shèng xuān huái ruì chéng
盛宣懷 瑞澂
shèng xuān huái, zì xìng sūn, jiāng sū wǔ jìn rén. yǐ zhū shēng nà zī wèi zhǔ shì, gǎi guān zhí lì zhōu zhī zhōu, lèi zhì dào yuán. cháng zàn zhì lún chuán zhāo shāng jú, kāi cǎi hú běi méi tiě kuàng, lǐ hóng zhāng pō xìn rèn zhī. yīng shāng shàn zhú tiě guǐ, shǒu hù jìng bǎo shān qì wú sōng, shàng hǎi dào shù zǔ, fú tīng. xuān huái yǔ yīng guān méi huī lì zhé biàn, cháng yín èr shí bā wàn yǒu qí, shǐ guī yú wǒ. guāng xù wǔ nián, shǔ tiān jīn dào. shí hóng zhāng dū jī fǔ, fāng xiāng xīn zhèng, yǐ tiě lù diàn bào shì zhuān shǔ xuān huái. xuān huái yǐ yīng dān suǒ shè shuǐ lù xiàn jiàn qīn nèi dì, nǎi jí zī shè jīn hù lù xiàn, jiàn diàn bào xué táng, bìng yuán wàn guó gōng lì yǔ zhēng, shǐ kè yán dìng tiáo kuǎn. huì dìng shuǐ xiàn xiāng jiē hé tóng, yú shì yǔ lún chuán zhāo shāng tóng wèi shāng bàn liǎng dà jú. bā nián, yīng fǎ dé měi yì lì wàn guó diàn bào gōng sī, zēng zào zì hù zhì xiāng gǎng shuǐ xiàn, lǒng lì quán. xuān huái fù quàn jí huá shāng zì shè yuán hǎi gè kǒu lù xiàn, yǐ jué jì yú.
盛宣懷,字杏蓀,江蘇武進人。以諸生納貲為主事,改官直隸州知州,累至道員。嘗贊置輪船招商局,開採湖北煤鐵礦,李鴻章頗信任之。英商擅築鐵軌,首滬逕寶山訖吳淞,上海道數阻,弗聽。宣懷與英官梅輝立折辯,償銀二十八萬有奇,始歸於我。光緒五年,署天津道。時鴻章督畿輔,方鄉新政,以鐵路、電報事專屬宣懷。宣懷以英、丹所設水陸線漸侵內地,乃集貲設津滬陸線,建電報學堂,並援萬國公例與爭,始克嚴定條款。會訂水線相接合同,於是與輪船招商同為商辦兩大局。八年,英、法、德、美議立萬國電報公司,增造自滬至香港水線,壟利權。宣懷復勸集華商自設緣海各口陸線,以絕覬覦。
shí nián, shǔ tiān jīn hǎi guān dào. huì fǎ yuè gòu xìn, hǎi fáng jí. nǎi yí jīn zhōu kuàng zī zhì sū zhè mǐn yuè diàn xiàn, biàn jūn shì, ér bù yì zhǐ wèi hán hùn, kē yǐ jiàng jí diào yòng. zuǒ zōng táng wèi yán yú shàng, shì xià nán yáng dà chén céng guó quán děng, shàng qí jī zhuàng, shǐ gǎi liú rèn. shí èr nián, shòu shān dōng dēng lái qīng dào. fǎ lǐng shì lín chūn yì yān tái yǔ dìng yuè nán běi qí xiàn yuē, cháo zhǐ jì bào kě yǐ, ér zhāng zhī dòng zhí yán bù kě xíng. xuān huái yuē: jīn hún chūn hǎi lán pào yù jiē é xiàn, é fāng yǒu xié qiú. fǎ jì xǔ jiē xiàn, bǐ bì yì jiù fàn. qiě yīng dān jiē yǔ yuē, xī jù fǎ! zǒng shǔ rán zhī. guǒ bù shù nián ér é yuē chéng. shí bā nián, chú zhēn. hù shàng zhī bù jú chǎng zāi, xuān huái chóu shè huá shèng zǒng chǎng, fù rèn mí hàn yě tiě chǎng kuī hào. yú shì zhī dòng shǎng qí cái, yǔ wáng wén sháo jiāo jiàn zhī, suì zhuó sì pǐn jīng táng, dū bàn tiě lù zǒng gōng sī. rù jìn, zòu yán zhú lù yǔ liàn bīng lǐ cái yù cái hù wèi yòng, bìng qǐng kāi yín xíng, shè dá chéng guǎn, chēng zhǐ, bǔ tài cháng sì shǎo qīng. yǔ bǐ dìng dài kuǎn cǎo yuē. èr shí sì nián, zhào qù zào yuè hàn lù. xuān huái jiàn yì dài měi kuǎn guī zì bàn, jù gǎi guī shāng bàn běn mò yǐ shàng ér yán zhě shèng huǐ qí suǒ wèi chí zhì, bèi hē zé. xuān huái jù bào qū zhé, shàng nǎi wèi ér miǎn zhī. xuān huái zì qǐng jiě zhí, réng liú jīng huì yì yáng huò shuì zé. yǐ ér xú tóng hé liǎng jú yǒu zhōng bǎo, shì gāng yì àn shì nán xià, xián mìng chá fù. xuān huái jù yǐ shí duì, zòu shàng, bèi wēn zhǐ.
