strong lǐ sì jí lǐ sì strong
礼四吉礼四
táng zǐ jì tiān kūn níng gōng sì shén lìng jié shè gōng qiú fú sì shén fèng xiān diàn shòu huáng diàn
堂子祭天坤宁宫祀神令节设供求福祀神奉先殿寿皇殿
ān yòu gōng suí chéng diàn fù mǎn zhōu tiào shén yí
安佑宫绥成殿附满洲跳神仪
táng zǐ jì tiān qīng chū qǐ zì liáo shěn, yǒu shè gān jì tiān lǐ. yòu yú jìng shì zǒng sì shè jì zhū shén qí, míng yuē táng zǐ. jiàn zhù chéng dōng nèi zhì mén wài, jí gǔ míng táng huì sì qún shén zhī yì. shì zǔ jì dìng dǐng yān jīng, yán guó sú, dù dì cháng ān zuǒ mén wài, réng jiàn táng zǐ. zhèng zhōng wèi xiǎng diàn, wǔ yíng, nán xiāng, huì sì qún shén, shàng fù huáng liú lí. qián wèi bài tiān huán diàn, běi xiāng. zhōng shè shén gān shí zuò, shāo hòu, liǎng yì fēn shè gè liù háng, xíng gè liù zhòng, huáng zǐ liè dì yī zhòng, cì qīn wáng jùn wáng bèi lè bèi zǐ gōng, gè àn xíng xù, jūn běi xiāng. dōng nán wèi shàng shén diàn, sān yíng, nán xiāng. jì lǐ bù yī, ér yǐ yuán dàn bài tiān chū zhēng kǎi xuán wéi zhòng, jiē dì suǒ gōng jì. qí yú yuè jì gān jì yù fó jì mǎ jì, zé lǜ qiǎn suǒ sī. chóng dé jiàn yuán, dìng zhì, suì yuán dàn, dì lǜ qīn wáng fān wáng qì fù dū tǒng xíng lǐ. xún xiàn bèi lè zhǐ, yǐ fù xiàn jùn wáng zhǐ, bìng qiǎn hù wèi wǎng guà zhǐ bó.
堂子祭天清初起自辽沈,有设杆祭天礼。又於静室总祀社稷诸神祇,名曰堂子。建筑城东内治门外,即古明堂会祀群神之义。世祖既定鼎燕京,沿国俗,度地长安左门外,仍建堂子。正中为飨殿,五楹,南乡,汇祀群神,上覆黄琉璃。前为拜天圜殿,北乡。中设神杆石座,稍后,两翼分设各六行,行各六重,皇子列第一重,次亲王、郡王、贝勒、贝子、公,各按行序,均北乡。东南为上神殿,三楹,南乡。祭礼不一,而以元旦拜天、出征凯旋为重,皆帝所躬祭。其馀月祭、杆祭、浴佛祭、马祭,则率遣所司。崇德建元,定制,岁元旦,帝率亲王、藩王迄副都统行礼。寻限贝勒止,已复限郡王止,并遣护卫往挂纸帛。
fán qīn jì, qián qī shí èr yuè èr shí liù rì, nèi fǔ guān fù kūn níng gōng qǐng cháo jì xī jì shén wèi, ān fèng shén yú, nèi jiān yú xíng. qián yǐn yù zhàng bā dèng sì, sī zǔ guān liù rén, zhǎng yí sī yī rén, shì wèi shí rén, dǎo zhì xiǎng diàn gòng fèng. zhāo xī xiàn xiāng rú yí. gù shì, shén wèi suǒ xuán zhǐ bó, yuè zhōng jī zhù shèng yǐ náng, chú xī sòng táng zǐ, yǔ jìng zhǐ shén gān děng tóng fén. shí nèi fǔ dà chén lǜ zhǎng shǐ hù wèi guà xīn zhǐ bó gè èr shí yǒu qī. mèi shuǎng, dì shèng yú chū gōng, péi sì wáng gōng děng suí háng. zhì táng zǐ nèi mén jiàng, rù zhōng mén, yì huán diàn jiù bài wèi, nán xiāng, lǜ qún chén xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. bì, huí luán. yì rì, fèng shén wèi hái gōng. kāng xī shí yī nián, zhào yuán dàn bài táng zǐ lǐ yí míng bèi, yòng míng zàn guān. míng nián, bà hàn guān yǔ jì. èr shí jiǔ nián, yù lìng huáng zǐ suí háng lǐ, nèi fǔ dà chén huán diàn jìn chǔ bó bì, cì jìn huáng tài zǐ chǔ bó.
凡亲祭,前期十二月二十六日,内府官赴坤宁宫请朝祭、夕祭神位,安奉神舆,内监舁行。前引御仗八、镫四,司俎官六人,掌仪司一人,侍卫十人,导至飨殿供奉。朝夕献香如仪。故事,神位所悬纸帛,月终积贮盛以囊,除夕送堂子,与净纸、神杆等同焚。时内府大臣率长史、护卫挂新纸帛各二十有七。昧爽,帝乘舆出宫,陪祀王公等随行。至堂子内门降,入中门,诣圜殿就拜位,南乡,率群臣行三跪九叩礼。毕,回銮。翼日,奉神位还宫。康熙十一年,诏元旦拜堂子礼宜明备,用鸣赞官。明年,罢汉官与祭。二十九年,谕令皇子随行礼,内府大臣圜殿进楮帛毕,次进皇太子楮帛。
yuè jì, suì zhēng yuè chū xún zōu jí, yú yuè shuò rì. sī zǔ èr rén, jiù shān zhù shàng guà zhǐ bó shù děng. yuán dàn, àn chén shí shí pán yī lǐ jiǔ zhǎn yī. sī xiāng shàng xiāng, nèi jiān zhí sān xián pí pá, zuò yǒng dào xī, shǒu táng zǐ rén chí pāi bǎn zuò qí dōng. sī zhù jìn guì, sī xiāng shòu zhǎn, sī zhù shòu zhī, xiàn jiǔ. zòu shén xián, míng pāi bǎn, fǔ zhǎng yīng jié. fán liù xiàn, jiē zàn gē" è luō luó", shǒu táng zǐ rén yì gē. xiàn bì, yī kòu, xìng, hé zhǎng zhì jìng. xián bǎn zhǐ, sī zhù zhí shén dāo jìn, zòu xián pāi bǎn rú chū. sī zhù yī kòu, xìng, sī zǔ zàn gē" è luō luó", zhòng hé gē. sī zhù jǔ shén dāo sòng shén gē yuē:" shàng tiān zhī zǐ, niǔ huān tái jí, wǔ dǔ běn bèi zǐ, mǒu nián shēng xiǎo zi, mǒu nián shēng xiǎo zi, jīn jìng zhù zhě, fēng yú shǒu ér zǐ yú jiān, wèi yú hòu ér hù yú qián. bì yǐ jiā xiáng xī, chǐ qí ér ér fā qí huáng xī, xié lǎo ér chéng shuāng xī, nián qí zēng ér suì qí zhǎng xī, gēn qí gù ér shén qí kāng xī. shén xī kuàng wǒ, shén xī yòu wǒ, yǒng wǒ nián ér shòu wǒ xī." fán sān dǎo, rú qián yí, sòng zàn zhě jiǔ. sī zhù guì, yī kòu, xìng, sòng zàn sān. xián bǎn zhǐ, fù guì, yī kòu, xìng, hé zhǎng tuì.
月祭,岁正月初旬诹吉,馀月朔日。司俎二人,就杉柱上挂纸帛数等。元旦,案陈时食盘一、醴酒盏一。司香上香,内监执三弦、琵琶,坐甬道西,守堂子人持拍板坐其东。司祝进跪,司香授盏,司祝受之,献酒。奏神弦,鸣拍板,拊掌应节。凡六献,皆赞歌“鄂啰罗”,守堂子人亦歌。献毕,一叩,兴,合掌致敬。弦、板止,司祝执神刀进,奏弦、拍板如初。司祝一叩,兴,司俎赞歌“鄂啰罗”,众和歌。司祝举神刀诵神歌曰:“上天之子,纽欢台吉,武笃本贝子,某年生小子,某年生小子,今敬祝者,丰於首而仔於肩,卫於后而护於前。畀以嘉祥兮,齿其儿而发其黄兮,偕老而成双兮,年其增而岁其长兮,根其固而神其康兮。神兮贶我,神兮佑我,永我年而寿我兮。”凡三祷,如前仪,诵赞者九。司祝跪,一叩,兴,诵赞三。弦、板止,复跪,一叩,兴,合掌退。
lì gān dà jì, suì chūn qiū èr jì yuè shuò, huò èr sì bā shí yuè shàng xún zōu jí xíng, gān mù yǐ sōng, zhǎng sān zhàng, wéi jìng wǔ cùn. xiān yī yuè, suǒ sī wǎng yán qìng zhōu shǔ cǎi zhuó, shù shāo liú zhī yè jiǔ céng, jià wèi gān, jī zhì táng zǐ. qián qī yī rì, shù zhī shí zuò. chóng dé chū, dìng qīn wáng jùn wáng bèi lè jì sān gān, bèi zǐ zhèn guó fǔ guó gōng èr, zhèn guó fǔ guó jiāng jūn yī. yuè shuò dà nèi zhì jì, chū èr rì hòu yī cì jì, fán jì sān gān zhě, dìng qī nèi jì qí yī, guò xún jì qí èr. sì rì yǒu shù jiā tóng zhě, réng àn wèi wèi děng chà, wéi lì duō jì yǔ zhēng xiān yuè jì bìng chǔ fá. hòu gǎi dìng dà nèi zhì rù bā fēn gōng jù jì yī gān, jiāng jūn bù jì.
立杆大祭,岁春、秋二季月朔,或二、四、八、十月上旬诹吉行,杆木以松,长三丈,围径五寸。先一月,所司往延庆州属采斫,树梢留枝叶九层,架为杆,赍至堂子。前期一日,树之石座。崇德初,定亲王、郡王、贝勒祭三杆,贝子、镇国、辅国公二,镇国、辅国将军一。月朔大内致祭,初二日后依次祭,凡祭三杆者,定期内祭其一,过旬祭其二。祀日有数家同者,仍按位为等差,违例多祭与争先越祭并处罚。后改定大内至入八分公俱祭一杆,将军不祭。
jiè rì, sī xiāng yù xuán shén màn, kàng shàng zhì qī àn, chén dié sān. qián zhì fēn àn, huáng cí wǎn èr. huán diàn zhì èr fēn àn, gāo zhě chén lú, bēi zhě chén wǎn, qián shè cǎi zhān. sī zǔ èr rén fù kūn níng gōng qǐng fú tíng jí pú sà guān dì xiàng, yú zhì táng zǐ. ān fú tíng yú zuò, xiàng xuán màn yǐ sān shéng, xì liǎng diàn shén gān jiān. xuán huáng fān, guà zhǐ bó, huán diàn guà bó yì rú zhī. xiǎng diàn běi kàng àn shàng chén dǎ gāo cuō tiáo bō bō pán jiǔ, jiǔ zhǎn sān, huán diàn gāo àn zé pán sān zhǎn yī. měi xiàn, sī zhù yì wǎn jiǔ zhù zhǎn, liǎng diàn jì xiàn gē dǎo rú qián yí. zhù cí yuē:" shàng tiān zhī zǐ, fú jí pú sà, dà jūn xiān shī sān jūn zhī shī guān shèng dì jūn, mǒu nián shēng xiǎo zi, mǒu nián shēng xiǎo zi, jīn jìng zhù zhě, guàn jiǔ yǐ yíng, jù bā yǐ chéng, jiǔ qī jiè mǎn, lì gān lǐ xíng. yuán xì suǒ shéng, yuán bèi zī shèng, yǐ jì yú shén líng." yú cí tóng yuè jì. zú shì, sī xiāng juǎn màn chè xiàng fèng rù gōng.
