xú yòng yí xǔ jǐng chéng yuán chǎng lì shān lián yuán
徐用儀 許景澄 袁昶 立山 聯元

xú yòng yí, zì xiǎo yún, zhè jiāng hǎi yán rén. yóu fù gòng shēng rù zī wèi zhǔ shì, guān xíng bù. xián fēng jiǔ nián, jǔ shùn tiān xiāng shì. tóng zhì chū, chōng jūn jī zhāng jīng, jiān zhí zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén. lèi qiān hóng lú sì shǎo qīng, yǐ yōu guī. guāng xù sān nián, qǐ tài pú sì shǎo qīng, qiān dà lǐ sì qīng, zhí jūn jī rú gù. zhuó gōng bù shì láng, shǐ bà zhí. xuán chōng zǒng lǐ yá mén dà chén, lì bīng bù lì bù shì láng, shòu jūn jī dà chén. èr shí nián, jiā tài zǐ shǎo bǎo. rì cháo gòu xìn, jǔ cháo zhēng yì hé zhàn, shū chén sūn yù wèn bèi hé bà, wēng tóng hé jì rù, zhǔ zhàn yì lì. yòng yí lùn shì yǔ tóng hé wǔ, suì chū shū tíng, bìng jiě zǒng shǔ shì. èr shí sì nián, huáng tài hòu zài xùn zhèng, fù zhí zǒng shǔ, nǎi mì jiàn tài cháng sì qīng yuán chǎng. huì xǔ jǐng chéng fèng shǐ hái, bèi mìng tóng rù shǔ.
徐用儀，字筱雲，浙江海鹽人。由副貢生入貲為主事，官刑部。咸豐九年，舉順天鄉試。同治初，充軍機章京，兼直總理各國事務衙門。累遷鴻臚寺少卿，以憂歸。光緒三年，起太僕寺少卿，遷大理寺卿，直軍機如故。擢工部侍郎，始罷直。旋充總理衙門大臣，歷兵部、吏部侍郎，授軍機大臣。二十年，加太子少保。日朝構釁，舉朝爭議和戰，樞臣孫毓汶被劾罷，翁同龢繼入，主戰益力。用儀論事與同龢忤，遂出樞廷，並解總署事。二十四年，皇太后再訓政，復直總署，乃密薦太常寺卿袁昶。會許景澄奉使還，被命同入署。

èr shí liù nián, quán huò qǐ. xiān shì shàng yǐ xíng xīn zhèng wèi zhōng wài suǒ tuī, ér chǔ sì jiǔ xū. zài yī jì yòng shì, yīn móu fèi lì, lǜ wài rén wèi gěng, wén quán mín yǒu shén yǒng, chóu xī jiào, yù yǐ yǐ jí shì, zhào rù jīng, suì zòng zì bù kě zhì. yòng yí qǐng yán jìn è, bù tīng. é qiāng dé shǐ kè lín dé, yòng yí hài yuē: huò shǐ cǐ yǐ! yán yú qìng qīn wáng yì kuāng, hòu liǎn zhī. gè guó bīng jiàn zhì jīn gū, zhào tíng chén jí yì hé zhàn. yòng yí jǐng chéng chǎng jí shàng shū lì shān nèi gé xué shì lián yuán bìng yán: jiān mín bù kě zòng, wài xìn bù kě qǐ. ér zài yī děng zhǔ zhàn shén lì, zài tíng dà chén lǜ yī wéi bù jué. yòng yí yǐ tài hòu mìng yì shǐ guǎn yì huǎn bīng, dāng shì zhě yì mù wèi jiān xié.
二十六年，拳禍起。先是上以行新政為中外所推，而儲嗣久虛。載漪既用事，陰謀廢立，慮外人為梗，聞拳民有神勇，仇西教，欲倚以集事，召入京，遂縱恣不可制。用儀請嚴禁遏，不聽。俄戕德使克林德，用儀駭曰：「禍始此矣！」言於慶親王奕劻，厚斂之。各國兵艦至津沽，詔廷臣集議和戰。用儀、景澄、昶及尚書立山、內閣學士聯元並言：「奸民不可縱，外釁不可啟。」而載漪等主戰甚力，在廷大臣率依違不決。用儀以太后命詣使館議緩兵，當事者益目為奸邪。

