sòng qìng lǚ běn yuán xú bāng dào mǎ yù kūn yī kè táng ā róng hé zhǎng shùn
宋慶呂本元 徐邦道 馬玉昆 依克唐阿榮和 長順
sòng qìng, zì zhù sān, shān dōng lái zhōu rén. jiā pín luò tuò, wén tóng lǐ gōng guó xūn zhī bó zhōu, wǎng yī wèi nú. bó niǎn sūn zhī yǒu wěi jiù fǔ, qìng chá qí yì pǒ cè, qǐng jī zhī. guó xūn zhuàng qí zhì, shǔ wèi zhōu liàn zhǎng. zhī yǒu jiàng, suì jiē tǒng qí zhòng, hào qí shèng yíng, jiàn shòu qiān zǒng. zì shì shǒu sù zhōu, jiǎo yù fěi, shì fèng yáng wéi, bǎo xú sì hòu lù. yú sān suì, zhuó zhì zǒng bīng, cì hào yì yǒng bā tú lǔ. jì guì, guò bó, yè suǒ zhǔ, réng yì pū sī fú, zhí shì shàng lǐ yì gōng, rén chuán wèi měi tán.
宋慶,字祝三,山東萊州人。家貧落魄,聞同里宮國勛知亳州,往依為奴。亳捻孫之友偽就撫,慶察其意叵測,請擊之。國勛壯其志,署為州練長。之友降,遂接統其眾,號奇勝營,薦授千總。自是守宿州,剿豫匪,釋鳳陽圍,保徐、泗後路。逾三歲,擢至總兵,賜號毅勇巴圖魯。既貴,過亳,謁所主,仍易仆廝服,執事上禮益恭,人傳為美談。
tóng zhì gǎi yuán, táng xùn fāng fǔ ān huī, cái lín huái jūn, ér yǐ sān yíng shǔ qìng, yì jūn zì cǐ shǐ. sān nián, miáo pèi lín wéi méng chéng, qìng jué qí xiǎng dào. huì sēng gé lín qìn jūn zhì, hōng jī zhī, kòu xiāo dùn. miáo qiú sǐ, qìng wèi ān fǔ yú zhòng, zì shòu zhōu zhèng yáng guān suǒ lì jiē xià. liǎng huái gào níng, diào fù yù. shí zhāng yào wèi yì zhǎng, qìng wǎng fǎng, xiáng xún dì shì kòu qíng. yào xǐ yuē: zhū jiāng wú wèn jí cǐ zhě, jūn lái, yù zhī fú yě! suì yǔ jiāo huān. míng nián, shòu nán yáng zhèn zǒng bīng. wú hé, cáo zhōu zéi shì chì, qìng bèi kùn dèng zhōu diāo hé diàn, huì liáng qìng, shì qiě bù dí. nǎi lìng bù jiāng mǎ yù kūn lǜ zhuàng shì sān bǎi, qián chū lì yíng tōng kuì yùn, jūn qì fù zhèn, kòu nǎi jiě qù. yǐ ér zhāng zǒng yú jué hé tú běi fàn, qìng jù dī yíng jī, bài zhī, xī zǒu ér rèn zhù lài wén guāng fù cuàn yù, xiāng jūn jiāng liú sōng shān zhù qìng jūn jǐn qū rù chǔ jiāng, yù lüè píng. xún fǔ lǐ hè nián yīn zēng liàn liǎng dà jūn, lìng yào lǐng sōng wǔ jūn, ér yǐ yì jūn zhuān shǔ qìng. liù nián, yǔ yào è huáng hé, cù niǎn zhì shān dōng, jù ér jiān zhī. lùn gōng, shǎng huáng mǎ guà, gèng yǒng hào gé hóng é. shí zǒng yú nán rǎo hé jīn, bī jiě zhōu, zhào qìng yǔ yào fēn shǒu hé běi. yú suì, niǎn cuàn jī jiāng, qìng lǜ shī rù wèi, zhuǎn zhàn xióng rèn qí gāo jiān, yǔ zhū jūn dà pò zhī, zǒng yú fù shuǐ sǐ. yǔ èr děng qīng chē dū wèi, shòu hú nán tí dū.
同治改元,唐訓方撫安徽,裁臨淮軍,而以三營屬慶,毅軍自此始。三年,苗沛霖圍蒙城,慶絕其餉道。會僧格林沁軍至,轟擊之,寇宵遁。苗酋死,慶為安撫餘眾,自壽州正陽關所蒞皆下。兩淮告寧,調赴豫。時張曜為翼長,慶往訪,詳詢地勢寇情。曜喜曰:「諸將無問及此者,君來,豫之福也!」遂與交驩。明年,授南陽鎮總兵。無何,曹州賊勢熾,慶被困鄧州刁河店,會糧罄,勢且不敵。乃令部將馬玉昆率壯士三百,潛出立營通饋運,軍氣復振,寇乃解去。已而張總愚決河圖北犯,慶據堤迎擊,敗之,西走;而任柱、賴文光復竄豫,湘軍將劉松山助慶軍盡驅入楚疆,豫略平。巡撫李鶴年因增練兩大軍,令曜領嵩武軍,而以毅軍專屬慶。六年,與曜扼黃河,蹙捻至山東,聚而殲之。論功,賞黃馬褂,更勇號格洪額。時總愚南擾河津,偪解州,詔慶與曜分守河北。逾歲,捻竄畿疆,慶率師入衛,轉戰雄、任、祁、高間,與諸軍大破之,總愚赴水死。予二等輕車都尉,授湖南提督。
bā nián, zuǒ zōng táng xī zhēng, qìng yǐn bīng cóng, dǐ shén mù, zài zhàn zài jié. míng nián qiū, mìng cān hā níng jiǎo fěi shì, xuán yí dū xī chuān, jiē zài jūn yáo lǐng. shí sān nián, hé dí fǔ huí shǎn diàn chén pàn, chǔ jūn zhàn shī lì. shí qìng zhù liáng zhōu, fèng xí wǎng yuán. sān rì chí wǔ bǎi yú lǐ, dǐ shā ní zhàn, zhòng fù qí qú yǐ xiàn, zhū zhī, shì suì dìng. guāng xù yuán nián, shī hái. liù nián, xǐ fáng lǚ shùn, shí yú nián, jūn róng chēng shèng. chún xián qīn wáng yì xuān bèi mìng xún yuè, tàn wèi zhū jūn guān, qīn jiě páo fú zèng zhī. liǎng gōng juàn yù yōu wò, jiā tài zǐ shǎo bǎo shàng shū xián.