届日,司香豫悬神幔,炕上置漆案,陈碟三。前置棻案,黄磁碗二。圜殿置二棻案,高者陈炉,卑者陈碗,前设采毡。司俎二人赴坤宁宫请佛亭及菩萨、关帝像,舁至堂子。安佛亭於座,像悬幔以三绳,系两殿神杆间。悬黄幡,挂纸帛,圜殿挂帛亦如之。飨殿北炕案上陈打糕、搓条饽饽盘九,酒盏三,圜殿高案则盘三盏一。每献,司祝挹碗酒注盏,两殿祭献歌祷如前仪。祝辞曰:“上天之子,佛及菩萨,大君先师、三军之师、关圣帝君,某年生小子,某年生小子,今敬祝者,贯九以盈,具八以呈,九期届满,立杆礼行。爰系索绳,爰备粢盛,以祭於神灵。”馀辞同月祭。卒事,司香卷幔、彻像奉入宫。
ruò dì qīn jì, diàn nèi fū cǎi xí, fù hóng zhān, yǒng dào bù zōng jiàn. jiè shí shèng yú chū gōng, mǎn dà chén suí hù zhì táng zǐ jiē, wáng gōng jì qí, xìng, cóng zhī. dì jiàng yú rù zhōng mén, yì xiǎng diàn qián dōng xiāng zuò, sī zhù xiàn jiǔ, jǔ shén dāo, dǎo zhù, zòu xián pāi bǎn, fǔ zhǎng, gē" è luō luó." dì rù, yī guì sān kòu. huán diàn tóng. bì, shēng zuò, cì wáng gōng děng kàng qián zuò. shàng shàn zhèng sī zǔ guān jìn zuò gāo, shàng chá zhèng xiàn fú jiǔ, dì shòu zuò, fēn cì gè wáng gōng. lǐ chéng, hái gōng. yù tán miào zhāi qī huò qīng míng jié, zài juān jí yǐ sì.
若帝亲祭,殿内敷采席,覆红毡,甬道布椶荐。届时乘舆出宫,满大臣随扈至堂子街,王公跽俟,兴,从之。帝降舆入中门,诣飨殿前东乡坐,司祝献酒,举神刀,祷祝,奏弦、拍板,拊掌,歌“鄂啰罗。”帝入,一跪三叩。圜殿同。毕,升座,赐王公等炕前坐。尚膳正、司俎官进胙糕,尚茶正献福酒,帝受胙,分赐各王公。礼成,还宫。遇坛、庙斋期或清明节,再涓吉以祀。
yuè shuò sì dōng nán yú shàng xī shén tíng, jí táng zǐ shàng shén diàn yě. shén yuē tián miáo, shén àn shàng pán yī zhǎn yī, fēn chén shí shí lǐ jiǔ, sī xiāng shàng xiāng, sī zǔ guà jìng zhǐ shān zhù shàng, zhū wáng hù wèi yī cì guà zhī. nèi guǎn lǐng yī rén rù, chú guān fú, jiě dài, guì kòu, zhù cí yuē:" shàng tiān zhī zǐ, shàng xī zhī shén, yuè sì gèng yǐ, jiàn shǐ wéi xīn, mǒu nián shēng xiǎo zi, jìng bèi zī shèng xī, jié chǔ bìng chén. huì wǒ mǒu nián shēng xiǎo zi, kuàng yǐ jiā xiáng xī, bì yǐ kāng níng." bì, tuì. huò wèi sì míng fù zǒng bīng dèng zi lóng yě, yǐ yǔ tài zǔ yǒu jiù yì, gù fù sì zhī.
月朔祀东南隅尚锡神亭,即堂子上神殿也。神曰田苗,神案上盘一、盏一,分陈时食醴酒,司香上香,司俎挂净纸杉柱上,诸王护卫依次挂之。内管领一人入,除冠服,解带,跪叩,祝辞曰:“上天之子,尚锡之神,月巳更矣,建始维新,某年生小子,敬备粢盛兮,洁楮并陈。惠我某年生小子,贶以嘉祥兮,畀以康宁。”毕,退。或谓祀明副总兵邓子龙也,以与太祖有旧谊,故附祀之。
sì yuè bā rì fú dàn, jì sì qián qī, xiǎng diàn xuán shén màn, xuǎn jué luó qī zhèng fù zàn sì èr rén wéi sī zhù. jì rì, bù qí bào, bù zǎi shēng, bù lǐ xíng míng. jiè shí fù kūn níng gōng qǐng fú tíng jí pú sà guān shèng xiàng, sī zǔ nèi jiān zhì duàn yè bō bō niàng jiǔ hóng mì yú hé yǐ cóng, zhì zé chén xiāng dèng, xiàn gāo jiǔ, qǔ hóng mì jì zhū wáng gōng mì gè shǎo xǔ, zhù huáng cí yù chí. sī zhù qǐng fú, yù bì, yǐ xīn mián chéng zuò, hái fèng fú tíng, chén duàn yè bō bō jiǔ pán, jiǔ zhǎn xiāng dié gè sān, bìng zhū wáng suǒ gōng bō bō jiǔ. huán diàn yì rú zhī. sī xiāng shàng xiāng, sī zhù xiàn jiǔ jiǔ xún, yú lüè rú yuè jì gān jì. chóng dé yuán nián, dìng bā qí wáng bèi lè gè yī rén, yī cì gōng xiàn. jué hòu wéi qīn wáng jùn wáng xíng zhī.
四月八日佛诞,祭祀前期,飨殿悬神幔,选觉罗妻正、副赞祀二人为司祝。祭日,不祈报,不宰牲,不理刑名。届时赴坤宁宫请佛亭及菩萨、关圣像,司俎内监置椴叶饽饽、酿酒、红蜜於盒以从,至则陈香镫,献糕酒,取红蜜暨诸王供蜜各少许,注黄磁浴池。司祝请佛,浴毕,以新棉承座,还奉佛亭,陈椴叶饽饽九盘,酒盏、香碟各三,并诸王所供饽饽、酒。圜殿亦如之。司香上香,司祝献酒九巡,馀略如月祭、杆祭。崇德元年,定八旗王、贝勒各一人,依次供献。厥后唯亲王、郡王行之。
mǎ jì, suì chūn qiū jì yuè, wèi suǒ chéng mǎ sì huán diàn. zhèng rì, sī zǔ guà zhǐ bó rú cháng shù, chén dǎ gāo yī pán lǐ jiǔ yī zhǎn, fù mǎ zōng wěi lǜ èr shí duì. sī xiāng shàng xiāng, mù qiān shí mǎ, sè jiē bái, lì yǒng dào xià. sī zhù liù xiàn jiǔ, zòu yuè rú yí. suǒ dǎo zhī shén tóng yuè jì, wéi zhù cí zé yì wèi suǒ chéng mǎ." jìng zhù zhě, fǔ jí yǐ qǐ xī, yǐn liè yǐ xìng xī, sī fēng yǐ fèn xī, xū wù yǐ xíng xī, shí cǎo yǐ zhuàng xī, niè ài yǐ téng xī. gōu xué qí fú yú xī, dào zéi qí wú rǎo xī. shén qí kuàng wǒ, shén qí yòu wǒ." dǎo qì, qǔ tiáo jiù xiāng lú xūn dǎo, sī zǔ yǐ shòu mù zhǎng, xì zhī mǎ yǐ. shì rì, mǎ shén shì bìng fèng cháo jì xī jì shén wèi, qiǎn nèi fǔ dà chén xíng lǐ. cháo jì yù xuán màn, yú gòng fó xiǎo tíng fèng kàng shàng, àn chén xiāng jiǔ shí pǐn. sī zǔ jìn èr shǐ, shú ér jiàn zhī. sī xiāng shàng xiāng, jǔ zhǎn shòu sī zhù, sī zhù jìn guì sān xiàn, gē zòu rú qián. qì, shòu zhǎn sī xiāng, yī kòu, xìng, hé zhǎng zhì jìng. fù guì, zhù, yī kòu, xìng. qǔ fù mǎ zōng wěi hóng tiáo qī shí duì, jiù xiāng dié xūn dǎo, shòu sī zǔ guān, zhuǎn shòu shàng sì yuàn shì wèi, fēn gěi gè chǎng yuàn. qīng shì wèi jiù zhǎng rù, suí shí ròu.
马祭,岁春、秋季月,为所乘马祀圜殿。正日,司俎挂纸帛如常数,陈打糕一盘、醴酒一盏,缚马鬃、尾绿二十对。司香上香,牧牵十马,色皆白,立甬道下。司祝六献酒,奏乐如仪。所祷之神同月祭,唯祝辞则易为所乘马。“敬祝者,抚脊以起兮,引鬛以兴兮,嘶风以奋兮,嘘雾以行兮,食草以壮兮,齧艾以腾兮。沟穴其弗逾兮,盗贼其无扰兮。神其贶我,神其佑我。”祷讫,取条就香炉薰祷,司俎以授牧长,系之马尾。是日,马神室并奉朝祭、夕祭神位,遣内府大臣行礼。朝祭豫悬幔,舁供佛小亭奉炕上,案陈香、酒、食品。司俎进二豕,熟而荐之。司香上香,举盏授司祝,司祝进跪三献,歌奏如前。讫,授盏司香,一叩,兴,合掌致敬。复跪,祝,一叩,兴。取缚马鬃、尾红条七十对,就香碟薰祷,授司俎官,转授上驷院侍卫,分给各厂、院。卿、侍卫、厩长入,随食肉。
qí xī jì yí lüè rú cháo jì, hòu ròu shú fēn chén àn shàng, jìn guì kòu zhù tóng. sī zhù zuò wù zhì xī jì dìng chù, shè xiǎo àn xiǎo yāo líng, bié zhì shén líng. àn dōng zhǎn bèi dèng bù mù, zhèn líng gān, yáo yāo líng, sòng shén gē, qián hòu suǒ dǎo suǒ zhù zhī shén xiáng xià.