十年,署天津海關道。會法越構釁,海防急。乃移金州礦貲治蘇、浙、閩、粵電線,便軍事,而部議指為含混,科以降級調用。左宗棠為言於上,事下南洋大臣曾國荃等,上其績狀,始改留任。十二年,授山東登萊青道。法領事林椿詣煙臺與訂越南北圻線約,朝旨既報可矣,而張之洞執言不可行。宣懷曰:「今琿春、海蘭泡欲接俄線,俄方有挾求。法既許接線,彼必易就範。且英、丹皆與約,奚拒法!」總署然之。果不數年而俄約成。十八年,除真。滬上織布局廠災,宣懷籌設華盛總廠,復任彌漢冶鐵廠虧耗。於是之洞賞其才,與王文韶交薦之,遂擢四品京堂,督辦鐵路總公司。入覲,奏言築路與練兵、理財、育才互為用,並請開銀行,設達成館,稱旨,補太常寺少卿。與比訂貸款草約。二十四年,詔趣造粵漢路。宣懷建議貸美款歸自辦,具改歸商辦本末以上;而言者盛毀其所為遲滯,被訶責。宣懷具報曲折,上乃慰而勉之。宣懷自請解職,仍留京會議洋貨稅則。已而徐桐劾兩局有中飽,適剛毅按事南下,銜命察覆。宣懷具以實對,奏上,被溫旨。
èr shí liù nián, quán huò zuò, gè guó bīng jiàn fēn jí jiāng hǎi gè kǒu. xuān huái chàng hù bǎo yì, diàn xiàn jiāng è mǐn zhū jiāng lì, huò tóng yì, suì yǔ gè lǐng shì dìng dìng bàn fǎ jiǔ tiáo, shì suǒ chēng dōng nán bǎo hù yuē kuǎn shì yě. yòu diàn zòu qǐng xià mì zhào píng luàn, fā guó diàn guó shū chéng huò shǒu, xù wǔ zhōng, suǒ yán dòng guān dà jì. shì níng, jiā tài zǐ shǎo bǎo, chú zōng rén fǔ fǔ chéng. míng nián, chōng bàn lǐ shāng shuì shì wù dà chén. yǐ hé yuē jì chéng, cháng fèi guò jù, nǎi zòu yù chóu sì cè, ér zhù zhòng jiā shuì. fù yǐ zhài kuǎn chēng xī fù lèi jù, qǐng wǎn shāng gè guó, fēn tān miǎn xī. sì yǔ gè guó shāng jiā shuì miǎn lí, yì chuí chéng, yīng hū zhōng huǐ. jué hòu xuān huái shù xù yì, réng wú xiào. shì suì zòu shè kān kuàng zǒng gōng sī. yuè èr nián, ér yǒu zhēng yuè hàn fèi yuē shì, hù níng sū háng yǒng zhǒng zhī, zhòng dà huá. zhào jìn xuān huái gàn yù, mìng táng shào yí dài dū liǎng jú. xuān huái suì zòu bà tiě lù zǒng gōng sī. hòu sì nián, zhè lù shì yì jí, shàng zhōng yǐ xuān huái ān lù zhèng, fù zhào jiàn wèn chóu cè. xuān huái yán: jì jiè kuǎn, bù yīng lìng shāng zào jì shāng zào, bù yīng zài jiè kuǎn. mín qíng kě yòng, bù shùn yòng zhī kǒng jī biàn. shàng shì zhī, bài yóu chuán bù yòu shì láng. mìng fǔ xià, ér zhè lù zǒng lǐ tāng shòu qián yīn yán xuān huái duǎn, qǐng lí lù shì. shòu qián huò yán qiǎn, xuān huái yì bù fù jiǔ jū zhōng, réng mìng yì hù bàn shāng yuē.
