rú lín èr
儒林二
gù yán wǔ zhāng ěr qí mǎ sù wàn sī dà xiōng sī xuǎn zi jīng zhí yán hú wèi zi yàn shēng yè pèi sūn máo qí líng lù bāng liè yán ruò qú lǐ kǎi wú yù jìn huì zhōu tì zi shì qí sūn dòng yú xiāo kè chén hòu yào zāng lín xuán sūn yōng lǐ táng rèn qǐ yùn quán zǔ wàng jiǎng xué yōng dǒng bǐng chún shěn tóng cài dé jìn shèng shì zuǒ jiāng yǒng chéng yáo tián chǔ yín liàng lú wén chāo gù guǎng qí qián dà xīn zú zi táng diàn wáng míng shèng jīn yuē zhuī wú líng yún dài zhèn jīn bǎng duàn yù cái niǔ shù yù xú chéng qìng sūn zhì zǔ dí hào liáng yù shéng lǚ shéng wāng jiā xǐ liú tái gǒng zhū bīn kǒng guǎng sēn shào jìn hán zhōu yǒng nián wáng niàn sūn zi yǐn zhī lǐ dūn jiǎ tián zǔ sòng mián chū wāng zhōng jiāng dé liàng xú fù wāng guāng xī wǔ yì zhuāng shù zǔ zhuāng shòu jiǎ zhuāng yǒu kě qī xué biāo jiāng yǒu gào chén xī jìn lǐ chéng dīng jié zhōu chūn sūn xīng yǎn bì hēng lǐ yí dé wáng pìn zhēn líng tíng kān hóng bǎng wāng lóng guì fù xǔ hàn jiāng shēng sūn yuán qián dà zhāo zi dōng yuán yì dòng zhū jùn shēng
顧炎武 張爾岐馬驌 萬斯大兄斯選 子經 侄言 胡渭子彥升葉佩蓀 毛奇齡陸邦烈 閻若璩李鎧 吳玉搢 惠周惕子士奇 孫棟 余蕭客 陳厚耀 臧琳玄孫庸 禮堂 任啟運 全祖望蔣學鏞 董秉純 沈彤蔡德晉 盛世佐 江永程瑤田 褚寅亮 盧文弨顧廣圻 錢大昕族子塘 坫 王鳴盛金曰追 吳凌雲 戴震金榜 段玉裁鈕樹玉 徐承慶 孫志祖翟灝 梁玉繩 履繩 汪家禧 劉台拱朱彬 孔廣森 邵晉涵周永年 王念孫子引之 李惇 賈田祖 宋綿初 汪中江德量 徐復 汪光爔 武億 莊述祖莊綬甲 莊有可戚學標江有誥 陳熙晉 李誠 丁傑 周春 孫星衍畢亨 李貽德王聘珍 凌廷堪洪榜 汪龍 桂馥許瀚 江聲孫沅 錢大昭子東垣 繹 侗 朱駿聲
gù yán wǔ, zì níng rén, yuán míng jiàng, kūn shān rén. míng zhū shēng. shēng ér shuāng tóng, zhōng bái biān hēi. dú shū mù shí háng xià. jiàn míng jì duō gù, jiǎng qiú jīng shì zhī xué. míng nán dōu wáng, fèng sì mǔ wáng shì bì bīng cháng shú. kūn shān lìng yáng yǒng yán qǐ yì shī, yán wǔ jí guī zhuāng cóng zhī. lǔ wáng shòu wèi bīng bù sī wù, shì bù kè, xìng ér dé tuō, mǔ suì bù shí zú, jiè yán wǔ fú shì èr xìng. táng wáng yǐ bīng bù zhí fāng láng zhào, mǔ sàng wèi fù, suì qù jiā bù fǎn. yán wǔ zì fù yòng shì zhī lüè, bù dé yī suì, suǒ zhì zhé xiǎo shì zhī. kěn tián yú shān dōng zhǎng bái shān xià, xù mù yú shān xī yàn mén zhī běi wǔ tái zhī dōng, lèi zhì qiān jīn. biàn lì guān sāi, sì yè xiào líng, liù yè sī líng, shǐ bǔ jū shǎn zhī huá yīn. wèi qín rén mù jīng xué, zhòng chù shì, chí qīng yì, shí tā bāng suǒ shǎo ér huá yīn wǎn gǔ guān hé zhī kǒu, suī zú bù chū hù, yì néng jiàn tiān xià zhī rén wén tiān xià zhī shì. yī dàn yǒu jǐng, rù shān shǒu xiǎn, bù guò shí lǐ zhī yáo ruò yǒu zhì sì fāng, zé yī chū guān mén, yì yǒu jiàn líng zhī biàn. nǎi dìng jū yān.
顧炎武,字寧人,原名絳,崑山人。明諸生。生而雙瞳,中白邊黑。讀書目十行下。見明季多故,講求經世之學。明南都亡,奉嗣母王氏避兵常熟。崑山令楊永言起義師,炎武及歸莊從之。魯王授為兵部司務,事不克,幸而得脫,母遂不食卒,誡炎武弗事二姓。唐王以兵部職方郎召,母喪未赴,遂去家不返。炎武自負用世之略,不得一遂,所至輒小試之。墾田於山東長白山下,畜牧於山西雁門之北、五台之東,累致千金。遍歷關塞,四謁孝陵,六謁思陵,始卜居陝之華陰。謂「秦人慕經學,重處士,持清議,實他邦所少;而華陰綰轂關河之口,雖足不出戶,亦能見天下之人、聞天下之事。一旦有警,入山守險,不過十里之遙;若有志四方,則一出關門,亦有建瓴之便」。乃定居焉。
shēng píng jīng lì jué rén, zì shǎo zhì lǎo, wú yī kè lí shū. suǒ zhì zhī dì, yǐ èr luó èr mǎ zài shū, guò biān sāi tíng zhàng, hū lǎo bīng zú xún qū zhé, yǒu yǔ píng rì suǒ wén bù hé, jí fā shū duì kān huò píng yuán dà yě, zé yú ān shàng mò sòng zhū jīng zhù shū. cháng yǔ yǒu rén lùn xué yún: bǎi yú nián lái zhī wèi xué zhě, wǎng wǎng yán xīn yán xìng, ér máng rán bù dé qí jiě yě. mìng yǔ rén, fū zǐ suǒ hǎn yán xìng yǔ tiān dào, zi gòng suǒ wèi dé wén. xìng mìng zhī lǐ, zhe zhī yì chuán, wèi cháng shù yǐ yǔ rén. qí dá wèn shì, zé yuē xíng jǐ yǒu chǐ, qí wèi xué, zé yuē hào gǔ mǐn qiú. qí gào āi gōng míng shàn zhī gōng, xiān zhī yǐ bó xué. yán zi jǐ yú shèng rén, yóu yuē bó wǒ yǐ wén. zì zēng zǐ ér xià, dǔ shí wú rú zi xià, yán rén, zé yuē bó xué ér dǔ zhì qiè wèn ér jìn sī. jīn zhī jūn zǐ zé bù rán, jù bīn kè mén rén shù shí bǎi rén, yǔ zhī yán xīn yán xìng shě duō xué ér shí yǐ qiú yī guàn zhī fāng, zhì sì hǎi zhī kùn qióng bù yán, ér jiǎng wēi wēi jīng yī shì bì qí dào gāo yú fū zǐ, ér qí dì zǐ zhī xián yú zi gòng yě. mèng zǐ yī shū, yán xīn yán xìng yì zhūn zhūn yǐ, nǎi zhì wàn zhāng gōng sūn chǒu chén dài chén zhēn zhōu xiāo péng gèng zhī suǒ wèn, yǔ mèng zǐ zhī suǒ dá, cháng zài hu chū chù qù jiù cí shòu qǔ yǔ zhī jiān. shì gù xìng yě mìng yě tiān yě, fū zǐ zhī suǒ hǎn yán, ér jīn zhī jūn zǐ zhī suǒ héng yán yě. chū chù qù jiù cí shòu qǔ yǔ zhī biàn, kǒng zǐ mèng zǐ zhī suǒ héng yán, ér jīn zhī jūn zǐ zhī suǒ hǎn yán yě. yú suǒ wèi shèng rén zhī dào zhě rú zhī hé? yuē bó xué yú wén, xíng jǐ yǒu chǐ. zì yī shēn yǐ zhì yú tiān xià guó jiā, jiē xué zhī shì yě. zì zi chén dì yǒu yǐ zhì chū rù wǎng lái cí shòu qǔ yǔ zhī jiān, jiē yǒu chǐ zhī shì yě. shì ér bù xiān yán chǐ, zé wèi wú běn zhī rén fēi hào gǔ duō wén, zé wèi kōng xū zhī xué. yǐ wú běn zhī rén, ér jiǎng kōng xū zhī xué, wú jiàn qí rì cóng shì yú shèng rén, ér qù zhī mí yuǎn yě.
生平精力絕人,自少至老,無一刻離書。所至之地,以二騾二馬載書,過邊塞亭障,呼老兵卒詢曲折,有與平日所聞不合,即發書對勘;或平原大野,則於鞍上默誦諸經註疏。嘗與友人論學云:「百餘年來之為學者,往往言心言性,而茫然不得其解也。命與仁,夫子所罕言;性與天道,子貢所未得聞。性命之理,著之易傳,未嘗數以語人。其答問士,則曰『行己有恥』,其為學,則曰『好古敏求』。其告哀公明善之功,先之以博學。顏子幾於聖人,猶曰『博我以文』。自曾子而下,篤實無如子夏,言仁,則曰『博學而篤志、切問而近思』。今之君子則不然,聚賓客門人數十百人,與之言心言性;舍多學而識以求一貫之方,置四海之困窮不言,而講危微精一;是必其道高於夫子,而其弟子之賢於子貢也。孟子一書,言心言性亦諄諄矣,乃至萬章、公孫丑、陳代、陳臻、周霄、彭更之所問,與孟子之所答,常在乎出處去就辭受取與之間。是故性也、命也、天也,夫子之所罕言,而今之君子之所恆言也。出處去就辭受取與之辨,孔子、孟子之所恆言,而今之君子之所罕言也。愚所謂聖人之道者如之何?曰『博學於文,行己有恥』。自一身以至於天下國家,皆學之事也。自子臣弟友以至出入往來辭受取與之間,皆有恥之事也。士而不先言恥,則為無本之人;非好古多聞,則為空虛之學。以無本之人,而講空虛之學,吾見其日從事於聖人,而去之彌遠也。」
yán wǔ zhī xué, dà dǐ zhǔ yú liǎn huá jiù shí. fán guó jiā diǎn zhì jùn yì zhǎng gù tiān wén yí xiàng hé cáo bīng nóng zhī shǔ, mò bù qióng yuán jiū wěi, kǎo zhèng dé shī, zhuàn tiān xià jùn guó lì bìng shū bǎi èr shí juǎn bié yǒu zhào yù zhì yī biān, zé kǎo suǒ zhī yú, hé tú jīng ér chéng zhě. jīng yùn xué, zhuàn yīn lùn sān juǎn. yán gǔ yùn zhě, zì míng chén dì, suī chuàng pì zhēn wú, yóu wèi suì mì. yán wǔ nǎi tuī xún jīng chuán, tàn tǎo běn yuán. yòu shī běn yīn shí juǎn, qí shū zhǔ chén dì shī wú xié yùn zhī shuō, bù yǔ wú yù běn yīn zhēng, yì bù yòng yù zhī lì, dàn jí běn jīng zhī yùn hù kǎo, qiě zhèng yǐ tā shū, míng gǔ yīn yuán zuò shì dú, fēi yóu qiān jiù, gù yuē běn yīn. yòu yì yīn sān juǎn, jí zhōu yì yǐ qiú gǔ yīn, kǎo zhèng jīng què. yòu táng yùn zhèng èr shí juǎn, gǔ yīn biǎo èr juǎn, yùn bǔ zhèng yī juàn, jiē néng zhuī fù sān dài yǐ lái zhī yīn, fēn bù zhèng zhì ér zhī qí biàn. yòu zhuàn jīn shí wén zì jì qiú gǔ lù, yǔ jīng shǐ xiāng zhèng. ér rì zhī lù sān shí juǎn, yóu wèi jīng yì zhī shū, gài jī sān shí yú nián ér hòu chéng. qí lùn zhì zōng hé míng shí, yú lǐ jiào yóu jīng jīng. wèi fēng sú shuāi, lián chǐ zhī fáng kuì, yóu wú lǐ yǐ quán zhī, cháng yù yǐ gǔ zhì lǜ tiān xià. yán wǔ yòu yǐ dù yù zuǒ chuán jí jiě shí yǒu què shī, zuò dù jiě bǔ zhèng sān juǎn. qí tā zhù zuò, yǒu èr shí yī shǐ nián biǎo lì dài dì wáng zhái jīng jì yíng píng èr zhōu dì míng jì chāng píng shān shuǐ jì shān dōng kǎo gǔ lù jīng dōng kǎo gǔ lù jué gū gū zhōng suí bǐ tíng lín wén jí shī jí děng shū, bìng yǒu bǔ yú xué shù shì dào. qīng chū chēng xué yǒu gēn dǐ zhě, yǐ yán wǔ wèi zuì, xué zhě chēng wèi tíng lín xiān shēng.
炎武之學,大抵主於斂華就實。凡國家典制、郡邑掌故、天文儀象、河漕兵農之屬,莫不窮原究委,考正得失,撰天下郡國利病書百二十卷;別有肇域志一編,則考索之餘,合圖經而成者。精韻學,撰音論三卷。言古韻者,自明陳第,雖創辟榛蕪,猶未邃密。炎武乃推尋經傳,探討本原。又詩本音十卷,其書主陳第詩無協韻之說,不與吳棫本音爭,亦不用棫之例,但即本經之韻互考,且證以他書,明古音原作是讀,非由遷就,故曰本音。又易音三卷,即周易以求古音,考證精確。又唐韻正二十卷,古音表二卷,韻補正一卷,皆能追復三代以來之音,分部正帙而知其變。又撰金石文字記、求古錄,與經史相證。而日知錄三十卷,尤為精詣之書,蓋積三十餘年而後成。其論治綜覈名實,於禮教尤兢兢。謂風俗衰,廉恥之防潰,由無禮以權之,常欲以古制率天下。炎武又以杜預左傳集解時有闕失,作杜解補正三卷。其他著作,有二十一史年表、歷代帝王宅京記、營平二州地名記、昌平山水記、山東考古錄、京東考古錄、譎觚、菰中隨筆、亭林文集、詩集等書,並有補於學術世道。清初稱學有根柢者,以炎武為最,學者稱為亭林先生。
yòu guǎng jiāo xián háo zhǎng zhě, xū huái shāng què, bù zì mǎn jiǎ. zuò guǎng shī piān yún: xué jiū tiān rén, què hū bù bá, wú bù rú wáng yín xù dú shū wèi jǐ, tàn zé dòng wēi, wú bù rú yáng xuě chén dú jīng sān lǐ, zhuō rán jīng shī, wú bù rú zhāng jì ruò xiāo rán wù wài, zì dé tiān jī, wú bù rú fù qīng zhǔ jiān kǔ lì xué, wú shī ér chéng, wú bù rú lǐ zhōng fú xiǎn zǔ bèi cháng, yǔ shí qū shēn, wú bù rú lù ān qīng bó B wén W qiáng Q jì, qún shū zhī fǔ, wú bù rú wú zhì yī wén zhāng ěr yǎ, zhái xīn hé hòu, wú bù rú zhū xī chàng hǎo xué bù juàn, dǔ yú péng yǒu, wú bù rú wáng shān shǐ jīng xīn liù shū, xìn ér hào gǔ, wú bù rú zhāng lì chén. zhì yú dá ér zài wèi, qí kě chēng shù zhě, yì duō yǒu zhī, rán fēi bù yī zhī suǒ de yì yě.
又廣交賢豪長者,虛懷商榷,不自滿假。作廣師篇云:「學究天人,確乎不拔,吾不如王寅旭;讀書為己,探賾洞微,吾不如楊雪臣;獨精三禮,卓然經師,吾不如張稷若;蕭然物外,自得天機,吾不如傅青主;堅苦力學,無師而成,吾不如李中孚;險阻備嘗,與時屈伸,吾不如路安卿;博B聞W強Q記,群書之府,吾不如吳志伊;文章爾雅,宅心和厚,吾不如朱錫鬯;好學不倦,篤於朋友,吾不如王山史;精心六書,信而好古,吾不如張力臣。至於達而在位,其可稱述者,亦多有之,然非布衣之所得議也。」
kāng xī shí qī nián, zhào jǔ bó xué hóng rú kē, yòu xiū míng shǐ, dà chén zhēng jiàn zhī, yǐ sǐ zì shì. èr shí yī nián, zú, nián qī shí. wú zi, wú jiāng pān lěi xù qí yí shū xíng shì. xuān tǒng yuán nián, cóng sì wén miào.
康熙十七年,詔舉博學鴻儒科,又修明史,大臣爭薦之,以死自誓。二十一年,卒,年七十。無子,吳江潘耒敘其遺書行世。宣統元年,從祀文廟。
zhāng ěr qí, zì jì ruò, jì yáng rén. míng zhū shēng. fù xíng sù, guān shí shǒu xiàn chéng, lí bīng nán, ěr qí yù shēn xùn, yǐ mǔ lǎo zhǐ. shùn zhì qī nián, gòng chéng jūn, yì bù chū. xùn zhì hǎo xué, dǔ shǒu chéng zhū zhī shuō, zhe tiān dào lùn zhōng yōng lùn, wèi shí suǒ chēng. yòu zhe xué biàn wǔ piān: yuē biàn zhì, yuē biàn shù, yuē biàn yè, yuē biàn chéng, yuē biàn zhēng. yòu zhe lì mìng shuō biàn, chì yuán shì gōng guò gé lì mìng shuō zhī fēi. nián sān shí, tán sī yí lǐ, yǐ zhèng kāng chéng zhù wén gǔ zhì, jiǎ gōng yàn shì yì màn yǎn, xué zhě bù néng xún qí duān xù nǎi qǔ jīng yǔ zhù zhāng fēn zhī, dìng qí jù dú, shū qí jié, lù qí yào, qǔ qí míng zhù ér zhǐ, yǒu yí yì zé yǐ yì duàn zhī, yì fù yú mò: chéng yí lǐ zhèng zhù jù dú shí qī juǎn, fù yǐ jiān běn zhèng wù shí jīng zhèng wù èr juǎn. gù yán wǔ yóu shān dōng, dú ér shàn zhī, yuē: yán wǔ nián guò wǔ shí, nǎi zhī bù xué lǐ wú yǐ lì. ruò yí lǐ zhèng zhù jù dú yī shū, gēn běn xiān rú, lì yán jiǎn dāng, yǐ qí rén bù qiú wén dá, gù wú dāng shì míng, rán shū shí kě chuán, shǐ zhū zǐ jiàn zhī, bì bù jǐn xiè jiān yù zhī chēng xǔ yǐ. ěr qí yòu zhe zhōu yì shuō lüè bā juǎn, shī shuō lüè wǔ juǎn, hāo ān jí sān juǎn, hāo ān xián huà èr juǎn. suǒ jū bài wū bù xiū, yì shū guǒ yǎng mǔ, jí qí dì sì rén, jiǎng shuō sān dài gǔ wén yú mǔ qián, yú yú rú yě. qī zhū, wǎn wǎn zhí fù dào, quàn ěr qí wù chū, qǔ liǎo é shī yì, tí qí shì yuē hāo ān, suì jiào shòu xiāng lǐ zhōng qí shēn. kāng xī shí liù nián, zú, nián liù shí liù. qián lóng zhōng, àn chá shǐ wú jiāng lù dí jiàn hāo ān shū yuàn yǐ sì zhī, ér yán qí táng yuē biàn zhì. shān dōng shàn zhì jīng zhě, ěr qí tóng shí yǒu mǎ sù.
張爾岐,字稷若,濟陽人。明諸生。父行素,官石首縣丞,罹兵難,爾岐欲身殉,以母老止。順治七年,貢成均,亦不出。遜志好學,篤守程、朱之說,著天道論、中庸論,為時所稱。又著學辨五篇:曰辨志,曰辨術,曰辨業,曰辨成,曰辨徵。又著立命說辨,斥袁氏功過格、立命說之非。年三十,覃思儀禮,以鄭康成注文古質,賈公彥釋義曼衍,學者不能尋其端緒;乃取經與注章分之,定其句讀,疏其節,錄其要,取其明注而止,有疑義則以意斷之,亦附於末:成儀禮鄭注句讀十七卷,附以監本正誤、石經正誤二卷。顧炎武游山東,讀而善之,曰:「炎武年過五十,乃知『不學禮無以立』。若儀禮鄭注句讀一書,根本先儒,立言簡當,以其人不求聞達,故無當世名,然書實可傳,使朱子見之,必不僅謝監獄之稱許矣。」爾岐又著周易說略八卷,詩說略五卷,蒿菴集三卷,蒿菴閒話二卷。所居敗屋不修,藝蔬果養母,集其弟四人,講說三代古文於母前,愉愉如也。妻朱,婉娩執婦道,勸爾岐勿出,取蓼莪詩意,題其室曰蒿庵,遂教授鄉里終其身。康熙十六年,卒,年六十六。乾隆中,按察使吳江陸翟建蒿菴書院以祀之,而顏其堂曰辨志。山東善治經者,爾岐同時有馬驌。
sù, zì wǎn sī, zōu píng rén. shùn zhì shí liù nián jìn shì, chú huái ān fǔ tuī guān. xún tuī guān yì cái, bǔ líng bì xiàn zhī xiàn. juān huāng chú bì, liú wáng fù yè. kāng xī shí èr nián, zú yú guān, nián wǔ shí sì. shì mín fèng sì míng huàn cí. sù yú zuǒ shì róng huì guàn tōng, zhe zuǒ chuán shì wěi shí èr juǎn, fù lù bā juǎn, suǒ lùn yǒu tiáo lǐ, tú biǎo yì kǎo zhèng jīng xiáng. sù yòu zhuàn yì shǐ yī bǎi liù shí juǎn, zuǎn lù kāi pì zhì qín mò zhī shì, bó yǐn gǔ jí. shū tōng biàn zhèng, fēi lù shǐ huáng wáng dà jì suǒ kě jí yě. shí rén chēng wèi mǎ sān dài. sì shí sì nián, shèng zǔ mìng dà xué shì zhāng yù shū wù sè sù suǒ zhe shū, lìng rén zhì zōu píng gòu bǎn rù nèi fǔ.
驌,字宛斯,鄒平人。順治十六年進士,除淮安府推官。尋推官議裁,補靈壁縣知縣。蠲荒除弊,流亡復業。康熙十二年,卒於官,年五十四。士民奉祀名宦祠。驌於左氏融會貫通,著左傳事緯十二卷,附錄八卷,所論有條理,圖表亦考證精詳。驌又撰繹史一百六十卷,纂錄開闢至秦末之事,博引古籍。疏通辨證,非路史、皇王大紀所可及也。時人稱為馬三代。四十四年,聖祖命大學士張玉書物色驌所著書,令人至鄒平購板入內府。
wàn sī dà, zì chōng zōng, yín xiàn rén. fù tài, míng chóng zhēn bǐng zǐ jǔ rén, yǔ lù fú qí míng. níng bō wén xué fēng qì, tài shí kāi zhī. yǐ jīng shǐ fēn shòu zhū zi, shǐ cóng huáng zōng xī yóu, gè míng yī jiā.
萬斯大,字充宗,鄞縣人。父泰,明崇禎丙子舉人,與陸符齊名。寧波文學風氣,泰實開之。以經、史分授諸子,使從黃宗羲游,各名一家。
sī dà zhì jīng, yǐ wèi fēi tōng zhū jīng bù néng tōng yī jīng fēi wù chuán zhù zhī shī, zé bù néng tōng jīng fēi yǐ jīng shì jīng, zé yì wú yóu wù chuán zhù zhī shī. qí wèi xué yóu jīng chūn qiū sān lǐ. yú chūn qiū, zé yǒu zhuān chuán lùn shì shǔ cí bǐ shì yuán qíng dìng zuì zhū yì yú sān lǐ, zé yǒu lùn shè lùn dì lùn zǔ zōng lùn míng táng tài tán lùn sàng fú zhū yì qí biàn zhèng shāng zhōu gǎi yuè gǎi shí, zhōu shī zhōu zhēng jí xiōng dì tóng zhāo mù, jiē jí què shí. zōng fǎ shí yú piān, yì pō jiàn tuī yǎn. dá yīng zǒng qiān shū, biàn zhì cháo wú táng, yóu wèi jīng hé. gēn dǐ sān lǐ, yǐ shì sān chuán, jiào sòng yuán yǐ hòu kōng tán shū fǎ zhě shū. rán qí shuō jīng yǐ xīn jiàn zhǎng, yì yǐ záo jiàn duǎn, zhì qí fēi cún qí shì, wèi shǐ fēi yī jiā zhī xué.