其夕祭仪略如朝祭,候肉熟分陈案上,进跪叩祝同。司祝坐杌置夕祭定处,设小案、小腰铃,别置神铃。案东展背镫布幕,振铃杆,摇腰铃,诵神歌,前后所祷所祝之神详下。
bèi dèng jì, qí cí dǎo tóng cháo jì, qí qǐng zhě sì, dǎo hòu guì zhù cí gōng ròu zhù cí yì rú zhī. bì, qǔ fù mǎ zōng wěi qīng tiáo sān shí duì, réng jiù xiāng dié xūn dǎo shòu rú chū. yì rì, wèi mù qún zī xī, fù xíng zhāo xī jì rú chū lǐ. wéi zhù cí yì" jīn wèi mù qún fán xī" liù zì," gōu xué" èr jù yì wèi" rú méng yá zhī fā yù xī, rú gēn běn zhī zī róng xī", yú cí bìng tóng. yòu sī xiāng qǔ fù mǎ zōng wěi tiáo èr bǎi bā shí duì, jiē qīng sè. chóng dé chū zhì, wèi mǎ qún zhì jì, wéi qīn wáng zhì fǔ guó gōng de xíng. qián lóng sān shí liù nián, dìng chūn qiū shàn mǎ zhì jì, sà mǎn kòu tóu. sà mǎn zhě, zàn sì yě. qì, qǔ suǒ sòng qīng sè shí mǎ xì lǜ tiáo rú shù. yòu dìng cháo jì yù mǎ shuān hóng tiáo, dà líng hé luó mǎ shuān qīng tiáo, wèi héng zhì.
背镫祭,其辞祷同朝祭,祈请者四,祷后跪祝辞、供肉祝辞亦如之。毕,取缚马鬃、尾青条三十对,仍就香碟薰祷授如初。翼日,为牧群滋息,复行朝、夕祭如初礼。唯祝辞易“今为牧群繁息”六字,“沟穴”二句易为“如萌芽之发育兮,如根本之滋荣兮”,馀辞并同。又司香取缚马鬃、尾条二百八十对,皆青色。崇德初制,为马群致祭,唯亲王至辅国公得行。乾隆三十六年,定春、秋骟马致祭,萨满叩头。萨满者,赞祀也。讫,取所送青色十马系绿条如数。又定朝祭御马拴红条,大凌河骡马拴青条,为恒制。
fán chū shī kǎi xuán, jiē yǒu shì táng zǐ. chóng dé yuán nián, tài zōng zhēng míng jí cháo xiǎn, míng nián bān shī, bìng gào jì. shì zǔ dìng zhōng yuán, jiàn táng zǐ. sì shì shèng zǔ píng wú sān guì chá hā ěr, qì lì cháo jìng luàn, jiē yǐ lǐ zhī gào.
凡出师凯旋,皆有事堂子。崇德元年,太宗征明及朝鲜,明年班师,并告祭。世祖定中原,建堂子。嗣是圣祖平吴三桂、察哈尔,迄历朝靖乱,皆以礼祗告。
fán qīn zhēng gào jì mìng xià, juān jí, jiè qī bīng bù jiàn dà dào, jù sì dào piān. dì yù róng fú, chū gōng chéng qí, qián hòu yì wèi, wǔ mén míng zhōng gǔ, fǎ jià lǔ bù wèi dǎo, ráo gē dà lè, bèi ér bù zuò. zhì yù hé qiáo, jūn shì míng jiǎo luó, dì rù táng zǐ jiē mén jiàng qí, jiǎo luó zhǐ. rù zhōng mén, yì huán diàn jiù bài wèi, nán xiāng lì, lǜ qún chén xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. jiǎo luó qí míng. chū nèi mén, zhì lǐ dào shén. lǐ chéng, lè zuò, chē jià qǐ xíng. kǎi xuán rì, lǜ dà jiàng jūn jí cóng zhēng jiàng shì yì táng zǐ gào chéng. ruò mìng zhòng chén jīng lüè jūn wù yǐ tǎo bù tíng, lǐ yì rú zhī.
凡亲征告祭命下,涓吉,届期兵部建大纛,具祀纛篇。帝御戎服,出宫乘骑,前后翊卫,午门鸣钟鼓,法驾卤簿为导,饶歌大乐,备而不作。至玉河桥,军士鸣角螺,帝入堂子街门降骑,角螺止。入中门,诣圜殿就拜位,南乡立,率群臣行三跪九叩礼。角螺齐鸣。出内门,致礼纛神。礼成,乐作,车驾启行。凯旋日,率大将军及从征将士诣堂子告成。若命重臣经略军务以讨不庭,礼亦如之。
qián lóng shí sì nián, zhào yán:" táng zǐ zhì jì, suǒ jì jí tiān shén yě. liè zǔ yù yǔ, jī gǔ jiāo yīn, fán chái jù diǎn, jǔ bì yǐ shí. táng zǐ zé jiù sú xiāng chéng, fán yù dà shì, jí chūn qiū jì yuè shàng xún, bì jì tiān qí bào, suì shǒu yóu xiān zhǎn lǐ. dìng dǐng yǐ lái, kè zūn jiù zhì. kǎo jīng xùn jì tiān, yǒu jiāo yǒu lèi, yǒu qí gǔ qí nián, lǐ běn bù yī. bīng róng guó zhī dà shì, mìng jiāng xiān lǐ táng zǐ, zhèng lèi jì yí yì, lǐ dào jí shì mǎ yě. huò zài háng yíng bié yǒu zhēng tǎo, bù jí jì gào táng zǐ, zé xíng wàng jì, qí chéng jìng rú cǐ. fū chū shī gào qiǎn, kǎi xuán jí dāng gào zhì. nǎi tiān dì zōng shè jiē yǐ zhù cè zhì qián, qiě shòu chéng tài xué, ér táng zǐ zé fú jí, lǐ guān shū lüè, rú shén kuàng hé? qí xiáng yì yǐ wén." xún zòu kǎi xuán gào jì zhī lǐ. bào kě.
乾隆十四年,诏言:“堂子致祭,所祭即天神也。列祖御宇,稽古郊禋,燔柴钜典,举必以时。堂子则旧俗相承,凡遇大事,及春、秋季月上旬,必祭天祈报,岁首尤先展礼。定鼎以来,恪遵旧制。考经训祭天,有郊、有类,有祈穀、祈年,礼本不一。兵戎国之大事,命将先礼堂子,正类祭遗意,礼纛即礻马也。或在行营别有征讨,不及祭告堂子,则行望祭,其诚敬如此。夫出师告遣,凯旋即当告至。乃天地、宗社皆已祝册致虔,且受成太学,而堂子则弗及,礼官疏略,如神贶何?其详议以闻。”寻奏凯旋、告祭之礼。报可。
kūn níng gōng sì shén fǎng zì shèng jīng. jì jiàn táng zǐ sì tiān, fù shè shén wèi qīng níng gōng zhèng qǐn. shì zǔ dìng yān jīng, lǜ xún jiù zhì, dìng kūn níng gōng sì shén lǐ. gōng guǎng jiǔ yíng, dōng nuǎn gé xuán gāo zōng yù zhì míng, lüè yán:" shǒu zài shèng jīng, qīng níng zhèng qǐn, jiàn jí xī hóng, zhēn fú yì shěn. sī mèi sì huī, sōng mào zhú bāo, shén wǎng shí dòng, zhí shǐ zhuó páo." qí juàn juàn sì shén rú cǐ.
坤宁宫祀神昉自盛京。既建堂子祀天,复设神位清宁宫正寝。世祖定燕京,率循旧制,定坤宁宫祀神礼。宫广九楹,东暖阁悬高宗御制铭,略言:“首在盛京,清宁正寝,建极熙鸿,贞符义审。思媚嗣徽,松茂竹苞,神罔时恫,执豕酌匏。”其眷眷祀神如此。
gōng xī gōng cháo jì shén wèi, běi xī jì shén wèi, tíng shù gān yǐ sì tiān. cháo jì shén wèi fú wèi guān shèng, xī jì shén wèi mù lī hǎn zhū shén, zhù cí suǒ chēng nà dān dài huī wèi qī xīng zhī sì, kā tún nuò yán wèi méng gǔ shén, bìng yǐ xiān shì yǒu gōng ér sì zhě. yú rú nián xī ān chūn ā yǎ lǎ zhū hào," nà ěr huī ān zhé è luō luó" zhū zì, suī xùn yì wèi xiáng, ér liú chuán yǒu zì.
宫西供朝祭神位,北夕祭神位,廷树杆以祀天。朝祭神为佛、为关圣,夕祭神为穆哩罕诸神,祝辞所称纳丹岱珲为七星之祀,喀屯诺延为蒙古神,并以先世有功而祀者。馀如年锡、安春阿雅喇诸号,“纳尔珲、安哲、鄂啰罗”诸字,虽训义未详,而流传有自。
zōng qí suǒ sì, yuē yuán dàn xíng lǐ, yuē rì jì, yuē yuè jì jí yì rì jì, yuē bào jì, yuē dà jì, yuē bèi dèng jì jí yì rì jì, yuē sì jì xiàn shén. qí yí jié dà shuài lèi táng zǐ. zī lüè jǔ qí xiǎo yì zhě.
综其所祀,曰元旦行礼,曰日祭,曰月祭及翼日祭,曰报祭,曰大祭,曰背镫祭及翼日祭,曰四季献神。其仪节大率类堂子。兹略举其小异者。
yuán dàn zi kè, sī xiāng shàng xiāng, dì hòu xíng lǐ. rì jì, shùn zhì chū, dìng dà nèi rì jì, cháo yǐ chǒu yín, xī yǐ wèi shēn.
元旦子刻,司香上香,帝、后行礼。日祭,顺治初,定大内日祭,朝以丑、寅,夕以未、申。
cháo jì, sī xiāng yù xuán huáng màn, fèng pú sà guān dì xiàng, dōng xiāng. zuǒ yòu kàng shàng zhì dī zhuō èr, chén lú zhǎn gè sān, shí guǒ jiǔ, gāo shí. kàng qián zhì xiàn àn, huáng cí wǎn èr, xū qí yī, yǐ yī shí jiǔ. àn xià liè zūn jiǔ, qián shè cǎi zhān. mèi shuǎng, sī zǔ děng jìn èr shǐ, sī xiāng xiàn xiāng, zhí xián bǎn nèi jiān jì sī zǔ guān shuài shǔ jìn, zòu shén xián, pāi bǎn, fǔ zhǎng yīng jié. sī zhù guì liù xiàn, jiǔ guàn xū wǎn zhōng, yī kòu, xìng, hé zhǎng zhì jìng. yú rú táng zǐ cháo jì yí. sī zhù fù guì, yī kòu, xìng. yòu sòng zàn sān, xián bǎn zhǐ, shì cè. dì qīn yì, rù mén, lì shén wèi qián. sī zhù xiān guì, dì guì. sī zhù zhì cí, dì xíng lǐ, xìng, sī zhù kòu, xìng, hé zhǎng zhì jìng. hòu suí háng lǐ. jiāng shì zhě jù tuì, liú sī zǔ sī zhù sī xiāng fù rén shì xíng lǐ. shí dì nán hòu běi, dì bù yǔ jì. sī zhù kòu xìng hòu, chè zhǎn, fèng shén xiàng nà huáng tǒng, wèi xī yíng dà tíng zhōng.
