strong lǐ wǔ jí lǐ wǔ strong
禮五吉禮五
zōng miào zhī zhì shí xiǎng xiá jì jiā shang shì hào dōng xī wǔ pèi xiǎng chún xián qīn wáng miào
宗廟之制 時饗 祫祭加上 諡號 東西廡配饗醇賢親王廟
yè líng
謁陵
zōng miào zhī zhì qīng chū zūn sì liè zǔ shén yù, chóng dé jiàn yuán, lì tài miào shèng jīng fǔ jìn mén dōng. qián diàn wǔ shì, fèng tài zǔ wǔ huáng dì xiào cí wǔ huáng hòu. hòu diàn sān shì, fèng shǐ zǔ zé wáng gāo zǔ qìng wáng zēng zǔ chāng wáng zǔ fú wáng, kǎo bǐ jù nán xiāng. bìng shè chuáng tà qīn zhěn huī yí wéi màn, rú shēng shì yí. tài zōng shòu zūn hào, gōng lǜ qún chén jì gào, qí tài láo shǎo láo sè shàng hēi. fù sì kǎo jì yí, dìng jì pǐn, niú yī, yáng yī, shǐ yī, fǔ guǐ gè èr, biān dòu gè shí yǒu èr, lú yī, dèng èr, gè bó yī, dēng xíng zūn gè yī, yù jué sān, jīn bǐ yī, jīn zhù èr. bó gòng fěi, shēng gòng zǔ. zūn shí jiǔ, shū bù mì sháo jù. jiē qián shè lè bù, fēn zuǒ yòu xuán. sì rì chén fǎ jià lǔ bù.
宗廟之制清初尊祀列祖神御,崇德建元,立太廟盛京撫近門東。前殿五室,奉太祖武皇帝、孝慈武皇后。後殿三室,奉始祖澤王、高祖慶王、曾祖昌王、祖福王,考、妣俱南鄉。並設床榻、衾枕、楎椸、帷幔,如生事儀。太宗受尊號,躬率群臣祭告,其太牢、少牢色尚黑。復嗣考祭儀,定祭品,牛一,羊一,豕一,簠、簋各二,籩、豆各十有二,爐一,鐙二,各帛一,登、鉶、尊各一,玉爵三,金匕一,金箸二。帛共篚,牲共俎。尊實酒,疏布冪勺具。階前設樂部,分左、右懸。祀日陳法駕鹵簿。
shì zǔ dìng yān jīng, jiàn tài miào duān mén zuǒ, nán xiāng. zhū mén dān bì, shàng fù huáng liú lí, wèi yǐ chóng yuán, zhōu èr bǎi jiǔ shí yī zhàng. fán diàn sān, qián diàn shí yī yíng, jiē sān chéng, bì jiē wǔ chū. yī chéng sì jí, èr chéng wǔ jí, sān chéng zhōng shí yī, zuǒ yòu gè jiǔ. zhōng fèng tài zǔ tài hòu shén kān. zhōng diàn jiǔ yíng, tóng táng yì shì, fèng liè shèng liè hòu shén kān. hòu jiè zhū yuán, zhōng sān mén, zuǒ yòu gè yī. wèi hòu diàn, yì jiǔ yíng, fèng tiāo miào shén kān, jù nán xiāng. qián diàn liǎng wǔ gè shí wǔ yíng, dōng zhū wáng pèi xiǎng, xī gōng chén pèi xiǎng. dōng wǔ qián xī wǔ nán liáo lú gè yī. zhōng hòu diàn liǎng wǔ guǐ jì qì. dōng wǔ nán liáo lú yī. jǐ mén wǔ, zhōng sān mén nèi wài liè jǐ bǎi èr shí, zuǒ yòu mén gè sān. qí wài shí liáng wǔ. qiáo běi jǐng tíng sān, nán shén kù shén chú. xī nán fèng sì shǔ, dōng nán zǎi shēng tíng. qí shèng jīng tài miào zūn wèi sì zǔ miào yún.
世祖定燕京,建太廟端門左,南鄉。朱門丹壁,上覆黃琉璃,衛以崇垣,周二百九十一丈。凡殿三,前殿十一楹,階三成,陛皆五出。一成四級,二成五級,三成中十一,左、右各九。中奉太祖、太后神龕。中殿九楹,同堂異室,奉列聖、列後神龕。後界朱垣,中三門,左、右各一。為後殿,亦九楹,奉祧廟神龕,俱南鄉。前殿兩廡各十五楹,東諸王配饗,西功臣配饗。東廡前、西廡南燎爐各一。中後殿兩廡庋祭器。東廡南燎爐一。戟門五,中三門內外列戟百二十,左、右門各三。其外石樑五。橋北井亭三,南神庫、神廚。西南奉祀署,東南宰牲亭。其盛京太廟尊為四祖廟雲。
shùn zhì sì nián, dìng shèng jīng shǒu miào shǒu lǐng mǎ fǎ zhì shì tuō shā lǎ hā fān, yú mǎ fǎ shì hù jūn xiào.
順治四年,定盛京守廟首領馬法秩視拖沙喇哈番,餘馬法視護軍校。
wǔ nián dōng, zhuī zūn zé wáng wèi zhào zǔ, qìng wáng wèi xìng zǔ, chāng wáng wèi jǐng zǔ, fú wáng wèi xiǎn zǔ, yǔ sì hòu bìng fèng hòu diàn, zhì jì rú shí xiǎng yí.
五年冬,追尊澤王為肇祖,慶王為興祖,昌王為景祖,福王為顯祖,與四後並奉後殿,致祭如時饗儀。
bā nián, xiào duān wén huáng hòu fù miào, fèng shén zhǔ zhī jiàn tài zǔ tài hòu jì tài zōng, dài xíng sān guì jiǔ bài lǐ, wèi cì tài zōng, fù yī guì sān bài. bì, suì xíng dà xiǎng. sì hòu diàn zé qiǎn guān. fán shēng fù, xiān yī rì qiǎn gào, zhì rì zhī jiàn fèng ān dà xiǎng, zhe wèi lì. shí bā nián, shì zǔ fù miào, wèi cì tài zǔ xī páng, dōng xiāng. kāng xī jiǔ nián, xiào kāng zhāng huáng hòu fù miào, wèi cì shì zǔ. èr shí qī nián, xiào zhuāng wén huáng hòu fù miào, jiè qī shì zǔ jí zhāng hòu shén zhǔ bì lì yú páng, shǐ xíng zhī jiàn lǐ, wèi cì wén hòu. fán fù miào zhǔ, yǐ bēi bì zūn, hòu fǎng cǐ. wǔ shí qī nián, xiào huì zhāng huáng hòu shēng fù, yì zhě yǐ xiào kāng fù miào jiǔ, yù wèi qí cì. dà xué shì wáng shàn yì yuē: bì xià shèng xiào gé tiān, nǎng shí tài huáng tài hòu fù miào, bù yǐ jī xiào duān shàng, jīn kěn yǐ xiào kāng jī xiào huì shàng hū? yì zhě bù cóng, dì guǒ yǐ wèi fēi shì, lìng gǎi zhèng yān.
八年,孝端文皇后祔廟,奉神主祗見太祖、太后暨太宗,代行三跪九拜禮,位次太宗,復一跪三拜。畢,遂行大饗。祀後殿則遣官。凡升祔,先一日遣告,至日祗見、奉安、大饗,著為例。十八年,世祖祔廟,位次太祖西旁,東鄉。康熙九年,孝康章皇后祔廟,位次世祖。二十七年,孝莊文皇后祔廟,屆期世祖及章後神主避立於旁,始行祗見禮,位次文後。凡祔廟主,以卑避尊,後仿此。五十七年,孝惠章皇后升祔,議者以孝康祔廟久,欲位其次。大學士王掞議曰:「陛下聖孝格天,曩時太皇太后祔廟,不以躋孝端上,今肯以孝康躋孝惠上乎?」議者不從,帝果以為非是,令改正焉。
yōng zhèng yuán nián, lǐ chén yán: gǔ dì wáng shēng fù tài miào, bì yǐ huáng hòu pèi xiǎng. zhōu sì bì gōng, hàn yú bié qǐn, táng sòng yǒu kūn yí fèng cí diàn yǐ zhǎn xiào sī. zì shì pèi miào zhě, huáng hòu zì shàng yī zì yǔ miào shì tóng, sì bié miào zhě, dàn yǒu shì wú miào hào. qí pèi wèi huò yī dì yī hòu, huò yī dì èr hòu. sòng tài zōng huī zōng zé sì hòu xiān hòu shēng fù, lǐ zhì bù tóng. běn cháo tài zǔ sān hòu, wéi xiào cí fù miào chēng gāo hòu, tài zōng èr hòu, xiào duān xiào zhuāng bìng chēng wén hòu, shì zǔ sān hòu, xiào huì xiào kāng bìng chēng zhāng hòu, xiào xiàn dàn sì xiào líng xiǎng diàn, dìng zhì rán yě. jīn shèng zǔ fù miào, rén xiào zuò pèi, yǔn yí tóng xiǎng. dì miào shì yuē rén, yǔ zūn shì fù, gǎi tí xiào chéng, yǔ xiào gōng tǐ bèi mǔ yí, bìng yí tóng fù. qí xiào zhāo xiào yì, yīng jí tíng chén xiáng yì. xún yì dìng: xià shāng dǎi liù cháo, jiē yī dì yī hòu, táng ruì zōng èr hòu, sòng tài zǔ sān hòu, tài zōng sì hòu. fù miào zhī zhì, zhū zǐ zhū rú xián wú yì shuō. jǐn àn qián diǎn, xiào zhāo xiào yì yīng yǔ xiào chéng xiào gōng bìng chēng rén huáng hòu, tóng fù tài miào. cóng zhī.
雍正元年,禮臣言:「古帝王升祔太廟,必以皇后配饗。周祀閟宮,漢於別寢,唐、宋有坤儀、奉慈殿以展孝思。自是配廟者,皇后字上一字與廟諡同,祀別廟者,但有諡無廟號。其配位或一帝一後,或一帝二後。宋太宗、徽宗則四後先後升祔,禮制不同。本朝太祖三後,唯孝慈祔廟稱高后,太宗二後,孝端、孝莊並稱文後,世祖三後,孝惠、孝康並稱章後,孝獻但祀孝陵饗殿,定製然也。今聖祖祔廟,仁孝作配,允宜同饗。第廟諡曰仁,與尊諡複,改題孝誠,與孝恭體備母儀,並宜同祔。其孝昭、孝懿,應集廷臣詳議。」尋議定:「夏、商逮六朝,皆一帝一後,唐睿宗二後,宋太祖三後,太宗四後。祔廟之制,朱子諸儒咸無異說。謹按前典,孝昭、孝懿應與孝誠、孝恭並稱仁皇后,同祔太廟。」從之。
àn yí, yī yuán hòu, yī jì lì, yī běn shēng, bìng liè rú xù. shǒu xiào chéng, cì xiào zhāo, cì xiào yì, cì xiào gōng. yú cǐ fèng dì hòu shén zhǔ, yǐ cì ān dōng páng, xī xiāng, wèi cì tài zōng.
案儀,一元後,一繼立,一本生,並列如序。首孝誠,次孝昭,次孝懿,次孝恭。於此奉帝、後神主,以次安東旁,西鄉,位次太宗。
qián lóng èr nián, shì zōng jì xiào jìng hòu fù miào, wèi xī páng, dōng xiāng, jū shì zǔ cì. sì shí èr nián, xiào shèng hòu shēng fù, cì xiào jìng.
乾隆二年,世宗暨孝敬後祔廟,位西旁,東鄉,居世祖次。四十二年,孝聖后升祔,次孝敬。
míng nián, gāo zōng yì shèng jīng, xǐ jiàn sì zǔ miào dà qīng mén dōng, nán běi mào shí yī zhàng yī chǐ wǔ cùn, dōng xī guǎng shí zhàng sān chǐ wǔ cùn. zhèng diàn wǔ yíng, dōng xī pèi wǔ gè sān yíng. zhèng mén sān, dōng xī mén gè yī. chì dà chén jiān shì luò chéng.
