shèng xuān huái ruì chéng
盛宣怀 瑞澂
shèng xuān huái, zì xìng sūn, jiāng sū wǔ jìn rén. yǐ zhū shēng nà zī wéi zhǔ shì, gǎi guān zhí lì zhōu zhī zhōu, lèi zhì dào yuán. cháng zàn zhì lún chuán zhāo shāng jú, kāi cǎi hú běi méi tiě kuàng, lǐ hóng zhāng pō xìn rèn zhī. yīng shāng shàn zhù tiě guǐ, shǒu hù jìng bǎo shān qì wú sōng, shàng hǎi dào shù zǔ, fú tīng. xuān huái yǔ yīng guān méi huī lì zhé biàn, cháng yín èr shí bā wàn yǒu qí, shǐ guī yú wǒ. guāng xù wǔ nián, shǔ tiān jīn dào. shí hóng zhāng dū jī fǔ, fāng xiāng xīn zhèng, yǐ tiě lù diàn bào shì zhuān shǔ xuān huái. xuān huái yǐ yīng dān suǒ shè shuǐ lù xiàn jiàn qīn nèi dì, nǎi jí zī shè jīn hù lù xiàn, jiàn diàn bào xué táng, bìng yuán wàn guó gōng lì yǔ zhēng, shǐ kè yán dìng tiáo kuǎn. huì dìng shuǐ xiàn xiāng jiē hé tóng, yú shì yǔ lún chuán zhāo shāng tóng wèi shāng bàn liǎng dà jú. bā nián, yīng fǎ dé měi yì lì wàn guó diàn bào gōng sī, zēng zào zì hù zhì xiāng gǎng shuǐ xiàn, lǒng lì quán. xuān huái fù quàn jí huá shāng zì shè yuán hǎi gè kǒu lù xiàn, yǐ jué jì yú.
盛宣怀,字杏荪,江苏武进人。以诸生纳赀为主事,改官直隶州知州,累至道员。尝赞置轮船招商局,开采湖北煤铁矿,李鸿章颇信任之。英商擅筑铁轨,首沪迳宝山讫吴淞,上海道数阻,弗听。宣怀与英官梅辉立折辩,偿银二十八万有奇,始归於我。光绪五年,署天津道。时鸿章督畿辅,方乡新政,以铁路、电报事专属宣怀。宣怀以英、丹所设水陆线渐侵内地,乃集赀设津沪陆线,建电报学堂,并援万国公例与争,始克严定条款。会订水线相接合同,於是与轮船招商同为商办两大局。八年,英、法、德、美议立万国电报公司,增造自沪至香港水线,垄利权。宣怀复劝集华商自设缘海各口陆线,以绝觊觎。
shí nián, shǔ tiān jīn hǎi guān dào. huì fǎ yuè gòu xìn, hǎi fáng jí. nǎi yí jīn zhōu kuàng zī zhì sū zhè mǐn yuè diàn xiàn, biàn jūn shì, ér bù yì zhǐ wèi hán hùn, kē yǐ jiàng jí diào yòng. zuǒ zōng táng wèi yán yú shàng, shì xià nán yáng dà chén zēng guó quán děng, shàng qí jī zhuàng, shǐ gǎi liú rèn. shí èr nián, shòu shān dōng dēng lái qīng dào. fǎ lǐng shì lín chūn yì yān tái yǔ dìng yuè nán běi qí xiàn yuē, cháo zhǐ jì bào kě yǐ, ér zhāng zhī dòng zhí yán bù kě xíng. xuān huái yuē:" jīn huī chūn hǎi lán pào yù jiē é xiàn, é fāng yǒu xié qiú. fǎ jì xǔ jiē xiàn, bǐ bì yì jiù fàn. qiě yīng dān jiē yǔ yuē, xī jù fǎ!" zǒng shǔ rán zhī. guǒ bù shù nián ér é yuē chéng. shí bā nián, chú zhēn. hù shàng zhī bù jú chǎng zāi, xuān huái chóu shè huá shèng zǒng chǎng, fù rèn mí hàn yě tiě chǎng kuī hào. yú shì zhī dòng shǎng qí cái, yǔ wáng wén sháo jiāo jiàn zhī, suì zhuó sì pǐn jīng táng, dū bàn tiě lù zǒng gōng sī. rù jìn, zòu yán zhù lù yǔ liàn bīng lǐ cái yù cái hù wèi yòng, bìng qǐng kāi yín háng, shè dá chéng guǎn, chēng zhǐ, bǔ tài cháng sì shǎo qīng. yǔ bǐ dìng dài kuǎn cǎo yuē. èr shí sì nián, zhào qù zào yuè hàn lù. xuān huái jiàn yì dài měi kuǎn guī zì bàn, jù gǎi guī shāng bàn běn mò yǐ shàng ér yán zhě shèng huǐ qí suǒ wéi chí zhì, bèi hē zé. xuān huái jù bào qū zhé, shàng nǎi wèi ér miǎn zhī. xuān huái zì qǐng jiě zhí, réng liú jīng huì yì yáng huò shuì zé. yǐ ér xú tóng hé liǎng jú yǒu zhōng bǎo, shì gāng yì àn shì nán xià, xián mìng chá fù. xuān huái jù yǐ shí duì, zòu shàng, bèi wēn zhǐ.