斯大治經,以為非通諸經不能通一經;非悟傳注之失,則不能通經;非以經釋經,則亦無由悟傳注之失。其為學尤精春秋、三禮。於春秋,則有專傳論世、屬辭比事、原情定罪諸義;於三禮,則有論社、論禘、論祖宗、論明堂泰壇、論喪服諸義;其辨正商、周改月改時,周詩周正及兄弟同昭穆,皆極確實。宗法十餘篇,亦頗見推衍。答應捴謙書,辨治朝無堂,尤為精覈。根柢三禮,以釋三傳,較宋、元以後空談書法者殊。然其說經以新見長,亦以鑿見短,置其非存其是,未始非一家之學。
sī dà xìng gāng yì, mù yì ruò kě. míng chén zhāng huáng yán sǐ hòu qì gǔ huāng jiāo, sī dà zàng zhī nán píng. fù zhí lù fú sǐ wú hòu, sī dà wèi zàng qí liǎng shì liù guān. suǒ zhe yǒu xué chūn qiū suí bǐ shí juǎn, xué lǐ zhì yí èr juǎn, yí lǐ shāng sān juǎn, lǐ jì ǒu jiān sān juǎn, zhōu guān biàn fēi èr juǎn. kāng xī èr shí èr nián, zú, nián liù shí.
斯大性剛毅,慕義若渴。明臣張煌言死後棄骨荒郊,斯大葬之南屏。父執陸符死無後,斯大為葬其兩世六棺。所著有學春秋隨筆十卷,學禮質疑二卷,儀禮商三卷,禮記偶箋三卷,周官辨非二卷。康熙二十二年,卒,年六十。
xiōng sī xuǎn, zì gōng zé. xué yú huáng zōng xī. cháng wèi xué zhě xū yàn zhī gōng xíng, fāng wèi shí xué. yú shì qiè shí tǐ rèn, zhī yì wèi xīn zhī cún zhǔ, fēi xīn zhī suǒ fā. lǐ jí zài qì zhōng, fēi lǐ xiān qì hòu. hán yǎng chún cuì, nián liù shí, zú. zōng xī kū zhī tòng, yuē: yǒng shàng cóng yóu, néng xù jí shān zhī chuán zhě, wéi sī xuǎn yī rén, ér jīn yǐ yǐ!
兄斯選,字公擇。學於黃宗羲。嘗謂學者須驗之躬行,方為實學。於是切實體認,知意為心之存主,非心之所發。理即在氣中,非理先氣後。涵養純粹,年六十,卒。宗羲哭之慟,曰:「甬上從游,能續蕺山之傳者,惟斯選一人,而今已矣!」
sī dà zi jīng, zì shòu yī. huáng zōng xī yí zhèng rén shū yuàn yú yín, shēn míng liú zōng zhōu zhī xué. jīng shì xí mò, yǔ wén qí jiào. jí zhǎng, chuán fù shū jí xiōng yán zhī xué, yòu xué yú yīng zǒng qiān yán ruò qú. kāng xī sì shí èr nián, chéng jìn shì, xuǎn shù jí shì, sàn guǎn shòu biān xiū. wǔ shí nián, chōng shān xī xiāng shì fù kǎo guān. wǔ shí sān nián, tí dū guì zhōu xué zhèng. jí hái, yǐ pài xiū tōng zhōu chéng gōng qìng qí jiā. sù gōng fēn lì, jīng nǎi mài suǒ zuò zì, dé qián gěi zhāo xī. wǎn zēng bǔ sī dà lǐ jì jí jiě shù wàn yán, chūn qiū dìng āi èr gōng wèi bì, yòu xù zuǎn shù wàn yán. yòu chóng xiū sī tóng liè dài jì nián, yòu xù zuǎn xiōng yán shàng shū shuō míng shǐ jǔ yào, jiē xiān dài wèi chéng zhī shū. qián lóng chū, jǔ bó xué hóng cí kē, bù jiù. nián bā shí èr, jiā zāo dà huǒ, yí shū xī fén. jīng zhōng rì tì tì, zì yǐ wèi fù zuì xiān rén, yú nián zú. zhe yǒu fèn lì ǒu cún èr juǎn.
斯大子經,字授一。黃宗羲移證人書院於鄞,申明劉宗周之學。經侍席末,與聞其教。及長,傳父、叔及兄言之學,又學於應捴謙、閻若璩。康熙四十二年,成進士,選庶吉士,散館授編修。五十年,充山西鄉試副考官。五十三年,提督貴州學政。及還,以派修通州城工罄其家。素工分隸,經乃賣所作字,得錢給朝夕。晚增補斯大禮記集解數萬言,春秋定、哀二公未畢,又續纂數萬言。又重修斯同列代紀年,又續纂兄言尚書說、明史舉要,皆先代未成之書。乾隆初,舉博學鴻詞科,不就。年八十二,家遭大火,遺書悉焚。經終日涕洟,自以為負罪先人,逾年卒。著有分隸偶存二卷。
yán, zì zhēn yī, sī xuǎn xiōng sī nián zi. fù bǎng gòng shēng. shǎo suí zhū fù jiǎng shè zhōng, hào jīng bó. zhe yǒu shàng shū shuō míng shǐ jǔ yào. cháng yǔ xiū míng shǐ, dú chéng chóng zhēn zhǎng biān, gù guó fǔ xiāng zǐ dì duō yǐ huì qiú jiǎn xiān rén zuì, yán xī jù zhī. yóu gōng gǔ wén, tóng xiàn lǐ yè sì cháng yuē: shì gǔ ér xìn, dǔ zhì bù fēn, wú bù rú chōng zōng cuì rán yǒu de, zào cì rú zhě, wú bù rú gōng zé xué tōng gǔ jīn, wú suǒ bù biàn, wú bù rú jì yě wén zhāng míng shì, jū rán dà jiā, wú bù rú zhēn yī. wú yì yǒu wàn shì, chéng tiān xià zhī wàng. yǒu guǎn cūn wén jí. wǎn chū wèi wǔ hé zhī xiàn, wǔ dà lì, lùn sǐ, zi chéng xūn, kuáng zǒu shù qiān lǐ, póu jīn wǔ qiān shú zhī guī, shí chēng xiào zǐ.
言,字貞一,斯選兄斯年子。副榜貢生。少隨諸父講社中,號精博。著有尚書說、明史舉要。嘗與修明史,獨成崇禎長編,故國輔相子弟多以賄求減先人罪,言悉拒之。尤工古文,同縣李鄴嗣嘗曰:「事古而信,篤志不分,吾不如充宗;粹然有得,造次儒者,吾不如公擇;學通古今,無所不辨,吾不如季野;文章名世,居然大家,吾不如貞一。吾邑有萬氏,誠天下之望。」有管村文集。晚出為五河知縣,忤大吏,論死,子承勛,狂走數千里,裒金五千贖之歸,時稱孝子。
chéng xūn, zì kāi yuǎn. zhū shēng. yǐ jiàn, yòng wèi cí zhōu zhī zhōu. gōng shī, yǒu bīng xuě jí.
承勛,字開遠。諸生。以薦,用為磁州知州。工詩,有冰雪集。
hú wèi, chū míng wèi shēng, zì fěi míng, dé qīng rén. wèi nián shí èr ér gū, mǔ shěn, xié zhī bì luàn shān gǔ jiān. shí wǔ wèi xiàn xué shēng, rù tài xué, dǔ zhì jīng yì, yóu jīng yú dì zhī xué. cháng guǎn dà xué shì féng pǔ dǐ. shàng shū xú gān xué fèng zhào xiū yī tǒng zhì, kāi jú dòng tíng shān, yán cháng shú huáng yí gù zǔ yǔ, tài yuán yán ruò qú jí wèi fēn zuǎn. wèi zhe yǔ gòng zhuī zhǐ èr shí juǎn, tú sì shí qī piān. wèi hàn táng èr kǒng shì, sòng cài shì, yú dì lǐ duō shū chuǎn. rú sān jiāng dāng zhǔ zhèng kāng chéng shuō yǔ gòng dá yú hé, hé dāng cóng shuō wén zuò hé xíng bō jì zhū, dāng cóng zhèng kāng chéng zuò bō liáng zhōu hēi shuǐ yǔ dǎo chuān zhī hēi shuǐ, bù kě hùn wèi yī. nǎi bó jī zài jí, kǎo qí tóng yì ér shé zhōng zhī. shān chuān xíng shì, jùn guó fēn hé, dào lǐ yuǎn jìn yí xiǎn, yī yī tǎo lùn xiáng míng. yòu hàn táng yǐ lái, hé dào qiān xǐ, wèi mín shēng guó jì suǒ xì, gù yú dǎo hé yī zhāng, bèi kǎo jué yì gǎi liú zhī jī, liú xīn jīng jì, yì yú yū rú bù tōng shí wù. jiān yǒu qiān lǜ yī shī, zé bù xiè què yí zhī guò.
胡渭,初名渭生,字朏明,德清人。渭年十二而孤,母沈,攜之避亂山谷間。十五為縣學生,入太學,篤志經義,尤精輿地之學。嘗館大學士馮溥邸。尚書徐乾學奉詔修一統志,開局洞庭山,延常熟黃儀、顧祖禹,太原閻若璩及渭分纂。渭著禹貢錐指二十卷,圖四十七篇。謂漢、唐二孔氏,宋蔡氏,於地理多疏舛。如三江當主鄭康成說;禹貢「達於河」,「河」當從說文作「菏」;「滎波既豬」,當從鄭康成作「播」;梁州黑水與導川之黑水,不可溷為一。乃博稽載籍,考其同異而折衷之。山川形勢,郡國分合,道里遠近夷險,一一討論詳明。又漢、唐以來,河道遷徙,為民生國計所系,故於導河一章,備考決溢改流之跡,留心經濟,異於迂儒不通時務。間有千慮一失,則不屑闕疑之過。
yòu zhuàn yì tú míng biàn shí juǎn, zhuān wèi biàn dìng tú shū ér zuò. chū, chén tuán tuī chǎn yì lǐ yǎn wèi zhū tú, qí tú běn zhǔn yì ér shēng, gù yǐ guà yáo fǎn fù yán qiú wú bù fú hé. chuán zhě wù shén qí shuō, suì guī qí tú yú fú xī, wèi yì fǎn yóu tú ér zuò. yòu yīn xì cí hé tú luò shū zhī wén, qǔ dà yǎn suàn shù zuò wǔ shí wǔ diǎn zhī tú, yǐ dāng hé tú qǔ gān záo dù tài yǐ xíng jiǔ gōng fǎ, zào sì shí wǔ diǎn zhī tú, yǐ dāng luò shū qí yīn yáng jī ǒu, yì yī yī yǔ yì xiāng yīng. chuán zhě yì shén qí shuō, yòu zhēn yǐ wèi lóng mǎ shén guī zhī suǒ fù, wèi fú xī yóu cǐ ér yǒu xiān tiān zhī tú. shí zé táng yǐ qián shū jué wú yī zì fú yàn, ér tū chū yú běi sòng zhī chū, yóu shào zi yǐ jí zhū zǐ, yì dàn qǔ qí shù zhī qiǎo hé, ér wèi xiá jiū qí tài gǔ yǐ lái cóng shuí shòu shòu, gù yì xué qǐ méng yì běn yì qián jiǔ tú jiē yán qí shuō. tóng shí yuán shū xuē jì xuān jiē yǒu yì lùn, rán sòng shǐ rú lín chuán: yì xué qǐ méng zhū zǐ běn zhǔ cài yuán dìng chuàng gǎo, fēi zhū zǐ zì zhuàn, huì ān dà quán jí zài dá liú jūn fáng shū yuē: qǐ méng běn yù xué zhě qiě jiù dà chuán suǒ yán guà huà shī shù tuī xún, bù xū guò wèi fú shuō. ér zì jīn guān zhī, rú hé tú luò shū, yì bù miǎn shàng yǒu shèng yǔ. zhì yú běn yì juàn shǒu jiǔ tú, wèi mén rén suǒ yī fù, zhū zǐ dāng rì wèi cháng jiān zhǔ qí shuō. yuán chén yīng rùn zuò yáo biàn yì yùn, shǐ zhǐ zhū tú wèi dào jiā jiǎ jiè. wú chéng guī yǒu guāng zhū rén yì xiāng jì pái jī, máo qí líng huáng zōng xī zhēng zhī yóu lì. rán jiē gè jù suǒ jiàn dǐ qí xià xì, shàng wèi néng qióng sù běn mò, yī yī jué suǒ zì lái. wèi zé yú hé tú luò shū, wǔ xíng jiǔ gōng, cān tóng xiān tiān tài jí, lóng tú, yì shù gōu yǐn tú, qǐ méng tú shū, xiān tiān hòu tiān guà biàn xiàng shù liú bì, jiē yǐn jù jiù wén, hù xiāng cān zhèng, yǐ qián yī tuō zhī kǒu. shǐ xué zhě zhī tú shū zhī shuō, nǎi xiū liàn shù shù èr jiā páng fēn yì xué zhī zhī liú, fēi zuò yì zhī gēn dǐ, shì yǔ gòng zhuī zhǐ yóu wèi yǒu gōng jīng xué.
又撰易圖明辨十卷,專為辨定圖、書而作。初,陳摶推闡易理衍為諸圖,其圖本准易而生,故以卦爻反覆研求無不符合。傳者務神其說,遂歸其圖於伏羲,謂易反由圖而作。又因繫辭「河圖、洛書」之文,取大衍算數作五十五點之圖,以當河圖;取乾鑿度太乙行九宮法,造四十五點之圖,以當洛書;其陰陽奇偶,亦一一與易相應。傳者益神其說,又真以為龍馬神龜之所負,謂伏羲由此而有先天之圖。實則唐以前書絕無一字符驗,而突出於北宋之初,由邵子以及朱子,亦但取其數之巧合,而未暇究其太古以來從誰授受,故易學啟蒙、易本義前九圖皆沿其說。同時袁樞、薛季宣皆有異論,然宋史儒林傳:易學啟蒙朱子本囑蔡元定創藁,非朱子自撰,晦菴大全集載答劉君房書曰:「啟蒙本欲學者且就大傳所言卦畫蓍數推尋,不須過為浮說。而自今觀之,如河圖、洛書,亦不免尚有賸語。」至於本義卷首九圖,為門人所依附,朱子當日未嘗堅主其說。元陳應潤作爻變義蘊,始指諸圖為道家假借。吳澄、歸有光諸人亦相繼排擊,毛奇齡、黃宗羲爭之尤力。然皆各據所見抵其罅隙,尚未能窮溯本末,一一抉所自來。渭則於河圖、洛書,五行、九宮,參同、先天、太極,龍圖,易數鈎隱圖,啟蒙圖、書,先天、後天、卦變、象數流弊,皆引據舊文,互相參證,以箝依託之口。使學者知圖、書之說,乃修煉、術數二家旁分易學之支流,非作易之根柢,視禹貢錐指尤為有功經學。
yòu zhuàn hóng fàn zhèng lùn wǔ juǎn, wèi hàn rén zhuān qǔ zāi xiáng, tuī yǎn wǔ xíng, chuān záo fù huì, shì tóng chèn wěi, luàn yí lún yōu xù zhī jīng, qí hài yī luò shū běn wén jù zài hóng fàn, fēi guī wén, sòng rú chuàng wèi hēi bái zhī diǎn, fāng yuán zhī tǐ, jiǔ shí zhī wèi, biàn shū wèi tú, yǐ zhì jiǔ shù shí shù, liú mù cài jì tōng fēn yún gēng dìng, qí hài èr hóng fàn yuán wú cuò jiǎn, wáng bǎi hú yī zhōng děng rèn yì gǎi cuàn, qí hài sān. wèi yòu zhuàn dà xué yì zhēn qī juǎn, dà zhǐ yǐ zhū zǐ wèi zhǔ, jǐn wèi gé zhì yī zhāng bù bì bǔ chuán, lì pì wáng xué gǎi běn zhī wù. suǒ jiàn qiè shí, shì fàn wèi xìng mìng lǐ qì zhī tán zhě, shèng zhī yuǎn yǐ.
又撰洪範正論五卷,謂漢人專取災祥,推衍五行,穿鑿附會,事同讖緯,亂彝倫攸敘之經,其害一;洛書本文具在洪範,非龜文,宋儒創為黑白之點,方員之體,九十之位,變書為圖,以至九數十數,劉牧、蔡季通紛紜更定,其害二;洪範元無錯簡,王柏、胡一中等任意改竄,其害三。渭又撰大學翼真七卷,大旨以朱子為主,僅謂格致一章不必補傳,力辟王學改本之誤。所見切實,視泛為性命理氣之談者,勝之遠矣。
wèi jīng shù zhàn shēn, xué yǒu gēn dǐ, gù suǒ lùn yī guǐ yú zhèng. hàn rú fù huì zhī tán, sòng rú biàn luàn zhī lùn, sǎo ér chú yān. kāng xī sì shí sān nián, shèng zǔ nán xún, wèi yǐ yǔ gòng zhuī zhǐ xiàn xíng zài, shèng zǔ jiā jiǎng, yù shū qí nián dǔ xué sì dà zì cì zhī, rú zhě xián yǐ wèi róng. wǔ shí sān nián, zú, nián bā shí yǒu èr.
渭經術湛深,學有根柢,故所論一軌於正。漢儒傅會之談,宋儒變亂之論,掃而除焉。康熙四十三年,聖祖南巡,渭以禹貢錐指獻行在,聖祖嘉獎,御書「耆年篤學」四大字賜之,儒者咸以為榮。五十三年,卒,年八十有二。
wèi zi yàn shēng, zì guó xián. yōng zhèng bā nián jìn shì, shòu xíng bù zhǔ shì, gǎi shān dōng dìng táo xiàn zhī xiàn. zhe chūn qiū shuō sì shū jìn shì cóng shū lù yào. yòu yú lè lǜ yóu yǒu xīn dé, zhe lè lǜ biǎo wēi bā juǎn.
渭子彥升,字國賢。雍正八年進士,授刑部主事,改山東定陶縣知縣。著春秋說、四書近是、叢書錄要。又於樂律尤有心得,著樂律表微八卷。
wèi tóng jùn yè pèi sūn, zì dān yǐng, guī ān rén. yì zhì gǔ yì, bù yán tú shū, zhe yì shǒu sì shí juǎn. yú yì zhōng sān shèng rén suǒ wèi yán zhě bù jiā yī zì, gù yuē shǒu.
渭同郡葉佩蓀,字丹穎,歸安人。亦治古易,不言圖、書,著易守四十卷。於易中三聖人所未言者不加一字,故曰「守」。
máo qí líng, zì dà kě, yòu míng shēn, xiāo shān rén. sì suì, mǔ kǒu shòu dà xué jí chéng sòng. zǒng jiǎo, chén zi lóng wèi tuī guān, qí ài zhī, suì bǔ zhū shēng. míng wáng, kū yú xué gōng sān rì. shān zéi qǐ, cuàn shēn chéng nán shān, zhú tǔ shì, dú shū qí zhōng.
毛奇齡,字大可,又名甡,蕭山人。四歲,母口授大學即成誦。總角,陳子龍為推官,奇愛之,遂補諸生。明亡,哭於學宮三日。山賊起,竄身城南山,築土室,讀書其中。
shùn zhì sān nián, míng bǎo dìng bó máo yǒu lún yǐ níng bō bīng zhì xī líng, qí líng rù qí jūn zhōng. shì shí mǎ shì yīng fāng guó ān yǔ yǒu lún jī jiǎo, qí líng yuē: fāng mǎ guó zéi yě, míng gōng wèi dōng nán jiàn yì qí, hé kě yǔ èr zéi gòng shì? guó ān wén zhī dà hèn, yù shā zhī, qí líng suì tuō qù. hòu yuàn jiā lǚ xiàn zhī, nǎi biàn xìng míng wèi wáng shì fāng, wáng mìng làng yóu. jí shì jiě, yǐ yuán míng rù guó xué. kāng xī shí bā nián, jiàn jǔ bó xué hóng rú kē, shì liè èr děng, shòu hàn lín yuàn jiǎn tǎo, chōng míng shǐ zuǎn xiū guān. èr shí sì nián, chōng huì shì tóng kǎo guān, xún jiǎ guī, dé bì jí, suì bù fù chū.
順治三年,明保定伯毛有倫以寧波兵至西陵,奇齡入其軍中。是時馬士英、方國安與有倫犄角,奇齡曰:「方、馬國賊也,明公為東南建義旗,何可與二賊共事?」國安聞之大恨,欲殺之,奇齡遂脫去。後怨家屢陷之,乃變姓名為王士方,亡命浪遊。及事解,以原名入國學。康熙十八年,薦舉博學鴻儒科,試列二等,授翰林院檢討,充明史纂修官。二十四年,充會試同考官,尋假歸,得痺疾,遂不復出。
chū zhe máo shī xù chuán sān shí bā juǎn, jì yǐ bì chóu liú yù jiāng huái jiān, shī qí gǎo, nǎi jiù suǒ jì yì zhe guó fēng shěng piān shī zhá máo shī xiě guān jì. fù zài jiāng xī cān yì dào shī rùn zhāng suǒ yǔ hú guǎng yáng hóng cái shuō shī, zuò bái lù zhōu zhǔ kè shuō shī yī juàn. míng jiā jìng zhōng, yín rén fēng fāng wěi zào zi gòng shī chuán shēn péi shī shuō xíng shì, qí líng zuò shī chuán shī shuō bó yì wǔ juǎn, yǐn zhèng zhū shū, duō suǒ jiū zhèng. jì tōng jí, jìn suǒ zhe gǔ jīn tōng yùn shí èr juǎn, shèng zǔ shàn zhī, zhào fù shǐ guǎn.
初著毛詩續傳三十八卷,既以避仇流寓江、淮間,失其藁,乃就所記憶著國風省篇、詩札、毛詩寫官記。復在江西參議道施閏章所與湖廣楊洪才說詩,作白鷺洲主客說詩一卷。明嘉靖中,鄞人豐坊偽造子貢詩傳、申培詩說行世,奇齡作詩傳詩說駁議五卷,引證諸書,多所糾正。洎通籍,進所著古今通韻十二卷,聖祖善之,詔付史館。
guī tián hòu, jiù jū háng zhōu, zhe zhòng shì yì, yī rì zhe yī guà, fán liù shí sì rì ér shū chéng, tuō yú qí xiōng xī líng zhī xù yán, gù yuē zhòng shì. yòu zhe tuī yì shǐ mò sì juǎn, chūn qiū zhàn shì shū sān juǎn, yì xiǎo tiē wǔ juǎn, yì yùn sì juǎn, hé tú luò shū yuán chuǎn biān yī juàn, tài jí tú shuō yí yì yī juàn. qí yán yì fā míng xún yú gàn hóu zhū jiā, páng jí guà biàn guà zōng zhī fǎ. qí líng fēn xiào huì wéi shí, yuè chūn qiū fáng juǎn, xīn fēi hú chuán zhī piān, yǒu yì zhuàn shù, zhì shì nǎi jiù jīng wén qǐ yì, zhe chūn qiū máo shì chuán sān shí liù juǎn, chūn qiū jiǎn shū kān wù èr juǎn, chūn qiū shǔ cí bǐ shì jì sì juǎn, tiáo lì míng xī, kǎo jù jīng hé. yòu yù quán zhe lǐ jīng, yǐ shuāi bìng bù néng, nǎi cì dì zhe hūn sàng jì lǐ zōng fǎ miào zhì jí jiāo shè dì xiá míng táng xué xiào zhū wèn dá, duō fā xiān rú suǒ wèi jí. zhì yú lùn yǔ dà xué zhōng yōng mèng zǐ, gè yǒu kǎo zhèng, ér dà xué zhèng wén jí xiào jīng wèn, yuán jù gǔ jīn, biàn hòu rú gǎi jīng zhī fēi, chí lùn shén zhèng.