二十六年,拳禍作,各國兵艦紛集江海各口。宣懷倡互保議,電線、江、鄂、閩諸疆吏,獲同意,遂與各領事訂定辦法九條,世所稱東南保護約款是也。又電奏請下密詔平亂,發國電國書懲禍首,恤五忠,所言動關大計。事寧,加太子少保,除宗人府府丞。明年,充辦理商稅事務大臣。以和約既成,償費過鉅,乃奏豫籌四策,而注重加稅。復以債款稱息負累劇,請婉商各國,分攤免息。嗣與各國商加稅免釐,議垂成,英忽中悔。厥後宣懷數續議,仍無效。是歲奏設勘礦總公司。越二年,而有爭粵漢廢約事,滬寧、蘇杭甬踵之,眾大譁。詔禁宣懷干預,命唐紹儀代督兩局。宣懷遂奏罷鐵路總公司。後四年,浙路事益棘,上終以宣懷諳路政,復召見問籌策。宣懷言:「既借款,不應令商造;既商造,不應再借款。民情可用,不順用之恐激變。」上是之,拜郵傳部右侍郎。命甫下,而浙路總理湯壽潛因言宣懷短,請離路事。壽潛獲嚴譴,宣懷亦不復久居中,仍命詣滬辦商約。
xuān tǒng gǎi yuán, zòu yán tuī guǎng zhōng yāng yín xíng, xiān qí bì zhì, fù chén bàn fǎ chéng shì. yú suì, mìng chōng hóng shí zì huì huì zhǎng. xiān shì rì é zhàn zhēng, xuān huái yǔ lǚ hǎi huán děng móu jiā rù ruì shì zǒng huì, zhōng guó yǒu hóng shí zì huì zì cǐ shǐ. jì bài mìng rù dōu, shí cháo tíng fāng zhěng lì bì zhì, suì chì hái yóu bù běn guān, cān yǔ dù zhī bù bì zhì shì. jìn shàng shū, shù shàng fēng shì, fán shōu huí yóu zhèng, jiē guǎn yì zhàn, guī huà guān jiàn gè lù, zhǎn tà chuān zàng diàn xiàn, lí dìng quán guó guǐ zhì, chēng xīn zhèng bì jǔ, ér yǐ tiě lù shōu wèi guó yǒu, zhì zhào dà biàn, shì jiē zé zhī.