八年,左宗棠西征,慶引兵從,抵神木,再戰再捷。明年秋,命參哈、寧剿匪事,旋移督西川,皆在軍遙領。十三年,河、狄撫回閃殿臣叛,楚軍戰失利。時慶駐涼州,奉檄往援。三日馳五百餘里,抵沙泥站,眾縛其渠以獻,誅之,事遂定。光緒元年,師還。六年,徙防旅順,十餘年,軍容稱盛。醇賢親王奕譞被命巡閱,嘆為諸軍冠,親解袍服贈之。兩宮眷遇優渥,加太子少保、尚書銜。
èr shí nián, zhōng rì shī hé, qìng tǒng yì jūn fā yú lǚ shùn, yǔ zhū jūn qī huì dōng biān jiǔ lián chéng. jūn wèi jí ér píng rǎng yǐ shī, tíng zhǐ bà zǒng tǒng yè zhì chāo, yǐ qìng dài zhī. qìng yǔ zhū jiāng xíng bèi xiāng ruò, zhòu bǐng jié dù, duō bù yì, yǐ gù zhū jūn qī shí yú yíng sàn wú yǒu jì. yòu zuò shǒu jiāng běi yī yuè, yǐ dài rì jūn guò yì zhōu, qìng dùn zhōng lù jiǔ lián chéng, yán jiè bèi. rì jūn dù yā lǜ jiāng, zhàn shī lì, zhí qū fèng huáng chéng, tuì è dà gāo lǐng. lǚ shùn wéi jí, cháo mìng niè shì chéng shǒu zhī, chì qìng wǎng yuán. dùn gài píng, lǚ dǎo jīn zhōu bù dé jìn, ér lǚ shùn yǐ shī. qìng tuì shǒu xióng yuè, zì qǐng zhì zuì, bèi yòu. wèi jǐ, fù zhōu yòu shī. rì jūn xī xiàn hǎi chéng, qìng jí fù zhī, jī dí gǎn wáng zhài. qián jūn fāng shèng, hòu duì é chuán dí fǔ bèi, hài kuì, fù tuì shǒu tián zhuāng tái, liáo yáng yì wēi. qìng fán wǔ gōng chéng fú néng bá, cháo tíng sī yǐ xiāng jūn, mìng qìng yǔ wú dà chéng zuǒ liú kūn yī jūn. qìng lǜ xú bāng dào mǎ yù kūn bīng wàn èr qiān rén dùn tài píng shān, zhàn què zhī, dà chéng bài rù guān. qìng fāng yǐ sān wàn rén zhù yíng kǒu, wén jǐng, hái è liáo hé běi àn ér rì jūn jǐn yǐ suǒ huò pào liè nán àn měng gōng, qìng jūn kuì ér xī, yú shì liáo hé yǐ dōng jǐn wèi rì yǒu yǐ. zhào chǐ zhí liú rèn.
二十年,中日失和,慶統毅軍發於旅順,與諸軍期會東邊九連城。軍未集而平壤已失,廷旨罷總統葉志超,以慶代之。慶與諸將行輩相若,驟稟節度,多不懌,以故諸軍七十餘營散無有紀。又坐守江北一月,以待日軍過義州,慶頓中路九連城,嚴戒備。日軍渡鴨綠江,戰失利,直趨鳳凰城,退扼大高嶺。旅順圍亟,朝命聶士成守之,敕慶往援。頓蓋平,屢搗金州不得進,而旅順已失。慶退守熊岳,自請治罪,被宥。未幾,復州又失。日軍西陷海城,慶亟赴之,擊敵感王寨。前軍方勝,後隊訛傳敵拊背,駭潰,復退守田莊台,遼陽益危。慶凡五攻城弗能拔,朝廷思倚湘軍,命慶與吳大澂佐劉坤一軍。慶率徐邦道、馬玉昆兵萬二千人頓太平山,戰卻之,大澂敗入關。慶方以三萬人駐營口,聞警,還扼遼河北岸;而日軍盡以所獲炮列南岸猛攻,慶軍潰而西,於是遼河以東盡為日有矣。詔褫職留任。
èr shí sì nián, xǐ shǒu shān hǎi guān, rù jìn, shì chù fēn. hé yì chéng, liú yù jūn sān shí yíng shǔ zhī, cì míng wǔ wèi zuǒ jūn, zhù jǐn zhōu. èr shí bā nián, zú, jìn fēng sān děng nán, yǔ jiàn cí, shì zhōng qín. zi tiān jié, wǔ pǐn jīng táng, xí jué.
二十四年,徙守山海關,入覲,釋處分。和議成,留豫軍三十營屬之,賜名武衛左軍,駐錦州。二十八年,卒,晉封三等男,予建祠,諡忠勤。子天傑,五品京堂,襲爵。
qìng cóng róng jiǔ, nián jǐ bā shí, duǎn yī pà shǒu, xiè dié bīng xuě zhōng, yǔ shì zú tóng gān kǔ, rén yǐ wèi nán yún.