十年,署天津海关道。会法越构衅,海防急。乃移金州矿赀治苏、浙、闽、粤电线,便军事,而部议指为含混,科以降级调用。左宗棠为言於上,事下南洋大臣曾国荃等,上其绩状,始改留任。十二年,授山东登莱青道。法领事林椿诣烟台与订越南北圻线约,朝旨既报可矣,而张之洞执言不可行。宣怀曰:“今珲春、海兰泡欲接俄线,俄方有挟求。法既许接线,彼必易就范。且英、丹皆与约,奚拒法!”总署然之。果不数年而俄约成。十八年,除真。沪上织布局厂灾,宣怀筹设华盛总厂,复任弥汉冶铁厂亏耗。於是之洞赏其才,与王文韶交荐之,遂擢四品京堂,督办铁路总公司。入觐,奏言筑路与练兵、理财、育才互为用,并请开银行,设达成馆,称旨,补太常寺少卿。与比订贷款草约。二十四年,诏趣造粤汉路。宣怀建议贷美款归自办,具改归商办本末以上;而言者盛毁其所为迟滞,被诃责。宣怀具报曲折,上乃慰而勉之。宣怀自请解职,仍留京会议洋货税则。已而徐桐劾两局有中饱,適刚毅按事南下,衔命察覆。宣怀具以实对,奏上,被温旨。
èr shí liù nián, quán huò zuò, gè guó bīng jiàn fēn jí jiāng hǎi gè kǒu. xuān huái chàng hù bǎo yì, diàn xiàn jiāng è mǐn zhū jiāng lì, huò tóng yì, suì yǔ gè lǐng shì dìng dìng bàn fǎ jiǔ tiáo, shì suǒ chēng dōng nán bǎo hù yuē kuǎn shì yě. yòu diàn zòu qǐng xià mì zhào píng luàn, fā guó diàn guó shū chéng huò shǒu, xù wǔ zhōng, suǒ yán dòng guān dà jì. shì níng, jiā tài zǐ shǎo bǎo, chú zōng rén fǔ fǔ chéng. míng nián, chōng bàn lǐ shāng shuì shì wù dà chén. yǐ hé yuē jì chéng, cháng fèi guò jù, nǎi zòu yù chóu sì cè, ér zhù zhòng jiā shuì. fù yǐ zhài kuǎn chēng xī fù lèi jù, qǐng wǎn shāng gè guó, fēn tān miǎn xī. sì yǔ gè guó shāng jiā shuì miǎn lí, yì chuí chéng, yīng hū zhōng huǐ. jué hòu xuān huái shù xù yì, réng wú xiào. shì suì zòu shè kān kuàng zǒng gōng sī. yuè èr nián, ér yǒu zhēng yuè hàn fèi yuē shì, hù níng sū háng yǒng zhǒng zhī, zhòng dà huá. zhào jìn xuān huái gàn yù, mìng táng shào yí dài dū liǎng jú. xuān huái suì zòu bà tiě lù zǒng gōng sī. hòu sì nián, zhè lù shì yì jí, shàng zhōng yǐ xuān huái ān lù zhèng, fù zhào jiàn wèn chóu cè. xuān huái yán:" jì jiè kuǎn, bù yīng lìng shāng zào jì shāng zào, bù yīng zài jiè kuǎn. mín qíng kě yòng, bù shùn yòng zhī kǒng jī biàn." shàng shì zhī, bài yóu chuán bù yòu shì láng. mìng fǔ xià, ér zhè lù zǒng lǐ tāng shòu qián yīn yán xuān huái duǎn, qǐng lí lù shì. shòu qián huò yán qiǎn, xuān huái yì bù fù jiǔ jū zhōng, réng mìng yì hù bàn shāng yuē.