宣統改元,奏言推廣中央銀行,先齊幣制,附陳辦法成式。逾歲,命充紅十字會會長。先是日俄戰爭,宣懷與呂海寰等謀加入瑞士總會,中國有紅十字會自此始。既拜命入都,時朝廷方整麗幣制,遂敕還郵部本官,參與度支部幣制事。晉尚書,數上封事,凡收回郵政,接筦驛站,規畫官建各路,展拓川藏電線,釐定全國軌制,稱新政畢舉,而以鐵路收為國有,致召大變,世皆責之。
xiān shì gěi shì zhōng shí zhǎng xìn shū lùn gè shěng shāng mín jí gǔ zào lù gōng sī bì hài, yí chì bù chén jiāng quán guó gàn lù dìng wèi guó yǒu, qí yú zhī lù réng zhǔn gè shěng shēn shāng jí gǔ zì xiū. yù jiāo bù yì, xuān huái fù zòu yán: zhōng guó fú yuán guǎng mào, biān jiāng liáo yuǎn, bì yǒu zòng héng sì jìng zhū dà gàn lù, fāng zú yǐ lì xíng zhèng ér wò zhōng shū. cóng qián guī huà wèi shàn, zhì lù zhèng cuò luàn fēn qí, bù fēn zhī gàn, bù liàng mín lì, yī zhǐ chéng qǐng, zhé zhǔn shāng bàn. nǎi shù zài yǐ lái, yuè zé shōu gǔ jí bàn, zào lù wú duō chuān zé dào zhàng shén jù, cān zhuī wú zhe xiāng è zé kāi jú duō nián, tú gōng zuò hào. xún shì bù yǐ, kǒng kuàng rì mí jiǔ, mín lèi yù shēn, shàng xià jiāo shòu qí hài. yīng qǐng dìng gàn lù jūn guī guó yǒu, zhī lù rèn mín zì wèi, xiǎo yù rén mín, xuān tǒng sān nián yǐ qián gè shěng fēn shè gōng sī jí gǔ shāng bàn zhī gàn lù, yīng jí yóu guó jiā shōu huí, jí tú xiū zhú, xī fèi yǐ qián pī zhǔn zhī àn, chuān xiāng liǎng shěng zū gǔ bìng tíng bà zhī. yú shì yǒu tiě lù guó yǒu zhī zhào, bìng qǐ duān fāng chōng dū bàn yuè hàn chuān hàn tiě lù dà chén.
先是給事中石長信疏論各省商民集股造路公司弊害,宜敕部臣將全國幹路定為國有,其餘枝路仍准各省紳商集股自修。諭交部議,宣懷復奏言:「中國幅員廣袤,邊疆遼遠,必有縱橫四境諸大幹路,方足以利行政而握中樞。從前規畫未善,致路政錯亂紛歧,不分枝幹,不量民力,一紙呈請,輒准商辦。乃數載以來,粵則收股及半,造路無多;川則倒帳甚鉅,參追無着;湘、鄂則開局多年,徒供坐耗。循是不已,恐曠日彌久,民累愈深,上下交受其害。應請定幹路均歸國有,枝路任民自為,曉諭人民,宣統三年以前各省分設公司集股商辦之幹路,應即由國家收回,亟圖修築,悉廢以前批准之案,川、湘兩省租股並停罷之。」於是有鐵路國有之詔,並起端方充督辦粵漢、川漢鐵路大臣。
xuān huái fù yǔ yīng dé fǎ měi sì guó jié jiè kuǎn zhī yuē, gè shěng wén zhī, qún qíng yí jù, xiāng shěng shǒu qǐ kàng zǔ, chuān shěng jì zhī. xiāng fǔ yáng wén dǐng chuān dū wáng rén wén xiān hòu yǐ wén, zhào qiè zé zhī, yù: yán xíng jìn zhǐ, tǎng yǒu fěi tú cóng zhōng shān huò, yì zài zuò luàn zhě, zhào chéng zhì luàn dǎng lì, gé shā wù lùn. xuān huái yòu huì dù zhī bù zòu shōu huí bàn fǎ: qǐng shōu huí yuè chuān xiāng è sì shěng gōng sī gǔ piào, yóu bù tè chū guó jiā tiě lù gǔ piào huàn gěi, yuè lù fā liù chéng, xiāng è lù zhào běn fā hái, chuān lù yí chāng shí yòng gōng liào zhī kuǎn sì bǎi yú wàn, gěi guó jiā bǎo lì gǔ piào. qí xiàn cún qī bǎi yú wàn liǎng, huò réng rù gǔ, huò xìng shí yè, xī tīng qí biàn. zhào chì xíng. sì chuān shēn mín luó lún děng èr qiān sì bǎi yú rén, yǐ shōu lù guó yǒu, shèng xuān huái duān fāng huì dù zhī bù zòu dìng bàn fǎ, duì dài chuān mín, chún yòng wēi lì, wèi wèi chí píng, bù gǎn cóng mìng. rén wén fù yǐ wén, zài qiè zé zhī. zhào ěr fēng děng fù zòu: chuān mín zhēng lù jī liè, qǐng réng guī shāng bàn. bù xǔ, chuān luàn suì chéng, ér è biàn yì qǐ, dà shì bù kě wèn yǐ. zī zhèng yuàn yǐ xuān huái qīn quán wéi fǎ, wǎng shàng qī jūn, tú fù zhèng cè, niàng chéng huò luàn, shí wèi wù guó shǒu è, qǐng zuì zhī, zhào duó zhí, suì guī. hòu wǔ nián, zú.
