhuī jiǎo shàng gāo xīn chāng, jiē jié. yǐ chóu xiǎng wǔ lǐ hào, hào tǎn jiān mín, shòu yí jiē qián qì chéng shì. xún fǔ chén qǐ mài sù huì zéi, kǒng shàng wén, yǐ fēi yǔ wū bǔ shòu yí, yù zhì sǐ miè kǒu. qīn chāi dà chén zēng guó fān zòu yán:" shù nián yǐ lái, yù zhǐ zhūn zhūn, chì xíng tuán liàn, duō wú shí xiào. wéi hú nán píng jiāng xiàn jiāng xī yì níng zhōu yǐ běn dì juān kuǎn liàn běn dì zhuàng dīng, lǚ jiān hàn dǎng, wèi zéi shēn wèi. sì nián, yì níng zhī jié, xún fǔ chén qǐ mài mào gōng làn bǎo, biàn sī qīn nì, rén xīn jiě tǐ, tuán liàn suì sàn. zéi zài gōng zhōu, dǐ jù jīng yuè, shěng bīng jìng wú yuán jiù, chéng xiàn, tú mín shù wàn. xiàng shǐ liàn dīng shàng cún, hé zhì cǎn huò rú cǐ? wǔ nián, ráo zhōu guǎng xìn zhī shī, pó yáng xīng ān zhī shī, chén qǐ mài tōng róng rù zòu, kuān jiǎn chǔ fèn. wàn zài zhī shī, zhī xiàn lǐ hào yǒu bì zéi zhòng jiù, jǔ rén péng shòu yí yǒu jiǎo zéi shū gōng, jiān mín péng sān cái yǒu kuì zéi shí jù, chén qǐ mài jìng tǎn bì shǔ liáo, jià wū tuán liàn yì shì. kuì zéi bù chì, bì zéi bù hé, dú yú jiǎo zéi zhě, mù wèi chái láng, zhǐ wèi nì dǎng. niè sī yùn guāng chén, féng yíng xǐ nù, chǐ gé dǎi jū, kù shǔ zhòng xíng, bǎi duān líng nüè. chén yǐ shòu yí cái shí zhuō yuè shēn chén, dié shāng liú yíng xiào yòng, chén qǐ mài jiān pì bù wù, niàng chéng yuān yù. yì níng zhī tuán, yǐ bǎo jǔ bù gōng huǐ yú qián wàn zài zhī tuán, yòu yǐ sòng yù diān dǎo huǐ yú jì. rén xīn hé yóu gù jié? dà jú kǒng zhì yí wù." fèng yù:" chén qǐ mài gé zhí, yùn guāng chén jiāo xīn rèn xún fǔ wén jùn chá bàn." shòu yí zǎo yǐ xíng bì yǐ. nán chāng méi qǐ zhào cháng yún:" guó fān yǎ dù wú nù róng, wéi yú shòu yí dǎi yù, shēn wèi fèn tòng." qī nián, liú zhǎng yòu bài, xīn yù yuán zhōu sān xiàn mín lǜ dīng zhuàng zhù jūn, jūn fù zhèn, shì yì yǐ cǐ sī shòu yí.
彭寿颐,字子文,江西万载人。道光二十九年举人。咸丰四年,粤匪连破江西郡县,知县李峼弃城遁,寿颐率团练御贼,追剿上高、新昌,皆捷。以筹饷忤李峼,峼袒奸民,寿颐揭前弃城事。巡抚陈启迈夙讳贼,恐上闻,以蜚语诬捕寿颐,欲致死灭口。钦差大臣曾国藩奏言:“数年以来,谕旨谆谆,饬行团练,多无实效。惟湖南平江县、江西义宁州以本地捐款练本地壮丁,屡歼悍党,为贼深畏。四年,义宁之捷,巡抚陈启迈冒功滥保,遍私亲暱,人心解体,团练遂散。贼再攻州,抵拒经月,省兵竟无援救,城陷,屠民数万。向使练丁尚存,何致惨祸如此?五年,饶州、广信之失,鄱阳、兴安之失,陈启迈通融入奏,宽减处分。万载之失,知县李峼有避贼重咎,举人彭寿颐有剿贼殊功,奸民彭三才有餽贼实据,陈启迈竟袒庇属僚,架诬团练义士。餽贼不斥,避贼不劾,独於剿贼者,目为豺狼,指为逆党。臬司惲光宸,逢迎喜怒,褫革逮拘,酷暑重刑,百端凌虐。臣以寿颐才识卓越深沉,叠商留营效用,陈启迈坚僻不悟,酿成冤狱。义宁之团,以保举不公毁於前;万载之团,又以讼狱颠倒毁於继。人心何由固结?大局恐致贻误。”奉谕:“陈启迈革职,惲光宸交新任巡抚文俊查办。”寿颐早以刑毙矣。南昌梅启照尝云:“国藩雅度无怒容,惟於寿颐逮狱,深为愤痛。”七年,刘长佑败,新喻、袁州三县民率丁壮助军,军复振,世益以此思寿颐。
chén jiè méi, shān dōng wéi xiàn rén. dào guāng shí bā nián bá gòng shēng, cháo kǎo yòng zhī xiàn, fā jiāng sū, shǔ sù qiān yán chéng děng xiàn, zhuó tōng zhōu zhī zhōu. lǚ huò hǎi yáng jù dào, zhuó zhī fǔ, shòu hé nán guī dé fǔ zhī fǔ. xián fēng sān nián, niǎn fěi cuàn yú chéng zhī yáng jiā jí, jiè méi dū bīng zhuī jiān sān bǎi yú, shēng qín èr bǎi yú. yuè zéi xiàn guī dé, chǐ zhí huí jí. shí yī nián, niǎn fěi cuàn shān dōng, dǐ wéi xiàn, jiè méi yíng jiǎo, yǔ hòu xuǎn xùn dǎo chén wēi fèng wǔ jǔ tán zhàn yuán děng, jūn lì jié zhèn wáng. fù yuán guān, xù zèng tài pú sì qīng xián, shǎng shì zhí, jiàn zhuān cí, bìng sì wēi fèng zhàn yuán jí tóng rì zhèn wáng zhī wǔ shēng qiān zǒng xián chén zhí pú děng.
陈介眉,山东濰县人。道光十八年拔贡生,朝考用知县,发江苏,署宿迁、盐城等县,擢通州知州。屡获海洋巨盗,擢知府,授河南归德府知府。咸丰三年,捻匪窜虞城之杨家集,介眉督兵追歼三百馀,生擒二百馀。粤贼陷归德,褫职回籍。十一年,捻匪窜山东,抵濰县,介眉迎剿,与候选训导陈威凤、武举谭占元等,均力竭阵亡。复原官,恤赠太仆寺卿衔,赏世职,建专祠,并祀威凤、占元及同日阵亡之武生千总衔陈执蒲等。
tóng xiàn rén qí qí nián, dào guāng wǔ nián jǔ rén, jié qǔ zhī xiàn. niǎn fěi chì, qí nián zhì xī xiāng tuán liàn, fěi cuàn xiàn jìng, qí nián dēng wéi gù shǒu. wéi pò, lǜ zhòng xiàng zhàn, lì jié bèi fù, mà zéi bù qū sǐ, zhí wén fēng děng tóng shí zhèn wáng. xù zèng dào xián, shǎng shì zhí, jiàn zhuān cí, wén fēng děng fù.
同县人亓祈年,道光五年举人,截取知县。捻匪炽,祈年治西乡团练,匪窜县境,祈年登圩固守。圩破,率众巷战,力竭被缚,骂贼不屈死,侄文丰等同时阵亡。恤赠道衔,赏世职,建专祠,文丰等附。
táng shǒu zhōng, jù yě rén. xián fēng chū, wèi píng yáng tún々 guān. sì nián, yuè zéi xiàn jù yě, tǔ fěi qiè fā, shǒu zhōng wén jǐng chí guī, zāo fěi jié, jǐn yǐ shēn miǎn. yǔ xiāng rén shēng yuán zhāng guì tī zhí yuán yáo hóng jié děng yì jǔ tuán liàn, wèi shǒu wèi jì. xún rì jí yì yǒng wǔ qiān yú rén, fēn sān duì, bǔ zhǎn tǔ fěi shù shí míng, zéi suì dùn, jiā xiáng jù yě jiān xī píng. tǔ fěi jù, yǐ suǒ jié wù zhǎn zhuǎn hái shǒu zhōng, bìng qǐ suí tuán jiǎo zéi, shì bù wéi luàn, shǒu zhōng chá qí chéng, nà zhī. shí nián jī rén fá shí, shǒu zhōng shǐ zi xī líng xié zhāng guì tī gè cūn quàn juān zhù zhèn, fù chū zī, pín chū dīng, kuò jì yú liáng, jì yuè fèn gěi, wèi zhī jūn liáng, ér tuán liàn zhī shì yù gù. cáo zhōu jǐ níng liǎng shǔ xiāng tuán lái fù, zéi bù dé chěng, qù.
唐守忠,钜野人。咸丰初,为平阳屯々官。四年,粤贼陷钜野,土匪窃发,守忠闻警驰归,遭匪劫,仅以身免。与乡人生员张桂梯、职员姚鸿杰等议举团练,为守卫计。旬日集义勇五千馀人,分三队,捕斩土匪数十名,贼遂遁,嘉祥、钜野间悉平。土匪惧,以所劫物辗转还守忠,并乞随团剿贼,誓不为乱,守忠察其诚,纳之。时年饥人乏食,守忠使子锡龄偕张桂梯各村劝捐助赈,富出赀,贫出丁,括计馀粮,计月分给,谓之均粮,而团练之势愈固。曹州、济宁两属乡团来附,贼不得逞,去。
wǔ nián, hé jué tóng wǎ xiāng, yùn chéng jù yě jiā xiáng děng xiàn dāng qí chōng, shǒu zhōng wén fēng gōng huáng shuǐ xià yóu yū hé chéng tān, guān chū shì zhāo kěn, yīn lǜ zāi mín shù wàn rén nán xià rèn zhǒng. fǎng tún tián fǎ, yǐ jiào yù wáng fú qiān zǒng táng zhèn hǎi děng fēn lǐng zhī, míng yuē hú tuán, gèn èr bǎi yú lǐ, jùn gōu zhù wéi, biān bǎo jiǎ, yán shǒu wàng. xú zhōu xiāo dàng fēng pèi děng xiàn rén wén zéi jǐng, zé xiāng shuài tóu bì, dé miǎn yú nán zhě shù nián.
五年,河决铜瓦厢,郓城、钜野、嘉祥等县当其冲,守忠闻丰工黄水下游淤涸成滩,官出示招垦,因率灾民数万人南下认种。仿屯田法,以教谕王孚、千总唐振海等分领之,名曰湖团,亘二百馀里,濬沟筑圩,编保甲,严守望。徐州、萧、砀、丰、沛等县人闻贼警,则相率投避,得免於难者数年。
bā nián, niǎn fěi lái fàn, shǒu zhōng lǜ tuán zhē jī, qín zéi fán sān dīng bào děng zhǎn zhī, xù gōng gěi wǔ pǐn dǐng dài. shí nián, qīn chāi dà chén sēng gé lín qìn lìng shǒu zhōng suí guān jūn zhù jiǎo, bài zéi dà liú zhuāng. tóng zhì yuán nián, juān zhù jūn xiǎng, yòu juān yǐ kěn shú tián wèi yú tái shū yuàn jīng fèi. èr nián, bái lián chí jiào fěi yóu téng xiàn tōu dù hú xī, shǒu zhōng jié jī, shēng qín zéi mù chén zhōu děng duō míng, yú fěi xī dùn.