jǐng chéng chǎng xiān bèi hài, yòng yí zhī bù miǎn, yì qì zì rú. qī yuè jì wàng, jù fā quán fěi bǔ zhī yú jiā, yōng zhì zhuāng wáng dǐ. yòng yí bù zhì biàn, dì yuē: tiān jiàng qí huò, sǐ gù fēn ěr! suì yǔ lì shān lián yuán tóng qì shì. yuè sān rì, lián jūn rù jīng, ér liǎng gōng xī shòu. shí èr yuè, zhào jiān xuě, fù gù guān. xuān tǒng yuán nián, zhuī shì zhōng mǐn. zhè rén cí zhī xī hú, yǔ jǐng chéng chǎng bìng chēng sān zhōng.
景澄、昶先被害，用儀知不免，意氣自如。七月既望，遽發拳匪捕之於家，擁至莊王邸。用儀不置辯，第曰：「天降奇禍，死固分耳！」遂與立山、聯元同棄市。越三日，聯軍入京，而兩宮西狩。十二月，詔湔雪，復故官。宣統元年，追諡忠愍。浙人祠之西湖，與景澄、昶並稱「三忠」。

xǔ jǐng chéng, zì zhú yún, jiā xìng rén. tóng zhì qī nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu biān xiū. míng xí shí shì, dà xué shì wén xiáng yǐ shǐ cái jiàn. guāng xù liù nián, zhào shǐ rì běn, zāo fù yōu, wèi xíng. fú què, bǔ shì jiǎng. fǎ yuè zhī yì, tiáo shàng chóu bèi shì yí, shàng bāo nà. shí nián, chū shǐ fǎ dé yì hé ào wǔ guó dà chén, jiān shè bǐ guó shǐ wù. shí hǎi jūn chū chuàng, cóng dé guó gòu zào tiě jiàn, wèi jiù. jǐng chéng gōng lì chuán chǎng, gōu jī jí shàng wài guó shī chuán biǎo. yòu yán hǎi jūn yí dìng tún bù jiāo zhōu wān, shè tiě jiǎ pào chuán dà gū kǒu. zhuǎn shì dú, mǔ yōu guī.
許景澄，字竹篔，嘉興人。同治七年進士，選庶吉士，授編修。明習時事，大學士文祥以使才薦。光緒六年，詔使日本，遭父憂，未行。服闋，補侍講。法越之役，條上籌備事宜，上褒納。十年，出使法德意和奧五國大臣，兼攝比國使務。時海軍初創，從德國購造鐵艦，未就。景澄躬歷船廠，鈎稽輯上外國師船表。又言海軍宜定屯埠膠州灣，設鐵甲炮船大沽口。轉侍讀，母憂歸。

shí liù nián, chōng chū shǐ é dé ào hé sì guó dà chén, lèi qiān zhì nèi gé xué shì. xiān shì é bīng yóu liè, cháng yuè jiè, qīn jí pà mǐ ěr dì, jǐng chéng zhēng zhī, é yuán jiù yì dìng jiè qǐ wū shén bié lǐ shān, zì cǐ ér nán shǔ zhōng guó, qí xī nán shǔ é. é rén zé yù yǐ sà léi kuò lēi wèi jiè. xiāng chí sān zài, é shǐ yǔn gǎi yì, qí pà jiè wèi dìng yǐ qián, gè bù jìn bīng, yǐ bǎo hé hǎo. yīn zhe pà mǐ ěr tú shuō xī běi biān jiè dì míng kǎo zhèng, wèi tā rì jiè yuē bèi. zhuó gōng bù shì láng. shì shí é dé pò rì rén hái liáo dōng, jǐng chéng yuē: é móu zì biàn, dé tú cháng bào, shì gù cóng cǐ duō yǐ! shū qǐng fēn qiǎn liǎng shǐ, cóng zhī.
十六年，充出使俄德奧和四國大臣，累遷至內閣學士。先是俄兵遊獵，常越界，侵及帕米爾地，景澄爭之，俄援舊議定界起烏什別里山，自此而南屬中國，其西南屬俄。俄人則欲以薩雷闊勒為界。相持三載，俄始允改議，其帕界未定以前，各不進兵，以保和好。因著帕米爾圖說、西北邊界地名考證，為他日界約備。擢工部侍郎。是時俄、德迫日人還遼東，景澄曰：「俄謀自便，德圖償報，事故從此多矣！」疏請分遣兩使，從之。