宣懷復與英、德、法、美四國結借款之約,各省聞之,群情疑懼,湘省首起抗阻,川省繼之。湘撫楊文鼎、川督王人文先後以聞,詔切責之,諭:「嚴行禁止,儻有匪徒從中煽惑,意在作亂者,照懲治亂黨例,格殺勿論。」宣懷又會度支部奏收回辦法:「請收回粵、川、湘、鄂四省公司股票,由部特出國家鐵路股票換給,粵路發六成,湘、鄂路照本發還,川路宜昌實用工料之款四百餘萬,給國家保利股票。其現存七百餘萬兩,或仍入股,或興實業,悉聽其便。」詔飭行。四川紳民羅綸等二千四百餘人,以收路國有,盛宣懷、端方會度支部奏定辦法,對待川民,純用威力,未為持平,不敢從命。人文復以聞,再切責之。趙爾豐等復奏:「川民爭路激烈,請仍歸商辦。」不許,川亂遂成,而鄂變亦起,大勢不可問矣。資政院以宣懷侵權違法,罔上欺君,塗附政策,釀成禍亂,實為誤國首惡,請罪之,詔奪職,遂歸。後五年,卒。
xuān huái yǒu zhì lüè, yóu shàn zhì zhèn. zì xián fēng jì yè jī fǔ bèi shuǐ zāi, sì shì ér jìn biān, ér huái xú hǎi, ér zhè, ér è, ér jiāng wǎn, jiē qǐ mù kuǎn, chóu zhèn fǔ. yīn tǎo cè shòu zāi zhī gù, yì jiū xīn shuǐ lì, qí zhì xiǎo qīng hé lì yóu pǔ. wéi qǐ jiā shí yè, shàn xù cáng, chēng fù, yì wǎng wǎng mào lì, bèi kǒu yǔ yún.
宣懷有智略,尤善治賑。自咸豐季葉畿輔被水菑,嗣是而晉邊,而淮、徐、海,而浙,而鄂,而江、皖,皆起募款,籌賑撫。因討測受菑之故,益究心水利,其治小清河利尤溥。唯起家實業,善蓄藏,稱富,亦往往冒利,被口語云。
ruì chéng, zì shēn rú, mǎn zhōu zhèng huáng qí rén, dà xué shì qí shàn sūn, jiāng jūn gōng jīn táng zǐ. yǐ gòng shēng guān xíng bù bǐ tiē shì, qiān zhǔ shì, diào shēng hù bù yuán wài láng. chū wèi jiǔ jiāng dào, yǒu zhì shēng, yí shàng hǎi dào. hù dì jiāo shè fán, ruì chéng yīng fù chēn mì, pō fù chí zhèng míng. yóu zhuān yì jǐng zhèng, jiàn zǒng jú, kuò fēn qū, shè xué táng, liàn mǎ xún, zhōng wài jiāo sòng qí néng. guāng xù sān shí sān nián, shòu jiāng xī àn chá shǐ, qiān jiāng sū bù zhèng shǐ. shí jiāng zhè xiāo fěi chǔn dòng, chū méi hù háng kǒng dào, niàng chéng jù àn. shì láng shěn jiā běn jiàn yì bàn qīng xiāng, cháo mìng ruì chéng zhǔ sū sōng tài háng jiā hú bǔ wù, liù shǔ wén wǔ shòu jié dù. ruì chéng tiān mù shuǐ shī, gòu zhì bīng lún, fǎng gè guó hǎi jūn zhì, biān chéng lián duì. qín huò jù kuí xià zhú lín shēng wèi, fěi tú liǎn jī.