八年,捻匪来犯,守忠率团遮击,擒贼樊三、丁豹等斩之,叙功给五品顶戴。十年,钦差大臣僧格林沁令守忠随官军助剿,败贼大刘庄。同治元年,捐助军饷,又捐已垦熟田为鱼台书院经费。二年,白莲池教匪由滕县偷渡湖西,守忠截击,生擒贼目陈周等多名,馀匪悉遁。
sì nián jiǔ yuè, niǎn fěi zhāng zǒng yú rèn zhù děng xī zhòng lái gōng, shǒu zhōng jí dīng dǔ yù, yī zài qǐng yuán bīng bù zhì, lì zhàn liù rì, zhòng guǎ bù dí, sǐ zhī. fāng shǒu zhōng bèi wéi, zéi shù shǐ zhāo xiáng, shǒu zhōng shì sǐ jù zhī. jí zhàn bài, yǔ zú shū qiān zǒng zhèn hǎi zǐ shēng yuán xī tóng tóng bèi zhí. zéi yú zhì tóng shān yuán jiā miào, duō fāng xié zhī jiàng, shǒu zhōng mà bù jué kǒu, suì bìng jiàn hài. jiāng dū zēng guó fān shū qǐng yōu xù, jiàn cí lì zhuàn, cóng zhī, zèng dào xián. zi xī tóng, zhào sì pǐn yǐ xià zhèn wáng lì yì xù, gěi shì zhí. xún zài pèi xiàn juān jiàn zhuān cí.
四年九月,捻匪张总愚、任柱等悉众来攻,守忠集丁堵御,一再请援兵不至,力战六日,众寡不敌,死之。方守忠被围,贼数使招降,守忠誓死拒之。及战败,与族叔千总振海、子生员锡彤同被执。贼舁至铜山袁家庙,多方胁之降,守忠骂不绝口,遂并见害。江督曾国藩疏请优恤,建祠立传,从之,赠道衔。子锡彤,照四品以下阵亡例议恤,给世职。寻在沛县捐建专祠。
wú shān, zì yán qīng, hé nán guāng shān rén. shēng sān rì sàng fù, mǔ zhōu shǒu jié fǔ gū, jiā jí pín, fǎng jī gōng shān dú shū. dào guāng èr shí wǔ nián, jǔ yú xiāng, huì shì bù dì, liú jīng sān zài, yǔ yuán bǎo héng péi jì fāng xiāng qiē cuō, shēng yù rì qǐ. shí guāng shān yǒu fěi huàn, shān yǐ guǎ mǔ zài táng, èr zi shàng yòu, yòu wú qī gōng qiáng jìn zhī qīn, jiù jiǎn xuǎn zhī xiàn zhí, cāng cù guī.
吴山,字岩青,河南光山人。生三日丧父,母周守节抚孤,家极贫,纺绩供山读书。道光二十五年,举於乡,会试不第,留京三载,与袁保恒、裴季芳相切磋,声誉日起。时光山有匪患,山以寡母在堂,二子尚幼,又无期功强近之亲,就拣选知县职,仓卒归。
xiān shì, yì mín guō sān, xiōng xiá. xiōng dì qī rén, guō wǔ guō liù yóu hàn. guō sān chōng xiàn zào yì, mǎn bù dǎng yǔ. zhī xiàn shuǐ ān lán kuāng nuò, wèi guō sān děng xié zhì, wú suǒ bù zhì. bǐ shí yǒu" guō mǎn chéng" zhī yáo. guō sān chōng wò lóng tái xiāng bǎo, chàng shǒu wèi fěi, xiàng sì léng zǐ céng chuán zuǒ děng, jiē lǐng gān tóu mù, sì xíng jié lüè, bìng zhì gè xiāng àn mǔ jiā liáng gōng shí, bìng gōu tōng bó shòu gè zhōu gè fěi, móu shā guān qǐ shì. shān yǒu xiāng wàng, zhòng jǔ wèi tuán shǒu, chàng bàn tuán liàn, dì fāng shì yǐ ān, ér guō sān jì zhī.
先是,邑民郭三,凶黠。兄弟七人,郭五、郭六尤悍。郭三充县皂役,满布党与。知县水安澜恇懦,为郭三等挟制,无所不至。彼时有“郭满城”之谣。郭三充卧龙台乡保,倡首为匪,向四楞子、曾传佐等,皆领杆头目,肆行劫掠,并至各乡按亩加粮供食,并勾通亳、寿各州各匪,谋杀官起事。山有乡望,众举为团首,倡办团练,地方恃以安,而郭三忌之。
xián fēng sì nián sì yuè, guō sān jiū zhòng tū zhì xiǎo xiàng diàn pài liáng, shān jù ér bù nà, xún, jí xiāng tuán yǔ zhī kàng. fěi cháo wò lóng tái, jù xiǎo xiàng jiā jí jǐn shí èr lǐ, guō sān yáng yán fēi shā shān bù kě. huò yǒu quàn shān zǒu bì zhě, shān yuē:" wǒ suǒ yǐ chù fěi nù zhě, yuán yǐ kàng fěi pài liáng, ruò lín nàn ér táo, rèn fěi suǒ wéi, zé chū zhì wèi hé? jīn rì zhī shì, yǒu sǐ ér yǐ." suì tǐng shēn dū xiāng tuán yǔ zhàn, zhòng guǎ bù dí, bèi qín, shān mà bù jué kǒu, fěi nù qiāng zhī. hòu yú yù shǐ liú yù nán zòu jiàn zhuān cí.
咸丰四年四月,郭三纠众突至小向店派粮,山拒而不纳,寻,集乡团与之抗。匪巢卧龙台,距小向家集仅十二里,郭三扬言非杀山不可。或有劝山走避者,山曰:“我所以触匪怒者,原以抗匪派粮,若临难而逃,任匪所为,则初志谓何?今日之事,有死而已。”遂挺身督乡团与战,众寡不敌,被擒,山骂不绝口,匪怒戕之。后俞御史刘毓楠奏建专祠。
yú kūn, zì kūn shàng, zhè jiāng qián táng rén. jiā qìng èr shí wǔ nián jìn shì, gǎi shù jí shì, shòu biān xiū. dào guāng shí sān nián, qiān yù shǐ, zòu qǐng shēn míng lǜ yì, yǐ zhèng lún jì, lüè yán:" lǜ zài' dì mèi ōu tóng bāo xiōng zǐ sǐ zhě jiē zhǎn'. zhù yún:' ōu sǐ qī qīn zūn zhǎng, ruò fēn shǒu cóng, zé lún cháng yì yǐ.' cǐ gǔ jīn dìng lǜ, suǒ yǐ wéi míng jiào yě. qí tīng cóng zūn zhǎng, ōu sǐ yǐ cì qī qīn zūn zhǎng zhī fàn, xiàng lǜ nǐ zhǎn, dìng àn shí jiā qiān shēng qǐng, dié jīng gǎi wéi zhǎn jiān hòu, guī rù fú zhì qíng shí. zì dào guāng sān nián yù shǐ wàn fāng yōng zòu, jiāng tīng cóng zūn zhǎng, ōu sǐ yǐ cì qī qīn zūn zhǎng, xià shǒu shāng qīng zhī bēi yòu, jūn kē shāng zuì. xíng bù dìng wèi tiáo lì, zhì jīn yán zhī. yīn sī lì cóng lǜ chū, lì yīn shí biàn tōng, lǜ yī chéng bù yì. zhì sǐ zūn zhǎng, qǐ dé réng lùn shāng zhī zhòng qīng? jīn yǐ miǎn cóng zūn zhǎng, xià shǒu shāng qīng, zhǐ kē shāng zuì, zé yǔ' sǐ zhě jiē zhǎn' zhī lǜ wèi fú. cǐ lì jì bǎi wú yī dǐ, hé yǐ sù diǎn xíng ér zhèng rén xīn? qǐng réng zūn bù fēn shǒu cóng běn lǜ, jiā qiān shēng qǐng, yǐ zhāo píng yǔn." xià bù yì xíng.
俞焜,字昆上,浙江钱塘人。嘉庆二十五年进士,改庶吉士,授编修。道光十三年,迁御史,奏请申明律义,以正伦纪,略言:“律载‘弟妹殴同胞兄姊死者皆斩’。注云:‘殴死期亲尊长,若分首从,则伦常斁矣。’此古今定律,所以维名教也。其听从尊长,殴死以次期亲尊长之犯,向律拟斩,定案时夹签声请,叠经改为斩监候,归入服制情实。自道光三年御史万方雍奏,将听从尊长,殴死以次期亲尊长,下手伤轻之卑幼,均科伤罪。刑部定为条例,至今沿之。因思例从律出,例因时变通,律一成不易。致死尊长,岂得仍论伤之重轻?今以勉从尊长,下手伤轻,止科伤罪,则与‘死者皆斩’之律未符。此例既百无一抵,何以肃典刑而正人心?请仍遵不分首从本律,夹签声请,以昭平允。”下部议行。
shí qī nián, shòu hé nán zhāng dé fǔ zhī fǔ, yǐ dōng hé dà gōng láo zuì, yòng dào yuán, zhuó yǒng dìng hé dào. diào héng yǒng chēn guì dào, yuán shì jiàng diào. xián fēng jiǔ nián, dū bàn tuán liàn, cāo fáng qín fèn, fù dào xián. shí nián, yuè zéi luàn chì, kūn shāng qiǎn zhù fáng jūn shǒu dú sōng guān, lǐ xiù chéng fàn háng, kūn yǔ shì láng dài xī dēng pí jù shǒu èr shí yú rì. chéng xiàn, xún fǔ luó zūn diàn xùn zhī. kūn píng zhà dǔ yù, yǔ mǎn chéng jī jiǎo, fù xiāng chí wǔ rì. dàn jǐn, zhà huǐ, zéi zhòng, kūn yóu shǒu rèn shù zéi, máo dòng xiōng, mò yú zhèn. míng rì, zhāng yù liáng yuán shī rù, jiāng jūn ruì chāng huì jī, zéi què ér kūn yǐ sǐ. lùn zhě wèi mǎn chéng zhī cún, kūn yǒu lì yān. cì shì wén jié, jiàn zhuān cí. tóng xùn zhī jì shì chén shì, nǚ yùn qí yùn xuán fù sì.