慶從戎久,年幾八十,短衣帕首,躞蹀冰雪中,與士卒同甘苦,人以為難雲。
lǚ běn yuán, ān huī chú zhōu rén. chū lì lǐ hóng zhāng jūn, suí jiǎo yuè fěi niǎn fěi, zhuǎn zhàn sū wǎn lǔ yù gè shěng. yuán è yuán shǎn lǚ lì gōng, lì bǎo zǒng bīng, shǎng qiáng yǒng bā tú lǔ yǒng hào. hóng zhāng zǒng dū zhí lì, diào rù zhí. guāng xù chū, shòu sì chuān zhòng qìng zhèn, réng liú tǒng shèng jūn mǎ bù gè yíng. zhōng rì zhàn qǐ, xí běn yuán tǒng duì chū guān, jiān chéng zhì ān zhōu. píng rǎng shī, cóng sòng jūn tuì shǒu dà gāo lǐng. běn yuán lìng gè jūn yè shù qí gè yào ài, guǎng shè yí bīng, gèn èr bǎi yú lǐ. dí zhì, yí dùn bù qián, chéng qí pí xí jī zhī, fù yǔ niè jūn bài zhī fēn shuǐ lǐng. yì chéng, hái zhí. èr shí liù nián, quán huò qǐ, shǔ tiān jīn zhèn, zhuó zhí lì tí dū, tǒng huái liàn gè jūn. jiǎo fěi shòu dàn shāng, shì píng, shǎng huáng mǎ guà. diào zhè jiāng, qín xùn liàn, yóu yán zhì dào, cháng qīn dū duì rù shān sōu jiǎo, lián bì fěi shǒu. zhè shěng yì cái lǜ yíng, běn yuán zàn huà shǐ jiù xù. xuān tǒng èr nián, bìng, qǐ bà. xún zú.
呂本元,安徽滁州人。初隸李鴻章軍,隨剿粵匪、捻匪,轉戰蘇、皖、魯、豫各省。援鄂、援陝屢立功,歷保總兵,賞強勇巴圖魯勇號。鴻章總督直隸,調入直。光緒初,授四川重慶鎮,仍留統盛軍馬步各營。中日戰起,檄本元統隊出關,兼程至安州。平壤失,從宋軍退守大高嶺。本元令各軍夜樹旗各要隘,廣設疑兵,亘二百餘里。敵至,疑頓不前,乘其疲襲擊之,復與聶軍敗之分水嶺。議成,還直。二十六年,拳禍起,署天津鎮,擢直隸提督,統淮、練各軍。剿匪受彈傷,事平,賞黃馬褂。調浙江,勤訓練,尤嚴治盜,常親督隊入山搜剿,連斃匪首。浙省議裁綠營,本元贊畫始就緒。宣統二年,病,乞罷。尋卒。
xú bāng dào, sì chuān fú zhōu rén. chū cóng chǔ jūn tǎo yuè kòu, jī xūn zhì cān jiāng. hái běn jí chóu fáng, jiě chéng wéi, qiān fù jiāng. yuè jìng yuán shǎn xī hàn zhōng, cì hào guān yǒng bā tú lǔ. xuán zuò hàn zhōng shī shǒu, chǐ zhí. sì cóng fù jiāng yáng dǐng xūn yuán sū, zài yuán zhè mǐn, yǐ zhàn gōng shì chù fēn. tóng zhì liù nián, cóng liú míng chuán jiǎo píng dōng niǎn, fù guān. míng nián, zhāng zǒng yú fàn jiǎn hé, bāng dào yán è qiáo kǒu, dà bài zhī. gèng yǒng hào kēng sēng é, qiān zǒng bīng, shǔ jiāng sū xú zhōu zhèn. guāng xù sì nián, zhuó tí dū, diào zhù tiān jīn jūn liáng chéng, shòu zhèng dìng zhèn.
徐邦道,四川涪州人。初從楚軍討粵寇,積勛至參將。還本籍籌防,解城圍,遷副將。越境援陝西漢中,賜號冠勇巴圖魯。旋坐漢中失守,褫職。嗣從副將楊鼎勛援蘇,再援浙、閩,以戰功釋處分。同治六年,從劉銘傳剿平東捻,復官。明年,張總愚犯減河,邦道嚴扼橋口,大敗之。更勇號鏗僧額,遷總兵,署江蘇徐州鎮。光緒四年,擢提督,調駐天津軍糧城,授正定鎮。
dōng shì qǐ, qìng yǐ lǚ shùn shǒu jiāng fù fáng jiǔ lián chéng, lǐ hóng zhāng bié lìng jiāng guì tí děng shǒu lǚ shùn, bāng dào zhù zhī. rì jūn rù pí zǐ wō, bāng dào yǔ zhū jiāng yuē: jīn zhōu ruò shī, zé lǚ shùn bù kě shǒu, qǐng fēn bīng yù zhī. zhū jiāng gè bù xiāng tǒng, mò zhī yīng. bāng dào zì lǜ suǒ bù qū dà lián wān. shì shí míng jūn fēn tǒng zhào huái yì shǒu qí dì, bāng dào zhì, gù qǐng bīng, nǎi fēn bù lǚ suí bāng dào héng. rì jūn dà jí, suì zhàn jīn zhōu, jìn bī dà lián, huái yì bēn lǚ shùn. yuè shí rì, rì jūn lái zhēng lǚ shùn, zhū jiāng xiāng gù wú cuò, bāng dào lǜ cán zú zhì, fèn shén, sī zì xiào, qǐng zēng bīng, bù xǔ qǐng xiè, xǔ zhī, nǎi lǜ zhòng jù zhàn tǔ chéng zi, cuò zhī. rì jūn dà zhì, nǎi tuì. dào yuán gōng zhào yǔ xiān yī rì dùn, zhū jiāng yì duó mín chuán yǐ jì, gài rì jūn wèi zhì ér lǚ shùn yǐ xū yǐ. bāng dào bēn fù zhōu yī qìng, zhào chǐ zhí. qìng lìng shǒu gài zhōu, bāng dào zì niú zhuāng yí shī hái, ér gài píng yì yǐ shī, hé zhāng gāo yuán jī zhī, fú shèng. guì tí wǎng yuán, bāng dào qǐng yè dǎo gài píng, guì tí cí, zhū jūn jiē tuì yíng kǒu. bāng dào nǎi cóng qìng jī dí tài píng shān, yǔ yù kūn lì zhàn què zhī, é réng bài kuì. fù yǔ xiāng jūn jiāng lǐ guāng jiǔ gōng hǎi chéng, yì fú kè, suì tuì. yú suì, zú, fù guān, yǔ yōu xù.