歸田後,僦居杭州,著仲氏易,一日著一卦,凡六十四日而書成,託於其兄錫齡之緒言,故曰「仲氏」。又著推易始末四卷,春秋占筮書三卷,易小帖五卷,易韻四卷,河圖洛書原舛編一卷,太極圖說遺議一卷。其言易發明荀、虞、干、侯諸家,旁及卦變、卦綜之法。奇齡分校會闈時,閱春秋房卷,心非胡傳之偏,有意撰述,至是乃就經文起義,著春秋毛氏傳三十六卷,春秋簡書刊誤二卷,春秋屬辭比事記四卷,條例明晰,考據精核。又欲全著禮經,以衰病不能,乃次第著昏、喪、祭禮、宗法、廟制及郊、社、禘、祫、明堂、學校諸問答,多發先儒所未及。至於論語、大學、中庸、孟子,各有考證,而大學證文及孝經問,援據古今,辨後儒改經之非,持論甚正。
qí líng yān guàn qún shū, suǒ zì fù zhě zài jīng xué, rán hǎo wèi bó biàn, tā rén suǒ yǐ yán zhě, bì lì fǎn qí cí. gǔ wén shàng shū zì sòng wú yù hòu duō yí qí wěi, jí yán ruò qú zuò shū zhèng, qí líng lì biàn wèi zhēn, suì zuò gǔ wén shàng shū yuān cí. yòu shān jiù suǒ zuò shàng shū guǎng tīng lù wèi wǔ juǎn, yǐ qiú shèng yú ruò qú, ér zhōu lǐ yí lǐ, qí líng yòu yǐ wèi zhàn guó zhī shū. suǒ zuò jīng wèn, zhǐ míng gōng bó zhě, wéi gù yán wǔ yán ruò qú hú wèi sān rén. yǐ sān rén bó xué zhòng wàng, zú yǐ gōng jī, ér yú zi yǐ xià bù zú chǐ lù, qí ào nì rú cǐ.
奇齡淹貫群書,所自負者在經學,然好為駁辨,他人所已言者,必力反其詞。古文尚書自宋吳棫後多疑其偽,及閻若璩作疏證,奇齡力辨為真,遂作古文尚書冤詞。又刪舊所作尚書廣聽錄為五卷,以求勝於若璩,而周禮、儀禮,奇齡又以為戰國之書。所作經問,指名攻駁者,惟顧炎武、閻若璩、胡渭三人。以三人博學重望,足以攻擊,而餘子以下不足齒錄,其傲睨如此。
sù xiǎo yīn lǜ, jiā yǒu míng dài zōng fān suǒ chuán táng lè dí sè pǔ, zhí shǐ guǎn, jù yǐ zuò jìng shān lè lù sì juǎn. jí zài jí, wén shèng zǔ lùn lè yù qún chén yǐ jìng yī wéi sān gé bā xiāng shēng zhī fǎ, yīn tuī chǎn kǎo zhèng, zhuàn shèng yù lè běn jiě shuō èr juǎn, huáng yán dìng shēng lù bā juǎn. sān shí bā nián, shèng zǔ nán xún, qí líng yíng jià yú jiā xìng, yǐ lè běn jiě shuō èr juǎn jìn, wēn yù jiǎng láo. shèng zǔ sān xún zhì zhè, qí líng fù yè xíng zài, cì yù shū yī fú. wǔ shí èr nián, zú yú jiā, nián jiǔ shí yī. mén rén jiǎng shū biān jí yí jí, fēn jīng jí wén jí èr bù, jīng jí zì zhòng shì yì yǐ xià fán wǔ shí zhǒng, wén jí hé shī fù xù jì jí tā zá zhe fán èr bǎi sān shí sì juǎn. sì kù quán shū shōu qí líng suǒ zhe shū mù duō zhì sì shí yú bù. qí líng biàn zhèng tú shū, pái jī yì xué, yóu yǒu gōng yú jīng yì. dì zǐ lǐ gōng lù bāng liè shèng táng wáng xī zhāng dà lái shào tíng cǎi děng, zhe lù zhě shén zhòng. lǐ gōng tíng cǎi zì yǒu chuán.
素曉音律,家有明代宗藩所傳唐樂笛色譜,直史館,據以作竟山樂錄四卷。及在籍,聞聖祖論樂諭群臣以徑一圍三隔八相生之法,因推闡考證,撰聖諭樂本解說二卷,皇言定聲錄八卷。三十八年,聖祖南巡,奇齡迎駕於嘉興,以樂本解說二卷進,溫諭獎勞。聖祖三巡至浙,奇齡復謁行在,賜御書一幅。五十二年,卒於家,年九十一。門人蔣樞編輯遺集,分經集、文集二部,經集自仲氏易以下凡五十種,文集合詩、賦、序、記及他雜著凡二百三十四卷。四庫全書收奇齡所著書目多至四十餘部。奇齡辨正圖、書,排擊異學,尤有功於經義。弟子李塨、陸邦烈、盛唐、王錫、章大來、邵廷寀等,著錄者甚眾。李塨、廷寀自有傳。
bāng liè, zì yòu chāo, píng hú rén. cháng qǔ qí líng jīng shuō suǒ zài póu wèi shèng mén shì fēi lù wǔ juǎn, wèi shèng wèn kǒu yǔ wèi kě jǐn fēi yún.
邦烈,字又超,平湖人。嘗取奇齡經說所載裒為聖門釋非錄五卷,謂聖問口語未可盡非雲。
yán ruò qú, zì bǎi shī, tài yuán rén. shì yè yán cè, qiáo yù huái ān. fù xiū líng, yǐ shī míng jiā. ruò qú yòu duō bìng, dú shū àn jì bù chū shēng, nián shí wǔ, yǐ shāng jí bǔ shān yáng xiàn xué shēng yuán. yán jiū jīng shǐ, shēn zào zì dé. cháng jí táo hóng jǐng huáng fǔ mì yǔ tí qí zhù yún: yī wù bù zhī, yǐ wèi shēn chǐ zāo rén ér wèn, shǎo yǒu xiá rì. qí lì zhì rú cǐ. hǎi nèi míng liú guò huái, bì zhǔ qí jiā. nián èr shí, dú shàng shū zhì gǔ wén èr shí wǔ piān, jí yí qí é. chén qián sān shí yú nián, nǎi jǐn dé qí zhēng jié suǒ zài, zuò gǔ wén shàng shū shū zhèng bā juǎn. yǐn jīng jù gǔ, yī yī chén qí máo dùn zhī gù, gǔ wén zhī wěi dà míng. suǒ liè yī bǎi èr shí bā tiáo, máo qí líng shàng shū gǔ wén yuān cí bǎi jì xiāng yà, zhōng bù néng yǐ qiáng cí duó zhèng lǐ, zé yǒu jù zhī yán xiān lì yú bù kě bài yě.
閻若璩,字百詩,太原人。世業鹽筴,僑寓淮安。父修齡,以詩名家。若璩幼多病,讀書闇記不出聲,年十五,以商籍補山陽縣學生員。研究經史,深造自得。嘗集陶弘景、皇甫謐語題其柱云:「一物不知,以為深恥;遭人而問,少有暇日。」其立志如此。海內名流過淮,必主其家。年二十,讀尚書至古文二十五篇,即疑其譌。沉潛三十餘年,乃盡得其癥結所在,作古文尚書疏證八卷。引經據古,一一陳其矛盾之故,古文之偽大明。所列一百二十八條,毛奇齡尚書古文冤詞百計相軋,終不能以強辭奪正理,則有據之言先立於不可敗也。
kāng xī yuán nián, yóu jīng shī, xuán gǎi guī tài yuán gù jí, bǔ lǐn shàn shēng. shí bā nián, yīng bó xué hóng rú kē shì, bào bà. kūn shān gù yán wǔ yǐ suǒ zhuàn rì zhī lù xiāng zhì, jí wèi gǎi dìng shù tiáo, yán wǔ xū xīn cóng zhī. biān xiū wāng wǎn zhe wǔ fú kǎo yì, ruò qú jiū qí miù, shàng shū xú gān xué tàn fú. jí gān xué fèng chì xiū yī tǒng zhì, kāi jú dòng tíng shān, ruò qú yǔ qí shì. ruò qú yú dì lǐ yóu jīng shěn, shān chuān xíng shì, zhōu jùn yán gé, liǎo rú zhǐ zhǎng, zhuàn sì shū shì dì wǔ juǎn, jí yú rén míng wù lèi xùn gǔ diǎn zhì, shì bì qiú qí gēn dǐ, yán bì qiú qí yī jù, páng cān hù zhèng, duō suǒ guàn tōng. yòu jù mèng zǐ qī piān, cān yǐ shǐ jì zhū shū, zuò mèng zǐ shēng zú nián yuè kǎo yī juàn. yòu zhe qián qiū zhā jì liù juǎn, máo zhū shī shuō yī juàn, shǒu xiào kùn xué jì wén èr shí juǎn, yīn jùn yí zhī jiù ér bó zhèng jiān shuō tuī guǎng zhī. yòu yǒu rì zhī lù bǔ zhèng, sàng fú yì zhù, sòng liú bān lǐ dào mǎ duān lín wáng yīng lín sì jiā yì shì, bó hú zhǎng lù zhū shū.
康熙元年,游京師,旋改歸太原故籍,補廩膳生。十八年,應博學鴻儒科試,報罷。崑山顧炎武以所撰日知錄相質,即為改定數條,炎武虛心從之。編修汪琬著五服考異,若璩糾其謬,尚書徐乾學嘆服。及乾學奉敕修一統志,開局洞庭山,若璩與其事。若璩於地理尤精審,山川形勢,州郡沿革,了如指掌,撰四書釋地五卷,及於人名物類訓詁典制,事必求其根柢,言必求其依據,旁參互證,多所貫通。又據孟子七篇,參以史記諸書,作孟子生卒年月考一卷。又著潛丘劄記六卷,毛朱詩說一卷,手校困學紀聞二十卷,因浚儀之舊而駮正箋說推廣之。又有《日知錄補正》,《喪服異注》,宋劉攽、李燾、馬端臨、王應麟四家逸事,博湖掌錄諸書。
shì zōng zài qián dǐ wén qí míng, yán rén dǐ zhōng, suǒ guān suǒ zhe shū, měi jìn yī piān bì chēng shàn. jí gé, qǐng yí jiù chéng wài, yǐ dà chuáng wèi yú, shàng shī qīng shā zhàng, èr shí rén yú zhī chū, ān wěn rú chuáng zé. kāng xī sì shí sān nián, zú, nián liù shí jiǔ. shì zōng qiǎn shǐ jīng jì qí sàng, qīn zhì shī sì zhāng, fù wèi wén jì zhī. yǒu yún: dú shū děng shēn, yī zì wú jiǎ, kǒng sī zhōu qíng, zhǐ shēn yán dà. qiān wèi fēi ruò qú bù néng dāng yě.
世宗在潛邸聞其名,延人邸中,索觀所著書,每進一篇必稱善。疾革,請移就城外,以大床為輿,上施青紗帳,二十人舁之出,安穩如床簀。康熙四十三年,卒,年六十九。世宗遣使經紀其喪,親制詩四章,復為文祭之。有云:「讀書等身,一字無假,孔思周情,旨深言大。」僉謂非若璩不能當也。
zi yǒng. kāng xī sì shí bā nián jìn shì, guān zhōng shū shè rén, yì néng wén. tóng shí shān yáng xué zhě, yǒu lǐ kǎi wú yù jìn.
子詠。康熙四十八年進士,官中書舍人,亦能文。同時山陽學者,有李鎧、吳玉搢。
kǎi, zì gōng kǎi. shùn zhì shí bā nián jìn shì, bǔ fèng tiān gài píng xiàn zhī xiàn. kāng xī shí bā nián, jiàn yīng bó xué hóng rú kē shì, shòu hàn lín yuàn biān xiū, yǔ xiū míng shǐ, jiàn guān nèi gé xué shì. suǒ zhe yǒu dú shū zá shù shǐ duàn, wáng shì zhēn chēng wèi yǒu běn zhī xué.
鎧,字公凱。順治十八年進士,補奉天蓋平縣知縣。康熙十八年,薦應博學鴻儒科試,授翰林院編修,與修明史,洊官內閣學士。所著有讀書雜述、史斷,王士禎稱為有本之學。
yù jìn, zì jí wǔ. guān fèng yáng fǔ xùn dǎo. zhe shān yáng zhì yí jīn shí cún shuō wén yǐn jīng kǎo liù shū shù bù xù kǎo, yòu zhe bié yǎ wǔ juǎn, biàn liù shū zhī jiǎ jiè, shēn wèi yǒu gōng, fēi sú rú piāo qiè suǒ néng fǎng fú yě.
玉搢,字藉五。官鳳陽府訓導。著山陽志遺、金石存、說文引經考、六書述部敘考,又著別雅五卷,辨六書之假借,深為有功,非俗儒剽竊所能彷彿也。
huì zhōu tì, zì yuán lóng, yuán míng shù, wú xiàn rén. fù yǒu shēng, yǐ jiǔ jīng jiào shòu xiāng lǐ, yǔ xú fāng shàn. zhōu tì shǎo cóng fāng yóu, yòu céng shòu yè yú wāng wǎn. kāng xī shí bā nián, jǔ bó xué hóng rú kē, dīng yōu, bù yǔ shì. sān shí nián, chéng jìn shì, xuǎn hàn lín yuàn shù jí shì. sàn guǎn, gǎi mì yún xiàn zhī xiàn, yǒu shàn zhèng, zú yú guān.
惠周惕,字元龍,原名恕,吳縣人。父有聲,以九經教授鄉里,與徐枋善。周惕少從枋游,又曾受業於汪琬。康熙十八年,舉博學鴻儒科,丁憂,不與試。三十年,成進士,選翰林院庶吉士。散館,改密雲縣知縣,有善政,卒於官。
zhōu tì suì yú jīng xué, wèi wén zhāng yǒu jǔ dù, zhe yǒu yì chuán chūn qiū sān lǐ wèn jí yàn xī shī wén jí. qí shī shuō èr juǎn, wèi dà xiǎo yǎ yǐ yīn bié, bù yǐ zhèng bié. wèi zhèng yǎ biàn yǎ měi cì cuò chén, bù bì fēn liù yuè yǐ shàng wèi zhèng liù yuè yǐ xià wèi biàn wén wáng yǐ xià wèi zhèng mín láo yǐ xià wèi biàn. wèi èr nán èr shí liù piān, jiē fáng zhōng zhī lè, bù bì ní qí suǒ zhǐ hé rén. wèi tiān zǐ zhū hóu jūn dé yǒu sòng, lǔ sòng fēi tiě, qí yán bìng yǒu yī jù. qīng èr bǎi yú nián tán hàn rú zhī xué zhě, bì yǐ dōng wú huì shì wèi shǒu. huì shì sān shì chuán jīng, zhōu tì qí chuàng shǐ zhě yě.
周惕邃於經學,為文章有榘度,著有易傳、春秋三禮問及硯谿詩文集。其詩說二卷,謂大、小雅以音別,不以政別。謂正雅、變雅美刺錯陳,不必分六月以上為正、六月以下為變;文王以下為正、民勞以下為變。謂二南二十六篇,皆房中之樂,不必泥其所指何人。謂天子諸侯均得有頌,魯頌非僣,其言並有依據。清二百餘年談漢儒之學者,必以東吳惠氏為首。惠氏三世傳經,周惕其創始者也。
zi shì qí, zì tiān mù. kāng xī wǔ shí nián jìn shì, xuǎn hàn lín yuàn shù jí shì, shòu biān xiū. liǎng chōng huì shì tóng kǎo guān. shèng zǔ cháng wèn tíng chén, shuí gōng zuò fù, nèi gé xué shì jiǎng tíng xī yǐ wáng xū líng tāng yòu céng jí shì qí sān rén duì. wǔ shí qī nián, xiào huì zhāng huáng hòu shēng fù lǐ chéng, tè mìng jì gào yán dì líng shùn líng. gù shì, jì gào shǐ chén, xué shì yǐ shàng nǎi dé kāi liè, shì qí yǐ biān xiū yǔ, yì shù yě. wǔ shí jiǔ nián, chōng hú guǎng xiāng shì zhèng kǎo guān, xún tí dū guǎng dōng xué zhèng, yǐ jīng xué chàng duō shì, sān nián zhī hòu, tōng jīng zhě duō. yòu wèi: xiào guān gǔ bó shì yě, xiào guān wú bó shì zhī cái, dì zǐ hé suǒ xiào fǎ? fǎng dé hǎi yáng jìn shì wēng tíng zī, jí jù shū tí bǔ sháo zhōu fǔ xué jiào shòu, bù yì gé bù xíng. shèng zǔ yuē: huì shì qí suǒ jǔ, liàng fēi xùn sī, zhe rú suǒ qǐng, hòu bù wèi lì.
子士奇,字天牧。康熙五十年進士,選翰林院庶吉士,授編修。兩充會試同考官。聖祖嘗問廷臣,誰工作賦,內閣學士蔣廷錫以王頊齡、湯右曾及士奇三人對。五十七年,孝惠章皇后升祔禮成,特命祭告炎帝陵、舜陵。故事,祭告使臣,學士以上乃得開列,士奇以編修與,異數也。五十九年,充湖廣鄉試正考官,尋提督廣東學政,以經學倡多士,三年之後,通經者多。又謂:「校官古博士也,校官無博士之才,弟子何所效法?」訪得海陽進士翁廷資,即具疏題補韶州府學教授,部議格不行。聖祖曰:「惠士奇所舉,諒非徇私,著如所請,後不為例。」
yōng zhèng chū, fù mìng liú rèn. zhào hái, rù duì bù chēng zhǐ, fá xiū zhèn jiāng chéng, yǐ chǎn jǐn tíng gōng xuē jí, qián lóng yuán nián, fù qǐ wèi shì dú, miǎn qiàn xiū chéng yín, lìng zuǎn xiū sān lǐ. yuè sì nián, gào guī, zú yú jiā.
雍正初,復命留任。召還,入對不稱旨,罰修鎮江城,以產盡停工削籍,乾隆元年,復起為侍讀,免欠修城銀,令纂修三禮。越四年,告歸,卒於家。
shì qí shèng nián jiān zhì jīng shǐ, wǎn yóu suì yú jīng xué, zhuàn yì shuō liù juǎn, lǐ shuō shí sì juǎn, chūn qiū shuō shí wǔ juǎn. yú yì, zá shì guà yáo, yǐ xiàng wèi zhǔ, lì jiǎo wáng bì yǐ lái kōng shū shuō jīng zhī bì. yú lǐ, shū tōng gǔ yīn gǔ zì, jù shǐ wú yí sì, fù yuán yǐn zhū zi bǎi jiā zhī wén, huò yǐ zhèng míng zhōu zhì, huò yǐ cān kǎo zhèng shì suǒ yǐn zhī hàn zhì, yǐ dì guān zhōu zhì, ér gè chǎn qí zhì zuò zhī shēn yì. yú chūn qiū, shì shí jù zuǒ shì, lùn duàn duō cǎi gōng gǔ, dà zhì chū yú sòng zhāng dà hēng chūn qiū wǔ lǐ lì zōng shěn fěi chūn qiū bǐ shì, ér diǎn hé guò zhī. dà xué shuō yī juàn wǎn chū, qīn mín bù dú xīn mín. lùn gé wù bù wài běn mò zhōng shǐ xiān hòu, jí jié jǔ zhī bù wài shàng xià qián hòu zuǒ yòu, yì néng gēn jí lǐ yào, yòu zhe jiāo shí jǔ yú sān juǎn, qín dí lǐ shù kǎo sì juǎn. zi qī rén, dòng zuì zhī míng.
士奇盛年兼治經史,晚尤邃於經學,撰易說六卷,禮說十四卷,春秋說十五卷。於易,雜釋卦爻,以象為主,力矯王弼以來空疏說經之弊。於禮,疏通古音、古字,俱使無疑似,復援引諸子百家之文,或以證明周制,或以參考鄭氏所引之漢制,以遞觀周制,而各闡其製作之深意。於春秋,事實據左氏,論斷多采公、穀,大致出於宋張大亨春秋五禮例宗、沈棐春秋比事,而典核過之。大學說一卷晚出,「親民」不讀「新民」。論格物不外本末終始先後,即絜矩之不外上下前後左右,亦能根極理要,又著交食舉隅三卷,琴笛理數考四卷。子七人,棟最知名。
dòng, zì dìng yǔ. yuán hé xué shēng yuán. zì yòu dǔ zhì xiàng xué, jiā duō cáng shū, rì yè jiǎng sòng. yú jīng shǐ zhū zi bài guān yě chéng jí qī jīng bì wěi zhī xué, mí bù jīn dǎi. xiǎo xué běn ěr yǎ, liù shū běn shuō wén, yú jí jí jiù zhāng, jīng diǎn shì wén, hàn wèi bēi jié, zì yù piān guǎng yùn ér xià wù lùn yě. qián lóng shí wǔ nián, zhào jǔ jīng míng xíng xiū zhī shì, shǎn gān zǒng dū yǐn jì shàn liǎng jiāng zǒng dū huáng tíng guì jiāo zhāng lùn jiàn. huì dà xué shì jiǔ qīng suǒ suǒ zhe shū, wèi jí chéng jìn, bà guī.
棟,字定宇。元和學生員。自幼篤志向學,家多藏書,日夜講誦。於經、史、諸子、稗官野乘及七經毖緯之學,靡不津逮。小學本爾雅,六書本說文,餘及急就章,經典釋文,漢、魏碑碣,自玉篇、廣韻而下勿論也。乾隆十五年,詔舉經明行修之士,陝甘總督尹繼善、兩江總督黃廷桂交章論薦。會大學士、九卿索所著書,未及呈進,罷歸。
dòng yú zhū jīng shú qià guàn chuàn, wèi gǔ xùn gǔ zì gǔ yīn, fēi jīng shī bù néng biàn, zuò jiǔ jīng gǔ yì èr shí èr juǎn. yóu suì yú yì, qí zhuàn yì hàn xué bā juǎn, duō shí mèng xǐ yú fān xún shuǎng xù lùn, yǐ jiàn dà fán. qí mò piān fù yǐ jǐ yì, fā míng hàn yì zhī lǐ, yǐ biàn zhèng hé tú luò shū xiān tiān tài jí zhī xué. yì lì èr juǎn, nǎi róng zhù jiù shuō yǐ fā míng yì zhī běn lì, shí wèi dòng lùn yì zhū jiā fā fán. qí zhuàn zhōu yì shù èr shí sān juǎn, yǐ xún shuǎng yú fān wèi zhǔ, ér cān yǐ zhèng kāng chéng sòng xián gàn bǎo zhī shuō, yuē qí zhǐ wèi zhù, yǎn qí shuō wèi shū. shū chuí chéng ér jí gé, suì què gé zhì wèi jì shí wǔ guà jí xù guà zá guà liǎng chuán, suī wèi wèi shàn zhī shū, rán hàn xué zhī jué zhě qiān yǒu wǔ bǎi yú nián, zhì shì ér càn rán fù míng. zhuàn míng táng dà dào lù bā juǎn, dì shuō èr juǎn, wèi dì xíng yú míng táng, míng táng fǎ běn yú yì. gǔ wén shàng shū kǎo èr juǎn, biàn zhèng kāng chéng suǒ chuán zhī èr shí sì piān wèi kǒng bì zhēn gǔ wén, dōng jìn wǎn chū zhī èr shí wǔ piān wèi wěi. yòu zhuàn hòu hàn shū bǔ zhù èr shí sì juǎn, wáng shì zhēn jīng huá lù xùn zuǎn èr shí sì juǎn, jiǔ yào zhāi bǐ jì sōng yá wén chāo zhū shū. jiā dìng qián dà xīn cháng lùn: sòng yuán yǐ lái shuō jīng zhī shū yíng wū chōng dòng, gāo zhě miè gǔ xùn yǐ yán kuā xīn dé, xià zhě xí rén yán yǐ wèi jǐ yǒu. dú huì shì shì shǒu gǔ xué, ér dòng suǒ de yóu jīng. nǐ zhū qián rú, dāng zài hé xiū fú qián zhī jiān, mǎ róng zhào qí bèi bù jí yě. zú, nián liù shí èr. qí dì zǐ zhī míng zhě, yú xiāo kè jiāng shēng zuì wèi chún shí.