十七年,授河南彰德府知府,以东河大工劳最,用道员,擢永定河道。调衡永郴桂道,缘事降调。咸丰九年,督办团练,操防勤奋,复道衔。十年,粤贼乱炽,焜商遣驻防军守独松关,李秀成犯杭,焜与侍郎戴熙登陴拒守二十馀日。城陷,巡抚罗遵殿殉之。焜凭栅堵御,与满城犄角,复相持五日。弹尽,栅毁,贼众,焜犹手刃数贼,矛洞胸,殁於阵。明日,张玉良援师入,将军瑞昌会击,贼卻而焜已死。论者谓满城之存,焜有力焉。赐谥文节,建专祠。同殉之继室陈氏,女蕴祺、蕴璿附祀。
tóng xiàn dài xù, zì è shì. zēng gòng shēng. hòu xuǎn xùn dǎo. jīng suàn shù. xī rén ài yuē sè jiàn xù suǒ zhe qiú biǎo jié shù, xīn zhé zhī. yòu gōng huà, shén sì ní yū, píng zhě wèi chū nǎi xiōng xī shàng. xī jì tóu shuǐ xùn jié, wén zhī tàn yuē:" wú xiōng de sǐ suǒ yǐ!" yì tóu jǐng sǐ. zhe yǒu zhuāng zi shùn wén, táo jìng jié jí zhù, sì yuán yù jiàn xì cǎo, duì shù jiǎn fǎ zhū shū. xī zì yǒu chuán.
同县戴煦,字鄂士。增贡生。候选训导。精算术。西人艾约瑟见煦所著求表捷术,心折之。又工画,神似倪迂,评者谓出乃兄熙上。熙既投水殉节,闻之叹曰:“吾兄得死所矣!”亦投井死。著有庄子顺文,陶靖节集註,四元玉鉴细草,对数简法诸书。熙自有传。
zhāng xún, zì xiào méi, qián táng rén. xián fēng èr nián jìn shì, gǎi shù jí shì, shòu biān xiū, mìng zài shàng shū fáng xíng zǒu, wén yuān gé xiào lǐ. shí nián, yuè fěi yóu ān huī cuàn zhè jiāng, háng zhōu shěng chéng bèi wéi, xún fǔ luó zūn diàn zòu rù, xún qǐng jià xǐng qīn. shàng zhào jiàn, chuí xún zhè shěng jūn qíng. xún dǐ zhè jiāng, háng zhōu shī ér xuán fù. xiān shì xún mǔ tán shì, yīn zéi bī háng chéng, lǜ xún qī shī shì, xún zi dūn diǎn cóng diǎn xù diǎn niàn diǎn, nǚ xǐ gū hé mén fù shuǐ, bèi jiù dé bù sǐ. shī shì jí mìng dūn diǎn niàn diǎn děng hù qí gū chū chéng. zéi zhì, shī shì qiǎn xǐ gū xiān tóu jǐng sǐ, zì lǜ xù diǎn yuè chí zhōng xùn yān. háng zhōu jiāng jūn ruì chāng yǐ wén, shàng jiā shī shì xiào yì jiān quán, xià bù jīng xù.
张洵,字肖眉,钱塘人。咸丰二年进士,改庶吉士,授编修,命在上书房行走,文渊阁校理。十年,粤匪由安徽窜浙江,杭州省城被围,巡抚罗遵殿奏入,洵请假省亲。上召见,垂询浙省军情。洵抵浙江,杭州失而旋复。先是洵母谈氏,因贼逼杭城,率洵妻施氏,洵子惇典、从典、叙典、念典,女喜姑阖门赴水,被救得不死。施氏即命惇典、念典等护其姑出城。贼至,施氏遣喜姑先投井死,自率叙典跃池中殉焉。杭州将军瑞昌以闻,上嘉施氏孝义兼全,下部旌恤。
xún, xún mǔ zì yǐ lǎo xū rén shì fèng, wèi xún jì qǔ láo shì. wèi jǐ, dīng mǔ yōu, xún shěng chéng wú fáng chǎn, jiù jū yú rén hé xiàn zhī yǒng tài zhèn. shí yī nián, zéi dà gǔ fù fàn zhè jiāng, yú háng xiāo shān xiāng jì shī xiàn, shěng chéng bèi wéi. xún niàn shòu ēn zhì zhòng, bù rěn zuò shì, nǎi zì yǒng tài zhèn qiè juàn fù shěng, yǔ guān shēn chóu shǒu yù bìng móu zhū xún fǔ wáng yǒu líng, huì hé zhù fáng bīng, lì tōng jiāng lù. gù zéi shì zhāng shén, wéi chéng liǎng yuè yú, chéng xiàn, xún yǔ láo shì dūn diǎn cóng diǎn niàn diǎn jiē sǐ zhī. xún xiōng lián zhī qī lǐ shì jí nǚ jiǔ gū, yì xiān hòu xùn yān.
寻,洵母自以老需人侍奉,为洵继娶劳氏。未几,丁母忧,洵省城无房产,僦居於仁和县之永泰镇。十一年,贼大股复犯浙江,馀杭、萧山相继失陷,省城被围。洵念受恩至重,不忍坐视,乃自永泰镇挈眷赴省,与官绅筹守御;并谋诸巡抚王有龄,会合驻防兵,力通江路。顾贼势张甚,围城两月馀,城陷,洵与劳氏、惇典、从典、念典皆死之。洵兄濂之妻李氏及女九姑,亦先后殉焉。
fāng chéng zhī chuí xiàn yě, xún wén jǐng, jí suǒ yì guān běi xiàng kòu tóu bì, fù shī sān jué, yǒu" bái yún duī lǐ wú jiāng qù, qián bèi fēng liú yǒu dài gōng" zhī jù. shū jìng, shòu pū zhāng shēng, suì tóu jǐng sǐ. tóng zhì yuán nián, tài cháng sì qīng xǔ péng shòu yǐ wén, yǐ" yī mén liù kǒu, tóng shí xùn nàn, shí shǔ shēn míng dà yì, zhōng liè kě jiā" bāo zhī. bā nián, guó zǐ jiàn sī yè sūn yí jīng fù qǐng jiā ēn yǔ shì jiàn cí, yǔn zhī, shì wén jié.
方城之垂陷也,洵闻警,即索衣冠北向叩头毕,赋诗三绝,有“白云堆里吾将去,前辈风流有戴公”之句。书竟,授仆张升,遂投井死。同治元年,太常寺卿许彭寿以闻,以“一门六口,同时殉难,实属深明大义,忠烈可嘉”褒之。八年,国子监司业孙诒经复请加恩予谥建祠,允之,谥文节。
zhōng shì yào, zì xiào xī, rén hé rén. dào guāng èr shí yī nián jìn shì, gǎi shù jí shì, sàn guǎn, shòu bīng bù zhǔ shì. yí jí guī, fù xiāng wàng, chéng zài xiàn, zéi jiāng shòu yǐ wěi guān, jué lì xùn jié.
锺世耀,字啸溪,仁和人。道光二十一年进士,改庶吉士,散馆,授兵部主事。移疾归,负乡望,城再陷,贼将授以伪官,绝粒殉节。
sūn yì, zì pǔ táng, qián táng rén. dào guāng jiǔ nián jìn shì, guān fú jiàn xiān yóu xiàn zhī xiàn, yǒu xún shēng. gào guī hòu, kè tú zì jǐ, tóng shí xùn nàn.
孙义,字朴堂,钱塘人。道光九年进士,官福建仙游县知县,有循声。告归后,课徒自给,同时殉难。
wāng shì xiāng, zì tiě qiáo, qián táng rén. xí shì zhí, shòu háng zhōu yíng qiān zǒng. shàn shī míng, gōng zhuàn lì, wǎn nián zuò xiǎo kǎi yóu jīng. xián fēng shí yī nián, zéi zài zhì, xiān yǐ nián lǎo xiū zhì, jū wēi chéng zhōng, shén sè zì ruò, rì yǐ zhōng yì xùn jiā rén. fù shī yǒu" wǒ sǐ jiā rén shēng, rǔ jiā jí rǔ wǒ" děng yǔ. chéng pò, quán jiā jiē yuè shuǐ sǐ.
汪士骧,字铁樵,钱塘人。袭世职,授杭州营千总。擅诗名,工篆隶,晚年作小楷尤精。咸丰十一年,贼再至,先以年老休致,居危城中,神色自若,日以忠义训家人。赋诗有“我死家人生,辱家即辱我”等语。城破,全家皆跃水死。
qián sōng, zì shū gài, qián táng rén. shì jīn shí zhuàn kè, yǒu wén yù. zéi chū xiàn háng yuán, xiān qī jù yào zhī, shì sǐ. jiā bàng qīng bō mén, zéi cóng cǐ rù, suì yǔ jiā rén tóng yǎng yào, huī shì zhě hái qí shì, yuē:" jīn rì de sǐ suǒ, ér nán nǚ diān pú yī shì kě hū?" yǔ dìng ér jué.
钱松,字叔盖,钱塘人。嗜金石篆刻,有文誉。贼初陷杭垣,先期具药汁,誓死。家傍清波门,贼从此入,遂与家人同仰药,麾侍者还其室,曰:“今日得死所,而男女颠仆一室可乎?”语定而绝。
máo yōng, zì xī táng, qián táng rén. zhū shēng. shì qīn xiào. nián shí sān, néng zuò dà zì. gōng shū, dé rùn bǐ jǐn gěi pín fá. dū bàn dōng běi yú tuán liàn, chéng zài xiàn, zì yì sǐ.
毛雝,字西堂,钱塘人。诸生。事亲孝。年十三,能作大字。工书,得润笔尽给贫乏。督办东北隅团练,城再陷,自缢死。
wèi qiān shēng, zì zī bó, rén hé rén. jiǔ suì néng wén, ruò guàn hòu xióng zhǎng tán diàn. yóu gōng shū. yǐ lǐn gòng shēng xuǎn xiān jū xiàn xùn dǎo, bù jiù. jiā jū xī mǎ chéng, yǐ zhù shù zì yú, chuí wǔ shí nián, yǒu shū sān wèi zhāi gǎo. zéi zì hú zhōu bī shěng chéng, jiā dàng qí chōng, huò fěng yí yí jū bì zhī, bù yīng. zéi huǒ qí lú, nǎi qiè qī zǐ zǒu líng yǐn shān zhōng. zéi tuì, qiáo yù chéng zhōng, xiào gē bù chuò, zì hào wú wú jū shì. chéng zài xiàn, qiān shēng fāng lǎo bìng, qū zhì wàn ān qiáo xià sǐ, qī zhōu shì tóng shí xùn jié. zhōu néng shū, shì yǐ ōu bō fū fù nǐ zhī.
魏谦升,字滋伯,仁和人。九岁能文,弱冠后雄长坛坫。尤工书。以廪贡生选仙居县训导,不就。家居西马塍,以著述自娱,垂五十年,有书三味斋稿。贼自湖州逼省城,家当其冲,或讽宜移居避之,不应。贼火其庐,乃挈妻子走灵隐山中。贼退,侨寓城中,啸歌不辍,自号无无居士。城再陷,谦升方老病,驱至万安桥下死,妻周氏同时殉节。周能书,世以鸥波夫妇拟之。
jīn dǐng xiè, zì chéng gāo, xiù shuǐ rén. zhū shēng. xián fēng jì nián, shǔ lín ān xùn dǎo jiān jiào yù. yǐ shì yì shěng chéng, kòu zhì, wéi jiǔ, liáng jué, zhì zhǔ qiè shàng gé yǐ shí. chéng pò, zá nàn mín zhōng chū, zhì lín ān, lǜ xiāng tuán yù kòu, sǐ zhī.