二十六年,拳祸作,各国兵舰纷集江海各口。宣怀倡互保议,电线、江、鄂、闽诸疆吏,获同意,遂与各领事订定办法九条,世所称东南保护约款是也。又电奏请下密诏平乱,发国电国书惩祸首,恤五忠,所言动关大计。事宁,加太子少保,除宗人府府丞。明年,充办理商税事务大臣。以和约既成,偿费过钜,乃奏豫筹四策,而注重加税。复以债款称息负累剧,请婉商各国,分摊免息。嗣与各国商加税免釐,议垂成,英忽中悔。厥后宣怀数续议,仍无效。是岁奏设勘矿总公司。越二年,而有争粤汉废约事,沪宁、苏杭甬踵之,众大譁。诏禁宣怀干预,命唐绍仪代督两局。宣怀遂奏罢铁路总公司。后四年,浙路事益棘,上终以宣怀谙路政,复召见问筹策。宣怀言:“既借款,不应令商造;既商造,不应再借款。民情可用,不顺用之恐激变。”上是之,拜邮传部右侍郎。命甫下,而浙路总理汤寿潜因言宣怀短,请离路事。寿潜获严谴,宣怀亦不复久居中,仍命诣沪办商约。
xuān tǒng gǎi yuán, zòu yán tuī guǎng zhōng yāng yín háng, xiān qí bì zhì, fù chén bàn fǎ chéng shì. yú suì, mìng chōng hóng shí zì huì huì cháng. xiān shì rì é zhàn zhēng, xuān huái yǔ lǚ hǎi huán děng móu jiā rù ruì shì zǒng huì, zhōng guó yǒu hóng shí zì huì zì cǐ shǐ. jì bài mìng rù dōu, shí cháo tíng fāng zhěng lì bì zhì, suì chì hái yóu bù běn guān, cān yù dù zhī bù bì zhì shì. jìn shàng shū, shù shàng fēng shì, fán shōu huí yóu zhèng, jiē guǎn yì zhàn, guī huà guān jiàn gè lù, zhǎn tà chuān zàng diàn xiàn, lí dìng quán guó guǐ zhì, chēng xīn zhèng bì jǔ, ér yǐ tiě lù shōu wèi guó yǒu, zhì zhào dà biàn, shì jiē zé zhī.