明年,高宗詣盛京,徙建四祖廟大清門東,南北袤十一丈一尺五寸,東西廣十丈三尺五寸。正殿五楹,東、西配廡各三楹。正門三,東、西門各一。敕大臣監視落成。
jiā qìng sì nián, gāo zōng jì xiào xián xiào yí èr hòu fù miào, wèi dōng páng, xī xiāng, cì shèng zǔ. dào guāng yuán nián, rén zōng jì xiào shū hòu fù miào, wèi xī xù, dōng xiāng, cì shì zōng.
嘉慶四年,高宗暨孝賢、孝儀二後祔廟,位東旁,西鄉,次聖祖。道光元年,仁宗暨孝淑後祔廟,位西序,東鄉,次世宗。
sān shí nián, xuān zōng yí yù jí fù miào shì, lüè wèi: lǐ jīng tiān zǐ qī miào, zhōu lǐ xiǎo zōng bó biàn miào tiāo zhāo mù, hàn qī miào liù shì, táng jiǔ dài shí yī shì, sòng jiǔ shì shí èr shì, yì lǐ fēn fēn, bù yī ér zú. wǒ cháo shǒu tài zǔ qì rén zōng, wēi rán qī shì, bù cān zhuó jīn gǔ, bì zhì yí xiào hòu sì. zhèn báo dé chéng jī, hé gǎn shàng nǐ zǔ kǎo, fù miào duàn bù kě xíng. qí fèng xiān diàn shòu huáng diàn ān yòu gōng wèi gǔ yuán miào, zhì kě réng jiù. nǎi xià tíng chén yì, yú shì lǐ qīn wáng quán líng děng zhǔ zūn chéng xiàn. shì láng céng guó fān yì yán: wàn nán zūn cóng. gǔ zhě tiāo miào, wèi qī miào qīn jǐn yán, yǒu qīn jǐn bù tiāo zhě, zé bì shì dé zuò qiú, bù zài qī miào shù. ruò yīn sān zōng, zhōu wén wǔ shì yě. dà xíng huáng dì yú huáng shàng wèi mí miào, fēi qī miào qīn jǐn bǐ, ér gōng dé mí lún, yòu dāng yǔ liè zǔ liè zōng tóng wèi bǎi shì bù tiāo zhī shì. qiě zhū hóu dài fū shàng yǒu miào jì, kuàng zūn rú tiān zǐ, gǎn fèi fù diǎn? dì yú qí qǐng. zhào yuē: tiān zǐ qī miào, tè lǐ zhī cháng zhì, fēi hé bù tiāo zhī shì yán yě. huáng kǎo fù miào chēng zōng, yú zhì wèi yǔn. suì yú xián fēng èr nián, fèng xuān zōng jì xiào mù xiào shèn xiào quán sān hòu fù miào, wèi dōng xù, xī xiāng, cì gāo zōng. míng nián, fèng xiào hé ruì huáng hòu shēng fù, cì xiào shū.
三十年,宣宗遺諭及祔廟事,略謂:「禮經天子七廟,周禮小宗伯辨廟祧昭穆,漢七廟六室,唐九代十一室,宋九世十二室,議禮紛紛,不一而足。我朝首太祖訖仁宗,巍然七室,不參酌今古,必至貽笑後嗣。朕薄德承基,何敢上擬祖考,祔廟斷不可行。其奉先殿、壽皇殿、安佑宮為古原廟,制可仍舊。」乃下廷臣議,於是禮親王全齡等主遵成憲。侍郎曾國藩亦言:「萬難遵從。古者祧廟,為七廟親盡言,有親盡不祧者,則必世德作求,不在七廟數。若殷三宗,周文、武是也。大行皇帝於皇上為禰廟,非七廟親盡比,而功德彌綸,又當與列祖、列宗同為百世不祧之室。且諸侯大夫尚有廟祭,況尊如天子,敢廢祔典?」帝俞其請。詔曰:「天子七廟,特禮之常制,非合不祧之室言也。皇考祔廟稱宗,於制為允。」遂於咸豐二年,奉宣宗暨孝穆、孝慎、孝全三後祔廟,位東序,西鄉,次高宗。明年,奉孝和睿皇后升祔,次孝淑。
wén zōng shǎo shí wèi kāng cí tài hòu fǔ yù, shí yī nián dì bēng, mù zōng tǐ dà xíng yí zhì, shàng zūn shì yuē xiào jìng. tóng zhì jiàn yuán, fù miào cì xiào quán. sì nián, wén zōng jì xiào dé hòu fù miào, wèi xī xù, dōng xiāng, cì rén zōng. yú shí tài miào zhōng diàn, jiǔ yíng xián xù.
文宗少時為康慈太后撫育,十一年帝崩,穆宗體大行遺志,上尊諡曰孝靜。同治建元,祔廟次孝全。四年,文宗暨孝德後祔廟,位西序,東鄉,次仁宗。於時太廟中殿,九楹咸序。
jì mù zōng bēng yù, ér fù cì shàng xū. guāng xù sān nián, dūn qīn wáng yì cóng děng gōng wǎng xiāng dù, jí yì suǒ yí. shì jiǎng zhāng pèi lún qǐng fǎng yīn zhōu zhì, lì tài zōng shì shì, bǎi shì bù tiāo. zhǎn hòu diàn páng yuán zuǒ yòu gè jiàn shì shì. shì láng yuán bǎo héng wèi zhōu zhì shì shì zài tài zǔ miào páng, jū zhāo mù shàng, hòu shì tóng táng yì shì, yǐ jìn zǔ wèi zūn. qǐng yǐ zhōng diàn tài zǔ zuǒ yòu wèi shì shì jiǔ yíng, dōng xī gè zhǎn liǎng yíng, bié jiàn zhāo mù liù dài qīn miào. tài zǔ jū zhōng, liǎng páng gè liù yíng, wèi zuǒ yòu shì shì. tài zǔ zhì mù zōng tóng wèi bǎi shì bù tiāo, bù bì qí qīn jǐn dì shēng. qí zuǒ yòu xì dì, gèng jiàn liǎng miào, gè sān yíng, wèi sān zhāo sān mù, xún cì jì rù, jí shěng qiān yí. hóng lú sì qīng xú shù míng yán: gǔ zhě miào qián qǐn hòu, miào yǐ jì xiǎng, jīn qián diàn shì qǐn yǐ cáng yì guān, jīn zhōng diàn hòu diàn shì. zī suǒ dāng yì zhě, cáng yì guān qǐn diàn ěr. yīng jiù zhōng diàn zuǒ jiàn qǐn diàn, jì xiǎng réng zài qián diàn. liè zǔ liè zōng, bǎi shì bù tiāo, ruò jiàn shì shì hòu diàn páng, fǎn xián jū tài zǔ shàng. wéi zēng qǐn shì, zé zhāo mù xù yǐ. qí tā tiáo yì, dà shuài zhǔ shì shì zhě duō. yǒu wèi hòu diàn yí zēng diàn yǔ, yí sì zǔ shén zhǔ qí zhōng. gǎi wèi shì shì, yí tài zōng jū zhōng yī shì. mù zōng fù miào, fèng ān zhōng diàn xī dì sì shì zhě, tōng zhèng shǐ xī zhēn shuō yě. yǒu wèi zhōng diàn liǎng páng jiàn shì shì, dōng èr xī yī, zhōng fèng tài zǔ zhǔ, qī miào dōng yī miào fèng tài zōng, èr miào fèng shèng zǔ xī yī miào fèng shì zǔ. qián diàn liǎng páng jiàn liù qīn miào, shì zōng yǐ xià fèng zhī, sī zhāo mù bù wěn. shǎo zhān shì wén zhì shuō yě. yǒu wèi zhōng diàn liǎng páng jiàn zhāo mù èr shì shì, dàn jiàn fāng diàn, zòng héng gè wǔ yíng, yí tài zōng jū zhāo shì shì, shì zǔ jū mù shì shì, jiē běi miàn zhōng yī yíng. shèng zǔ jū zhāo shì shì, dōng miàn dì yī yíng. zhōng diàn réng fèng tài zǔ. zhāo mù gè sì yíng, liè shèng shén wèi yī xù shàng yí. mù zōng shēng fù, jū zhāo dì sān yíng. sī yè bǎo tíng shuō yě. yǐ, gé yì yǐ fēn gèng miào zhì, wèi kě cóng.
洎穆宗崩御,而祔次尚虛。光緒三年,惇親王奕誴等躬往相度,集議所宜。侍講張佩綸請仿殷、周制,立太宗世室,百世不祧。展後殿旁垣左右各建世室。侍郎袁保恆謂周制世室在太祖廟旁,居昭穆上,後世同堂異室,以近祖為尊。請以中殿太祖左右為世室九楹,東西各展兩楹,別建昭穆六代親廟。太祖居中,兩旁各六楹,為左右世室。太祖至穆宗同為百世不祧,不必俟親盡遞升。其左右隙地,更建兩廟,各三楹,為三昭三穆,循次繼入,藉省遷移。鴻臚寺卿徐樹銘言:「古者廟前寢後,廟以祭饗,今前殿是;寢以藏衣冠,今中殿、後殿是。茲所當議者,藏衣冠寢殿耳。應就中殿左建寢殿,祭饗仍在前殿。列祖、列宗,百世不祧,若建世室後殿旁,反嫌居太祖上。唯增寢室,則昭穆序矣。」其他條議,大率主世室者多。有謂後殿宜增殿宇,移四祖神主其中。改為世室,移太宗居中一室。穆宗祔廟,奉安中殿西第四室者,通政使錫珍說也。有謂中殿兩旁建世室,東二西一,中奉太祖主,七廟東一廟奉太宗,二廟奉聖祖;西一廟奉世祖。前殿兩旁建六親廟,世宗以下奉之,斯昭穆不紊。少詹事文治說也。有謂中殿兩旁建昭穆二世室,但建方殿,縱橫各五楹,移太宗居昭世室,世祖居穆世室,皆北面中一楹。聖祖居昭世室,東面第一楹。中殿仍奉太祖。昭穆各四楹,列聖神位依序上移。穆宗升祔,居昭第三楹。司業寶廷說也。已,閣議以紛更廟制,未可從。
lǐ qīn wáng shì duó děng wèi: yǔ qí fù huì gǔ diǎn, bù rú kè shǒu chéng guī. tài miào zhōng diàn jiǔ yíng, zhōng yíng réng jiù, dōng xī gè sì yíng, qǐng rú dào guāng chū gù shì, zēng xiū gǎi shì. dōng cì yíng yòu cì yíng wèi zhāo wèi, tài zōng jì èr hòu shèng zǔ jì sì hòu gāo zōng jì èr hòu xuān zōng jì sì hòu shén zhǔ xù yān. xī cì yíng yòu cì yíng wèi mù wèi, shì zǔ jì èr hòu shì zōng jì èr hòu rén zōng jì èr hòu wén zōng xiào dé hòu shén zhǔ xù yān. jiāng lái mù zōng xiào zhé hòu shēng fù, wèi jū xuān zōng cì. yì shàng, chún qīn wáng yì xuān wěi zhī, zòu yán: yù zūn chóng yú biàn tōng, jiào zhū shuō wèi dāng. dì miào yíng yǒu xiàn, guó tǒng wú qióng, zēng xiū shàng fēi zhì jì. tiāo miào wèi lì cháo jīng zhì, wú kě bì jì. qǐng chì zì jīn yǐ wǎng, wú yuán bǎi shì bù tiāo zhī wén, dāng xún qīn jǐn zé tiāo zhī lǐ, shù jù diǎn yǔ tiān dì cháng cún. yú shí xú shù míng lì zhǔ xuān zōng yí yù, yǐ hàn táng zēng shì wèi fēi, jīn yòng fèng xiān diàn zēng kān chéng àn, yì wàn nián hòu, shì nán zài jiā. yí zūn zǔ xùn, yù dìng zhāo mù. nèi gé xué shì zhōng pèi xián yì yǐ wèi yán, hóng lú sì shǎo qīng wén shuò qiě qǐng jiàn mù zōng qǐn miào, ér wén zhì bǎo tíng yóu lì zhēng bìng kān jiǎn lòu, fēi yǒng zhì. liǎng gōng tài hòu bù huò yǐ, zài xià wáng dà chén yì, jiān xún zhí lì zǒng dū lǐ hóng zhāng. hóng zhāng yán: zhōu guān, jiàng rén yíng guó, shì shì míng táng, jiē zhǐ wǔ shì. zhèng zhù, wǔ shì bìng zài yī táng. jù cǐ, zé zhū zǐ suǒ tú shì shì qīn miào yǐ cì ér nán, wèi jǐn hé zhì. zhì jiàn qǐn diàn zēng fāng diàn, gǔ zhì suǒ wú, lǐ qīn wáng děng suǒ yán, wèi wèi wú jiàn. wǒ cháo miào zhì, zǔ zōng shén líng, xié huì yī shì, yī dàn qiān gǎi, shén míng xī ān? tài miào zhòng yuán, tíng chí diàn bì, gè yǒu héng shì. zhǔn gǔ zhuó jīn, gǎi miào fēi biàn. yīn shí lì zhì, zì yǐ yuán fèng xiān diàn zēng kān lì wèi yí. yì zhě huò xián jiǎn lüè, zhǔn gǔ lǐ fù miào dié qiān, yì zhǐ gǎi tú yì yán, bìng bù dà gèng jiù miào. jīn zhī kān zuò, yóu jìn sòng shí kǎn shì, jìn huá yuán jiàn yì miào táng yǐ róng zhǔ wèi xiàn, wú jū cháng shù. wáng dǎo wēn jiào wǎng fù shāng què, shǐ zēng kǎn shì. sòng zēng bā shì, cài xiāng wèi tú. jīn zhī zēng kān, hé yǐ yì shì? yòu wèi: fèng xiān diàn jí gǔ yuán miào, yǔ tài miào shū. rán yōng zhèng shí zòu dìng fèng xiān diàn shén pái yǔ tài miào gòu yè ruò huà yī. chéng xiàn kě xún, bù dé wèi zēng kān zhī zhì dú bù kě fǎng xíng tài miào yě. zhì tiāo qiān suī cháng diǎn, ér cáng zhǔ zhī shì, lǐ wú míng wén. zhèng kāng chéng yán zhōu tiāo zhǔ cáng yú tài miào jí wén wǔ shì shì, shì yǐ tiāo zhī zhǔ yǔ bù qiān zhī zǔ tóng chù yī miào, gù miào yì míng tiāo. jìn cáng xī chǔ jiā shì, dāng shí yí qí fēi lǐ, hòu shì yuán wèi gù shì. rú jiā wèi gǔ tiāo jiā shì, dài wèi yì cí. miào jì yǔ gǔ bù tóng, tiāo yì wèi róng qīng yì. wéi chún qīn wáng suǒ chén, wèi néng dǎo huáng shàng yǐ dà ràng, zhuó miào zhì yǐ cóng yí. zì cǐ yì suì dìng.