金鼎燮,字承高,秀水人。诸生。咸丰季年,署临安训导兼教谕。以事诣省城,寇至,围久,粮绝,至煮箧上革以食。城破,杂难民中出,至临安,率乡团御寇,死之。
gēng xīn zhī yì, shěng chéng zài xiàn, háng rén xùn nàn zhě zhì zhòng, ér qí yíng sǐ shì yóu liè. qí zhù zhě: xié lǐng bā tú lán bù děng shǒu huā shì yíng mén, zuǒ lǐng dé kè dēng é fú ěr guó nà dé lēi sū děng shǒu qián táng mén, hū sōng é gé lè sū yìn fú děng dū duì chū yǒng jīn mén, jiē yíng zhàn, fèn dāo shā zéi, xiān hòu zhèn wáng. yòu xié lǐng sài shā běn lián shēng děng, zuǒ lǐng sà yīn nà yī lēi hā chūn děng, fáng yù guì xiáng míng ā nà děng, xiāo qí xiào zhì shàn fú ěr qí nà děng, wén zhí rú zhī fǔ yī lì hēng děng, wǔ zhí qiān zǒng ān xīn bǎo děng, jiē zhèn wáng. hé yíng zòng huǒ zì fén, nán fù sǐ zhě bā qiān yú rén.
庚辛之役,省城再陷,杭人殉难者至众,而旗营死事尤烈。其著者:协领巴图兰布等守花市营门,佐领德克登额、佛尔国纳、德勒苏等守钱塘门,呼松额、格勒苏、印福等督队出涌金门,皆迎战,奋刀杀贼,先后阵亡。又协领赛沙畚、连生等,佐领萨音纳、伊勒哈春等,防御贵祥、明阿纳等,骁骑校志善、佛尔奇纳等,文职如知府伊丽亨等,武职千总安忻保等,皆阵亡。合营纵火自焚,男妇死者八千馀人。
bāo lì shēn, zhū jì rén. jiā wǔ shí bā dōu zhī bāo cūn, shì yè nóng. xìng pǔ lǔ, lǐ dǎng mò zhī zhòng. xián fēng shí nián, hū néng yán xiū jiù, duō qí zhōng. jié shí rú sù, yè zé jié jiā fū zuò. shí zéi fēn jiàn bī, rén huái yōu jù, zhēng bēn xún, lì shēn wéi yǐ xíng shàn wèi xù. rén yí xìn cān bàn, bù zhī qí xián wǔ lüè yě.
包立身,诸暨人。家五十八都之包村,世业农。性朴鲁,里党莫之重。咸丰十年,忽能言休咎,多奇中。节食茹素,夜则结跏趺坐。时贼氛渐偪,人怀忧惧,争奔询,立身惟以行善为勖。人疑信参半,不知其娴武略也。
shí yī nián jiǔ yuè, zéi xiàn shào xīng fǔ, tā zéi fù zì jīn huá lái, zhū jì yì xiàn. yú shì shǒu chàng yì qí, cóng zhě xiǎng yìng. cūn jù shān, sān miàn jiē shuǐ tián, wéi yí lù yóu chéng liè dá cūn. zéi fén lüè zhì qí dì, lì shēn yǐ jìng dài dòng, rù zhě zhé wèi suǒ bì. bì zéi zhě jūn tóu zhī, qī zhǐ wú xì dì. nǎi yì xuǎn zhuàng yǒng chéng jìng lǚ, zéi lái gōng, shù bù shèng. lì shēn bù chū cūn jiǎo zéi, zéi zhì zé zhàn, zhàn zé shēn xiān, dāng qí fēng lì bó. zhòng jiàn zéi yì jī, suī wén ruò zhě yì huī gē cóng shì, jiàn dié rù cūn zhě, wǎng fú huò. wú shì zé fén xiāng mò zuò, yǒu suǒ zhǐ huī, cóng zhī bì shèng, yuǎn jìn jīng yǐ wéi shén. zéi dàn shén, shǐ sù rěn lì shēn zhě zhāo xiáng, lì zhǎn zhī. nǎi xī jiū shù jùn hàn dǎng, gēng fān jìn gōng, ér wǎng zhě zhé nǜ. qún zéi wén diào gōng bāo cūn, rú jiù sǐ dì. xiāng chí bā jiǔ yuè, dà xiǎo shù shí zhàn, bì zéi shí yú wàn, jīng ruì qiáng bàn jǐn.
十一年九月,贼陷绍兴府,他贼复自金华来,诸暨亦陷。於是首倡义旗,从者响应。村踞山,三面皆水田,惟一路由塍埒达村。贼焚掠至其地,立身以静待动,入者辄为所毙。避贼者麕投之,栖止无隙地。乃益选壮勇成劲旅,贼来攻,数不胜。立身不出村剿贼,贼至则战,战则身先,当其锋立踣。众见贼易击,虽文弱者亦挥戈从事,间谍入村者,罔弗获。无事则焚香默坐,有所指挥,从之必胜,远近惊以为神。贼惮甚,使素稔立身者招降,立斩之。乃悉纠数郡悍党,更番进攻,而往者辄衄。群贼闻调攻包村,如就死地。相持八九月,大小数十战,毙贼十馀万,精锐强半尽。
zéi mù yǒu zhōu xìng zhě, miǎo ér tōng xíng jiā yán, nǎi zhōu lǎn cūn wài, xī qí chuān yuán shān mài. huì hàn, xī liú ruò, zéi yōng qí shàng liú, suì wú juān dī. cūn wài jǐng shuǐ, zéi jǔ fǔ shī tián zhī, chū jí, zé xiān yǐ huǒ qì yuè jǐng ér zhèn, hòu rén chū shī nǎi dé jí, xīng huì bù kě yǐn, rán qiě nán de. rén zhòng shí guǎ, zéi yòu sì miàn duàn liáng dào, bù dé dá, zéi suì suǒ zhàn wú yǐ shí. měi hé zhèn, suǒ sǔn xiāng dāng, shì bù néng jiǔ chí, zhōng wú yī rén yán jiàng zhě. zéi suì yīn chuān suì dào ér yǐ jīn gǔ shēng luàn zhī, lì shēn bù zhī shěng.
贼目有周姓者,眇而通形家言,乃周览村外,悉其川源山脉。会旱,溪流弱,贼壅其上流,遂无涓滴。村外井水,贼举腐尸填之,出汲,则先以火器越井而阵,后人出尸乃得汲,腥秽不可饮,然且难得。人众食寡,贼又四面断粮道,不得达,贼遂索战无已时。每合阵,所损相当,势不能久持,终无一人言降者。贼遂阴穿隧道而以金鼓声乱之,立身不之省。
qī yuè shuò rì, zéi xué suì dào zì cūn shè miào chū, jí zòng huǒ fén miào, zhòng chū bù yì, dà luàn. zéi yù rén jí shā, wèi yù zéi zhě yì cāng huáng tú jǐn. lì shēn jiàn shì bài, yǔ qí mèi fèng yīng lǜ qīn jūn shù qiān rén sǐ zhàn, kuì wéi chū, zhì mǎ miàn shān. zéi niè zhī, wéi shù zā, áo zhàn bù dé tuō, zhōng pào sǐ. fèng yīng yì lì jié zì wěn sǐ, quán jiā jiē yù hài, cóng zhě yì wú yī de tuō. hé cūn sǐ zhě, gài liù shí yú wàn rén.
七月朔日,贼穴隧道自村社庙出,即纵火焚庙,众出不意,大乱。贼遇人即杀,未遇贼者亦仓皇图尽。立身见事败,与其妹凤英率亲军数千人死战,溃围出,至马面山。贼蹑之,围数匝,鏖战不得脱,中炮死。凤英亦力竭自刎死,全家皆遇害,从者亦无一得脱。合村死者,盖六十馀万人。
wáng yù wén, zì wěi táng, jīn huá rén. xìng qiáng yì, hǎo tán jīng jì. dào guāng èr nián jǔ rén. xián fēng sì nián, shòu yú qián jiào yù. huì yuè kòu jù jīn líng, shù shàng shū dāng dào lùn bīng shì, zhǐ chén liǎng zhè xíng shì shén xī. jì ér zhè rǎng gào jǐng, fèng xí lǐng bīng shǒu tiān mù shān, yòu lìng qiàn yú qián lín ān shān gǔ, fáng zéi lán rù. jì zhì, gōng zì lǚ shì, dé mǒu guān fèi zhǐ, shí wèi yào ài, yīn jiàn yán xiū zhī. chū xié chāng huà jiào yù gāo wén lù xíng tuán liàn, yú qián lìng sù yǔ yù wén wǔ, duō fāng náo zhī. jí shì yì zhù guān, yì huá rán yǐ wéi duō shì, ér yù wén ruì yú zì rèn, bù zhī gù.
王玉文,字纬堂,金华人。性强毅,好谈经济。道光二年举人。咸丰四年,授於潜教谕。会粤寇据金陵,数上书当道论兵事,指陈两浙形势甚悉。既而浙壤告警,奉檄领兵守天目山,又令堑於潜、临安山谷,防贼阑入。既至,躬自履视,得某关废阯,实为要隘,因建言修之。初偕昌化教谕高文禄行团练,於潜令素与玉文忤,多方挠之。及是议筑关,益譁然以为多事,而玉文锐於自任,不之顾。
shí nián, zéi xiàn háng zhōu, yù wén jiāng bǎi rén è guān, yù chéng zéi guī jī qí duò, wén lù lì zàn zhī. yú shì chāng huà lín ān xīn chéng jí běn jìng shān máng, xián chí tǐng yuán shòu jié dù, guān shēn jiāo zǔ zhī, shì suì qǐn. yù wén huì shén, qǐ bìng guī, fǔ shù zhuāng, wén kòu zhì, tàn yuē:" lín nàn ér qù, fēi fū yě!" nǎi chuò xíng. shì yuán jūn zhì, yù wén jiè yǐ shǒu guān wú chū, bù tīng, zhàn wǔ zhòu yè, zhòng guǎ bù dí, qì guān zǒu. zéi rù chéng, guān jiē dùn, yǒu mén xià shì xié èr yú fū yī dān zhě lái yíng, yù wén jiān bù qù, yíng zhě xuán sàn. nǎi cháo fú xié rèn zuò, yī zéi dāng xiān rù, gé shā zhī, jí jǔ huǒ zì fén. yí shū fù qí zǐ yuē:" tiān rè, wú qīng bái zhī tǐ, bù kě bǐ yù zhēng, yǒu yán xiāo, jǔ yǐ zì huà, rǔ cáo wú guò bēi tòng yě!" kòu tuì, dé qí shī chí shuǐ zhōng, cháo fú ruò qù, xiǎn yī zú, zhòng kū liàn zhī. yǐ qí xiān yǒu gào bìng dié, dà lì bù yǐ xùn nàn wén, shì mín xián yǐ wéi yuān.