東事起,慶以旅順守將赴防九連城,李鴻章別令薑桂題等守旅順,邦道助之。日軍入貔子窩,邦道語諸將曰:「金州若失,則旅順不可守,請分兵御之。」諸將各不相統,莫之應。邦道自率所部趨大連灣。是時銘軍分統趙懷益守其地,邦道至,固請兵,乃分步旅隨邦道行。日軍大集,遂占金州,進偪大連,懷益奔旅順。越十日,日軍來爭旅順,諸將相顧無措,邦道率殘卒至,憤甚,思自效,請增兵,不許;請械,許之,乃率眾拒戰土城子,挫之。日軍大至,乃退。道員龔照嶼先一日遁,諸將亦奪民船以濟,蓋日軍未至而旅順已墟矣。邦道奔復州依慶,詔褫職。慶令守蓋州,邦道自牛莊移師還,而蓋平亦已失,合章高元擊之,弗勝。桂題往援,邦道請夜搗蓋平,桂題辭,諸軍皆退營口。邦道乃從慶擊敵太平山,與玉昆力戰卻之,俄仍敗潰。復與湘軍將李光久攻海城,亦弗克,遂退。逾歲,卒,復官,予優恤。
mǎ yù kūn, zì jǐng shān, ān huī méng chéng rén. yǐ wǔ tóng cóng sòng qìng gōng niǎn, jī gōng zhì dū sī, cì hào zhèn yǒng bā tú lǔ. rèn zhù děng kùn qìng dēng zhōu, yù kūn ruì shēn chí jiù, wéi lì jiě, yáo shì yǐ xiāo guǒ míng. niǎn píng, zhuó zǒng bīng. jiǎo qín lǒng huí, shù huò shèng, gèng yǒng hào yuē bó qí. jì kè sù zhōu, cì tóu pǐn fú. sì cóng jīn shùn chū jiā yù guān, lián xià wū lǔ mù qí chāng jí mǎ nà sī, qín qí qú hēi xiā zi. tiān shān nán běi gào níng, shǎng huáng mǎ guà, yǔ shì zhí. yù kūn jū xī yù xiān hòu shí yú nián, shōu fù míng chéng yǐ shí shù, xiá zhé shǐ bù xià tún kěn pì dì lì. lǐ hóng zhāng shū jiàn jiāng cái, wèi kě jì sòng qìng. guāng xù jiān, diào fù zhí lì.
馬玉昆,字景山,安徽蒙城人。以武童從宋慶攻捻,積功至都司,賜號振勇巴圖魯。任柱等困慶登州,玉昆銳身馳救,圍立解,繇是以驍果名。捻平,擢總兵。剿秦、隴回,數獲勝,更勇號曰博奇。既克肅州,賜頭品服。嗣從金順出嘉峪關,連下烏魯木齊、昌吉、瑪納斯,擒其渠黑瞎子。天山南北告寧,賞黃馬褂,予世職。玉昆居西域先後十餘年,收復名城以十數,暇輒使部下屯墾闢地利。李鴻章疏薦將才,謂可繼宋慶。光緒間,調赴直隸。
èr shí nián, bǔ shòu shān xī tài yuán zhèn. huì rì cháo gòu xìn, yù kūn tǒng yì jūn fù yuán, cì píng rǎng, bì nán mén wài dà tóng jiāng. rì jūn lái gōng, yù kūn shǒu dōng àn, xuè zhàn jiǔ, yuán zhì, dí bài qù. yǐ ér xuán wǔ mén shī, yè zhì chāo lìng qí sù chè jūn, nǎi guī píng rǎng. rì jūn zhàn gài píng, zhū jiāng jiē tuì yíng kǒu. yù kūn cóng qìng dùn tài píng shān, rì jūn měng gōng zhī, yù kūn zhàn zuì lì, jī tuì qí zhòng. wú hé, rì jūn dà jí, qìng xiàn zhòng wéi, zhuì mǎ fù chuàng, yù kūn jué wéi rù, yì zhī chū, shāng wáng shū duō. zhuǎn zhàn tián zhuāng tái gǎn wáng zhài, yǐ qiān yú rén kàng qiáng dí, yì rán zì quán.
二十年,補授山西太原鎮。會日朝構釁,玉昆統毅軍赴援,次平壤,壁南門外大同江。日軍來攻,玉昆守東岸,血戰久,援至,敵敗去。已而玄武門失,葉志超令其速撤軍,乃歸平壤。日軍占蓋平,諸將皆退營口。玉昆從慶頓太平山,日軍猛攻之,玉昆戰最力,擊退其眾。無何,日軍大集,慶陷重圍,墜馬負創,玉昆抉圍入,翼之出,傷亡殊多。轉戰田莊台、感王寨,以千餘人抗強敵,屹然自全。
èr shí wǔ nián, zhuó zhè jiāng tí dū. míng nián, diào hái zhí lì. shì quán fěi zhào luàn, lián jūn rù kòu, yù kūn tǒng wǔ wèi zuǒ jūn yù zhī. chū zhàn tiān jīn, jì zhàn běi cāng, xiāng chí yuè yú, zú yǐ wú yuán tuì. chē jià xī xìng, mìng suí hù. yòu míng nián, hái jīng, jiā tài zǐ shǎo bǎo. èr shí bā nián, cháo yáng tǔ kòu qiè fā, yù kūn bèi dào yīng fù, pò qí kǎ, shēng qín shǒu è dèng lái fēng zhū zhī. sān shí sì nián, bìng zú, zèng tài zǐ tài bǎo, yǔ èr děng qīng chē dū wèi, shì zhōng wǔ.