禮親王世鐸等謂:「與其附會古典,不如恪守成規。太廟中殿九楹,中楹仍舊,東西各四楹,請如道光初故事,增修改飾。東次楹又次楹為昭位,太宗暨二後、聖祖暨四後、高宗暨二後、宣宗暨四後神主序焉。西次楹又次楹為穆位,世祖暨二後、世宗暨二後、仁宗暨二後、文宗、孝德後神主序焉。將來穆宗、孝哲後升祔,位居宣宗次。」議上,醇親王奕譞韙之,奏言:「寓尊崇於變通,較諸說為當。第廟楹有限,國統無窮,增修尚非至計。祧廟為歷朝經制,無可避忌。請敕自今以往,毋援百世不祧之文,當循親盡則祧之禮,庶鉅典與天地常存。」於時徐樹銘力主宣宗遺諭,以漢、唐增室為非,今用奉先殿增龕成案,億萬年後,勢難再加。宜遵祖訓,豫定昭穆。內閣學士鍾佩賢亦以為言,鴻臚寺少卿文碩且請建穆宗寢廟,而文治、寶廷尤力爭並龕簡陋,非永制。兩宮太后不獲已,再下王大臣議,兼詢直隸總督李鴻章。鴻章言:「周官,匠人營國,世室、明堂,皆止五室。鄭注,五室並在一堂。據此,則朱子所圖世室、親廟以次而南,未盡合制。至建寢殿、增方殿,古制所無,禮親王等所言,未為無見。我朝廟制,祖宗神靈,協會一室,一旦遷改,神明奚安?太廟重垣,庭墀殿陛,各有恆式。准古酌今,改廟非便。因時立制,自以援奉先殿增龕例為宜。議者或嫌簡略,准古禮祔廟迭遷,亦止改塗易檐,並不大更舊廟。今之龕座,猶晉、宋時坎室,晉華垣建議廟堂以容主為限,無拘常數。王導、溫嶠往復商榷,始增坎室。宋增八室,蔡襄為圖。今之增龕,何以異是?」又謂:「奉先殿即古原廟,與太廟殊。然雍正時奏定奉先殿神牌與太廟〈冓頁〉若畫一。成憲可循,不得謂增龕之制獨不可仿行太廟也。至祧遷雖常典,而藏主之室,禮無明文。鄭康成言周祧主藏於太廟及文武世室,是已祧之主與不遷之祖同處一廟,故廟亦名祧。晉藏西儲夾室,當時疑其非禮,後世緣為故事。儒家謂古祧夾室,殆為肊辭。廟既與古不同,祧亦未容輕議。唯醇親王所陳,為能導皇上以大讓,酌廟制以從宜。」自此議遂定。
wǔ nián, mù zōng jì xiào zhé hòu fù miào, wèi dōng xù, xī xiāng, cì xuān zōng. qī nián, xiào zhēn hòu shēng fù, cì xiào dé. xuān tǒng yuán nián, xiào qīn hòu shēng fù, cì xiào zhēn. shì suì kǎo yì dé zōng fù miào shì, lǐ chén yán: xiōng dì tóng zhāo mù, dàn zhǔ mù wèi kōng yī shì. qí yú yì lǐ zhū chén, zhòng zōng tǒng zhě, yǐ wèi yì zhāo mù bù biàn zhòng huáng tǒng zhě, fù yǐ wèi tóng zhāo mù bù hé. ér dà xué shì zhāng zhī dòng dú zhǔ: gǔ yǒu tiāo qiān zhī lǐ, zé xiōng dì zhāo mù yí tóng. jīn wú tiāo qiān zhī lǐ, zé xiōng dì zhāo mù kě yì. yì nǎi dìng. qí qiū, zhào yuē: wǒ cháo miào zhì, qián diàn zì tài zǔ yǐ xià qī shì jiē nán xiāng, xuān zōng yǐ xià sān shì fēn dōng xī xiāng, yǔ gǔ suǒ wèi mù běi xiāng zhāo nán xiāng bù tóng. mù dé èr miào, tóng wèi bǎi shì bù tiāo, yí shǒu zhū zǐ zhī shuō, yǐ zhāo mù fēn zuǒ yòu, bù yǐ zhāo mù wèi zūn bēi. lǐ yuán yì qǐ, wú yīn jīng shuō yì tóng, guò shì jū zhí. dé zōng fù miào, zhōng diàn fèng xī yòu cì yíng yòu wǔ shì mù wèi, qián diàn wèi cì xī páng wén zōng zuò xī xiāng dōng mù wèi. tǐ xiān cháo jiān tiāo zhī zhǐ, wèi liè shèng zài tiān zhī líng, chuí wèi dìng zhì. fèng xiān diàn wèi xù yì rú zhī.
五年,穆宗暨孝哲後祔廟,位東序,西鄉,次宣宗。七年,孝貞後升祔,次孝德。宣統元年,孝欽後升祔,次孝貞。是歲考議德宗祔廟事,禮臣言:「兄弟同昭穆,但主穆位空一室。」其餘議禮諸臣,重宗統者,以為異昭穆不便;重皇統者,復以為同昭穆不合。而大學士張之洞獨主:「古有祧遷之禮,則兄弟昭穆宜同。今無祧遷之禮,則兄弟昭穆可異。」議乃定。其秋,詔曰:「我朝廟制,前殿自太祖以下七世皆南鄉,宣宗以下三世分東西鄉,與古所謂穆北鄉、昭南鄉不同。穆、德二廟,同為百世不祧,宜守朱子之說,以昭穆分左右,不以昭穆為尊卑。禮緣義起,毋因經說異同,過事拘執。德宗祔廟,中殿奉西又次楹又五室穆位,前殿位次西旁文宗坐西鄉東穆位。體先朝兼祧之旨,慰列聖在天之靈,垂為定製。奉先殿位序亦如之。」
shí xiǎng tài zōng jiàn guó chū, yù qīng míng chú xī, gōng yè tài zǔ líng, jí shí xiǎng suǒ yóu shǐ. chóng dé yuán nián, jiàn tài miào chéng, fán sì mèng shí xiǎng, měi yuè jiàn xīn, shèng dàn jì chén qīng míng zhōng yuán suì mù jù zhì jì. wǔ yuè xiàn yīng táo, mìng jiàn tài miào. fán xīn jìn guǒ gǔ, jiē xiān jiàn nǎi jìn yù, zhe wèi lìng. shùn zhì yuán nián, dìng shí xiǎng zhì, mèng chūn zé shàng xún rì, sān mèng yòng shuò rì, lè zhāng liù zòu. èr nián, mìng jì tài miào rú fèng xiān diàn yí, dú zhù zhì jì. qiǎn guān jì fú líng zhāo líng sì zǔ miào, zhǐ shàng xiāng zhú gōng jiǔ guǒ, bù dú zhù. qī yuè shuò, qiū jì tài miào sì zǔ miào, zhōng yuán jì líng, bìng yòng niú yáng. xún dìng sì zǔ miào jì lì shì jīng shī, shēng yòng shēng. yòu xiǎng tài miào yòng shú niú, bà jìn zuò. bā nián, dìng qīn xiǎng zhì, yǐn fú shòu zuò rú yuán qiū. zòu lè bèi wén wǔ yì wǔ. kāng xī shí èr nián, cóng lǐ chén yán, jì tài miào, zhì míng jiāng shì. èr shí sì nián chūn, qīn xiǎng bì, yù yuē: wǎng jiàn zàn lǐ láng xuān zhù, zhì zhèn míng, shēng bù yáng. lǐ chēng fù qián zi míng, zi sūn tōng míng zǔ fù, qǐ kě màn yì? sì hòu chuí wèi jiè.
時饗太宗建國初,遇清明、除夕,躬謁太祖陵,即時饗所由始。崇德元年,建太廟成,凡四孟時饗,每月薦新,聖誕、忌辰、清明、中元、歲暮俱致祭。五月獻櫻桃,命薦太廟。凡新進果穀,皆先薦乃進御,著為令。順治元年,定時饗制,孟春擇上旬日,三孟用朔日,樂章六奏。二年,命祭太廟如奉先殿儀,讀祝、致祭。遣官祭福陵、昭陵、四祖廟,止上香燭、供酒果,不讀祝。七月朔,秋祭太廟、四祖廟,中元祭陵,並用牛、羊。尋定四祖廟祭例視京師,牲用生。又饗太廟用熟牛,罷晉胙。八年,定親饗制,飲福、受胙如圜丘。奏樂備文、武佾舞。康熙十二年,從禮臣言,祭太廟,質明將事。二十四年春,親饗畢,諭曰:「往見贊禮郎宣祝,至朕名,聲不揚。禮稱父前子名,子孫通名祖父,豈可慢易?嗣後垂為戒。」
yōng zhèng shí yī nián, shì zōng yǐ miào xiǎng wú shàng xiāng, diàn bó jué wú guì xiàn, mìng dà xué shì lǐ chén yì zēng. xún yì yán: dà sì mò zhòng jiāo tán, xiào xiǎng mò dà pèi tiān. zōng miào diǎn lǐ, yí shì shè jì. jì shè jì rì, huáng dì qīn yì shàng xiāng, tài miào zì yí yī lì. zhì bó jué jù bù qīn xiàn, huáng dì lì bài wèi qián, suǒ yǐ yà jiāo tán yě. réng jiù yí biàn. bào kě.