十年,贼陷杭州,玉文将百人扼关,欲乘贼归击其惰,文禄力赞之。於是昌化、临安、新城及本境山氓,咸持梃原受节度,官绅交阻之,事遂寝。玉文恚甚,乞病归,甫束装,闻寇至,叹曰:“临难而去,非夫也!”乃辍行。適援军至,玉文戒以守关毋出,不听,战五昼夜,众寡不敌,弃关走。贼入城,官皆遁,有门下士偕二舆夫、一担者来迎,玉文坚不去,迎者旋散。乃朝服挟刃坐,一贼当先入,格杀之,即举火自焚。遗书付其子曰:“天热,吾清白之体,不可俾郁蒸,有盐硝,举以自化,汝曹毋过悲痛也!”寇退,得其尸池水中,朝服爇去,跣一足,众哭殓之。以其先有告病牒,大吏不以殉难闻,士民咸以为冤。
sūn wén dé, jiā shàn rén. xián fēng shí nián, nián bā suì, zéi xiàn jiā shàn, jiā rén xié chū chéng, yù zéi, xiāng shī, dú zhì cūn shè. bó mù, shí yú zéi rù shě jiù chuī, jiāng xiū yǐ, wén dé qián qǐ pī dú yú mài yào rén hé guì shēng, mì qǐ fǔ zhì zhī. fàn shú, zéi fāng jī, shí zhī, bì jiǔ rén. èr rén wèi shí, dà hài, kǎo lüè wén dé, fèn shēn dà mà, zéi shā zhī.
孙文德,嘉善人。咸丰十年,年八岁,贼陷嘉善,家人携出城,遇贼,相失,独至村舍。薄暮,十馀贼入舍就炊,将休矣,文德潜乞砒毒於卖药人何桂生,密启釜置之。饭熟,贼方饥,食之,毙九人。二人未食,大骇,考掠文德,奋身大骂,贼杀之。
lǐ guì yuán, zì xiáng zhī, yǒng kāng rén. shì mǔ xiào, yǐ qiáng yǒu lì wén. zéi zhì, nián yǐ bā shí, nǎi chū qí dà tiě jiān jī zéi. zéi jù bù gǎn dòng, guì yuán cóng róng dēng lóu. jí qún zéi yōng zhì, guì yuán suì yù hài. yuè rì, qí zi qiú yí hái yǐ chū, zéi yì bù zhī zuì yě. shí qián táng wāng yù zhāng yì wū jīn shì yù cháng xīng fù gòng shēng wáng tài dōng, jūn nián yú bā shí, xiān hòu yù yú nán.
李贵元,字祥枝,永康人。事母孝,以强有力闻。贼至,年已八十,乃出其大铁鐧击贼。贼惧不敢动,贵元从容登楼。及群贼拥至,贵元遂遇害。越日,其子求遗骸以出,贼亦不之罪也。时钱塘汪玉璋、义乌金士玉、长兴副贡生王泰东,均年逾八十,先后预於难。
fù yáng gǔ zhě chén xiǎo fú, bì shān zhōng, cóng zéi zhě shí qí shén bo yě, qiú zhī. guān bīng gōng jí, zéi shì cù, nǎi mìng zhī bo. xiǎo fú yuē:" ruò bèi bì jǐn sǐ, wú yí lèi, hé bo wèi?" zéi nù, wān qí mù, zhé zhī.
富阳瞽者陈小福,避山中,从贼者识其神卜也,囚之。官兵攻急,贼势蹙,乃命之卜。小福曰:“若辈必尽死,无遗类,何卜为?”贼怒,剜其目,磔之。
pí jiàng mǒu, yì qí xìng míng. shí yī nián, wéi jí, mǐn bīng jué liáng, bù yù zhàn, xún fǔ wáng yǒu líng dēng pí qì. jiàng hū shǒu bǎi jīn zhì, kòu shǒu yuē:" xiǎo rén quàn kǔ, xù dé bǎi wǔ shí jīn, jīn liú wǔ shí jīn zì shàn, yú qǐng zhù xiǎng." yǒu líng wèi bǎng shì yuán mén shì quàn. chéng xiàn, jiàng zì jīng sǐ.
皮匠某,逸其姓名。十一年,围急,闽兵绝粮,不欲战,巡抚王有龄登陴泣。匠忽手百金至,叩首曰:“小人劝苦,蓄得百五十金,今留五十金自赡,馀请助饷。”有龄为榜示辕门示劝。城陷,匠自经死。
luó zhèng rén, hú nán chēn zhōu rén. zhū shēng. xián fēng sān nián, tǔ fěi fēng qǐ, sān yuè shí sì rì yè bàn, tū yǒu zéi shù bǎi rén gōng rù chéng, qiāng zhī zhōu hú lǐ zhēn. zhèng rén jí qǐ, chàng bàn tuán liàn, huò zéi èr shí yú rén, shā zhī. yóu shì gè chù xiào fǎ, bù shù rì, zhū fěi xián pū miè, yú dǎng hèn zhèng rén cì gǔ. huì yuè fěi xiàn zhōu chéng, tǔ kòu yǔ hé, zhèng rén fù lǜ tuán yāo jī zhī. zéi xuán shǎng gòu zhèng rén, zhèng rén zǒu bì. jiǔ zhī, wén mǔ bìng, guī, zéi zhēn zhī. yī rì mèi shuǎng, tū yǒu zéi sān rén zhì qí jiā, zhèng rén cù wú suǒ bèi, nǎi lǜ èr zi chūn guān děng yù zhī. é zéi zhòng bēn zhì, zhòng guǎ mò dí, yù hài. èr zi yì shòu zhòng chuāng, yáng sǐ dé miǎn. hòu chūn guān tòng fù, gèng jí tuán, rì yǐ jiǎo fěi wèi shì. wǔ nián, chéng zài xiàn, lǜ tuán fù gōng zhī, měi zhàn fèn bù gù shēn, duō zhǎn guó, wèi xiāng lǐ suǒ yǐ bì.
罗正仁,湖南郴州人。诸生。咸丰三年,土匪蜂起,三月十四日夜半,突有贼数百人攻入城,戕知州胡礼箴。正仁急起,倡办团练,获贼二十馀人,杀之。由是各处效法,不数日,诸匪咸扑灭,馀党恨正仁刺骨。会粤匪陷州城,土寇与合,正仁复率团要击之。贼悬赏购正仁,正仁走避。久之,闻母病,归,贼侦知。一日昧爽,突有贼三人至其家,正仁猝无所备,乃率二子春官等御之。俄贼众奔至,众寡莫敌,遇害。二子亦受重创,佯死得免。后春官痛父,更集团,日以剿匪为事。五年,城再陷,率团复攻之,每战奋不顾身,多斩馘,为乡里所倚庇。
tóng zhōu rén chén qǐ shū, zì tōng fǔ, yòu cóng xiōng qǐ shī jiǎng qiú jīng shì xué, yóu fù gòng shēng hòu xuǎn xùn dǎo. dào guāng shí sān nián, nì yáo zhào jīn lóng pàn, qǐ shū tiáo chén yù yáo cè, zhī zhōu yáo huá zuǒ duō cǎi yòng zhī, zhōu chéng dé wú huàn. jīn tián zéi qǐ, qǐ shū wèi xī yuè yī yú dì, zéi bù néng jiǔ jū, bì cuàn chǔ. cuàn chǔ, zé dà jūn bì è héng zhōu, chēn guì jiāng shǒu shòu huò. suì huà shǒu yù zhī jì, zhōu mù bù néng yòng. nǎi jiū tóng zhì zì jí tuán dīng yú guān yīn zhài dà tóu lǒng, bìng zhù bǎo xiū qiáng wèi jiān bì jì. wú hé, zéi guǒ zhì, wén zhōu jìng yǒu bèi, suì yǐn qù. shí tǔ kòu qiū chàng dào shān luàn, rǎo jí lǘ lǐ, shàng guān xí guān jūn jiǎo zhī, bù huò. qǐ shū mìng cì zǐ shàn chí qī zhāng shù róng yī jì yòu qín zhī, bìng huò zéi qú huáng zhōng fèng, shì píng. xián fēng wǔ nián sì yuè, guǎng dōng zéi hé lù kòu yí zhāng, wǔ yuè, zhōu chéng xiàn. qǐ shū lǜ tuán liàn è běi xiāng, zéi bù gǎn fàn. yǒu dōng xiāng qī dǎng zhāo qǐ shū wèi huà shǒu yù cè, lù shì xiāng xiāng wáng zhēn lǜ shī yóu héng zhōu lái yuán, nǎi mìng shàn chí yíng shī, zì wǎng dōng xiāng, xíng dǐ táng xī, nǐ lián luò yáo lǐng xiāng mín yǐ jù zhī. ér tǔ fěi xián tōng zéi, zhēn qí wǎng, zhōng dào yào jié zhī, suì bèi zhí. qún zéi jiǔ ěr qǐ shū míng, yōng yú zuò, wǎn zhuǎn yòu xiáng, qǐ shū mà bù jué kǒu, dǐ sǐ bù jiàng, zéi suì jì yì qí hé lù zhì, nǎi fù qí shǒu, rì yè huán shǒu zhī. qǐ shū yú bā yuè qī rì jué lì, sǐ zhī.
同州人陈起书,字通甫,幼从兄起诗讲求经世学,由附贡生候选训导。道光十三年,逆瑶赵金龙叛,起书条陈御瑶策,知州姚华佐多采用之,州城得无患。金田贼起,起书谓西粤一隅地,贼不能久居,必窜楚。窜楚,则大军必扼衡州,郴、桂将首受祸。遂画守御之计,州牧不能用。乃纠同志自集团丁於观音寨、大头陇,并筑堡、修墙为坚壁计。无何,贼果至,闻州境有备,遂引去。时土寇邱倡道煽乱,扰及闾里,上官檄官军剿之,不获。起书命次子善墀、戚张树荣依计诱擒之,并获贼渠黄中凤,事平。咸丰五年四月,广东贼何禄寇宜章,五月,州城陷。起书率团练扼北乡,贼不敢犯。有东乡戚党招起书为画守御策,禄適湘乡王珍率师由衡州来援,乃命善墀迎师,自往东乡,行抵塘溪,拟联络瑶岭乡民以拒之。而土匪咸通贼,侦其往,中道要劫之,遂被执。群贼久耳起书名,拥於坐,宛转诱降,起书骂不绝口,抵死不降,贼遂计议俟何禄至,乃缚其手,日夜环守之。起书於八月七日绝粒,死之。
chén jǐng cāng, zì shǎo hǎi, lóng yáng rén. fù yǒng hào, zhí lì cháng yuán zhī xiàn, yǒu shēng yú shí. jǐng cāng yòu níng zhòng, shǒu dào yì, liú xīn jīng shì zhī wù. yǐ xián fēng yuán nián jǔ rén guān nèi gé zhōng shū. yuè luàn zuò, hú běi xún fǔ hú lín yì zhì chǔ jūn bèi zéi, zhēng pì xián jùn, yǐ jǐng cāng zuǒ jūn shì. jī gōng bǎo zhī fǔ, mìng chóu xiǎng yuè fēng. jǐng cāng tī chú sù bì, shì jí ér mín bù rǎo, cháng yuē:" chóu xiǎng bìng mín, yǐ fēi shàn zhèng ruò gèng tān qí lì, shì guān mín jiāo bìng, wú bù wéi yě!" bù shù nián, yǐ qīn lǎo cí guī lǐ, bì hù shān zhōng, shì yǎng zhī yú, yǐ dú shū wéi lè. tóng zhì liù nián, mǐn zhè zǒng dū zuǒ zōng táng diào wǎng fú jiàn, hú nán xún fǔ liú kūn yì qiáng qǐ jǐng cāng, jǐng cāng xián xiè bù fù. bā nián, dīng fù yōu, āi huǐ lú mù, yì yuǎn rén shì.
