strong lǐ qī jiā lǐ yī strong
礼七嘉礼一
dēng jí yí shòu shòu yí tài hòu chuí lián yí qīn zhèng yí dà cháo yí cháng cháo yí yù mén tīng zhèng fù
登极仪授受仪太后垂帘仪亲政仪大朝仪常朝仪御门听政附
tài shàng huáng dì sān dà jié cháo hè yí tài huáng tài hòu huáng tài hòu huáng hòu sān dà jié cháo hè yí
太上皇帝三大节朝贺仪太皇太后皇太后皇后三大节朝贺仪
dà yàn yí shàng zūn hào huī hào yí zūn fēng tài fēi tài pín yí fù cè lì zhōng gōng yí cè jì pín yí fù
大宴仪上尊号徽号仪尊封太妃太嫔仪附册立中宫仪册纪嫔仪附
cè huáng tài zǐ yí tài zǐ qiān qiū jié fù cè zhū wáng yí cè gōng zhǔ fù
册皇太子仪太子千秋节附册诸王仪册公主附
èr yuē jiā lǐ. shǔ yú tiān zǐ zhě, yuē cháo huì yàn xiǎng cè mìng jīng yán zhū diǎn. xíng yú shù rén zhě, yuē xiāng yǐn jiǔ lǐ. ér hūn jià zhī lǐ, zé shàng yǔ xià tóng yě. zhōu guān" yǐ jiā lǐ qīn wàn mín", tǐ guó jīng yě, wǎng bù yáo cǐ. zī jǔ qí dà zhě, fù yǐ yí zhī tóng zhě, zhe yú piān.
二曰嘉礼。属於天子者,曰朝会、燕飨、册命、经筵诸典。行於庶人者,曰乡饮酒礼。而婚嫁之礼,则上与下同也。周官“以嘉礼亲万民”,体国经野,罔不繇此。兹举其大者,附以仪之同者,著於篇。
dēng jí yí qīng chū tài zǔ chuàng yè, jiàn yuán tiān mìng, zhēng yuè shuò jí wèi, bèi lè qún chén jí diàn qián, àn yì xù lì. huáng dì yù diàn, jiē guì. bā dà chén chū bān, guì jìn shàng zūn hào biǎo, shì chén shòu, guì yù qián xuān dú. dì jiàng zuò, fén xiāng gào tiān, lǜ bèi lè qún chén xíng lǐ, sān guì jiǔ kòu, bì, fù zuò, bèi lè děng gè lǜ qí shǔ qìng hè. tài zōng jiàn zuò yì rú zhī.
登极仪清初太祖创业,建元天命,正月朔即位,贝勒、群臣集殿前,按翼序立。皇帝御殿,皆跪。八大臣出班,跪进上尊号表,侍臣受,跪御前宣读。帝降座,焚香告天,率贝勒、群臣行礼,三跪九叩,毕,复座,贝勒等各率旗属庆贺。太宗践阼亦如之。
tiān cōng shí nián, gǎi yuán chóng dé, jiàn guó hào yuē dà qīng. qián qī shì jiè sān rì, zhù tán, bèi lǔ bù. jiè rì, dì lǜ qún chén yì tiān tán zhī gào. lǐ chéng, fèng yù bǎo guān xiān xíng, dì zì zhōng jiē dēng tán shēng zuò, bèi lè děng sān guì jiǔ kòu. bì, zhòng guì, bèi lè fēn zuǒ yòu liè. fèng bǎo guān guì xiàn, dì shòu bǎo, zhuǎn shòu nèi yuàn guān, qún chén xíng lǐ rú chū. bì, jiē guì, xuān dú guān fèng mǎn méng hàn sān tǐ biǎo wén lì tán dōng, yǐ cì bì dú, qún chén xíng lǐ qì, fù wèi, zòu yuè, jià hái gōng. yì rì dì yù diàn, qún chén biǎo hè, sān guì jiǔ kòu, cì zhí shì guān xíng lǐ rú qián yí. yú shì cì yàn, bān shè zhào. bā nián, shì zǔ sì fú, qiǎn guān gào tán miào rú chū lǐ, wéi bù shè lǔ bù, bù zuò yuè, bù cì yàn.
天聪十年,改元崇德,建国号曰大清。前期誓戒三日,筑坛,备卤簿。届日,帝率群臣诣天坛祗告。礼成,奉御宝官先行,帝自中阶登坛升座,贝勒等三跪九叩。毕,众跪,贝勒分左右列。奉宝官跪献,帝受宝,转授内院官,群臣行礼如初。毕,皆跪,宣读官奉满、蒙、汉三体表文立坛东,以次毕读,群臣行礼讫,复位,奏乐,驾还宫。翼日帝御殿,群臣表贺,三跪九叩,次执事官行礼如前仪。於是赐宴,颁赦诏。八年,世祖嗣服,遣官告坛、庙如初礼,唯不设卤簿,不作乐,不赐宴。
shùn zhì yuán nián shí yuè shuò, dìng dǐng yān jīng, xiān qī tài cháng guān chú tán wěi, sī lǐ jiān shè zuò àn. jiè rì, qiǎn guān gào miào shè, bèi dà jià lǔ bù, dì yù jì fú, chū dà qīng mén, yì nán jiāo, gào tiān dì. lǐ chéng, dǎo rù tiān tán dōng wò cì yì lǐ fú. yù zuò, qún chén guì, lǐ bù shàng shū yǐn dà xué shì yī rén shēng zì dōng jiē, zhèng zhōng běi miàn guì, xué shì yī rén zì àn shàng fèng bǎo shòu dà xué shì, zhī shòu, zhì cí yún:" huáng dì jūn lín wàn guó, zhū wáng wén wǔ qún chén bù shèng huān biàn." qì, zhuǎn shòu xué shì, xué shì guì shòu, chén yú àn, fù wèi. qún chén lǐ bì, jià hái gōng. hóng lú sì guān shè yù àn huáng jí mén zhōng, yán dōng shè biǎo àn, wáng bèi lè děng xù lì nèi jīn shuǐ qiáo běi, wén wǔ guān xù lì qiáo nán, jù dōng xī xiāng. lè zuò, dì yù zuò zé zhǐ. míng biān. zhí shì guān jiē shàng xíng lǐ bì, jiù wèi. wáng lǜ qún chén jìn biǎo, xíng lǐ bì, míng biān, jià hái gōng. yuè jiǔ rì jiǎ zǐ, bān zhào rú zhì.
顺治元年十月朔,定鼎燕京,先期太常官除坛壝,司礼监设座案。届日,遣官告庙、社,备大驾卤簿,帝御祭服,出大清门,诣南郊,告天地。礼成,导入天坛东幄次易礼服。御座,群臣跪,礼部尚书引大学士一人升自东阶,正中北面跪,学士一人自案上奉宝授大学士,祗受,致辞云:“皇帝君临万国,诸王文武群臣不胜欢忭。”讫,转授学士,学士跪受,陈於案,复位。群臣礼毕,驾还宫。鸿胪寺官设御案皇极门中,檐东设表案,王、贝勒等序立内金水桥北,文武官序立桥南,俱东西乡。乐作,帝御座则止。鸣鞭。执事官阶上行礼毕,就位。王率群臣进表,行礼毕,鸣鞭,驾还宫。越九日甲子,颁诏如制。
shèng zǔ zuǎn yè, fēn qiǎn guān jì gào tiān dì zōng shè, dì shuāi fú yì jǐ yán xíng sān guì jiǔ kòu lǐ, zhī gào shòu mìng. yù cè diàn yì lǐ fú, yì tài huáng tài hòu huáng tài hòu liǎng gōng, gè xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. suì shèng yú chū gān qīng mén, yù zhōng hé diàn, nèi dà chén děng zhí shì guān xíng lǐ. fù yù tài hé diàn, wáng gōng bǎi guān shàng biǎo xíng lǐ rú yí. bù xuān dú, bù zuò yuè, bù shè yàn. wáng gōng rù, cì chá bì, hái gōng. fǎn sāng fú, jiù shān cì, bān zhào. shì zōng chéng dà tǒng, yī rú qián yí, wéi bà cì chá. gāo zōng yǐ hòu, chǔ gōng sì lì zhě bìng tóng.