雍正十一年,世宗以廟饗無上香,奠帛、爵無跪獻,命大學士禮臣議增。尋議言:「大祀莫重郊壇,孝享莫大配天。宗廟典禮,宜視社稷。祭社稷日,皇帝親詣上香,太廟自宜一例。至帛、爵俱不親獻,皇帝立拜位前,所以亞郊壇也。仍舊儀便。」報可。
yòu dìng tài miào shén pái rú fèng xiān diàn zhì, gòng fèng jū zhōng. qǐng pái yòng tài cháng guān, xiàn bó jué yòng shì wèi, xún gǎi yòng zōng shì guān.
又定太廟神牌如奉先殿制,供奉居中。請牌用太常官,獻帛、爵用侍衛,尋改用宗室官。
gāo zōng sì wèi, dìng sān nián chí fú nèi, xiǎng miào yù lǐ fú zuò lè rú gù, wéi zhāi jiè yòng sù fú, guān zhuì yīng. qián lóng èr nián, yòng lǐ chén yán, zhù bǎn shū liè shèng zūn shì. xiāng bó sòng liáo shí xíng zhōng lù, dì zhuǎn lì dōng páng, qí fèng zhù bó guān chū, fù wèi, rú sì jiāo tán shì. xún dìng měi rì shàng xiāng, shǒu miào guān xíng lǐ. shuò wàng yòng tài cháng guān. sì gǎi zōng shì wáng gōng fān xíng. shí èr nián, yù tài miào xiàn bó jué yòng zōng shì guān, bǐ xí lǐ yí róng qì zhì. chì zōng rén fǔ wáng gōng jiān shì, hòu fù dìng hòu diàn xiàn bó jué yòng jué luó guān.
高宗嗣位,定三年持服內,饗廟御禮服作樂如故,唯齋戒用素服,冠綴纓。乾隆二年,用禮臣言,祝版書列聖尊諡。香帛送燎時行中路,帝轉立東旁,俟奉祝帛官出,復位,如祀郊壇式。尋定每日上香,守廟官行禮。朔望用太常官。嗣改宗室王公番行。十二年,諭太廟獻帛、爵用宗室官,俾習禮儀、鎔氣質。敕宗人府王公監視,後復定後殿獻帛、爵用覺羅官。
xiàng lì, xiǎng miào, dì chéng yú chū gōng, zhì tài hé mén wài gǎi chéng niǎn. rù jiē mén, zhì shén lù yòu, bù rù nán mén, yì jǐ mén wò cì. rù shēng dōng jiē, jìn qián diàn mén, jiù bài wèi. lǐ chéng, chū rú chū. fán rù mén jiē zuǒ. sān shí qī nián, dì nián jiàn gāo, lüè jiǎn yí jié. rù miào shí, gǎi zì què zuǒ mén niǎn rù xī běi mén, zhì miào běi mén wài, yú rù. zhì jǐ mén wài dōng jiē xià. bù rù mén, shēng jiē jìn diàn. xíng lǐ bì, chū yì rú zhī.
向例,饗廟,帝乘輿出宮,至太和門外改乘輦。入街門,至神路右,步入南門,詣戟門幄次。入升東階,進前殿門,就拜位。禮成,出如初。凡入門皆左。三十七年,帝年漸高,略減儀節。入廟時,改自闕左門輦入西北門,至廟北門外,輿入。至戟門外東階下。步入門,升階進殿。行禮畢,出亦如之。
jiā qìng sì nián, dìng shí xiǎng qián diàn zuò cì. tài zǔ tài zōng shì zǔ huáng kǎo bǐ jiē nán xiāng, shèng zǔ huáng kǎo bǐ dōng wèi xī xiāng, shì zōng huáng kǎo bǐ xī wèi dōng xiāng, gāo zōng huáng kǎo bǐ dōng cì xī xiāng. yǐ hòu dì hòu wèi cì fǎng cǐ. bā nián mèng chūn shí xiǎng, lǐ chén bo jí chū liù rì, rén zōng yǐ qián sān rì zhì zhāi. huì féng gāo zōng jì chén, fú sè wèi xié, mìng gǎi chū bā rì. sì shì chūn xiǎng jiē zé zhēng yuè chū bā jiǔ shí děng rì xíng zhī.
嘉慶四年,定時饗前殿座次。太祖、太宗、世祖皇考、妣皆南鄉,聖祖皇考、妣東位西鄉,世宗皇考、妣西位東鄉,高宗皇考、妣東次西鄉。以後帝、後位次仿此。八年孟春時饗,禮臣卜吉初六日,仁宗以前三日致齋。會逢高宗忌辰,服色未協,命改初八日。嗣是春饗皆擇正月初八、九、十等日行之。
dào guāng sì nián, yù miào xiǎng xiè fú zuò rú sì shè jì yí, wáng gōng bǎi guān suí xíng sān guì jiǔ bài lǐ. mù zōng dé zōng chū lì, shí xiǎng xiá jì qiǎn qīn wáng dài, dǎi qīn zhèng shǐ gōng lì. xuān tǒng cháo shè zhèng wáng shè xíng.
道光四年,諭廟饗謝福胙如祀社稷儀,王公百官隨行三跪九拜禮。穆宗、德宗初立,時饗、祫祭遣親王代,逮親政始躬蒞。宣統朝攝政王攝行。
xiá jì lì dài dì xiá fēn jì, lǐ shuō bīn fēn, wǎng zhōng gǔ xùn. qīng zhì yǒu xiá wú dì. chú xī xiǎng miào, shí shǐ tài zōng, shì zǔ běn zhī, zhe wèi jì diǎn. shùn zhì shí liù nián, zuǒ fù dōu yù shǐ yuán mào gōng qǐng jǔ xiá jì, yǐ zhāng xiào zhì. nǎi dìng suì chú qián yī rì dà xiá, yí hòu diàn zhōng diàn shén zhǔ fèng qián diàn. sì zǔ tài zǔ nán xiāng, tài zōng dōng wèi xī xiāng. xiān yī rì qiǎn guān gào hòu diàn zhōng diàn, zhì zhāi shì shēng. jiè rì shì zǔ qīn yì, lǐ rú shí xiǎng, zì shì suì yǐ wèi cháng. xún dìng xiá jì lè wǔ chén diàn wài.
祫祭歷代禘、祫分祭,禮說繽紛,罔衷古訓。清制有祫無禘。除夕饗廟,實始太宗,世祖本之,著為祭典。順治十六年,左副都御史袁懋功請舉祫祭,以彰孝治。乃定歲除前一日大祫,移後殿、中殿神主奉前殿。四祖、太祖南鄉,太宗東位西鄉。先一日遣官告後殿、中殿,致齋視牲。屆日世祖親詣,禮如時饗,自是歲以為常。尋定祫祭樂舞陳殿外。
kāng xī shí, yù shǐ lǐ shí qiān qǐng xíng dì jì. lǐ chén zhāng yù shū shàng yán: kǎo lǐ zhì yán dì bù yī, yǒu wèi yú xià dì huáng dì, yīn zhōu dì kù, jiē pèi jì yuán qiū zhě yǒu wèi zǔ suǒ zì chū wèi gǎn shēng dì, ér jì zhī nán jiāo zhě yǒu wèi yuán qiū fāng zé zōng miào wèi sān dì zhě: xiān rú jiē biàn qí fēi. ér zōng miào zhī dì, shuō yóu bù yī. huò wèi dì zhǐ jí huǐ miào, huò wèi zhǎng fā shī wèi yīn dì, yōng shī wèi zhōu dì, ér qīn miào huǐ miào jiān jì zhě. wéi táng zhào kuāng lù chún yǐ wèi dì yì yú xiá, bù jiān qún miào. wáng zhě lì shǐ zǔ miào, tuī zǔ suǒ zì chū zhī dì, yǐ shǐ zǔ pèi zhī, gù míng dì. zhì sān nián yī xiá, wǔ nián yī dì, shuō shǐ hàn rú, hòu rén zōng zhī. hàn táng sòng dì lǐ, bìng wèi kǎo shǐ zǔ suǒ zì chū, zhǐ wǔ suì zhōng hé qún miào zhī zǔ, xíng xiá dì yú zōng miào ér yǐ. dà dǐ xià shāng yǐ qián yǒu dì jì, ér jué zhì mò xiáng. hàn táng yǐ hòu yǒu dì míng, ér yǔ xiá wú bié. zhōu yǐ hòu jì wèi shǐ zǔ, yǐ dì kù wèi suǒ zì chū, ér tài miào zhōng wú kù wèi, gù xiá jì bù jí. zhì dì jì nǎi shè kù wèi, yǐ jì pèi yān. xíng yú hòu dài, bù néng jǐn hé. gù sòng shén zōng bà dì lǐ. míng hóng wǔ chū huò qǐng jǔ xíng, zhòng yì bù guǒ. jiā jìng zhōng, nǎi lì xū wèi, sì huáng chū zǔ dì, yǐ tài zǔ pèi, shì shè bù jīng, lǐ yì xuán bà. guó jiā chū dìng dǐng, zhuī shàng sì zǔ zūn chēng, lì miào chóng sì, zì zhào zǔ shǐ. tài zǔ gōng dé lóng shèng, dāng wèi wàn shì miào zǔ, ér tuī suǒ zì chū, zé dì zào dà yè, zhào zǔ zuì zhe. jīn tài miào jì lǐ, sì mèng fēn jì qián hòu diàn, yǐ gè shēn qí zūn. suì mù xiá xiǎng qián diàn, yǐ tóng jiāng qí jìng. yī suì lǚ shēn guàn xiàn, rén xiào chéng jìng, yǐ wú bù jí. wǔ nián yī dì, kě bù bì xíng. suì qǐn qí yì.
康熙時,御史李時謙請行禘祭。禮臣張玉書上言:「考禮制言禘不一,有謂虞、夏禘黃帝,殷、周禘嚳,皆配祭圜丘者;有謂祖所自出為感生帝,而祭之南郊者;有謂圜丘、方澤、宗廟為三禘者:先儒皆辯其非。而宗廟之禘,說尤不一。或謂禘止及毀廟,或謂長發詩為殷禘,雍詩為周禘,而親廟、毀廟兼祭者。唯唐趙匡、陸淳以為禘異於祫,不兼群廟。王者立始祖廟,推祖所自出之帝,以始祖配之,故名禘。至三年一祫,五年一禘,說始漢儒,後人宗之。漢、唐、宋禘禮,並未考始祖所自出,止五歲中合群廟之祖,行祫禘於宗廟而已。大抵夏、商以前有禘祭,而厥制莫詳。漢、唐以後有禘名,而與祫無別。周以后稷為始祖,以帝嚳為所自出,而太廟中無嚳位,故祫祭不及。至禘祭乃設嚳位,以稷配焉。行於後代,不能盡合。故宋神宗罷禘禮。明洪武初或請舉行,眾議不果。嘉靖中,乃立虛位,祀皇初祖帝,以太祖配,事涉不經,禮亦旋罷。國家初定鼎,追上四祖尊稱,立廟崇祀,自肇祖始。太祖功德隆盛,當為萬世廟祖,而推所自出,則締造大業,肇祖最著。今太廟祭禮,四孟分祭前、後殿,以各伸其尊。歲暮祫饗前殿,以同將其敬。一歲屢申祼獻,仁孝誠敬,已無不極。五年一禘,可不必行。」遂寢其議。
qián lóng sān shí qī nián dà xiá, dì qīn yì zhào zǔ wèi qián shàng xiāng, yú qiǎn huáng zǐ qīn wáng fēn yì, fù wèi xíng lǐ rú cháng yí. yì miào jié wén jiǎn zhī rú shí xiǎng. liù shí nián jiāng jiè guī zhèng, jiǔ miào jù qīn shàng xiāng. jiā qìng sì nián, dìng suì mù xiá jì, qián diàn zuò wèi shì shí xiǎng. xián fēng bā nián, wén zōng jí fǔ píng, qīn wáng dài xíng xiá jì, rán xiān jì shí yóu qīn yì bài guì yān. qí yīn shí xiá jì zhě, gǔ lǐ tiān zǐ sān nián sàng bì, hé xiān zǔ shén xiǎng zhī, wèi zhī jí jì. yōng zhèng èr nián, lì bù shàng shū zhū shì yán: huáng shàng zhì rén dà xiào, sàng sān nián rú yī rì, jīn fú zhì jìng, qǐng xiá jì tài miào, jí jí shì āi. zhì kě. míng nián èr yuè, dì yì miào xíng xiá jì, rú suì mù dà xiá yí. zì hòu fú jìng xíng xiá jì fǎng cǐ.
