zhōng yì èr
忠義二
zhū guó zhì yáng yīng è mǎ hóng rú děng zhōu dài shēng yáng sān zhī sūn shì yù dí shì qí liú jiā yóu gāo tiān jué lǐ chéng gōng zhāng shàn jì děng jī yǒng rén wáng lóng guāng děng yè yǒu tǐng xiāo zhèn děng dài jī liú qīn lín cuī chéng lán huáng xīn dé kē yǒng shēng suí guāng qǐ děng dào chán lǐ mào jí liú kūn mǎ bǐng lún liú zhèn bǎo luó míng xù
○朱國治 楊應鶚馬弘儒等 周岱生 楊三知孫世譽 翟世琪 劉嘉猷 高天爵 李成功張善繼等 嵇永仁王龍光等 葉有挺蕭震等戴璣 劉欽鄰崔成嵐 黃新德 柯永升隨光啟等 道禪 李茂吉 劉崐馬秉倫 劉鎮寶 羅鳴序
zhū guó zhì, hàn jūn zhèng huáng qí rén. shùn zhì sì nián, yóu gòng shēng shòu gù ān zhī xiàn, lǚ zhuó zhì dà lǐ sì qīng. shí liù nián, wài jiǎn jiāng níng xún fǔ. shí zhèng chéng gōng pán jù wài yáng, chū méi jiāng nán bīn hǎi zhōu xiàn, guó zhì shū yán: yù pò jiǎo móu, xiān dù xíng shì. zéi zhòng fù xiǎn, wǒ shī yuǎn shè fēng tāo, qí láo yì bù tóng. zéi zhòng shú shí hǎi dào, wǒ shī gōng mǎ biàn jié, qí sù xí bù tóng shuǐ shī zhōu jí, jiào zhī zéi chuán dà xiǎo xuán shū, qí gōng qǔ bù tóng. chén wèi yí yǐ shǒu yù zhàn, fán hǎi biān jiāng kǒu, duō shè dūn tái, dài zéi shì kùn yuán jué, chéng jiān gōng zhī, zì néng qín qú xiàn guó. xià suǒ sī yì xíng. yòu yǐ sū sōng cháng zhèn sì fǔ qián liáng kàng qiàn zhě duō, fēn bié zào cè, shēn shì yī wàn sān qiān wǔ bǎi yú rén, yá yì èr bǎi sì shí rén, qǐng chì bù chá yì. bù yì xiàn rèn guān jiàng èr jí diào yòng, jīn shì chǐ gé, yá yì zhào zāng zhì zuì yǒu chà. yǐ shì pō yǒu kè hé míng.
朱國治,漢軍正黃旗人。順治四年,由貢生授固安知縣,屢擢至大理寺卿。十六年,外簡江寧巡撫。時鄭成功盤踞外洋,出沒江南濱海州縣,國治疏言:「欲破狡謀,先度形勢。賊眾負險,我師遠涉風濤,其勞逸不同。賊眾熟識海道,我師弓馬便捷,其素習不同;水師舟楫,較之賊船大小懸殊,其攻取不同。臣謂宜以守寓戰,凡海邊江口,多設墩台,待賊勢困援絕,乘間攻之,自能擒渠獻馘。」下所司議行。又以蘇、松、常、鎮四府錢糧抗欠者多,分別造冊,紳士一萬三千五百餘人,衙役二百四十人,請敕部察議。部議現任官降二級調用,衿士褫革,衙役照贓治罪有差。以是頗有刻覈名。
kāng xī shí nián, bǔ yún nán xún fǔ. shí wú sān guì móu pàn jiǔ yǐ, shí èr nián, guǐ qǐng yí fān jǐn zhōu, bìng qī yǐ shí yī yuè èr shí sì rì qǐ xíng. guó zhì fāng qǐng zēng shè yì bǎo, xié bō fū mǎ dài zhī, sān guì jù jù guān ài qǐ shì. xiān qī sān rì, yāo guó zhì jí àn chá shǐ lǐ xìng yuán yún nán zhī fǔ gāo xiǎn chén tóng zhī liú kūn, xié zhī cóng nì, jiē bù qū. guó zhì mà zéi yóu liè, jí shí yù hài. xiān hòu xùn nán zhě, yún guì zǒng dū gān wén kūn, guǎng xī xún fǔ mǎ xióng zhèn fù hóng liè jí lǐ xìng yuán, jūn zì yǒu chuán.
康熙十年,補雲南巡撫。時吳三桂謀叛久矣,十二年,詭請移藩錦州,並期以十一月二十四日啟行。國治方請增設驛堡,協撥夫馬待之,三桂遽踞關隘起事。先期三日,邀國治及按察使李興元、雲南知府高顯辰、同知劉昆,脅之從逆,皆不屈。國治罵賊尤烈,即時遇害。先後殉難者,雲貴總督甘文焜,廣西巡撫馬雄鎮、傅弘烈及李興元,均自有傳。
yáng yīng è, xiāng huáng qí hàn jūn. rèn guì zhōu guì yáng fǔ tóng zhī. wú sān guì chū pàn, zhí yīng è sòng yún nán, gù zhī shùn níng. yīng è mì móu jǔ yì, wěi jiāng jūn zhào yǒng níng yì sǐ zhī. shí yǒu mǎ hóng rú zhě, shùn zhì shí bā nián wǔ jìn shì. sān guì sù zhòng zhī, pò gòng pàn, bù tīng, yǐ tiě chuí chuí qí chǐ, chǐ jǐn luò, qiú kūn míng, bù qū sǐ.
楊應鶚,鑲黃旗漢軍。任貴州貴陽府同知。吳三桂初叛,執應鶚送雲南,錮之順寧。應鶚密謀舉義,偽將軍趙永寧縊死之。時有馬弘儒者,順治十八年武進士。三桂素重之,迫共叛,不聽,以鐵椎椎其齒,齒盡落,囚昆明,不屈死。
xiān hòu zài diān xùn jié zhě, wèi zhèng xiāng děng: xiāng, jiāng níng rén, yǐ zhōng shū suí jūn zhì yún nán. dà bīng rù diān, xí quán shí píng zhōu shì, yǒu huì zhèng. wěi zǒng bīng gāo yīng fèng zuò luàn, xiāng sǐ zhī. kūn míng rén yáng shù liè, yǐ sì chuān nán chuān xiàn zhī xiàn gào xiū jiā jū, kòu zhì, běi miàn zài bài, zì yì sǐ. tǔ qiú lóng tāo děng fēn dào piāo lüè, níng zhōu zhī zhōu cáo chéng yīng chéng shǒu, chéng xiàn sǐ zhī. yuán rèn qǔ jìng fǔ jiào shòu zhōu qǐ yuán, zé yǐ bèi zhí bù qū sǐ. shēng yuán yǒu táng fāng líng zhāng kūn yǔ.
先後在滇殉節者,為鄭相等:相,江寧人,以中書隨軍至雲南。大兵入滇,檄權石屏州事,有惠政。偽總兵高應鳳作亂,相死之。昆明人楊樹烈,以四川南川縣知縣告休家居,寇至,北面再拜,自縊死。土酋龍韜等分道剽掠,寧州知州曹誠嬰城守,城陷死之。原任曲靖府教授周起元,則以被執不屈死。生員有唐方齡、張鵾羽。
sān guì jì pàn, suǒ zài chǔn yīng, sǐ guì zhōu zhě: chén shàng nián, zhí lì qīng yuàn rén. shùn zhì liù nián jìn shì. shí guān fēn xún yòu jiāng cān yì dào, sān guì jì zhí xún fǔ fù hóng liè, nǎi xié shàng nián jiàng, yōu zhí sǐ. dōu yún xiàn fáng bīng móu yīng zéi, huá zào fén lüè, zhī xiàn xuē pèi yù yù yǐ shùn nì, zhòng bù tīng, bī shòu wěi zhí. pèi yù běi miàn zài bài, zì yì sǐ.
三桂既叛,所在蠢應,死貴州者:陳上年,直隸清苑人。順治六年進士。時官分巡右江參議道,三桂既執巡撫傅弘烈,乃脅上年降,幽縶死。都勻縣防兵謀應賊,譁噪焚掠,知縣薛佩玉諭以順逆,眾不聽,偪受偽職。佩玉北面再拜,自縊死。
sǐ hú guǎng zhě: zhù chāng, hé nán gù shǐ rén. shùn zhì liù nián jìn shì, yóu zhōng shū lèi zhuó zhì chén yuán dào. sān guì pàn wén, jí liú tì yù zhòng dà yì, jiē gǎn qì. zéi dà zhì, chéng kuì, běi miàn zài bài zì yì sǐ. shēng yuán yǒu lǐ tíng xūn zhāng yī yuán xú qiào chǔ.
死湖廣者:祝昌,河南固始人。順治六年進士,由中書累擢至辰沅道。三桂叛聞,即流涕諭眾大義,皆感泣。賊大至,城潰,北面再拜自縊死。生員有李廷塤、張一元、徐翹楚。
sǐ jiāng xī zhě: wèi ráo zhōu fǔ zhī fǔ guō wàn guó, wàn nián xiàn zhī xiàn wáng wàn yì. wàn guó, hé nán xǔ zhōu rén. yóu zhū shēng cóng jīng lüè hóng chéng chóu guān guì zhōu, fǔ miáo mán yǒu gōng. wàn yì, zhè jiāng qián táng rén. yóu gòng shēng guān fú jiàn, píng tǔ zéi yǒu gōng. zéi dǎng wéi guǎng xìn jí, chān ráo zhōu bèi xū, yóu jiān dào báo chéng. wàn guó lìng wàn yì fù shěng qǐng yuán, fǔ chū běi mén, zéi cù zhì, yǔ jiā tóng liù rén zhōng pào mò. ráo zhōu yíng cān jiāng zhào dēng jǔ wén jǐng chí jiù, chōng zéi yíng, qín qián duì shù rén, fú qǐ, zhèn wáng. zéi dǎng huán chéng zhāo xiáng, wàn guó jí qí shǔ tóng zhī fàn zhī yīng pó yáng xiàn zhī xiàn lù zhī fān shí mén xún jiǎn wēng fèng zhù ráo zhōu shuì kè dà shǐ lǐ chóng dào, wèi zhī yuē: wén chén bù xí zhàn, rán shǒu tǔ lì dāng sǐ, bù kě tú shǒu jiù lù. jiē yīng zhī. zéi bī líng zhī mén, pān dié dēng, wàn guó lǜ jiā dīng xiàng zhàn, shēn xiān zhī, zhōng shí liù chuàng, yǔ zhī fān fèng zhù chóng dào jù zhàn mò. wén yīng yì bèi zhí bù qū sǐ. píng xiāng mín rén péng chéng shū, yì yǐ sān guì yú dǎng rǎo qí xiāng, liè zì nù mà, bèi luàn rèn sǐ.