棟於諸經熟洽貫串,謂詁訓古字古音,非經師不能辨,作九經古義二十二卷。尤邃於易,其撰易漢學八卷,掇拾孟喜、虞翻、荀爽緒論,以見大凡。其末篇附以己意,發明漢易之理,以辨正河圖、洛書、先天、太極之學。易例二卷,乃鎔鑄舊說以發明易之本例,實為棟論易諸家發凡。其撰周易述二十三卷,以荀爽、虞翻為主,而參以鄭康成、宋咸、干寶之說,約其旨為注,演其說為疏。書垂成而疾革,遂闕革至未濟十五卦及序卦、雜卦兩傳,雖為未善之書,然漢學之絕者千有五百餘年,至是而粲然復明。撰明堂大道錄八卷,禘說二卷,謂禘行於明堂,明堂法本於易。古文尚書考二卷,辨鄭康成所傳之二十四篇為孔壁真古文,東晉晚出之二十五篇為偽。又撰後漢書補註二十四卷,王士禎精華錄訓纂二十四卷,九曜齋筆記、松崖文鈔諸書。嘉定錢大昕嘗論:「宋、元以來說經之書盈屋充棟,高者蔑古訓以訁夸心得,下者襲人言以為己有。獨惠氏世守古學,而棟所得尤精。擬諸前儒,當在何休、服虔之間,馬融、趙岐輩不及也。」卒,年六十二。其弟子知名者,余蕭客、江聲最為純實。
xiāo kè, zì gǔ nóng, zhǎng zhōu rén. zhuàn gǔ jīng jiě gōu chén sān shí juǎn, fán táng yǐ qián jiù shuō, zì zhū jiā jīng jiě suǒ yǐn, páng jí shǐ chuán lèi shū, piàn yǔ dān cí, xī zhe yú lù. qīng dài jīng xué chāng míng, zhù shù zhī jiā, zhēng jí yú gǔ, xiāo kè shì shū qí yī yě. xiāo kè yòu zhuàn wén xuǎn jì wén sān shí juǎn, wén xuǎn yīn yì bā juǎn. shēng zì yǒu chuán.
蕭客,字古農,長洲人。撰古經解鈎沉三十卷,凡唐以前舊說,自諸家經解所引,旁及史傳、類書,片語單詞,悉著於錄。清代經學昌明,著述之家,爭及於古,蕭客是書其一也。蕭客又撰文選紀聞三十卷,文選音義八卷。聲自有傳。
chén hòu yào, zì sì yuán, tài zhōu rén. kāng xī sì shí wǔ nián jìn shì, guān sū zhōu fǔ xué jiào shòu. dà xué shì lǐ guāng dì jiàn qí tōng tiān wén suàn fǎ, yǐn jiàn, gǎi nèi gé zhōng shū. shàng mìng shì yǐ suàn fǎ, huì sān jiǎo xíng, lìng qiú zhōng xiàn jí hú bèi chǐ cùn, hòu yào jù zhā yǐ jìn, jiē rú shì. shòu hàn lín yuàn biān xiū, rù zhí nèi tíng. hòu yào xué wèn yuān bó, zhí nèi tíng hòu, jiān tōng jǐ hé suàn fǎ, yú shì qí xué yì jìn. qiān guó zi jiān sī yè, zhuǎn zuǒ chūn fāng zuǒ yù dé, yǐ lǎo qǐ zhì shì, zú yú jiā.
陳厚耀,字泗源,泰州人。康熙四十五年進士,官蘇州府學教授。大學士李光地薦其通天文、算法,引見,改內閣中書。上命試以算法,繪三角形,令求中線及弧背尺寸,厚耀具劄以進,皆如式。授翰林院編修,入直內廷。厚耀學問淵博,直內廷後,兼通幾何算法,於是其學益進。遷國子監司業,轉左春坊左諭德,以老乞致仕,卒於家。
hòu yào yǐ tiān suàn zhī fǎ zhì chūn qiū, cháng bǔ dù yù zhǎng lì wèi chūn qiū zhǎng lì shí juǎn, qí fán yǒu sì: yī yuē lì zhèng, bèi yǐn hàn shū xù hàn shū jìn shū suí shū táng shū sòng shǐ yuán shǐ zuǒ chuán zhù shū chūn qiū shǔ cí tiān yuán lì lǐ zhū shuō, yǐ zhèng tuī bù zhī yì. qí yǐn chūn qiū shǔ cí zài dù yù lùn rì yuè chà miù yī tiáo, wèi zhù shū suǒ wú. yòu yǐn dà yǎn lì yì chūn qiū lì kǎo yī tiáo, yì táng zhì suǒ wèi lù. èr yuē gǔ lì, yǐ gǔ fǎ shí jiǔ nián wèi yī zhāng, yī zhāng zhī shǒu, tuī hé zhōu lì zhēng yuè shuò rì dōng zhì, qián liè suàn fǎ, hòu yǐ chūn qiū shí èr gōng jì nián, héng liè wèi sì zhāng, zòng liè shí èr gōng, jī ér chéng biǎo, yǐ qiú lì yuán. sān yuē lì biān, jǔ chūn qiū èr bǎi sì shí èr nián, tuī qí shuò rùn jí yuè zhī dà xiǎo, ér yǐ jīng chuán gān zhī wèi zhèng zuǒ, shù dù yù zhī shuō ér kǎo biàn zhī. sì yuē lì cún, gǔ lì tuī yǐn gōng yuán nián zhēng yuè gēng xū shuò, dù shì zhǎng lì zé wèi xīn sì shuò, nǎi gǔ lì suǒ tuī shàng nián shí èr yuè shuò, wèi yuán nián yǐ qián shī yī rùn, gài yǐ jīng chuán gān zhī pái cì zhī zhī. hòu yào zé wèi rú yù zhī shuō, yuán nián zhì qī nián zhōng shū rì zhě suī duō bù shī, ér yǔ èr nián bā yuè zhī gēng chén sì nián èr yuè zhī wù shēn yòu bù néng hé. qiě yǐn gōng sān nián èr yuè jǐ sì shuò rì shí, huán gōng sān nián qī yuè rén chén shuò rì shí, yì jiē shī zhī. gài yǐn gōng yuán nián yǐ qián fēi shī yī rùn, nǎi duō yī rùn, yīn dìng yǐn gōng yuán nián zhēng yuè wèi gēng chén shuò, jiào zhǎng lì tuì liǎng yuè, tuī zhì xī gōng wǔ nián zhǐ. yǐ xià shuò rùn, yī yī yǔ dù lì xiāng fú, gù bù fù xù tuī yān.
厚耀以天算之法治春秋,嘗補杜預長曆為春秋長曆十卷,其凡有四:一曰歷證,備引漢書、續漢書、晉書、隋書、唐書、宋史、元史、左傳註疏、春秋屬辭、天元歷理諸說,以證推步之異。其引春秋屬辭載杜預論日月差謬一條,為註疏所無。又引大衍曆義春秋歷考一條,亦唐志所未錄。二曰古歷,以古法十九年為一章,一章之首,推合周曆正月朔日冬至,前列算法,後以春秋十二公紀年,橫列為四章,縱列十二公,積而成表,以求曆元。三曰歷編,舉春秋二百四十二年,推其朔閏及月之大小,而以經、傳干支為證佐,述杜預之說而考辨之。四曰歷存,古歷推隱公元年正月庚戌朔,杜氏長曆則為辛巳朔,乃古歷所推上年十二月朔,謂元年以前失一閏,蓋以經、傳干支排次知之。厚耀則謂如預之說,元年至七年中書日者雖多不失,而與二年八月之庚辰、四年二月之戊申又不能合。且隱公三年二月己巳朔日食,桓公三年七月壬辰朔日食,亦皆失之。蓋隱公元年以前非失一閏,乃多一閏,因定隱公元年正月為庚辰朔,較長曆退兩月,推至僖公五年止。以下朔、閏,一一與杜歷相符,故不復續推焉。
yòu zhuàn chūn qiū zhàn guó yì cí wǔ shí sì juǎn tōng biǎo èr juǎn zhí yí yī juàn, chūn qiū shì zú pǔ yī juàn. zōu píng mǎ sù wèi yì shǐ, jiān cǎi sān chuán guó yǔ guó cè, hòu yào zé jiē zhí yú wǔ shū zhī wài, dú wèi qí nán. shì zú yī shū, yǔ gù dòng gāo dà shì biǎo hù zhèng, chūn qiū shì zú zhī xué, jǐ hū bèi yǐ. hòu yào yòu zhe lǐ jì fēn lèi shí qī shǐ zhèng é zhū shū, jīn bù chuán.
又撰春秋戰國異辭五十四卷、通表二卷、摭遺一卷,春秋世族譜一卷。鄒平馬驌為繹史,兼采三傳、國語、國策,厚耀則皆摭於五書之外,獨為其難。氏族一書,與顧棟高大事表互證,春秋氏族之學,幾乎備矣。厚耀又著禮記分類、十七史正譌諸書,今不傳。
zāng lín, zì yù lín, wǔ jìn rén. zhū shēng. zhì jīng yǐ hàn zhù táng shū wèi zhǔ, jiào rén xiān yǐ ěr yǎ shuō wén, yuē: bù jiě zì, hé yǐ dú shū? bù tōng xùn gǔ, hé yǐ míng jīng? jiàn hù zhù shù, shì wú zhī zhě. yǒu shàng shū jí jiě bǎi èr shí juǎn, jīng yì zá jì sān shí juǎn. yán ruò qú chēng qí shēn míng liǎng hàn zhī xué, qián dà xīn xiào dìng qí shū, yún: shí shì qiú shì, bié bái jīng shěn, ér wèi cháng qīng dǐ qián zhé, sī zhēn wù shí ér bù jìn míng zhě.
臧琳,字玉林,武進人。諸生。治經以漢注唐疏為主,教人先以爾雅、說文,曰:「不解字,何以讀書?不通訓詁,何以明經?」鍵戶著述,世無知者。有尚書集解百二十卷,經義雜記三十卷。閻若璩稱其深明兩漢之學,錢大昕校定其書,云:「實事求是,別白精審,而未嘗輕詆前哲,斯真務實而不近名者。」
xuán sūn yōng, běn míng yōng táng, zì zài dōng. yǔ dì lǐ táng jù shì qián táng lú wén chāo. chén mò pǔ hòu, xué shù jīng shěn. xù qí gāo zǔ jiāng jué zhī xué, nǐ jīng yì zá jì wèi bài jīng rì jì bā juǎn, gāo yóu wáng niàn sūn jí chēng zhī. qí xù mèng zǐ nián pǔ, biàn qí xuān wáng mǐn wáng zhī é, mǐn xiàn chén shòu qí tàn wèi jué shí. yòu zhe bài jīng wén jí sì juǎn, yuè lìng zá shuō yī juàn, lè jì èr shí sān piān zhù yī juàn, xiào jīng kǎo yì yī juàn, zi xià yì chuán yī juàn, shī kǎo yì sì juǎn, hán shī yí shuō èr juǎn dìng é yī juàn, xiào zhèng kāng chéng yì zhù èr juǎn. qí jí zi xià yì chuán, biàn cǐ chuán wèi hàn hán yīng zuò, fēi bo zi xià. qí shī kǎo yì dà zhǐ rú wáng bó hòu, dàn zhú tiáo bì zì kǎo jí, bù yī xún wáng běn. yōng chū yīn bǎo yīng liú tái gǒng huò jiāo yí zhēng ruǎn yuán, qí hòu guǎn yuán shǔ zhōng wèi duō. yuán xiě qí shū wèi fù běn, yǐ yuán běn hái qí jiā. jiā qìng shí liù nián, zú, nián sì shí wǔ.
玄孫庸,本名鏞堂,字在東。與弟禮堂俱事錢塘盧文弨。沉默樸厚,學術精審。續其高祖將絕之學,儗經義雜記為拜經日記八卷,高郵王念孫亟稱之。其敘孟子年譜,辨齊宣王、湣王之譌,閩縣陳壽祺嘆為絕識。又著拜經文集四卷,月令雜說一卷,樂記二十三篇注一卷,孝經考異一卷,子夏易傳一卷,詩考異四卷,韓詩遺說二卷、訂譌一卷,校鄭康成易注二卷。其輯子夏易傳,辨此傳為漢韓嬰作,非卜子夏。其詩考異大旨如王伯厚,但逐條必自考輯,不依循王本。庸初因寶應劉台拱獲交儀徵阮元,其後館元署中為多。元寫其書為副本,以原本還其家。嘉慶十六年,卒,年四十五。
lǐ táng, zì hé guì. shì qīn xiào. fù jì hóng, jiǔ nüè, dōng yuè wèi huǒ, lǐ táng qián yǐ shēn wēn bèi. jū sàng rú lǐ, xiào bù jiàn chǐ. mǔ gòu wēi jí, kuī gǔ hé yào, sī dǎo yú shén, jiǎn chǐ yǐ yán qīn shòu. qǔ fù hú, chū hūn xī jiào yǐ xiào dì, zhǎng yán lìng shú tīng, nǎi hé jǐn, yī jiā gǎn ér huà zhī. yóu jīng xiǎo xué, shàn chóu xiào, wèi sì fāng xián shì suǒ guì. shī shì qián dà xīn, yè yì jìn. hǎo xǔ shì shuō wén jiě zì, wèi shuō wén jīng kǎo shí sān juǎn. mù gǔ xiào zǐ xiào nǚ xiào fù shì, zuò xiào chuán bǎi shù shí juǎn. shàng shū jí jiě àn liù juǎn, sān lǐ zhù xiào zì liù juǎn, chūn qiū zhù shū jiào zhèng liù juǎn. zú, nián sān shí.
禮堂,字和貴。事親孝。父繼宏,久瘧,冬月畏火,禮堂潛以身溫被。居喪如禮,笑不見齒。母遘危疾,刲股合藥,私禱於神,減齒以延親壽。娶婦胡,初婚夕教以孝弟,長言令熟聽,乃合卺,一家感而化之。尤精小學,善讎校,為四方賢士所貴。師事錢大昕,業益進。好許氏說文解字,為說文經考十三卷。慕古孝子、孝女、孝婦事,作孝傳百數十卷。尚書集解案六卷,三禮注校字六卷,春秋註疏校正六卷。卒,年三十。
rèn qǐ yùn, zì yì shèng, yí xìng rén. shǎo dú mèng zǐ, zhì zú zhāng, zhé gěng yè, dà jù dào tǒng wú chuán. jiā pín, wú cáng shū, cóng rén jiè yuè. yè fá gāo huǒ, chí shū jiù yuè, zhì yí qiáng bù chuò. shì fù mǔ xiào yǐ wén. nián wǔ shí sì, jǔ yú xiāng. yōng zhèng shí yī nián, jì xié zhì dōu, huì shì zōng wèn yǒu jīng tōng xìng lǐ zhī xué zhě, shàng shū zhāng zhào yǐ qǐ yùn míng shàng. tè zhào tíng shì, yǐ tài jí shì hé wù duì, jìn chéng yù lǎn, dé zhǐ jiā jiǎng. huì chéng jìn shì, suì yú lú chàng qián yī rì yǐn jiàn, tè shòu hàn lín yuàn jiǎn tǎo, zài ā gē shū fáng xíng zǒu. shàng cháng wèn yǐ cháo wén xī sǐ zhī zhǐ, qǐ yùn duì yǐ shēng sǐ yī lǐ, wèi zhī shēng, yān zhī sǐ. shàng yuē: cǐ shì xián rén fēn shàng shì, wèi dào shèng rén dì wèi. cóng cǐ zuò qù, jiǔ zì zhī zhī. yú nián bào jí, cì yào cì yī, yuè yuè xiè ēn, tè yù rào láng ér jìn. miàn chēng: zhī rǔ fēi yáo shùn bù gǎn yǐ chén yú wáng qián. wù lìng zì ài. lìng shì chén fú yè yǐ chū, qiě yáo wàng zhī.
任啟運,字翼聖,宜興人。少讀孟子,至卒章,輒哽咽,大懼道統無傳。家貧,無藏書,從人借閱。夜乏膏火,持書就月,至移牆不輟。事父母孝以聞。年五十四,舉於鄉。雍正十一年,計偕至都,會世宗問有精通性理之學者,尚書張照以啟運名上。特詔廷試,以「太極似何物」對,進呈御覽,得旨嘉獎。會成進士,遂於臚唱前一日引見,特授翰林院檢討,在阿哥書房行走。上嘗問以「朝聞夕死」之旨,啟運對以「生死一理,未知生,焉知死」。上曰:「此是賢人分上事,未到聖人地位。從此作去,久自知之。」逾年抱疾,賜藥賜醫,越月謝恩,特諭繞廊而進。面稱:「知汝非堯、舜不敢以陳於王前。」務令自愛。令侍臣扶掖以出,且遙望之。
gāo zōng dēng jī, réng mìng zài shū fáng xíng zǒu, shǔ rì jiǎng qǐ jū zhù guān, xún zhuó zhōng yǔn. qián lóng sì nián, qiān shì jiǎng, jìn shì jiǎng xué shì. qī nián, zhuó dū chá yuàn zuǒ qiān dōu yù shǐ. bā nián, chōng sān lǐ guǎn fù zǒng cái guān, xún shēng zōng rén fǔ fǔ chéng. jiǔ nián, zú yú cì dì, nián qī shí wǔ. cì tǎng jīn zhì sàng jù, cì jì zàng.
高宗登基,仍命在書房行走,署日講起居注官,尋擢中允。乾隆四年,遷侍講,晉侍講學士。七年,擢都察院左僉都御史。八年,充三禮館副總裁官,尋升宗人府府丞。九年,卒於賜第,年七十五。賜帑金治喪具,賜祭葬。
qǐ yùn xué zōng zhū zǐ, cháng wèi zhū jīng yǐ yǒu zi zhū zǐ chuán, dú wèi jí lǐ jīng, nǎi zhe sì xiàn guàn kuì shí lǐ sān juǎn. yǐ yí lǐ tè xìng shǎo láo kuì shí lǐ jiē shì lǐ, yīn jù sān lǐ jí tā chuán jì zhī yǒu guān wáng lǐ zhě tuī zhī, bù dé yú jīng, zé qiú zhū zhù shū yǐ bǔ zhī, fán wǔ piān: yī yuē jì tǒng, èr yuē jí juān, sān yuē cháo jiàn, sì yuē zhèng jì, wǔ yuē yì jì. qí míng zé qǔ zhōu lǐ yǐ sì xiàn guàn xiǎng xiān wáng yǐ kuì shí xiǎng xiān wáng zhī wén, jiào zhī huáng gàn suǒ xù jì lǐ, gèng wèi jīng mì. yòu gōng shì kǎo shí sān juǎn, yú lǐ rú guī shì gōng zhī wài bié wèi lèi cì: yuē mén, yuē guān, yuē cháo, yuē miào, yuē qǐn, yuē shú, yuē níng, yuē děng wēi, yuē míng wù, yuē mén dà xiǎo guǎng xiá, yuē míng táng, yuē fāng míng, yuē bì yōng, kǎo jù pō wèi jīng hé. yí lǐ yī jīng, jiǔ chéng jué xué, qǐ yùn yán jiū gōu guàn, shǐ tiáo lǐ zhì rán, bù kuì qióng jīng zhī mù. yòu lǐ jì zhāng jù shí juǎn, yǐ dà xué zhōng yōng, zhū zǐ jì chéng zhāng jù, zé qū lǐ yǐ xià sì shí qī piān, jiē kě lí wèi zhāng jù. dàn suǒ chuán piān cì xù liè fēn cuò, yuán fǎng zhèng kāng chéng xù yí lǐ lì, gèng qí qián hòu, bìng wèi sì shí èr piān. qí yǒu guān lún jì zhī dà, ér wèi qín hàn yuán míng qīng biàn yì zhě, zé zhòng zhe qí shuō, yǐ qí hòu zhī lùn lǐ zhě zhuó qǔ. wài yǒu zhōu yì xǐ xīn jiǔ juǎn, sì shū yuē zhǐ shí jiǔ juǎn, xiào jīng zhāng jù shí juǎn, xià xiǎo zhèng zhù, zhú shū jì nián kǎo, yì shū bǔ, mèng zǐ shí shì kǎo, qīng fēn lóu wén jí děng shū, qí zhōu yì xǐ xīn zé nián liù shí shí zuò, guān xiàng wán cí, shí chǎn jīng lǐ.
啟運學宗朱子,嘗謂諸經已有子朱子傳,獨未及禮經,乃著肆獻祼饋食禮三卷。以儀禮特性、少牢、饋食禮皆士禮,因據三禮及他傳記之有關王禮者推之,不得於經,則求諸註疏以補之,凡五篇:一曰祭統,二曰吉蠲,三曰朝踐,四曰正祭,五曰繹祭。其名則取周禮「以肆獻祼享先王」、「以饋食享先王」之文,較之黃幹所續祭禮,更為精密。又宮室考十三卷,於李如圭釋宮之外別為類次:曰門,曰觀,曰朝,曰廟,曰寢,曰塾,曰寧,曰等威,曰名物,曰門大小廣狹,曰明堂,曰方明,曰辟雍,考據頗為精核。儀禮一經,久成絕學,啟運研究鈎貫,使條理秩然,不愧窮經之目。又禮記章句十卷,以大學、中庸,朱子既成章句,則曲禮以下四十七篇,皆可釐為章句。但所傳篇次序列紛錯,爰仿鄭康成序儀禮例,更其前後,並為四十二篇。其有關倫紀之大,而為秦、漢、元、明輕變易者,則眾著其說,以俟後之論禮者酌取。外有周易洗心九卷,四書約指十九卷,孝經章句十卷,夏小正注,竹書紀年考,逸書補,孟子時事考,清芬樓文集等書,其周易洗心則年六十時作,觀象玩辭,時闡精理。
qǐ yùn yán qióng kè kǔ, jì shòu tè dá zhī zhī, yì sī bào chēng. nián qī shí èr, yóu shū zì zé yǔ yuē: kǒng zēng sī mèng, shí wéi rǔ shī. rì miàn mìng rǔ, rǔ wán bù zhī, tòng zì chéng zé, tì sì lián ér. wū hū lǎo yǐ, míng mù wèi qī. jí zǒng cái sān lǐ guǎn, xǐ shén, yīn jǐn fā zhōng mì suǒ chǔ, píng xīn cān dìng, mù yíng shǒu xiě, lòu cháng èr shí kè bù chuò. lùn bì běn tiān dào, zhuó rén qíng, wù qiú hé zhū zǐ yí yì, ér xīn shén jiān hào, jìng yǐ shì zhōng.
啟運研窮刻苦,既受特達之知,益思報稱。年七十二,猶書自責語曰:「孔、曾、思、孟,實惟汝師。日面命汝,汝頑不知,痛自懲責,涕泗漣洏。嗚呼老矣,瞑目為期。」及總裁三禮館,喜甚,因盡發中秘所儲,平心參訂,目營手寫,漏常二十刻不輟。論必本天道,酌人情,務求合朱子遺意,而心神煎耗,竟以是終。
shí sì nián, zhào jǔ jīng xué, shàng yù yǒu rèn qǐ yùn yán qióng jīng shù, dūn pǔ kě jiā zhī yǔ. sān shí qī nián, mìng zhòng wài sōu jí gǔ jīn qún shū, gāo zōng yù yuē: lì dài míng chén, jì běn cháo shì lín sù wàng, xiàng yǒu shī wén zhuān jí jí jìn shí chén qián jīng shǐ, yuán běn fēng yǎ, rú gù dòng gāo chén zǔ fàn rèn qǐ yùn shěn dé qián bèi, yì gè zhe chéng biān, bìng fēi jiǎo shuō zhī yán kě bǐ. jūn yīng gài xíng chá míng, zài fāng sì zhě huò liàng wèi gěi jià, jiā cáng zhě huò guān wèi zhuāng yìn. zhì yǒu wèi jīng juān kān zhī xì chāo běn cún liú zhě, bù fáng chāo lù fù běn, réng jiāng yuán běn gěi hái. shù jǐ fù zài shí qú, yòng chǔ yī lǎn. yú shì shàng qǐ yùn suǒ zhe shū sì zhǒng, rù sì kù zhōng.