圣祖缵业,分遣官祭告天地、宗社,帝衰服诣几筵行三跪九叩礼,祗告受命。御侧殿易礼服,诣太皇太后、皇太后两宫,各行三跪九叩礼。遂乘舆出乾清门,御中和殿,内大臣等执事官行礼。复御太和殿,王公百官上表行礼如仪。不宣读,不作乐,不设宴。王公入,赐茶毕,还宫。反丧服,就苫次,颁诏。世宗承大统,一如前仪,惟罢赐茶。高宗以后,储宫嗣立者并同。
shòu shòu yí gǔ nèi chán yí. chū gāo zōng xiǎng guó rì jiǔ, cháng yù nián zhì bā shí liù suì jí guī zhèng. dǎi qián lóng liù shí nián, zhào yuē:" zì gǔ dì wáng nèi chán, fēi qí shí dài huāng, jí qí shí duō gù, cāng cù shòu shòu, lǐ wú kě cǎi. jīn guó jiā quán shèng, qí xiáng yì diǎn lǐ yǐ wén." yú shì zōu jí dìng chǔ wèi, yǐ míng nián wèi sì huáng dì yuán nián. lǐ chén shàng yí zhù. xiān qī qiǎn guān jì gào miào shè, jiè rì suǒ sī shè yù zuò tài hé diàn. zuǒ yòu jǐ èr, zhèng zhōng bǎo àn, shāo nán dōng xī sì dōng yíng zhào àn, xī yíng biǎo àn, nán běi sì huáng àn jū dān bì zhōng. kǎn nèi fū sì huáng dì bài rù. diàn qián chén lǔ bù, mén wài bù niǎn. wǔ mén wài wǔ lù xún xiàng zhàng mǎ huáng gài yún pán, yán xià shè zhōng hé sháo lè, mén wài dān bì dà lè. nèi gé xué shì fèng chuán wèi zhào chén dōng àn, lǐ bù guān chén hè biǎo xī àn, dà xué shì děng yì gān qīng mén qǐng bǎo chén zuǒ jǐ, dà xué shì èr rén fēn lì liǎng yán xià, wáng gōng bǎi guān xù lì. cháo xiǎn ān nán xiān luó kuò ěr kā shǐ chén liè bān mò. qīn tiān jiàn guān yì gān qīng mén bào shí, sì huáng dì cháo fú chū yù qìng gōng, shí hòu hù nèi dà chén èr rén lǜ shì wèi èr shí rén jí gān qīng mén wài, dǎo yǐn lǐ bù zhǎng guān èr rén lì mén jiē xià, qián yǐn dà chén shí rén lì diàn hòu jiē xià. tài shàng huáng dì lǐ fú shèng yú chū, sì huáng dì cóng zhū chén qián yǐn hòu hù. wǔ mén míng zhōng gǔ, zhì diàn hòu jiàng yú. tài shàng huáng dì yù zhōng hé diàn shēng zuò, sì huáng dì diàn nèi xī xiāng lì, hóng lú sì guān yǐn zhí shì dà chén àn bān, bù zàn, xíng jiǔ kòu lǐ. shì bān zhě qū chū, jiù wài cháo wèi, zhōng hé sháo lè zuò, zòu yuán píng zhāng. tài shàng huáng dì yù tài hé diàn, sì huáng dì shì lì rú chū. lè zhǐ, jiē xià míng biān sān, dān bì dà lè zuò, zòu qìng píng zhāng. sì huáng dì yì bài wèi lì, wáng gōng lì dān bì shàng, bǎi guān jí péi chén lì dan chi xià, míng zàn guān zàn" guì", sì huáng dì lǜ qún chén guì. zàn" xuān biǎo", xuān biǎo guān rù, fèng biǎo zhì yán xià zhèng zhōng guì, dà xué shì èr rén zuǒ yòu guì, zhǎn biǎo, lè zhǐ. xuān qì, hái fèng yuán àn, tuì. zàn" xìng", sì huáng dì tuì lì zuǒ páng, xī xiāng, dà xué shì èr rén dǎo jìn yù qián guì. zuǒ dà xué shì qǐng bǎo, guì fèng tài shàng huáng dì, tài shàng huáng dì qīn shòu sì huáng dì, sì huáng dì guì shòu, yòu dà xué shì guì jiē, chén yòu jǐ. sì huáng dì yì bài wèi, lè zuò, zàn" guì, kòu, xìng", lǜ qún chén xíng jiǔ kòu lǐ. zàn" tuì", lè zhǐ, lǐ chéng. míng biān rú chū. zhōng hé sháo lè zuò, zòu hé píng zhāng. tài shàng huáng dì hái gōng. nèi jiān yù shè lè xuán, tài shàng huáng dì yù nèi diàn, gōng zhǔ, fú jìn, jì huáng sūn huáng céng yuán sūn wèi xī jué zhě, xíng lǐ qìng hè.
授受仪古内禅仪。初高宗享国日久,尝谕年至八十六岁即归政。逮乾隆六十年,诏曰:“自古帝王内禅,非其时怠荒,即其时多故,仓猝授受,礼无可采。今国家全盛,其详议典礼以闻。”於是诹吉定储位,以明年为嗣皇帝元年。礼臣上仪注。先期遣官祭告庙、社,届日所司设御座太和殿。左右几二,正中宝案,稍南东西肆;东楹诏案,西楹表案,南北肆;黄案居丹陛中。槛内敷嗣皇帝拜褥。殿前陈卤簿,门外步辇。午门外五辂、驯象、仗马、黄盖、云盘,檐下设中和韶乐,门外丹陛大乐。内阁学士奉传位诏陈东案,礼部官陈贺表西案,大学士等诣乾清门请宝陈左几,大学士二人分立两檐下,王公百官序立。朝鲜、安南、暹罗、廓尔喀使臣列班末。钦天监官诣乾清门报时,嗣皇帝朝服出毓庆宫,时后扈内大臣二人率侍卫二十人集乾清门外,导引礼部长官二人立门阶下,前引大臣十人立殿后阶下。太上皇帝礼服乘舆出,嗣皇帝从诸臣前引后扈。午门鸣钟鼓,至殿后降舆。太上皇帝御中和殿升座,嗣皇帝殿内西乡立,鸿胪寺官引执事大臣按班,不赞,行九叩礼。侍班者趋出,就外朝位,中和韶乐作,奏元平章。太上皇帝御太和殿,嗣皇帝侍立如初。乐止,阶下鸣鞭三,丹陛大乐作,奏庆平章。嗣皇帝诣拜位立,王公立丹陛上,百官及陪臣立丹墀下,鸣赞官赞“跪”,嗣皇帝率群臣跪。赞“宣表”,宣表官入,奉表至檐下正中跪,大学士二人左右跪,展表,乐止。宣讫,还奉原案,退。赞“兴”,嗣皇帝退立左旁,西乡,大学士二人导近御前跪。左大学士请宝,跪奉太上皇帝,太上皇帝亲授嗣皇帝,嗣皇帝跪受,右大学士跪接,陈右几。嗣皇帝诣拜位,乐作,赞“跪,叩,兴”,率群臣行九叩礼。赞“退”,乐止,礼成。鸣鞭如初。中和韶乐作,奏和平章。太上皇帝还宫。内监豫设乐悬,太上皇帝御内殿,公主,福晋,暨皇孙、皇曾元孙未锡爵者,行礼庆贺。
sì huáng dì yì lǐ fú, zhī qí bǎo hé diàn nuǎn gé, nèi gé xué shì yù fèng chuán wèi zhào jí yù bǎo chén tài hé diàn zhōng àn, lǐ bù guān fèng dēng jí hè biǎo chén dōng àn, hù yǐn zhě jí bǎo hé diàn wài. qīn tiān jiàn bào shí, sì huáng dì yù zhōng hé diàn, zhí shì zhě àn bān xíng lǐ, bù zàn. lǐ bì, sì huáng dì yù tài hé diàn dēng jí. zuò yuè, zhǐ lè, xuān biǎo, xíng lǐ, xī zhǔn qián shì. lǐ bì, tuì, fù wèi. dà xué shì jìn, fèng zhào, chū zhōng mén, shòu lǐ bù shàng shū. shàng shū guì shòu, xìng, fèng zhì huáng àn, xíng sān kòu lǐ. fù fèng zhào chén yún pán, yí zhì sī yī rén guì shòu, xìng, zì zhōng dào chū. lǐ chéng, jù tuì, sì huáng dì hái gōng. dà xué shì děng yì gān qīng mén sòng bǎo, lǐ bù gōng juān zhào shū bān xíng.
嗣皇帝易礼服,祗俟保和殿暖阁,内阁学士豫奉传位诏及御宝陈太和殿中案,礼部官奉登极贺表陈东案,扈引者集保和殿外。钦天监报时,嗣皇帝御中和殿,执事者按班行礼,不赞。礼毕,嗣皇帝御太和殿登极。作乐,止乐,宣表,行礼,悉准前式。礼毕,退,复位。大学士进,奉诏,出中门,授礼部尚书。尚书跪受,兴,奉置黄案,行三叩礼。复奉诏陈云盘,仪制司一人跪受,兴,自中道出。礼成,俱退,嗣皇帝还宫。大学士等诣乾清门送宝,礼部恭镌诏书颁行。
chuí lián yí xián fēng shí yī nián, wén zōng bēng, mù zōng yòu chōng sì wèi. yù shǐ dǒng yuán chún zòu qǐng huáng tài hòu zàn quán cháo zhèng, chēng zhǐ, mìng wáng dà chén děng yì chuí lián yí zhì. yì shàng, yì zhǐ yóu wèi" chuí lián fēi suǒ lè wèi, wéi yǐ shí shì duō jiān, wáng dà chén děng bù néng wú suǒ bǐng chéng, gū yǔn suǒ qǐng" yún. yú shì zhòng dōng yuè shuò, dì fèng liǎng gōng huáng tài hòu yù yǎng xīn diàn tīng zhèng, wáng gōng dà chén jí diàn mén wài, xíng lǐ rú yí. fán zhào jiàn nèi wài chén gōng, liǎng gōng huáng tài hòu huáng dì tóng yù yǎng xīn diàn, tài hòu qián chuí lián. huò zhào mǒu chén jìn jiàn, yì zhèng wáng yù qián dà chén fān bān zhī. yǐn jiàn wài guān, zé yù yǎng xīn diàn qián diàn, yì zhèng wáng yù qián dà chén lǜ shì wèi děng àn bān fēn lì, tài hòu qián chuí lián shè àn, jìn gè yuán xián míng, yù nǐ yù zhǐ, fēn bié lù zhù. huáng dì qián shè àn, gè zhǎng guān yī lì jìn lǜ tóu qiān, yì zhèng wáng děng fèng chén àn shàng, yǐn jiàn rú cháng yí. huáng tài hòu jiǎn dān nèi mǒu míng qián yìn, yǐ, shòu wáng dà chén chuán zhǐ. qí chén gōng qǐng ān zhé, bìng jù sān fēn yǐ jìn. gè shěng gè lù jūn shì zhé bào, fán yīng jiàng yù zhǐ zhě, yì zhèng wáng děng qǐng zhǐ shàn nǐ hòu, cì rì chéng yuè bān xíng. wéi zhuàn nǐ wén jù, réng běn dì yì, xuān shì chén gōng, yí shū yuē" zhèn".