死江西者:為饒州府知府郭萬國,萬年縣知縣王萬鎰。萬國,河南許州人。由諸生從經略洪承疇官貴州,撫苗、蠻有功。萬鎰,浙江錢塘人。由貢生官福建,平土賊有功。賊黨圍廣信急,覘饒州備虛,由間道薄城。萬國令萬鎰赴省請援,甫出北門,賊猝至,與家僮六人中炮歿。饒州營參將趙登舉聞警馳救,沖賊營,擒前隊數人,伏起,陣亡。賊黨環城招降,萬國集其屬同知范之英、鄱陽縣知縣陸之蕃、石門巡檢翁鳳翥、饒州稅課大使李崇道,謂之曰:「文臣不習戰,然守土吏當死,不可徒手就戮。」皆應之。賊偪靈芝門,攀堞登,萬國率家丁巷戰,身先之,中十六創,與之蕃、鳳翥、崇道俱戰歿。文英亦被執不屈死。萍鄉民人彭程淑,亦以三桂餘黨擾其鄉,裂眥怒罵,被亂刃死。
sǐ guǎng dōng zhě: jīn shì jué, xiāng lán qí hàn jūn. yóu jǔ rén rèn hé pǔ xiàn zhī xiàn. gāo zhōu zǒng bīng zǔ zé qīng pàn fù sān guì, shì jué tú chéng shǒu. wěi jiāng wáng hóng xūn lǜ zéi shù wàn fàn lián zhōu, shì jué dēng pí lì yù, chéng xiàn, yǔ shǒu bèi dù jiào tóng sǐ zhī. yòu hóu jìn xué zhě, lì píng nán wáng shàng kě xǐ fān xià. xiān wèi sān guì suǒ xié, wèi dì nì shū, zhì guǎng zhōu zì shǒu, kě xǐ yǐ wén, jiā zhī, shòu shì zhí. zhì shì wèi zéi suǒ de, qiú mù lóng sòng cháng dé, sān guì luán zhī yú shì. nì dǎng mǎ xióng gōng xīn huì, fān xià zhū jiāng duō fù nì, yòu zuǒ yì yóu jī wén tiān shòu tóng jiàng, tiān shòu chì zhī yuē: bèi zhǔ bù zhōng! wú zhēng zhēng zhàng fū, qǐ shǔ bèi kě xié? suì bèi hài, chén shī hǎi zhōng.
死廣東者:金世爵,鑲藍旗漢軍。由舉人任合浦縣知縣。高州總兵祖澤清叛附三桂,世爵圖城守。偽將王弘勛率賊數萬犯廉州,世爵登陴力御,城陷,與守備杜嶠同死之。又侯進學者,隸平南王尚可喜藩下。先為三桂所脅,為遞逆書,至廣州自首,可喜以聞,嘉之,授世職。至是為賊所得,囚木籠送常德,三桂臠之於市。逆黨馬雄攻新會,藩下諸將多附逆,誘左翼游擊文天壽同降,天壽叱之曰:「背主不忠!吾錚錚丈夫,豈鼠輩可脅?」遂被害,沉屍海中。
sǐ chuān shǎn zhě: bō luó yíng fù jiāng zhāng guó yàn, wén tí dū wáng fǔ chén pàn, chéng shǒu. bīng biàn, bī xiàn yìn, zì wěn sǐ. hàn zhōng chéng xiàn, tóng zhī wāng huà áo bù shòu wěi zhí, zéi zhí zhī, fù gěi wěi zhā lìng shè xiàn shì. huà áo tòng kū, wàng què yáo bài, zì yì sǐ. hàn fèng cān jiāng sū xìng yì pàn fù sān guì, jiāng xí shā xiòng zéi bǐ tiē shì bù gé ěr yǐ miè kǒu. qiān zǒng lǔ rén qí fèn shén, dù wú yǐ zhì zhī, cháo yī bài fù xiàng gào jué, kòu yíng lì zhēng, chù xìng nù, shā zhī. rén qí chù yī quǎn, hù shī bù qù, gù lì liáng yù shōu ér zàng zhī. yòu guǎng ān zhōu zhī zhōu xú shèng jiàn zhōu zhī zhōu xiàng róng shāng nán xiàn zhī xiàn lú yīng qú xiàn zhī xiàn wáng zhì qí jiāng xiàn zhī xiàn wáng wú huāng yíng shān xiàn zhī xiàn liào shì zhèng jí diǎn shǐ liú tíng chén xī ān fǔ zhī shì zhāng wén xuǎn sī yù zhōu shèng xiāng bái shuǐ xiàn diǎn shǐ zhào huàn wén, bìng yǐ bèi xié bù qū sǐ.
死川、陝者:波羅營副將張國彥,聞提督王輔臣叛,城守。兵變,逼獻印,自刎死。漢中城陷,同知汪化鼇不受偽職,賊縶之,復給偽劄令攝縣事。化鼇痛哭,望闕遙拜,自縊死。漢鳳參將蘇興亦叛附三桂,將襲殺詗賊筆帖式布格爾以滅口。千總魯仁圻憤甚,度無以制之,朝衣拜父像告訣,叩營力爭,觸興怒,殺之。仁圻畜一犬,護屍不去,故吏梁玉收而葬之。又廣安州知州徐盛、劍州知州向榮、商南縣知縣盧英、渠縣知縣王質、綦江縣知縣王無荒、營山縣知縣廖世正及典史劉廷臣、西安府知事張文選、司獄周勝驤、白水縣典史趙煥文,並以被脅不屈死。
qí yǐ zhāo yù sǐ zhě: sān guì wèi pàn shí, zhǔ shì xīn zhù bǐ tiē shì sà ěr tú suí shì láng zhé ěr kěn jī zhào zhì diān. jì pàn, xīn zhù sà ěr tú jiāng yì què gào biàn, zéi shā zhī. hòu zé hàn chuān xún jiǎn zhāng qǐ zhōu, zhè jiāng huì jī rén. cóng shùn chéng jùn wáng lēi ěr jǐn jūn, yǐ zhā wěi tōng pàn wǎng zhāo yù sān guì, bèi qiāng. jí wú shì fán shí, yòu qiǎn sì pǐn xián dǒng zhòng mín wǎng yù yǐ shùn nì, zhì zhèn yuǎn, nì dǎng yǐ gōng xián yì shā zhī. yòu yáng wēi dà jiāng jūn jiǎn qīn wáng lǎ bù xí yì yáng xiàn zhī xiàn xú dàng wǎng héng zhōu zhāo fǔ sān guì yú dǎng, zhì quán xī dù, wèi wěi jiāng jūn wú guó guì suǒ shā. yún yáng jiàng diào tōng pàn xǔ wén yào ā mí zhōu lì mù guō wéi xián, yì jūn yǐ zhāo fǔ sān guì yú dǎng yù hài. láng zhōng zhù biǎo zhèng suí jīng lüè dà xué shì mò luò tǎo pàn zhèn wáng fǔ chén, mò luò zhàn mò, fǔ chén yōu biǎo zhèng yú yíng, xún fù jù shū fù biǎo zhèng hái zòu. shèng zǔ jí qiǎn biǎo zhèng yù fǔ chén, zhì, zé bǎi fāng xiǎo pì, liú fú qiǎn, zú wèi wěi zǒng bīng bā sān gāng suǒ shā. gān sù jìng níng zhōu zhī zhōu wáng zhá yì yǐ dān qí yù fǔ chén huò fú, bèi xié bù qū, sǐ.
其以招諭死者:三桂未叛時,主事辛柱、筆帖式薩爾圖、隨侍郎哲爾肯齎詔至滇。既叛,辛柱、薩爾圖將詣闕告變,賊殺之。後則漢川巡檢章啟周,浙江會稽人。從順承郡王勒爾錦軍,以劄委通判往招諭三桂,被戕。及吳世璠時,又遣四品銜董重民往諭以順逆,至鎮遠,逆黨以弓弦縊殺之。又揚威大將軍簡親王喇布檄益陽縣知縣徐碭往衡州招撫三桂餘黨,至泉溪渡,為偽將軍吳國貴所殺。鄖陽降調通判許文耀、阿迷州吏目郭維賢,亦均以招撫三桂餘黨遇害。郎中祝表正隨經略大學士莫洛討叛鎮王輔臣,莫洛戰歿,輔臣幽表正於營,尋復具疏附表正還奏。聖祖即遣表正諭輔臣,至,則百方曉譬,留弗遣,卒為偽總兵巴三綱所殺。甘肅靜寧州知州王札亦以單騎諭輔臣禍福,被脅不屈,死。
yòu fǔ pàn zhèn wáng píng fān sǐ zhě, wèi sì chuān zhèn biāo fù jiāng xú shēng yào, zhā fù tōng pàn wáng guān biǎo shěn rì zhāng, zhā fù cān jiāng wú zi lù děng.