宣统改元,奏言推广中央银行,先齐币制,附陈办法成式。逾岁,命充红十字会会长。先是日俄战争,宣怀与吕海寰等谋加入瑞士总会,中国有红十字会自此始。既拜命入都,时朝廷方整丽币制,遂敕还邮部本官,参与度支部币制事。晋尚书,数上封事,凡收回邮政,接筦驿站,规画官建各路,展拓川藏电线,釐定全国轨制,称新政毕举,而以铁路收为国有,致召大变,世皆责之。
xiān shì jǐ shì zhōng shí cháng xìn shū lùn gè shěng shāng mín jí gǔ zào lù gōng sī bì hài, yí chì bù chén jiāng quán guó gàn lù dìng wèi guó yǒu, qí yú zhī lù réng zhǔn gè shěng shēn shāng jí gǔ zì xiū. yù jiāo bù yì, xuān huái fù zòu yán:" zhōng guó fú yuán guǎng mào, biān jiāng liáo yuǎn, bì yǒu zòng héng sì jìng zhū dà gàn lù, fāng zú yǐ lì xíng zhèng ér wò zhōng shū. cóng qián guī huà wèi shàn, zhì lù zhèng cuò luàn fēn qí, bù fēn zhī gàn, bù liàng mín lì, yī zhǐ chéng qǐng, zhé zhǔn shāng bàn. nǎi shù zài yǐ lái, yuè zé shōu gǔ jí bàn, zào lù wú duō chuān zé dǎo zhàng shèn jù, cān zhuī wú zhuó xiāng è zé kāi jú duō nián, tú gōng zuò hào. xún shì bù yǐ, kǒng kuàng rì mí jiǔ, mín lèi yù shēn, shàng xià jiāo shòu qí hài. yīng qǐng dìng gàn lù jūn guī guó yǒu, zhī lù rèn mín zì wèi, xiǎo yù rén mín, xuān tǒng sān nián yǐ qián gè shěng fēn shè gōng sī jí gǔ shāng bàn zhī gàn lù, yīng jí yóu guó jiā shōu huí, jí tú xiū zhù, xī fèi yǐ qián pī zhǔn zhī àn, chuān xiāng liǎng shěng zū gǔ bìng tíng bà zhī." yú shì yǒu tiě lù guó yǒu zhī zhào, bìng qǐ duān fāng chōng dū bàn yuè hàn chuān hàn tiě lù dà chén.
先是给事中石长信疏论各省商民集股造路公司弊害,宜敕部臣将全国幹路定为国有,其馀枝路仍准各省绅商集股自修。谕交部议,宣怀复奏言:“中国幅员广袤,边疆辽远,必有纵横四境诸大幹路,方足以利行政而握中枢。从前规画未善,致路政错乱纷歧,不分枝幹,不量民力,一纸呈请,辄准商办。乃数载以来,粤则收股及半,造路无多;川则倒帐甚钜,参追无着;湘、鄂则开局多年,徒供坐耗。循是不已,恐旷日弥久,民累愈深,上下交受其害。应请定幹路均归国有,枝路任民自为,晓谕人民,宣统三年以前各省分设公司集股商办之幹路,应即由国家收回,亟图修筑,悉废以前批准之案,川、湘两省租股并停罢之。”於是有铁路国有之诏,并起端方充督办粤汉、川汉铁路大臣。
xuān huái fù yǔ yīng dé fǎ měi sì guó jié jiè kuǎn zhī yuē, gè shěng wén zhī, qún qíng yí jù, xiāng shěng shǒu qǐ kàng zǔ, chuān shěng jì zhī. xiāng fǔ yáng wén dǐng chuān dū wáng rén wén xiān hòu yǐ wén, zhào qiè zé zhī, yù:" yán xíng jìn zhǐ, tǎng yǒu fěi tú cóng zhōng shān huò, yì zài zuò luàn zhě, zhào chéng zhì luàn dǎng lì, gé shā wù lùn." xuān huái yòu huì dù zhī bù zòu shōu huí bàn fǎ:" qǐng shōu huí yuè chuān xiāng è sì shěng gōng sī gǔ piào, yóu bù tè chū guó jiā tiě lù gǔ piào huàn gěi, yuè lù fā liù chéng, xiāng è lù zhào běn fā huán, chuān lù yí chāng shí yòng gōng liào zhī kuǎn sì bǎi yú wàn, gěi guó jiā bǎo lì gǔ piào. qí xiàn cún qī bǎi yú wàn liǎng, huò réng rù gǔ, huò xìng shí yè, xī tīng qí biàn." zhào chì xíng. sì chuān shēn mín luó lún děng èr qiān sì bǎi yú rén, yǐ shōu lù guó yǒu, shèng xuān huái duān fāng huì dù zhī bù zòu dìng bàn fǎ, duì dài chuān mín, chún yòng wēi lì, wèi wèi chí píng, bù gǎn cóng mìng. rén wén fù yǐ wén, zài qiè zé zhī. zhào ěr fēng děng fù zòu:" chuān mín zhēng lù jī liè, qǐng réng guī shāng bàn." bù xǔ, chuān luàn suì chéng, ér è biàn yì qǐ, dà shì bù kě wèn yǐ. zī zhèng yuàn yǐ xuān huái qīn quán wéi fǎ, wǎng shàng qī jūn, tú fù zhèng cè, niàng chéng huò luàn, shí wèi wù guó shǒu è, qǐng zuì zhī, zhào duó zhí, suì guī. hòu wǔ nián, zú.