垂帘仪咸丰十一年,文宗崩,穆宗幼冲嗣位。御史董元醇奏请皇太后暂权朝政,称旨,命王大臣等议垂帘仪制。议上,懿旨犹谓“垂帘非所乐为,唯以时事多艰,王大臣等不能无所禀承,姑允所请”云。於是仲冬月朔,帝奉两宫皇太后御养心殿听政,王公大臣集殿门外,行礼如仪。凡召见内外臣工,两宫皇太后、皇帝同御养心殿,太后前垂帘。或召某臣进见,议政王、御前大臣番颁之。引见外官,则御养心殿前殿,议政王、御前大臣率侍卫等按班分立,太后前垂帘设案,进各员衔名,豫拟谕旨,分别录注。皇帝前设案,各长官依例进绿头签,议政王等奉陈案上,引见如常仪。皇太后简单内某名钤印,已,授王大臣传旨。其臣工请安摺,并具三分以进。各省、各路军事摺报,凡应降谕旨者,议政王等请旨缮拟后,次日呈阅颁行。唯撰拟文句,仍本帝意,宣示臣工,宜书曰“朕”。
tóng zhì shí sān nián, dé zōng rù jì wén zōng, wáng gōng dà chén fù qǐng liǎng gōng huáng tài hòu chuí lián, xī zhǔn tóng zhì chū chéng shì. guāng xù liù nián, cí ān huáng tài hòu hōng, cí xǐ huáng tài hòu shǐ zhuān chuí lián, zhì shí sān nián guī zhèng, dé zōng yǐ shí jiān shàng jí, fán zhào jiàn yǐn jiàn, réng shēng zuò xùn zhèng, shè shā píng yǐ zhàng yān.
同治十三年,德宗入继文宗,王公大臣复请两宫皇太后垂帘,悉准同治初成式。光绪六年,慈安皇太后薨,慈禧皇太后始专垂帘,制十三年归政,德宗以时艰尚棘,凡召见、引见,仍升座训政,设纱屏以障焉。
qīn zhèng yí tóng zhì shí èr nián zhēng yuè, liǎng gōng huáng tài hòu guī zhèng, mù zōng xíng qīn zhèng diǎn lǐ, xiān qī qiǎn gào tiān dì miào shè, jiè rì chén huáng tài hòu yí jià huáng dì fǎ jià lǔ bù, shè biǎo àn cí níng gōng mén, kǎn nèi fū huáng dì bài rù, tài hé diàn nèi dōng páng shè zhào àn, dōng cì biǎo àn, dān bì zhōng àn gè yī. wǔ mén wài shè lóng tíng xiāng tíng, nèi gé xué shì fèng huáng dì qìng hè biǎo wén nà zhū dú, pěng chū. dà xué shì cóng zhì yǒng kāng zuǒ mén wài, dà xué shì jiē dú, zhì cí níng mén, shēng dōng jiē, chén àn shàng, tuì. nèi shì jǔ àn rù, guǐ cí níng gōng bǎo zuò dōng, nèi gé xué shì fèng zhào chén diàn zhōng huáng àn, lǐ bù guān fèng wáng gōng bǎi guān hè biǎo chén dōng cì huáng àn. fán jiāng jūn tí zhèn hè biǎo zhì lóng tíng nèi. hóng lú sì guān yǐn hé shuò qīn wáng yǐ xià, rù bā fēn gōng yǐ shàng jì méng gǔ wáng gōng děng jí lóng zōng mén wài, bù rù bā fēn gōng yǐ xià èr pǐn dà chén yǐ shàng jí cháng xìn mén wài, sān pǐn yǐ xià jí wǔ mén wài. qīn tiān jiàn bào shí, dì yù lǐ fú shèng yú chū lóng zōng mén, zhì yǒng kāng zuǒ mén wài jiàng, wáng yǐ xià suí háng, zhì cí níng mén, dì shēng dōng jiē, jí mén zuǒ, xī xiāng lì. rì jiǎng guān sì rén zài xī jiē, dōng xiāng lì. qián yǐn dà chén lǜ shì wèi zài yí jià mò, fēn zuǒ yòu lì. huáng tài hòu chū yù cí níng gōng, zhōng hé lè zuò, zòu yù píng zhāng, shēng zuò, lè zhǐ. dì jiù bài wèi, dān bì lè zuò, zòu yì píng zhāng. wáng gōng dà chén shì wèi děng xún cì xiāng shàng lì, zàn" bài guì", dì lǜ qún chén sān guì jiǔ bài. shí xī yíng xià zhì yù shǐ èr, míng zàn guān èr. yí jià mò jí wǔ mén wài yù shǐ lǐ bù guān míng zàn guān gè èr, jiè yǐ shì yí. yǒng kāng zuǒ mén jí zhū mén nèi wài bìng zhì míng zàn guān, jiē xù wài zhuàn. wǔ mén wài gè guān suí tóng háng lǐ, míng zàn guān zàn" lǐ chéng", dì fù wèi. wáng dà chén gè fù wèi lì, huáng tài hòu hái gōng, lǐ bù shàng shū zòu" lǐ chéng", rán hòu dì hái gōng. é fù chū yù zhōng hé diàn, zhí shì guān xíng lǐ bì, qū chū jiù wài cháo lì, dì yù tài hé diàn, lè zuò, shēng zuò, lè zhǐ, míng biān sān, wáng gōng bǎi guān xíng lǐ. qí xuān biǎo bān zhào bìng rú qián zhì. guāng xù shí sān nián dé zōng qīn zhèng fǎng cǐ.
亲政仪同治十二年正月,两宫皇太后归政,穆宗行亲政典礼,先期遣告天、地、庙、社,届日陈皇太后仪驾、皇帝法驾卤簿,设表案慈宁宫门,槛内敷皇帝拜褥,太和殿内东旁设诏案,东次表案,丹陛中案各一。午门外设龙亭、香亭,内阁学士奉皇帝庆贺表文纳诸椟,捧出。大学士从至永康左门外,大学士接椟,至慈宁门,升东阶,陈案上,退。内侍举案入,庋慈宁宫宝座东,内阁学士奉诏陈殿中黄案,礼部官奉王公百官贺表陈东次黄案。凡将军、提、镇贺表置龙亭内。鸿胪寺官引和硕亲王以下,入八分公以上暨蒙古王公等集隆宗门外,不入八分公以下二品大臣以上集长信门外,三品以下集午门外。钦天监报时,帝御礼服乘舆出隆宗门,至永康左门外降,王以下随行,至慈宁门,帝升东阶,及门左,西乡立。日讲官四人在西阶,东乡立。前引大臣率侍卫在仪驾末,分左右立。皇太后出御慈宁宫,中和乐作,奏豫平章,升座,乐止。帝就拜位,丹陛乐作,奏益平章。王公大臣侍卫等循次乡上立,赞“拜跪”,帝率群臣三跪九拜。时西楹下置御史二,鸣赞官二。仪驾末及午门外御史、礼部官、鸣赞官各二,藉以侍仪。永康左门及诸门内外并置鸣赞官,接续外传。午门外各官随同行礼,鸣赞官赞“礼成”,帝复位。王大臣各复位立,皇太后还宫,礼部尚书奏“礼成”,然后帝还宫。俄复出御中和殿,执事官行礼毕,趋出就外朝立,帝御太和殿,乐作,升座,乐止,鸣鞭三,王公百官行礼。其宣表、颁诏并如前制。光绪十三年德宗亲政仿此。
dà cháo yí tiān mìng yuán nián, shǐ xíng yuán dàn qìng hè, zhì cháo yí. tiān cōng liù nián, xíng xīn dìng cháo yí, cǐ bān cháo suǒ yáo shǐ, chóng dé gǎi yuán, dìng yuán dàn jìn biǎo jiān jí shèng jié qìng hè yí. shùn zhì bā nián, dìng yuán dàn dōng zhì wàn shòu shèng jié wèi sān dà jié. kāng xī bā nián, dìng zhèng cháo huì yuè zhāng, sān dà jié bìng shè. dà cháo xíng lǐ zhì qìng, wáng yǐ xià gè guān wài fān wáng zǐ shǐ chén xián liè bān cì, suǒ sī chén lǔ bù lè xuán rú zhì. tài hé diàn dōng jù huáng àn. zhì míng, wáng bèi lè bèi zǐ jí tài hé mén, bù rù bā fēn gōng yǐ xià guān jí wǔ mén wài. lǐ bù fèng biǎo zhì tíng nèi, xiào wèi yú xíng zhì wǔ mén wài chén liǎng páng, fèng biǎo rù tài hé diàn liè àn shàng. hóng lú qīng yǐn wáng bèi lè děng lì dān bì. míng zàn guān yǐn qún chén jì jìn biǎo guān rù liǎng yè mén, xù lì dan chi. cháo xiǎn méng gǔ zhū chén zì xī yè mén rù, lì xī bān mò. jiū yí yù shǐ lì xī yán xià dōng xiāng zhě èr rén, dān bì dan chi dōng xī xiāng xiāng zhě gè sì rén, dōng xī bān mò bā rén, míng zàn guān lì diàn yán zhě sì rén, bì chí jiē rú zhī. dān bì nán jiē sān jí, luán yí wèi guān liù rén sī míng biān. qīn tiān jiàn bào shí, huáng dì chū yù zhōng hé diàn, zhí shì guān xíng lǐ bì, qū wài cháo shì shì. jià chū, qián dǎo hòu hù rú yí. wǔ mén míng zhōng gǔ, zhōng hé lè zuò, yù tài hé diàn, lè zhǐ. nèi dà chén fēn lì qián hòu, shì wèi yòu cì qí hòu hù shǒu zhī. qǐ jū zhù guān sì rén lì xī páng jīn zhù hòu, dà xué shì, xué shì, jiǎng dú xué shì, zhèng shǎo zhān shì lì dōng yán xià. yù shǐ fù qiān dōu yù shǐ lì xī yán xià, luán yí wèi guān zàn" míng biān", míng zàn guān zàn" pái bān", wáng gōng bǎi guān jiù bài wèi lì guì. xuān biǎo guān fèng biǎo chū, zhì diàn xià zhèng zhōng běi xiāng guì, dà xué shì èr rén zhǎn biǎo, xuān biǎo guān xuān qì, zhì yuán àn, dān bì lè zuò, qún chén jiē sān guì jiǔ kòu. tuì, jiù lì yuán cì. hóng lú sì guān yǐn cháo xiǎn děng shǐ chén, lǐ fān yuàn guān yǐn méng gǔ shǐ chén jiù bài cì, sān guì jiǔ kòu, dān bì lè zuò, lǐ bì, lè zhǐ, tuì lì rú chū. cì zuò, qún chén jì wài chén jiē jiù lì chù yī guì sān kòu, xù zuò. cì chá bì, fù míng biān sān, zhōng hé lè zuò, jià hái gōng. lè zhǐ, qún chén tuì.