二十五年,擢浙江提督。明年,調還直隸。適拳匪肇亂,聯軍入寇,玉昆統武衛左軍御之。初戰天津,繼戰北倉,相持月餘,卒以無援退。車駕西幸,命隨扈。又明年,還京,加太子少保。二十八年,朝陽土寇竊發,玉昆倍道應赴,破其卡,生擒首惡鄧萊峰誅之。三十四年,病卒,贈太子太保,予二等輕車都尉,諡忠武。
yī kè táng ā, zì yáo shān, zā lā lǐ shì, mǎn zhōu xiāng huáng qí rén, jí lín zhù fáng. yǐ mǎ jiǎ cóng zhēng jiāng nán. yí shī tǎo niǎn, bài zhāng luò xíng yú dà huí cūn suī xī kǒu, lǚ zhe zhàn jī, jī xūn zhì zuǒ lǐng. tóng zhì chū, mǎ zéi xiàn yī tōng, yī kè táng ā yǐ shǎo xí zhòng, zhǎn qí qiú liú guǒ fā děng, yòu pò zhī chāng tú, gōng kè liú jiā diàn, fù zhǎng chūn tīng, qiān xié lǐng, cì hào fǎ shén shàng a bā tú lǔ. sōu bǔ cán fěi, huò bái líng ā jiāo xī píng, jìn fù dōu tǒng. shí yī nián, bǔ guān hēi lóng jiāng. guāng xù wǔ nián, yí hū lán, hū lán shè fù dōu tǒng zì cǐ shǐ. míng nián, mǔ yōu guī.
依克唐阿,字堯山,紥拉里氏,滿洲鑲黃旗人,吉林駐防。以馬甲從征江南。移師討捻,敗張洛行於大回村、濉溪口,屢著戰績,積勛至佐領。同治初,馬賊陷伊通,依克唐阿以少襲眾,斬其酋劉果發等,又破之昌圖,攻克劉家店,復長春廳,遷協領,賜號法什尚阿巴圖魯。搜捕殘匪,獲白凌阿、焦西平,晉副都統。十一年,補官黑龍江。光緒五年,移呼蘭,呼蘭設副都統自此始。明年,母憂歸。
shí é rén yǐ yì gǎi yī lí tiáo yuē yǒu wéi yán, wū lǐ yǎ sū tái cān zàn xǐ chāng sù shěn yī kè táng ā ān zhàn shù, qǐng chì jiù jìn mù liè hù shǒu hún chūn. huì jí lín jiè yán, yī kè táng ā suì mù bīng wǔ qiān zé ài fēn shǒu, ér zì lǜ shī zhù qí dì. hún chūn gù zhòng zhèn, qí dōng nán hǎi cān wǎi, é yóu shù kuī cì, tíng yì shè fù dōu tǒng zhèn zhī, yú shì yòu gǎi diào hún chūn. shí nián, bèi mìng zuǒ jí lín jūn shì. shí wǔ nián, zhuó hēi lóng jiāng jiāng jūn.
時俄人以議改伊犁條約有違言,烏里雅蘇台參贊喜昌夙諗依克唐阿諳戰術,請敕就近募獵戶守琿春。會吉林戒嚴,依克唐阿遂募兵五千擇隘分守,而自率師駐其地。琿春故重鎮,其東南海參崴,俄尤數窺伺,廷議設副都統鎮之,於是又改調琿春。十年,被命佐吉林軍事。十五年,擢黑龍江將軍。
èr shí nián, rì cháo zhàn qǐ, yī kè táng ā qǐng lǜ jūn zì xiào, nǎi jìn xián jìng dào, rào fù hàn chéng yíng jī, shàng jiā zhī. zuǒ bǎo guì jūn shī lì píng rǎng, rì jūn xī jìn, mìng yí zhù jiǔ lián chéng. xún yǐ rì jūn dù jiāng lái gōng, fù lìng xǐ shàng yóu yù zhī. yī kè táng ā yǔ zhàn yú pú shí hé, lián kè pú shí hé kǒu gǔ lóu zi. sòng qìng tuì zhù dà gāo lǐng, yī kè táng ā gū jūn bù néng dú shǒu, suì tuì kuān diān. sòng jūn nán yuán lǚ dà, niè shì chéng jūn jiē fáng, nǎi dìng jiā gōng zhī yuē. yī jūn yóu kuān diān rào jìn sài mǎ jí yíng jī rì jūn, xiān zhàn xuán yáng lá zǐ, lián shèng zhī cǎo lǐng hé tōng yuǎn bǎo cǎo hé kǒu. rì jūn dà jí, héng duàn niè yī liǎng jūn, shì chéng jí qū fēn shuǐ lǐng fǔ qí bèi, yī jūn hái jī zhī, zhèn zhǎn yī zhōng wèi. yòu xī ér dōng, dà zhàn yú jīn jiā hé, jūn shāo cuò. rì jūn xiān yǐ zhàn fèng huáng chéng, yī kè táng ā móu xí zhī, fēn zuǒ yòu yì yǐ jìn, zhàn yī miàn shān, dí lái zhēng, zuǒ yì kuì, yòu yì tǒng lǐng yǒng shān yù fú sǐ, yī kè táng ā bǎo yú jūn tuì, zhào gé zhí tú hòu xiào.