宣怀复与英、德、法、美四国结借款之约,各省闻之,群情疑惧,湘省首起抗阻,川省继之。湘抚杨文鼎、川督王人文先后以闻,诏切责之,谕:“严行禁止,傥有匪徒从中煽惑,意在作乱者,照惩治乱党例,格杀勿论。”宣怀又会度支部奏收回办法:“请收回粤、川、湘、鄂四省公司股票,由部特出国家铁路股票换给,粤路发六成,湘、鄂路照本发还,川路宜昌实用工料之款四百馀万,给国家保利股票。其现存七百馀万两,或仍入股,或兴实业,悉听其便。”诏饬行。四川绅民罗纶等二千四百馀人,以收路国有,盛宣怀、端方会度支部奏定办法,对待川民,纯用威力,未为持平,不敢从命。人文复以闻,再切责之。赵尔丰等复奏:“川民争路激烈,请仍归商办。”不许,川乱遂成,而鄂变亦起,大势不可问矣。资政院以宣怀侵权违法,罔上欺君,涂附政策,酿成祸乱,实为误国首恶,请罪之,诏夺职,遂归。后五年,卒。
xuān huái yǒu zhì lüè, yóu shàn zhì zhèn. zì xián fēng jì yè jī fǔ bèi shuǐ zāi, sì shì ér jìn biān, ér huái xú hǎi, ér zhè, ér è, ér jiāng wǎn, jiē qǐ mù kuǎn, chóu zhèn fǔ. yīn tǎo cè shòu zāi zhī gù, yì jiū xīn shuǐ lì, qí zhì xiǎo qīng hé lì yóu pǔ. wéi qǐ jiā shí yè, shàn xù cáng, chēng fù, yì wǎng wǎng mào lì, bèi kǒu yǔ yún.
宣怀有智略,尤善治赈。自咸丰季叶畿辅被水菑,嗣是而晋边,而淮、徐、海,而浙,而鄂,而江、皖,皆起募款,筹赈抚。因讨测受菑之故,益究心水利,其治小清河利尤溥。唯起家实业,善蓄藏,称富,亦往往冒利,被口语云。
ruì chéng, zì shēn rú, mǎn zhōu zhèng huáng qí rén, dà xué shì qí shàn sūn, jiāng jūn gōng jīn táng zǐ. yǐ gòng shēng guān xíng bù bǐ tiē shì, qiān zhǔ shì, diào shēng hù bù yuán wài láng. chū wèi jiǔ jiāng dào, yǒu zhì shēng, yí shàng hǎi dào. hù dì jiāo shè fán, ruì chéng yìng fù zhěn mì, pō fù chí zhèng míng. yóu zhuān yì jǐng zhèng, jiàn zǒng jú, kuò fēn qū, shè xué táng, liàn mǎ xún, zhōng wài jiāo sòng qí néng. guāng xù sān shí sān nián, shòu jiāng xī àn chá shǐ, qiān jiāng sū bù zhèng shǐ. shí jiāng zhè xiāo fěi chǔn dòng, chū mò hù háng kǒng dào, niàng chéng jù àn. shì láng shěn jiā běn jiàn yì bàn qīng xiāng, cháo mìng ruì chéng zhǔ sū sōng tài háng jiā hú bǔ wù, liù zhǔ wén wǔ shòu jié dù. ruì chéng tiān mù shuǐ shī, gòu zhì bīng lún, fǎng gè guó hǎi jūn zhì, biān chéng lián duì. qín huò jù kuí xià zhú lín shēng wèi, fěi tú liǎn jī.