大朝仪天命元年,始行元旦庆贺,制朝仪。天聪六年,行新定朝仪,此班朝所繇始,崇德改元,定元旦进表笺及圣节庆贺仪。顺治八年,定元旦、冬至、万寿圣节为三大节。康熙八年,定正朝会乐章,三大节并设。大朝行礼致庆,王以下各官、外藩王子、使臣咸列班次,所司陈卤簿、乐悬如制。太和殿东具黄案。质明,王、贝勒、贝子集太和门,不入八分公以下官集午门外。礼部奉表置亭内,校尉舁行至午门外陈两旁,奉表入太和殿列案上。鸿胪卿引王、贝勒等立丹陛。鸣赞官引群臣暨进表官入两掖门,序立丹墀。朝鲜、蒙古诸臣自西掖门入,立西班末。纠仪御史立西檐下东乡者二人,丹陛、丹墀东西相乡者各四人,东西班末八人,鸣赞官立殿檐者四人,陛、墀皆如之。丹陛南阶三级,銮仪卫官六人司鸣鞭。钦天监报时,皇帝出御中和殿,执事官行礼毕,趋外朝视事。驾出,前导、后扈如仪。午门鸣钟鼓,中和乐作,御太和殿,乐止。内大臣分立前后,侍卫又次其后护守之。起居注官四人立西旁金柱后,大学士,学士,讲、读学士,正、少詹事立东檐下。御史、副佥都御史立西檐下,銮仪卫官赞“鸣鞭”,鸣赞官赞“排班”,王公百官就拜位立跪。宣表官奉表出,至殿下正中北乡跪,大学士二人展表,宣表官宣讫,置原案,丹陛乐作,群臣皆三跪九叩。退,就立原次。鸿胪寺官引朝鲜等使臣,理藩院官引蒙古使臣就拜次,三跪九叩,丹陛乐作,礼毕,乐止,退立如初。赐坐,群臣暨外臣皆就立处一跪三叩,序坐。赐茶毕,复鸣鞭三,中和乐作,驾还宫。乐止,群臣退。
chū zhì, wài guān yuán rì cháo jìn, jí bǎo hé diàn qián xíng lǐ, kāng xī èr shí liù nián hòu bà. qián lóng liù nián, dìng xíng zài shèng jié cháo hè xíng lǐ. èr shí sì nián, dìng dà cháo bǎi guān bān cì, shè lì hóng qī mù pái. wǔ shí sì nián, zēng zhì dū chá yuàn zhǎng guān èr rén, kē dào sān shí liù rén, fēn lì pǐn jí shān páng zhěng cháo xù. yòu gāo zōng chū nián, wén sān pǐn wǔ èr pǐn yǐ shàng cì chá, yú wéi jì zhù guān wài guó shǐ chén yǔ yān. jiā qìng èr nián bà cì chá. lìng jiǎ, yuán dàn wàn shòu jié wǔ shí shè yàn, dōng zhì jié cì rì shòu hè. wàn shòu jié xiān yè tài miào, cì yì huáng tài hòu gōng xíng lǐ, bì, shòu hè. zhí shěng wén wǔ guān zhí sān dà jié, jù shè xiāng àn, cháo fú wàng quē xíng lǐ, mǎn méng hàn jūn fēn liǎng yì, hàn guān fēn wén dōng wǔ xī.
初制,外官元日朝觐,集保和殿前行礼,康熙二十六年后罢。乾隆六年,定行在圣节朝贺行礼。二十四年,定大朝百官班次,设立红漆木牌。五十四年,增置都察院长官二人,科、道三十六人,分立品级山旁整朝序。又高宗初年,文三品、武二品以上赐茶,馀惟记注官、外国使臣与焉。嘉庆二年罢赐茶。令甲,元旦、万寿节午时设宴,冬至节次日受贺。万寿节先谒太庙,次诣皇太后宫行礼,毕,受贺。直省文武官值三大节,俱设香案,朝服望阙行礼,满、蒙、汉军分两翼,汉官分文东武西。
cháng cháo yí tài zǔ bǐng chén jiàn yuán hòu, yì qín guó zhèng, wǔ rì yī shì cháo, fén xiāng gào tiān, xuān dú gǔ lái jiā yán yì xíng jí chéng bài xīng fèi suǒ yóu, xùn jiè chén mín, rán wèi chuí wèi dìng zhì yě. chóng dé chū, shǐ dìng yí zhù, shè dà jià lǔ bù, wáng yǐ xià gè guān cháo fú, qí dì chū gōng, lè zuò. yù diàn, shēng zuò, lè zhǐ. cì zuò, zhū chén gè yī bān cì, yī kòu jiù zuò. bù yuàn guān chū bān zòu shì bì, jià hái gōng. shùn zhì jiǔ nián, jǐ shì zhōng wèi xiàng shū yán:" gù shì yǒu shuò wàng cháo, yǒu zǎo cháo wǎn cháo nèi cháo wài cháo, jīn zòng bù néng rú wǎng zhì, qǐng yī yuè sān cháo, yǐ fù lì jīng tú zhì zhì yì." yáng huáng yì yán:" jiù lì bǎi guān měi yuè shí yī zhāo, shì tài fán shù, jīn měi rì rù cháo zòu shì, jiào shí yī zhāo bù wéi shǎo, yīng dìng měi yuè chū wǔ shí wǔ èr shí wǔ rì xíng cháo cān lǐ." zì shì suì dìng féng wǔ shì cháo zhì. xún dìng jiàn cháo cí cháo xiè ēn gè guān, jù cháng cháo rì xíng lǐ. dì yù tài hé diàn, yǐn jiàn bì, cì zuò cì chá, xī zhǔn cháng yí. rú shì rì bù yù diàn, gè guān xíng lǐ wǔ mén wài. wài fān lái zhāo jì gòng shǐ, yì cháng cháo rì xíng lǐ, rú sù fǎn, zé bù jū cháo qī, jí fù wǔ mén xíng lǐ, wài guān yīng sù fù rèn zhě yì rán.
常朝仪太祖丙辰建元后,益勤国政,五日一视朝,焚香告天,宣读古来嘉言懿行及成败兴废所由,训诫臣民,然未垂为定制也。崇德初,始定仪注,设大驾卤簿,王以下各官朝服,俟帝出宫,乐作。御殿,升座,乐止。赐坐,诸臣各依班次,一叩就座。部、院官出班奏事毕,驾还宫。顺治九年,给事中魏象枢言:“故事有朔、望朝,有早朝、晚朝、内朝、外朝,今纵不能如往制,请一月三朝,以副厉精图治至意。”杨簧亦言:“旧例百官每月十一朝,似太繁数,今每日入朝奏事,较十一朝不为少,应定每月初五、十五、二十五日行朝参礼。”自是遂定逢五视朝制。寻定见朝、辞朝、谢恩各官,俱常朝日行礼。帝御太和殿,引见毕,赐坐赐茶,悉准常仪。如是日不御殿,各官行礼午门外。外藩来朝暨贡使,亦常朝日行礼,如速返,则不拘朝期,即赴午门行礼,外官应速赴任者亦然。
yòu dìng cháng cháo yù diàn, wáng gōng rù diàn zhōng páng zuò rú cì. kāng xī bā nián, dìng gōng hóu bó yǐ xià gè guān wèi liù bān, àn cì liè zuò, hòu fù gǎi wéi jiǔ bān. jiǔ nián, yù dū chá yuàn jiū chá wáng dà chén shī yí. èr shí nián, zhì cháng cháo jiū yí yù shǐ jí sī yuán. yōng zhèng èr nián, qiǎn shì wèi sì rén jiān chá cháo bān, dìng shì cháo rì tiān wèi míng, hóng lú sì guān èr rén yǐn zuǒ yòu yì guān rù xī yè mén yī bān zuò. gǔ yán, qǐ lì tīng zàn, zì zhàng nán yǐn jìn, zhěng qí bān liè, xíng lǐ rú yí. qián lóng chū, chì dà xiǎo gè guān yī nèi tíng guān lì, lí míng zuò bān. shí liù nián, yù bù yuàn dà chén dǒng lǜ shù liáo, cháng cháo àn qī fù bān, wú kuàng quē.