èr shí sān nián, diào chōng dé guó shǐ chén. huì é jiàn xī bǐ lì yà tiě dào, móu zì hēi lóng jiāng dá hǎi cān wǎi, cháo yì jù zhī, nǎi gēng míng shāng bàn, xǔ zhōng guó tóu zī wǔ bǎi wàn, suǒ wèi dōng qīng tiě lù gōng sī yě. zhào jǐng chéng zōng qí shì, lì zǔ lù xiàn nán yì, jī chá yùn chuán wú lòu shuì. yǐ ér é rén suǒ zū lǚ shùn, chōng tóu děng gōng shǐ, huì zhù é shǐ chén yáng rú dìng yì é dōu. shì jùn, yí jí guī, zhào shòu zǒng lǐ gè guó shì wù dà chén jiān lǐ bù shì láng. diào lì bù, chōng dà xué táng zǒng jiào xí guǎn xué dà chén. yì dà lì suǒ wǒ sān mén wān, jǐng chéng kàng yán zhēng zhī, shì nǎi qǐn.
二十三年，調充德國使臣。會俄建西比利亞鐵道，謀自黑龍江達海參崴，朝議拒之，乃更名商辦，許中國投貲五百萬，所謂東清鐵路公司也。詔景澄綜其事，力阻路線南溢，稽察運船毋漏稅。已而俄人索租旅順，充頭等公使，會駐俄使臣楊儒定議俄都。事竣，移疾歸，召授總理各國事務大臣兼禮部侍郎。調吏部，充大學堂總教習、管學大臣。意大利索我三門灣，景澄抗言爭之，事乃寢。

wèi jǐ, quán huò zuò, jǐng chéng zhào jiàn shí, lì chén bīng xìn bù kě qǐ, chūn qiū zhī yì, bù shā xíng rén, wéi gōng shǐ guǎn, shí bèi gōng fǎ. tài hòu wén zhī dòng róng, ér zài yī děng chì wèi xié shuō. lián jūn bī jìn jī, jǐng chéng děng suì zuò zhǔ hé qì shì. xuān tǒng yuán nián, zhuī shì wén sù.
未幾，拳禍作，景澄召見時，歷陳兵釁不可啟，春秋之義，不殺行人，圍攻使館，實背公法。太后聞之動容，而載漪等斥為邪說。聯軍偪近畿，景澄等遂坐主和棄市。宣統元年，追諡文肅。

yuán chǎng, zì shuǎng qiū, tóng lú rén. cóng liú xī zài dú, bó tōng zhǎng gù. guāng xù èr nián jìn shì, shòu hù bù zhǔ shì, chōng zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén zhāng jīng. shí bā nián, yǐ yuán wài láng chū rèn huī níng chí tài guǎng dào. jiè liáo shǔ, yì xū lì, duō suǒ xìng gé kuò zhōng jiāng shū yuàn zhāi shě, kè yǐ shí xué jiàn zūn jīng gé, gòu shū shù wàn juǎn tài cháng guān hào fèi suì wàn bā qiān jīn, xī hái zhū gōng dìng zhuān tiáo, nà xīn guān gǔ mǐ chū kǒu shuì, suì xiàn shù shí wàn dū xiū wú hú xī nán bīn jiāng wéi dī, zì dà guān tíng zhì lǔ gǎng, yán mào shí èr lǐ gèng chuān zhú xīn lǚ dī sān bǎi qī shí zhàng, zì shì xù xiè yǒu zī, tián lú wán gù, mín gē sòng zhī.
袁昶，字爽秋，桐廬人。從劉熙載讀，博通掌故。光緒二年進士，授戶部主事，充總理各國事務衙門章京。十八年，以員外郎出任徽寧池太廣道。誡僚屬，抑胥吏，多所興革；擴中江書院齋舍，課以實學；建尊經閣，購書數萬卷；汰常關耗費歲萬八千金，悉還諸公；定專條，納新關穀米出口稅，歲羨數十萬；督修蕪湖西南濱江圩堤，自大關亭至魯港，延袤十二里；更穿築新縷堤三百七十丈，自是蓄泄有資，田廬完固，民歌誦之。