又撫叛鎮王屏藩死者,為四川鎮標副將徐升耀,劄付通判王官表、沈日章,劄付參將吳子騄等。
zhōu dài shēng, zì qīng yuè, jiāng xī dé huà rén. yóu bá gòng shēng chú guì zhōu yú qìng xiàn zhī xiàn, gǎi guǎng xī píng nán xiàn zhī xiàn. kāng xī shí sān nián, wú sān guì pàn, liù yuè, qí dǎng pò wú zhōu, gōng píng nán, dài shēng liàn xiāng tuán liáng bīng jù zhī dà xiá kǒu, áo zhàn sān rì, zhǎn qí kuí. qī yuè, fù dà zhì, dài shēng fèn shēn jù zhàn, gōng yì jí, xiāng tuán jiē zhàn sǐ, tuì bǎo chéng. wéi gù yuán jué, zì yín zhàn zhì wǔ, chéng xiàn. zéi zhí dài shēng wǎng xún zhōu, xié jiàng, mà bù jué kǒu. qī yáng shì, yú lù xiān zì jǐng sǐ. xuán yòu gān yán yòu dài shēng jiàng, zú yù hài. zhǎng zi rú qiě kū qiě mà, sǐ yóu cǎn.
周岱生,字青岳,江西德化人。由拔貢生除貴州餘慶縣知縣,改廣西平南縣知縣。康熙十三年,吳三桂叛,六月,其黨破梧州,攻平南,岱生練鄉團俍兵拒之大峽口,鏖戰三日,斬其魁。七月,復大至,岱生奮身拒戰,攻益急,鄉團皆戰死,退保城。圍固援絕,自寅戰至午,城陷。賊縶岱生往潯州,脅降,罵不絕口。妻楊氏,於路先自剄死。旋又甘言誘岱生降,卒遇害。長子儒且哭且罵,死尤慘。
dài shēng lìng yú qìng shí, yǒu lǎo zéi chén sì zhě, pán jù dà tóng shān chuí sān shí nián, jiǎo bǔ bù néng dé, chū qí jì zhāo zhī, qīn zhì qí cháo, xiǎo pì lì hài, yuē: wáng shī qiě zhì, wú shēng rǔ! zéi gǎn qì, shì zhōng qí shēn wú fǎn. dài shēng yuē: hé suí wǒ zhì xiàn chéng hū? zéi nuò zhī. yú shì zhì xiàn shǔ, cì zhī shí, hòu wèi zhī zhuāng ér qiǎn zhī. qí hòu wú nì zhī biàn, tā xiàn zéi jiē xiǎng yīng, wéi chén sì bù shòu wěi zhí. píng nán shì huāng mín shǎo, dài shēng juān fèng zhāo jí, shǐ zhì, chéng nèi cǎo wū jiǔ jiān. wèi jǐ, shāng mín dà jí. sú yǔ bù chǎn shū cài, dài shēng jiào yǐ bō zhǒng guàn gài zhī fāng, qí mǔ lín cì xiāng shǔ. tián jiē lǎo huāng fú pì, yòu zhāo yuè dōng liú mín hòu xiān qiān yú jiā, bào kěn shēng kē, qí tā shàn zhèng yóu duō.
岱生令餘慶時,有老賊陳四者,盤踞大同山垂三十年,剿捕不能得,出奇計招之,親至其巢,曉譬利害,曰:「王師且至,吾生汝!」賊感泣,誓終其身無反。岱生曰:「盍隨我至縣城乎?」賊諾之。於是至縣署,賜之食,厚為之裝而遣之。其後吳逆之變,他縣賊皆響應,惟陳四不受偽職。平南市荒民少,岱生捐俸招集,始至,城內草屋九間。未幾,商民大集。俗窳不產蔬菜,岱生教以播種灌溉之方,畦畝鱗次相屬。田皆老荒弗辟,又招粵東流民後先千餘家,報墾升科,其他善政尤多。
yáng sān zhī, zì zhī sī, zhí lì liáng xiāng rén. shùn zhì sān nián jìn shì, shòu shān xī yú cì xiàn zhī xiàn. yú cì jīng liú zéi cán pò hòu, jǐng lǐ xiāo tiáo, sān zhī yǐ ēn yì ān jí, hù kǒu rì zēng. kāng xī wǔ nián, dà tóng zhèn zǒng bīng jiāng xiāng pàn, lián xiàn zhōu xiàn, gōng yú cì. sān zhī lì lì mín, mù xiāng yǒng shǒu chéng. yè qiǎn rén zhuó zéi yíng, jiān yǒu zhǎn huò, zéi bù tuì. sān zhī lìng yǎn qí gǔ, shì ruò. zéi jìng báo chéng, pān dié yù dēng, sān zhī jí qǐ, huī zhòng fā shǐ shí, bì shén zhòng. zéi fèn, yì bīng wéi zhī. xiāng chí yú liù yuè, jìng jǐn qīn wáng ní kān fēn bīng lái yuán, zéi shǐ bài zǒu. sān zhī shè bǎo jiǎ liàn tún jù, fù juān fèng lì shè xué, zhì shàn tián yǐ zī gāo huǒ, shì mín gǎn zhī. zhuó bīng bù zhǔ shì, lèi qiān láng zhōng, wài zhuó sì chuān sōng lóng dào shàng dōng dào. shàng dōng dào shǔ jīng zhāng xiàn zhōng cǎn lù, cún zhě zài jué dòng mì qìng zhōng, zhāo lái qiān shù bǎi jiā, zhú bǎo yú dōng, mín míng zhī yuē yáng gōng bǎo.
楊三知,字知斯,直隸良鄉人。順治三年進士,授山西榆次縣知縣。榆次經流賊殘破後,井裡蕭條,三知以恩義安輯,戶口日增。康熙五年,大同鎮總兵姜瓖叛,連陷州縣,攻榆次。三知勵吏民,募鄉勇守城。夜遣人斫賊營,間有斬獲,賊不退。三知令偃旗鼓,示弱。賊徑薄城,攀堞欲登,三知急起,麾眾發矢石,斃甚眾。賊憤,益兵圍之。相持逾六月,敬謹親王尼堪分兵來援,賊始敗走。三知設保甲、練屯聚,復捐俸、立社學,置膳田以資膏火,士民感之。擢兵部主事,累遷郎中,外擢四川松龍道、上東道。上東道屬經張獻忠慘戮,存者在絕峒密箐中,招徠千數百家,築堡渝東,民名之曰楊公堡。
shí yī nián, bǔ shǎn xī shén mù dào. shí sān nián, rù jìn, hái zhì bǎo dé, wén tí dū wáng fǔ chén pàn fù wú sān guì, cóng zhě quàn chí xíng, wù dù hé, bù tīng, jí chí hái shǔ, tú chéng shǒu. nǎng sān guì jiǎo chuǎng zéi cán niè, guò shén mù, shì ēn, mín miù dé zhī, lì shēng cí, sān zhī jí huǐ zhī. chá zhī xiàn sūn shì yù zhōng shí kě yǐ, shí fǔ chén bō wěi zhā, jiāng biàn duō wèi suǒ yòu, fēn jù chéng bǎo, wéi hán chéng zhī xiàn dí shì qí yǔ shén mù tōng shēng yuán.
十一年,補陝西神木道。十三年,入覲,還至保德,聞提督王輔臣叛附吳三桂,從者勸遲行,勿渡河,不聽,疾馳還署,圖城守。曩三桂剿闖賊殘孽,過神木,市恩,民謬德之,立生祠,三知即毀之。察知縣孫世譽忠實可倚,時輔臣播偽劄,將弁多為所誘,分據城堡,惟韓城知縣翟世琪與神木通聲援。
shì yù, lì xiāng hóng qí shì qí, shān dōng yì dōu rén, shùn zhì shí liù nián jìn shì: guān zhōng bìng chēng xián lìng zhě yě. pàn dǎng zhū lóng fàn shén mù, mín xiōng jù. sān zhī shì shòu xí fù jīng shī dài hè, yǒu fěng kě xié juàn xíng zhě, xiè zhī. fù què shì jùn, dǐ shǔ sān rì, yán ān wú bǎo xiāng jì xiàn. zéi zhì, chéng chéng sǐ shǒu, qīn wǎn qiáng nǔ, fā wú bù zhōng. liǔ gōu yíng yóu jī lǐ shī yīng shòu wěi zhā, gǔ zhòng zào xiǎng, shì qí chū yù zéi, xiān bèi qiāng, jí qí èr zi. shén mù shǒu jiāng sūn chóng yǎ yì tōng zéi, chéng suì xiàn. chóng yǎ hé zéi jiāng huán shuō sān zhī, yǐ yán suī kāi fǔ dàn zhī, bù yīng xié jiāo chì yìn, bù yǔ zéi dié yǐ gān yán yòu sān zhī, qiě yōng huí shǔ, sān zhī guò jǐng, lì shēng yù jiā rén wù zuò ér nǚ tài, yuè ér rù, zéi jù zhuì chū zhī, bì yǐ zhé. lì yǐ sān zhī zài guān lián píng, chū wèi xiāng pò, wú zì kǔ wèi cí, sān zhī dà mà bù jué kǒu, nǎi yú zhì bié shì, huán shǒu zhī, zài xié zài yòu. yī xī, hū hé fēi, bù zhī hé yǐ zéi zhī. qí qī qiè jí èr nǚ jù fù jǐng yǐ xùn. chéng fù hòu, jiā rén shǐ yú qiǎn tǔ zhōng huò sān zhī yí hái, jīng zhǎng xià, miàn sè rú shēng. shì yù yì kàng jié bù qū, zéi jī zhī shēn shì, fǔ chén hòu jiàng, zú hài shì yù yǐ miè kǒu.