又定常朝御殿,王公入殿中旁坐如次。康熙八年,定公、侯、伯以下各官为六班,按次列坐,后复改为九班。九年,谕都察院纠察王大臣失仪。二十年,置常朝纠仪御史及司员。雍正二年,遣侍卫四人监察朝班,定视朝日天未明,鸿胪寺官二人引左右翼官入西掖门依班坐。鼓严,起立听赞,自仗南引进,整齐班列,行礼如仪。乾隆初,敕大小各官依内廷官例,黎明坐班。十六年,谕部院大臣董率庶僚,常朝按期赴班,毋旷阙。
guāng xù jiǔ nián, gēng dìng cháo zhì, fán xīn chú shòu gè guān, hóng lú sì liè xián míng jiāo nèi gé, jiè rì lǐ bù shàng shū hóng lú qīng qǐng jià yù diàn, dǎo gè guān xiè ēn xíng lǐ, wáng gōng bǎi guān shì lǔ bù hòu. bù yù diàn, wén wǔ guān zé zuò bān wǔ mén wài. qí shí kè, chūn dōng yǐ chén zhèng, xià qiū yǐ mǎo zhèng, yù yǔ xuě jí guó jì zé miǎn. zuò bān rì, hóng lú sì guān àn yì dìng wèi, wáng gōng jí tài hé mén wài, dōng xī gè èr bān, bǎi guān jí wǔ mén wài, dōng xī gè jiǔ bān, jiū yí yù shǐ lì lǐ sī yuán gè sì rén, fēn liè bān shǒu mò, bìng xī miàn běi shàng. jiè shí lì lǐ sī yuán shòu zhí míng, jiū yí guān huán bān jī chá, fù wèi zuò. yǒu jiàn, yǐ cì chū.
光绪九年,更定朝制,凡新除授各官,鸿胪寺列衔名交内阁,届日礼部尚书、鸿胪卿请驾御殿,导各官谢恩行礼,王公百官侍卤簿后。不御殿,文武官则坐班午门外。其时刻,春冬以辰正,夏秋以卯正,遇雨雪及国忌则免。坐班日,鸿胪寺官按翼定位,王公集太和门外,东西各二班,百官集午门外,东西各九班,纠仪御史吏、礼司员各四人,分列班首末,并西面北上。届时吏、礼司员受职名,纠仪官环班稽察,复位坐。有间,以次出。
yù mén tīng zhèng yí, qīng chū dìng zhì, měi rì tīng zhèng, bì yù zhèng mén, jiǔ qīng kē dào qí jí qǐ zòu, shuài yǐ wéi cháng. yōng zhèng chū, shǐ dìng yù mén diǎn lǐ, fán bù yuàn suǒ jìn běn yǒu wèi jīng fèng zhǐ zhě, zhé běn xià nèi gé, jī ruò gān, chuán zhǐ mǒu rì yù mén bàn shì. shì rì, gān qīng mén zhèng zhōng shè yù tà fǔ yǐ běn àn yī. lí míng, bù yuàn zòu shì dà chén jì péi zòu guān shǔ bì jí tíng nèi. dì shēng zuò, shì wèi zuǒ yòu lì, jì zhù guān shēng xī jiē, bù yuàn guān shēng dōng jiē, gè jiù liè guì, shàng shū qián, shì láng hòu, péi zòu guān yòu hòu. shàng shū yī rén fèng běn xiá zhé xuán ér jìn, yì běn àn qián, guì chén yú àn, xìng, shǎo tuì, qū dōng yíng, zhuǎn rù bān shǒu. guì, kǒu zòu mǒu shì, bì, xìng, shǎo tuì, lǜ shǔ xún jiē zuǒ jiàng. qí zòu shì cì xù, hù lǐ bīng gōng sì bù lún bān shǒu shàng, sān fǎ sī zhí dì sān bān, lì bù zhí dì liù bān, zōng rén fǔ zé liè bù yuàn qián, hàn zhān kē dào jí jiǔ qīng huì zòu zé jū bù yuàn hòu, gè yī bān jìn zòu rú chū. zhì lì bù zòu shì, jiān dài lǐng gè bù fān zhí sī yuán bā rén, yǐn jiàn bì, shǐ tuì. nèi gé shì dú xué shì èr rén shēng dōng jiē, yì àn qián guì, jǔ běn xiá, xìng, tuì. hàn zhān kē dào jì shì wèi jù tuì. shí qīn pài dú běn mǎn xué shì yī rén, fèng zhé běn xiá shēng dōng jiē, zhé xuán ér tuì, dà xué shì cóng, yī bān cì guì. jì zhù guān shǎo jìn dōng xiāng lì, fèng xiá xué shì yì àn qián guì qǐ xiá, qǔ zhé běn yī cì qǐ zòu, dì jiàng zhǐ xuān dá. dà xué shì děng chéng zhǐ qì, xìng, zì dōng jiē jiàng, jì zhù guān zì xī jiē jiàng. jià hái gōng. zòu shì shí, lìng hàn lín guān jì zhù, zì shùn zhì èr nián shǐ.
御门听政仪,清初定制,每日听政,必御正门,九卿科道齐集启奏,率以为常。雍正初,始定御门典礼,凡部院所进本有未经奉旨者,摺本下内阁,积若干,传旨某日御门办事。是日,乾清门正中设御榻、黼扆、本案一。黎明,部院奏事大臣暨陪奏官属毕集庭内。帝升座,侍卫左右立,记注官升西阶,部院官升东阶,各就列跪,尚书前,侍郎后,陪奏官又后。尚书一人奉本匣折旋而进,诣本案前,跪陈於案,兴,少退,趋东楹,转入班首。跪,口奏某事,毕,兴,少退,率属循阶左降。其奏事次序,户、礼、兵、工四部轮班首上,三法司直第三班,吏部直第六班,宗人府则列部院前,翰詹科道及九卿会奏则居部院后,各依班进奏如初。至吏部奏事,兼带领各部番直司员八人,引见毕,始退。内阁侍读学士二人升东阶,诣案前跪,举本匣,兴,退。翰詹科道暨侍卫俱退。时钦派读本满学士一人,奉摺本匣升东阶,折旋而退,大学士从,依班次跪。记注官少进东乡立,奉匣学士诣案前跪启匣,取摺本依次启奏,帝降旨宣答。大学士等承旨讫,兴,自东阶降,记注官自西阶降。驾还宫。奏事时,令翰林官记注,自顺治二年始。
xiān shì zòu shì chūn xià yǐ mǎo zhèng, qiū dōng yǐ chén chū. kāng xī èr shí yī nián, mìng zhǎn yù mén guǐ kè, chūn xià gǎi chén chū, qiū dōng chén zhèng. yuè èr nián, yù shǐ wèi zhí pú qǐng yǐ wǔ rì huò èr sān rì wéi qī, shèng zǔ yù:" zhèng zhì wù zài jīng qín, shǐ zhōng bù yí yǒu jiàn." èr shí wǔ nián, zhì kē dào gè èr rén shì bān, liè qǐ jū zhù guān shàng. èr shí qī nián, shěng qǐ jū zhù guān, qí shì bān hàn lín, lìng qǐ zòu zhé běn shí jí tuì. yōng zhèng chū, fù shè qǐ jū zhù guān, zēng èr rén. yòu lìng biān jiǎn sì rén shì bān, liè kē dào shàng. qián lóng èr nián, mìng xiū zhuàn biān jiǎn yī kē dào lì, xuán shù zhū, sù cháo yí. jiā qìng shí bā nián, yù xuān běn chéng zhǐ shí, yù qián dà chén jí shì wèi wú tuì, zhe wèi lìng.
先是奏事春夏以卯正,秋冬以辰初。康熙二十一年,命展御门晷刻,春夏改辰初,秋冬辰正。越二年,御史卫执蒲请以五日或二三日为期,圣祖谕:“政治务在精勤,始终不宜有间。”二十五年,置科道各二人侍班,列起居注官上。二十七年,省起居注官,其侍班翰林,令启奏摺本时即退。雍正初,复设起居注官,增二人。又令编检四人侍班,列科道上。乾隆二年,命修撰、编、检依科道例,悬数珠,肃朝仪。嘉庆十八年,谕宣本承旨时,御前大臣及侍卫毋退,著为令。
tài shàng huáng dì sān dà jié cháo hè yí jiā qìng yuán nián, gāo zōng chuán wèi rén zōng, zūn wèi tài shàng huáng dì, dìng cháo hè yí. jiè rì chén fǎ jià lǔ bù lè xuán rú shòu shòu yí, tài hé diàn shè sān àn, biǎo tíng yú zhì wǔ mén, qìng hè biǎo wén chén dōng àn, bǐ yàn chén xī àn. zhì míng, wáng gōng bǎi guān cháo fú, wài guó shǐ chén fú běn guó fú, jí què xià. huáng dì lǐ fú, qí bǎo hé diàn nuǎn gé. tài shàng huáng dì shèng yú chū, zhì tài hé diàn běi jiē jiàng, zhōng hé sháo lè zuò, zòu yuán píng zhāng, yù diàn shēng zuò, lè zhǐ. dì diàn nèi xī xiāng lì, míng biān sān, zàn" pái bān", dān bì dà lè zuò, zòu qìng píng zhāng. dì jiù bài wèi, běi xiāng, shí hóng lú guān fēn yǐn qún chén jì wài shǐ sù bān lì, zàn" jìn", zàn" guì, kòu, xìng". dì lǜ qún chén xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. bì, dì xuán wèi lì, zhòng tuì, fù bān cì, lè zhǐ. míng biān, zhōng hé sháo lè zuò, zòu hé píng zhāng. tài shàng huáng dì hái gōng, lè zhǐ. dì yù diàn, qún chén jìn biǎo xíng lǐ rú yí.