陈景沧,字少海,龙阳人。父永皓,直隶长垣知县,有声於时。景沧幼凝重,守道义,留心经世之务。以咸丰元年举人官内阁中书。粤乱作,湖北巡抚胡林翼治楚军备贼,徵辟贤俊,以景沧佐军事。积功保知府,命筹饷岳、沣。景沧剔除宿弊,事集而民不扰,尝曰:“筹饷病民,已非善政;若更贪其利,是官民交病,吾不为也!”不数年,以亲老辞归里,闭户山中,侍养之馀,以读书为乐。同治六年,闽浙总督左宗棠调往福建,湖南巡抚刘琨亦强起景沧,景沧咸谢不赴。八年,丁父忧,哀毁庐墓,益远人事。
chū, jūn xìng, mù mín wèi yǒng, yuè jìng jī zéi, hú nán yóu shèng. jì zéi píng, yǒng sàn guī, bù shì shēng yè, xiāng shuài rù gē lǎo huì. gē lǎo huì zhě, qǐ sì chuān, yì xìng xiāng yuē wèi kūn dì, tóng huò fú, jié méng lì huì, qiān lǐ xiāng yìng. qí méng cháng zhī dà zhě, zhé yōng zhòng shù qiān rén, héng xíng jùn yì, lì mò gǎn jí, liáng nuò dàn zhī, zé rù huì qiú bì. rù zhě jì zhòng, shì nǎi yì hòu, liú xíng xiāng chǔ jiān. chū dàn wèi jiān dào, jūn qí cái, jì fén lüè cūn shì, kàng guān bīng, kuī chéng yì. cháng shā héng zhōu zhū shǔ, lǚ pū lǚ chì. shí nián, yì yáng hé chūn tái, lóng yáng liú fèng yí liú jì hàn děng, lǜ huì zhòng wèi luàn, jù xiàn xī ān huà shān zhōng, jù jǐng cāng jiā shí yú lǐ. jǐng cāng wén biàn jí, mì gào xún fǔ, xún fǔ xí yì yáng lóng yáng liǎng xiàn wǎng bǔ, huì zhòng fāng chuán xí zhū zhōu xiàn dǎng rén, yuē tóng shí fā nàn. wèi zhì qī, bǔ zhě shì zhì, suì xiān jǔ shì, fàn yì yáng. tú zhōng zhí jǐng cāng, zhí zhī, jǐng cāng zé yǐ dà yì, shù qí zuì. bèi shù rèn, mà bù jué kǒu, zéi qún zhuó zhī. zhǎng zǐ kè yùn cì zǐ kè quán cóng xíng, yǐ shēn zhàng jǐng cāng, bìng jí yú nán.
初,军兴,募民为勇,越境击贼,湖南尤盛。暨贼平,勇散归,不事生业,相率入哥老会。哥老会者,起四川,异姓相约为昆弟,同祸福,结盟立会,千里相应。其盟长之大者,辄拥众数千人,横行郡邑,吏莫敢诘,良懦惮之,则入会求庇。入者既众,势乃益厚,流行湘、楚间。初但为奸盗,均其财,继焚掠村市,抗官兵,窥城邑。长沙、衡州诸属,屡扑屡炽。十年,益阳何春台,龙阳刘凤仪、刘继汉等,率会众为乱,聚县西安化山中,距景沧家十馀里。景沧闻变急,密告巡抚,巡抚檄益阳、龙阳两县往捕,会众方传檄诸州县党人,约同时发难。未至期,捕者適至,遂先举事,犯益阳。途中值景沧,执之,景沧责以大义,数其罪。被数刃,骂不绝口,贼群斫之。长子克枟、次子克权从行,以身障景沧,并及於难。
jǐng cāng cháng shēn yù lì, xún xún xiào yǒu. yú rén jiāo, nè rán ruò bù chū kǒu, zhì lùn gǔ jīn zhōng xiào jí guó zhèng dé shī, zhé kāng kǎi liú tì, yì xíng yú sè. shì wén, zèng dào yuán, gěi shì zhí.
景沧长身玉立,恂恂孝友。与人交,讷然若不出口,至论古今忠孝及国政得失,辄慷慨流涕,义形於色。事闻,赠道员,给世职。
hé lín, zì yǔ rén, guǎng xī xīng ān rén. shǎo dú shū, yǐ zhū shēng shí lǐn xì. kàng zhì gāo shàng, bù xiè xiè zhì zhāng jù. xìng chén yì, yǒu dǎn lüè. xián fēng sān nián, xīng ān dào wáng gǒu mǎn zhào tíng lán děng zuò luàn, xiàn xiàn chéng, qiú guān lì. lín wén biàn, nì lǎo ruò, zì yǔ zú dì jìn xián jí yì shěng qiú yuán, zhōng dào yù zéi, wèi suǒ jié. lín guǐ cí tuō jìn xián, rù jiàn zéi qiú, zéi sù zhòng lín, yǐ shàng bīn lǐ zhī. lín miù wèi gān yán, yǐn dàn zì ruò. jiǔ hān, yīn shuō zéi qiú yuē:" jūn děng jǔ dà shì, yí xiān shōu rén wàng, jiǎng fāng dì zhū rén, yì zhī háo jùn, yuán jiǎ liáng mǎ lì jiàn wèi jūn bèi zhì zhī, fēi cháng zhī yè kě tú yě!" zéi xǐ, rú yuē. lín suì yǐ fāng dì děng liù rén zhì, liú zéi zhōng, zéi xìn bù yí. lín yīn móu fāng dì jiān zéi dǎng, jiāng chéng jiàn jǔ shì, huì guān jūn jī zéi líng chuān, lǚ shèng, zéi fēn bīng gōng jīn zhōu yì bài, zhòng shāo shāo yǐn sàn. lín dùn guī, xié fāng dì yī yè jí xiāng bīng, jǐn fù běi xiāng zhū zéi. fēn shǒu yào hài, hào zhào lín xiāng tuán zhòng, fēn sān lù gōng chéng. zéi bù wéi bèi, suì fù xīng ān, qín gǒu mǎn děng. guān jūn zhì, xiàn jié, zhǔ bīng zhě rǎng qí gōng, shǎng bù jí lín. yì yǔ fāng dì chàng yán xìng tuán liàn, lì guī yuē, hòu cì gěi, rén lè wèi yòng. zéi dǎng móu zài jǔ, dàn lín bù gǎn fā.
何霖,字雨人,广西兴安人。少读书,以诸生食廪饩。抗志高尚,不屑屑治章句。性沉毅,有胆略。咸丰三年,兴安盗王苟满、赵廷兰等作乱,陷县城,囚官吏。霖闻变,匿老弱,自与族弟进贤急诣省求援,中道遇贼,为所劫。霖诡辞脱进贤,入见贼酋,贼素重霖,以上宾礼之。霖谬为甘言,饮啖自若。酒酣,因说贼酋曰:“君等举大事,宜先收人望,蒋方第诸人,邑之豪俊,原假良马利剑为君辈致之,非常之业可图也!”贼喜,如约。霖遂以方第等六人至,留贼中,贼信不疑。霖阴谋方第间贼党,将乘间举事,会官军击贼灵川,屡胜,贼分兵攻金州亦败,众稍稍引散。霖遁归,偕方第一夜集乡兵,尽缚北乡诸贼。分守要害,号召邻乡团众,分三路攻城。贼不为备,遂复兴安,擒苟满等。官军至,献捷,主兵者攘其功,赏不及霖。益与方第倡言兴团练,立规约,厚佽给,人乐为用。贼党谋再举,惮霖不敢发。
sì nián, gōng chéng zéi xiàn guàn yáng, lín lǜ xīng ān tuán tún biān ài, zéi bù dé chěng. xiāng chí shù yuè, lè píng zéi zì bié dào lái yuán, lín yǔ fāng dì yì zēng dīng zhuàng, yí yíng qián jìn, è qí fēng. shí yī yuè, cì míng tián, zéi yǐ dà duì cóng dà fēng ào chū fàn lín lěi. suǒ bù zhī wǔ bǎi rén, xù diào zhě wèi zhì, lín huī zhòng yíng jī, fèn dòu jìng rì, lì jié zhàn sǐ. fāng dì jì qí xiōng zi èr rén bìng mò yú zhèn. zéi zài rù xīng ān, fén lín lú shè, jǐn shā qí jiā rén, lín fù qiè sūn zǒu lín guì, dé miǎn. shì píng, xīng ān mín sī qí gōng, jiàn cí sì zhī.
四年,恭城贼陷灌阳,霖率兴安团屯边隘,贼不得逞。相持数月,乐平贼自别道来援,霖与方第议增丁壮,移营前进,遏其锋。十一月,次茗田,贼以大队从大风坳出犯霖垒。所部祗五百人,续调者未至,霖麾众迎击,奋斗竟日,力竭战死。方第暨其兄子二人并殁於阵。贼再入兴安,焚霖庐舍,尽杀其家人,霖父挈孙走临桂,得免。事平,兴安民思其功,建祠祀之。
jiǎn è, zì yī shì, guì zhōu zūn yì rén. dào guāng èr shí liù nián jǔ rén. xián fēng sān nián, dà tiāo dé jiào zhí. míng nián, è hái zì jīng, shì tóng zǐ jiào fěi yáng lóng xǐ zuò luàn, cháng qū chū lóu shān guān, bī zūn yì. zhī fǔ zhū yòu céng yāo jī, bài hái. zéi suì yǐ bā yuè shí liù rì wéi chéng, yíng guō wài léi tái shān. shì shí qián zhōng zhì píng jiǔ, mín lǎo sǐ bú jiàn bīng gé, chū zāo kòu luàn, zhòng xiōng xiōng yù kuì. dú è lì yán zéi kě jī, yú shì rén xīn shāo dìng. jiǔ zhī, guān bīng jiàn jí, ér zéi yì rì fù. è yè tí dū zhào wàn chūn bù zhèng shǐ bǐng gāng yú luó láng yàn, chén lì hài, qǐng yóu shí pán è zéi liáng, fǔ qí bèi, zì lǐng bīng liàn sì bǎi rén yíng mǎ jiā hé, fù mù èr bǎi rén yì zhī, lǚ zhàn jiē jié.