朝祭,司香豫悬黄幔,奉菩萨、关帝像,东乡。左、右炕上置低桌二,陈炉、盏各三,时果九,糕十。炕前置献案,黄磁碗二,虚其一,以一实酒。案下列樽酒,前设采毡。昧爽,司俎等进二豕,司香献香,执弦板内监暨司俎官帅属进,奏神弦,拍板,拊掌应节。司祝跪六献,酒灌虚碗中,一叩,兴,合掌致敬。馀如堂子朝祭仪。司祝复跪,一叩,兴。又诵赞三,弦板止,侍侧。帝亲诣,入门,立神位前。司祝先跪,帝跪。司祝致辞,帝行礼,兴,司祝叩,兴,合掌致敬。后随行礼。将事者俱退,留司俎、司祝、司香妇人侍行礼。时帝南后北,帝不与祭。司祝叩兴后,彻盏,奉神像纳黄筒,位西楹大亭中。
xǐ màn shāo nán, ān guān dì xiàng zhèng zhōng, zhí xián bǎn zhě jìn, guì zuò, sī xiāng liǎn zhān sān zhé zhī, zòu xián pāi bǎn rú chū. sī zhù jì zhān shàng, zhì cí, xiàn xiāng jiǔ, sī zhù zhuó jiǔ, zhí shǐ ěr guàn zhī, yī kòu, xián bǎn zhǐ. sī zhù jǔ shǐ yú zǔ fù zòu pāi, guàn rú chū, yī kòu, xìng, tuì. sī zǔ rú fǎ kuī shēng, shú ér jiàn zhī. sī xiāng xiàn xiāng, sī zǔ jìn guì, fán sān xiàn, jù zòu xián pāi bǎn fǔ zhǎng. bì, chè zhuàn, liè zuò zhǎng àn shàng, huò dì lǜ hòu shòu zuò, huò lǜ wáng gōng děng shí ròu, fǒu zé dà chén shì wèi jìn shí zhī.
徙幔稍南,安关帝像正中,执弦板者进,跪坐,司香敛毡三折之,奏弦拍板如初。司祝跽毡上,致辞,献香酒,司祝酌酒,执豕耳灌之,一叩,弦板止。司祝举豕於俎、复奏、拍,灌如初,一叩,兴,退。司俎如法刲牲,熟而荐之。司香献香,司俎进跪,凡三献,俱奏弦、拍板、拊掌。毕,彻馔,列胙长案上,或帝率后受胙,或率王、公等食肉,否则大臣侍卫进食之。
xī jì, sī xiāng yù xuán qīng màn, xī shù gān, xuán dà xiǎo shén líng qī. màn nèi fèng mù lī hǎn shén huà xiàng shén méng gǔ shén, nán xiāng. qián dī zhuō èr, chén lú zhǎn gè wǔ. bié xuán pú sà xiàng xī yíng dà tíng, pù yóu zhǐ, shè àn rú cháo jì. jì shàng xiāng, sī zhù xì qún shù yāo líng jī shǒu gǔ, zuò wù shàng sòng shén gē qí qǐng yuē:" zì tiān ér jiàng, ā huī nián xī zhī shén, yǔ rì fēn jīng, nián xī zhī shén, nián xī wéi líng. ān chūn ā yǎ lǎ mù lī mù lī hā nà dān dài huī nà ěr huī xuān chū ēn dōu lī sēng gù bài mǎn zhāng jīng nà dān wēi hú lī ēn dōu méng è lè kā tún nuò yán, mǒu nián shēng xiǎo zi, jīn wèi suǒ chéng mǎ jìng zhù zhě" yún yún. cí tóng mǎ jì, jī gǔ pāi bǎn hé zhī. chū dǎo yuē nà dān dài huī nà ěr huī xuān chū, èr dǎo yuē ēn dōu lī sēng gù, sān dǎo yuē bài mǎn zhāng jīng nà dān wēi hú lī ēn dōu méng è lè kā tún nuò yán, sān dǎo bìng wèi mǎ zhù yún yún. jiē jī gǔ wèi jié, nèi jiān yì jī pāi bǎn yǐ hé, zhǐ, tuì, shì shǒu gǔ yāo líng, sī xiāng shè cǎi zhān, dì qīn xíng lǐ rú cháo jì yí. hòu suí háng, zé dì dōng hòu xī. kuī shēng jiàn zǔ jì kòu guì zhì cí rú chū. bì. yù zhāi qī guó jì, bù zǎi shēng. bìng shí èr yuè èr shí liù rì qǐng shén sòng táng zǐ hòu, gōng nèi jūn tíng jì.
夕祭,司香豫悬青幔,西树杆,悬大小神铃七。幔内奉穆哩罕神、画像神、蒙古神,南乡。前低桌二,陈炉、盏各五。别悬菩萨像西楹大亭,铺油纸,设案如朝祭。既上香,司祝系裙、束腰铃、击手鼓,坐杌上诵神歌祈请曰:“自天而降,阿珲年锡之神,与日分精,年锡之神,年锡唯灵。安春阿雅喇、穆哩穆哩哈、纳丹岱珲、纳尔珲轩初、恩都哩僧固、拜满章京、纳丹威瑚哩、恩都蒙鄂乐、喀屯诺延,某年生小子,今为所乘马敬祝者”云云。辞同马祭,击鼓拍板和之。初祷曰纳丹岱珲、纳尔珲轩初,二祷曰恩都哩僧固,三祷曰拜满章京、纳丹威瑚哩、恩都蒙鄂乐、喀屯诺延,三祷并为马祝云云。皆击鼓为节,内监亦击拍板以和,止,退,释手鼓腰铃,司香设采毡,帝亲行礼如朝祭仪。后随行,则帝东后西。刲牲、荐俎暨叩跪、致辞如初。毕。遇斋期、国忌,不宰牲。并十二月二十六日请神送堂子后,宫内均停祭。
qián lóng shí èr nián, zhì dìng kūn níng gōng jì shén bèi dèng gōng xiàn, qí yí, xī jì jiàn ròu hòu, sī xiāng liǎn zhān, zhǎn qīng chóu mù, yǎn dèng huǒ, zhòng chū hé hù, liú sī zhù jí zhí bǎn gǔ nèi jiān shì. sī zhù zuò wù shàng zhèn gān líng, chū xiàng shén líng zhì qí qǐng, cí yuē:" zhé, yī liè hū, zhé, nà ěr huī. yǎn hù yǒu yǐ yà shén xī, nà ěr huī. xī zèng zào yǐ yà shén xī, nà ěr huī. lái jiāng yíng xī, yòu zuò yǐ qí, nà ěr huī. mì yǐ qí xī, jǐ yán jù chén, nà ěr huī. nà dān dài huī ǎi rán jiàng xī, nà ěr huī. zhuō ěr huān zhōng yī huì rán lín xī, nà ěr huī. gǎn yú shén líng xī lái gé, lì yú shén líng xī lái xiē, nà ěr huī." èr cì yáo shén líng zhì dǎo, cí yuē:" nà dān dài huī nà ěr huī xuān chū zhuō ěr huān zhōng yī zhū lū zhū kè tè hēng, mǒu nián shēng xiǎo zi, jīn wèi suǒ chéng mǎ zhù zhě" yún yún. yú cí tóng mǎ jì. sān cì xiàng yāo líng zhì qí qǐng, cí yuē:" zhé, yī liè hū, zhé, gǔ yī shuāng kuān. liè jǐ yán yǐ jìng yà, gǔ yī shuāng kuān. jié zī shèng xī yǐ gōng yán, gǔ yī shuāng kuān. lái jiāng yíng xī jǐn jìng, gǔ yī shuāng kuān. mì yǐ qí xī shēn qián, gǔ yī shuāng kuān. chéng yǔ bǎo xī zhì yú wèi, gǔ yī shuāng kuān. yīng líng xiǎng xī jiàng yú tán, gǔ yī shuāng kuān." sì cì yáo yāo líng, fù zhì dǎo, cí yuē:" yuè zhě wéi shén, yà zhě fěi sūn, xī shēng jì chén, bēn zǒu chén lín. réng wèi suǒ chéng mǎ jìng zhù zhě" yún yún. měi cì bìng jī gǔ pāi bǎn yǐ hé. bì, qǐ fēi míng dèng, sī zǔ chè zǔ, sī xiāng juǎn màn, fèng shén xiàng nà zhū kuì.
乾隆十二年,制定坤宁宫祭神背镫供献,其仪,夕祭荐肉后,司香敛毡,展青绸幕,掩镫火,众出阖户,留司祝及执板鼓内监侍。司祝坐杌上振杆铃,初向神铃致祈请,辞曰:“哲,伊埒呼,哲,纳尔珲。掩户牖以迓神兮,纳尔珲。息甑灶以迓神兮,纳尔珲。来将迎兮,侑坐以俟,纳尔珲。秘以俟兮,几筵具陈,纳尔珲。纳丹岱珲蔼然降兮,纳尔珲。卓尔欢钟依惠然临兮,纳尔珲。感於神灵兮来格,莅於神铃兮来歇,纳尔珲。”二次摇神铃致祷,辞曰:“纳丹岱珲、纳尔珲轩初、卓尔欢钟依、珠噜珠克特亨,某年生小子,今为所乘马祝者”云云。馀辞同马祭。三次向腰铃致祈请,辞曰:“哲,伊埒呼,哲,古伊双宽。列几筵以敬迓,古伊双宽。洁粢盛兮以恭延,古伊双宽。来将迎兮尽敬,古伊双宽。秘以俟兮申虔,古伊双宽。乘羽葆兮陟於位,古伊双宽。应铃响兮降於坛,古伊双宽。”四次摇腰铃,复致祷,辞曰:“籥者唯神,迓者斐孙,牺牲既陈,奔走臣邻。仍为所乘马敬祝者”云云。每次并击鼓拍板以和。毕,启扉明镫,司俎彻俎,司香卷幔,奉神像纳朱匮。
yuè jì lüè tóng rì jì, wéi shí pǐn yīn yuè ér shū, guàn shǐ ěr yǐ jiǔ bù yǐ shuǐ. rú wèi huáng zǐ jì sì, zé sī zhù dǎo zhù, huáng zǐ kòu bài.
月祭略同日祭,唯食品因月而殊,灌豕耳以酒不以水。如为皇子祭祀,则司祝祷祝,皇子叩拜。
yì rì jì tiān, ān fú pú sà xiàng xī yíng dà tíng, shén gān dōng běi zhì àn yī, xī xiāng. fèng gān yǐ zhù zuò qián, gān shǒu xiāng dōng yǎng. àn chén yín pán sān, yī shí mǐ jū zhōng. xī běi zhì màn jià, fù hóng jì. dōng běi zhì shēng àn. mèi shuǎng, sī zǔ jìn yī shǐ. sī xiāng shè cǎi zhān yù nèi, dì xíng lǐ, xiāng shén gān nán miàn guì. sī zǔ jìn, jǔ pán zhōng mǐ sǎ zhī. zhù dǎo bì, xìng. bù qīn jì, zé sī zhù fèng yù yī kòu bài. hòu suí háng, dì jū zhōng, hòu bàng xī. kuī shēng shú jiàn, chén jǐng dǎn zuǒ yòu yín pán, lǚ ròu wèi kuài, liè wǎn èr, zuǒ yǐ zhù chuī bài wèi fàn, liè wǎn èr, zuǒ yǐ shi xiāng jiàn yǐ xiàn. dì fù xíng lǐ, sǎ mǐ rú chū. lǐ chéng, sī zǔ fèng jǐng gǔ gān duān, dǎn kuài jí mǐ zhì gān wǎn, gān suì lì. yǐ suǒ xiàn ròu fàn jìn, dì hòu shòu zuò, tuì. rú wèi huáng zǐ jì tiān, zé huáng zǐ kòu bài. bù qīn jì, zé sī zhù fèng huáng zǐ yī fú kòu bài.