太上皇帝三大节朝贺仪嘉庆元年,高宗传位仁宗,尊为太上皇帝,定朝贺仪。届日陈法驾、卤簿、乐悬如授受仪,太和殿设三案,表亭舁至午门,庆贺表文陈东案,笔砚陈西案。质明,王公百官朝服,外国使臣服本国服,集阙下。皇帝礼服,俟保和殿暖阁。太上皇帝乘舆出,至太和殿北阶降,中和韶乐作,奏元平章,御殿升座,乐止。帝殿内西乡立,鸣鞭三,赞“排班”,丹陛大乐作,奏庆平章。帝就拜位,北乡,时鸿胪官分引群臣暨外使肃班立,赞“进”,赞“跪,叩,兴”。帝率群臣行三跪九叩礼。毕,帝旋位立,众退,复班次,乐止。鸣鞭,中和韶乐作,奏和平章。太上皇帝还宫,乐止。帝御殿,群臣进表行礼如仪。
tài huáng tài hòu huáng tài hòu huáng hòu sān dà jié cháo hè yí shùn zhì bā nián, dìng yuán dàn cí níng gōng jiē xià shè huáng tài hòu yí zhàng yuè qì, huáng tài hòu yù gōng, lè zuò. shēng zuò, lè zhǐ. dì lǜ nèi dà chén shì wèi yì gōng xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. bì, gōng zhǔ fú jìn yǐ xià, dū tǒng zi shàng shū mìng fù yǐ shàng, xíng liù sù sān guì sān kòu lǐ. zuò yuè rú chū, dà shè yán yàn. dōng zhì shèng shòu jié tóng, wéi dōng zhì bà yàn. kāng xī bā nián, dìng yuán rì tài huáng tài hòu huáng tài hòu yí jià zhōng hé sháo lè dān bì dà lè quán shè. dì lǜ wáng gōng dà chén shì wèi jì dū tǒng zi shàng shū yǐ shàng guān, xiān cháo tài huáng tài hòu gōng, cì yì huáng tài hòu gōng, xíng lǐ rú yí. bì, huáng hòu lǜ gōng zhǔ fú jìn mìng fù xíng lǐ yì rú zhī. èr shí yī nián, yù jīng wài jìn biǎo guān jí wǔ mén wài háng lǐ. xún zhì jiū yí yù shǐ, fēn liè gōng mén wài wǔ mén wài yí jià mò, yán jiān shì.
太皇太后、皇太后、皇后三大节朝贺仪顺治八年,定元旦慈宁宫阶下设皇太后仪杖、乐器,皇太后御宫,乐作。升座,乐止。帝率内大臣、侍卫诣宫行三跪九叩礼。毕,公主、福晋以下,都统、子、尚书命妇以上,行六肃三跪三叩礼。作乐如初,大设筵宴。冬至、圣寿节同,唯冬至罢宴。康熙八年,定元日太皇太后、皇太后仪驾、中和韶乐、丹陛大乐全设。帝率王公大臣、侍卫暨都统、子、尚书以上官,先朝太皇太后宫,次诣皇太后宫,行礼如仪。毕,皇后率公主、福晋、命妇行礼亦如之。二十一年,谕京、外进表官集午门外行礼。寻置纠仪御史,分列宫门外、午门外仪驾末,严监视。
qián lóng shí èr nián, dìng qìng hè huáng tài hòu xǔ èr pǐn mìng fù rù bān, xún yù shì jué cháo hè zēng rù nán jué. jiā qìng èr shí wǔ nián, yù zhí huáng tài hòu sān dà jié, jiāng jūn dū fǔ tí zhèn jù biǎo qìng hè, bà dì huáng zhé zhù wén. dào guāng yuán nián yuán dàn, dà xué shì xiān jìn huáng dì qìng hè biǎo wén, dì shǐ lǜ qún chén yì gōng xíng lǐ. tóng zhì yuán nián, huáng tài hòu huáng dì tóng yù cí níng gōng shòu hè, míng nián, gǎi yù yǎng xīn diàn. wáng gōng èr pǐn yǐ shàng guān, jí cí níng mén wài, sān pǐn yǐ xià jí wǔ mén wài, cháo xiǎn shǐ chén liè xī bān mò, àn bān xíng lǐ, bù zàn. dōng zhì shèng shòu jié tóng. wéi yù dà qìng nián, qí huáng tài hòu shēng diàn hòu, zēng yòng xuān biǎo lì. guāng xù èr nián, huáng tài hòu shèng shòu, huáng dì qīn jìn biǎo wén, yú yí tóng.
乾隆十二年,定庆贺皇太后许二品命妇入班,寻谕世爵朝贺增入男爵。嘉庆二十五年,谕值皇太后三大节,将军、督、抚、提、镇具表庆贺,罢递黄摺祝文。道光元年元旦,大学士先进皇帝庆贺表文,帝始率群臣诣宫行礼。同治元年,皇太后、皇帝同御慈宁宫受贺,明年,改御养心殿。王、公、二品以上官,集慈宁门外,三品以下集午门外,朝鲜使臣列西班末,按班行礼,不赞。冬至、圣寿节同。唯遇大庆年,俟皇太后升殿后,增用宣表例。光绪二年,皇太后圣寿,皇帝亲进表文,馀仪同。
huáng hòu xiàng wú shòu qún chén hè yí, shùn zhì jiān, dìng yuán dàn qìng hè, yí zhàng quán shè. huáng hòu yì huáng tài hòu gōng xíng lǐ bì, hái gōng, zì gōng zhǔ jí mìng fù jù yì huáng hòu gōng cháo hè. dōng zhì qiān qiū jié tóng. kāng xī shí, dìng huáng hòu xiān yì tài huáng tài hòu gōng, cì huáng tài hòu gōng xíng lǐ, hái gōng shēng zuò, zì gōng zhǔ qì zhèn guó jiāng jūn fū rén, gōng hóu qì shàng shū mìng fù, xián cháo fú xíng lǐ. yōng zhèng liù nián, shǐ lìng huáng hòu qiān qiū jié wáng gōng bǎi guān xián mǎng páo bǔ fú, hòu zhǔn cǐ xíng. shè liù gōng shì huáng guì fēi qiān qiū jié, yí tóng huáng hòu.
皇后向无受群臣贺仪,顺治间,定元旦庆贺,仪仗全设。皇后诣皇太后宫行礼毕,还宫,自公主及命妇俱诣皇后宫朝贺。冬至、千秋节同。康熙时,定皇后先诣太皇太后宫,次皇太后宫行礼,还宫升座,自公主迄镇国将军夫人,公、侯迄尚书命妇,咸朝服行礼。雍正六年,始令皇后千秋节王公百官咸蟒袍补服,后准此行。摄六宫事皇贵妃千秋节,仪同皇后。
dà yàn yí fán guó jiā lì yàn, lǐ bù zhǔ bàn, guāng lù sì gōng zhì, jīng shàn sī bù shǔ zhī. jiàn yuán dìng dǐng yàn, chóng dé chū, tài zōng gǎi yuán jiàn hào, shè yàn dǔ gōng diàn. shùn zhì yuán nián, dìng dǐng yān jīng, shè yán yàn shè bǎo zuò huáng jí mén zhèng zhōng, dì shēng zuò, cì bǎi guān zuò, cì chá jìn jiǔ, jù yī guì yī kòu. yàn bì xiè ēn rú chū lǐ. shì rì cì yàn, yǒu nèi jiān shù bèi xiān xíng bài wǔ, yù:" cháo hè dà diǎn, nèi jiān bù dé yán míng zhì rù bān xíng lǐ." cái yì huàn guān zì cǐ jǔ shǐ.
大宴仪凡国家例宴,礼部主办,光禄寺供置,精膳司部署之。建元定鼎宴,崇德初,太宗改元建号,设宴笃恭殿。顺治元年,定鼎燕京,设筵宴、设宝座皇极门正中,帝升座,赐百官坐,赐茶、进酒,俱一跪一叩。宴毕谢恩如初礼。是日赐宴,有内监数辈先行拜舞,谕:“朝贺大典,内监不得沿明制入班行礼。”裁抑宦官自此举始。
yuán rì yàn, chóng dé chū, dìng zhì, shè yàn chóng zhèng diàn, wáng bèi lè bèi zǐ gōng děng gè jìn yán shí shēng jiǔ, wài fān wáng bèi lè yì rú zhī. shùn zhì shí nián, lìng qīn wáng shì zǐ jùn wáng jì wài fān wáng bèi lè gè jìn shēng jiǔ, bù zú, guāng lù sì yì zhī, yù yán zé shàng shàn jiān gōng bèi. kāng xī shí sān nián bà, yuè shù suì fù gù. èr shí sān nián, gǎi fán zhì wèi yáo gēng, qù yín qì, wáng yǐ xià jìn yáo gēng yán xí yǒu chà.