蹇谔,字一士,贵州遵义人。道光二十六年举人。咸丰三年,大挑得教职。明年,谔还自京,適桐梓教匪杨龙喜作乱,长驱出娄山关,逼遵义。知府朱右曾要击,败还。贼遂以八月十六日围城,营郭外雷台山。是时黔中治平久,民老死不见兵革,初遭寇乱,众汹汹欲溃。独谔力言贼可击,於是人心稍定。久之,官兵渐集,而贼亦日附。谔谒提督赵万春、布政使炳纲於螺琅堰,陈利害,请由石盘扼贼粮,拊其背,自领兵练四百人营马家河,复募二百人益之,屡战皆捷。
zéi qiú lǐ qī wáng zhě yóu guǎng hàn, yǐ qiān yú rén rù guì yáng dà dào, jù lóng píng shuǐ kǒu sì, è lǜ suǒ bù wéi gōng, jǐn jiān zhī. qī wáng zì fén sǐ, zéi qì duó. shí èr yuè, guān bīng pò dōng lù yīng táo yā, zéi píng xiǎn jù zhàn, bù jí kè, è yǐ bīng cóng zhōng píng liáo qí hòu, dà pò zhī, chéng shèng jìn kè yáng ěr yā. zéi tuì tún jīn qián shān, yǐn qú guàn tián, jì sǐ shǒu. è lìng jiàn zú fù cǎo shè dòng báo ér fén zhī, yú shì guān bīng gōng léi tái yì jí, shǔ bīng yì jìn fù tóng zǐ, lóng xǐ cù, suì fén cháo yè dùn.
贼酋李七王者尤獷悍,以千馀人入贵阳大道,踞龙坪水口寺,谔率所部围攻,尽歼之。七王自焚死,贼气夺。十二月,官兵破东路樱桃丫,贼凭险拒战,不即克,谔以兵从中坪缭其后,大破之,乘胜进克羊耳丫。贼退屯金钱山,引渠灌田,计死守。谔令健卒负草涉冻薄而焚之,於是官兵攻雷台益急,蜀兵亦进复桐梓,龙喜蹙,遂焚巢夜遁。
wǔ nián dōng, lóng xǐ yú dǎng zōu zhǎng bǎo zài pàn, wéi tóng zǐ qī zhòu yè, bìng jù lóu shān guān yǐ è zūn yuán. è fù jí bīng liàn qiān yú míng, gōng duó lóu shān, jiě qí wéi. qī bì miè zéi, lǚ shēn rù zhì sì gāng. sì gāng, zéi cháo suǒ zài, wēi fēng zǎn cì, wǎng wǎng yún wù, bú jiàn tiān rì. è lè bīng zhí shàng, yǐ shēn xiān zhī, cù yù fú, qián fēng wèi suǒ bài, è qīn lǜ zú èr shí rén bó zhàn. zéi zhòng jūn zhì, shǐ shí jiāo xià, è lì jié sǐ zhī. suí háng zhī wáng shì hóng céng míng biāo yì fèn dòu sǐ, shí xián fēng sì nián shí yī yuè shí rì yě. xù dào xián, gěi shì zhí, lì zhuān cí.
五年冬,龙喜馀党邹长保再叛,围桐梓七昼夜,并据娄山关以遏遵援。谔复集兵练千馀名,攻夺娄山,解其围。期必灭贼,屡深入至寺冈。寺冈,贼巢所在,危峰攒刺,往往云雾,不见天日。谔勒兵直上,以身先之,猝遇伏,前锋为所败,谔亲率卒二十人搏战。贼众麕至,矢石交下,谔力竭死之。随行之王世洪、曾名标亦奋斗死,时咸丰四年十一月十日也。恤道衔,给世职,立专祠。
zhào guó shù, guì zhōu guì yáng rén. xián fēng sān nián, qián zhōng tǔ fěi qǐ, guó shù fāng wèi zhū shēng, jū qīng yán. qí dì è dìng fān guǎng shùn zhī chōng, wèi guì yáng píng bì. nǎi sàn jiā cái, chàng tuán liàn, chéng qīng yán zì shǒu, suí guān jūn sì chū jiǎo zéi. shí nián, yuè qiú shí dá kāi cuàn guì zhōu, xiàn guǎng shùn, wéi dìng fān, zhòng hào èr shí wàn, guì zhōu dà zhèn. guó shù chàng yǒng gǎn jiù dìng fān, mín zhuàng cóng zhě shù bǎi rén. lì zhàn chéng xià jìng rì, zéi duàn qí guī lù, sǐ wáng lüè jǐn. guó shù pǐ mǎ tū wéi hái qīng yán, dēng pí jiān shǒu, zéi yì què tuì. huì zéi yǐ guǎng shùn zhī zhòng yì dìng fān zhī wéi, dào chū qīng yán, xié jiàng, bù kě. wéi sān rì, yǐn qù.
赵国澍,贵州贵阳人。咸丰三年,黔中土匪起,国澍方为诸生,居青岩。其地扼定番、广顺之冲,为贵阳屏蔽。乃散家财,倡团练,城青岩自守,随官军四出剿贼。十年,粤酋石达开窜贵州,陷广顺,围定番,众号二十万,贵州大震。国澍倡勇敢、救定番,民壮从者数百人。力战城下竟日,贼断其归路,死亡略尽。国澍匹马突围还青岩,登陴坚守,贼亦卻退。会贼以广顺之众益定番之围,道出青岩,胁降,不可。围三日,引去。
qī yuè, dìng fān xiàn, bìng lì gōng qīng yán, guó shù suí jī yīng yù, zéi gōng liù yuè, zhōng bù néng xià. cì zéi shāo xiè, qǐ yuán tí dū tián xìng shù, xìng shù qiǎn zhí qí lín lái, dà wéi mín rǎo, guó shù zhǎn qí lín yǐ xùn. xìng shù qīn fù zhī, qián fēng shī lì, zé zhàn yì jí. guó shù cè zéi shí jiāng jǐn, qǐng liǎn jūn jiān lěi zhàng shěng chéng, xí qīng zhèn ān píng dà dìng qīng yě yǐ dài. dài tǔ fěi chén wén lǐ děng sǐ, mì qiǎn rù zéi zòng huǒ, nèi wài jiā jī, huǐ zéi yíng èr, zéi měi yè zì jīng. guó shù yǐ jì jiān qí hàn qiú, shǐ xiāng tú, suì dà hòng, yīn yǔ xìng shù hé bīng chéng zhī, zéi bēng kuì. zhuī bēn zhì ān píng, fù dà pò zhī, dìng guǎng zhū chéng jiē fù. xiān shì guó shù jiǎo píng dìng guǎng tǔ fěi gé lǎo yán yáng lóng xǐ jí píng fá bǎi jīn píng yuè wèng ān zhū zéi, shōu fù xiū wén děng chéng, lèi zhuó zhì hòu xuǎn tóng zhī zhí lì zhōu zhī zhōu, shǎng huā líng. zhì shì xìng shù shàng qí gōng, yán:" guó shù huǐ jiā zhù chéng liàn tuán dāng jù kòu, shòu gōng bàn zǎi, zú chuàng zéi, quán shěng huì, fēi yōu jiǎng bù zú yǐ quàn shì mín." mìng yǐ dào yuán jí xuǎn, bìng zǒng bàn guì zhōu tuán liàn shì wù.
七月,定番陷,并力攻青岩,国澍随机应御,贼攻六月,终不能下。伺贼稍懈,乞援提督田兴恕,兴恕遣侄麒麟来,大为民扰,国澍斩麒麟以徇。兴恕亲赴之,前锋失利,责战益急。国澍策贼食将尽,请敛军坚垒障省城,檄清镇、安平、大定清野以待。贷土匪陈文礼等死,密遣入贼纵火,内外夹击,毁贼营二,贼每夜自惊。国澍以计间其悍酋,使相屠,遂大閧,因与兴恕合兵乘之,贼崩溃。追奔至安平,复大破之,定、广诸城皆复。先是国澍剿平定、广土匪葛老岩、杨龙喜及平伐、摆金、平越、瓮安诸贼,收复修文等城,累擢至候选同知、直隶州知州,赏花翎。至是兴恕上其功,言:“国澍毁家、筑城、练团、当巨寇,受攻半载,卒创贼,全省会,非优奖不足以劝士民。”命以道员即选,并总办贵州团练事务。
shí yī nián jiǔ yuè, ān shùn zhòng miáo fěi jǐng, guó shù lǜ qián yǒng qī bǎi, huì zǒng bīng luó xiào lián jiǎo zhī. shí yuè, zhì ān shùn, zhòng miáo màn yán zhèn yǒng èr zhōu, fù xiǎn lěi nián. qí lǎo cháo yuē yǎng mǎ sāi wū shù lǒng mì fēng tún měng dǒng shān, xiào lián zhí dǎo wū shù lǒng, guó shù diào tuán liàn fēn sāi yào ài, duàn zéi yuán. yǎng mǎ sāi zéi jù, fù qiú xiàn dì jiàng, guó shù chéng shèng gōng mì fēng tún. shí yī yuè, pò shuǐ xī zhuāng ā dǎ dòng tún, zéi zhà qǐ fǔ, guó shù yáng nà zhī, shǐ bīng mào zéi yī zhuāng, yè rù mì fēng tún, suì kè qí cháo. qún zéi yǐ jū měng dǒng, fù huì zhū jūn wéi ér jiān zhī.
十一年九月,安顺仲苗匪警,国澍率黔勇七百,会总兵罗孝连剿之。十月,至安顺,仲苗蔓延镇、永二州,负险累年。其老巢曰养马塞、乌束陇、蜜蜂屯、猛董山,孝连直捣乌束陇,国澍调团练分塞要隘,断贼援。养马塞贼惧,缚酋献地降,国澍乘胜攻蜜蜂屯。十一月,破水西庄阿打洞屯,贼诈乞抚,国澍佯纳之,使兵冒贼衣装,夜入蜜蜂屯,遂克其巢。群贼蚁居猛董,复会诸军围而歼之。
tóng zhì yuán nián zhēng yuè, shí tou zhài děng ài yǐ cì dàng píng, ān shùn sù qīng, jiā àn chá shǐ xián. huì yáng yán bǎo bīng kuì, shàng dà píng miáo yí gàng fěi zhǒng bài bīng dù qīng shuǐ jiāng, guó shù wén jǐng chí fù láng dài, jī miáo fěi pò zhī. lián zhàn jiē jié, jìn jiǎo shuǐ chéng. zéi sàn jù dòng sāi, dì jiē xiǎn ào, guó shù fēn bīng diāo jiǎo, zì xià jīng dōng, pò dòng sāi bǎi yú.
同治元年正月,石头寨等隘以次荡平,安顺肃清,加按察使衔。会杨岩保兵溃,上大坪苗夷槓匪踵败兵渡清水江,国澍闻警驰赴郎岱,击苗匪破之。连战皆捷,进剿水城。贼散踞洞塞,地皆险奥,国澍分兵雕剿,自夏经冬,破洞塞百馀。
zéi zǒu dù jiāng, suì yán jiāng shè shǒu, nǎi hái shěng, qǐng zēng bīng xié xiǎng, yǐ bèi shēn rù miáo jiāng. ér yù shǐ huá zhù sān hú nán xún fǔ máo hóng bīn hé tián xìng shù kē liǎn, bìng jí guó shù cán kè zhuàng. guì fǔ hán chāo wèi fù zòu, biàn shén xī, shì nǎi qǐn. huì kāi zhōu zhī zhōu dài lù zhī shā tiān zhǔ jiào shì, fǎ shǐ sù yú cháo, fù lián guó shù. gài xìng shù cháng yù zhú jiào mín, ér guó shù zuǒ yòu suì bèi guó shù yǒu huǐ jiào táng shā jiào mín shì. liǎng guǎng zǒng dū láo chóng guāng yǔ fǎ shǐ yì, lìng guó shù cháng jīn hòu zàng, shì yǐ píng yǐ kāi zhōu àn qǐ, bìng fā qián shì, fǎ shǐ sù bù yǐ, cháo tíng mìng jiāng jūn chóng shí děng shì qí yù. èr nián sān yuè, chǐ guó shù zhí, suì chè tuán liàn jú, miáo shì yì jí.