翼日祭天,安佛、菩萨像西楹大亭,神杆东北置案一,西乡。奉杆倚柱座前,杆首乡东仰。案陈银盘三,一实米居中。西北置幔架,覆红罽。东北置牲案。昧爽,司俎进一豕。司香设采毡阈内,帝行礼,乡神杆南面跪。司俎进,举盘中米洒之。祝祷毕,兴。不亲祭,则司祝奉御衣叩拜。后随行,帝居中,后傍西。刲牲熟荐,陈颈、胆左右银盘,缕肉为脍,列碗二,佐以箸;炊稗为饭,列碗二,佐以匙;相间以献。帝复行礼,洒米如初。礼成,司俎奉颈骨杆端,胆、脍及米置杆碗,杆遂立。以所献肉饭进,帝后受胙,退。如为皇子祭天,则皇子叩拜。不亲祭,则司祝奉皇子衣服叩拜。
bào jì, suì chūn qiū èr jì, lì gān dà jì. qián qī sì xún, niàng jiǔ xī kàng shàng, jì qián yī rì lù zhī. sī xiāng rǎn bù wèi shén guān, zhì chǔ bó.
报祭,岁春、秋二季,立杆大祭。前期四旬,酿酒西炕上,祭前一日漉之。司香染布为神冠,制楮帛。
dà jì rì, sī zǔ fù rén dǎ gāo zuò mù dān tiáo zi, yú rú qián yí. qí yì rì jì tiān, yǔ yuè jì yì rì tóng.
大祭日,司俎妇人打糕作穆丹条子,馀如前仪。其翼日祭天,与月祭翼日同。
sì mèng yuè dà jì, yì yuē sì jì xiàn shén, xuán cháo jì xī jì shén màn, bìng tóng rì jì yí. juān jí, jù mǎ èr, niú yī, jīn yín dìng gè èr, mǎng duàn lóng duàn piàn jīn wō duàn shǎn duàn gè sè duàn shí, máo qīng bù shí, zhì àn. zhǎng yí guān děng qián yǐn, nèi fǔ dà chén shàng sì yuàn qīng tóng háng. zì gān qīng yòu mén yú rù, jìng jiāo tài diàn, zhì kūn níng gōng mén wài. chén mǎ yú xī, liè niú yú dōng. sī zǔ děng fèng jīn yín duàn bù rù, sī xiāng chén àn shàng, fèng cháo jì shén wèi qián, jiā jīn yín qí shàng. sī zhù guì zhì cí, yī kòu, xìng. fù jǔ àn xī jì shén wèi qián, rú shàng yí. dì qīn jì, lǐ tóng yuè shuò. chén xiàn bì, sī xiāng jǔ jīn yín duàn bù zhù àn xià, shì wèi děng qiān niú mǎ chū. yuè sān rì, gōng diàn jiān zhū shén wèi qián, yǐ jīn yín duàn bù jí niú mǎ shòu kuài jì sī fā shòu, jì zhí gòu shǐ yǐ jì. gù shì, dì liè nán yuàn huò tā suǒ, shè dé páo lù, rú wěi fàn fǔ zàng wú shāng zhě, suī xiǎo chuàng bì zhěng jié zhī, bèi gōng xiàn, shāng duō tǐ quē zhě shě zhī. zhì sì shí jìn xiàn, àn shí yǐ fèng, chūn chú jī èr, xià zǐ é yī, qiū yú yī, dōng zhì èr, xuǎn féi qiě zé zhě yǐ jiāng chéng yān.
四孟月大祭,亦曰四季献神,悬朝祭、夕祭神幔,并同日祭仪。涓吉,具马二,牛一,金、银锭各二,蟒缎、龙缎、片金倭缎、闪缎、各色缎十,毛青布十,置案。掌仪官等前引,内府大臣、上驷院卿同行。自乾清右门舁入,迳交泰殿,至坤宁宫门外。陈马於西,列牛於东。司俎等奉金银缎布入,司香陈案上,奉朝祭神位前,加金银其上。司祝跪致辞,一叩,兴。复举案夕祭神位前,如上仪。帝亲祭,礼同月朔。陈献毕,司香举金银缎布贮案下,侍卫等牵牛马出。越三日,宫殿监诸神位前,以金银缎布及牛马授会计司发售,计直购豕以祭。故事,帝猎南苑或他所,射得狍、鹿,如尾氾腑脏无伤者,虽小创必整洁之,备供献,伤多体缺者舍之。至四时进献,按时以奉,春雏鸡二,夏子鹅一,秋鱼一,冬雉二,选肥且泽者以将诚焉。
lìng jié shè gōng wàn shòu jié yuán dàn jié, gōng diàn jiān lǜ gè shǒu lǐng shè gòng àn tiān xiāng tíng nèi, běi xiāng. fèng ān shén pái xiāng mǐ shǔ dèng lú dòu xiāng bài rù gè jù, chén jì pǐn qī shí yǒu wǔ. jiè shí dì niān xiāng xíng lǐ, bì, sòng liáo hái gōng.
令节设供万寿节、元旦节,宫殿监率各首领设供案天香亭内,北乡。奉安神牌、香〈米属〉、镫炉、斗香、拜褥各具,陈祭品七十有五。届时帝拈香行礼,毕,送燎还宫。
dōng zhì xià zhì huò wèi qīn xíng jiāo lǐ, zé shè gōng gōng zhōng. gōng diàn jiān shè gòng àn, dōng zhì běi xiāng, xià zhì nán xiāng. fèng ān shén pái jì pǐn tóng, niān xiāng sòng liáo yì rú zhī.
冬至、夏至或未亲行郊礼,则设供宫中。宫殿监设供案,冬至北乡,夏至南乡。奉安神牌、祭品同,拈香送燎亦如之。
lì chūn lì xià lì qiū lì dōng shè àn rú qián yí. chūn dōng xiāng, xià nán xiāng, qiū xī xiāng, dōng běi xiāng. chén jì pǐn sān shí yǒu liù, yáng shǐ gè yī, yí rú chū.
立春、立夏、立秋、立冬设案如前仪。春东乡,夏南乡,秋西乡,冬北乡。陈祭品三十有六,羊、豕各一,仪如初。
zhòng chūn shuò jì rì, zhòng qiū wàng jì yuè, qī yuè qī xī jì niú nǚ, chén jì pǐn sì shí yǒu jiǔ. dì xíng lǐ bì, gōng diàn jiān zòu qǐng huáng hòu huáng guì fēi guì fēi fēi pín xíng lǐ, bì, dì sòng liáo hái gōng.
仲春朔祭日,仲秋望祭月,七月七夕祭牛、女,陈祭品四十有九。帝行礼毕,宫殿监奏请皇后、皇贵妃、贵妃、妃、嫔行礼,毕,帝送燎还宫。
qiú fú sì shén suǒ chēng fú lì fú duō è mó xī mǎ mǎ zhě, zhī wèi bǎo yīng ér sì yě, yì míng huàn suǒ. qí yí, zōu jí yǒu qī, yù niàng lǐ jiǔ. qián qī shù rì, xuǎn wú shì gù mǎn zhōu jiǔ jiā, zǎn qǔ mián xiàn chóu piàn, niǎn xiàn suǒ èr niǔ, xiǎo fāng jiè chóu sān. xiān yī rì, sī zǔ guān xié fèng chén yuàn guān fù xī yuàn zhuó qǔ liǔ tiáo quán zhū, gāo jiǔ chǐ, wéi jìng sān cùn. jiè qī fù kūn níng gōng láng xià, shù liǔ zhī yú shí, xuán jìng zhǐ jiè chóu. màn xuán shén xiàng. kàng shàng shè dī àn yī, chén xiāng dié lǐ jiǔ gè sān, dòu gāo méi gāo dǎ gāo gè jiǔ. xī kàng shè qiú fú gāo àn, chén lǐ yú bài mǐ fàn shuǐ qiú zi gè èr, lǐ jiǔ dòu gāo děng jiē jiǔ shù. shāo běi zhí shén jiàn, xuán xiàn suǒ qí shàng, yòng sān sè chóu piàn jiā xì zhī, lìng chuān chū hù, xì zhī liǔ zhī. sī xiāng zhǎn cǎi zhān, dì hòu qīn yì xíng lǐ, rú cháo jì yí.
求福祀神所称佛立佛多鄂谟锡玛玛者,知为保婴而祀也,亦名换索。其仪,诹吉有期,豫酿醴酒。前期数日,选无事故满洲九家,攒取棉线绸片,捻线索二纽,小方戒绸三。先一日,司俎官偕奉宸苑官赴西苑斫取柳条全株,高九尺,围径三寸。届期赴坤宁宫廊下,树柳枝於石,悬净纸、戒绸。幔悬神像。炕上设低案一,陈香碟、醴酒各三,豆糕、煤糕、打糕各九。西炕设求福高案,陈鲤鱼、稗米饭、水訄子各二,醴酒、豆糕等皆九数。稍北植神箭,悬线索其上,用三色绸片夹系之,令穿出户,系之柳枝。司香展采毡,帝、后亲诣行礼,如朝祭仪。
nèi jiān sī zǔ guān lǜ shǔ jìn, zòu shén xián, míng pāi bǎn, sī zhù zhí shén dāo jìn, sòng shén gē dǎo cí yuē:" jù jiǔ jiā zhī cǎi xiàn, shù liǔ zhī yǐ qiān shéng. jǔ yáng shén jiàn, yǐ qí fú yòu, yǐ zhì jìng chéng. mǒu nián shēng xiǎo zi, suí yǐ duō fú, chéng zhī yú shǒu, jiè yǐ fán zhǐ, fú zhī yú yīng. qiān xiáng huì jí, jiǔ xù fù yíng. yì jì kǒng jiē, fú lù lái chéng. shén xī kuàng wǒ, shén xī yòu wǒ. fēng yú shǒu ér zǐ yú jiān, wèi yú hòu ér hù yú qián. bì yǐ jiā xiáng xī, xié lǎo ér chéng shuāng xī. fù hòu ér chéng shuāng xī, fù hòu ér fēng ráng xī. rú yè zhī mào xī, rú mù zhī róng xī. shí zé tǐ yú xī, yǐn zé zī yíng xī. gān zhǐ qí xiàn xī, zhū yán qí xiān xī. suì qí zēng ér gēn qí gù xī, nián qí yǒng ér shòu qí yán xī." rú shì zhě sān, zhòng gē" è luō luó" hé zhī.