乾隆三十七年大祫,帝親詣肇祖位前上香,餘遣皇子親王分詣,復位行禮如常儀。詣廟節文減之如時饗。六十年將屆歸政,九廟俱親上香。嘉慶四年,定歲暮祫祭,前殿座位視時饗。咸豐八年,文宗疾甫平,親王代行祫祭,然先祭時猶親詣拜跪焉。其因時祫祭者,古禮天子三年喪畢,合先祖神饗之,謂之吉祭。雍正二年,吏部尚書朱軾言:「皇上至仁大孝,喪三年如一日,今服制竟,請祫祭太廟,即吉釋哀。」制可。明年二月,帝詣廟行祫祭,如歲暮大祫儀。自後服竟行祫祭仿此。
jiā shang shì hào chóng dé yuán nián, tài zōng shòu zūn hào, zhuī fēng shǐ zǔ wèi zé wáng gāo zǔ qìng wáng zēng zǔ chāng wáng zǔ fú wáng, shàng tài zǔ wǔ huáng dì xiào cí huáng hòu zūn shì. jí rì gōng sì tài miào. yì rì, bǎi guān biǎo hè. shùn zhì yuán nián, jìn tài zǔ xiào cí hòu tài zōng yù cè yù bǎo, fèng ān tài miào. cè zhǎng bā cùn bā fēn, guǎng sān cùn jiǔ fēn, hòu sì fēn. cè shù shí, miàn dǐ èr yè juān shēng jiàng lóng. bǎo fāng sì cùn èr fēn, hòu yī cùn wǔ fēn, niǔ gāo èr cùn qī fēn, zhǎng sì cùn èr fēn, guǎng sān cùn wǔ fēn, bǎo lù jīn zhì. fán tài miào cè bǎo jiē yòng yù, sè qīng bái, cè wén yòng lí tǐ, bǎo wén rú shì hào, yuē mǒu zǔ mǒu zōng mǒu huáng dì zhī bǎo, hòu yuē mǒu huáng hòu zhī bǎo.
加上諡號崇德元年,太宗受尊號,追封始祖為澤王、高祖慶王、曾祖昌王、祖福王,上太祖武皇帝、孝慈皇后尊諡。即日躬祀太廟。翼日,百官表賀。順治元年,進太祖、孝慈後、太宗玉冊、玉寶,奉安太廟。冊長八寸八分,廣三寸九分,厚四分。冊數十,面底二頁鐫升降龍。寶方四寸二分,厚一寸五分,紐高二寸七分,長四寸二分,廣三寸五分,寶盝金質。凡太廟冊、寶皆用玉,色青白,冊文用驪體,寶文如諡號,曰「某祖某宗某皇帝之寶」,後曰「某皇后之寶」。
wǔ nián, zhuī zūn zé wáng zhào zǔ yuán huáng dì, bǐ yuán huáng hòu qìng wáng xìng zǔ zhí huáng dì, bǐ zhí huáng hòu chāng wáng jǐng zǔ yì huáng dì, bǐ yì huáng hòu fú wáng xiǎn zǔ xuān huáng dì, bǐ xuān huáng hòu. fèng ān qì, zhì lǐ rú shí xiǎng. yuè sān rì, qìng hè rú yí. qī nián, shàng xiào duān wén huáng hòu zūn shì. jiǔ nián, jìn sì zǔ dì hòu cè bǎo. shí bā nián, shàng shì zǔ zūn shì, qián qī zhāi jiè, qiǎn guān jì gào tiān dì zōng miào shè jì.
五年,追尊澤王肇祖原皇帝,妣原皇后;慶王興祖直皇帝,妣直皇后;昌王景祖翼皇帝,妣翼皇后;福王顯祖宣皇帝,妣宣皇后。奉安訖,致禮如時饗。越三日,慶賀如儀。七年,上孝端文皇后尊諡。九年,進四祖帝後冊寶。十八年,上世祖尊諡,前期齋戒,遣官祭告天地、宗廟、社稷。
jiè rì, dì sù fú yù tài hé mén, yuè cè bǎo qì, dà xué shì fèng ān cǎi tíng, xiào wèi yú xíng, dǎo yǐ yù zhàng, jià cóng zhī. wáng gōng bǎi guān gè yú suǒ lì wèi guì qí, suí xíng. zhì shòu huáng diàn dà mén wài jiàng niǎn, rù zuǒ mén, cǎi tíng rù yòu mén. dà xué shì èr rén guì fèng cè bǎo chén àn shàng, dì jiù wèi, lǜ qún chén xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. zàn yǐn zòu guì, zòu jìn cè, fèng cè dà xué shì guì zuǒ, jìn dì guì xiàn. bì, shòu yòu guì dà xué shì chén zhōng àn. zòu jìn bǎo, rú chū. zòu xuān cè, xuān cè guān guì xuān: shàng zūn shì yuē tǐ tiān lóng yùn yīng ruì qīn wén dà dé hóng gōng zhì rén chún xiào zhāng huáng dì, miào hào shì zǔ. xuān cè qì, zòu xuān bǎo, yí yì rú zhī. xíng lǐ sān guì jiǔ kòu, zhì jì tóng shí xiǎng. bì, fèng juàn cè bǎo zhù bó rú liáo suǒ fén zhī. dà xué shì èr rén, fèng xiāng cè bǎo dǎo zǐ gōng fèng ān, yī guì sān kòu, yì rì bān zhào tiān xià. fán shàng dà xíng dì hòu zūn shì, xiāng cè xiāng bǎo xiàn jǐ yán hòu, fèng ān shān líng, juàn cè bǎo sòng liáo, yù cè yù bǎo bo jí cáng zhī tài miào, hòu fǎng cǐ.
屆日,帝素服御太和門,閱冊、寶訖,大學士奉安采亭,校尉舁行,導以御杖,駕從之。王公百官各於所立位跪俟,隨行。至壽皇殿大門外降輦,入左門,采亭入右門。大學士二人跪奉冊寶陳案上,帝就位,率群臣行三跪九叩禮。贊引奏「跪」,奏「進冊」,奉冊大學士跪左,進帝跪獻。畢,授右跪大學士陳中案。奏「進寶」,如初。奏「宣冊」,宣冊官跪宣:「上尊諡曰體天隆運英睿欽文大德弘功至仁純孝章皇帝,廟號世祖。」宣冊訖,奏「宣寶」,儀亦如之。行禮三跪九叩,致祭同時饗。畢,奉絹冊、寶、祝帛如燎所焚之。大學士二人,奉香冊、寶導梓宮奉安,一跪三叩,翼日頒詔天下。凡上大行帝後尊諡,香冊、香寶獻几筵後,奉安山陵,絹冊、寶送燎,玉冊、玉寶卜吉藏之太廟,後仿此。
chū tài zǔ zūn shì yuē chéng tiān guǎng yùn shèng dé shén gōng zhào jì lì jí rén xiào wǔ huáng dì, tài zōng yuē yīng tiān xìng guó hóng dé zhāng wǔ kuān wēn rén shèng ruì xiào wén huáng dì. shèng zǔ zuǎn yè, jiā tài zǔ ruì wǔ hóng wén dìng yè liù zì, gèng miào hào gāo huáng dì tài zōng lóng dào xiǎn gōng sì zì, miào hào rú gù. yòng lǐ chén yán, qí shì zǔ fù xiǎng hòu xíng lǐ. míng nián, shàng cí hé huáng tài hòu zūn shì. èr shí qī nián, shàng xiào zhuāng tài huáng tài hòu zūn shì. wǔ shí qī nián, shàng xiào huì huáng tài hòu zūn shì, hòu, shèng zǔ dí mǔ yě. fù miào rì, mìng ān shén wèi cí hé shàng.
初太祖尊諡曰承天廣運聖德神功肇紀立極仁孝武皇帝,太宗曰應天興國弘德彰武寬溫仁聖睿孝文皇帝。聖祖纘業,加太祖「睿武弘文定業」六字,更廟號高皇帝;太宗「隆道顯功」四字,廟號如故。用禮臣言,俟世祖祔饗後行禮。明年,上慈和皇太后尊諡。二十七年,上孝莊太皇太后尊諡。五十七年,上孝惠皇太后尊諡,後,聖祖嫡母也。祔廟日,命安神位慈和上。
liù shí yī nián dōng, shì zōng yù tíng chén: huáng kǎo jì tǒng, běn yīng chēng zōng, dàn jīng yún: zǔ yǒu gōng, zōng yǒu dé. huáng kǎo shǒu dìng tài píng, lùn jì tǒng wèi shǒu chéng, lùn xūn yè wèi kāi chuàng, yí chóng zǔ hào, yǐ fù fēng gōng. qí què yì zhī. yì yán: àn lǐ jīng: yǒu yú shì dì huáng dì ér jiāo kù, zǔ zhuān xū ér zōng yáo. ér shùn diǎn yún: shùn gé wén zǔ. zhù yuē yáo miào. guī gé yì zǔ, fù shì wèi yáo zhī zǔ. hé zhī zǔ zhuān xū, zé yǒu sān zǔ yǐ. sòng chén xiáng dào yún: fán pèi tiān zhě jiē dé chēng zǔ. guó yǔ zhǎn qín wèi yǒu yú shì zǔ gāo yáng ér jiāo yáo, yáo suǒ yǐ chēng wén zǔ yě. zhuān xū zhì yáo, bìng huáng dì zi sūn, gù jiē chēng zǔ. yòu zhōu lǐ dà zōng bó: xiá dì zhuī xiǎng cháo xiǎng. jiě yún: gǔ zhě cháo miào hé qún zǔ ér jì yān, gù xiá yuē cháo xiǎng, yǐ hé qún zǔ wèi bù zú, fù dì qí suǒ zì chū, gù dì yuē zhuī xiǎng. fū zǔ suǒ zì chū, shǐ zǔ yě, qí xià yuē qún zǔ, zé zì shǐ zǔ yǐ xià jiē kě chēng zǔ yǐ. yòu shì yì: dì wáng gōng yè lóng shèng, dé yuán zǔ yǒu gōng gǔ yì chēng wèi zǔ. qiè wèi wéi shèng kě yáng jùn dé, wéi zǔ kě xiǎn lóng gōng. yì shàng, chēng zhǐ. yōng zhèng chū yuán, suì shàng zūn shì, miào hào shèng zǔ. fù yù: tài zǔ tài zōng shì zǔ sān shèng xiāng chéng, gōng gāo dé shèng xiào zhuāng xiào kāng xiào huì yì yùn qǐ qī, yì huī liú qìng yí bìng jiā shì, bǐ zhǎn xiào sī. yú shì jiā shì tài zǔ yuē duān yì, tài zōng yuē jìng mǐn, shì zǔ yuē dìng tǒng jiàn jí, ér xiào cí xiào duān jí sān hòu bìng zūn shì yān.