二十年,日朝戰起,依克唐阿請率軍自效,乃進咸鏡道,繞赴漢城迎擊,上嘉之。左寶貴軍失利平壤,日軍西進,命移駐九連城。尋以日軍渡江來攻,復令徙上游御之。依克唐阿與戰於蒲石河,連克蒲石河口、古樓子。宋慶退駐大高嶺,依克唐阿孤軍不能獨守,遂退寬甸。宋軍南援旅、大,聶士成軍接防,乃定夾攻之約。依軍由寬甸繞進賽馬集迎擊日軍,先戰懸羊砬子,連勝之草嶺河、通遠堡、草河口。日軍大集,橫斷聶、依兩軍,士成亟趨分水嶺拊其背,依軍還擊之,陣斬一中尉。又西而東,大戰於金家河,軍稍挫。日軍先已占鳳凰城,依克唐阿謀襲之,分左右翼以進,戰一面山,敵來爭,左翼潰,右翼統領永山遇伏死,依克唐阿保餘軍退,詔革職圖後效。
yú suì, hǎi chéng xiàn, liáo xī wēi jí, zhào zé zhǎng shùn shǒu liáo yáng, yī kè táng ā zhù zhī, fā tǎng jīn wǔ shí wàn jì yī jūn. jì zhì, yì yǐ gōng wèi shǒu. nǎi jí zhū jiāng zhì jiǔ, qǔ dāo cì bì xuè, jiǎo ér yǐn zhī, xiāng shǐ yǐ sǐ. yī jūn suì jìn qǔ hǎi chéng, jūn téng áo bǎo gěng zhuāng, shù zhàn fú shèng. huì róng hé zhì jūn, jí qù zhī chū. róng hé xiān jìn běi lù, duó sān kǎ, qí zuǒ shù mù yōu shēn, lìng yǐn bīng bèi chāo xí, ér zì liè zhèn kuàng yě, fú qiāng yǐ dài. rì jūn jù shān diān hōng jī wǒ shī, dàn luò jī xuě zhōng, zì bù fā. wǒ shī hái jī, pū zhě zhòng, zài fā zài pū. zhòng zhēng bàng shān chū, fú qiāng jù jǔ, sǐ yǐ bǎi shù. róng hé suǒ bù mù zì sāi biān wài, shàn bì jī, shāng zhě héng shǎo, suǒ wèi dōng shān liè hù yě. shì yì yǐ qiān rén kàng rì jūn shù qiān, gù yī jūn shēng yù yuǎn chū zhū jūn shàng.
逾歲,海城陷,遼西危棘,詔責長順守遼陽,依克唐阿助之,發帑金五十萬濟依軍。既至,議以攻為守。乃集諸將置酒,取刀刺臂血,攪而飲之,相矢以死。依軍遂進取海城,軍騰鰲堡、耿莊,數戰弗勝。會榮和至軍,亟趣之出。榮和先進北路,奪三卡,其左樹木幽深,令隱兵備抄襲,而自列陣曠野,伏槍以待。日軍據山巔轟擊我師,彈落積雪中,漬不發。我師還擊,仆者眾,再發再仆。眾爭傍山出,伏槍具舉,死以百數。榮和所部募自塞邊外,善避擊,傷者恆少,所謂「東山獵戶」也。是役以千人抗日軍數千,故依軍聲譽遠出諸軍上。
bà zhàn zhào xià, rì rén jiāng guī wǒ liáo dōng, yī kè táng ā lì qǐng sān lù fēn bīng zhèn shè, chēng zhǐ. yòu tiáo shàng liàn bīng duì zhú pào tái zào tiě lù zhì qiāng xiè kāi kuàng chǎn zhì tuán liàn liù shì, cháo zhǐ yǐ kuàng zhèng yóu yào, chì tuǒ chóu kāi cǎi. yòu míng nián, jìn tóu pǐn zhì, shòu xiāng huáng qí hàn jūn dōu tǒng. qí qiū, chū wèi shèng jīng jiāng jūn. jì lì shì, jiū tān mò, zhěng yíng zhì, xī fēn lí shuì, suì zēng xiǎng yín shù shí wàn. fù chè hái jīn zhōu fèng jūn, dù é rén jiè kǒu, jìng nèi chēng zhì. èr shí wǔ nián, zú, shì chéng yǒng, yǔ jiàn cí.
罷戰詔下,日人將歸我遼東,依克唐阿力請三路分兵鎮懾,稱旨。又條上練兵隊、築炮台、造鐵路、制槍械、開礦產、治團練六事,朝旨以礦政尤要,敕妥籌開採。又明年,晉頭品秩,授鑲黃旗漢軍都統。其秋,出為盛京將軍。既蒞事,糾貪墨,整營制,晰分釐稅,歲增餉銀數十萬。復撤還金州奉軍,杜俄人藉口,境內稱治。二十五年,卒,諡誠勇,予建祠。
yī kè táng ā yǒng ér yǒu móu, xìng rén hòu, bù shì shā, měi yǒu fú huò, bù wàng lù yī rén. zhuǎn zhàn wú wǎn lǔ yù, xiān hòu jiù chū nán mín yǐ shí shù wàn jì, zhì jīn rén shī zhù zhī. chū yǔ zhǎng shùn dìng xiōng dì jiāo, zhǎng shùn xiōng shì zhī. jí yì liáo yáng zhàn shǒu, yǔ bù xié. yī kè táng ā yì rán dú rèn qí nán, yuē: shú shǐ wǒ wèi xiōng yě zhě? qí yǎ liàng rú cǐ.