世譽,隸鑲紅旗;世琪,山東益都人,順治十六年進士:關中並稱賢令者也。叛黨朱龍犯神木,民恟懼。三知適受檄赴京師代賀,有諷可攜眷行者,謝之。赴闕事竣,抵署三日,延安、吳堡相繼陷。賊至,乘城死守,親挽強弩,發無不中。柳溝營游擊李師膺受偽劄,鼓眾譟餉,世琪出諭賊,先被戕,及其二子。神木守將孫崇雅亦通賊,城遂陷。崇雅合賊將環說三知,以延綏開府啗之,不應;脅交敕印,不與;賊迭以甘言誘三知,且擁回署,三知過井,厲聲諭家人勿作兒女態,躍而入,賊遽縋出之,臂已折。力以三知「在官廉平,初未相迫,毋自苦」為詞,三知大罵不絕口,乃舁置別室,環守之,載脅載誘。一夕,忽合扉,不知何以賊之。其妻妾及二女俱赴井以殉。城復後,家人始於淺土中獲三知遺骸,經長夏,面色如生。世譽亦抗節不屈,賊羈之深室,輔臣後降,卒害世譽以滅口。
liú jiā yóu, zì xiàn míng, jiāng xī jīn xī rén. yóu míng jǔ rén shùn zhì chū shǔ xìng guó xīn jiàn jiào yù, yǐ zhèng yì míng dào wèi jiào, shì duō huà zhī. zhì mǎn, gǎi fú jiàn hóu guān xiàn zhī xiàn, wèi mǐn zhè zǒng dū fàn chéng mó suǒ shǎng. chè fān mìng xià, jiā yóu dù píng nán wáng gěng jīng zhōng bì yīng wú sān guì pàn, wèi jiā rén yǐ jì zǎi zī tǔ, yì bù wū zéi. kāng xī shí sān nián sān yuè, jīng zhōng dài wén wǔ fù fān fǔ jì shì, jiā yóu cóng chéng mó hòu. jiàn fēng rèn jiāo jǐ xié chéng mó jiàng, bù qū, fù yǐ qù, jiā yóu lì jiē ér shàng, lì shēng chì jīng zhōng, fú zhōu fǔ zhī fǔ wáng zhī yí jiàn níng fǔ tóng zhī yù sān wèi tóng fā fèn mà zéi. jīng zhōng hē wǔ shì shā sān rén, zhòng gǔ lì. jiā yóu jǐ shǒu zuò bó jī shì, máng rèn jí xià, yǔ zhī yí sān wèi tóng shí bèi hài. chéng shǒu qiān zǒng liào yǒu gōng jiàn nì shā sān rén, fā fèn dà hū, yì sǐ zhī.
劉嘉猷,字憲明,江西金溪人。由明舉人順治初署興國、新建教諭,以正誼明道為教,士多化之。秩滿,改福建侯官縣知縣,為閩浙總督范承謨所賞。撤藩命下,嘉猷度平南王耿精忠必應吳三桂叛,謂家人以「既宰茲土,義不汙賊」。康熙十三年三月,精忠紿文武赴藩府計事,嘉猷從承謨後。見鋒刃交戟脅承謨降,不屈,縛以去,嘉猷歷階而上,厲聲叱精忠,福州府知府王之儀、建寧府同知喻三畏同發憤罵賊。精忠喝武士殺三人,眾股慄。嘉猷戟手作搏擊勢,芒刃亟下,與之儀、三畏同時被害。城守千總廖有功見逆殺三人,發憤大呼,亦死之。
gāo tiān jué, zì jūn chǒng, hàn jūn xiāng bái qí rén, hòu gǎi lì xiāng huáng qí. yóu yīn shēng yú shùn zhì sì nián rèn shān dōng gāo yuàn xiàn zhī xiàn, lèi guān zhì jiāng xī jiàn chāng fǔ zhī fǔ. xiān shì guǎng chāng shān zéi jù yáng shí dī shuǐ èr zhài wèi cháo xué, guān jūn yǎng gōng, zhé wèi gǔn mù léi shí suǒ shāng, bà gōng, zhāo xiáng, zéi yáng jiù fǔ, réng sì xì shān luàn. guān jūn bì zhī yù, yú zéi yì fù gù. shì fēng yǔ jiāo zuò, piāo liú shù mù, chōng duàn qiáo liáng, zéi bǎo cháo bù chū. tiān jué huì xún dào cān jiāng chū bù yì zhí dǎo zhī, qín zhǎn, jǐn huǐ qí cháo.
高天爵,字君寵,漢軍鑲白旗人,後改隸鑲黃旗。由蔭生於順治四年任山東高苑縣知縣,累官至江西建昌府知府。先是廣昌山賊踞羊石、滴水二砦為巢穴,官軍仰攻,輒為滾木礧石所傷,罷攻,招降,賊佯就撫,仍伺隙煽亂。官軍斃之獄,餘賊益負固。適風雨交作,漂流樹木,沖斷橋樑,賊保巢不出。天爵會巡道參將出不意直搗之,擒斬,盡毀其巢。
gěng jīng zhōng jù mǐn pàn, zòng dǎng rù jiāng xī, fàn jiàn chāng, shí tiān jué yǐ zhuó liǎng huái yán yùn shǐ, huò quàn zhī sù xíng, tiān jué yǐ shǒu cǐ tǔ shí liù nián, suī shòu dài, bù kě jù lí dá zhī, lǜ jiā dīng shù shí rén yù zéi wàn nián qiáo. chéng shǒu fù jiāng zhào yìn yǐ jiàng zéi, chéng tiān jué lì zhàn, cóng hòu fù zhī, xiàn zéi, zài sòng rù mǐn, zài sì yòu jiàng, bù qū, qiú zhī. yuè suì yú, yǔ fù jiāng wáng jìn, wǔ jǔ hú shǒu qiān, bǎ zǒng yáng qǐ péng jiāng shān děng tóng móu, qiǎn qiān zǒng xú dé gōng chū xiān xiá lǐng yíng dà jūn rù guān, yīn jié sǐ shì wèi nèi yīng. zéi dǎng zhēn ér jié zhī, shí wǔ nián jiǔ yuè sì rì yù hài.
耿精忠據閩叛,縱黨入江西,犯建昌,時天爵已擢兩淮鹽運使,或勸之速行,天爵以「守此土十六年,雖受代,不可遽離」答之,率家丁數十人御賊萬年橋。城守副將趙印已降賊,乘天爵力戰,從後縛之,獻賊,載送入閩,再四誘降,不屈,囚之。越歲餘,與副將王進,武舉胡守謙,把總楊起鵬、姜山等同謀,遣千總徐得功出仙霞嶺迎大軍入關,陰結死士為內應。賊黨偵而訐之,十五年九月四日遇害。
hòu yǐ fú jiàn xún fǔ biàn yǒng yù qǐng, yǐ tiān jué yǔ yuán rèn fú níng zǒng bīng wú wàn fú fú zhōu fǔ zhī fǔ wáng zhī yí shào wǔ fǔ zhī fǔ zhāng ruì wǔ jiàn níng fǔ tóng zhī yù sān wèi shào wǔ fǔ tóng zhī gāo jǔ hóu guān xiàn zhī xiàn liú jiā yóu yóu xī xiàn zhī xiàn lǐ xūn fú zhōu chéng shǒu qiān zǒng liào yǒu gōng děng hé jiàn yī cí yú shěng chéng xī mén wài, fù yǐ zi qí pèi qǐng biǎn, shū jìn chén yì liè sì zì yǐ é qí jiā cí. zhǎng zi qí wèi zì yǒu chuán.
後以福建巡撫卞永譽請,以天爵與原任福寧總兵吳萬福、福州府知府王之儀、邵武府知府張瑞午、建寧府同知喻三畏、邵武府同知高舉、侯官縣知縣劉嘉猷、尤溪縣知縣李塤、福州城守千總廖有功等合建一祠於省城西門外,復以子其佩請扁,書「藎忱義烈」四字以額其家祠。長子其位自有傳。
lǐ chéng gōng, fèng tiān tiě lǐng rén. shùn zhì liù nián wǔ jìn shì. lì guān zhì guǎng dōng cháo zhōu cān jiāng. kāng xī shí sān nián, zǒng bīng liú jìn zhōng yīng gěng jīng zhōng pàn. chéng gōng qián yǔ yóu jī zhāng shàn jì děng móu zhū jìn zhōng, shì jué, jìn zhōng yǐ bīng xié tóng pàn, yuē: rǔ wèi wǒ zhōng jūn, wǒ shì rǔ yóu zi, hé wú yì zhì cǐ? chéng gōng yuē: lù shān pàn guó, sǐ yú zhū ér zhū cǐ pàn guó, sǐ yú hán mín rǔ jīn pàn guó, bù zhī sǐ zhī jiāng zhì! wǒ hé wèi cóng rǔ? jìn zhōng mìng zhǎn zhī, mà bù jué kǒu ér sǐ.
李成功,奉天鐵嶺人。順治六年武進士。歷官至廣東潮州參將。康熙十三年,總兵劉進忠應耿精忠叛。成功潛與游擊張善繼等謀誅進忠,事覺,進忠以兵脅同叛,曰:「汝為我中軍,我視汝猶子,何無義至此?」成功曰:「祿山叛國,死於豬兒;朱泚叛國,死於韓旻;汝今叛國,不知死之將至!我何為從汝?」進忠命斬之,罵不絕口而死。
shàn jì, zhí lì péng chéng wèi rén. xí rú, tōng sūn wú bīng fǎ. kāng xī liù nián dì èr míng wǔ jìn shì, shòu cháo zhōu chéng shǒu yíng yóu jī. jìn zhōng yīn qiǎn fù biàn fù jīng zhōng xiàn kuǎn, biàn guī, yǔ jìn zhōng móu yuē: shàn jì gāng fāng gù zhí, shēn dé zhòng xīn, yí jí sàn qí zú. jìn zhōng suì lìng suǒ bù fèn lì sī dǎng. shàn jì huī xià xū wú rén, yè jìn zhōng yuē: gōng bù wén jìn wáng dūn hū? wēi shì wèi cháng bù hè yě, bīng bài shēn sǐ, fā yì zhǎn shī, wèi yǒu pàn guó ér kè quán zhōng zhě! jìn zhōng nù, jī zhī mǎ wáng miào, gòng shēng lín yīng bì tóng bèi jī, rì tán gǔ zhōng xiào shì. jìn zhōng lǚ qiǎn rén yù jiàng, zhōng bù qū, lìng zhǎn zhī.