六十一年冬,世宗諭廷臣:「皇考繼統,本應稱宗,但經云:祖有功,宗有德。皇考手定太平,論繼統為守成,論勳業為開創,宜崇祖號,以副豐功。其確議之。」議言:「按禮經:有虞氏禘黃帝而郊嚳,祖顓頊而宗堯。而舜典云:舜格文祖。注曰堯廟。歸格藝祖,復釋為堯之祖。合之祖顓頊,則有三祖矣。宋陳祥道云:凡配天者皆得稱祖。國語展禽謂有虞氏祖高陽而郊堯,堯所以稱文祖也。顓頊至堯,並黃帝子孫,故皆稱祖。又周禮大宗伯:祫、禘、追享、朝享。解云:古者朝廟合群祖而祭焉,故祫曰朝饗,以合群祖為不足,復禘其所自出,故禘曰追饗。夫祖所自出,始祖也,其下曰群祖,則自始祖以下皆可稱祖矣。」又諡議:「帝王功業隆盛,得援祖有功古義稱為祖。竊謂唯聖可揚峻德,唯祖可顯隆功。」議上,稱旨。雍正初元,遂上尊諡,廟號聖祖。復諭:「太祖、太宗、世祖三聖相承,功高德盛;孝莊、孝康、孝惠翼運啟期,懿徽流慶;宜並加諡,俾展孝思。」於是加諡太祖曰端毅,太宗曰敬敏,世祖曰定統建極,而孝慈、孝端及三後並尊諡焉。
yú shí gōng bù fèng shén zhǔ miào shì, xiū qī shì jīn, zhōng shū hàn lín guān gè yī rén shū xīn shì. zòu qiǎn dà xué shì èr rén xíng tián qīng lǐ, xiān qī zhī gào tiān dì shè jì. zhì rì, shì zōng lǐ fú yì tài miào xíng shàng zūn shì lǐ. bì, hái gōng, yì gǔn fú, yì fèng xiān diàn zhì jì, hòu fǎng cǐ. liù nián, juān zào liè shèng liè hòu yù bǎo yù cè jì shèng zǔ huáng kǎo bǐ cè bǎo chéng, fèng zhī tài miào. qí yí, tài miào jié shì shè huáng àn, zhāng cǎi màn liǎng páng, zhōng chén cè bǎo, wáng dà chén cháo fú jiāng shì, dì yù lǐ fú gōng yuè, yī guì sān bài, ān fèng cǎi tíng, yú dǎo rú qián yí. gòng àn qì, dì rù xíng lǐ rú chū. cè bǎo jí zhōng diàn, fēn cáng jīn guì. dì yǐ cì shàng xiāng, yī guì sān bài, lǐ chéng.
於時工部奉神主廟室,髤漆飾金,中書、翰林官各一人書新諡。奏遣大學士二人行填青禮,先期祗告天地、社稷。至日,世宗禮服詣太廟行上尊諡禮。畢,還宮,易袞服,詣奉先殿致祭,後仿此。六年,鐫造列聖、列後玉寶、玉冊暨聖祖皇考、妣冊、寶成,奉之太廟。其儀,太廟潔室設黃案,張采幔兩旁,中陳冊、寶,王大臣朝服將事,帝御禮服恭閱,一跪三拜,安奉采亭,輿導如前儀。供案訖,帝入行禮如初。冊、寶集中殿,分藏金匱。帝以次上香,一跪三拜,禮成。
gāo zōng jiàn zuò, jiā liè shèng liè hòu zūn shì, yù yán: zōng miào huī chēng yǒu zhì, bào běn chén kǔn mí qióng. jí shū zhì qíng, bù wèi héng shì.
高宗踐阼,加列聖、列後尊諡,諭言:「宗廟徽稱有制,報本忱悃靡窮。藉抒至情,不為恆式。」
qián lóng sì shí wǔ nián, yǐ liè cháo cè bǎo yù sè cān chà, mìng xuǎn gōng zuó hé tián jīng qiú. yuè èr nián gōng jùn, zhī yuè qì, fèng tài miào rú lǐ. qí jiù cáng shí liù fēn, mìng lài sòng shèng jīng tài miào, zūn cáng yù jiǎn jīn shéng. zì shì dì hòu fù miào, jiē bié bèi cè bǎo sòng shèng jīng, yǒng wèi zhì.
乾隆四十五年,以列朝冊、寶玉色參差,命選工琢和闐精璆。越二年工竣,祗閱訖,奉太廟如禮。其舊藏十六分,命賚送盛京太廟,尊藏玉檢金繩。自是帝、後祔廟,皆別備冊、寶送盛京,永為制。
jiā qìng sì nián, rén zōng shǒu yí xùn, zhe zhì, fán liè shèng zūn shì yǐ jiā zhì èr shí sì zì liè hòu zūn shì yǐ jiā zhì shí liù zì bù fù yì jiā.
嘉慶四年,仁宗守遺訓,著制,凡列聖尊諡已加至二十四字、列後尊諡已加至十六字不複議加。
gōng chén pèi xiǎng, suǒ yǐ xiǎn gōng, zōng qīn jùn wáng pèi dōng wǔ, wén wǔ dà chén pèi xī wǔ. chóng dé yuán nián, zhuī fēng huáng bó zǔ lǐ dūn bā tú lǔ wèi wǔ gōng jùn wáng, bā tú lǔ qí míng yě, pèi dōng wǔ, fú jìn yǔ yān. bìng yǐ zhí yì gōng fèi yīng dōng hóng yì gōng é yì dōu pèi xī wǔ. shùn zhì yuán nián, xī wǔ zēng sì wǔ xūn wáng yáng gǔ lì, wèi zhí yì shàng. jiǔ nián, fù zēng sì zhōng yì gōng tú ěr gé zhāo xūn gōng tú lài, zhāo xūn wèi zhí yì zi, zhōng yì wèi hóng yì zi, fù zǐ pèi yòu, shì yóu róng zhī. shí yī nián, dōng wǔ zēng sì tōng dá jùn wáng yǎ ěr hā qí huì zhé jùn wáng é ěr gǔn xuān xiàn jùn wáng jiè kān, tōng dá wèi wǔ gōng shàng, ér huì zhé xuān xiàn liǎng fú jìn yì bìng yòu yún.
功臣配饗,所以顯功,宗親郡王配東廡,文武大臣配西廡。崇德元年,追封皇伯祖禮敦巴圖魯為武功郡王,巴圖魯其名也,配東廡,福晉與焉。並以直義公費英東、弘毅公額亦都配西廡。順治元年,西廡增祀武勛王揚古利,位直義上。九年,復增祀忠義公圖爾格、昭勛公圖賴,昭勛為直義子,忠義為弘毅子,父子配侑,世尤榮之。十一年,東廡增祀通達郡王雅爾哈齊、慧哲郡王額爾袞、宣獻郡王界堪,通達位武功上,而慧哲、宣獻兩福晉亦並侑雲。
kāng xī jiǔ nián, dìng sì dōng wǔ yòng tài láo, suì yǐ wèi cháng.
康熙九年,定祀東廡用太牢,歲以為常。
yōng zhèng èr nián, xī wǔ zēng sì wén xiāng gōng tú hǎi. dìng gōng chén pèi xiǎng yí, qián qī gào tài miào. jiè rì chén cǎi tíng, liè yǐn zhàng, fèng zhǔ zhì miào xī jiē. bài wèi zài jiē xià, sān guì jiǔ bài. fèng zhǔ dà chén shè xíng, hái nà kān wèi, yī guì sān bài.
雍正二年,西廡增祀文襄公圖海。定功臣配饗儀,前期告太廟。屆日陳采亭,列引仗,奉主至廟西階。拜位在階下,三跪九拜。奉主大臣攝行,還納龕位,一跪三拜。
bā nián, yí qīn wáng yǔn xiáng pèi dōng wǔ. dìng wáng pèi xiǎng yí, fèng zhǔ yǐ jùn wáng, yíng zhǔ yòng cǎi tíng wú zhàng, zhì miào dōng jiē, bài wèi zài jiē shàng. dài xíng lǐ bì, jiàng zì dōng jiē, yú rú xī wǔ.
八年,怡親王允祥配東廡。定王配饗儀,奉主以郡王,迎主用采亭吾仗,至廟東階,拜位在階上。代行禮畢,降自東階,餘如西廡。
jiǔ nián, jìn jiā fèi yīng dōng xìn yǒng gōng, tú ěr gé guǒ yì gōng, tú lài xióng yǒng gōng, tú hǎi zhōng dá gōng. qián lóng zhōng, xī wǔ zēng sì xiāng qín bó è ěr tài, chāo yǒng qīn wáng cè líng, dà xué shì zhāng tíng yù, méng gǔ wáng hàn dà chén yòu shí zì cǐ shǐ.
九年,進加費英東信勇公,圖爾格果毅公,圖賴雄勇公,圖海忠達公。乾隆中,西廡增祀襄勤伯鄂爾泰,超勇親王策凌,大學士張廷玉,蒙古王、漢大臣侑食自此始。
sì shí sān nián, zhào: zǔ zōng chuàng yè jiān nán, yì qīn jìn chén, zuǒ mìng shū gōng, cóng gǔ wèi yǒu. dāng shí chóng fēng xī jué, chóu dá cóng yōu. yǐ hòu yǒu jí shēn yuán shì jiàng xuē zhě, yǒu zi sūn chéng xí yì fēng zhě, bù wèi zhuī fù jiù ēn, xīn shí wèi qiè. yú shì ruì qīn wáng duō ěr gǔn yǐ yuán xūn yì qī, héng bèi liú yán, tè zhǐ zhāo xuě. lǐ liè qīn wáng dài shàn, hòu rén gǎi fēng wèi xùn, yǐ fù gǎi wèi kāng, zhèng xiàn qīn wáng jì ěr hā lǎng gǎi wèi jiǎn, yù tōng qīn wáng duō duó gǎi wèi xìn, sù yù qīn wáng háo gé gǎi wèi xiǎn, kè qín jùn wáng yuè tuō gǎi wèi yǎn xǐ, yòu gǎi wèi píng, jūn fēi chū hào. xī mìng fù jiù, bìng pèi sì dōng wǔ. lǐ wáng wèi xuān xiàn xià, ruì wáng děng yǐ cì liè xù, wèi yí wáng shàng, ér xǐ cè líng liè yí wáng cì.
四十三年,詔:「祖宗創業艱難,懿親藎臣,佐命殊功,從古未有。當時崇封錫爵,酬答從優。以後有及身緣事降削者,有子孫承襲易封者,不為追復舊恩,心實未愜。」於是睿親王多爾袞以元勛懿戚,橫被流言,特旨昭雪。禮烈親王代善,後人改封為巽,已復改為康,鄭獻親王濟爾哈朗改為簡,豫通親王多鐸改為信,肅裕親王豪格改為顯,克勤郡王岳託改為衍禧,又改為平,均非初號。悉命復舊,並配祀東廡。禮王位宣獻下,睿王等以次列序,位怡王上,而徙策凌列怡王次。
jiā qìng yuán nián, xī wǔ zēng dà xué shì fù héng fú kāng ān xié bàn dà xué shì zhào huì. fú kāng ān jí fù xin hù zi, bìng fēng jùn wáng, yì xìng shì chén, bèi ēn zuì wò.
嘉慶元年,西廡增大學士傅恆、福康安、協辦大學士兆惠。福康安即傅忄互子,並封郡王,異姓世臣,被恩最渥。
dào guāng sān nián, fù zēng dà xué shì ā guì, gōng chén fán shí yǒu èr rén.
道光三年,復增大學士阿桂,功臣凡十有二人。
tóng zhì sì nián, dōng wǔ zēng kē ěr qìn qīn wáng sēng gé lín qìn, gōng wáng fán shí yǒu sān rén.