内监司俎官率属进,奏神弦,鸣拍板,司祝执神刀进,诵神歌祷辞曰:“聚九家之采线,树柳枝以牵绳。举扬神箭,以祈福佑,以致敬诚。某年生小子,绥以多福,承之於首,介以繁祉,服之於膺。千祥薈集,九叙阜盈。亦既孔皆,福禄来成。神兮贶我,神兮佑我。丰於首而仔於肩,卫於后而护於前。畀以嘉祥兮,偕老而成双兮。富厚而成双兮,富厚而丰穰兮。如叶之茂兮,如木之荣兮。食则体腴兮,饮则滋营兮。甘旨其献兮,朱颜其鲜兮。岁其增而根其固兮,年其永而寿其延兮。”如是者三,众歌“鄂啰罗”和之。
dǎo bì, sī xiāng jǔ xiàn suǒ shén jiàn shòu sī zhù, sī xiāng yú gāo àn chū hù wài, liè liǔ zhī qián. sī zhù zuǒ zhí shén dāo, yòu zhí shén jiàn, lì àn qián. dì lì zhèng zhōng, hòu lì kǎn nèi dōng cì. jiē guì, sī zhù duì liǔ zhī jǔ yáng shén jiàn, yǐ liàn má shì qí zhī. chū cì sòng dǎo bì, jǔ jiàn fèng liàn má jìn, dì sān liè ér huái zhī, gē rú qián. dì hòu yī kòu, xìng, liǔ zhī shàng sǎ yǐ jiǔ, jiā yǐ gāo, sī zhù yáng jiàn gē dǎo rú shì. fán sān. dì yì shén wèi qián guì, sī zhù yǐ jiàn shàng xiàn suǒ èr fēn fèng dì hòu, zhì cí, kòu, xìng, hé zhǎng zhì jìng. dì hòu tóng yī kòu, xìng. sī zhù jìn shén zuò, dì hòu shòu zhī, hái gōng. sì ròu yǔ gāo bù chū mén, zé fēn gěi zhū rén, lìng hù nèi jǐn shí zhī.
祷毕,司香举线索、神箭授司祝,司香舁高案出户外,列柳枝前。司祝左执神刀,右执神箭,立案前。帝立正中,后立槛内东次。皆跪,司祝对柳枝举扬神箭,以练麻拭其枝。初次诵祷毕,举箭奉练麻进,帝三埒而怀之,歌如前。帝、后一叩,兴,柳枝上洒以酒,夹以糕,司祝扬箭歌祷如式。凡三。帝诣神位前跪,司祝以箭上线索二分奉帝、后,致辞,叩,兴,合掌致敬。帝、后同一叩,兴。司祝进神胙,帝、后受之,还宫。祀肉与糕不出门,则分给诸人,令户内尽食之。
qí xī jì qiú fú, dì hòu xíng lǐ rú xī jì yí. liǔ zhī suǒ xì xiàn suǒ zhù yú náng, xuán xī bì shàng. qí zhī sī zǔ guān jī sòng táng zǐ. zhì chú xī, yǔ shén gān zhǐ bó ruò huà zhī.
其夕祭求福,帝、后行礼如夕祭仪。柳枝所系线索贮於囊,悬西壁上。其枝司俎官赍送堂子。至除夕,与神杆纸帛爇化之。
fèng xiān diàn shùn zhì shí sān nián, zhào jiàn jǐng yùn mén dōng běi, qián hòu gè jiǔ yíng, rú tài miào qǐn zhì. zhōng wèi táng, zuǒ shén kù, yòu shén chú. míng nián diàn chéng, shì zǔ gōng tuǒ shén wèi, dú zhù dà xiǎng. dìng zhì, yuán dàn dōng zhì suì chú wàn shòu cè fēng yuè shuò wàng, fèng shén wèi qián diàn, dì qīn xíng lǐ, gōng xiàn rú tài miào dà xiǎng yí. wéi lì chūn shàng yuán sì yuè bā rì duān yáng chóng yáng jiē xún cháng jié, guó jì qīng míng shuāng jiàng shí yuè shuò shǔ āi mù qī, qīn jì, bù zàn lǐ zuò yuè. qī xī rú cháng gōng. sì yuè bā rì qī yuè wàng rì chén sù guǒ. yuè jiàn xīn, dì qīn xiàn.
奉先殿顺治十三年,诏建景运门东北,前后各九楹,如太庙寝制。中为堂,左神库,右神厨。明年殿成,世祖躬妥神位,读祝大飨。定制,元旦、冬至、岁除、万寿、册封、月朔、望,奉神位前殿,帝亲行礼,供献如太庙大飨仪。唯立春、上元、四月八日、端阳、重阳皆寻常节,国忌、清明、霜降、十月朔属哀慕期,亲祭,不赞礼、作乐。七夕如常供。四月八日、七月望日陈素果。月荐新,帝亲献。
fán cháng lì gōng xiàn, hòu diàn xíng zhī. xiǎng tài miào bì, xíng gōng gào lǐ, shàng xiāng zhú. yòu dìng rì gōng tāng fàn guǒ ròu gè wǔ pán. yuán dàn wàn shòu, qǐng tài miào hòu diàn sì zǔ sì hòu shén wèi zhì fèng xiān diàn, yǔ liè shèng liè hòu hé xiǎng. qí hòu bà fèng qǐng, jiù tài miào hòu diàn sì zhī. shì suì dōng, yù jīng yán, shàng qīn jì yān.
凡常例供献,后殿行之。飨太庙毕,行躬告礼,上香烛。又定日供汤、饭、果、肉各五盘。元旦、万寿,请太庙后殿四祖、四后神位至奉先殿,与列圣、列后合飨。其后罢奉请,就太庙后殿祀之。是岁冬,御经筵,上亲祭焉。
shí qī nián, yǐ bìng jiā shì guāi zhì, yù lìng jiā shì xíng láng wài zhōng tōng wèi chǎng diàn jiǔ yíng, nǎi gǎi jiàn rú zhǐ.
十七年,以并夹室乖制,谕令夹室行廊外中通为敞殿九楹,迺改建如旨。
míng nián, shèng zǔ sì fú, yòng lǐ chén yán, yī míng hóng wǔ sān nián lì, zhāo xī fén xiāng, shuò wàng zhān bài, shí jié xiàn xīn, shēng jì zhì jì, jù cháng zhuàn, háng jiā rén lǐ. qí dōng shì zǔ shēng fù, fèng shén wèi zhì qián diàn xíng dà xiǎng. lǐ chéng, hái fèng hòu diàn shén kān. jué hòu fù xiǎng fǎng cǐ. kāng xī shí sān nián, bà rì gōng shí, zǎo wǎn rán xiāng zhú. shí wǔ nián, bà cè fēng dà xiǎng, qiǎn guān zhī gào hòu diàn. fán shàng huī hào cè lì yù jīng yán gēng jí yè líng xún shòu huí luán yì rú zhī. yōng zhèng shí sān nián, zhǔn tài miào shí xiǎng lì, zēng shàng xiāng yí.
明年,圣祖嗣服,用礼臣言,依明洪武三年例,朝夕焚香,朔、望瞻拜,时节献新,生、忌致祭,具常馔,行家人礼。其冬世祖升祔,奉神位至前殿行大飨。礼成,还奉后殿神龛。厥后祔飨仿此。康熙十三年,罢日供食,早、晚燃香烛。十五年,罢册封大飨,遣官祗告后殿。凡上徽号、册立、御经筵、耕耤、谒陵、巡狩、回銮亦如之。雍正十三年,准太庙时飨例,增上香仪。
qián lóng èr nián xiū diàn, xǐ shén wèi zàn ān tài miào. qí qiū huì zhí tài zǔ tài zōng jì chén, dì nǐ qīn xiǎng, qún chén yán gù shì wú sù fú rù miào, nǎi zhǐ. dào guāng yuán nián, zēng xiū hòu diàn kān zuò. zhōng shì liè kān sān, fèng tài zǔ tài zōng shì zǔ. zuǒ yī shì kān èr, fèng shèng zǔ gāo zōng. yòu yī shì kān èr, fèng shì zōng rén zōng. zhāo mù réng jiù zhì. yú sì shì fēn liè bā kān yān.
乾隆二年修殿,徙神位暂安太庙。其秋会值太祖、太宗忌辰,帝拟亲飨,群臣言故事无素服入庙,乃止。道光元年,增修后殿龛座。中室列龛三,奉太祖、太宗、世祖。左一室龛二,奉圣祖、高宗。右一室龛二,奉世宗、仁宗。昭、穆仍旧制。馀四室分列八龛焉。
fán qīn xiǎng, xiān sān rì zhì zhāi. xiān yī rì, zhǎng yí sī jìn zhù bǎn, gē shēng yì máo xuè, jié zhì jì pǐn. jiè rì mèi shuǎng, nèi jiān qǐ qǐn shì shén kān, zhí shì guān gè shì xián bèi. nèi fǔ guān shěng zī bì, fēn yì qǐn shì qián, guì shàng xiāng, sān kòu, xìng. fèng liè shèng liè hòu shén wèi yǐ cì xíng. huáng hòu fù xiǎng, tóng zhì qián diàn, ān yú zuò wèi, nán xiāng, fù hòu xī xiāng. yì gè xiāng àn qián guì, sān kòu, xìng. jiè shí dì gǔn fú chū gōng, zhì chéng sù mén jiàng yú, rù zuǒ mén, guàn qì, jiù bài wèi, běi miàn lì, yà shén, zòu yí píng zhāng. dǎo yì tài zǔ xiāng àn qián, guì shàng zhù xiāng yī, bàn xiāng sān. xuán wèi, xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. dǎo yì huáng hòu xiāng àn qián, lì shàng xiāng, xuán wèi. xíng chū xiàn lǐ, zòu mǐ píng zhāng, wǔ gàn qī, yǒu sī jiē zūn mì, sháo yì shí jué, sī bó sī jué yǐ cì zhì gè àn qián. xiàn qì, sī zhù yì zhù àn qián guì, sān kòu, xìng. guì àn zuǒ, fèng zhù bǎn. dì guì, sī zhù dú zhù, xìng, ān yú fěi, kòu rú chū. dì sān kòu, xìng. xíng yà xiàn lǐ, zòu fū píng zhāng, wǔ yǔ yuè, xiàn jué, yí rú chū. xíng zhōng xiàn lǐ, zòu shào píng zhāng, yú bìng tóng chū xiàn. chè zhuàn, zòu guāng píng zhāng. bì, qǐng shén hái qǐn shì, sān kòu, tuì. zàn" jǔ hái gōng lè", zòu yì píng zhāng, dì fù xíng sān guì jiǔ kòu. sī zhù sī bó yǐ cì sòng liáo suǒ, dì zhuǎn lì dōng páng. lǐ chéng, réng chū zuǒ mén. yú rú lái yí.