善繼,直隸彭城衛人。習儒,通孫吳兵法。康熙六年第二名武進士,授潮州城守營游擊。進忠陰遣腹弁赴精忠獻款,弁歸,與進忠謀曰:「善繼剛方固執,深得眾心,宜亟散其卒。」進忠遂令所部分隸私黨。善繼麾下虛無人,謁進忠曰:「公不聞晉王敦乎?威勢未嘗不赫也,兵敗身死,發瘞斬屍,未有叛國而克全終者!」進忠怒,羈之馬王廟,貢生林應璧同被羈,日談古忠孝事。進忠屢遣人諭降,終不屈,令斬之。
bái hǔ, shǎn xī qín zhōu rén. kāng xī shí yī nián, guān chéng hǎi xié yòu yíng dū sī, yǒu hǔ jiāng míng. jìn zhōng jiāng pàn, diào hǔ yǔ qí zi chóng zhì rù jùn. zhì, zé zhī jìn zhōng yǒu yì zhì, shān yān tì xià. jìn zhōng lìng hǔ yì mào, hǔ yuē: tóu kě duàn, mào bù kě yì! lìng jiǎn biàn, hǔ yuē: jǐng kě jié, biàn bù kě jiǎn! qiě zé jìn zhōng, cí shén lì. zuǒ yòu yǐ yáo huò jūn xīn, cóng xīn jìn zhōng bì zhī. jìn zhōng ài qí yǒng, bù rěn, yuē: cǐ yú rén, bù shí shí wù ěr! suì jī zhī. cuàn qǔ hǔ qī zhāng hǔ sūn shì jùn wèi zhì. hǔ yǔ tóng zhì mì qiǎn rén fù shěng qǐng bīng, yuē nèi yīng. móu xiè, jiāng jiù rèn, wèi chóng zhì yuē: sǐ, wú fēn yě! wěi shēn cún sì zé zài rǔ. chóng zhì duì yuē: fù wèi zhōng chén, zi cóng pàn zéi, wū hū kě? fù zhì xī shì, hǔ wàng běi kòu shǒu, dà yán yuē: jūn chén dà yì jǐn yú cǐ, fù zǐ zhì qíng, yì jǐn yú cǐ yǐ! guān zhě jiē qì xià.
白虎,陝西秦州人。康熙十一年,官澄海協右營都司,有「虎將」名。進忠將叛,調虎與其子崇質入郡。至,則知進忠有異志,潸焉涕下。進忠令虎易帽,虎曰:「頭可斷,帽不可易!」令翦辮,虎曰:「頸可截,辮不可翦!」且責進忠,詞甚厲。左右以搖惑軍心,{從心}進忠斃之。進忠愛其勇,不忍,曰:「此愚人,不識時務耳!」遂羈之。篡取虎妻張、虎孫士俊為質。虎與同志密遣人赴省請兵,約內應。謀泄,將就刃,謂崇質曰:「死,吾分也!委身存祀則在汝。」崇質對曰:「父為忠臣,子從叛賊,烏乎可?」縛至西市,虎望北叩首,大言曰:「君臣大義盡於此,父子至情,亦盡於此矣!」觀者皆泣下。
hé liàng, cháo zhōu rén. guān chéng hǎi xié qiān zǒng. hǔ yǐ xīn fù dài zhī, liàng suí hǔ fù jùn, jìn zhōng jī hǔ, xuán yǐ nèi yīng shì xiè, bìng jiāng zhǎn liàng. jìn zhōng chì zhī, liàng wèi dāng sù yú tiān, tóng shí yù hài. qí xiōng dì qī zǐ bèi shā zhě yóu zhòng.
何亮,潮州人。官澄海協千總。虎以心腹待之,亮隨虎赴郡,進忠羈虎,旋以內應事泄,並將斬亮。進忠叱之,亮謂當訴於天,同時遇害。其兄弟妻子被殺者尤眾。
yú guó liǎn, fèng tiān rén. wèi xù shùn gōng shěn ruì qí yuán. jìn zhōng luàn zuò, ruì mìng xié dōu tǒng sòng wén kē dèng guāng míng gōng zhī. zhàn tài píng jiē, sān rì, guó liǎn shēn xiān shì zú, shè shāng jìn zhōng zuǒ bì, zéi pī mǐ, yǐ zhòng guǎ bù dí, zhōng wèi suǒ bài. ruì fù guāng míng jí guó liǎn yǐ jiàng, guó liǎn dú bù qū, zhǎn yú shì, shī jiāng lì bù pū, shù rì miàn rú shēng, zhòng xián yì zhī.
於國璉,奉天人。為續順公沈瑞旗員。進忠亂作,瑞命偕都統宋文科、鄧光明攻之。戰太平街,三日,國璉身先士卒,射傷進忠左臂,賊披靡,以眾寡不敵,終為所敗。瑞縛光明及國璉以降,國璉獨不屈,斬於市,屍僵立不仆,數日面如生,眾咸異之。
jī yǒng rén, zì liú shān, jiāng nán wú xī rén. yòng zhǎng zhōu jí rù xué wèi zhū shēng. rù mǐn zhè zǒng dū fàn chéng mó mù. gěng jīng zhōng yīng wú sān guì pàn, zhí chéng mó, xié yǒng rén yǔ tóng mù wáng lóng guāng shěn tiān chéng jí chéng mó zú dì chéng pǔ jiàng, bù cóng, bèi zhí. yǒng rén shǎo hǎo cóng shì dài fū yóu, tǎo lùn guó jiā diǎn gù, liù cáo zhāng zòu, tiáo fēn jiàn xì, zhe yǒu jí zhèng bèi kǎo yī shū. yǐ fàn jī shì jiāo, gù xiāng cóng zhì mǐn. shí jīng zhōng xù móu wèi fā, lǚ chén mǐ biàn cè, rú qǐng bō xié xiǎng bǔ lǜ qí bīng ān chā táo biàn tiáo yì tún tián zhū duān, jì gù mín xīn shā zéi shì. yòu qǐng jiè xún shì yán hǎi wèi míng, tí qīng bīng zhù shàng yóu zhì zéi. yǐ wén wǔ lì jiē yù zhōng zéi ěr, hào lìng gé bù xíng. zài yù fán sān nián, zéi hài chéng mó, nǎi tòng kū zì jīng sǐ. yǒng rén zhī yī, zhe yǒu dōng tián yī bǔ. gōng shī cí, yǒu zhú lín jí jiā lín táng shī. yù zhōng yòu zhe shī èr juǎn wén yī juàn. yǔ lóng guāng xiāng chàng hé zhě, yòu yǒu bǎi kǔ yín.
嵇永仁,字留山,江南無錫人。用長洲籍入學為諸生。入閩浙總督范承謨幕。耿精忠應吳三桂叛,執承謨,脅永仁與同幕王龍光、沈天成及承謨族弟承譜降,不從,被執。永仁少好從士大夫游,討論國家典故,六曹章奏,條分件系,著有集政備考一書。以范、嵇世交,故相從至閩。時精忠蓄謀未發,屢陳弭變策,如請撥協餉、補綠旗兵、安插逃弁、條議屯田諸端,冀固民心、殺賊勢。又請借巡視沿海為名,提輕兵駐上游制賊。以文武吏皆預中賊餌,號令格不行。在獄凡三年,賊害承謨,乃痛哭自經死。永仁知醫,著有東田醫補。工詩詞,有竹林集、葭林堂詩。獄中又著詩二卷、文一卷。與龍光相倡和者,又有百苦吟。
lóng guāng, zì yòu yù, zhè jiāng huì jī rén. zhū shēng, lǚ zhì xiāng wéi. nián wǔ shí yú, yǐ juàn yóu, chéng mó fǔ zhè, yán kè qí zi. zhuó mǐn dū, lóng guāng yǐ fù lǎo bù yù xíng, fù yǐ chéng mó yǒu dé yú zhè, yì bù kě cí, suì wǎng. jì bèi zhí, xié cǎo ān mín xí, yòu yǐ guān jué, jiē bù cóng. yǔ yǒng rén yì zuì hé, cháng yǔ lóng guāng yuē: sǐ zhī rì, hún pò yuán wú xiāng lí! zài yù zhe yǎng huā shuō jí zá shī wǔ shí yú shǒu yǐ jiàn zhì.
龍光,字幼譽,浙江會稽人。諸生,屢躓鄉闈。年五十餘,已倦遊,承謨撫浙,延課其子。擢閩督,龍光以父老不欲行,父以承謨有德於浙,義不可辭,遂往。既被執,脅草安民檄,誘以官爵,皆不從。與永仁誼最合,嘗語龍光曰:「死之日,魂魄原無相離!」在獄著養花說及雜詩五十餘首以見志。
tiān chéng, zì shàng zhāng, jiāng nán huá tíng rén. biàn zuò shí, yǔ yǒng rén yuē tóng sǐ. ǒu wài chū, é chuán tóng nán zhū zi sǐ xùn, suì chū jiàn sù nuò, wèi nì dǎng fù xiàn. shí jū zhě fāng qióng jiū zhāng zòu, jiāng guī zuì yǒng rén, tiān chéng lì shēng biàn yuē: chéng mó xīn shì, qīng tiān bái rì, chéng mó wú tā zhì, shū shēng gèng hé yǔ yān? nǎi tóng xì yù. zhe shī yī juàn, yuē tīng juān. yòu zuǎn huā pǔ yī juàn yǐ zì qiǎn. sān rén zài yù, yǒu shū míng hé lèi pǔ zhě, lóng guāng wèi yǒng rén zhuàn yī shǒu, yǒng rén wèi lóng guāng tiān chéng zhuàn gè yī shǒu, shī cí jiē shāo fú méi huà qiáng shàng, lài yì shì lín kě dòng zhě, huò yún tài níng rén xǔ dǐng, shí wǎng yù zhōng tàn shì, mò shí zhī, dé yǐ chuán shì.
天成,字上章,江南華亭人。變作時,與永仁約同死。偶外出,俄傳同難諸子死訊,遂出踐宿諾,為逆黨縛獻。時鞫者方窮究章奏,將歸罪永仁,天成厲聲辯曰:「承謨心事,青天白日,承謨無他志,書生更何與焉?」乃同系獄。著詩一卷,曰聽鵑。又纂花譜一卷以自遣。三人在獄,有書名和淚譜者,龍光為永仁撰一首,永仁為龍光、天成撰各一首,詩詞皆燒桴煤畫牆上,賴義士林可棟者,或雲泰寧人許鼎,時往獄中探視,默識之,得以傳世。
chéng mó chū bèi nán, bù qǔ yǒu zhāng fú jiàn zhě, shǒu shuāng dāo, dà hū duó mén, wèi chéng mó, qún zǎn rèn sǐ zhī. jīng zhōng lìng sān shí èr rén jiān shǒu chéng mó, zhōng yǒu měng gǔ rén ma ní, yù miǎn chéng mó, shì xiè, bèi zhé.