元日宴,崇德初,定制,设宴崇政殿,王、贝勒、贝子、公等各进筵食牲酒,外藩王、贝勒亦如之。顺治十年,令亲王、世子、郡王暨外藩王、贝勒各进牲酒,不足,光禄寺益之,御筵则尚膳监供备。康熙十三年罢,越数岁复故。二十三年,改燔炙为肴羹,去银器,王以下进肴羹筵席有差。
yōng zhèng sì nián, dìng yuán dàn yàn yí, shì rì sì kè, nèi wài wáng gōng tái jí děng cháo fú jí tài hé mén, wén wǔ gè guān jí wǔ mén. shè yù yán bǎo zuò qián, nèi dà chén nèi wù fǔ dà chén lǐ bù lǐ fān yuàn cháng guān shì shè xí. dān bì shàng zhāng huáng màn, chén jīn qì qí xià, lǔ bù hòu zhāng qīng màn, shè zhū xí. hóng lú sì guān yǐn bǎi guān rù, lǐ fān yuàn guān yǐn wài fān wáng gōng rù. dì yù tài hé diàn, shēng zuò, zhōng hé sháo lè zuò, wáng dà chén jiù diàn nèi, wén sān pǐn wǔ èr pǐn yǐ shàng guān jiù dān bì shàng, yú jiù qīng màn xià, jù yī kòu, zuò. cì chá, dān bì dà lè zuò, wáng yǐ xià jiù zuò cì guì, fù yī kòu. dì yǐn chá bì, shì wèi shòu wáng dà chén chá, guāng lù guān shòu qún chén chá, fù jiù zuò cì yī kòu. yǐn bì, yòu yī kòu, lè zhǐ. zhǎn xí mì, zhǎng yí sī guān fēn zhí hú jué jīn zhī, dà lè zuò, qún chén qǐ. zhǎng yí sī guān jǔ hú shí jiǔ yú jué, jìn jué dà chén qū guì, zé jiē guì. zhǎng yí sī guān shòu dà chén jué, dà chén shēng zì zhōng bì, zhì yù qián guì jìn jiǔ. xìng, zì yòu bì jiàng, fù wèi, yī kòu, qún chén jiē kòu. dà chén xìng, fù zì yòu bì shēng, guì shòu jué, fù wèi, guì. zhǎng yí sī guān shòu xū jué tuì, jǔ zhī shí jiǔ, chéng zhǐ cì jìn jué dà chén jiǔ. wáng yǐ xià qǐ lì, zhǎng yí sī guān lì shòu zhī, dà chén guì shòu jué, yī kòu, yǐn bì, qí shòu jué zhě tuì, fù yī kòu, xìng, jiù zuò wèi, qún chén jiē zuò. lè zhǐ, dì jìn zhuàn. zhōng hé qīng lè zuò, fēn gěi gè yán shí pǐn, jiǔ gè yī zhī, rú shòu chá yí. lè zhǐ, méng gǔ yuè gē jìn. bì, mǎn wǔ dà chén jìn, mǎn wǔ shàng shòu. duì wǔ gèng jìn, yuè gē hé zhī. wǎ ěr kā shì wǔ qǐ, méng gǔ yuè gē hé zhī, duì wǔ gèng jìn. měi tuì jù yī kòu. zá xì bì chén. qì, qún chén sān kòu. dà lè zuò, míng biān, sháo lè zuò, jià hái gōng.
雍正四年,定元旦宴仪,是日巳刻,内外王、公、台吉等朝服集太和门,文武各官集午门。设御筵宝座前,内大臣、内务府大臣、礼部、理藩院长官视设席。丹陛上张黄幔,陈金器其下,卤簿后张青幔,设诸席。鸿胪寺官引百官入,理藩院官引外藩王公入。帝御太和殿,升座,中和韶乐作,王大臣就殿内,文三品、武二品以上官就丹陛上,馀就青幔下,俱一叩,坐。赐茶,丹陛大乐作,王以下就坐次跪,复一叩。帝饮茶毕,侍卫授王大臣茶,光禄官授群臣茶,复就坐次一叩。饮毕,又一叩,乐止。展席幂,掌仪司官分执壶、爵、金卮,大乐作,群臣起。掌仪司官举壶实酒於爵,进爵大臣趋跪,则皆跪。掌仪司官授大臣爵,大臣升自中陛,至御前跪进酒。兴,自右陛降,复位,一叩,群臣皆叩。大臣兴,复自右陛升,跪受爵,复位,跪。掌仪司官受虚爵退,举卮实酒,承旨赐进爵大臣酒。王以下起立,掌仪司官立授卮,大臣跪受爵,一叩,饮毕,俟受爵者退,复一叩,兴,就坐位,群臣皆坐。乐止,帝进馔。中和清乐作,分给各筵食品,酒各一卮,如授茶仪。乐止,蒙古乐歌进。毕,满舞大臣进,满舞上寿。对舞更进,乐歌和之。瓦尔喀氏舞起,蒙古乐歌和之,队舞更进。每退俱一叩。杂戏毕陈。讫,群臣三叩。大乐作,鸣鞭,韶乐作,驾还宫。
dōng zhì yàn, shùn zhì jiān zhì dìng rú yuán dàn yí, hòu wǎng wǎng tíng bà. yuán huì yàn, fán yuán zhèng cháo huì, suì yǒu cháng jīng, yù wàn shòu zhèng qìng, huò shí nián guó qìng, tè xíng yàn lǐ. qián lóng sān shí wǔ nián wǔ shí wǔ nián, shèng zhì yuán huì zuò gē, yàn yí rú qián. wéi xíng jiǔ hòu, qìng lóng wǔ jìn, sī zhāng gē zuò, sī wǔ shì miàn jù, chéng yú mǎ, jìn yáng liè wǔ. sī xián zhēng ruǎn jié biàn zhě, yǐ cì zòu jì. xǐ qǐ wǔ, dà chén rù, xíng sān kòu lǐ, xún gē shēng àn duì qǐ wǔ, gē què, jiā chuī jìn, fān bù hé zòu jìn, nèi fǔ guān yǐn cháo xiǎn pái, huí bù jīn chuān fān tóng chén bǎi xì, wèi shāo yì ěr.
冬至宴,顺治间制定如元旦仪,后往往停罢。元会宴,凡元正朝会,岁有常经,遇万寿正庆,或十年国庆,特行宴礼。乾隆三十五年、五十五年,圣制元会作歌,宴仪如前。惟行酒后,庆隆舞进,司章歌作,司舞饰面具,乘禺马,进扬烈舞。司弦筝阮节抃者,以次奏技。喜起舞,大臣入,行三叩礼,循歌声按队起舞,歌阕,笳吹进,番部合奏进,内府官引朝鲜俳,回部、金川番童陈百戏,为稍异耳。
qiān qiū yàn, wèi kāng xī wǔ shí èr nián chuàng diǎn, shè chàng chūn yuán. fán zhí shěng xiàn guān zhì shì hàn yuán jì shì shù děng, nián liù shí wǔ yǐ shàng zhì jiǔ shí zhě xián yǔ. qiǎn zǐ sūn zōng shì zhí jué shòu yǐn, fēn gěi shí pǐn, yù wú qǐ lì, yǐ shì yōu chóng. qián lóng wǔ shí nián, shè yàn qián qīng gōng, zì wáng gōng qì nèi wài wén wǔ dà chén jì zhì shì dà chén guān yuán shēn shì bīng zú qí nóng gōng shāng yǔ fū wài fān wáng gōng tái jí, huí bù fān bù tǔ guān tǔ shě, cháo xiǎn péi chén, chǐ yú liù shí zhě, fán sān qiān yú rén. qí dà chén qī shí yǐ shàng, yú jiǔ shí yǐ shàng zhě, zǐ sūn dé fú yè rù yàn. nián zuì gāo zhě, rú bǎi wǔ suì sī yè xián guō zhōng yuè děng, dé suí yī pǐn dà chén tóng qū fǔ zuò, qīn yǔ cì shāng. yàn bà, bān shǎng zhēn wù yǒu chà. jiā qìng chū yuán zài jǔ, shè yàn huáng jí diàn, yǔ yàn zhě sān qiān wǔ shí liù rén, yāo shǎng zhě wǔ qiān rén. shàng zì fú huái, xià dǎi jūn bó, yǐ zhì méng huí fān bù cháo xiǎn ān nán xiān luó kuò ěr kā péi jià, lüè qí nián jiǎ, xián jí dan chi, chéng shèng diǎn yě.
千秋宴,为康熙五十二年创典,设畅春园。凡直省现官、致仕汉员暨士庶等,年六十五以上至九十者咸与。遣子孙、宗室执爵授饮,分给食品,谕毋起立,以示优崇。乾隆五十年,设宴乾清宫,自王、公讫内、外文、武大臣暨致仕大臣、官员、绅士、兵卒、耆农、工商与夫外藩王、公、台吉,回部、番部土官、土舍,朝鲜陪臣,齿逾六十者,凡三千馀人。其大臣七十以上,馀九十以上者,子孙得扶掖入宴。年最高者,如百五岁司业衔郭锺岳等,得随一品大臣同趋黼座,亲与赐觞。宴罢,颁赏珍物有差。嘉庆初元再举,设宴皇极殿,与宴者三千五十六人,邀赏者五千人。上自榑槐,下逮袀袯,以至蒙、回、番部、朝鲜、安南、暹罗、廓尔喀陪价,略其年甲,咸集丹墀,诚盛典也。
dà hūn yàn, shùn zhì bā nián, dà hūn lǐ chéng, shè yàn rú yuán dàn yí. bìng jìn huáng tài hòu yán xí shēng jiǔ, sì hòu fǎng cǐ.
大婚宴,顺治八年,大婚礼成,设宴如元旦仪。并进皇太后筵席牲酒,嗣后仿此。
gēng jí yàn, shùn zhì shí yī nián jǔ xíng, mìng yuē" láo jiǔ".