瑞澂,字莘儒,滿洲正黃旗人,大學士琦善孫,將軍恭釒堂子。以貢生官刑部筆帖式,遷主事,調升戶部員外郎。出為九江道,有治聲,移上海道。滬地交涉繁,瑞澂應付縝密,頗負持正名。尤顓意警政,建總局,廓分區,設學堂,練馬巡,中外交誦其能。光緒三十三年,授江西按察使,遷江蘇布政使。時江、浙梟匪蠢動,出沒滬、杭孔道,釀成巨案。侍郎沈家本建議辦清鄉,朝命瑞澂主蘇、松、太、杭、嘉、湖捕務,六屬文武受節度。瑞澂添募水師,購置兵輪,仿各國海軍制,編成聯隊。擒獲巨魁夏竹、林聲為,匪徒斂跡。
xuān tǒng gǎi yuán, chēng jí, qǐ jiě zhí, wēn zhǐ wèi liú. zǒng dū duān fāng mì jiàn qí cái, qiān xún fǔ. jì lì shì, chéng lì zhì, sù jūn jì, yán jǐng zhèng, tiáo jù zhěng chì běn mò yǐ shàng, shàng jiā nà, mìng shǔ hú guǎng zǒng dū. yú suì, dào guān, xuán shí shòu. hé bà xún jǐng dào féng qǐ jūn quàn yè dào zōu lǚ hé. xiāng mín jī biàn, fù jiū dàn qián jì jiǔ wáng xiān qiān zhǔ shì yè dé huī dào yuán kǒng xiàn gǔ zǔ náo xīn zhèng zhuàng, zhōng zhǐ fēn bié chéng gé, yáo shì wēi wàng yì zhe. qí shí cháo tíng chóu bèi lì xiàn, ruì chéng xī fēng zhǐ, fán zhì jǐng xìng xué shè zī yì jú lì shěn jiǎn tīng, yī qiè jiē zhì bàn. míng liú rú zhāng jiǎn bèi xián yǔ jiāo huān, ér yì qīn zài zé fāng yòng shì, zé yòu wèi qí yīn yà, shēng shì qīn qīn chū nán běi yáng shàng.
宣統改元,稱疾,乞解職,溫旨慰留。總督端方密薦其才,遷巡撫。既蒞事,澄吏治,肅軍紀,嚴警政,條具整飭本末以上,上嘉納,命署湖廣總督。逾歲,到官,旋實授。劾罷巡警道馮啟鈞、勸業道鄒履和。湘民飢變,復糾彈前祭酒王先謙、主事葉德輝、道員孔憲穀阻撓新政狀,中旨分別懲革,繇是威望益著。其時朝廷籌備立憲,瑞澂希風指,凡置警、興學、設諮議局、立審檢廳,一切皆治辦。名流如張謇輩咸與交驩,而懿親載澤方用事,則又為其姻婭,聲勢駸駸出南北洋上。
sān nián qī yuè, bèi mìng huì bàn chuān hàn yuè hàn tiě lù. jū wú hé, dū bàn duān fāng shàng yán è jìng tiě lù shōu guī guó yǒu, zhào jiā zhī. yuè yuè, wǔ chāng biàn qǐ. xiān shì dǎng rén móu luàn yú wǔ chāng, ruì chéng chū wén bào, yōu jù shī cuò, màn bù wèi bèi, wéi xuán shǎng gào mì, dé dǎng rén míng cè, duō liè jūn rén míng, zuǒ yòu chá zhī wěi zào, qǐng xiāo huǐ yǐ ān zhòng xīn. ruì chéng bì yù àn míng bǔ zhī, huò sān shí èr rén, zhū qí sān, zhé yǐ píng luàn wén. zhào jiā qí mǐ huàn chū méng, dìng luàn é qǐng, mìng jiù qín huò zhū rén yán jū, bìng jī táo wáng, yú shì jūn xīn sāo dòng, yì rì suì biàn. ruì chéng qì chéng zǒu, zhào gé zhí, réng lìng quán zǒng dū shì, dài zuì tú gōng, bìng lìng lù jūn dà chén yīn chāng dū shī wǎng tǎo, sà zhèn bīng lǜ bīng jiàn chéng yǔn hé lǜ shuǐ shī yuán zhī, ér ruì chéng yǐ chéng bīng jiàn yóu hàn kǒu ér wú hú ér jiǔ jiāng, qiě zhì shàng hǎi yǐ.