承謨初被難,部曲有張福建者,手雙刀,大呼奪門,衛承謨,群攢刃死之。精忠令三十二人監守承謨,中有蒙古人嘛尼,欲免承謨,事泄,被磔。
yè yǒu tǐng, zì zhēn fū, fú jiàn shòu níng rén. kāng xī jiǔ nián jìn shì, fǔ shì hè, jí tú bù nán guī. gěng jīng zhōng yǐ mǐn pàn, xí jùn yì, fán zài jí jìn shēn xī zuò míng, lēi xiàn qǐ sòng, yǒu tǐng chǐ zhī, qián rù jiāng xī jiè, yáng yán yǐ sǐ. yú nián, yǐ niàn mǔ qián fǎn, wěi xiàn lìng zhēn zhī zhī, chí xí cù fù zhào. yǒu tǐng gào mǔ yuē: ér dé jìn shì, sī yǒu yǐ bào jūn fù. jīn yǐ jìn shì bèi wěi xí, shì de yī jìn shì fǎn wèi cóng nì zhī zī. ér sǐ bù fù, rú mǔ hé? mǔ yǐ dà yì miǎn zhī, nǎi bào mǔ dà hào, dùn nì shān sì. sēng zhī qí wèi yè jìn shì yě, wēi jù zhī, yǒu tǐng yǎng tiān tàn yuē: yǒu tǐng qǐ yǐ rú zhě qī chǐ qū gǒu yán dàn xī, wèi shì shì kǒng bù? yòu qǐ yǐ shēn sǐ xiāo sì, yí zhǔ sēng huò? yè qǐ, běi xiàng jiǔ kòu, nán wàng mǔ zài kòu, chū zǒu shān xià, zì jīng gǔ mù sǐ. luàn píng, wú yǐ shàng wén zhě, gù bāo zèng jiē bù jí.
葉有挺,字貞夫,福建壽寧人。康熙九年進士,甫釋褐,即徒步南歸。耿精忠以閩叛,檄郡邑,凡在籍搢紳悉坐名,勒限起送,有挺恥之,潛入江西界,佯言已死。逾年,以念母潛返,偽縣令偵知之,持檄促赴召。有挺告母曰:「兒得進士,思有以報君父。今以進士被偽檄,是得一進士反為從逆之資。兒死不赴,如母何?」母以大義勉之,乃抱母大號,遁匿山寺。僧知其為葉進士也,微拒之,有挺仰天嘆曰:「有挺豈以儒者七尺軀苟延旦夕,為釋氏恐怖?又豈以身死蕭寺,貽主僧禍?」夜起,北向九叩,南望母再叩,出走山下,自經古木死。亂平,無以上聞者,故褒贈皆不及。
tóng shí mǐn zhōng xùn nán zhě: xiāo zhèn, hóu guān rén. shùn zhì jiǔ nián jìn shì, rèn shān xī dào jiān chá yù shǐ, dīng fù jiān, huí jí. jīng zhōng pàn, móu tǎo zhī, shì xiè, yù hài. zhāng sōng líng, pú tián rén. shùn zhì shí èr nián jìn shì, yóu shù jí shì lǚ qiān sì chuān cān yì. shí chuān shěng diāo bì, sōng líng jiā yì fǔ suī, liú wáng jiàn fù. cái quē guī lǐ, gěng nì pò yǐ wěi zhí, jī shù yuè, zhōng bù qū sǐ. shī dà cháo, fú qīng rén. kāng xī shí èr nián jìn shì. wén biàn, nì jīn zhī shān, mù zhuàng shì, zhù dà bīng jìn tǎo, zéi zhí zhī, jiáo shé mà zéi, ǒu xuè shù shēng sǐ. pú tián jǔ rén liú wèi lóng jiàn níng jǔ rén xiè bāng xié nán píng jǔ rén yuán rèn dān tú lìng zōu yí zhōu, jiē bù shòu wěi zhí. wèi lóng nì shēn shān jué lì sǐ. bāng xié jǔ jiā bì cūn luò zhōng, nì dǎng yǐ huǒ gōng zhī, bù chū, hé mén yù hài. yí zhōu wèi suǒ zhí, bù qū sǐ. guāng zé xiàn mín máo jǐn shēng, sù yǒu lì, zéi lìn qí cūn, yì dāng shì chì wèi liàn zǒng, dǎo dà bīng jìn jiǎo, yù fú, sǐ yún jì guān. qīng liú xiàn zhū shēng lǐ tíng, suí yì lìng shǒu chéng, bìng jí xiāng yǒng jù zhàn, xuán bèi zhí, lì zéi sǐ.
同時閩中殉難者:蕭震,侯官人。順治九年進士,任山西道監察御史,丁父艱,回籍。精忠叛,謀討之,事泄,遇害。張松齡,莆田人。順治十二年進士,由庶吉士屢遷四川參議。時川省彫敝,松齡加意撫綏,流亡漸復。裁缺歸里,耿逆迫以偽職,羈數月,終不屈死。施大晁,福清人。康熙十二年進士。聞變,匿金芝山,募壯士,助大兵進討,賊執之,嚼舌罵賊,嘔血數升死。莆田舉人劉渭龍、建寧舉人謝邦協、南平舉人原任丹徒令鄒儀周,皆不受偽職。渭龍匿深山絕粒死。邦協舉家避村落中,逆黨以火攻之,不出,闔門遇害。儀周為所執,不屈死。光澤縣民毛錦生,素有力,賊躪其村,邑當事飭為練總,導大兵進剿,遇伏,死雲際關。清流縣諸生李亭,隨邑令守城,並集鄉勇拒戰,旋被執,詈賊死。
yòu yǒu zhāng cún zhě, shùn chāng rén. jīng zhōng luàn zuò, cún jiū yì lǚ bǎo yuán kēng xiāng, xié shòu zǒng bīng zhā, lìng lǜ zhòng chū jiāng xī, fēn dà jūn bīng shì, cún bù cóng. shí hé shuò ān qīn wáng yuè lè zhù shī nán chāng, cún qián shǐ fù jūn qián qǐ yuán, bìng tiáo shàng gōng zéi jī yí. yuè lè shòu cún zǒng bīng zhā, lìng hàn yù jiàn chāng shào wǔ tīng zhōu děng dì, qiě wèi nèi yīng. zéi zhēn zhī zhī, jí gōng yuán kēng. dì píng, wú xiǎn kě è, cún yǐ zhōng yì jī zhòng, lǚ bài zéi, zéi huì shén, fēn sān lù jiā gōng, zú yǐ bù zhī, cún bèi zhí, sǐ zhī.
又有張存者,順昌人。精忠亂作,存糾義旅保元坑鄉,脅授總兵劄,令率眾出江西,分大軍兵勢,存不從。時和碩安親王岳樂駐師南昌,存潛使赴軍前乞援,並條上攻賊機宜。岳樂授存總兵劄,令捍禦建昌、邵武、汀州等地,且為內應。賊偵知之,急攻元坑。地平,無險可扼,存以忠義激眾,屢敗賊,賊恚甚,分三路夾攻,卒以不支,存被執,死之。
dài jī, zì lì héng, fú jiàn zhǎng tài rén. shùn zhì liù nián jìn shì, shòu zhǔ shì, lì zhuǎn hú guǎng àn chá sī qiān shì. shí diān qián wèi rù bǎn tú, shàng jiāng fáng dào yóu yào. jī biàn lǚ suǒ bù, zì yuè zhōu zhì jiā yú, lì qī xùn, zào shào chuán xún luó, huán fú wú jǐng. yòu yú dòng tíng hú jiē lì sān xùn, xíng zhě yóu biàn zhī. hóng chéng chóu zhèng jīng lüè wǔ shěng, yǐ hán fàn chóu chēng zhī. xún qiān shǎn xī xī níng dào, wèi xíng, dīng fù jiān. fú chú, bǔ guǎng xī yòu jiāng dào, zhù liǔ zhōu. dōng lán tǔ qiú gòu huò rì jiǔ, jī yǐ ēn yì diào jiě zhī. dà qiú huáng yīng yuán shān luàn, zé zhǎn qú kuí yǐ xùn. zhū mán yòng shì huái dé wèi wēi, wán gěng jǐn huà. liǔ bǎo tún tián, jì diàn yú mín, jì shū jūn zū, fù yīng mín yì, wèi shēn qǐng dū fǔ, jù zòu huò miǎn. fù xiū qì wén miào jí luó chí sī hù èr xián cí. huì cháo mìng cái rén bìng jiān sī, jiě rèn guī lǐ, dū kè zhū zi, jiào yǐ zhōng xiào dà yì.