十四年,詔舉經學,上諭有「任啟運研窮經術,敦樸可嘉」之語。三十七年,命中外蒐集古今群書,高宗諭曰:「歷代名臣,洎本朝士林夙望,向有詩文專集及近時沉潛經史,原本風雅,如顧棟高、陳祖范、任啟運、沈德潛輩,亦各著成編,並非剿說卮言可比。均應概行查明,在坊肆者或量為給價,家藏者或官為裝印。至有未經鐫刊祗系鈔本存留者,不妨鈔錄副本,仍將原本給還。庶幾副在石渠,用儲一覽。」於是上啟運所著書四種,入四庫中。
quán zǔ wàng, zì shào yī, yín xiàn rén. shí liù suì néng wèi gǔ wén. tǎo lùn jīng shǐ, zhèng míng zhǎng gù. bǔ zhū shēng. yōng zhèng qī nián, dū xué wáng lán shēng xuǎn yǐ chōng gòng, rù jīng shī, xuán jǔ shùn tiān xiāng shì. hù bù shì láng lǐ fú jiàn qí wén, yuē: cǐ shēn níng dōng fā hòu yī rén yě! qián lóng yuán nián, jiàn jǔ bó xué hóng cí. shì chūn huì shì, xiān chéng jìn shì, xuǎn hàn lín yuàn shù jí shì, bù zài yǔ shì. shí zhāng tíng yù dāng guó, yǔ lǐ fú bù xiāng néng, bìng è zǔ wàng, zǔ wàng yòu bù wǎng jiàn, èr nián, sàn guǎn, zhì zhī zuì xià děng, guī bān yǐ zhī xiàn yòng, suì bù fù chū. fāng cí kē zhū rén wèi jí, fú yǐ wèn zǔ wàng, zǔ wàng wèi jì sì shí yú rén, gè liè suǒ zhǎng. xìng kàng zhí, jì guī, pín qiě bìng, yōng sūn bù gěi, rén yǒu suǒ kuì, fú shòu. zhǔ jí shān duān xī shū yuàn jiǎng xí, wèi shì lín yǎng zhòng. èr shí nián, zú yú jiā, nián wǔ shí yǒu yī.
全祖望,字紹衣,鄞縣人。十六歲能為古文。討論經史,證明掌故。補諸生。雍正七年,督學王蘭生選以充貢,入京師,旋舉順天鄉試。戶部侍郎李紱見其文,曰:「此深寧、東發後一人也!」乾隆元年,薦舉博學鴻詞。是春會試,先成進士,選翰林院庶吉士,不再與試。時張廷玉當國,與李紱不相能,並惡祖望,祖望又不往見,二年,散館,寘之最下等,歸班以知縣用,遂不復出。方詞科諸人未集,紱以問祖望,祖望為記四十餘人,各列所長。性伉直,既歸,貧且病,饔飧不給,人有所餽,弗受。主蕺山、端谿書院講席,為士林仰重。二十年,卒於家,年五十有一。
zǔ wàng wèi xué, yuān bó wú yá sì, yú shū wú bù guàn chuàn. zài hàn lín, yǔ fú gòng jiè yǒng lè dà diǎn dú zhī, měi rì gè jǐn èr shí juǎn. shí kāi míng shǐ guǎn, fù wèi shū liù tōng yí zhī, xiān lùn yì wén, cì lùn biǎo, cì lùn zhōng yì yǐn yì liǎng liè chuán, jiē yǐ qí yán wèi wěi. shēng píng fú yīng huáng zōng xī, zōng xī biǎo zhāng míng jì zhōng jié zhū rén, zǔ wàng yì guǎng xiū fén shè zhǎng gù sāng hǎi yí wén yǐ yì zhī, xiáng jǐn ér hé shí, kě dāng xù shǐ. zōng xī sòng yuán xué àn fǔ chuàng cǎo gǎo, zǔ wàng bó cǎi zhū shū wèi zhī bǔ jí, biān chéng bǎi juǎn. yòu qī xiào shuǐ jīng zhù, sān jiān kùn xué jì wén, jiē zú jiàn qí jí gǔ zhī shēn. yòu dá dì zǐ dǒng bǐng chún zhāng bǐng jiǎng xué yōng lú hào děng suǒ wèn jīng shǐ yí yì, lù wèi jīng shǐ wèn dá shí juǎn. yí zhēng ruǎn yuán cháng wèi jīng xué shǐ cái cí kē sān zhě dé yī zú chuán, ér zǔ wàng jiān zhī. qí jīng shǐ wèn dá, shí zú yǐ jì gǔ xián, qǐ hòu xué, yǔ gù yán wǔ rì zhī lù xiāng liè. wǎn nián dìng wén gǎo, shān qí shí qī, wèi jié qí tíng wén jí wǔ shí juǎn.
祖望為學,淵博無涯涘,於書無不貫串。在翰林,與紱共借永樂大典讀之,每日各盡二十卷。時開明史館,復為書六通移之,先論藝文,次論表,次論忠義、隱逸兩列傳,皆以其言為韙。生平服膺黃宗羲,宗羲表章明季忠節諸人,祖望益廣修枌社掌故、桑海遺聞以益之,詳盡而核實,可當續史。宗羲宋元學案甫創草藁,祖望博採諸書為之補輯,編成百卷。又七校水經注,三箋困學紀聞,皆足見其汲古之深。又答弟子董秉純、張炳、蔣學鏞、盧鎬等所問經史疑義,錄為經史問答十卷。儀徵阮元嘗謂經學、史才、詞科三者得一足傳,而祖望兼之。其經史問答,實足以繼古賢,啟後學,與顧炎武日知錄相埒。晚年定文藁,刪其十七,為鮚埼亭文集五十卷。
dì zǐ tóng xiàn jiǎng xué yōng, zì shēng shǐ. qián lóng sān shí liù nián jǔ rén. cóng zǔ wàng dé wén huáng wàn xué pài, xué yōng yóu dé shǐ xué zhī chuán.
弟子同縣蔣學鏞,字聲始。乾隆三十六年舉人。從祖望得聞黃、萬學派,學鏞尤得史學之傳。
dǒng bǐng chún, zì xiǎo dùn. qián lóng shí bā nián bá gòng, bǔ guǎng xī nà dì zhōu zhōu pàn, shēng qín ān xiàn zhī xiàn. quán zǔ wàng wén nèi wài jí, jūn bǐng chún yī shǒu biān dìng.
董秉純,字小鈍。乾隆十八年拔貢,補廣西那地州州判,升秦安縣知縣。全祖望文內、外集,均秉純一手編定。
shěn tóng, zì guǒ táng, wú jiāng rén. zì shǎo lì xué, yǐ qióng jīng wèi shì. guàn chuàn qián rén zhī yì tóng, shé zhōng zhì dāng. qián lóng yuán nián, jiàn jǔ bó xué hóng cí bào bà, yǔ xiū sān lǐ jí yī tǒng zhì. shū chéng, shòu jiǔ pǐn guān, yǐ qīn lǎo guī.
沈彤,字果堂,吳江人。自少力學,以窮經為事。貫串前人之異同,折衷至當。乾隆元年,薦舉博學鴻詞報罷,與修三禮及一統志。書成,授九品官,以親老歸。
tóng yān tōng sān lǐ, yǐ ōu yáng xiū yǒu zhōu lǐ guān duō tián shǎo, lù qiě bù gěi zhī yí, hòu rén duō yán qí shuō, jí yǒu biàn zhě, bù guò yǐ shè guān wèi cí. nǎi xiáng jiū zhōu zhì, zhuàn zhōu guān lù tián kǎo, yǐ biàn zhèng ōu shuō. fēn guān jué shù gōng tián shù lù tián shù sān piān, jī suàn zhì wèi jīng mì. qí shuō zì zhèng zhù jiǎ shū yǐ hòu, kě yún tè chū. yòu zhuàn yí lǐ xiǎo shū yī juàn, qǔ shì guān lǐ shì hūn lǐ gōng shí dài fū lǐ sàng fú shì sàng lǐ wèi zhī shū jiān, zú dìng jiù yì zhī é. qí guǒ táng jí shí èr juǎn, duō dìng zhèng jīng xué zhī wén, ruò zhōu guān bān tián yì tóng shuō, wǔ gōu yì tóng shuō, jǐng tián jūn fù shuō, shì zhōu guān dì zhēng děng piān, jiē yuán jù diǎn hé. yòu zhuàn chūn qiū zuǒ shì chuán xiǎo shū, shàng shū xiǎo shū, qì xué kǎo lüè, nèi jīng běn lùn.
彤淹通三禮,以歐陽修有周禮官多田少,祿且不給之疑,後人多沿其說,即有辨者,不過以攝官為詞。乃詳究周制,撰周官祿田考,以辨正歐說。分官爵數、公田數、祿田數三篇,積算至為精密。其說自鄭注、賈疏以後,可雲特出。又撰儀禮小疏一卷,取士冠禮、士昏禮、公食大夫禮、喪服、士喪禮為之疏箋,足訂舊義之譌。其果堂集十二卷,多訂正經學之文,若周官頒田異同說,五溝異同說,井田軍賦說,釋周官地征等篇,皆援據典核。又撰春秋左氏傳小疏,尚書小疏,氣穴考略,內經本論。
tóng xìng zhì xiào, qīn mò, sān nián zhōng bù rú hūn, bù nèi qǐn. jū héng měi jiǎng qiú jīng shì zhī wù, suǒ zhe bǎo jiǎ lùn, qí hòu wú dé xuán jiàn zhī, chēng wèi zuì shàn yún. zú, nián liù shí wǔ.
彤性至孝,親歿,三年中不茹葷,不內寢。居恆每講求經世之務,所著保甲論,其後吳德旋見之,稱為最善雲。卒,年六十五。
cài dé jìn, zì rén xī, wú xī rén. yōng zhèng sì nián jǔ rén. qián lóng èr nián, lǐ bù shàng shū yáng míng shí jiàn dé jìn jīng míng xíng xiū, shòu guó zi jiān xué zhèng, qiān gōng bù sī wù. dé jìn cháng wèi héng qú yǐ lǐ jiào rén, zuì dé kǒng mén bó yuē zhī zhǐ, gù qí lǜ shēn shén yán. qí lùn sān lǐ, duō qián rén suǒ wèi fā. zhe lǐ jīng běn yì shí qī juǎn, lǐ chuán běn yì èr shí juǎn, tōng lǐ wǔ shí juǎn.
蔡德晉,字仁錫,無錫人。雍正四年舉人。乾隆二年,禮部尚書楊名時薦德晉經明行修,授國子監學正,遷工部司務。德晉嘗謂橫渠以禮教人,最得孔門博約之旨,故其律身甚嚴。其論三禮,多前人所未發。著禮經本義十七卷,禮傳本義二十卷,通禮五十卷。
shèng shì zuǒ, zì yōng sān, xiù shuǐ rén. guān guì zhōu lóng lǐ zhī xiàn. zhuàn yí lǐ jí biān sì shí juǎn, jí zhòng jiě ér yán biàn zhī, chí lùn jǐn yán. yòu yáng fù yí lǐ tú jiǔ xíng yú shì, rán qí shuō běn zhù shū, ér shí yǒu bìng zhù shū zhī yì shī zhī zhě, yī yī shì zhèng, zhì yú zhū jiā miù wù, biàn zhī yóu xiáng yān.
盛世佐,字庸三,秀水人。官貴州龍里知縣。撰儀禮集編四十卷,集眾解而研辨之,持論謹嚴。又楊復儀禮圖久行於世,然其說本註疏,而時有並註疏之意失之者,一一是正,至於諸家謬誤,辨之尤詳焉。
jiāng yǒng, zì shèn xiū, wù yuán rén. wèi zhū shēng shù shí nián, bó tōng gǔ jīn, zhuān xīn shí sān jīng zhù shū, ér yú sān lǐ gōng yóu shēn. yǐ zhū zǐ wǎn nián zhì lǐ, wèi yí lǐ jīng chuán tōng jiě. shū wèi jiù, huáng shì yáng shì xiāng jì zuǎn xù, yì fēi wán shū. nǎi guǎng zhí bó tǎo, dà gāng xì mù, yī cóng jí xiōng jūn jiā bīn wǔ lǐ jiù cì, tí yuē lǐ jīng gāng mù, fán bā shí bā juǎn. yǐn jù zhū shū, lí zhèng fā míng, shí zú zhōng zhū zǐ wèi jìng zhī xù. cháng yī zhì jīng shī, tóng chéng fāng bāo jīng xī wú fú zhì yǐ lǐ jīng yí yì, jiē dà zhé fú. dú shū hǎo shēn sī, zhǎng yú bǐ kān, míng tuī bù zhōng lǜ shēng yùn. suì shí xiāo zhǎng, qián rén duō lùn zhī zhě, méi wén dǐng lüè jǔ shòu shí, ér yì yí zhī. yǒng wèi zhī shuō, dāng yǐ héng qì wèi lǜ, suí qí shí zhī gāo chōng yǐ suàn dìng qì, ér suì shí xiāo zhǎng wù lùn, qí shuō zhì wèi jīng dāng. qí lùn huáng zhōng zhī gōng, jù guǎn zǐ lǚ shì chūn qiū yǐ zhèng huái nán zǐ, qí lùn gǔ yùn píng shǎng qù sān shēng, jiē dāng wèi shí sān bù, rù shēng dāng wèi bā bù, ér sān dài yǐ shàng zhī yīn, shǐ yǒu tiáo bù wěn. wǎn nián dú shū yǒu de, suí bǐ zhuàn jì. wèi zhōu yì yǐ fǎn duì wèi cì xù, guà biàn dāng yú fǎn duì qǔ zhī. fǒu fǎn wèi tài, tài fǎn wèi fǒu, gù xiǎo wǎng dà lái, dà wǎng xiǎo lái, shì qí lì yě. fán yuē lái yuē xià yuē fǎn, zì fǎn guà zhī wài guà lái jū nèi guà yě. yuē wǎng yuē shàng yuē jìn yuē shēng, zì fǎn guà zhī nèi guà wǎng jū wài guà yě. yòu wèi bīng nóng zhī fēn, chūn qiū shí yǐ rán, bù qǐ yú qín hàn. zhèng yǐ guǎn zǐ zuǒ chuán, bīng cháng jìn guó dōu, yě chù zhī nóng gù bù lì yú shī lǚ yě. qí yú jīng chuán jī kǎo jīng shěn duō lèi cǐ.
江永,字慎修,婺源人。為諸生數十年,博通古今,專心十三經註疏,而於三禮功尤深。以朱子晚年治禮,為儀禮經傳通解。書未就,黃氏、楊氏相繼纂續,亦非完書。乃廣摭博討,大綱細目,一從吉、凶、軍、嘉、賓五禮舊次,題曰禮經綱目,凡八十八卷。引據諸書,釐正發明,實足終朱子未竟之緒。嘗一至京師,桐城方苞、荊谿吳紱質以禮經疑義,皆大折服。讀書好深思,長於比勘,明推步、鐘律、聲韻。歲實消長,前人多論之者,梅文鼎略舉授時,而亦疑之。永為之說,當以恆氣為率,隨其時之高沖以算定氣,而歲實消長勿論,其說至為精當。其論黃鍾之宮,據管子、呂氏春秋以正淮南子,其論古韻平、上、去三聲,皆當為十三部,入聲當為八部,而三代以上之音,始有條不紊。晚年讀書有得,隨筆撰記。謂周易以反對為次序,卦變當於反對取之。否反為泰,泰反為否,故「小往大來」,「大往小來」,是其例也。凡曰來、曰下、曰反,自反卦之外卦來居內卦也。曰往、曰上、曰進、曰升,自反卦之內卦往居外卦也。又謂兵、農之分,春秋時已然,不起於秦、漢。證以管子、左傳,兵常近國都,野處之農固不隸於師旅也。其於經、傳稽考精審多類此。
suǒ zhe yǒu zhōu lǐ yí yì jǔ yào qī juǎn, lǐ jì xùn yì zé yán liù juǎn, shēn yī kǎo wù yī juàn, lǜ lǚ chǎn wēi shí juǎn, lǜ lǚ xīn lùn èr juǎn, chūn qiū dì lǐ kǎo shí sì juǎn, xiāng dǎng tú kǎo shí yī juàn, dú shū suí bǐ shí èr juǎn, gǔ yùn biāo zhǔn sì juǎn, sì shēng qiè yùn biǎo sì juǎn, yīn xué biàn wēi yī juàn, hé luò jīng yùn jiǔ juǎn, tuī bù fǎ jiě wǔ juǎn, qī zhèng yǎn jīn shuǐ èr xīng fā wēi dōng zhì quán dù héng qì zhù lì biàn suì shí xiāo zhǎng biàn lì xué bǔ lùn zhōng xī hé fǎ nǐ cǎo gè yī juàn, jìn sī lù jí zhù shí sì juǎn, kǎo dìng zhū zǐ shì jiā yī juàn. qián lóng èr shí qī nián, zú, nián bā shí èr. dì zǐ shén zhòng, ér dài zhèn chéng yáo tián jīn bǎng yóu dé qí chuán. yún bǎng zì yǒu chuán.
所著有周禮疑義舉要七卷,禮記訓義擇言六卷,深衣考誤一卷,律呂闡微十卷,律呂新論二卷,春秋地理考實四卷,鄉黨圖考十一卷,讀書隨筆十二卷,古韻標準四卷,四聲切韻表四卷,音學辨微一卷,河洛精蘊九卷,推步法解五卷,七政衍、金水二星發微、冬至權度、恆氣注歷辨、歲實消長辨、歷學補論、中西合法擬草各一卷,近思錄集注十四卷,考訂朱子世家一卷。乾隆二十七年,卒,年八十二。弟子甚眾,而戴震、程瑤田、金榜尤得其傳。雲、榜自有傳。
yáo tián, zì yì chóu, shè rén. dú shū hǎo shēn chén zhī sī, xué yú jiāng shì. qián lóng sān shí wǔ nián jǔ rén, xuǎn shòu tài cāng zhōu xué zhèng. yǐ shēn lǜ jiào, lián jié zì chí. gào guī zhī rì, qián dà xīn wáng míng shèng jiē zèng shī tuī zhòng, zhì yǔ píng hú lù lǒng qí bìng chēng. jiā qìng yuán nián, jǔ xiào lián fāng zhèng. tóng shí jǔ zhě, tuī qián dà zhāo jiāng shēng chén zhān sān rén, ruǎn yuán dú wèi yáo tián zú yǐ guān zhī. píng shēng zhù shù, zhǎng yú páng sōu qū zhèng, bù xiè yī bàng chuán zhù, suǒ zhe yuē sàng fú zú zhēng jì, zōng fǎ xiǎo jì, gōu xù jiāng lǐ xiǎo jì, yǔ gòng sān jiāng kǎo, jiǔ gǔ kǎo, qìng zhé gǔ yì, shuǐ dì xiǎo jì, jiě zì xiǎo jì, shēng lǜ xiǎo jì, kǎo gōng chuàng wù xiǎo jì, shì cǎo shì chóng xiǎo jì. nián lǎo mù máng, yóu kǒu shòu sūn bèi chéng qín yīn jì. dōng yuán dài shì zì wèi shàng xùn qí jīng mì.
瑤田,字易疇,歙人。讀書好深沉之思,學於江氏。乾隆三十五年舉人,選授太倉州學正。以身率教,廉潔自持。告歸之日,錢大昕、王鳴盛皆贈詩推重,至與平湖陸隴其並稱。嘉慶元年,舉孝廉方正。同時舉者,推錢大昭、江聲、陳鱣三人,阮元獨謂瑤田足以冠之。平生著述,長於旁搜曲證,不屑依傍傳注,所著曰喪服足徵記,宗法小記,溝洫疆里小記,禹貢三江考,九穀考,磬折古義,水地小記,解字小記,聲律小記,考工創物小記,釋草釋蟲小記。年老目盲,猶口授孫輩成琴音記。東原戴氏自謂尚遜其精密。
chǔ yín liàng, zì jìn shēng, zhǎng zhōu rén. qián lóng shí liù nián zhào shì jǔ rén, shòu nèi gé zhōng shū, guān zhì xíng bù yuán wài láng. yín liàng shǎo yǐ bó yǎ míng, xīn sī jīng ruì, yú shǐ shū lǔ yú, yī jiàn biàn néng dìng qí wù miù. zhōng nián tán jīng jīng shù, yī yǐ zhù shū wèi guī. cóng shì lǐ jīng jǐ sān shí nián, mò shǒu jiā fǎ, zhuān zhǔ zhèng xué. zhèng shì zhōu lǐ lǐ jì zhù, wàng yōng rén qún qǐ chī diǎn zhī, dú yí lǐ wèi gū xué, néng fā huī zhě gù jué wú, ér miù jiā zhǐ zhāi zhě yì shàng shǎo. wéi áo jì gōng jí shuō, duō qiǎo cuàn jīng wén, yīn jiù jǐ shuō. hòu rú kǔ jīng zhù nán dú, xǐ qí píng yì, wú cī zhī zhě. wàn sī dà shěn tóng yú zhèng zhù yì duō suǒ jiū bó, zhì zhāng ěr qí mǎ jiōng dàn cū wèi yǎn yì, qí yú áo shì zhī sì shì ér fēi, jūn wèi néng zhèng qí shī yě. yín liàng zhe yí lǐ guǎn jiàn sān juǎn, yú áo shì dòng jiàn qí zhēng jié, qū huō qí wù wù.
褚寅亮,字搢升,長洲人。乾隆十六年召試舉人,授內閣中書,官至刑部員外郎。寅亮少以博雅名,心思精銳,於史書魯魚,一見便能訂其誤謬。中年覃精經術,一以註疏為歸。從事禮經幾三十年,墨守家法,專主鄭學。鄭氏周禮、禮記注,妄庸人群起嗤點之,獨儀禮為孤學,能發揮者固絕無,而謬加指摘者亦尚少。惟敖繼公集說,多巧竄經文,陰就己說。後儒苦經注難讀,喜其平易,無疵之者。萬斯大、沈彤於鄭注亦多所糾駮,至張爾岐、馬駉但粗為演繹,其於敖氏之似是而非,均未能正其失也。寅亮著儀禮管見三卷,於敖氏洞見其癥結,驅豁其雺霧。
shí gōng yáng hé shì xué jiǔ wú xún xí zhě, suǒ wèi wǔ shǐ sān kē jiǔ zhǐ qī děng liù fǔ èr lèi zhī yì, bù chuán yú shì, wéi wǔ jìn zhuāng cún yǔ mò huì qí jiě, ér yín liàng néng chǎn fā zhī, zhuàn gōng yáng shì lì sān shí piān. wèi sān chuán wéi gōng yáng wèi hàn xué, kǒng zǐ zuò chūn qiū, běn wèi hòu wáng zhì zuò, zī yì gōng yáng zhě, shí wéi jīng zhǐ. yòu yīn hé shào gōng yán lǐ yǒu yīn zhì, yǒu shí wáng zhī zhì, yǔ zhōu lǐ bù tóng, zuò zhōu lǐ gōng yáng yì yì èr juǎn, shì chēng wèi jué yè. yòu zhǎng yú suàn shù, zhe jù gǔ guǎng wèn sān juǎn, jiào zhèng sān tǒng shù yǎn kān běn wù zì shén duō, qí zhōng yuè xiàng qiú liù lè zhī shù jù, liù lè dāng zuò qī lè tuī rùn yú suǒ zài jiā shí dé yī jù, jiā shí dāng zuò jiā qī: jiē yín liàng shuō yě.