三年七月,被命會辦川漢、粵漢鐵路。居無何,督辦端方上言鄂境鐵路收歸國有,詔嘉之。越月,武昌變起。先是黨人謀亂於武昌,瑞澂初聞報,憂懼失措,漫不為備,惟懸賞告密,得黨人名冊,多列軍人名,左右察知偽造,請銷毀以安眾心。瑞澂必欲按名捕之,獲三十二人,誅其三,輒以平亂聞。詔嘉其弭患初萌,定亂俄頃,命就擒獲諸人嚴鞫,並緝逃亡,於是軍心騷動,翌日遂變。瑞澂棄城走,詔革職,仍令權總督事,戴罪圖功,並令陸軍大臣蔭昌督師往討,薩鎮冰率兵艦、程允和率水師援之,而瑞澂已乘兵艦由漢口而蕪湖而九江,且至上海矣。
dǎng jūn tuī lù jūn dì èr shí yī hùn chéng xié tǒng lǐng guān lí yuán hóng chēng dū du, zhì jūn zhèng fǔ. jì zhàn wǔ chāng, fù qǔ hàn yáng, jù hàn kǒu, nǎi qǐ yuán shì kǎi wèi hú guǎng zǒng dū, dū bàn jiǎo fǔ, jié zhì zhǎng jiāng shuǐ lù gè jūn, fù dōu tǒng wáng shì zhēn fù zhī. zhào yīn chāng hái, mìng jūn zī shǐ féng guó zhāng zǒng tǒng dì yī jūn, jiāng běi tí dū duàn qí ruì zǒng tǒng dì èr jūn, jù shòu shì kǎi jié zhì. guó zhāng yǔ dǎng jūn zhàn yú shè kǒu, shuǐ lù jiā jī, fù hàn kǒu, lián kè hàn yáng, zhǐ rì xià wǔ chāng, ér shì kǎi shòu zǒng lǐ nèi gé dà chén, jù lìng tíng gōng. fù qǐ wèi guāng dào dū hú guǎng, shì zhēn zàn quán, duàn zhī guì hù, yòu mìng qí ruì shè zhī. shí ruì chéng yǐ jiǔ dùn shàng hǎi, shǐ yǐ shī shǒu wǔ chāng, qián táo chū shěng, tōu shēng sàng chǐ, zhào dǎi jīng, xià fǎ bù zhì zuì, ér ruì chéng bù gù yě. ruì chéng jū shàng hǎi sì nián, bìng zú.
黨軍推陸軍第二十一混成協統領官黎元洪稱都督,置軍政府。既占武昌,復取漢陽,據漢口,乃起袁世凱為湖廣總督,督辦剿撫,節制長江水陸各軍,副都統王士珍副之。召蔭昌還,命軍諮使馮國璋總統第一軍,江北提督段祺瑞總統第二軍,俱受世凱節制。國璋與黨軍戰於灄口,水陸夾擊,復漢口,連克漢陽,指日下武昌,而世凱授總理內閣大臣,遽令停攻。復起魏光燾督湖廣,士珍暫權,段芝貴護,又命祺瑞攝之。時瑞澂已久遁上海,始以失守武昌,潛逃出省,偷生喪恥,詔逮京,下法部治罪,而瑞澂不顧也。瑞澂居上海四年,病卒。
lùn yuē: xīn hài gé mìng, luàn jī jiǔ fú, tè yǐ tiě lù guó yǒu wèi fā duān ěr. xuān huái shí chuàng sī yì, suì wèi shǒu è. è biàn cù qǐ, ruì chéng jù qì chéng zǒu, dāng guó yōu róu, bù néng míng zhèng yǐ fǎ. gè shěng dū fǔ suì xiān hòu jiē bù gù, zǒu zhě zǒu, biàn zhě biàn, dà shì nǎi bù kě wèn yǐ. wū hū! rú ruì chéng zhě, shì yǐ zuì shǒu, shàng hé cí zāi?
論曰:辛亥革命,亂機久伏,特以鐵路國有為發端耳。宣懷實創斯議,遂為首惡。鄂變猝起,瑞澂遽棄城走,當國優柔,不能明正以法。各省督撫遂先後皆不顧,走者走,變者變,大勢乃不可問矣。嗚呼!如瑞澂者,諡以罪首,尚何辭哉?