同治四年,東廡增科爾沁親王僧格林沁,功王凡十有三人。
fán shí xiǎng, dì shàng xiāng shí, fēn xiàn guān shàng xiāng pèi wèi qián, gè fēn xiàn bù bài. sān xiàn bì, tuì. xiá jì tóng.
凡時饗,帝上香時,分獻官上香配位前,各分獻不拜。三獻畢,退。祫祭同。
chún xián qīn wáng miào guāng xù shí liù nián, chún xián qīn wáng yì xuān hōng, zhōng zhǐ yǐn gāo zōng pú yì biàn, yīng chēng suǒ shēng yuē běn shēng fù, méi chēng běn shēng kǎo, lì miào bù tiāo, sì yǐ tiān zǐ zhī lǐ, hé hū fù wèi shì, zi wèi dài fū, zàng yǐ shì, jì yǐ dài fū gǔ yì, sī zūn qīn liǎng quán yǐ. nǎi dìng chēng hào yuē huáng dì běn shēng kǎo. fù dìng miào sì diǎn, jiàn miào xīn cì dǐ dì, é yuē chún xián qīn wáng miào. zhèng diàn qī yíng, dōng xī wǔ diàn, hòu qǐn shì, gè wǔ yíng. zhōng mén sān. mén nèi fén bó tíng jì qì tíng, qí wài zǎi shēng tíng shén kù shén chú. dà mén sān. diàn yǔ zhèng mén zhōng fù huáng liú lí, diàn jí jí mén sì zhōu shàng fù lǜ liú lí. qí sì yí lè wǔ jì qì jì pǐn shì tiān zǐ lǐ. fán shí xiǎng yǐ sì zhòng yuè shuò, xí wáng chéng jì. dì qīn xíng, zé xí wáng péi sì. dàn chén jì rì, dì qīn yì xíng lǐ.
醇賢親王廟光緒十六年,醇賢親王奕譞薨,中旨引高宗濮議辨,應稱所生曰「本生父」,沒稱「本生考」,立廟不祧,祀以天子之禮,合乎「父為士,子為大夫,葬以士,祭以大夫」古義,斯尊親兩全矣。乃定稱號曰「皇帝本生考」。復定廟祀典,建廟新賜邸第,額曰醇賢親王廟。正殿七楹,東、西廡殿,後寢室,各五楹。中門三。門內焚帛亭、祭器亭,其外宰牲亭、神庫、神廚。大門三。殿宇正門中覆黃琉璃,殿脊及門四周上覆綠琉璃。其祀儀、樂舞、祭器、祭品視天子禮。凡時饗以四仲月朔,襲王承祭。帝親行,則襲王陪祀。誕辰、忌日,帝親詣行禮。
yè líng yǒu qīng zhào jī xìng jīng, sì zǔ líng bìng zài jīng xī běi, chēng xìng jīng líng. tài zǔ dìng liáo yáng, jǐng zǔ xiǎn zǔ èr líng xǐ shèng jīng dōng nán, chēng dōng jīng líng. sì shì tài zǔ líng dāng shèng jīng dōng běi, chēng fú líng tài zōng líng dāng shèng jīng xī běi, chēng zhāo líng. chóng dé jiān, dìng suì mù qīng míng jì xìng jīng líng, yòng niú yī, qiǎn shǒu líng guān xíng lǐ. dōng jīng líng yòng niú èr, qiǎn zōng shì jué luó dà chén xíng lǐ. fú líng yòng niú yī yáng èr, qiǎn dà chén xíng lǐ. guó jì dàn chén mèng qiū wàng rì, rán xiāng zhú, xiàn jiǔ guǒ, diàn bó dú zhù xíng lǐ. shuò wàng yòng niú yī, jù xiāng zhú jiǔ guǒ, qiǎn shǒu líng guān zhì jì, bù dú zhù diàn bó.
謁陵有清肇跡興京,四祖陵並在京西北,稱興京陵。太祖定遼陽,景祖、顯祖二陵徙盛京東南,稱東京陵。嗣是太祖陵當盛京東北,稱福陵;太宗陵當盛京西北,稱昭陵。崇德間,定歲暮、清明祭興京陵,用牛一,遣守陵官行禮。東京陵用牛二,遣宗室、覺羅大臣行禮。福陵用牛一、羊二,遣大臣行禮。國忌、誕辰、孟秋望日,燃香燭,獻酒果,奠帛、讀祝、行禮。朔、望用牛一,具香燭、酒果,遣守陵官致祭,不讀祝、奠帛。
shùn zhì bā nián, fēng xìng jīng líng shān yuē qǐ yùn, dōng jīng líng shān yuē jī qìng, fú líng shān yuē tiān zhù, zhāo líng shān yuē lóng yè, bìng cóng sì fāng zé, zhì líng guān líng hù. dìng sì yí, dōng zhì yòng niú yī yáng yī shǐ yī, yú tóng qián. qīng míng suì mù mèng qiū wàng rì yì rú zhī. shí sān nián, zhào lì jiè bēi, jìn qiáo cǎi. shí wǔ nián, yí dōng jīng líng gǎi fù xìng jīng, bà jī qìng shān sì. míng nián, zūn chēng wèi yǒng líng, xiǎng diàn nuǎn gé rú zhì.
順治八年,封興京陵山曰啟運,東京陵山曰積慶,福陵山曰天柱,昭陵山曰隆業,並從祀方澤,置陵官、陵戶。定祀儀,冬至用牛一、羊一、豕一,餘同前。清明、歲暮、孟秋望日亦如之。十三年,詔立界碑,禁樵採。十五年,移東京陵改祔興京,罷積慶山祀。明年,尊稱為永陵,饗殿、暖閣如制。
kāng xī èr nián, xiāng dù zūn huà fèng tái shān jiàn shì zǔ líng, yuē xiào líng. xiān shì shì zǔ xiào liè yú cǐ, tíng pèi sì gù yuē: cǐ shān wáng qì cōng yù, kě wèi zhèn shòu gōng. yīn zì qǔ pèi xiè zhì zhī, yù shì chén yuē: xiè luò chù dìng wèi xué. zhì shì líng chéng, jiē jīng wèi jí rǎng. suì yǐ qīng míng zhōng yuán dōng zhì suì mù wèi sì dà jì. bìng gǎi jiàn fú líng zhāo líng dì gōng. gōng jùn, yǐ fèng ān zhī gào, zhì jì rú dà xiǎng. ān shén wèi lóng ēn diàn, zhì kān zuò bǎo chuáng wéi màn qīn rù huī yí rú tài miào shì.
康熙二年,相度遵化鳳台山建世祖陵,曰孝陵。先是世祖校獵於此,停轡四顧曰:「此山王氣蔥鬱,可為朕壽宮。」因自取佩鞢擲之,諭侍臣曰:「鞢落處定為穴。」至是陵成,皆驚為吉壤。歲以清明、中元、冬至、歲暮為四大祭。並改建福陵、昭陵地宮。工竣,以奉安祗告,致祭如大饗。安神位隆恩殿,制龕座、寶床、帷幔、衾褥、楎椸如太廟式。
fán yīn gōng yè líng, sān pǐn yǐ shàng guān luó chéng mén wài háng lǐ. yù jì rì, èr pǐn yǐ shàng xǔ rù chéng suí shǒu líng guān péi jì. guī, yè cí.
凡因公謁陵,三品以上官羅城門外行禮。遇祭日,二品以上許入城隨守陵官陪祭。歸,謁辭。
fán yè líng, dōng jìng shí mén, wáng bèi lēi zài lóng ēn mén wài sān guì jiǔ bài, dāng zhí guān qǐ mén, bèi zi yǐ xià sān pǐn guān yǐ shàng zé fǒu, jiē fèng sì guān wèi dǎo, yù jì rì miǎn. shì shí sān líng jiàn gōng dé bēi, sì fán qǐ líng, jiē lì bēi, rú gù shì.
凡謁陵,東逕石門,王、貝勒在隆恩門外三跪九拜,當直官啟門,貝子以下、三品官以上則否,皆奉祀官為導,遇祭日免。是時三陵建功德碑,嗣凡起陵,皆立碑,如故事。
bā nián, dìng sì shí dà jì, qiǎn duō luó bèi lēi yǐ xià, fèng guó jiāng jūn jué luó nán yǐ shàng xíng lǐ.
八年,定四時大祭,遣多羅貝勒以下,奉國將軍、覺羅男以上行禮。
míng nián qiū, fèng tài huáng tài hòu huáng tài hòu lǜ huáng hòu yè xiào líng. qián yī rì, gōng gào tài miào, yuè rì qǐ luán. chén lǔ bù, bù zuò lè. jì dá líng suǒ, tài huáng tài hòu zuò fāng chéng dōng páng, diàn jiǔ jǔ āi. huáng tài hòu lǜ huáng hòu děng yì míng lóu qián zhōng lì, liù sù sān guì sān bài, suí jǔ āi diàn jiǔ, fù sān bài. hái xíng gōng. fán huáng tài hòu yè líng fǎng cǐ. cì rì, dì fù yè lóng ēn diàn, xíng dà xiǎng lǐ. yòu cì rì, diàn qián shè huáng wò, fén chǔ bó, dú wén zhì jì, lǐ chéng. hái jīng, réng gào tài miào. yuè èr rì, yù tài hé diàn, bǎi guān biǎo hè.
明年秋,奉太皇太后、皇太后率皇后謁孝陵。前一日,躬告太廟,越日啟鑾。陳鹵簿,不作樂。既達陵所,太皇太后坐方城東旁,奠酒舉哀。皇太后率皇后等詣明樓前中立,六肅、三跪、三拜,隨舉哀、奠酒,復三拜。還行宮。凡皇太后謁陵仿此。次日,帝復謁隆恩殿,行大饗禮。又次日,殿前設黃幄,焚楮帛,讀文致祭,禮成。還京,仍告太廟。越二日,御太和殿,百官表賀。
míng nián qiū, chē jià zhì shèng jīng, yè fú líng zhāo líng bì, zhào jiāng jūn děng cì yǐ jiǔ, bìng yù shǒu líng zǒng guǎn fù zǒng guǎn yuē: ěr děng zhí sī diǎn sì, fán jì pǐn bì qīn qián shì, wù jǐn chéng jìng, fù zhèn xiào sī. hái yù dà qīng mén shòu hè, yàn lài qún chén, bān shǒu líng guān jūn. qí yǒng líng qiǎn wáng dà chén zhì jì, fù qiǎn guān fēn yì yǐng qīn wáng kè qín jùn wáng zhí yì gōng fèi yīng dōng zhū xūn guì mù lèi jiǔ. hái jīng rì, réng gào miào rú yí.
明年秋,車駕至盛京,謁福陵、昭陵畢,召將軍等賜以酒,並諭守陵總管、副總管曰:「爾等職司典祀,凡祭品必親虔視,務盡誠敬,副朕孝思。」還御大清門受賀,燕賚群臣,頒守陵官軍。其永陵遣王大臣致祭,復遣官分詣穎親王、克勤郡王、直義公費英東諸勛貴墓酹酒。還京日,仍告廟如儀。
èr shí yī nián, diān píng, yì liǎng jīng yè líng, rú chū lǐ. hái jīng, zhī gào fèng xiān diàn. zì shì jìng kòu nán, yè líng gào jì yǐ wèi cháng.
二十一年,滇平,詣兩京謁陵,如初禮。還京,祗告奉先殿。自是靖寇難,謁陵告祭以為常。
liù shí nián, yù jí zhōu jiǎ, mìng shì zōng lǜ huáng zǐ huáng sūn yì shèng jīng, huáng zǐ jì zhāo líng, huáng sūn jì yǒng líng, dì qīn wǎng fú líng dà jì.