依克唐阿勇而有謀,性仁厚,不嗜殺,每有俘獲,不妄戮一人。轉戰吳、皖、魯、豫,先後救出難民以十數萬計,至今人尸祝之。初與長順訂兄弟交,長順兄事之。及議遼陽戰守,語不協。依克唐阿毅然獨任其難,曰:「孰使我為兄也者?」其雅量如此。
róng hé, zì yù táng. èr děng shì wèi, guān zhì fù dōu tǒng. zhàn hòu suǒ bù yù zì yíng duō jiāo zòng, mìng lǐ bǐng héng chá bàn, gé zhí zhì zuì.
榮和,字育堂。二等侍衛,官至副都統。戰後所部育字營多驕縱,命李秉衡查辦,革職治罪。
zhǎng shùn, zì hè tīng, dá hū lǐ guō bèi ěr shì, lì mǎn zhōu zhèng bái qí, shì jū bù tè hā. qǐ jiā lán líng shì wèi, suí wén zōng chē jià shòu rè hé. huì mǎ zéi xiàn cháo yáng, cóng dà xué shì wén xiáng tǎo píng zhī. sì fù cóng shì láng shèng bǎo zhēng niǎn, zhuǎn zhàn zhí lǔ wǎn yù, yǐ xiāo yǒng chēng. tóng zhì yuán nián, jiě yǐng zhōu wéi, yǐ gōng qiān èr děng.
長順,字鶴汀,達呼里郭貝爾氏,隸滿洲正白旗,世居布特哈。起家藍翎侍衛,隨文宗車駕狩熱河。會馬賊陷朝陽,從大學士文祥討平之。嗣復從侍郎勝保征捻,轉戰直、魯、皖、豫,以驍勇稱。同治元年,解潁州圍,以功遷二等。
duō lóng ā zhǔ shǎn xī jūn shì, diào fù jūn, zhì tóng guān, dà bài kòu zhòng, cì hào ēn tè hè ēn bā tú lǔ. jìn gōng xián yáng mǎ jiā bǎo, bèi jù chuàng, yuán zhì, yòu dà pò zhī, xián yáng fù, jìn tóu děng. sān nián, hàn huí mǎ huà lóng jù níng xià, fēn qí dǎng zhù qīng shuǐ bǎo chéng jī jiǎo, shī jiǔ gōng bù xià. zhǎng shùn yuē: bù xiān jiǎn qí yǔ yì, chéng wèi kě kè yě! nǎi zì líng zhōu xí qīng shuǐ bǎo, chéng shèng qǔ níng xià, bá zhī, jìn fù dōu tǒng, cì tóu pǐn fú. shí zhǎng shùn nián wèi sì shí, ér zhàn cháng xiàn jiān. měi dāng bīng kuì shí, huò chāo xí qí hòu, huò héng zǔ qí qián, bǐ kuì zhě dé zhěng liè, yǐ shì cháng zhuǎn bài wèi shèng. qí qí zhì shàng bái, kòu wàng jiàn zhī, zhé hū yuē: xiǎo zhǎng jiāng jūn zhì yǐ! xiāng yǔ jiè wù fàn, qí wèi kòu suǒ dàn ruò cǐ.
多隆阿主陝西軍事,調赴軍,至潼關,大敗寇眾,賜號恩特赫恩巴圖魯。進攻咸陽馬家堡,被巨創,援至,又大破之,咸陽復,晉頭等。三年,悍回馬化隆據寧夏,分其黨駐清水堡成犄角,師久攻不下。長順曰:「不先翦其羽翼,城未可克也!」乃自靈州襲清水堡,乘勝取寧夏,拔之,晉副都統,賜頭品服。時長順年未四十,而戰常陷堅。每當兵潰時,或抄襲其後,或橫阻其前,俾潰者得整列,以是常轉敗為勝。其旗幟尚白,寇望見之,輙呼曰:「小長將軍至矣!」相與戒勿犯,其為寇所憚若此。
liù nián, yí shī lán zhōu. shí shěng chéng róng bèi guǎ, huí zhòng shù qiān tū lái fàn, zhǎng shùn lǜ bǎi rén yǐn xiǎo gōu, chū bù yì jí jī zhī, kòu è zǒu, yòu bài zhī píng fān gāo lán dí dào, jì fù guī qǔ hé zhōu, lián pò tài zǐ sì gāo jiā jí, bèi shǎng lài. bā nián, shòu xiāng hóng qí hàn jūn fù dōu tǒng. yuè èr nián, chū shǔ wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn, zuò shì miǎn.
六年,移師蘭州。時省城戎備寡,回眾數千突來犯,長順率百人隱小溝,出不意疾擊之,寇愕走,又敗之平番、皋蘭、狄道,既復規取河州,連破太子寺、高家集,被賞賚。八年,授鑲紅旗漢軍副都統。越二年,出署烏里雅蘇台將軍,坐事免。
guāng xù èr nián, fù guān, zuǒ zōng táng diào fù gān sù, lì shǔ bā lǐ kūn lǐng duì dà chén hā mì bāng bàn dà chén. chū, xīn jiāng nán lù kān jiè yì qǐ, dāng shì zhě yǔ é shǐ xiāng chí jiǔ bù jué. zhì shì, zhǎng shùn zhì chán yán, pī méng róng, huò jiàn gāo zōng yù shū jiè bēi, é shǐ shǐ wú yì cí, nǎi dìng. míng nián, jiǎ guī, lì shòu zhèng bái qí hàn jūn dōu tǒng nèi dà chén. shí sì nián, chū wèi jí lín jiāng jūn. jì lì shì, zhèn zāi huāng, wéi huán fǎ, jūn lí què, chéng lì zhì, qīng dào yuán, zhěng qí wù, jìng nèi yī qiè jiē zhì bàn. yòu chuàng xiū jí lín tōng zhì, shū chéng shàng zhī.