jiāo zhōu shì qǐ, xià zhào qiú yán, chǎng tiáo liè shí zhèng èr wàn yú yán, yǐ: dé tū jù jiāo wān, qí huò jí ér xiǎo é zì xī běi zhì dōng běi, yǔ wǒ rǎng dì xiāng cuò, méng kā sì shí bā bù jiāng zhé rù yì yù, qí huò yū ér dà. yí jí jīn yù liàn jìn lǚ, tòng gé jí fèng huá mí fēng xí. zì qǐng bīng lì bù néng yì zhàn, yào bù kě bù yì shǒu. wǒ cháo bā qí chū zhì, wén wǔ bù fēn tú, jīng wài bù fēn tú, rén jiē bīng, guān jiē jiāng, gù rén cái shèng, guó shì qiáng. chéng píng rì jiǔ, wén fǎ fán mì, zhū chén jiù guò zhī bù xiá, yú shì xiāng shuài wèi xiāng yuàn, ér jǔ guó zhī rén cái mí yǐ! jīn tián hóng yáng zhī luàn, qí shǐ yī xiǎo mín ěr, yóu qióng quán guó zhī lì jǐn ér kè zhī, kuàng zhū guó hù sì cán shí zhī xīn, yǒu bù chéng wú bì ér gōng wú zhī duǎn zhě zāi? fū dí guó wài huàn, wèi yīn yōu qǐ shèng zhī zī. gǒu dé qí rén, wú jū yǐ wén fǎ, zé lǐ cái liàn bīng fáng hǎi jiāo lín zhī cè, kě cì dì jiù lǐ. shàng qīn shū qí gāng yào yú cè, xià zhōng wài dà chén yì xíng. èr shí sì nián, qiān shǎn xī àn chá shǐ, wèi dào guān, zhuó jiāng níng bù zhèng shǐ, diào zhí lì. wèi jǐ, nèi zhào, yǐ sān pǐn jīng táng zài zǒng lǐ yá mén xíng zǒu, shòu guāng lù sì qīng, zhuǎn tài cháng sì qīng. shí cái yòng guì, yì zhěng lí shuì. chǎng jí yán lí jīn míng bìng shāng, shí bìng mín, bù kě yì zēng.
膠州事起，下詔求言，昶條列時政二萬餘言，以：「德突據膠灣，其禍急而小；俄自西北至東北，與我壤地相錯，蒙喀四十八部將折入異域，其禍紆而大。宜及今預練勁旅，痛革吉、奉華靡風習。自頃兵力不能議戰，要不可不議守。我朝八旗初制，文武不分途，京外不分途，人皆兵，官皆將，故人才盛，國勢強。承平日久，文法繁密，諸臣救過之不暇，於是相率為鄉愿，而舉國之人才靡矣！金田洪、楊之亂，其始一小民耳，猶窮全國之力僅而克之，況諸國互肆蠶食之心，有不乘吾敝而攻吾之短者哉？夫敵國外患，為殷憂啟聖之資。苟得其人，毋拘以文法，則理財、練兵、防海、交鄰之策，可次第就理。」上親書其綱要於冊，下中外大臣議行。二十四年，遷陝西按察使，未到官，擢江寧布政使，調直隸。未幾，內召，以三品京堂在總理衙門行走，授光祿寺卿，轉太常寺卿。時財用匱，議整釐稅。昶極言釐金名病商，實病民，不可議增。