時公羊何氏學久無循習者,所謂五始、三科、九旨、七等、六輔、二類之義,不傳於世,惟武進莊存與默會其解,而寅亮能闡發之,撰公羊釋例三十篇。謂三傳惟公羊為漢學,孔子作春秋,本為後王製作,訾議公羊者,實違經旨。又因何劭公言禮有殷制,有時王之制,與周禮不同,作周禮公羊異義二卷,世稱為絕業。又長於算術,著句股廣問三卷,校正三統術衍刊本誤字甚多,其中月相求六扐之數句,六扐當作七扐;推閏餘所在加十得一句,加十當作加七:皆寅亮說也。
zhe yǒu shí sān jīng bǐ jì shí juǎn, zhū shǐ bǐ jì bā juǎn, zhū zi bǐ jì èr juǎn, míng jiā wén jí bǐ jì qī juǎn, cáng yú jiā. sì shí liù nián, yǐ bìng gào guī, zhǔ cháng zhōu lóng chéng shū yuàn bā nián. wǔ shí wǔ nián, zú, nián qī shí liù.
著有十三經筆記十卷,諸史筆記八卷,諸子筆記二卷,名家文集筆記七卷,藏於家。四十六年,以病告歸,主常州龍城書院八年。五十五年,卒,年七十六。
lú wén chāo, zì zhào gōng, yú yáo rén. fù cún xīn, qián lóng chū jǔ bó xué hóng cí kē. wén chāo, qián lóng shí qī nián yī jiǎ jìn shì, shòu hàn lín yuàn biān xiū, shàng shū fáng xíng zǒu. lì guān zuǒ chūn fāng zuǒ zhōng yǔn hàn lín yuàn shì dú xué shì. sān shí nián, chōng guǎng dōng xiāng shì zhèng kǎo guān. sān shí yī nián, tí dū hú nán xué zhèng, yǐ tiáo chén xué zhèng shì yí, bù yì jiàng sān jí yòng. sān shí sān nián, qǐ yǎng guī.
盧文弨,字召弓,餘姚人。父存心,乾隆初舉博學鴻詞科。文弨,乾隆十七年一甲進士,授翰林院編修,上書房行走。歷官左春坊左中允、翰林院侍讀學士。三十年,充廣東鄉試正考官。三十一年,提督湖南學政,以條陳學政事宜,部議降三級用。三十三年,乞養歸。
wén chāo xiào jǐn dǔ hòu, qián xīn hàn xué, yǔ dài zhèn duàn yù cái yǒu shàn. hǎo xiào shū, suǒ xiào yì zhōu shū mèng zǐ yīn yì xún zǐ lǚ shì chūn qiū jiǎ yì xīn shū hán shī wài chuán chūn qiū fán lù fāng yán bái hǔ tōng dú duàn jīng diǎn shì wén zhū shàn běn, lòu bǎn huì xué zhě. yòu kǔ lòu bǎn nán duō, zé hé jīng shǐ zǐ jí sān shí bā zhǒng ér míng zhī yuē qún shū shí bǔ. suǒ zì zhe shū yǒu bào jīng táng jí sān shí sì juǎn, yí lǐ zhù shū xiáng xiào shí qī juǎn, zhōng shān zhā jì sì juǎn, lóng chéng zhā jì sān juǎn, guǎng yǎ shì tiān yǐ xià zhù èr juǎn, jiē shǐ xué zhě shì zhèng jī fēi, xù yí huàn shì. qí yán yuē: táng rén zhī wèi yì shū yě, běn dān xíng, bù yǔ jīng zhù hé. dān xíng jīng zhù, táng yǐ hòu shàng duō shàn běn, zì sòng hòu fù shū yú jīng zhù, ér suǒ fù zhī jīng zhù fēi bì kǒng jiǎ zhū rén suǒ jù zhī běn yě, zé liǎng xiāng jǔ yǔ yǐ. nán sòng hòu yòu fù jīng diǎn shì wén yú zhù shū jiān, ér lù shì suǒ jù zhī jīng zhù, yòu fēi kǒng jiǎ zhū rén suǒ jù yě, zé jǔ yǔ gèng duō yǐ. qiǎn rén bì bǐ ér tóng zhī, zé bǐ cǐ hù gǎi, duō shī qí zhēn, xìng yǒu gǎi zhī bù jǐn, yǐ zī qí jǔ yǔ, qǐ rén kǎo hé zhě, gù zhù shū shì wén hé kè, shì biàn ér fēi gǔ fǎ yě. qí tè shí duō lèi cǐ.
文弨孝謹篤厚,潛心漢學,與戴震、段玉裁友善。好校書,所校逸周書、孟子音義、荀子、呂氏春秋、賈誼新書、韓詩外傳、春秋繁露、方言、白虎通、獨斷、經典釋文諸善本,鏤板惠學者。又苦鏤板難多,則合經、史、子、集三十八種而名之曰群書拾補。所自著書有抱經堂集三十四卷,儀禮註疏詳校十七卷,鍾山劄記四卷,龍城劄記三卷,廣雅釋天以下注二卷,皆使學者諟正積非,蓄疑渙釋。其言曰:「唐人之為義疏也,本單行,不與經注合。單行經注,唐以後尚多善本,自宋後附疏於經注,而所附之經注非必孔、賈諸人所據之本也,則兩相齟齬矣。南宋後又附經典釋文於註疏間,而陸氏所據之經注,又非孔、賈諸人所據也,則齟齬更多矣。淺人必比而同之,則彼此互改,多失其真,幸有改之不盡,以滋其齟齬,啟人考核者,故註疏、釋文合刻,似便而非古法也。」其特識多類此。
wén chāo lì zhǔ jiāng zhè gè shū yuàn jiǎng xí, yǐ jīng shù dǎo shì, jiāng zhè shì zǐ duō xìn cóng zhī, xué shù wèi zhī yī biàn. liù shí nián, zú, nián qī shí jiǔ.
文弨歷主江、浙各書院講席,以經術導士,江、浙士子多信從之,學術為之一變。六十年,卒,年七十九。
wén chāo xiào shū, cān hé gè běn, zé shàn ér cóng, pō yǐn tā shū gǎi běn shū, ér bù zhuān zhǔ yī shuō, gù yán yuán zhào dǐ qí yí lǐ xiáng xiào, gù guǎng qí jī qí shì wén kǎo zhèng, hòu huáng pī liè yǐng sòng kè shū, gè běn tóng yì lìng biān yú hòu, liǎng jiā gè yǒu zōng zhǐ, yì hù xiāng bǔ jū yún.
文弨校書,參合各本,擇善而從,頗引他書改本書,而不專主一說,故嚴元照詆其儀禮詳校,顧廣圻譏其釋文考證,後黃丕烈影宋刻書,各本同異另編於後,兩家各有宗旨,亦互相補苴雲。
gù guǎng qí, zì qiān lǐ, yuán hé rén. zhū shēng. wú zhōng zì huì shì fù zǐ hòu, jiāng shēng jì zhī, hòu jìn xī rán duō hào gǔ qióng jīng zhī shì. guǎng qí dú huì shì shū, jǐn tōng qí yì. lùn jīng xué yún: hàn rén zhì jīng, zuì zhòng shī fǎ. gǔ wén jīn wén, qí shuō gè yì. ruò hùn ér yī zhī, zé jiāo gé bù shèng yǐ. lùn xiǎo xué yún: shuō wén yī shū, bù guò wèi liù shū fā fán, yuán fēi zì yì jǐn yú cǐ.
顧廣圻,字千里,元和人。諸生。吳中自惠氏父子後,江聲繼之,後進翕然多好古窮經之士。廣圻讀惠氏書,盡通其義。論經學云:「漢人治經,最重師法。古文今文,其說各異。若混而一之,則轇轕不勝矣。」論小學云:「說文一書,不過為六書發凡,原非字義盡於此。」
guǎng qí tiān zhì guò rén, jīng shǐ xùn gǔ tiān suàn yú dì mí bù guàn tōng, zhì yú mù lù zhī xué, yóu wèi zhuān mén, shí rén fāng zhī wáng zhòng bǎo ruǎn xiào xù. jiān gōng xiào chóu, tóng shí sūn xīng yǎn zhāng dūn rén huáng pī liè hú kè jiā yán xiào sòng běn shuō wén lǐ jì yí lǐ guó yǔ guó cè wén xuǎn zhū shū, jiē wèi zhī zhá jì, kǎo dìng wén zì, yǒu yì hòu xué. qián jiā jiān yǐ xiào chóu míng jiā, wén chāo jí guǎng qí wèi zuì zhe yún. yòu shí wèi hàn xué zhě duō jī sòng rú, guǎng qí dú qǔ xiān rú yǔ lù, zhāi qí qiè jìn zhě, wèi dùn wēng kǔ kǒu yī juàn, yǐ jiào xué zhě. zhe yǒu sī shì zhāi wén jí shí bā juǎn. dào guāng shí jiǔ nián, zú, nián qī shí.
廣圻天質過人,經、史、訓詁、天算、輿地靡不貫通,至於目錄之學,尤為專門,時人方之王仲寶、阮孝緒。兼工校讎,同時孫星衍、張敦仁、黃丕烈、胡克家延校宋本說文、禮記、儀禮、國語、國策、文選諸書,皆為之札記,考定文字,有益後學。乾、嘉間以校讎名家,文弨及廣圻為最著雲。又時為漢學者多譏宋儒,廣圻獨取先儒語錄,摘其切近者,為遯翁苦口一卷,以教學者。著有思適齋文集十八卷。道光十九年,卒,年七十。
qián dà xīn, zì xiǎo zhēng, jiā dìng rén. qián lóng shí liù nián zhào shì jǔ rén, shòu nèi gé zhōng shū. shí jiǔ nián jìn shì, xuǎn hàn lín yuàn shù jí shì, sàn guǎn shòu biān xiū. dà kǎo èr děng yī míng, zhuó yòu chūn fāng yòu zàn shàn. lèi chōng shān dōng xiāng shì hú nán xiāng shì zhèng kǎo guān, zhè jiāng xiāng shì fù kǎo guān. dà kǎo yī děng sān míng, zhuó hàn lín yuàn shì jiǎng xué shì. sān shí èr nián, qǐ jiǎ guī. sān shí sì nián, bǔ yuán guān. rù zhí shàng shū fáng, qiān zhān shì fǔ shǎo zhān shì, chōng hé nán xiāng shì zhèng kǎo guān. xún tí dū guǎng dōng xué zhèng. sì shí nián, dīng fù jiān, fú què, yòu dīng mǔ jiān, bìng bù fù chū. jiā qìng jiǔ nián, zú, nián qī shí qī.
錢大昕,字曉徵,嘉定人。乾隆十六年召試舉人,授內閣中書。十九年進士,選翰林院庶吉士,散館授編修。大考二等一名,擢右春坊右贊善。累充山東鄉試、湖南鄉試正考官,浙江鄉試副考官。大考一等三名,擢翰林院侍講學士。三十二年,乞假歸。三十四年,補原官。入直上書房,遷詹事府少詹事,充河南鄉試正考官。尋提督廣東學政。四十年,丁父艱,服闋,又丁母艱,病不復出。嘉慶九年,卒,年七十七。
dà xīn yòu huì, shàn dú shū. shí yuán hé huì dòng wú jiāng shěn tóng yǐ jīng shù chēng, qí xué qiú zhī shí sān jīng zhù shū, yòu qiú zhī táng yǐ qián zi shǐ xiǎo xué. dà xīn tuī ér guǎng zhī, cuò zōng guàn chuàn, fā gǔ rén suǒ wèi fā. rèn zhōng shū shí, yǔ wú lǎng chǔ yín liàng tóng xí méi shì suàn shù. jí rù hàn lín, lǐ bù shàng shū hé guó zōng shì yè tiān wén, nián yǐ lǎo, wén qí shàn suàn, xiān wǎng jiàn zhī, yuē: jīn tóng guǎn zhū gōng tán cǐ dào zhě xiān yǐ.
大昕幼慧,善讀書。時元和惠棟、吳江沈彤以經術稱,其學求之十三經註疏,又求之唐以前子、史、小學。大昕推而廣之,錯綜貫串,發古人所未發。任中書時,與吳烺、褚寅亮同習梅氏算術。及入翰林,禮部尚書何國宗世業天文,年已老,聞其善算,先往見之,曰:「今同館諸公談此道者鮮矣。」
dà xīn yú zhōng xī liǎng fǎ, pōu xī wú yí. yòng yǐ guān shǐ, zì tài chū sān tǒng sì fēn, zhōng zhì dà yǎn, xià qì shòu shí, shuò wàng báo shí, líng fàn jìn tuì, jué zhāi wú yí. hàn sān tǒng shù wèi qī shí yú jiā zhī quán yú, é wén ào yì, wú néng zhèng zhī zhě. dà xīn yǎn zhī, jù bān zhì yǐ chǎn liú xīn zhī shuō, cái zhì wén zhī é, èr qiān nián yǐ jué zhī xué, zhāo rán ruò fā méng. dà xīn yòu wèi: gǔ fǎ suì yīn yǔ tài suì bù tóng, huái nán tiān wén xùn shè tí yǐ xià shí èr míng, jiē wèi suì yīn suǒ zài. shǐ jì tài chū yuán nián nián míng yān féng shè tí gé zhě, suì yīn, fēi tài suì yě. dōng hàn hòu bù yòng suì yīn jì nián, yòu bù zhī tài suì chāo chén zhī fǎ, nǎi yǐ tài chū yuán nián wèi dīng chǒu suì, zé yǔ shǐ hàn zhī wén jiē bèi yǐ. yòu wèi: shàng shū wěi sì yóu shēng jiàng zhī shuō, jí xī fǎ rì chán zuì gāo bēi zhī shuō, sòng yáng zhōng fǔ tǒng tiān shù yǐ jù chà chéng chán chà, jiǎn qì fàn jī wèi dìng jī, méi wén dǐng wèi guō shǒu jìng jiā jiǎn suì yú fǎ chū yú cǐ. dàn tǒng tiān qiú fàn jī, bì xiān jiǎn qì chà shí jiǔ rì yǒu qí, yǔ guō yòu yì, wén dǐng bù néng yán. dà xīn tuī zhī tóng, fán bù qì shuò, bì yǐ jiǎ zǐ rì qǐ suàn, jīn tǒng tiān shàng yuán dōng zhì nǎi wù zǐ rì, bù zhí jiǎ zǐ, yī shòu shí fǎ dāng jiā qì yīng èr shí sì rì yǒu qí, nǎi dé cóng jiǎ zǐ qǐ. jīn jiǎn qù qì chà, shì yǐ shàng yuán dōng zhì hòu jiǎ zǐ rì qǐ suàn yě. jì rú cǐ, dāng jiǎn qì yīng sān shí wǔ rì yǒu qí, jīn jiǎn shí jiǔ rì yǒu qí zhě, qù chán chà zhī shù bù suàn yě. qiú tiān zhèng jīng shuò yòu jiǎn rùn chà zhě, jīng shuò dāng cóng hé shuò qǐ suàn. jīn tuī dé tǒng tiān shàng yuán dōng zhì hòu dì yī shuò nǎi yǐ chǒu xū chū èr kè ruò, gù bì jiǎn rùn chà ér hòu yǐ shuò shí chú zhī, jí shòu shí zhī shuò yīng yě.
大昕於中、西兩法,剖析無遺。用以觀史,自太初、三統、四分,中至大衍,下迄授時,朔望薄蝕,凌犯進退,抉摘無遺。漢三統術為七十餘家之權輿,訛文奧義,無能正之者。大昕衍之,據班志以闡劉歆之說,裁志文之訛,二千年已絕之學,昭然若發蒙。大昕又謂:「古法歲陰與太歲不同,淮南天文訓攝提以下十二名,皆謂歲陰所在。史記太初元年年名焉逢、攝提格者,歲陰,非太歲也。東漢後不用歲陰紀年,又不知太歲超辰之法,乃以太初元年為丁丑歲,則與史、漢之文皆悖矣。」又謂:「尚書緯四游升降之說,即西法日躔最高、卑之說,宋楊忠輔統天術以距差乘躔差,減氣汎積為定積,梅文鼎謂郭守敬加減歲餘法出於此。但統天求汎積,必先減氣差十九日有奇,與郭又異,文鼎不能言。大昕推之同,凡步氣朔,必以甲子日起算,今統天上元冬至乃戊子日,不值甲子,依授時法當加氣應二十四日有奇,乃得從甲子起。今減去氣差,是以上元冬至後甲子日起算也。既如此,當減氣應三十五日有奇,今減十九日有奇者,去躔差之數不算也。求天正經朔又減閏差者,經朔當從合朔起算。今推得統天上元冬至後第一朔乃乙丑戌初二刻弱,故必減閏差而後以朔實除之,即授時之朔應也。」
dà xīn shǐ yǐ cí zhāng míng, shěn dé qián wú zhōng qī zǐ shī xuǎn, dà xīn jū yī. jì nǎi yán jīng jīng shǐ, yú jīng yì zhī jù sòng nán jué zhě, jiē néng pōu xī yuán liú. wén zì yīn yùn xùn gǔ tiān suàn dì lǐ shì zú jīn shí yǐ jí gǔ rén jué lǐ shì shí nián chǐ, liǎo rú zhǐ zhǎng. gǔ rén xián jiān shì fēi yí sì nán míng zhě, diǎn zhāng zhì dù xī rén bù néng míng duàn zhě, jiē yǒu què jiàn. wéi bù xǐ èr shì shū, cháng yuē: lì dé lì gōng lì yán, wú rú zhī bù xiǔ yě. xiān rú yán shì shì jìn yú mò, yǔ yǐ wèi shì shì yì zhōng yú yáng shì wèi jǐ ér yǐ. bǐ qì fù mǔ ér xué dào, shì shì jǐ zhòng yú fù mǔ yě.
大昕始以辭章名,沈德潛吳中七子詩選,大昕居一。既乃研精經、史,於經義之聚訟難決者,皆能剖析源流。文字、音韻、訓詁、天算、地理、氏族、金石以及古人爵里、事實、年齒,了如指掌。古人賢奸是非疑似難明者,典章制度昔人不能明斷者,皆有確見。惟不喜二氏書,嘗曰:「立德立功立言,吾儒之不朽也。先儒言釋氏近於墨,予以為釋氏亦終於楊氏為己而已。彼棄父母而學道,是視己重於父母也。」
dà xīn zài guǎn shí, cháng yǔ xiū yīn yùn shù wēi xù wén xiàn tōng kǎo xù tōng zhì yī tǒng zhì tiān qiú tú zhū shū. suǒ zhe yǒu táng shí jīng kǎo yì yī juàn, jīng diǎn wén zì kǎo yì yī juàn, shēng lèi sì juǎn, niàn èr shǐ kǎo yì yī bǎi juǎn, táng shū shǐ chén biǎo yī juàn, táng wǔ dài xué shì nián biǎo èr juǎn, sòng xué shì nián biǎo yī juàn, yuán shǐ shì zú biǎo sān juǎn, yuán shǐ yì wén zhì sì juǎn, sān shǐ shí yí wǔ juǎn, zhū shǐ shí yí wǔ juǎn, tōng jiàn zhù biàn zhèng sān juǎn, sì shǐ shuò rùn kǎo sì juǎn, wú xìng jiù dé lù sì juǎn, xiān dé lù sì juǎn, hóng wén huì hóng wén mǐn wáng bó hòu wáng yǎn zhōu sì jiā nián pǔ gè yī juàn, yí nián lù sān juǎn, qián yán táng wén jí wǔ shí juǎn, shī jí èr shí juǎn, qián yán táng jīn shí wén bá wěi èr shí wǔ juǎn, yǎng xīn lù èr shí sān juǎn, héng yán lù liù juǎn, zhú tīng rì jì chāo sān juǎn. zú zi táng diàn, néng chuán qí xué.
大昕在館時,常與修音韻述微、續文獻通考、續通志、一統志、天球圖諸書。所著有唐石經考異一卷,經典文字考異一卷,聲類四卷,廿二史考異一百卷,唐書史臣表一卷,唐五代學士年表二卷,宋學士年表一卷,元史氏族表三卷,元史藝文志四卷,三史拾遺五卷,諸史拾遺五卷,通鑑注辨證三卷,四史朔閏考四卷,吳興舊德錄四卷,先德錄四卷,洪文惠、洪文敏、王伯厚、王弇州四家年譜各一卷,疑年錄三卷,潛揅堂文集五十卷,詩集二十卷,潛揅堂金石文跋尾二十五卷,養新錄二十三卷,恆言錄六卷,竹汀日記鈔三卷。族子塘、坫,能傳其學。
táng, zì xué yuān. qián lóng sì shí wǔ nián jìn shì, gǎi jiào zhí, xuǎn jiāng níng fǔ xué jiào shòu. táng shǎo dà xīn qī suì, xiāng yǔ gòng xué, yòu yǔ dà xīn dì dà zhāo jí dì diàn xiāng qiē cuō, wèi shí shì qiú shì zhī xué, yú shēng yīn wén zì lǜ lǚ tuī bù yóu yǒu shén jiě. zhe lǜ lǚ gǔ yì liù juǎn, jù suǒ de hàn lǜ hǔ tóng chǐ zhèng xún xù yǐ liú xīn tóng hú chǐ wèi zhōu chǐ zhī fēi. wèi zhōu běn bā cùn chǐ, bù kě yǐ zhì lǜ, lǜ bì yòng shí cùn chǐ, jí xī rén suǒ yún xià chǐ. zhōu yīn xià shāng, xià shāng yīn táng yú, gǔ lǜ dāng wú yì dù. yòu shǐ jì sān shū shì yí sān juǎn, yú lǜ lì tiān guān jiā yán jiē jiū qí yuán běn, ér yǐ tā shū shū tōng zhèng míng zhī. lǜ shū shàng jiǔ shāng bā yǔ qī jiǎo liù gōng wǔ zhēng jiǔ shù yǔ, zhù jiā jiē bù néng xiǎo, xiǎo sī mǎ yí qí shù cuò. táng jù huái nán zǐ tài xuán jīng zhèng zhī, shǐ xìn qí què. yòu zhe pàn gōng yǎ lè shì lǜ sì juǎn, shuō wén shēng xì èr shí juǎn, huái nán tiān wén xùn bǔ zhù sān juǎn. qí suǒ zuò gǔ wén yuē shù gǔ biān fán sì juǎn. zú, nián wǔ shí liù.
塘,字學淵。乾隆四十五年進士,改教職,選江寧府學教授。塘少大昕七歲,相與共學,又與大昕弟大昭及弟坫相切磋,為實事求是之學,於聲音文字、律呂推步尤有神解。著律呂古義六卷,據所得漢慮俿銅尺正荀勖以劉歆銅斛尺為周尺之非。謂周本八寸尺,不可以制律,律必用十寸尺,即昔人所云夏尺。周因夏、商,夏、商因唐、虞,古律當無異度。又史記三書釋疑三卷,於律歷天官家言皆究其原本,而以他書疏通證明之。律書「上九、商八、羽七、角六、宮五、徵九」數語,注家皆不能曉,小司馬疑其數錯。塘據淮南子、太玄經證之,始信其確。又著泮宮雅樂釋律四卷,說文聲系二十卷,淮南天文訓補註三卷。其所作古文曰述古編凡四卷。卒,年五十六。
diàn, zì xiàn zhī. fù bǎng gòng shēng. yóu jīng shī, zhū yún yǐn wèi shàng kè. yǐ zhí lì zhōu zhōu pàn guān yú shǎn, yǔ hóng liàng jí sūn xīng yǎn tǎo lùn xùn gǔ yú dì zhī xué, lùn zhě wèi diàn chén bó bù jí dà xīn, ér jīng dāng guò zhī. jiā qìng èr nián, jiào fěi rǎo shǎn xī, diàn shí shǔ huá zhōu, lǜ zhòng chéng chéng, lì è qí chōng. chéng wú gōng shǐ, fǎng gǔ wèi hé zhú qiáng gōng, hòu bèi zhǐ wèi líng, èr rén gòng fā zhī, dá bǎi wǔ shí bù yòu yǐ yì wèi fā shí zhī fǎ, shí zhòng shí jīn, dá sān bǎi bù: qián hòu bì zéi wú suàn, chéng huò quán. yǐ jī láo dé mò jí, yǐn guī. zhe shǐ jì bǔ zhù bǎi sān shí juǎn, xiáng yú yīn xùn jí jùn xiàn yán gé shān chuān suǒ zài. shǎn gān zǒng dū sōng yún zhòng qí pǐn xué, qīn zhì wò tà wèn jí, suǒ wèi kān zhù shù, diàn qǔ fù zhī. yuē: sān shí nián jīng lì, jǐn yú cǐ shū yǐ! shí yī nián, zú, nián liù shí liù. yòu yǒu shī yīn biǎo yī juàn, chē zhì kǎo yī juàn, lùn yǔ hòu lù wǔ juǎn, ěr yǎ shì yì shí juǎn, shì dì yǐ xià sì piān zhù sì juǎn, shí jīng wén zì tōng zhèng shū shí sì juǎn, shuō wén jiào quán shí sì juǎn, xīn jiào zhù dì lǐ zhì shí liù juǎn, hàn shū shí biǎo zhù shí juǎn, shèng xián zhǒng mù zhì shí èr juǎn.