戴璣,字利衡,福建長泰人。順治六年進士,授主事,例轉湖廣按察司僉事。時滇、黔未入版圖,上江防道尤要。璣遍履所部,自岳州至嘉魚,立七汛,造哨船巡邏,萑苻無警。又於洞庭湖接立三汛,行者尤便之。洪承疇正經略五省,以「韓、范儔」稱之。尋遷陝西西寧道,未行,丁父艱。服除,補廣西右江道,駐柳州。東闌土酋構禍日久,璣以恩意調解之。大酋黃應元煽亂,則斬渠魁以徇。諸蠻用是懷德畏威,頑梗盡化。柳堡屯田,寄佃於民,既輸軍租,復應民役,為申請督撫,具奏獲免。復修葺文廟及羅池司戶二賢祠。會朝命裁亻並監司,解任歸里,督課諸子,教以忠孝大義。
gěng jīng zhōng luàn zuò, tái wān zéi wéi zhāng zhōu, shí jī cì zǐ lín wèi hǎi chéng gōng jiāng, shǒu dōng mén. zéi jié zhì chéng xià, shǐ zhāo lín jiàng. jī dà shēng hū lín jiān shǒu, wù yǐ lǎo rén wèi niàn. zéi nù, qiān qù. chéng pò, lín xiàng zhàn sǐ, hé mén wèi fú. dà bīng fù zhāng zhōu, zéi dùn, jī yǔ zi xíng děng chéng jiān rù shān, ér qī yè rén bìng zhū yòu zǐ wèi zéi zhí fù tái wān, jī zhì bù wèi yì. zéi fù fàn hǎi chéng jí zhǎng tài, jī zài bèi zhí, xié zhī jiàng, bù cóng. yōu zhī mì shì, lì nián yú, zhōng bù wèi qū, zhāo xī sòng wén xìn gōng zhèng qì gē yǐ zì zhuàng. yī rì, gù wèi zi xiǎn yuē: wú jiǔ rǔ, bù sǐ hé wèi? suì jué lì. shù rì, bìng shén, yì guān, mìng xiǎn fú yè běi xiàng zài bài, yuē: chén sǐ, mìng yě, dāng wèi lì guǐ shā zéi! suǒ zhǐ bǐ, dà shū wéi zhōng wéi xiào, kě yǐ fú rén shù zì, ǒu xuè shù shēng sǐ, nián qī shí yǒu sì.
耿精忠亂作,台灣賊圍漳州,時璣次子鏻為海澄公將,守東門。賊劫至城下,使招鏻降。璣大聲呼鏻堅守,勿以老人為念。賊怒,牽去。城破,鏻巷戰死,闔門為俘。大兵復漳州,賊遁,璣與子鈃等乘間入山,而妻葉亻並諸幼子為賊執赴台灣,璣置不為意。賊復犯海澄及長泰,璣再被執,脅之降,不從。幽之密室,歷年餘,終不為屈,朝夕誦文信公正氣歌以自壯。一日,顧謂子銑曰:「吾久辱,不死何為?」遂絕粒。數日,病甚,衣冠,命銑扶掖北向再拜,曰:「臣死,命也,當為厲鬼殺賊!」索紙筆,大書「惟忠惟孝,可以服人」數字,嘔血數升死,年七十有四。
liú qīn lín, jiāng nán yí zhēng rén. shùn zhì shí bā nián jìn shì. kāng xī bā nián, shòu guǎng xī fù chuān xiàn zhī xiàn. shí sān nián, guǎng xī jiāng jūn sūn yán líng pàn yīng wú sān guì, qiǎn wěi jiāng xiàn píng lè fǔ, xuán wéi fù chuān. qīn lín mù xiāng yǒng chéng shǒu, yǔ zéi xiāng jù wǔ shí yú rì. tóng chéng bǎ zǒng yáng hǔ shòu yán líng wěi zhā, gōu tǔ zéi qiān yú zhù gōng, hǔ yè yǐn zéi rù, qīn lín lǜ jiā dīng lì zhàn, shā zéi sān shí yú, jiā dīng sǐ zhě qī, qīn lín bèi zhí. zéi jiā yǐ dú xíng, fù sòng guì lín. yán líng yòu jiàng, bù qū, jī zhī. qīn lín fù jué mìng cí sǐ, zhuī shì zhōng jié.
劉欽鄰,江南儀徵人。順治十八年進士。康熙八年,授廣西富川縣知縣。十三年,廣西將軍孫延齡叛應吳三桂,遣偽將陷平樂府,旋圍富川。欽鄰募鄉勇城守,與賊相拒五十餘日。同城把總楊虎受延齡偽劄,勾土賊千餘助攻,虎夜引賊入,欽鄰率家丁力戰,殺賊三十餘,家丁死者七,欽鄰被執。賊加以毒刑,縛送桂林。延齡誘降,不屈,羈之。欽鄰賦絕命詞死,追諡忠節。
cuī chéng lán, xiāng lán qí hàn jūn. yóu guān xué shēng rèn yù lín zhōu zhōu pàn, shǔ téng xiàn zhī xiàn. shí sì nián, sūn yán líng dǎng wú fèng děng lǜ zéi shù qiān fàn téng xiàn, shuǐ lù jiā gōng, chéng lán yǔ shǒu bèi liú zhì gāo wāng yún lóng, diǎn shǐ huáng xīn dé shǒu yù. zéi zàn tuì, sì ér fù hé. yán líng jūn shù qiān, gōng chéng xī nán, dǐ yù yì lì. xún fǔ hóng chén míng fù qiǎn yuán bīng, xié lì jiǎo shā, zéi bù tuì. wěi jiāng jūn gōu chéng dé fù lǜ zéi wàn yú yóu hè xiàn lái, shì yì chì. chéng lán děng xiāng chí qī zhòu yè, chéng xiàn, chéng lán shǒu rèn èr zéi, mò yú zhèn, zhì gāo děng jūn sǐ zhī.
崔成嵐,鑲藍旗漢軍。由官學生任鬱林州州判,署藤縣知縣。十四年,孫延齡黨吳鳳等率賊數千犯藤縣,水陸夾攻,成嵐與守備劉志高、汪雲龍,典史黃新德守御。賊暫退,巳而複合。延齡軍數千,攻城西南,抵禦益力。巡撫洪陳明復遣援兵,協力剿殺,賊不退。偽將軍緱成德復率賊萬餘由賀縣來,勢益熾。成嵐等相持七晝夜,城陷,成嵐手刃二賊,歿於陣,志高等均死之。
xīn dé, guǎng dōng hǎi yáng rén. dú shū bù duō, hǎo qiǎn wén, rén jiē xiào zhī. shì jí shí, mìng qí zi rì dǎo fú mǔ guī yǎng. jì bèi zhí, zéi yù shòu yǐ wěi guān, xīn dé yuē: wáng yàn zhāng qiě bù kěn jiàng táng, kuàng tiān cháo chén zǐ cóng zéi hū? zéi yù tú chéng, xīn dé yuē: chàng shǒu chéng zhě, guān yě, shā wèi zú yǐ, yú bǎi xìng hé yǔ? zéi nù, cuò zhī, xīn dé mà bù jué kǒu. dāo fǔ jiāo xià, suì qí shī. jiā rén sì, bì yī, jiē sǐ yān. wēi guān sǐ shì, shì yóu zhòng zhī.
新德,廣東海陽人。讀書不多,好遣文,人皆笑之。事亟時,命其子日禱扶母歸養。既被執,賊欲授以偽官,新德曰:「王彥章且不肯降唐,況天朝臣子從賊乎?」賊欲屠城,新德曰:「倡守城者,官也,殺尉足矣,於百姓何與?」賊怒,斮之,新德罵不絕口。刀斧交下,碎其屍。家人四,婢一,皆死焉。微官死事,世尤重之。
kē yǒng shēng, hàn jūn xiāng hóng qí rén. yóu yuán wài láng chū rèn hú nán liáng dào, lèi zhuó zhì hú guǎng xún fǔ. kāng xī èr shí qī nián, chì cái hú guǎng zǒng dū, lìng biāo bīng fēn bié cún chè. wǔ yuè, cái bīng xià féng lóng, tóng huǒ hū wèi xià bāo zi zhě, jié zhòng zuò luàn. èr shí èr rì, tū rù xún fǔ shǔ, jù zhě zhé rèn zhī. shāng yǒng shēng bì, duó qí yìn, fù shāng yǒng shēng zú, pū dì. xī qū qí qīn shǔ jiā rén chū zǒu, sōu lüè cái wù. yǒng shēng chéng jiān zì yì sǐ. zéi sì chū piāo lüè, yǒng zhōu jǐn tián wèi shǒu bèi suí guāng qǐ yīng chéng shǒu, lì jié, sǐ zhī. wǔ chāng yǒng dìng yíng zhōng jūn shǒu bèi mèng tài áo zhàn jīn kǒu, yì zhōng pào mò. shǒu bèi lǐ guó jùn yáng fù féng lóng, cóng wéi yīng chéng. yè bàn, zéi qián tī dēng chéng, guó jùn jù míng zhēng dà hū, chéng zhōng jīng qǐ, jī bài zhī. tuō hái wǔ chāng, zú sǐ fán kǒu. shí shǔ bù zhèng shǐ zhě wèi yè yìng liú, zì yǒu chuán.
柯永升,漢軍鑲紅旗人。由員外郎出任湖南糧道,累擢至湖廣巡撫。康熙二十七年,飭裁湖廣總督,令標兵分別存撤。五月,裁兵夏逢龍,同夥呼為夏包子者,結眾作亂。二十二日,突入巡撫署,拒者輒刃之。傷永升臂,奪其印,復傷永升足,仆地。悉驅其親屬家人出走,搜掠財物。永升乘間自縊死。賊四出剽略,永州錦田衛守備隨光啟嬰城守,力竭,死之。武昌永定營中軍守備孟泰鏖戰金口,亦中炮歿。守備李國俊陽附逢龍,從圍應城。夜半,賊潛梯登城,國俊遽鳴鉦大呼,城中驚起,擊敗之。脫還武昌,卒死樊口。時署布政使者為葉映榴,自有傳。
dào chán, mǎn zhōu xiāng huáng qí rén, xìng dài jiā. chū wèi wáng fǔ zhǎng shǐ. kāng xī zhōng, è lǔ tè gá lēi dān fàn kā ěr kā, cháo mìng zhòng wài bèi bīng. sān shí wǔ nián, dà bīng sān lù jìn jiǎo, dào chán fèng chì wǎng yù gá lēi dān. xiān shì, sān shí yī nián, yuán wài láng mǎ dì fèng shǐ cè wàng ā lǎ bù tǎn, wèi gá lēi dān lüè zhí, bù qū sǐ. zhì shì zéi fù yòu jiàng, dào chán kàng shēng mà zéi, sǐ zhī.