凡亲飨,先三日致斋。先一日,掌仪司进祝版,割牲瘗毛血,洁治祭品。届日昧爽,内监启寝室神龛,执事官各事咸备。内府官省齍毕,分诣寝室前,跪上香,三叩,兴。奉列圣、列后神位以次行。皇后祔飨,同至前殿,安於座位,南乡,祔后西乡。诣各香案前跪,三叩,兴。届时帝衮服出宫,至诚肃门降舆,入左门,盥讫,就拜位,北面立,迓神,奏贻平章。导诣太祖香案前,跪上炷香一,瓣香三。旋位,行三跪九叩礼。导诣皇后香案前,立上香,旋位。行初献礼,奏敉平章,舞干戚,有司揭尊幂,勺挹实爵,司帛、司爵以次至各案前。献讫,司祝诣祝案前跪,三叩,兴。跪案左,奉祝版。帝跪,司祝读祝,兴,安於篚,叩如初。帝三叩,兴。行亚献礼,奏敷平章,舞羽籥,献爵,仪如初。行终献礼,奏绍平章,馀并同初献。彻馔,奏光平章。毕,请神还寝室,三叩,退。赞“举还宫乐”,奏乂平章,帝复行三跪九叩。司祝、司帛以次送燎所,帝转立东旁。礼成,仍出左门。馀如来仪。
huò qiǎn huáng zǐ dài jì, qián zhū yí tóng. diàn mén wài zhèng zhōng shè bài wèi, rù yòu mén, zhì xī jiē xià guàn shǒu, shēng jiē yì bài wèi xíng lǐ. zhù bó sòng liáo, bì lì xī páng, réng zì xī jiē tuì.
或遣皇子代祭,前诸仪同。殿门外正中设拜位,入右门,至西阶下盥手,升阶诣拜位行礼。祝、帛送燎,避立西旁,仍自西阶退。
qí yuè shuò jiàn xīn, zhēng yuè lǐ yú qīng jiǔ yā luǎn, èr yuè wō jù bō cài xiǎo cōng qín cài yú jué yú, sān yuè wáng guā lóu wō yún tái tóng hāo luó bo, sì yuè yīng táo qié zi chú jī, wǔ yuè táo xìng lǐ sāng shèn jué xiāng guā zǐ é, liù yuè dù lí xī guā pú táo píng guǒ, qī yuè lí lián zǐ líng ǒu zhēn rén yě jī, bā yuè shān yào lì shí yě yā, jiǔ yuè shì yàn, shí yuè sōng rén ruǎn zǎo mó gū mù ěr, shí yī yuè yín yú lù ròu, shí èr yuè liǎo yá lǜ dòu yá tù yín huáng yú. qí wān dòu dà mài wén guān guǒ zhū xiān pǐn, huò tíng zhǐ tè jiàn zhě, suí shí nèi jiān xiàn zhī. shùn zhì shí sì nián, dìng yuè jiàn xiān xiàn zī shèng shēng pǐn. kāng xī shí sān nián, dìng jiàn xīn rì, zhǎng yí sī yì hòu diàn xíng lǐ. xiàn bó jué yòng shì wèi.
其月朔荐新,正月鲤鱼、青韭、鸭卵,二月莴苣、菠菜、小葱、芹菜、〈鱼厥〉鱼,三月王瓜、蒌莴、芸薹、茼蒿、萝卜,四月樱桃、茄子、雏鸡,五月桃、杏、李、桑葚、蕨香、瓜子、鹅,六月杜梨、西瓜、葡萄、蘋果,七月梨、莲子、菱、藕、榛仁、野鸡,八月山药、栗实、野鸭,九月柿、雁,十月松仁、软枣、蘑菇、木耳,十一月银鱼、鹿肉,十二月蓼芽、绿豆芽、兔、蟫蝗鱼。其豌豆、大麦、文官果诸鲜品,或廷旨特荐者,随时内监献之。顺治十四年,定月荐鲜献粢盛牲品。康熙十三年,定荐新日,掌仪司诣后殿行礼。献帛爵用侍卫。
shòu huáng diàn jiù zhì sān shì, zài jǐng shān dōng běi. tài zǔ tài zōng shì zǔ jí liè hòu shèng róng, xiàng fèng tǐ rén gé. yōng zhèng yuán nián, mìng yù shǐ mǎng hú lì huì shèng zǔ yù róng, gòng fèng shòu huáng diàn zhōng diàn, yù shèng dàn jì chén yuán dàn lìng jié, lǜ huáng zǐ jìn zhī wáng gōng zhǎn yè diàn xiàn. fán fèng ān shān líng shēng fù tài miào lǐ chéng, jiē qīn yì zhì jì. gài yuè bì zhān lǐ, huò zhì sān yì yān.
寿皇殿旧制三室,在景山东北。太祖、太宗、世祖及列后圣容,向奉体仁阁。雍正元年,命御史莽鹄立绘圣祖御容,供奉寿皇殿中殿,遇圣诞、忌辰、元旦、令节,率皇子、近支王公展谒奠献。凡奉安山陵、升祔太庙礼成,皆亲诣致祭。盖月必瞻礼,或至三诣焉。
qián lóng yuán nián, fèng shì zōng shèng róng dōng yī shì, sì hòu liè cháo shèng róng, yī cì fèng dōng xī shì, wèi héng lì. sān nián, dìng yè líng xǐng fāng qǐ bì huí luán jūn yì shòu huáng diàn xíng lǐ. xún dìng wàn shòu jié xíng lǐ rú zhū lìng jié yí. shí sān nián, xǐ jiàn jǐng shān zhèng zhōng, rú ān yòu gōng zhì. dà diàn jiǔ shì, zuǒ yòu diàn gè sān yíng, dōng xī pèi diàn gè wǔ yíng, qí dōng chéng. gāo zōng qīn zhì bēi jì, qí sòng yuē:" wéi yáo wēi wēi, wéi shùn zhòng huá, zǔ kǎo zé zhī. bù jìng bù qiú, rén jiàn yì mó, zǔ kǎo shì zhī. hóng rén huáng rén, míng xiàn dì xiàn, xiǎo zi zhí zhī. shì jì shì shéng, yuē míng yuē dàn, xiǎo zi hū zhī. tiān yóu yún cú, chūn lù qiū shuāng, yǔ xīn cè cè. kǎo fèng zǔ yù, yú shì shòu huáng, yǔ réng jí zhī. zhì guǎng ér zhèng, yuán jīng yuán yíng, gōng wù jí zhī. zhì jiàng yī píng, jū xīn yōu shì, gēng qiáng dé zhī. yòu wǒ hòu sì, mián shuǎ yú wàn, fěi wàn yì zhī. guān dé yú zī, wú rán pàn yuán, chéng qīn shí zhī."
乾隆元年,奉世宗圣容东一室,嗣后列朝圣容,依次奉东西室,为恒例。三年,定谒陵、省方启跸、回銮均诣寿皇殿行礼。寻定万寿节行礼如诸令节仪。十三年,徙建景山正中,如安佑宫制。大殿九室,左右殿各三楹,东西配殿各五楹,其冬成。高宗亲制碑记,其颂曰:“唯尧巍巍,唯舜重华,祖考则之。不竞不絿,仁渐义摩,祖考式之。弘仁皇仁,明宪帝宪,小子职之。是继是绳,曰明曰旦,小子忽之。天游云殂,春露秋霜,予心恻恻。考奉祖御,於是寿皇,予仍即之。制广而正,爰经爰营,工勿亟之。陟降依凭,居歆攸室,羹墙得之。佑我后嗣,绵耍於万,匪万亿之。观德於兹,无然畔援,承钦识之。”
shí wǔ nián, yù:" qián dài ān fèng shén yù, lǜ zài sì zhōng, bié diàn jìng yǔ, běn wú dìng suǒ. jìng niàn liè zǔ chuàng chuí, xiǎn chéng sī zài. yǒng huái xiān zé, zhān yǎng zhǎng xīn. shì zhōng miào xiá zhī yí, sī xié jiā tíng zhī zhì. yīng yíng liè zǔ liè hòu shèng róng fèng shòu huáng diàn, suì cháo hé qǐng xuán gōng, sù jiāng guàn xiàn." yú shì fèng shèng zǔ shì zōng yù róng, bìng zì tǐ rén gé yíng tài zǔ tài zōng shì zǔ yù róng, nǎi dìng chú xī jìng xuán, gōng xiān guǒ ròu jiàng. yuán dàn dà xiǎng, xiàn cí qì biān dòu gòng pǐn, bìng shàng xiāng xíng lǐ. chū èr rì rú chú xī gōng. lǐ bì zūn cáng.
十五年,谕:“前代安奉神御,率在寺中,别殿净宇,本无定所。敬念列祖创垂,显承斯在。永怀先泽,瞻仰长新。式衷庙祫之仪,斯协家庭之制。应迎列祖、列后圣容奉寿皇殿,岁朝合请悬供,肃将祼献。”於是奉圣祖、世宗御容,并自体仁阁迎太祖、太宗、世祖御容,乃定除夕敬悬,供鲜果、肉酱。元旦大飨,献磁器笾豆供品,并上香行礼。初二日如除夕供。礼毕尊藏。
yòu yuán dàn dì yǒu shì táng zǐ fèng xiān diàn, qì, yì shòu huáng diàn xíng lǐ. chú xī chū èr rì, mìng huáng zǐ fān xíng. shàng yuán jié gōng bǐng ěr, qiū jì zhǎn shèng róng, gōng diàn jiān jìng jǐn jiāng shì. shì suì huì liè cháo shèng róng chéng, qīn yì fèng ān, xíng dà xiǎng. jiā qìng sì nián, zhào shòu huáng diàn gòng fèng shén yù, shǐ zì shèng zǔ, fán yù jì chén dàn chén, jiē yīng gōng qīn zhǎn jìng, shì zǐ sūn zūn xíng, ān yòu gōng yì rú zhī.
又元旦帝有事堂子、奉先殿,讫,诣寿皇殿行礼。除夕、初二日,命皇子番行。上元节供饼饵,秋季展圣容,宫殿监敬谨将事。是岁绘列朝圣容成,亲诣奉安,行大飨。嘉庆四年,诏寿皇殿供奉神御,始自圣祖,凡遇忌辰、诞辰,皆应躬亲展敬,示子孙遵行,安佑宫亦如之。
ān yòu gōng zài yuán míng yuán xī běi yú, jiàn gōng shǐ qián lóng wǔ nián, qì bā nián chǎn shì. dà diàn jiǔ shì, zhū fēi huáng méng, rú qǐn miào zhì. zhōng kān xuán shèng zǔ yù róng, zuǒ shì zōng, yòu gāo zōng. kān qián chén yí qì shū cè pèi yòng fú wù, hé shè zhōng hé sháo lè yī liè. dì lín yù yuán zhōng, yù liè shèng dàn chén, jì chén, lìng jié, shuò wàng, bìng niān xiāng xíng lǐ. yè líng xǐng fāng qǐ luán huí bì, jiē gōng yì zhī gào yān. gāo zōng qīn zhì bēi jì, lüè yán:" shuò zhuó wàng xiàn, xī hàn yuán miào yí zhì. sòng shí shén yù diàn yì běn sī yì, gài fèng ān liè cháo yù róng suǒ yě. shàng yuán jié dèng lóu, hán shí shè qiū qiān, shì hàn yǐ bèi. ér chóng jiàn biàn jùn guó, fèng sì zài chán yuàn, shí zhě jī zhī. wǒ huáng zǔ shèng zǔ, ēn zé páng tán, pì yì qióng gǔ, yǐn qí dé ér bù zhī, zǐ sūn chén shù, gōng bèi jiào yù zhě, yí qí ōu gē kǎi mù ér wèi yǒu yǐ yě. shì yǐ huáng kǎo shì zōng jǐn jiù shòu huáng diàn fèng ān yù róng, shuò wàng zhān lǐ, ér yú huáng zǔ suǒ xìng chàng chūn yuán, yì chén jiàn rú yí. yǒu hàn sòng bèi wù bèi lǐ zhī chéng, wú sòng dài sì fán zhì xiè zhī bì. yǔ xiǎo zi xīn lǐn shào tíng, niàn zī yuán míng yuán wèi wǒ huáng kǎo yòu zhǎo dì, zhù shì jiǔ yíng, jìng fèng huáng zǔ qí zhōng, fèng huáng kǎo pèi dōng yī shì. suǒ wèi lǐ yuán yì qǐ, yǒu qí jǔ zhī, mò gǎn fèi yě."