瑞澂,字莘儒,满洲正黄旗人,大学士琦善孙,将军恭钅堂子。以贡生官刑部笔帖式,迁主事,调升户部员外郎。出为九江道,有治声,移上海道。沪地交涉繁,瑞澂应付缜密,颇负持正名。尤颛意警政,建总局,廓分区,设学堂,练马巡,中外交诵其能。光绪三十三年,授江西按察使,迁江苏布政使。时江、浙枭匪蠢动,出没沪、杭孔道,酿成巨案。侍郎沈家本建议办清乡,朝命瑞澂主苏、松、太、杭、嘉、湖捕务,六属文武受节度。瑞澂添募水师,购置兵轮,仿各国海军制,编成联队。擒获巨魁夏竹、林声为,匪徒敛迹。
xuān tǒng gǎi yuán, chēng jí, qǐ jiě zhí, wēn zhǐ wèi liú. zǒng dū duān fāng mì jiàn qí cái, qiān xún fǔ. jì lì shì, chéng lì zhì, sù jūn jì, yán jǐng zhèng, tiáo jù zhěng chì běn mò yǐ shàng, shàng jiā nà, mìng shǔ hú guǎng zǒng dū. yú suì, dào guān, xuán shí shòu. hé bà xún jǐng dào féng qǐ jūn quàn yè dào zōu lǚ hé. xiāng mín jī biàn, fù jiū dàn qián jì jiǔ wáng xiān qiān zhǔ shì yè dé huī dào yuán kǒng xiàn gǔ zǔ náo xīn zhèng zhuàng, zhōng zhǐ fēn bié chéng gé, yáo shì wēi wàng yì zhe. qí shí cháo tíng chóu bèi lì xiàn, ruì chéng xī fēng zhǐ, fán zhì jǐng xīng xué shè zī yì jú lì shěn jiǎn tīng, yī qiè jiē zhì bàn. míng liú rú zhāng jiǎn bèi xián yǔ jiāo huān, ér yì qīn zài zé fāng yòng shì, zé yòu wèi qí yīn yà, shēng shì qīn qīn chū nán běi yáng shàng.
宣统改元,称疾,乞解职,温旨慰留。总督端方密荐其才,迁巡抚。既莅事,澄吏治,肃军纪,严警政,条具整饬本末以上,上嘉纳,命署湖广总督。逾岁,到官,旋实授。劾罢巡警道冯启钧、劝业道邹履和。湘民饥变,复纠弹前祭酒王先谦、主事叶德辉、道员孔宪穀阻挠新政状,中旨分别惩革,繇是威望益著。其时朝廷筹备立宪,瑞澂希风指,凡置警、兴学、设谘议局、立审检厅,一切皆治办。名流如张謇辈咸与交驩,而懿亲载泽方用事,则又为其姻娅,声势骎骎出南北洋上。
sān nián qī yuè, bèi mìng huì bàn chuān hàn yuè hàn tiě lù. jū wú hé, dū bàn duān fāng shàng yán è jìng tiě lù shōu guī guó yǒu, zhào jiā zhī. yuè yuè, wǔ chāng biàn qǐ. xiān shì dǎng rén móu luàn yú wǔ chāng, ruì chéng chū wén bào, yōu jù shī cuò, màn bù wéi bèi, wéi xuán shǎng gào mì, dé dǎng rén míng cè, duō liè jūn rén míng, zuǒ yòu chá zhī wěi zào, qǐng xiāo huǐ yǐ ān zhòng xīn. ruì chéng bì yù àn míng bǔ zhī, huò sān shí èr rén, zhū qí sān, zhé yǐ píng luàn wén. zhào jiā qí mǐ huàn chū méng, dìng luàn é qǐng, mìng jiù qín huò zhū rén yán jū, bìng jī táo wáng, yú shì jūn xīn sāo dòng, yì rì suì biàn. ruì chéng qì chéng zǒu, zhào gé zhí, réng lìng quán zǒng dū shì, dài zuì tú gōng, bìng lìng lù jūn dà chén yīn chāng dū shī wǎng tǎo, sà zhèn bīng lǜ bīng jiàn chéng yǔn hé lǜ shuǐ shī yuán zhī, ér ruì chéng yǐ chéng bīng jiàn yóu hàn kǒu ér wú hú ér jiǔ jiāng, qiě zhì shàng hǎi yǐ.