光緒二年,復官,左宗棠調赴甘肅,歷署巴里坤領隊大臣、哈密幫辦大臣。初,新疆南路勘界議起,當事者與俄使相持久不決。至是,長順陟巉岩,披蒙茸,獲見高宗御書界碑,俄使始無異辭,乃定。明年,假歸,歷授正白旗漢軍都統、內大臣。十四年,出為吉林將軍。既蒞事,賑菑荒,維圜法,均釐榷,澄吏治,清盜源,整旗務,境內一切皆治辦。又創修吉林通志,書成上之。
èr shí nián, rì jūn xiàn hǎi chéng, liáo yáng wēi. cháo mìng zhǎng shùn wǎng yuán, jié zhì fèng tiān gè jūn, bìng yán zhào: liáo yáng yǒu shī, wéi zhǎng shùn shì wèn. shí kuì jūn fēn jí liáo chéng xià, shǔ zhī zhōu xú qìng zhāng fāng bì chéng bù lìng rù, jūn dà hòng. huì zhǎng shùn lǐng bǎi qí zhì, zhǎn hòng zhě yī, yú lìng hái zhù shā hé. xiān shì zhǎng shùn bèi mìng yǐ jūn wǔ qiān fēn duì yīng fù, xiān zhì zhě lìng bì běn xī hú, zì qīng qí rù liáo yáng. luàn jì dìng, rì jūn dié zhě yì bù zhī qí zhǐ bǎi qí yě, dì guī yán mǒu jiāng jūn zhì. rì jūn suì zhǐ fú qián, liáo yáng nǎi bǎo. yǐ ér jìn gōng hǎi chéng, zhàn shù rì fú shèng, zhǎng shùn zòu qù sòng qìng huì shī, zhào bù xǔ. xiāng jūn jiāng chén shí zhì, yòu qǐng liú kūn yī lìng hé gōng, yì wèi guǒ. jí rì jūn rào dào fù gōng liáo yáng, shì qìng zhāng shǒu tiǎn dòng yù, zhǎng shùn yǔ yī kè táng ā huí yuán, dé wú yàng. hé yì chéng, qǐng jí guī.
二十年,日軍陷海城,遼陽危。朝命長順往援,節制奉天各軍,並嚴詔:「遼陽有失,唯長順是問。」時潰軍紛集遼城下,署知州徐慶璋方閉城不令入,軍大閧。會長順領百騎至,斬閧者一,餘令還駐沙河。先是長順被命以軍五千分隊應赴,先至者令壁本溪湖,自輕騎入遼陽。亂既定,日軍諜者亦不知其止百騎也,第歸言某將軍至。日軍遂止弗前,遼陽乃保。已而進攻海城,戰數日弗勝,長順奏趣宋慶會師,詔不許。湘軍將陳湜至,又請劉坤一令合攻,亦未果。及日軍繞道復攻遼陽,適慶璋守靦峒峪,長順與依克唐阿回援,得無恙。和議成,請疾歸。
èr shí wǔ nián, fù qǐ jí lín jiāng jūn. quán luàn zuò, é luó sī nèi fàn, fèng tiān hēi lóng jiāng jiē zhǔ zhàn, zhǎng shùn dú chí bù kě. yòu shàng yán quán fěi bù kě shì, dōng shěng tiě lù suí dì jiē zhù é bīng, yí shàn wèi jī mí, níng yán shǒu yǐ dài zhàn, wú xiān zhàn yǐ qǐ xìn. shàng jiā qí lǎo chéng chí zhòng, fèng jí jūn shì xī shǔ zhī. zhàn xìn jì kāi, fèng hēi jiē lí zāi, ér jí lín ān dǔ, rén fú qí xiān jiàn. rì é zhī zhàn, shǒu zhōng lì, dú wú suǒ fàn. sān shí nián, zú, zèng tài zǐ shǎo bǎo, yǔ yī děng qīng chē dū wèi, shì zhōng jìng, rù sì xián liáng cí.
二十五年,復起吉林將軍。拳亂作,俄羅斯內犯,奉天、黑龍江皆主戰,長順獨持不可。又上言拳匪不可恃,東省鐵路隨地皆駐俄兵,宜善為羈縻,寧嚴守以待戰,毋先戰以啟釁。上嘉其老成持重,奉、吉軍事悉屬之。戰釁既開,奉、黑皆罹災,而吉林安堵,人服其先見。日俄之戰,守中立,獨無所犯。三十年,卒,贈太子少保,予一等輕車都尉,諡忠靖,入祀賢良祠。
zhǎng shùn sǒng gàn chēng miàn, xū méi sǎ rán. fù dǎn lüè, héng chí duǎn máo dān qí chuān zéi zhèn, wèi shì zú xiān. wǎng wǎng yǐ shǎo zhì zhòng, yǐ qí zhì shèng, jiān móu yǒng, yī shí chēng liáng jiāng yún.
長順聳幹赬面,鬚眉洒然。富膽略,恆持短矛單騎穿賊陣,為士卒先。往往以少制眾,以奇制勝,兼謀勇,一時稱良將雲。
lùn yuē: zhōng rì zhī zhàn, huái jūn jì fù, xiāng jūn suí zhī, wéi yù jūn qiáng qǐ zhī zhī. qìng yǔ yù kūn xiān hòu shī lì, yì bù fù néng zì zhèn yān. dōng sān xǐng liàn jūn zì chéng jūn hòu, zhōng wèi dāng dà dí, ér yī kè táng ā zhǎng shùn yī fèn qí qì, suì bǎo liáo yáng ér wú shī, zhōng wài chēng zhī. sàng shī rǔ guó zhě shù yǐ, cǐ gù chà qiáng rén yì zhě zāi.
論曰:中日之戰,淮軍既覆,湘軍隨之,唯豫軍強起支搘。慶與玉昆先後失利,亦不復能自振焉。東三省練軍自成軍後,終未當大敵,而依克唐阿、長順一奮其氣,遂保遼陽而無失,中外稱之。喪師辱國者數矣,此固差強人意者哉。