道禪,滿洲鑲黃旗人,姓戴佳。初為王府長史。康熙中,厄魯特噶勒丹犯喀爾喀,朝命中外備兵。三十五年,大兵三路進剿,道禪奉敕往諭噶勒丹。先是,三十一年,員外郎瑪第奉使策妄阿喇布坦,為噶勒丹掠執,不屈死。至是賊復誘降,道禪抗聲罵賊,死之。
lǐ mào jí, fú jiàn zhāng pǔ rén. tái wān shuǐ shī yíng bǎ zǒng, píng rì bù yǐ guān xiǎo zì bēi. kāng xī liù shí nián, tǔ zéi zhū yī guì luàn zuò, zì qǐng yú fù jiāng xǔ yún. zhàn bài bèi qín, zéi qú guài qí bù guì, chì zhī, mào jí jǔ zú tī qí àn, àn fān, fèn lì duàn fù, zhí qián duó dāo shā zéi. zéi gòng zhuó zhī, tóu nǎo pò liè, shàng mà bù jué kǒu, zéi suì qí shī.
李茂吉,福建漳浦人。台灣水師營把總,平日不以官小自卑。康熙六十年,土賊朱一貴亂作,自請於副將許雲。戰敗被擒,賊渠怪其不跪,叱之,茂吉舉足踢其案,案翻,奮力斷縛,直前奪刀殺賊。賊共斫之,頭腦破裂,尚罵不絕口,賊碎其屍。
liú kūn, zì yù yán, sì chuān bǎo níng rén. yóu wǔ jǔ cóng jūn yǒu gōng. yōng zhèng bā nián, zhuó quán yún nán dōng wū yíng yóu jī, zuǒ zǒng bīng liú qǐ yuán shǒu chéng. wū méng yí lù wàn fú zhě, jiù tǔ zhī fǔ wàn zhōng zú dì yě. xiān shì, fǔ lì sì chuān, wàn zhōng shù rǎo yún nán biān jiè, yún guì zǒng dū è ěr tài qín jū fú fǎ, shǐ wàn fú fù dǐng kūn xí zhí, yí lì yún nán. shí gǎi tǔ guī liú, jì shè dōng chuān fǔ, cì jí wū méng, gǎi shòu dǐng kūn shǒu bèi, qù fù què. dǐng kūn yàng yàng xíng, mì shǐ wàn fú shān zhū mán wèi luàn. wèi fā, kūn mì gào qǐ yuán wèi bèi, qǐ yuán miè shì zhī, xí wàn fú lái jiàn. wàn fú jù, suì sǒu zhòng fǎn, wéi fǔ chéng. kūn wén biàn, jiě suǒ pèi dāo yǔ qī zhāng shì jué, chū yǔ qǐ yuán shāng yù zéi cè, jiē bù yīng. ér yóu jī wāng rén dú yǐ fǔ zéi shuō qǐ yuán, qǐ yuán cóng zhī, dēng chéng bèi zéi rǔ. kūn suì kāi chéng, lǜ shù shí qí dà hū fù zéi, yóu jī mǎ bǐng lún yǔ zhī jù. zhǎn shù bǎi jí, zéi shāo què. yě yí shù wàn fēng zhì, kūn suì yǔ bǐng lún xiāng shī, shì yì gū. zhuǎn zhàn zhì cì rì, nǔ chuān zuǒ xié, chuàng shén, běi xiàng zài bài, gē jīn zhàn xuè, dà shū shí bì yuē lín lí xiān xuè tòu zhēng yī, bào guó dān xīn zǒng bù yí shí sì zì, bá dāo zì wěn sǐ. zéi tàn qí zhōng, yǐ tǔ fù zhī ér qù. kūn qī wén biàn, zé yǐ kūn pèi dāo shǒu zhuó èr nǚ jí qiè, nǎi yǐn dāo chūn hóu, yī mén tóng xùn yān, yǔ jiàn liè nǚ chuán.
劉昆,字玉岩,四川保寧人。由武舉從軍有功。雍正八年,擢權雲南東烏營游擊,佐總兵劉起元守城。烏蒙夷祿萬福者,舊土知府萬鍾族弟也。先是,府隸四川,萬鍾數擾雲南邊界,雲貴總督鄂爾泰擒鞫伏法,使萬福父鼎坤襲職,移隸雲南。時改土歸流,既設東川府,次及烏蒙,改授鼎坤守備,趣赴闕。鼎坤怏怏行,密使萬福煽諸蠻為亂。未發,昆密告起元為備,起元蔑視之,檄萬福來見。萬福懼,遂嗾眾反,圍府城。昆聞變,解所佩刀與妻張氏訣,出與起元商御賊策,皆不應。而游擊汪仁獨以撫賊說起元,起元從之,登城被賊辱。昆遂開城,率數十騎大呼赴賊,游擊馬秉倫與之俱。斬數百級,賊稍卻。野夷數萬蜂至,昆遂與秉倫相失,勢益孤。轉戰至次日,弩穿左脅,創甚,北向再拜,割襟蘸血,大書石壁曰「淋漓鮮血透征衣,報國丹心總不移」十四字,拔刀自刎死。賊嘆其忠,以土覆之而去。昆妻聞變,則以昆佩刀手斫二女及妾,乃引刀椿喉,一門同殉焉,語見列女傳。
bǐng lún jì shī kūn, yì zhuǎn shān qìng jiān, biāo guàn qí yí, yóu shǒu tuán shù zéi, lì jié, tiào yá sǐ.
秉倫既失昆,亦轉山箐間,鏢貫其頤,猶手剸數賊,力竭,跳崖死。
shí guān wū méng tōng pàn zhě wèi liú zhèn bǎo. zhèn bǎo, zì chǔ shàn, jiāng xī péng zé rén. yóu jǔ rén kǎo shòu zhōng shū shè rén, fā yún nán yòng zhī xiàn. è ěr tài qì qí cái, zòu zhuó tōng pàn. zhèn bǎo jì lì rèn, zhù dà guān zhèn, zhèn jù fǔ sān bǎi lǐ, wèi miáo jiāng xīn pì dì. miáo jǐng jì jí, yǐ zhèn bǎo shú ān miáo qíng, xí wǎng zhāo yù. zhì zé kāi chén huò fú, cí shén bèi. miáo nì kàng zhī, fǎn zhí zhèn bǎo. zhèn bǎo mà zéi liè, zhēng zhuó zhī, zhī tǐ mí suì. shì píng, diān rén yǐ zhèn bǎo yǔ kūn shòu hài yóu kù, wèi lì miào sì, chēng èr liú gōng cí.
時官烏蒙通判者為劉鎮寶。鎮寶,字楚善,江西彭澤人。由舉人考授中書舍人,發雲南用知縣。鄂爾泰器其材,奏擢通判。鎮寶既蒞任,駐大關鎮,鎮距府三百里,為苗疆新闢地。苗警既急,以鎮寶熟諳苗情,檄往招諭。至則開陳禍福,詞甚備。苗逆抗之,反執鎮寶。鎮寶罵賊烈,爭斫之,支體糜碎。事平,滇人以鎮寶與昆受害尤酷,為立廟祀,稱二劉公祠。
luó míng xù, hú běi hàn yáng rén. kāng xī wǔ shí nián jǔ rén, rèn guì zhōu má hā zhī zhōu jiān shǔ huáng píng zhōu shì. yōng zhèng shí sān nián chūn, gǔ zhōu miáo pàn, xié qīng píng huáng píng shī bǐng zhèn yuǎn sì zhōu xiàn, shēng shú miáo jiē yīng. sì yuè, xiàn qīng píng xiàn zhī kǎi lǐ xùn, qù huáng píng xīn zhōu sān shí lǐ. míng xù shí zài huáng píng, wén biàn, qū xīn zhōu móu shǒu yù. huán zhōu miáo jiē qǐ, chí bào fǔ xiàn jí yuán, bù yīng. miáo dà fén lüè, míng xù yǐ chéng wáng yǔ wáng zì shì. kè chén xiàn zhě, qǐng yǔ jù, míng xù què zhī. xiàn yǐ jūn néng wèi zhōng chén, wǒ dú bù néng wèi yì shì wèi duì, xiāng yǔ xún hòu shān yǒu shù kě yuán xì zhě, gè mò shí zhī. míng xù nǎi jiě liǎng zhōu yìn fù jiàn pū sòng shěng, chū gōng tǎng qiān fù shū lì cáng mǒu chù, yuē: kě yǐ sǐ yǐ! huò yuē: cǐ shǔ shì yě, yǒu běn zhōu zài, hé bù qù cǐ ér bǎo má hā? huò yuē: cǐ xīn zhōu yě, hé bù qù cǐ ér bǎo jiù zhōu? jiē zhì bù tīng. huò gào yuē: chéng xiàn yǐ! jí qū xiàng suǒ shí chù, jiāng zì jīng. é yòu gào zéi yóu wèi rù, zé yòu xú yǔ xiàn hái, dēng chéng shǒu. dài shǐ shí qì xiè jǐn, chéng zhōng huǒ qǐ, wú kě zài shǒu, nǎi zú yǔ xiàn zhì hòu shān guà shù yǐ sǐ. cóng sǐ zhě shù rén, zhū shēng chū zhèn zhōu dà rèn liǎng jiā jiē sǐ zhī. xiàn, zhè jiāng shān yīn rén.
羅鳴序,湖北漢陽人。康熙五十年舉人,任貴州麻哈知州、兼署黃平州事。雍正十三年春,古州苗叛,脅清平、黃平、施秉、鎮遠四州縣,生熟苗皆應。四月,陷清平縣之凱里汛,去黃平新州三十里。鳴序時在黃平,聞變,趨新州謀守御。環州苗皆起,馳報府縣急援,不應。苗大焚掠,鳴序以城亡與亡自誓。客陳憲者,請與俱,鳴序卻之。憲以「君能為忠臣,我獨不能為義士」為對,相與尋後山有樹可援系者,各默識之。鳴序乃解兩州印付健仆送省,出公帑千付書吏藏某處,曰:「可以死矣!」或曰:「此署事也,有本州在,何不去此而保麻哈?」或曰:「此新州也,何不去此而保舊州?」皆置不聽。或告曰:「城陷矣!」即趨向所識處,將自經。俄又告賊猶未入,則又徐與憲還,登城守。迨矢石器械盡,城中火起,無可再守,乃卒與憲至後山絓樹以死。從死者數人,諸生初震、周大任兩家皆死之。憲,浙江山陰人。