三年七月,被命会办川汉、粤汉铁路。居无何,督办端方上言鄂境铁路收归国有,诏嘉之。越月,武昌变起。先是党人谋乱於武昌,瑞澂初闻报,忧惧失措,漫不为备,惟悬赏告密,得党人名册,多列军人名,左右察知伪造,请销毁以安众心。瑞澂必欲按名捕之,获三十二人,诛其三,辄以平乱闻。诏嘉其弭患初萌,定乱俄顷,命就擒获诸人严鞫,并缉逃亡,於是军心骚动,翌日遂变。瑞澂弃城走,诏革职,仍令权总督事,戴罪图功,并令陆军大臣荫昌督师往讨,萨镇冰率兵舰、程允和率水师援之,而瑞澂已乘兵舰由汉口而芜湖而九江,且至上海矣。
dǎng jūn tuī lù jūn dì èr shí yī hùn chéng xié tǒng lǐng guān lí yuán hóng chēng dū du, zhì jūn zhèng fǔ. jì zhàn wǔ chāng, fù qǔ hàn yáng, jù hàn kǒu, nǎi qǐ yuán shì kǎi wèi hú guǎng zǒng dū, dū bàn jiǎo fǔ, jié zhì cháng jiāng shuǐ lù gè jūn, fù dū tǒng wáng shì zhēn fù zhī. zhào yīn chāng hái, mìng jūn zī shǐ féng guó zhāng zǒng tǒng dì yī jūn, jiāng běi tí dū duàn qí ruì zǒng tǒng dì èr jūn, jù shòu shì kǎi jié zhì. guó zhāng yǔ dǎng jūn zhàn yú shè kǒu, shuǐ lù jiā jī, fù hàn kǒu, lián kè hàn yáng, zhǐ rì xià wǔ chāng, ér shì kǎi shòu zǒng lǐ nèi gé dà chén, jù lìng tíng gōng. fù qǐ wèi guāng dào dū hú guǎng, shì zhēn zàn quán, duàn zhī guì hù, yòu mìng qí ruì shè zhī. shí ruì chéng yǐ jiǔ dùn shàng hǎi, shǐ yǐ shī shǒu wǔ chāng, qián táo chū shěng, tōu shēng sàng chǐ, zhào dǎi jīng, xià fǎ bù zhì zuì, ér ruì chéng bù gù yě. ruì chéng jū shàng hǎi sì nián, bìng zú.
党军推陆军第二十一混成协统领官黎元洪称都督,置军政府。既占武昌,复取汉阳,据汉口,乃起袁世凯为湖广总督,督办剿抚,节制长江水陆各军,副都统王士珍副之。召荫昌还,命军谘使冯国璋总统第一军,江北提督段祺瑞总统第二军,俱受世凯节制。国璋与党军战於滠口,水陆夹击,复汉口,连克汉阳,指日下武昌,而世凯授总理内阁大臣,遽令停攻。复起魏光焘督湖广,士珍暂权,段芝贵护,又命祺瑞摄之。时瑞澂已久遁上海,始以失守武昌,潜逃出省,偷生丧耻,诏逮京,下法部治罪,而瑞澂不顾也。瑞澂居上海四年,病卒。
lùn yuē: xīn hài gé mìng, luàn jī jiǔ fú, tè yǐ tiě lù guó yǒu wéi fā duān ěr. xuān huái shí chuàng sī yì, suì wéi shǒu è. è biàn cù qǐ, ruì chéng jù qì chéng zǒu, dāng guó yōu róu, bù néng míng zhèng yǐ fǎ. gè shěng dū fǔ suì xiān hòu jiē bù gù, zǒu zhě zǒu, biàn zhě biàn, dà shì nǎi bù kě wèn yǐ. wū hū! rú ruì chéng zhě, shì yǐ zuì shǒu, shàng hé cí zāi?
论曰:辛亥革命,乱机久伏,特以铁路国有为发端耳。宣怀实创斯议,遂为首恶。鄂变猝起,瑞澂遽弃城走,当国优柔,不能明正以法。各省督抚遂先后皆不顾,走者走,变者变,大势乃不可问矣。呜呼!如瑞澂者,谥以罪首,尚何辞哉?