贼走渡江,遂沿江设守,乃还省,请增兵协饷,以备深入苗疆。而御史华祝三、湖南巡抚毛鸿宾劾田兴恕苛敛,并及国澍残刻状。贵抚韩超为覆奏,辨甚晰,事乃寝。会开州知州戴鹿芝杀天主教士,法使愬於朝,复连国澍。盖兴恕尝欲逐教民,而国澍左右遂背国澍有毁教堂、杀教民事。两广总督劳崇光与法使议,令国澍偿金厚葬,事已平矣;开州案起,并发前事,法使愬不已,朝廷命将军崇实等视其狱。二年三月,褫国澍职,遂撤团练局,苗事益急。
sì yuè, dà lì xí guó shù dū liàn yǒng dù pào jiāng hé. shí yán jiāng zhū jūn jī kuì, zéi zài nèi fàn, cuàn guāng shā, shì zhāng shén. guó shù jiān chéng jìn, cì bǎi yí, zéi zhòng bīng guǎ, suì bèi wéi. shí jǐn yuán jué, lì zhàn, sǐ shāng guò bàn. qīn jūn shù shí rén, yōng guó shù kuì wéi chū zǒu, zhì xú jiā yàn, zéi dà zhì, fèn dòu sǐ zhī. xún fǔ zhāng liàng jī yǐ wén, zèng tài cháng sì qīng, shǎng qí dū wèi shì zhí. zi sì, cì yǐ jiǒng, guāng xù shí èr nián jìn shì dì yī, hàn lín yuàn xiū zhuàn.
四月,大吏檄国澍督练勇渡泡江河。时沿江诸军饥溃,贼再内犯,窜光沙,势张甚。国澍兼程进,次百宜,贼众兵寡,遂被围。食尽援绝,力战,死伤过半。亲军数十人,拥国澍溃围出走,至徐家堰,贼大至,奋斗死之。巡抚张亮基以闻,赠太常寺卿,赏骑都尉世职。子四,次以炯,光绪十二年进士第一,翰林院修撰。
sòng huá sōng, sì chuān gōng jié zhōu rén. xián fēng jiǔ nián, diān fěi cuàn sì chuān, huá sōng zì bèi jūn xǔ, yǐ wǔ jiàn shēng chàng bàn tuán liàn, bǎo wèi xiāng lǐ. shí nián, chuān fěi lán dà shùn wéi zhōu chéng, huá sōng lǜ tuán yǒng dà pò yú wǔ dào bēi, wéi jiě. sì fáng dǔ jiā mén guān qīng cǎo pō dà jìn bù děng chù, fán zì zéi yíng táo chū nàn mín, zī qiǎn wú suàn. lán nì pū pú jiāng, huá sōng dū tuán yíng jī, lǚ shèng zhī, zéi cuàn qù. shí yī nián, lán nì yóu xīn jīn huí cuàn, huá sōng yù zhī wén huà shān nán hé àn, zéi bù dé hái, zhé rù méi zhōu. jì ér lán nì bié gǔ fù cuàn pú jiāng, jù qīng shuǐ xī, huá sōng lǜ tuán jìn jiǎo, duō zhǎn huò. zú yīn zhòng guǎ bù dí, mò yú zhèn.
宋华嵩,四川工卩州人。咸丰九年,滇匪窜四川,华嵩自备军糈,以武监生倡办团练,保卫乡里。十年,川匪蓝大顺围州城,华嵩率团勇大破於五道碑,围解。嗣防堵夹门关、青草坡、大进埠等处,凡自贼营逃出难民,资遣无算。蓝逆扑蒲江,华嵩督团迎击,屡胜之,贼窜去。十一年,蓝逆由新津回窜,华嵩御之文华山南河岸,贼不得还,折入眉州。既而蓝逆别股复窜蒲江,踞青水溪,华嵩率团进剿,多斩获。卒因众寡不敌,殁於阵。
huá sōng tuán liàn shù nián, juān yín mǐ shù shèn jù, qīng cái hào yì, néng dé rén xīn, gù suǒ bù liàn yǒng rú wáng dé míng wáng fù jǔ wáng fù yì yáng zhèn chuān děng, xián xiào sǐ bù gù. tóng zhì yuán nián, zǒng dū luò bǐng zhāng shàng huá sōng sǐ zhuàng, xù rú lì, yú běn jí jiàn zhuān cí.
华嵩团练数年,捐银米数甚钜,轻财好义,能得人心,故所部练勇如王德明、王富举、王富义、杨镇川等,咸效死不顾。同治元年,总督骆秉章上华嵩死状,恤如例,於本籍建专祠。
bó xī ěr, hā mì huí wáng yě, qí shòu fēng shǐ zǔ yuē é bèi dōu lā, wèi wù ér zhǒng rén. kāng xī zhōng, xiàn yù mén guā zhōu dì, lì wèi yī děng zā sà kè. zài chuán yuē é mǐn, jìn fēng bèi zǐ. chuán yù sù bo, jìn fēng bèi lè, jiā jùn wáng xián. sān chuán zhì bó xī ěr, yú dào guāng shí èr nián jìn fēng jùn wáng. tóng zhì sān nián, yǐ zhù kāi qú gōng, jiā qīn wáng xián, shǔ lǐ hā mì bāng bàn dà chén. huì nán běi lù gè chéng pàn huí shān biàn, bā yuè èr shí jiǔ rì, hā mì hàn zhuāng huí fěi mǎ zhào qiáng mǎ huán děng fén lüè fù chéng cūn zhuāng, bó xī ěr jí bàn shì dà chén wén qí lǜ huí dīng chū zhàn, zhǎn zhào qiáng huán, yú dǎng kuì, xù gōng shǎng yòng huáng jiāng.
伯锡尔,哈密回王也,其受封始祖曰额贝都拉,畏兀儿种人。康熙中,献玉门、瓜州地,立为一等紥萨克。再传曰额敏,晋封贝子。传玉素卜,晋封贝勒,加郡王衔。三传至伯锡尔,於道光十二年进封郡王。同治三年,以助开渠功,加亲王衔,署理哈密帮办大臣。会南、北路各城叛回煽变,八月二十九日,哈密汉装回匪马兆强、马环等焚掠附城村庄,伯锡尔及办事大臣文祺率回丁出战,斩兆强、环,馀党溃,叙功赏用黄缰。
jiǔ yuè chū èr rì, tú gǔ lǐ kè huí fěi mǎ tiān cái qiāng shuì jú lì yì jí hàn mín qī shí yú jiā, nán gōng qìn chéng, bó xī ěr lìng zhāng jīng bā hǎi shǒu bèi zhào yīng jié zhuī bǔ, zhì běi shān bǎn fáng gōu, zhǎn tiān cái. sì nián èr yuè, huàn lǒng yòu dào gěng, zòu chēng yóu sù zhōu dōng lì méng gǔ mò nán dì, zhì shān xī guī huà chéng, wǎng huán kě bǎi rì, qǐng yóu cǐ zhuǎn xiǎng. rán tái zhàn jiù zài mò běi méng gǔ, lì pí bù néng zēng shè, shí hā mì xié biāo bīng jǐn wǔ bǎi yú rén, ān xī xié yuán bīng èr bǎi rén, bù zú fēn shǒu. chán huí jí hàn mín suī zhòng, wèi xí zhàn zhèn, tǔ lǔ fān pàn huí pín lái yòu, rén qíng shān dòng. wǔ yuè, huí fěi hēi lǎo wa chán fěi sū bù gé děng fǎn, bàn shì dà chén zhá kè dāng ā zhòng dàn sǐ, zéi huǐ hàn chéng, rù huí chéng, yōu bó xī ěr.
九月初二日,图古里克回匪马添才戕税局吏役及汉民七十馀家,南攻沁城,伯锡尔令章京巴海、守备赵英杰追捕,至北山板房沟,斩添才。四年二月,患陇右道梗,奏称由肃州东历蒙古漠南地,至山西归化城,往还可百日,请由此转饷。然台站旧在漠北蒙古,力疲不能增设,时哈密协标兵仅五百馀人,安西协援兵二百人,不足分守。缠回及汉民虽众,未习战阵,吐鲁番叛回频来诱,人情煽动。五月,回匪黑老哇、缠匪苏布格等反,办事大臣札克当阿中弹死,贼毁汉城,入回城,幽伯锡尔。
wǔ nián liù yuè, bā lǐ kūn zǒng bīng hé guǎn lìng yóu jī líng xiáng qū jiù, gōng bá huí chéng, zéi dùn tǔ lǔ fān, bó xī ěr zòu liú líng xiáng wèi fù jiāng. xuán yǐ pàn dǎng màn yán, zòu yóu wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn xí zhào míng ān jùn wáng méng bīng, hé bā lǐ kūn hā mì zhū bīng, gòng gōng tǔ lǔ fān. yòu shù qiǎn shǐ zhì sù zhōu, qǐng tí dū chéng lù chū sài, jiē bù guǒ.
五年六月,巴里坤总兵何琯令游击凌祥趋救,攻拔回城,贼遁吐鲁番,伯锡尔奏留凌祥为副将。旋以叛党蔓延,奏由乌里雅苏台将军檄召明安郡王蒙兵,合巴里坤、哈密诸兵,共攻吐鲁番。又数遣使至肃州,请提督成禄出塞,皆不果。
shí yī yuè, sū bù gé lǜ nán běi gè chéng pàn huí wǔ qiān rén fù lái qīn, líng xiáng yǐ mín yǒng sān qiān bó kè xià sī lēi yǐ chán huí wǔ qiān rén chū yù, fù mò yú liǔ shù quán, líng xiáng dùn. huò wèi bó xī ěr:" hé xíng hū?" bó xī ěr tàn yuē:" wú shì shòu tiān zǐ ēn, bèi fān yú cǐ, lín nàn hé kě gǒu miǎn?" shōu cán zú èr qiān, fù zhàn yú tóu bǎo, yòu dà bài, bèi zhí. míng nián zhēng yuè, mà zéi sǐ, zhào zèng qīn wáng.
十一月,苏布格率南北各城叛回五千人复来侵,凌祥以民勇三千、伯克夏斯勒以缠回五千人出御,覆没於柳树泉,凌祥遁。或谓伯锡尔:“盍行乎?”伯锡尔叹曰:“吾世受天子恩,备藩於此,临难何可苟免?”收残卒二千,复战於头堡,又大败,被执。明年正月,骂贼死,诏赠亲王。