安佑宫在圆明园西北隅,建工始乾隆五年,迄八年蒇事。大殿九室,朱扉黄甍,如寝庙制。中龛悬圣祖御容,左世宗,右高宗。龛前陈彝器、书册、佩用服物,合设中和韶乐一列。帝临御园中,遇列圣诞辰,忌辰,令节,朔、望,并拈香行礼。谒陵、省方启銮、回跸,皆躬诣祗告焉。高宗亲制碑记,略言:“朔酌望献,西汉原庙遗制。宋时神御殿亦本斯义,盖奉安列朝御容所也。上元结镫楼,寒食设秋千,视汉已备。而崇建遍郡国,奉祀在禅院,识者讥之。我皇祖圣祖,恩泽旁覃,僻邑穷谷,饮其德而不知,子孙臣庶,躬被教育者,宜其讴歌慨慕而未有已也。是以皇考世宗谨就寿皇殿奉安御容,朔望瞻礼,而於皇祖所幸畅春园,亦陈荐如仪。有汉、宋备物备礼之诚,无宋代祀繁致亵之弊。予小子心懔绍庭,念兹圆明园为我皇考囿沼地,筑室九楹,敬奉皇祖其中,奉皇考配东一室。所谓礼缘义起,有其举之,莫敢废也。”
yǒng yòu sì zài rè hé bì shǔ shān zhuāng wàn shù yuán páng, qián lóng shí liù nián jiàn. yǒu lóu wǔ yíng, fèng shèng zǔ shì zōng gāo zōng yù róng, yún shān shèng dì lóu fèng rén zōng yù róng, chén shè yī rú ān yòu gōng. chē jià lì zhì zhé xuán fèng, huí bì hòu guǐ cáng. dan chi liè gāo zōng yù zhì bēi wén, lüè yán:" chuàng lì jīng lán, yuán míng yǒng yòu. gù bù tè zhōng yú fàn kǒu bèi, zú lìng sān shí liù jǐng jiè zhèng shēng wén ér huáng zǔ shèng rì suǒ zhào, qiān qiū wàn suì hòu, zǐ sūn chén shù, mò bù yǒng rú zài zhī sī. shì jí shì jiā zhī qí dū jué shān, jīn gāng fǎ zuò, tiān lóng yōng hù ér suǒ yǐ shéng wǔ níng qīn, zhù lí yǎng zhì, yì yú shì tuō yān yún ěr." rén zōng yù zhì yǒng yòu sì zhān lǐ jìng jì, yì pō quán quán zǔ ruò fù yān.
永佑寺在热河避暑山庄万树园旁,乾隆十六年建。有楼五楹,奉圣祖、世宗、高宗御容,云山胜地楼奉仁宗御容,陈设一如安佑宫。车驾莅至辄悬奉,回跸后庋藏。丹墀列高宗御制碑文,略言:“创立精蓝,爰名永佑。固不特钟鱼梵〈口贝〉,足令三十六景借证声闻;而皇祖圣日所照,千秋万岁后,子孙臣庶,莫不永如在之思。是即释迦之耆阇崛山,金刚法座,天龙拥护;而所以绳武宁亲,祝釐养志,亦於是讬焉云尔。”仁宗御制永佑寺瞻礼敬纪,亦颇惓惓祖若父焉。
dào guāng shí, yí gōng shèng yù jì dé táng, gèng tí yuē suí chéng diàn. zhōng shì shèng zǔ, zuǒ shì zōng, yòu gāo zōng, zuǒ cì shì rén zōng, yǐ hòu liè cháo yù róng, réng yī cì xuán zuǒ yòu shì yún.
道光时,移供圣御继德堂,更题曰绥成殿。中室圣祖,左世宗,右高宗,左次室仁宗,以后列朝御容,仍依次悬左右室云。
mǎn zhōu sú shàng tiào shén, qí yí, nèi shì gōng shén pái, huò yòng mù kān, shì zhèng zhōng xī běi kān gè yī. fán shì nán xiāng běi xiāng, yǐ xī fāng wèi shàng dōng xiāng xī xiāng, yǐ nán fāng wèi shàng: pō yǔ lǐ jīng hé. nán kān xià xuán lián mù, huáng yún duàn wèi zhī. běi kān shàng zhì wù, wù xià chén xiāng pán sān, mù wèi zhī. chūn qiū zé rì zhì jì, wèi wèi tiào shén. qián yī yuè, zào jiǔ shén fáng. qián sān rì, zhāo mù xiàn shēng gè èr, míng yuē wū yún, jí yǐn sì yě. qián yī rì, shén qián gōng dǎ gāo gè jiǔ pán, yǐ wéi sàn xiàn. dà sì rì, wǔ gǔ xiàn gāo, zhǔ rén jí fú xiāng xī guì, shè shén wò xiāng dōng, zhōng shè rú lái guān yīn shén wèi. nǚ wū wǔ dāo zhù yuē:" jìng xiàn gāo ěr, yǐ qí kāng nián." zhǔ rén guì jī shén bǎn, zhū hù wèi yì jī, bìng dàn xián zhēng yuè qín hé zhī, qí shēng wū wū rán. wū gē bì, zhǔ rén yī kòu, xìng. sī xiāng fù qǐng shén chū. hù yǒu xī shè kān, nán xiāng fèng zhī. sī zǔ zhě hū" jìn shēng", shēng rù, zhǔ rén guì, jiā rén jiē guì. wū zhě qián zhì cí, yǐ jiǔ guàn shēng ěr, shēng ěr shēn, sī zǔ gāo shēng yuē:" shén yǐ lǐng shēng." zhǔ rén kòu xiè. páo rén kuī shēng, shú ér jiàn zhī. zhǔ rén zài bài yè, wū zhì cí. zhǔ rén kòu bì, wū yǐ xì mǎ jí bó jìn, zhù rú yí. zhǔ rén guì lǐng bó, yǐ shòu sī mù, yī kòu, xìng. nǎi jí zōng rén shí zuò ròu, lìng wú chū hù tíng.
满洲俗尚跳神,其仪,内室供神牌,或用木龛,室正中、西北龛各一。凡室南乡北乡,以西方为上;东乡西乡,以南方为上:颇与礼经合。南龛下悬帘幕,黄云缎为之。北龛上置杌,杌下陈香盘三,木为之。春、秋择日致祭,谓为跳神。前一月,造酒神房。前三日,朝暮献牲各二,名曰乌云,即引祀也。前一日,神前供打糕各九盘,以为散献。大祀日,五鼓献糕,主人吉服乡西跪,设神幄乡东,中设如来、观音神位。女巫舞刀祝曰:“敬献糕饵,以祈康年。”主人跪击神版,诸护卫亦击,并弹弦、筝、月琴和之,其声呜呜然。巫歌毕,主人一叩,兴。司香妇请神出。户牖西设龛,南乡奉之。司俎者呼“进牲”,牲入,主人跪,家人皆跪。巫者前致辞,以酒灌牲耳,牲耳甡,司俎高声曰:“神已领牲。”主人叩谢。庖人刲牲,熟而荐之。主人再拜谒,巫致辞。主人叩毕,巫以系马吉帛进,祝如仪。主人跪领帛,以授司牧,一叩,兴。乃集宗人食胙肉,令毋出户庭。
qí xī gōng qī xiān nǚ cháng bái shān shén yuǎn zǔ shǐ zǔ, wèi xī nán xiāng. yǐ shén mù bì chuāng yǒu, wǔ dāo jìn shēng zhì zhù rú cháo yí. wéi fá tóng gǔ zuò yuān yuān shēng, zhǔ jiā yì jī shǒu gǔ jià gǔ, yǐ tóng gǔ shēng wèi yīng. sòng yì jí, tiào yì shén. lǐ chéng, zhòng shòu fú. cì zǎo shè wèi tíng yuàn qián, wèi běi xiāng, zhǔ rén jí fú rú yí. yòng nán wū zhì cí bì, sǎ yǐ mǐ, qū tuì. zhǔ rén kòu bài. shēng ròu jiē kuī wèi zū hǎi, hé dào mǐ yǐ jìn. míng yuē jì tiān huán yuán.
其夕供七仙女、长白山神、远祖、始祖,位西南乡。以神幙蔽窗牖,舞刀进牲致祝如朝仪。唯伐铜鼓作渊渊声,主家亦击手鼓、架鼓,以铜鼓声为应。诵益急,跳益甚。礼成,众受福。次早设位庭院前,位北乡,主人吉服如仪。用男巫致辞毕,洒以米,趋退。主人叩拜。牲肉皆刲为菹醢,和稻米以进。名曰祭天还原。
yòu míng rì, shén wèi qián qí fú, gōng bǐng ěr, zhuì wǔ sè lǚ. zhù cí bì, yǐ lǚ xì zhǔ rén xiōng, wèi zhī shòu fú. sān rì jì nǎi bì.
又明日,神位前祈福,供饼饵,缀五色缕。祝辞毕,以缕系主人胸,谓之受福。三日祭乃毕。
cháng bái mǎn zhōu jiù zú jìn xìng jīng chéng zhě, sì diǎn lǐ yí jiē tóng. wéi shū mù lù shì gōng hào tiān shàng dì rú lái pú sà zhū xiàng, yòu gōng diāo shén qí cè. nà lán shì zé gōng yáng jī yú yā zhū pǐn, wū zhě shēn xì tóng líng tiào wǔ, yǐ líng zhuì wèi yí nán zhào. méng gǔ tiào shén yòng yáng jiǔ, huī hé tiào shén yǐ yī rén jiè zhòu chí gōng shǐ zuò qiáng dǔ, gài xiān shì yǒu jié sì zhě, gù yù shǐ rén fáng zhī, yīn yán wèi zhì. tiào shén zhī jǔ, qīng chū shèng xíng, qí sòng zhù cí zhě yuē sà ma, qì jiā qìng shí, hǎn yòng sà ma tiào shén zhě, rán qí jì gù wèi cháng fèi yě.
长白满洲旧族近兴京城者,祀典礼仪皆同。唯舒穆禄氏供昊天上帝、如来、菩萨诸像,又供貂神其侧。纳兰氏则供羊、鸡、鱼、鸭诸品,巫者身系铜铃跳舞,以铃坠为宜男兆。蒙古跳神用羊、酒,辉和跳神以一人介胄持弓矢坐墙堵,盖先世有劫祀者,故豫使人防之,因沿为制。跳神之举,清初盛行,其诵祝辞者曰萨吗,迄嘉庆时,罕用萨吗跳神者,然其祭固未尝废也。