坫,字獻之。副榜貢生。游京師,朱筠引為上客。以直隸州州判官於陝,與洪亮吉、孫星衍討論訓詁輿地之學,論者謂坫沉博不及大昕,而精當過之。嘉慶二年,教匪擾陝西,坫時署華州,率眾乘城,力遏其沖。城無弓矢,仿古為合竹強弓,厚背紙為翎,二人共發之,達百五十步;又以意為發石之法,石重十斤,達三百步:前後斃賊無算,城獲全。以積勞得末疾,引歸。著史記補註百三十卷,詳於音訓及郡縣沿革、山川所在。陝甘總督松筠重其品學,親至臥榻問疾,索未刊著述,坫取付之。曰:「三十年精力,盡於此書矣!」十一年,卒,年六十六。又有詩音表一卷,車制考一卷,論語後錄五卷,爾雅釋義十卷,釋地以下四篇注四卷,十經文字通正書十四卷,說文斠銓十四卷,新斠注地理志十六卷,漢書十表注十卷,聖賢冢墓誌十二卷。
wáng míng shèng, zì fèng jiē, jiā dìng rén. yòu cóng zhǎng zhōu shěn dé qián shòu shī, hòu yòu cóng huì dòng wèn jīng yì, suì tōng hàn xué. qián lóng shí jiǔ nián, yǐ yī jiǎ jìn shì shòu hàn lín yuàn biān xiū, dà kǎo hàn zhān dì yī, zhuó shì dú xué shì. chōng fú jiàn xiāng shì zhèng kǎo guān, xún zhuó nèi gé xué shì, jiān lǐ bù shì láng. zuò làn zhī yì mǎ, zuǒ qiān guāng lù sì qīng. dīng nèi jiān, suì bù fù chū.
王鳴盛,字鳳喈,嘉定人。幼從長洲沈德潛受詩,後又從惠棟問經義,遂通漢學。乾隆十九年,以一甲進士授翰林院編修,大考翰詹第一,擢侍讀學士。充福建鄉試正考官,尋擢內閣學士,兼禮部侍郎。坐濫支驛馬,左遷光祿寺卿。丁內艱,遂不復出。
míng shèng xìng jiǎn sù, wú shēng sè wán hǎo zhī yú, yàn zuò yī shì, yī wú rú hán shì. cháng yán: hàn rén shuō jīng bì shǒu jiā fǎ, zì táng zhēn guān zhuàn zhū jīng yì shū ér jiā fǎ wáng, sòng yuán fēng yǐ xīn jīng xué qǔ shì ér hàn xué dài jué, jīn hào gǔ zhī rú jiē zhī chóng zhù shū yǐ, rán zhù shū wéi shī sān lǐ jí gōng yáng chuán yóu shì hàn rén jiā fǎ, tā jīng zhù zé chū wèi jìn rén. wèi wèi chún bèi. zhe shàng shū hòu àn sān shí juǎn, zhuān shù zhèng kāng chéng zhī xué, ruò zhèng zhù wáng yì, cǎi mǎ wáng zhù bǔ zhī. kǒng chuán suī chū dōng jìn, qí xùn gǔ yóu yǒu chuán shòu, jiān yī qǔ yān. yòu wèi dōng jìn suǒ xiàn zhī tài shì wěi, ér táng rén suǒ chì zhī tài shì fēi wěi, gù fù shū jīn wén tài shì yī piān, cún gǔ zhī gōng, zì wèi bù jiǎn huì shì zhōu yì shù yě. yòu zhe zhōu lǐ jūn fù shuō sì juǎn, fā míng zhèng shì zhī zhǐ. yòu shí qī shǐ shāng què yī bǎi juǎn, yú yī shǐ zhōng jì zhì biǎo chuán hù xiāng jī kǎo, yīn ér dé qí yì tóng, yòu qǔ bài shǐ cóng shuō yǐ zhèng qí chuǎn wù, yú yú dì zhí guān diǎn zhāng míng wù měi zhì xiáng yān. bié zhuàn é shù biān yī bǎi juǎn, qí wèi mù shí: shuō lù shuō zì shuō dì shuō zhì shuō rén shuō wù shuō jí shuō kè shuō tōng shuō xì, gài fǎng wáng yīng lín gù yán wǔ zhī yì, ér yuán yǐn yóu bó. shī yǐ cái fǔ xué, yǐ yùn dá qíng. gǔ wén yòng ōu céng zhī fǎ, chǎn xǔ zhèng zhī yì, yǒu shī wén jí sì shí juǎn. jiā qìng èr nián, zú, nián qī shí liù.
鳴盛性儉素,無聲色玩好之娛,晏坐一室,吚唔如寒士。嘗言:「漢人說經必守家法,自唐貞觀撰諸經義疏而家法亡,宋元豐以新經學取士而漢學殆絕,今好古之儒皆知崇註疏矣,然註疏惟詩、三禮及公羊傳猶是漢人家法,他經注則出魏、晉人。未為醇備。」著尚書後案三十卷,專述鄭康成之學,若鄭注亡逸,采馬、王注補之。孔傳雖出東晉,其訓詁猶有傳授,間一取焉。又謂東晉所獻之太誓偽,而唐人所斥之太誓非偽,故附書今文太誓一篇,存古之功,自謂不減惠氏周易述也。又著周禮軍賦說四卷,發明鄭氏之旨。又十七史商榷一百卷,於一史中紀、志、表、傳互相稽考,因而得其異同,又取稗史叢說以證其舛誤,於輿地、職官、典章、名物每致詳焉。別撰蛾術編一百卷,其為目十:說錄、說字、說地、說制、說人、說物、說集、說刻、說通、說系,蓋仿王應麟、顧炎武之意,而援引尤博。詩以才輔學,以韻達情。古文用歐、曾之法,闡許、鄭之義,有詩文集四十卷。嘉慶二年,卒,年七十六。
dì zǐ tóng xiàn jīn yuē zhuī, zì duì yáng. zhū shēng. shēn yú jiǔ jīng zhèng yì, měi yǒu yí é, suí tiáo zhé lù, xiān chéng yí lǐ zhù shū zhèng wěi shí qī juǎn. ruǎn yuán fèng zhào jiào kān yí lǐ shí jīng, duō cǎi qí shuō.
弟子同縣金曰追,字對揚。諸生。深於九經正義,每有疑譌,隨條輒錄,先成儀禮註疏正偽十七卷。阮元奉詔校勘儀禮石經,多采其說。
shí tóng xiàn tōng jīng xué zhě, yǒu wú líng yún, zì dé qīng. jiā qìng wǔ nián suì gòng. dú shū shēn zào, jīng shī yí shuō, mí bù tōng guàn. cháng jiǎ guǎn qián dà xīn càn shǒu zhāi, jǐn dú suǒ cáng shū, xué yì suì. suǒ zhe shí sān jīng kǎo yì, yuán jù jīng hé, duō qián rén suǒ wèi fā. yòu jīng shuō sān juǎn, xiǎo xué shuō guǎng yùn shuō gè yī juàn, hǎi yán chén qí gàn wèi hé kān zhī, tí yuē wú shì yí zhe.
時同縣通經學者,有吳凌雲,字得青。嘉慶五年歲貢。讀書深造,經師遺說,靡不通貫。嘗假館錢大昕孱守齋,盡讀所藏書,學益邃。所著十三經考異,援據精核,多前人所未發。又經說三卷,小學說、廣韻說各一卷,海鹽陳其幹為合刊之,題曰吳氏遺著。
dài zhèn, zì dōng yuán, xiū níng rén. dú shū hǎo shēn zhàn zhī sī, shǎo shí shú shī shòu yǐ shuō wén, sān nián jǐn dé qí jié mù. nián shí liù qī, yán jīng zhù shū, shí shì qiú shì, bù zhǔ yī jiā. yǔ jùn rén zhèng mù wāng zhào lóng fāng jǔ chéng yáo tián jīn bǎng cóng wù yuán jiāng yǒng yóu, zhèn chū suǒ xué zhì zhī yǒng, yǒng wèi zhī hài tàn. yǒng jīng lǐ jīng jí tuī bù zhōng lǜ yīn shēng wén zì zhī xué, wéi zhèn néng dé qí quán.
戴震,字東原,休寧人。讀書好深湛之思,少時塾師授以說文,三年盡得其節目。年十六七,研精註疏,實事求是,不主一家。與郡人鄭牧、汪肇龍、方矩、程瑤田、金榜從婺源江永游,震出所學質之永,永為之駭嘆。永精禮經及推步、鐘律、音聲、文字之學,惟震能得其全。
xìng tè jiè. nián èr shí bā bǔ zhū shēng, jiā lǚ kōng, ér xué rì jìn. yǔ wú xiàn huì dòng wú jiāng shěn tóng wèi wàng nián yǒu. yǐ bì chóu rù dōu, běi fāng xué zhě rú xiàn xiàn jì yún dà xìng zhū yún, nán fāng xué zhě rú jiā dìng qián dà xīn wáng míng shèng, yú yáo lú wén chāo, qīng pǔ wáng chǎng, jiē zhé jié yǔ jiāo. shàng shū qín huì tián zuǎn wǔ lǐ tōng kǎo, zhèn rèn qí shì yān.
性特介。年二十八補諸生,家屢空,而學日進。與吳縣惠棟、吳江沈彤為忘年友。以避仇入都,北方學者如獻縣紀昀、大興朱筠,南方學者如嘉定錢大昕、王鳴盛,餘姚盧文弨,青浦王昶,皆折節與交。尚書秦蕙田纂五禮通考,震任其事焉。
qián lóng èr shí qī nián, jǔ xiāng shì, sān shí bā nián, zhào kāi sì kù guǎn, zhēng hǎi nèi yān guàn zhī shì sī biān xiào zhī zhí, zǒng cái jiàn zhèn chōng zuǎn xiū. sì shí nián, tè mìng yǔ huì shì zhōng shì zhě tóng fù diàn shì, cì tóng jìn shì chū shēn, gǎi hàn lín yuàn shù jí shì. zhèn yǐ wén xué shòu zhī, chū rù zhù zuò zhī tíng. guǎn zhōng yǒu qí wén yí yì, zhé jiù zī fǎng. zhèn yì sī qín xiū qí zhí, chén xī pī jiǎn, wú jiān hán shǔ. jīng jìn tú jí, lùn cì jīng shěn. suǒ xiào dà dài lǐ jì shuǐ jīng zhù yóu jīng hé. yòu yú yǒng lè dà diǎn nèi dé jiǔ zhāng wǔ cáo suàn jīng qī zhǒng, jiē wáng xī chǎn méi wén dǐng suǒ wèi jiàn. zhèn zhèng é bǔ tuō yǐ jìn, dé zhǐ kān xíng. sì shí èr nián, zú yú guān, nián wǔ shí yǒu wǔ.
乾隆二十七年,舉鄉試,三十八年,詔開四庫館,徵海內淹貫之士司編校之職,總裁薦震充纂修。四十年,特命與會試中式者同赴殿試,賜同進士出身,改翰林院庶吉士。震以文學受知,出入著作之庭。館中有奇文疑義,輒就咨訪。震亦思勤修其職,晨夕披檢,無間寒暑。經進圖籍,論次精審。所校大戴禮記、水經注尤精核。又於永樂大典內得九章、五曹算經七種,皆王錫闡、梅文鼎所未見。震正譌補脫以進,得旨刊行。四十二年,卒於官,年五十有五。
zhèn zhī xué, yóu shēng yīn wén zì yǐ qiú xùn gǔ, yóu xùn gǔ yǐ xún yì lǐ. wèi: yì lǐ bù kě kōng píng xiōng yì, bì qiú zhī yú gǔ jīng. qiú zhī gǔ jīng ér yí wén chuí jué, jīn gǔ xuán gé, bì qiú zhī gǔ xùn. gǔ xùn míng zé gǔ jīng míng, gǔ jīng míng zé xián rén shèng rén zhī yì lǐ míng, ér wǒ xīn zhī tóng rán zhě, nǎi yīn zhī ér míng. yì lǐ fēi tā, cún hū diǎn zhāng zhì dù zhě yě. bǐ qí gǔ xùn yì lǐ ér èr zhī, shì gǔ xùn fēi yǐ míng yì lǐ, ér yì lǐ bù yù hū diǎn zhāng zhì dù, shì bì liú rù yú yì xué qū shuō ér bù zì zhī yě.
震之學,由聲音、文字以求訓詁,由訓詁以尋義理。謂:「義理不可空憑胸臆,必求之於古經。求之古經而遺文垂絕,今古懸隔,必求之古訓。古訓明則古經明,古經明則賢人聖人之義理明,而我心之同然者,乃因之而明。義理非他,存乎典章制度者也。彼歧古訓、義理而二之,是古訓非以明義理,而義理不寓乎典章制度,勢必流入於異學曲說而不自知也。」
zhèn wèi xué jīng chéng jiě biàn, měi lì yī yì, chū ruò chuàng huò, nǎi cān kǎo zhī, guǒ bù kě yì. dà yuē yǒu sān: yuē xiǎo xué, yuē cè suàn, yuē diǎn zhāng zhì dù.
震為學精誠解辨,每立一義,初若創穫,乃參考之,果不可易。大約有三:曰小學,曰測算,曰典章制度。
qí xiǎo xué shū yǒu liù shū lùn sān juǎn, shēng yùn kǎo sì juǎn, shēng lèi biǎo jiǔ juǎn, fāng yán shū zhèng shí juǎn. hàn yǐ hòu zhuǎn zhù zhī xué shī chuán, hào gǔ rú gù yán wǔ, yì bù shēn xǐng. zhèn wèi: zhǐ shì xiàng xíng xié shēng huì yì sì zhě wèi shū zhī tǐ, jiǎ jiè zhuǎn zhù èr zhě wèi shū zhī yòng. yī zì jù shù yòng zhě wèi jiǎ jiè, shù zì gòng yī yòng zhě wèi zhuǎn zhù. chū zāi shǒu jī zhī jiē wèi shǐ, gōng jié wú tái yǔ zhī jiē wèi wǒ, qí yì zhuǎn xiāng zhù yě. yòu zì hàn yǐ lái, gǔ yīn jìn wēi, xué zhě yú liù shū zhī gù, mí suǒ cóng rù. gù shì gǔ yīn biǎo, rù shēng yǔ guǎng yùn xiāng fǎn. zhèn wèi: yǒu rù wú rù zhī yùn, dāng liǎng liǎng xiāng pèi, yǐ rù shēng wèi zhī shū niǔ. zhēn zhì xiān shí sì yùn, yǔ zhī wēi qí jiē huī wǔ yùn tóng rù shēng dōng zhì jiāng sì yùn jí yáng zhì dēng bā yùn, yǔ zhī zhī jiā hāi xiāo xiāo yáo háo yóu hóu yōu shí yī yùn tóng rù shēng jìn zhì fán jiǔ yùn zhī rù shēng, zé cóng guǎng yùn, wú yǔ zhī pèi. yú yú mó gē gē má liù yùn, guǎng yùn wú rù shēng, jīn tóng yǐ duó wèi rù shēng, bù yǔ táng xiāng pèi. ér gǔ yīn dì zhuǎn jí liù shū xié shēng zhī gù, xū kě yóu cǐ dé zhī. jiē gǔ rén suǒ wèi fā.
其小學書有六書論三卷,聲韻考四卷,聲類表九卷,方言疏證十卷。漢以後轉注之學失傳,好古如顧炎武,亦不深省。震謂:「指事、象形、諧聲、會意四者為書之體,假借、轉注二者為書之用。一字具數用者為假借,數字共一用者為轉注。初、哉、首、基之皆為始,工卩、吾、台、予之皆為我,其義轉相注也。」又自漢以來,古音浸微,學者於六書之故,靡所從入。顧氏古音表,入聲與廣韻相反。震謂:「有入無入之韻,當兩兩相配,以入聲為之樞紐。真至仙十四韻,與脂、微、齊、皆、灰五韻同入聲;東至江四韻及陽至登八韻,與支、之、佳、咍、蕭、宵、餚、豪、尤、侯、幽十一韻同入聲;浸至凡九韻之入聲,則從廣韻,無與之配。魚、虞、模、歌、戈、麻六韻,廣韻無入聲,今同以鐸為入聲,不與唐相配。而古音遞轉及六書諧聲之故,胥可由此得之。」皆古人所未發。
qí cè suàn shū yuán xiàng yī juàn, yíng rì tuī cè jì yī juàn, jù gǔ gē huán jì sān juǎn, lì wèn yī juàn, gǔ lì kǎo èr juǎn, xù tiān wén lüè sān juǎn, cè suàn yī juàn. zì hàn yǐ lái, chóu rén bù zhī yǒu huáng jí, xī rén rù zhōng guó, shǐ yún chì dào jí zhī wài yòu yǒu huáng dào jí, shì wèi qī zhèng héng xīng yòu xuán zhī shū, chà wèi liù jīng suǒ wèi yǒu. zhèn wèi: xī rén suǒ yún chì jí, jí zhōu bì zhī zhèng běi jí yě, huáng jí jí zhōu bì zhī běi jí xuán jī yě. yú shū zài xuán jī yù héng, yǐ qí qī zhèng, gài shè xuán jī yǐ nǐ huáng dào jí yě. huáng jí zài zhù shǐ xīng dōng nán, shàng bì shǎo bì zhī jiān, zhōng gǔ bù suí suì chà ér gǎi. chì jí jū zhōng, huáng jí huán rào qí wài, zhōu bì gù yǐ yán zhī, bù shǐ yú xī rén yě.
其測算書原象一卷,迎日推策記一卷,句股割圜記三卷,歷問一卷,古歷考二卷,續天文略三卷,策算一卷。自漢以來,疇人不知有黃極,西人入中國,始雲赤道極之外又有黃道極,是為七政恆星右旋之樞,詫為六經所未有。震謂:「西人所云赤極,即周髀之正北極也,黃極即周髀之北極璿璣也。虞書『在璿璣玉衡,以齊七政』,蓋設璿璣以擬黃道極也。黃極在柱史星東南,上弼、少弼之間,終古不隨歲差而改。赤極居中,黃極環繞其外,周髀固已言之,不始於西人也。」
zhèn suǒ zhe diǎn zhāng zhì dù zhī shū wèi chéng. yǒu shī jīng èr nán bǔ zhù èr juǎn, máo zhèng shī kǎo sì juǎn, shàng shū yì kǎo yī juàn, yí jīng kǎo zhèng yī juàn, kǎo gōng jì tú èr juǎn, chūn qiū jí wèi gǎi yuán kǎo yī juàn, dà xué bǔ zhù yī juàn, zhōng yōng bǔ zhù yī juàn, mèng zǐ zì yì shū zhèng sān juǎn, ěr yǎ wén zì kǎo shí juǎn, jīng shuō sì juǎn, shuǐ dì jì yī juàn, shuǐ jīng zhù sì shí juǎn, jiǔ zhāng bǔ tú yī juàn, qū yuán fù zhù qī juǎn, tōng shì sān juǎn, yuán shàn sān juǎn, xù yán sān juǎn, zhí lì hé qú shū yī bǎi yǒu èr juǎn, qì xué jì yī juàn, cáng fǔ suàn jīng lùn sì juǎn, zàng fǎ zhuì yán sì juǎn, wén jí shí juǎn.
震所著典章制度之書未成。有詩經二南補註二卷,毛鄭詩考四卷,尚書義考一卷,儀經考正一卷,考工記圖二卷,春秋即位改元考一卷,大學補註一卷,中庸補註一卷,孟子字義疏證三卷,爾雅文字考十卷,經說四卷,水地記一卷,水經注四十卷,九章補圖一卷,屈原賦注七卷,通釋三卷,原善三卷,緒言三卷,直隸河渠書一百有二卷,氣穴記一卷,藏府算經論四卷,葬法贅言四卷,文集十卷。
zhèn zú hòu, qí xiǎo xué, zé gāo yóu wáng niàn sūn jīn tán duàn yù cái chuán zhī cè suàn zhī xué, qū fù kǒng guǎng sēn chuán zhī diǎn zhāng zhì dù zhī xué, zé xìng huà rèn dà chūn chuán zhī: jiē qí dì zǐ yě. hòu shí yú nián, gāo zōng yǐ zhèn suǒ xiào shuǐ jīng zhù wèn nán shū fáng zhū chén yuē: dài zhèn shàng zài fǒu? duì yuē: yǐ sǐ. shàng wǎn xī jiǔ zhī. wáng niàn sūn duàn yù cái kǒng guǎng sēn rèn dà chūn zì yǒu chuán.
震卒後,其小學,則高郵王念孫、金壇段玉裁傳之;測算之學,曲阜孔廣森傳之;典章制度之學,則興化任大椿傳之:皆其弟子也。後十餘年,高宗以震所校水經注問南書房諸臣曰:「戴震尚在否?」對曰:「已死。」上惋惜久之。王念孫、段玉裁、孔廣森、任大椿自有傳。
jīn bǎng, zì fǔ zhī, shè xiàn rén. qián lóng èr shí jiǔ nián zhào shì jǔ rén, shòu nèi gé zhōng shū, jūn jī chù xíng zǒu. sān shí qī nián yī jiǎ yī míng jìn shì, shòu hàn lín yuàn xiū zhuàn. sàn guǎn hòu, yǎng kē dú shū bù fù chū, zú yú jiā. shī shì jiāng yǒng, yǒu dài zhèn, zhe lǐ jiān shí juǎn, cì qǔ qí dà zhě shù shí shì wèi sān juǎn, jì zhū guī, guī xù zhī, yǐ wèi cí jīng yì hé. bǎng zhì lǐ zuì zūn kāng chéng, rán bó jī ér jīng sī, shèn qiú ér néng duàn. cháng yuán zhèng zhì dá zhào shāng yún: bù xìn yì fēi, xī xìn yì fēi. yuē: sī yán yě, gǎn yǐ wèi zhì jīng zhī dà fǎ. gù zhèng yì suǒ wèi zhōng zhě bì jiū zhèng zhī, yú zhèng shì jiā fǎ bù gǎn wū yě.
金榜,字輔之,歙縣人。乾隆二十九年召試舉人,授內閣中書,軍機處行走。三十七年一甲一名進士,授翰林院修撰。散館後,養疴讀書不復出,卒於家。師事江永,友戴震,著禮箋十卷,刺取其大者數十事為三卷,寄朱珪,珪序之,以為詞精義核。榜治禮最尊康成,然博稽而精思,慎求而能斷。嘗援鄭志答趙商云:「不信亦非,悉信亦非。」曰:「斯言也,敢以為治經之大法。故鄭義所未衷者必糾正之,於鄭氏家法不敢誣也。」
duàn yù cái, zì ruò yīng, jīn tán rén. shēng ér yǐng yì, dú shū yǒu jiān rén zhī zī. qián lóng èr shí wǔ nián jǔ rén, zhì jīng shī jiàn xiū níng dài zhèn, hǎo qí xué, suì shī shì zhī. yǐ jiào xí dé guì zhōu yù píng xiàn zhī xiàn, xuán diào sì chuān, shǔ fù shùn jí nán xī xiàn shì, yòu bàn lǐ huà lín píng zhàn wù. shí dà bīng zhēng jīn chuān, wǎn shū luò yì, yù cái chù fēn bì, zhé gōu dèng zhù shù bù chuò. zhe liù shū yīn jūn biǎo wǔ juǎn. gǔ yùn zì gù yán wǔ xī wèi shí bù, hòu jiāng yǒng fù xī wèi shí sān bù, yù cái wèi zhī jiā yī bù yě, zhī wēi qí jiē huī yī bù yě, zhī hāi yī bù yě, hàn rén yóu wèi cháng xiáo jiè tōng yòng. jìn sòng ér hòu, nǎi shǎo yǒu chū rù. qì hū táng zhī gōng lìng, zhī zhù zhī zhī tóng yòng, jiā zhù jiē tóng yòng, huī zhù hāi tóng yòng, yú shì gǔ zhī jié rán wèi sān zhě, hǎn yǒu zhī zhī. yòu wèi zhēn zhēn xiān yǔ zhūn wén yīn hún hén wèi èr, yóu yōu yǔ hóu wèi èr, dé shí qī bù. qí shū shǐ míng shī jīng yùn pǔ, qún jīng yùn pǔ. jiā dìng qián dà xīn jiàn zhī, yǐ wèi záo pò hùn dùn, hòu yì qí tǐ lì, zēng yǐ xīn jiā, shí qī bù gài rú jiù yě. zhèn wěi qí suǒ xué zhī jīng, yún zì táng yǐ lái jiǎng yùn xué zhě suǒ wèi fā. xún rèn wū shān xiàn, nián sì shí liù, yǐ fù lǎo yǐn jí guī, jiàn hù bù wèn shì shì zhě sān shí yú nián.