yì hé tuán qǐ shān dōng, tú lù wài guó jiào shì. chǎng yǔ xǔ jǐng chéng xiāng shàn, tíng xún shí, chén zòu jiē kāng kǎi, shàng zhí jǐng chéng shǒu ér qì. chǎng lián shàng èr shū, lì yán jiān mín bù kě zòng, shǐ chén bù yí shā, jiē bù bào. fù yǔ jǐng chéng hé shàng dì sān shū, yán hé niàng luàn dà chén, wèi jí zòu, yǐ bèi huò, shū gǎo wèi shì chēng sòng. zhuī shì zhōng jié, jiāng nán rén cí zhī wú hú.
義和團起山東，屠戮外國教士。昶與許景澄相善，廷詢時，陳奏皆忼慨，上執景澄手而泣。昶連上二疏，力言奸民不可縱，使臣不宜殺，皆不報。復與景澄合上第三疏，嚴劾釀亂大臣，未及奏，已被禍，疏稿為世稱誦。追諡忠節，江南人祠之蕪湖。

chǎng cháng kǎi shì xiān shí xué, jí nóng sāng bīng yī yú dì zhì shù zhǎng gù zhū shū, wèi jiàn xī cūn cóng kè.
昶嘗慨士鮮實學，輯農桑、兵、醫、輿地、治術、掌故諸書，為漸西村叢刻。

lì shān, zì yù fǔ, tǔ mò tè shì, méng gǔ zhèng huáng qí rén. guāng xù wǔ nián, yǐ yuán wài láng chū jiān sū zhōu zhī zào, lì sì rèn nǎi dé dài. lùn xiū nán yuàn gōng, cì èr pǐn fú. lèi qiān fèng chén yuàn qīng zǒng guǎn nèi wù fǔ dà chén zhèng bái qí hàn jūn fù dōu tǒng hù bù shì láng. èr shí nián, jiā tài zǐ shǎo bǎo. dào qiè níng shòu gōng wù, zuò shī chá, juān zhí liú rèn. èr shí liù nián, zhuó hù bù shàng shū. lì shān jiǔ diǎn nèi tíng, tóng liè jí qí chǒng juàn. huì quán huò qǐ, lián jūn zhì tiān jīn, tíng chén jí yì yù qián. zài yī shèng tuī quán mín kě yòng, lì shān shì zài cè, tài hòu wèi: rǔ yán rú hé? lì shān yuē: quán mín suī wú tā, rán qí shù duō bù yàn. zài yī nù yuē: yòng qí xīn ěr, xī wèn shù? lì shān bì yǔ wài rén tōng, qǐng yǐ lì shān tuì wài bīng! lì shān yuē: shǒu yán zhàn zhě zài yī yě! chén zhǔ hé, yòu bù ān wài shì, bù zú rèn. zài yī yì chóu zhī, yīn qí zhái lín jiào táng, nǎi zhōng yǐ fēi yǔ, wèi cáng nì wài rén, jìng lùn sǐ. xuān tǒng yuán nián, zhuī shì zhōng zhēn.
立山，字豫甫，土默特氏，蒙古正黃旗人。光緒五年，以員外郎出監蘇州織造，歷四任乃得代。論修南苑工，賜二品服。累遷奉宸苑卿、總管內務府大臣、正白旗漢軍副都統、戶部侍郎。二十年，加太子少保。盜竊寧壽宮物，坐失察，鐫職留任。二十六年，擢戶部尚書。立山久典內廷，同列嫉其寵眷。會拳禍起，聯軍至天津，廷臣集議御前。載漪盛推拳民可用，立山適在側，太后謂：「汝言如何？」立山曰：「拳民雖無他，然其術多不驗。」載漪怒曰：「用其心耳，奚問術？立山必與外人通，請以立山退外兵！」立山曰：「首言戰者載漪也！臣主和，又不諳外事，不足任。」載漪益仇之，因其宅鄰教堂，乃中以蜚語，謂藏匿外人，竟論死。宣統元年，追諡忠貞。