六十年,御極周甲,命世宗率皇子、皇孫詣盛京,皇子祭昭陵,皇孫祭永陵,帝親往福陵大祭。
yōng zhèng yuán nián, dìng shèng zǔ líng yuē jǐng líng. qí míng nián, qīng míng yè jì rú diǎn. bā nián dōng zhì, huì shèng zǔ jì chén, lǐ chén yán zhǔn líng qǐn dà jì, yòng tài láo, xiàn bó jué, dú zhù wén. qiǎn guān chéng jì jù cháo fú. shí sān nián qīng míng dōng zhì dà xiǎng, gǎi qiǎn gōng jué fān xíng. qī yuè wàng rì, jiāng jūn shì láng děng chéng jì, qí shuò wàng jì chén, zé dìng zǒng guǎn zhǎng guān fáng chéng jì, xíng sān guì jiǔ kòu lǐ.
雍正元年,定聖祖陵曰景陵。其明年,清明謁祭如典。八年冬至,會聖祖忌辰,禮臣言准陵寢大祭,用太牢,獻帛、爵,讀祝文。遣官承祭具朝服。十三年清明、冬至大饗,改遣公爵番行。七月望日,將軍、侍郎等承祭,其朔、望、忌辰,則定總管掌關防承祭,行三跪九叩禮。
qián lóng yuán nián, mìng zōng shì fǔ guó jiāng jūn děng liù rén xǐ zhù shěn yáng, gěi tián lú, suì shí zhì sì. èr nián, yù gǎi shuò wàng chéng jì bèi lēi gōng dà chén fān xíng. fù lǜ yí jié bù qí, zēng zàn lǐ láng èr rén dǎo yǐn tuì, réng bù zàn. sān nián qīng míng, yè shì zōng tài líng.
乾隆元年,命宗室輔國將軍等六人徙駐瀋陽,給田廬,歲時致祀。二年,諭改朔、望承祭貝勒、公、大臣番行。復慮儀節不齊,增贊禮郎二人導引退,仍不贊。三年清明,謁世宗泰陵。
liù nián, dìng sān líng sì shí dà xiǎng. jì chén jì xiǎng, tí pài yí zhù jiāng jūn èr rén xíng lǐ. qī nián, zēng zhì sān líng jué diàn, bèi lǐ yí.
六年,定三陵四時大饗。忌辰祭饗,題派移駐將軍二人行禮。七年,增置三陵爵墊,備禮儀。
bā nián, dìng yè líng rú tài miào qīn sì yí, zài rù yí zhù. yǐ, fèng huáng tài hòu yè zǔ líng, lǐ jié zhǔn kāng xī shí lì. zì hòu sān yè jiē rú zhī.
八年,定謁陵如太廟親祀儀,載入儀注。已,奉皇太后謁祖陵,禮節准康熙時例。自後三謁皆如之。
sì shí sān nián qiū, xiān hòu yè yǒng líng fú líng, yīn yù: juàn huái liáo shěn jiù jiāng, zài sān zhōu lì, xīn yí jiù xù, qí yǒng wù xuān. fū yì shuǎ shēng píng jǐng yùn, jiē xī rì jiān nán kāi chuàng suǒ yí. hòu shì zǐ sūn, dāng lǎn yuán yǎn ér xìng sī, bài sōng qiū ér gǎn wù. mò niàn tiān juàn hé yǐ jiǔ yīng, xiān zé hé yǐ shàn jì. zhī shǒu chéng zhī nán, jīng yè wú zhuì. shù xī qià zhī shèng, yì wàn sī nián. bù rán, qīng gù dū, dàn yuǎn shè. huò ǒu yì zǔ líng, mò bù dòng xīn, shì tóng lǎn gǔ, shì wàng běn yě. shèng jīng gēn běn zhòng dì, fā xiáng suǒ zì, hòu shì bù kě bù gōng qīn yuè lì, qí wú fù zhèn yán!
四十三年秋,先後謁永陵、福陵,因諭:「睠懷遼瀋舊疆,再三周曆,心儀舊緒,蘄永勿諼。夫奕耍昇平景運,皆昔日艱難開創所貽。後世子孫,當覽原巘而興思,拜松楸而感悟。默念天眷何以久膺,先澤何以善繼。知守成之難,兢業無墜。庶熙洽之盛,億萬斯年。不然,輕故都,憚遠涉。或偶詣祖陵,漠不動心,視同覽古,是忘本也。盛京根本重地,發祥所自,後世不可不躬親閱歷,其毋負朕言!」
jiā qìng wǔ nián qīng míng, yì chāng ruì shān yè gāo zōng yù líng, xiān fū tǔ, cì dà xiǎng. líng qǐn guān yù qǔ jié tǔ chǔ kuāng, qí dì rú gēng yī cì yì gǎo sù, zhí shì cóng guān sù fú, guān qù yīng, suí zhì fāng chéng. yǒu sī jìn huáng bù hù lǚ, dì nà lǚ, cóng chén yì rú zhī, zì dōng dèng dào shēng zhì bǎo chéng shí lán dōng, líng qǐn dà chén hé tǔ yǐ kuāng, suí jià zhì fū tǔ chù guì jìn. dì gǒng jǔ, fū bì, shòu kuāng, jiàng, tuō lǚ. yú shì gèng páo fú, guān zhuì yīng, zhí shì guān jù yì. lǐ chén qǐng xíng dà xiǎng, dì yì lóng ēn diàn xíng lǐ. dú zhù, sān xiàn.
嘉慶五年清明,詣昌瑞山謁高宗裕陵,先敷土,次大饗。陵寢官豫取潔土儲筐,俟帝如更衣次易縞素,執事從官素服,冠去纓,隨至方城。有司進黃布護履,帝納履,從臣亦如之,自東磴道升至寶城石欄東,陵寢大臣合土以筐,隨駕至敷土處跪進。帝拱舉,敷畢,授筐,降,脫履。於是更袍服,冠綴纓,執事官俱易。禮臣請行大饗,帝詣隆恩殿行禮。讀祝,三獻。
fán qīng míng rì yè líng fū tǔ, zài sàng fú qī, dì qīn xíng. shí nián, dì chū yè yǒng líng, yù sù fú, yì qǐ yùn diàn hòu jiē, sān guì jiǔ bài, yǒu sī jìn diàn jǐ, sān bài sān diàn jué. qì, jǔ āi. yì rì cháo fú xíng dà xiǎng. yè fú líng zhāo líng yì rú zhī. hòu fù yǐ jì qì guāi wù, gé shèng jīng lǐ bù shì láng shì chén zhí. yīn yù fēng pèi jiù dōu, dà chén bù yīng wàng què. xià qí yù gè gōng shǔ, qí zhòng sì rú cǐ.
凡清明日謁陵敷土,在喪服期,帝親行。十年,帝初謁永陵,御素服,詣啟運殿後階,三跪九拜,有司進奠幾,三拜三奠爵。訖,舉哀。翼日朝服行大饗。謁福陵、昭陵亦如之。後復以祭器乖誤,革盛京禮部侍郎世臣職。因諭「豐沛舊都,大臣不應忘卻」。下其諭各公署,其重祀如此。
dào guāng bā nián, yè yù líng chāng líng, jūn jī dà chén suí rù mén, mìng zhe wèi lì. jiǔ nián, fèng huáng tài hòu yì shèng jīng yè sān líng, rú yí.
道光八年,謁裕陵、昌陵,軍機大臣隨入門,命著為例。九年,奉皇太后詣盛京謁三陵,如儀。
xián fēng yuán nián yè dōng líng, wǔ nián yè xī líng, xiào zhēn huáng hòu yè tài líng, líng qǐn nǚ guān wèi dǎo, rù mén jiē yóu zuǒ, zhì míng lóu qián xíng lǐ, liù sù sān guì sān bài. nǚ guān jìn diàn jǐ, hòu sān bài sān diàn jué, xī xiǎng jǔ āi. cì yè chāng líng mù líng rú chū lǐ. tóng guāng jiān xī yī cǐ xíng.
咸豐元年謁東陵,五年謁西陵,孝貞皇后謁泰陵,陵寢女官為導,入門皆由左,至明樓前行禮,六肅三跪三拜。女官進奠幾,後三拜三奠爵,西饗舉哀。次謁昌陵、慕陵如初禮。同、光間悉依此行。
fán xiào líng jǐng líng yǐ xià, shì zōng yuē tài líng, gāo zōng yù líng, rén zōng chāng líng, xuān zōng mù líng, wén zōng dìng líng, mù zōng huì líng, bìng zài zhí lì yì zūn huà èr zhōu, chēng dōng xī líng, dōng líng fèng tái shān, fēng chāng shān xī líng tài píng yù, fēng yǒng níng shān bìng sì fāng zé. shè fèng sì guān, zhì zhuāng yuán.
凡孝陵、景陵以下,世宗曰泰陵,高宗裕陵,仁宗昌陵,宣宗慕陵,文宗定陵,穆宗惠陵,並在直隸易、遵化二州,稱東西陵,東陵鳳台山,封昌山;西陵太平峪,封永寧山;並祀方澤。設奉祀官,置莊園。
lóng ēn diàn dà xiǎng yòng zhù bì, qí rì rán míng dèng, yòng niú yī yáng èr zūn sì, dì hòu tóng àn wèi, shè fèng xiān zhì bì yī, gēng fàn pú hǎi qì shí bā, bǐng guǒ qì liù shí wǔ. shēng shí zǔ, bó shí kuāng. jiǔ shí zūn, chéng yǐ zhōu. shū bù mì sháo jù. huáng guì fēi fù sì, zé xī páng dōng xiāng, sù bó yī, jiǎn bǐng guǒ shí yī qì.
隆恩殿大饗用祝幣,其日燃明鐙,用牛一、羊二、尊四,帝、後同案位,設奉先制幣一,羹飯脯醢器十八,餅果器六十五。牲實俎,帛實筐。酒實尊,承以舟。疏布冪勺具。皇貴妃祔祀,則西旁東鄉,素帛一,減餅果十一器。
fán dōng zhì jì qìng diǎn bù jǔ āi. qiǎn guān jì xiǎng yòng cháo fú. shēng jiàng zì xī jiē, chū rù jiē mén yòu. huáng zǐ yè líng, zhì xià mǎ bēi jiàng qí, zhì lóng ēn mén wài shēng zuǒ jiē. sān guì jiǔ bài, bù zàn, bù diàn jiǔ.
凡冬至暨慶典不舉哀。遣官祭饗用朝服。升降自西階,出入皆門右。皇子謁陵,至下馬碑降騎,至隆恩門外升左階。三跪九拜,不贊,不奠酒。
fēi yuán qǐn shè guān rú zhì, jiàn xiǎng diàn, shè shén wèi. sì shí qiǎn guān zūn jiǔ, èr guì liù bài, bù zàn. chū rén diàn zuǒ mén. shuò wàng zé fèng sì guān xíng lǐ. guāng xù jiān, dì yè xī líng, yì zhuāng shùn huáng guì fēi qǐn yuán, yī guì sān bài sān diàn jiǔ. bìng yù lǐ chén, jì pǐn yí jié cóng yōu. shì hòu qīng míng zhōng yuán dōng zhì jì chén qiǎn wáng gōng zhì jì, bǐng guǒ zēng zhì liù shí wǔ qì.
妃園寢設官如制,建饗殿,設神位。四時遣官尊酒,二跪六拜,不贊。出人殿左門。朔、望則奉祀官行禮。光緒間,帝謁西陵,詣莊順皇貴妃寢園,一跪三拜三奠酒。並諭禮臣,祭品儀節從優。是後清明、中元、冬至、忌辰遣王公致祭,餅果增至六十五器。
xuān tǒng chū, dé zōng zàng xìng lóng yù, hào chóng líng.
宣統初,德宗葬興隆峪,號崇陵。
huáng tài zǐ yuán qǐn yǔ fēi yuán qǐn tóng. jiā qìng jiān, dì qīn lín duān huì huáng tài zǐ yuán qǐn, sān diàn sān jué, cóng chén suí xíng lǐ, měi diàn yī bài. zài qí yí rù huì diǎn yún.
皇太子園寢與妃園寢同。嘉慶間,帝親臨端慧皇太子園寢,三奠三爵,從臣隨行禮,每奠一拜。載其儀入會典雲。