段玉裁,字若膺,金壇人。生而穎異,讀書有兼人之資。乾隆二十五年舉人,至京師見休寧戴震,好其學,遂師事之。以教習得貴州玉屏縣知縣,旋調四川,署富順及南溪縣事,又辦理化林坪站務。時大兵征金川,輓輸絡繹,玉裁處分畢,輒篝鐙著述不輟。著六書音均表五卷。古韻自顧炎武析為十部,後江永復析為十三部,玉裁謂支、佳一部也,脂、微、齊皆、灰一部也,之、咍一部也,漢人猶未嘗淆借通用。晉、宋而後,乃少有出入。迄乎唐之功令,支注「脂、之同用」,佳注「皆同用」,灰注「咍同用」,於是古之截然為三者,罕有知之。又謂真、臻、先、與諄、文、殷、魂、痕為二,尤、幽與侯為二,得十七部。其書始名詩經韻譜,群經韻譜。嘉定錢大昕見之,以為鑿破混沌,後易其體例,增以新加,十七部蓋如舊也。震偉其所學之精,雲自唐以來講韻學者所未發。尋任巫山縣,年四十六,以父老引疾歸,鍵戶不問世事者三十餘年。
yù cái yú zhōu qín liǎng hàn shū, wú suǒ bù dú, zhū jiā xiǎo xué, jiē bié zé qí shì fēi. yú shì jī shù shí nián jīng lì, zhuān shuō shuō wén, zhe shuō wén jiě zì zhù sān shí juǎn, wèi: ěr yǎ yǐ xià, yì shū yě shēng lèi yǐ xià, yīn shū yě shuō wén, xíng shū yě. fán zhuàn yī zì, xiān xùn qí yì, cì shì qí xíng, cì shì qí yīn, hé sān zhě yǐ wán yī zhuàn, gù yuē xíng shū. yòu wèi: xǔ yǐ xíng wèi zhǔ, yīn xíng yǐ shuō yīn shuō yì. qí suǒ shuō yì, yǔ tā shū jué bù tóng zhě, tā shū duō jiǎ jiè, zé zì duō fēi běn yì, xǔ wéi jiù zì shuō qí běn yì. zhī hé zhě wèi běn yì, nǎi zhī hé zhě wèi jiǎ jiè, zé běn yì nǎi jiǎ jiè zhī quán héng yě. shuō wén ěr yǎ xiàng wèi biǎo lǐ, zhì shuō wén ér hòu ěr yǎ jí chuán zhù míng. yòu wèi: zì cāng xié zào zì shí zhì táng yú sān dài qín hàn yǐ jí xǔ shū chóng zào shuō wén, yuē mǒu shēng yuē dú ruò mǒu zhě, jiē tiáo lǐ hé yī bù wěn. gù jì yòng xú xuàn qiè yīn, yòu mǒu zì zhì zhī yuē gǔ yīn dì jǐ bù, hòu fù liù shū yīn jūn biǎo, bǐ xíng shēng xiāng wèi biǎo lǐ. shǐ wèi zhǎng biān, míng shuō wén jiě zì dú, fán wǔ bǎi sì shí juǎn. jì nǎi yǐn kuò zhī chéng cǐ zhù. yù cái yòu yǐ: shuō wén zhě, shuō zì zhī shū, gù yǒu dú rú wú dú wèi, shuō jīng chuán zhī shū, bì jiān shì èr zhě. hàn rén zuò zhù, yú zì fā yí zhèng dú, qí lì yǒu sān: dú rú dú ruò zhě, nǐ qí yīn yě, bǐ fāng zhī cí dú wèi dú yuē zhě, yì qí zì yě, biàn huà zhī cí dāng wèi zhě, dìng wèi zì zhī wù shēng zhī wù, ér gǎi qí zì yě, jiù zhèng zhī cí: sān zhě fēn, ér hàn zhù kě dú, ér jīng kě dú. shù hàn dú kǎo, xiān chéng zhōu lǐ liù juǎn, yòu zhuàn lǐ jīng hàn dú kǎo yī juàn, qí tā shí liù juǎn wèi chéng. yí zhēng ruǎn yuán wèi yù cái shū yǒu gōng yú tiān xià hòu shì zhě sān: yán gǔ yīn yī yě, yán shuō wén èr yě, yán shuō wén èr yě, hàn dú kǎo sān yě. qí tā shuō jīng zhī shū, yǐ hàn zhì máo shī jīng máo shī gǔ xùn chuán běn gè zì wèi shū, yīn lí cì chuán wén, hái qí jiù zhe, zhòng dìng máo shī gǔ xùn chuán sān shí juǎn. yǐ zhū jīng wéi shàng shū lí è zuì shén, gǔ wén jǐ wáng, jiǎ kuí fēn bié gǔ jīn, liú táo shì zhèng wén zì, qí shū jiē bù cún. nǎi guǎng sōu bǔ què, zhèng jìn táng zhī wàng gǎi, cún zhōu hàn zhī bó wén, zhe gǔ wén shàng shū zhuàn yì sān shí èr juǎn. yòu lù zuǒ shì jīng wén, qǔ zhèng zhù lǐ zhōu lǐ, cún gǔ wén jīn wén gù shū zhī lì, fù jiàn gōng yáng gǔ liáng jīng wén zhī yì, zhe chūn qiū zuǒ shì gǔ jīng shí èr juǎn, ér yǐ zuǒ shì chuán wǔ shí fán fù hòu. wài yǒu máo shī xiǎo xué sān shí juǎn, jí gǔ gé shuō wén dìng liù juǎn, jīng yùn lóu jí shí èr juǎn. jiā qìng èr shí nián, zú, nián bā shí yī.
玉裁於周、秦、兩漢書,無所不讀,諸家小學,皆別擇其是非。於是積數十年精力,專說說文,著說文解字注三十卷,謂:「爾雅以下,義書也;聲類以下,音書也;說文,形書也。凡篆一字,先訓其義,次釋其形,次釋其音,合三者以完一篆,故曰形書。」又謂:「許以形為主,因形以說音、說義。其所說義,與他書絕不同者,他書多假借,則字多非本義,許惟就字說其本義。知何者為本義,乃知何者為假借,則本義乃假借之權衡也。說文、爾雅相為表里,治說文而後爾雅及傳註明。」又謂:「自倉頡造字時至唐、虞、三代、秦、漢以及許叔重造說文,曰『某聲』、曰『讀若某』者,皆條理合一不紊。故既用徐鉉切音,又某字志之曰古音第幾部,後附六書音均表,俾形、聲相為表里。始為長編,名說文解字讀,凡五百四十卷。既乃隱括之成此注。」玉裁又以:「說文者,說字之書,故有『讀如』、無『讀為』,說經、傳之書,必兼是二者。漢人作注,於字發疑正讀,其例有三:『讀如』、『讀若』者,擬其音也,比方之詞;『讀為』『讀曰』者,易其字也,變化之詞;『當為』者,定為字之誤、聲之誤,而改其字也,救正之詞:三者分,而漢注可讀,而經可讀。」述漢讀考,先成周禮六卷,又撰禮經漢讀考一卷,其他十六卷未成。儀徵阮元謂玉裁書有功於天下後世者三:言古音一也,言說文二也,言說文二也,漢讀考三也。其他說經之書,以漢志毛詩經、毛詩古訓傳本各自為書,因釐次傳文,還其舊著,重訂毛詩古訓傳三十卷。以諸經惟尚書離厄最甚,古文幾亡,賈逵分別古今,劉陶是正文字,其書皆不存。乃廣蒐補闕,正晉、唐之妄改,存周、漢之駮文,著古文尚書撰異三十二卷。又錄左氏經文,取鄭注禮、周禮,存古文、今文故書之例,附見公羊、穀梁經文之異,著春秋左氏古經十二卷,而以左氏傳五十凡附後。外有毛詩小學三十卷,汲古閣說文訂六卷,經韻樓集十二卷。嘉慶二十年,卒,年八十一。
chū, yù cái yǔ niàn sūn jù shī zhèn, gù dài shì yǒu duàn wáng liǎng jiā zhī xué, yù cái shǎo zhèn sì suì, qiān, zhuān zhí dì zǐ lǐ, suī mào, huò chēng zhèn, bì chuí shǒu gǒng lì, shuò wàng bì zhuāng sòng zhèn shǒu zhá yī tòng. zú hòu, wáng niàn sūn wèi qí dì zǐ zhǎng zhōu chén huàn yuē: ruò yīng sǐ, tiān xià suì wú dú shū rén yǐ! yù cái dì zǐ, zhǎng zhōu xú tǐng jiā xìng shěn tāo jí nǚ fū rén hé gōng lì zhèng jù zhī míng, ér huàn yóu dé qí chuán, huàn zì yǒu chuán.
初,玉裁與念孫俱師震,故戴氏有段、王兩家之學,玉裁少震四歲,謙,專執弟子禮,雖耄,或稱震,必垂手拱立,朔望必莊誦震手札一通。卒後,王念孫謂其弟子長洲陳奐曰:「若膺死,天下遂無讀書人矣!」玉裁弟子,長洲徐頲、嘉興沈濤及女夫仁和龔麗正俱知名,而奐尤得其傳,奐自有傳。
niǔ shù yù, zì fěi shí, wú xiàn rén. dǔ zhì hào gǔ, bù wèi kē jǔ zhī yè, jīng yán wén zì shēng yīn xùn gǔ. wèi shuō wén xuán zhū rì yuè ér bù kān zhě yě, hòu rén yǐ xīn fù xiáo zhī, wū xǔ jūn yǐ. yīn bó jī zài jí, zhe shuō wén xīn fù kǎo liù juǎn, xù kǎo yī juàn. yòu zhe shuō wén jiě zì xiào lù sān shí juǎn. shù yù hòu jiàn yù cái shū, zhe duàn shì shuō wén zhù dìng bā juǎn, suǒ bó zhèng zhī chù, jiē yǒu yī jù.
鈕樹玉,字匪石,吳縣人。篤志好古,不為科舉之業,精研文字聲音訓詁。謂說文懸諸日月而不刊者也,後人以新附淆之,誣許君矣。因博稽載籍,著說文新附考六卷,續考一卷。又著說文解字校錄三十卷。樹玉後見玉裁書,著段氏說文注訂八卷,所駮正之處,皆有依據。
xú chéng qìng, zì mèng xiáng, yuán hé rén. qián lóng wǔ shí yī nián jǔ rén, guān zhì shān xī fén zhōu fǔ zhī fǔ. zhe duàn zhù kuāng miù shí wǔ juǎn, qí gōng xiá suǒ bān, yóu shèng niǔ shì zhī shū, jiē lì qiú qí shì, fēi gù wèi chuī qiú zhě.
徐承慶,字夢祥,元和人。乾隆五十一年舉人,官至山西汾州府知府。著段注匡謬十五卷,其攻瑕索瘢,尤勝鈕氏之書,皆力求其是,非故為吹求者。
sūn zhì zǔ, zì yí gǔ, rén hé rén. qián lóng sān shí yī nián jìn shì, gǎi xíng bù zhǔ shì, jiàn shēng láng zhōng, zhuó jiāng nán dào jiān chá yù shǐ, qǐ yǎng guī. zhì zǔ qīng xiū zì hào, dú jīng shǐ bì shì qí yí ér hòu yǐ, zhe dú shū cuǒ lù qī juǎn, kǎo lùn jīng zi zá jiā, shé zhōng jīng xiáng, bù wèi wǔ duàn zhī lùn. yòu jiā yǔ shū zhèng liù juǎn, wèi wáng sù zuò shèng zhèng lùn yǐ gōng kāng chéng, yòu wěi zhuàn jiā yǔ, shì qí shuō yǐ qī shì. yīn bó jí qún shū, fán sù suǒ jiǎo qiè zhě, jiē shū tōng zhèng míng zhī. yòu wèi kǒng cóng zi yì wáng sù wěi tuō, qí xiǎo ěr yǎ yì sù jiè gǔ shū yǐ zì wén, bìng zuò shū zhèng yǐ biàn qí wàng. yòu shú jīng wén xuǎn, hòu nǎi fǎng hán wén kǎo yì zhī lì, cān jī zhòng shuō, zhèng sú běn zhī wù, wèi wén xuǎn kǎo yì sì juǎn. yòu jí qián rén jí péng bèi lùn shuō, wèi wén xuǎn zhù bǔ zhèng sì juǎn. yòu yǒu wén xuǎn lǐ xué quán yú bǔ yī juàn. jí fēng sú tōng yì wén yī juàn, bǔ zhèng yáo zhī yīn jí xiè chéng hòu hàn shū wǔ juǎn. jiā qìng liù nián, zú, nián liù shí wǔ.
孫志祖,字詒穀,仁和人。乾隆三十一年進士,改刑部主事,洊升郎中,擢江南道監察御史,乞養歸。志祖清修自好,讀經史必釋其疑而後已,著讀書脞錄七卷,考論經、子、雜家,折衷精詳,不為武斷之論。又家語疏證六卷,謂王肅作聖證論以攻康成,又偽撰家語,飾其說以欺世。因博集群書,凡肅所剿竊者,皆疏通證明之。又謂孔叢子亦王肅偽託,其小爾雅亦肅借古書以自文,並作疏證以辨其妄。幼熟精文選,後乃仿韓文考異之例,參稽眾說,正俗本之誤,為文選考異四卷。又輯前人及朋輩論說,為文選注補正四卷。又有文選理學權輿補一卷。輯風俗通逸文一卷,補正姚之駰輯謝承後漢書五卷。嘉慶六年,卒,年六十五。
dí hào, zì dà chuān, yì rén hé rén. qián lóng shí jiǔ nián jìn shì, guān jīn huá qú zhōu fǔ xué jiào shòu. hào jiàn wén yān bó, yòu néng sōu qí yǐn bì, cháng yǔ qián táng liáng yù shéng lùn wáng sù zhuàn jiā yǔ nán zhèng shì, yù sōu kǎo yǐ zhèng qí é, yīn wò bǐ hù shū suǒ chū, qǐng kè shù shí shì. shí fāng bèi jiǔ, xuán bà qù, wèi jìng gǎo, qí jīng lì shū jué rén yě. zhe yǒu ěr yǎ bǔ guō èr juǎn, yǐ ěr yǎ guō zhù wèi xiáng wèi wén zhě bǎi sì shí èr kē, xíng shū bǔ yán qí shí, yú réng què rú, nǎi cān jī zhòng jiā, yī yī bèi shuō. yòu yún: gǔ ěr yǎ dāng yǒu shì lǐ piān, yǔ shì lè piān xiāng suí. jì míng yǔ jiǎng wǔ jīng qí sān zhāng, nǎi shì lǐ zhī cán quē shī cì zhě. yòu zhe sì shū kǎo yì qī shí èr juǎn, jiē guàn chuàn jīng shěn, wèi shì suǒ tuī. tā zhe yòu yǒu jiā yǔ fā fù tōng sú piān hú shān biàn lǎn wú bù yí zhāi shī wén gǎo. wǔ shí sān nián, zú.
翟灝,字大川,亦仁和人。乾隆十九年進士,官金華、衢州府學教授。灝見聞淹博,又能搜奇引痺,嘗與錢塘梁玉繩論王肅撰家語難鄭氏,欲搜考以證其譌,因握筆互疏所出,頃刻數十事。時方被酒,旋罷去,未竟藁,其精力殊絕人也。著有爾雅補郭二卷,以爾雅郭注未詳、未聞者百四十二科,邢疏補言其十,餘仍闕如,乃參稽眾家,一一備說。又云:「古爾雅當有釋禮篇,與釋樂篇相隨。祭名與講武、旌旂三章,乃釋禮之殘缺失次者。」又著四書考異七十二卷,皆貫串精審,為世所推。他著又有家語發覆、通俗篇、湖山便覽、無不宜齋詩文藁。五十三年,卒。
liáng yù shéng, zì yào běi, qián táng rén. zēng gòng shēng. jiā shì guì xiǎn, yù shéng bù zhì fù guì, zì hào qīng bái shì. cháng yǔ dì lǚ shéng yuē: hòu hàn xiāng yáng fán shì, xiǎn zhòng dāng shí. zi sūn suī wú míng dé shèng wèi, shì shì zuò shū shēng mén hù, yuán yǔ dì gòng miǎn zhī! gù yù shéng nián wèi sì shí, qì jǔ zi yè, zhuān xīn zhuàn zhe. qí piē jì qī juǎn, duō shì jīng zhī wén, yǒu bì gǔ yì. yù shéng yóu jīng yǐ bù shū, zhe shǐ jì zhì yí sān shí liù juǎn, jù jīng chuán yǐ jiū guāi wéi, cān bān xún yǐ jiū tóng yì, qián dà xīn chēng qí shū wèi lóng mén gōng chén. zhe rén biǎo kǎo jiǔ juǎn, wèi bān shì jiè yòng yǔ gòng tián fù jiǔ děng zhī mù, zào duān zì mǎ qiān. shǐ jì lǐ jiāng jūn chuán yún: lǐ cài wèi rén zài xià zhōng. qí shuō pō shì.
梁玉繩,字曜北,錢塘人。增貢生。家世貴顯,玉繩不志富貴,自號清白士。嘗語弟履繩曰:「後漢襄陽樊氏,顯重當時。子孫雖無名德盛位,世世作書生門戶,原與弟共勉之!」故玉繩年未四十,棄舉子業,專心撰著。其瞥記七卷,多釋經之文,有裨古義。玉繩尤精乙部書,著史記志疑三十六卷,據經、傳以糾乖違,參班、荀以究同異,錢大昕稱其書為龍門功臣。著人表考九卷,謂班氏借用禹貢田賦九等之目,造端自馬遷。史記李將軍傳云:「李蔡為人在下中。」其說頗是。
lǚ shéng, zì chù sù. qián lóng wǔ shí sān nián jǔ rén. yǔ xiōng yù shéng xiāng lóng cuò, yǒu yuán fāng jì fāng zhī mù. qí yú zhòng jīng zhōng yóu jīng zuǒ shì chuán, wèi suí zhì zài jiǎ kuí jiě gǔ fú qián jiě yì gè shù shí juǎn, jīn jù wáng yì. dù shì cān yòng jiǎ fú, zhòng dá zuò shū, jiān yǒu chēng yǐn, wèi dǔ qí quán. yì rú mǎ róng zhū rú zhī shuō, jǐn cún dān wén zhǐ yì. táng yǐ hòu zhù zuǒ shì zhě, wéi zhāng qià zhào fāng zuì wèi míng xī, dà dǐ xiáng shū fǎ ér lüè jì zài. lǚ shéng zōng lǎn zhū jiā, páng cǎi zhòng jí, yǐ guǎng dù zhī suǒ wèi bèi, zuò zuǒ tōng bǔ shì sān shí èr juǎn. yòu yǒu wèi chéng zhě wǔ mén: yuē guǎng chuán kǎo yì bó zhèng gǔ yīn yì shuō. qián dà xīn jiàn qí shū, tàn wèi jué zhǐ. tōng shuō wén, xià bǐ xiān sú zì. nián sì shí liù, zú.
履繩,字處素。乾隆五十三年舉人。與兄玉繩相礱錯,有元方、季方之目。其於眾經中尤精左氏傳,謂隋志載賈逵解詁、服虔解義各數十卷,今俱亡佚。杜氏參用賈、服,仲達作疏,間有稱引,未睹其全。亦如馬融諸儒之說,僅存單文只義。唐以後注左氏者,惟張洽、趙汸最為明晰,大抵詳書法而略紀載。履繩綜覽諸家,旁采眾籍,以廣杜之所未備,作左通補釋三十二卷。又有未成者五門:曰廣傳、考異、駁證、古音、臆說。錢大昕見其書,嘆為絕恉。通說文,下筆鮮俗字。年四十六,卒。
wāng jiā xǐ, zì hàn jiāo, rén hé rén. zhū shēng. yǐng mǐn tè yì, tōng hàn yì, zuò yì xiāo xī jiě. suǒ zhe shū shù shí juǎn, huǐ yú huǒ. qí yǒu xiù shuǐ zhuāng zhòng fāng mén rén rén hé xǔ nǎi gǔ jí qí yí wén, wèi dōng lǐ shēng jìn yú jí sān juǎn. wén duō shuō jīng, cuì rán yǒu jiā fǎ.
汪家禧,字漢郊,仁和人。諸生。穎敏特異,通漢易,作易消息解。所著書數十卷,毀於火。其友秀水莊仲方、門人仁和許乃穀輯其遺文,為東里生燼餘集三卷。文多說經,粹然有家法。
liú tái gǒng, zì duān lín, bǎo yīng rén. xìng zhì xiào, liù suì, mǔ zhū shì mò, āi rú chéng rén. shì jì mǔ zhōng shì, yǔ qīn mǔ tóng. jiǔ suì zuò yán zi sòng, fěi rán chéng zhāng, guān zhě chēng wèi shén tóng. zhōng qián lóng sān shí wǔ nián jǔ rén, lǚ shì lǐ bù bù dì. shì shí cháo tíng kāi sì kù guǎn, hǎi nèi fāng wén zhuì xué zhī shì yún jí. tái gǒng zài dōu, yǔ xué shì zhū yún biān xiū chéng jìn fāng shù jí shì dài zhèn xué shì shào jìn hán jí qí tóng jùn yù shǐ rèn dà chūn gěi shì zhōng wáng niàn sūn děng jiāo yóu, jī jīng kǎo gǔ, dàn xī tǎo lùn. zì tiān wén lǜ lǚ zhì yú shēng yīn wén zì, mí bù gāi guàn. qí yú hàn sòng zhū rú zhī shuō, bù zhuān yī jiā, ér wéi shì zhī qiú. jīng sī suǒ dào, rú yǔ gǔ zuò zhě wù yán yī shì ér zhī qí yì zhǐ zhī suǒ zài, bǐ zhī yán ruò qú, gài xiāng bó zhòng yě. duàn yù cái měi wèi qián xīn sān lǐ, wú suǒ bù rú.
劉台拱,字端臨,寶應人。性至孝,六歲,母朱氏歿,哀如成人。事繼母鍾氏,與親母同。九歲作顏子頌,斐然成章,觀者稱為神童。中乾隆三十五年舉人,屢試禮部不第。是時朝廷開四庫館,海內方聞綴學之士雲集。台拱在都,與學士朱筠、編修程晉芳、庶吉士戴震、學士邵晉涵及其同郡御史任大椿、給事中王念孫等交遊,稽經考古,旦夕討論。自天文、律呂至於聲音、文字,靡不該貫。其於漢、宋諸儒之說,不專一家,而惟是之求。精思所到,如與古作者晤言一室而知其意指之所在,比之閻若璩,蓋相伯仲也。段玉裁每謂「潛心三禮,吾所不如」。
xuǎn dān tú xiàn xùn dǎo. qǔ yí lǐ shí qī piān chú sàng fú wài gè huì wèi tú, yǔ zhū shēng xí lǐ róng, wèi fā míng xiān wáng zhì zuò zhī jīng yì. yíng liǎng qīn xué shǔ, yōng yōng sè yǎng, nián suī wǔ shí, yǒu rú zǐ zhī mù. cháng kè tā suǒ,
選丹徒縣訓導。取儀禮十七篇除喪服外各繪為圖,與諸生習禮容,為發明先王製作之精意。迎兩親學署,雍雍色養,年雖五十,有孺子之慕。嘗客他所,