lián yuán, zì xiān héng, cuī jiā shì, mǎn zhōu xiāng hóng qí rén. tóng zhì qī nián jìn shì, xuǎn shù jí shì, shòu jiǎn tǎo, lèi qiān shì jiǎng. dà kǎo, zuǒ qiān zhōng yǔn, zài zhì shì jiǎng. yǐ jīng chá, chū zhī ān huī tài píng fǔ, diào ān qìng. liǎng jiàn zhuō yì, shǔ chú hé dào, qiān guǎng dōng huì cháo jiā dào. shàn tóu zhě, tōng shāng yào qú yě, jiān rén yǐ yīng lǐng shì wèi mín bào, lián yuán cái yǐ fǎ, liáng shàn huò ān. èr shí sì nián, zhuó ān huī àn chá shǐ, rù jìn, gǎi sān pǐn jīng táng, zài zǒng lǐ yá mén xíng zǒu. yòu míng nián, bǔ nèi gé xué shì. quán mín chóu xī jiào, zài yī gāng yì zhù zhī, shì yì héng, rì yè wéi gōng shǐ guǎn, bù néng xià. dà chén fù qīng wàng zhě xú tóng chóng qǐ, jiē wèi: mín qì kě yòng. lián yuán yǔ chóng qǐ zhēng lùn dì qián, wèi: mín qì kě yòng, fěi qì bù kě yòng. lián jūn jì xiàn dà gū, zài yī děng yóu yī yì zhǔ zhàn. lián yuán wèi: jiǎ wǔ zhī yì, yī rì běn qiě bù néng shèng, kuàng bā qiáng guó hū? tǎng zhàn ér bài, rú zōng miào hé? zài yī chì qí yán bù xiáng, qī yuè shí qī rì, zhǎn xī shì. zhāo xuě hòu, yǔ shì wén zhí. shùn tiān fǔ zòu qǐng lì shān lián yuán hé cí xuān wǔ mén wài, ér lián yuán zǔ jū bǎo chí, gèng yú qí dì jiàn zhuān cí yān.
聯元，字仙蘅，崔佳氏，滿洲鑲紅旗人。同治七年進士，選庶吉士，授檢討，累遷侍講。大考，左遷中允，再陟侍講。以京察，出知安徽太平府，調安慶。兩薦卓異，署滁和道，遷廣東惠潮嘉道。汕頭者，通商要衢也，奸人倚英領事為民暴，聯元裁以法，良善獲安。二十四年，擢安徽按察使，入覲，改三品京堂，在總理衙門行走。又明年，補內閣學士。拳民仇西教，載漪、剛毅助之，勢益橫，日夜圍攻使館，不能下。大臣負清望者徐桐、崇綺，皆謂：「民氣可用。」聯元與崇綺爭論帝前，謂：「民氣可用，匪氣不可用。」聯軍既陷大沽，載漪等猶壹意主戰。聯元謂：「甲午之役，一日本且不能勝，況八強國乎？儻戰而敗，如宗廟何？」載漪斥其言不祥，七月十七日，斬西市。昭雪後，予諡文直。順天府奏請立山、聯元合祠宣武門外，而聯元祖居寶坻，更於其地建專祠焉。

lùn yuē: qīng dài yōu lǐ tíng chén, hǎn yǒu zhū fá. quán huò jì qǐ, zhōng jiàn dà chén pián shǒu jiù lù, qǐ dú fēi dì yì zāi? guān yòng yí zhū rén suǒ lùn shì shì lì hài, zhāo zhāo rú cǐ, nǎi zhōng bù néng huí dāng zhóu zhī tīng, hé qí mèi yān? shì chuán dà jié, bìng hào wǔ zhōng, bù shù rì ér suì zhāo xuě, yǔn zāi!
論曰：清代優禮廷臣，罕有誅罰。拳禍既起，忠諫大臣駢首就戮，豈獨非帝意哉？觀用儀諸人所論事勢利害，昭昭如此，乃終不能回當軸之聽，何其昧焉？世傳大節，並號「五忠」，不數日而遂昭雪，允哉！