耕耤宴,顺治十一年举行,命曰“劳酒”。
kǎi xuán yàn, zì chóng dé qī nián shǐ. shùn zhì shí sān nián dìng zhì, fán kǎi xuán bì jiàn huò cì yàn. qián lóng zhōng, dìng jīn chuān, yàn yíng tái dìng huí bù, yàn fēng zé yuán jí píng liǎng jīn chuān, xī yàn zǐ guāng gé. qí shí suǒ fú fān tóng yǒu xí guō zhuāng jí jiǎ sī lǔ zhě, fān shén nuó xì, yì mìng chén yàn cì, hòu yǐ wéi cháng. dào guāng bā nián, huí jiāng diàn dìng, xī yàn zhèng dà guāng míng diàn, shì rì dà jiàng fèng shāng shàng shòu, dì qīn cì jiǔ, mìng shì wèi bān cóng zhēng dà chén jiǔ, yú rú cháng yí.
凯旋宴,自崇德七年始。顺治十三年定制,凡凯旋陛见获赐宴。乾隆中,定金川,宴瀛台;定回部,宴丰泽园;及平两金川,锡宴紫光阁。其时所俘番童有习锅庄及甲斯鲁者,番神傩戏,亦命陈宴次,后以为常。道光八年,回疆奠定,锡宴正大光明殿,是日大将奉觞上寿,帝亲赐酒,命侍卫颁从征大臣酒,馀如常仪。
zōng shì yàn, qián lóng shí yī nián, shè yàn yíng tái, cì zōng shì wáng gōng, zūn zhǐ cháng yòu liè zuò, háng jiā rén lǐ, bìng yǐn zhì shū qīng yuàn liú bēi tíng yóu lǎn, cì jiǔ guǒ. sì shí bā nián, shè yàn qián qīng gōng, mìng huáng zǐ wáng gōng děng jì sān sì pǐn dǐng dài zōng shì qiān sān bǎi yǒu bā rén rù yàn. qí yīn shì wèi yǔ yàn zhě xián yǔ shǎng, dōu fán èr qiān rén. jiā qìng jiǔ nián, shè yán dūn xù diàn, lüè tóng yíng tái yàn.
宗室宴,乾隆十一年,设宴瀛台,赐宗室王公,遵旨长幼列坐,行家人礼,并引至淑清院流杯亭游览,赐酒果。四十八年,设宴乾清宫,命皇子、王、公等暨三、四品顶戴宗室千三百有八人入宴。其因事未与宴者咸与赏,都凡二千人。嘉庆九年,设筵惇叙殿,略同瀛台宴。
wài fān yàn, suì chú rì shè bǎo hé diàn, cì méng gǔ wáng gōng děng, fán jiù wèi jìn chá zhuàn jué xíng jiǔ yuè wǔ xiè ēn, bìng rú yuán huì yí. qí lái zhāo jìn gòng, sòng qīn rù jìn, huò yù cì ēn yàn, huò yàn lǐ bù, qǔ zhǐ gōng bèi. zhì zhū guó cháo gòng, rú cháo xiǎn ān nán liú qiú hé lán qiǎn shǐ lái jīng, yì yǒu lì yàn. qián lóng jiān, miǎn diàn shǐ chén péi yàn wàn shù yuán, yǐ qí guó yuè qì wǔ zhǒng hé zòu. jué hòu fán yù yán yàn, bèi chén zhǔn bù huí bù ān nán miǎn diàn kuò ěr kā lè.
外藩宴,岁除日设保和殿,赐蒙古王、公等,凡就位、进茶、馔爵、行酒、乐舞、谢恩,并如元会仪。其来朝进贡,送亲入觐,或御赐恩宴,或宴礼部,取旨供备。至诸国朝贡,如朝鲜、安南、琉球、荷兰遣使来京,亦有例宴。乾隆间,缅甸使臣陪宴万树园,以其国乐器五种合奏。厥后凡遇筵宴,备陈准部、回部、安南、缅甸、廓尔喀乐。
yòu shùn zhì zhōng, dìng zhì xiāng shì yàn shùn tiān fǔ, huì shì jí jìn shì chuán lú yàn lǐ bù. yú rú lín yōng jīng yán xiū shū chū jǔ rì jiǎng lín xìng hàn lín yuàn shàn xiě shén pái, yì cì yàn rú lì. yǎn shèng gōng zhèng yī zhēn rén lái zhāo, zuǎn shí lù huì diǎn jiē yú lǐ bù shè yàn yún.
又顺治中,定制乡试宴顺天府,会试及进士传胪宴礼部。馀如临雍、经筵、修书、初举日讲、临幸翰林院、缮写神牌,亦赐宴如例。衍圣公、正一真人来朝,纂实录、会典皆於礼部设宴云。
shàng zūn hào huī hào yí qīng chū tài zǔ tài zōng jiàn yuán, qún chén jiē shàng zūn hào, qí lǐ jí dēng jí yí yě. kāng xī zhōng, chén mín hé cí nǐ shàng zūn hào. zhì liù xún shèng shòu, fù yuè qǐng. shèng zǔ yù yán wú bì zhì dào, jiē bù yǔn xíng. qì gāo zōng mǐ dìng biān chuí, wáng dà chén yóu yǐ shàng zūn hào qǐng, yì wèi yú nà. wéi xīn jūn jiàn zuò, fèng mǔ hòu wèi huáng tài hòu huáng tài hòu wèi tài huáng tài hòu, zé shàng zūn hào. guó jiā xíng dà qìng, zé shàng huī hào, huò èr zì huò sì zì, dì jìn yǐ zhì tuī chóng.
上尊号徽号仪清初太祖、太宗建元,群臣皆上尊号,其礼即登极仪也。康熙中,臣民合辞拟上尊号。至六旬圣寿,复籥请。圣祖谕言无裨治道,皆不允行。迄高宗敉定边陲,王大臣犹以上尊号请,亦未俞纳。惟新君践阼,奉母后为皇太后、皇太后为太皇太后,则上尊号。国家行大庆,则上徽号,或二字、或四字,递进以致推崇。
shùn zhì bā nián, shàng xiào zhuāng huáng hòu zūn hào, qí huī hào yuē" zhāo shèng cí shòu". xiān qī jì gào, dì gōng shàng zòu shū. jiè qī tài hé diàn chén huáng dì fǎ jià, cí níng gōng chén huáng tài hòu yí jià, gōng shè xián bèi. wáng gōng jí tài hé mén, dà chén jí yòu yì mén, gè guān jí wǔ mén, fēn yì lì. dì shēng diàn, zhōng hé sháo lè zuò, zòu hǎi shàng pán táo zhāng, dì yuè cè bǎo bì, zhí shì guān fēn zhì tíng nèi, luán yí xiào yú xíng, qián cè tíng, hòu bǎo tíng. dì lǜ qún chén cóng jià zhì cí níng mén, rù gōng lì bì dōng, lǐ bù shì láng nèi gé xué shì fèng cè bǎo rù, dà xué shì fèng xuān dú cè bǎo wén rù, shì lì zuǒ páng, dì jiù bài wèi, wáng gōng bǎi guān yī bān wèi xù lì. huáng tài hòu yù gōng, zhōng hé sháo lè zuò, zòu yù píng zhāng, shēng zuò, lè zhǐ. zàn" guì", dì lǜ qún chén guì. zòu" jìn cè", dà xué shì yòu páng guì jìn, xìng, tuì, dì shòu cè, gōng xiàn, dà xué shì zuǒ páng guì jiē, xìng, chén zhōng àn. zòu" jìn bǎo", rú qián yí. zàn" xuān cè", xuān cè guān zhì àn qián běi miàn guì, qǐ hán xuān dú qì, réng nà zhī, xìng, tuì. zàn" xuān bǎo" tóng, réng zhì yuán àn. nǚ guān sì rén jǔ àn chén gōng jiē shàng. dān bì dà lè zuò, zòu yì píng zhāng, dì lǜ qún chén sān guì jiǔ kòu. wǔ mén wài gè guān chéng chuán suí bān xíng lǐ. lǐ chéng, huáng tài hòu qǐ zuò, zhōng hé sháo lè zuò, zòu lǚ píng zhāng, hái gōng. huáng hòu lǜ liù gōng gōng zhǔ yǐ xià yì gōng qìng hè. yì rì, dì yù tài hé diàn, wáng gōng bǎi guān shàng biǎo qìng hè, bān zhào rú zhì. shì suì dà hūn lǐ chéng, jiā shang huī hào lǐ yì rú zhī.
顺治八年,上孝庄皇后尊号,其徽号曰“昭圣慈寿”。先期祭告,帝躬上奏书。届期太和殿陈皇帝法驾,慈宁宫陈皇太后仪驾,供设咸备。王公集太和门,大臣集右翼门,各官集午门,分翼立。帝升殿,中和韶乐作,奏海上蟠桃章,帝阅册、宝毕,执事官分置亭内,銮仪校舁行,前册亭,后宝亭。帝率群臣从驾至慈宁门,入宫立陛东,礼部侍郎、内阁学士奉册、宝入,大学士奉宣读册、宝文入,侍立左旁,帝就拜位,王公百官依班位序立。皇太后御宫,中和韶乐作,奏豫平章,升座,乐止。赞“跪”,帝率群臣跪。奏“进册”,大学士右旁跪进,兴,退,帝受册,恭献,大学士左旁跪接,兴,陈中案。奏“进宝”,如前仪。赞“宣册”,宣册官至案前北面跪,启函宣读讫,仍纳之,兴,退。赞“宣宝”同,仍置原案。女官四人举案陈宫阶上。丹陛大乐作,奏益平章,帝率群臣三跪九叩。午门外各官承传随班行礼。礼成,皇太后起座,中和韶乐作,奏履平章,还宫。皇后率六宫、公主以下诣宫庆贺。翼日,帝御太和殿,王公百官上表庆贺,颁诏如制。是岁大婚礼成,加上徽号礼亦如之。
kāng xī chū yuán, jiā shang huī hào, shí yǐ liàng yīn, bù zòu shū, bù xíng lǐ, bù cháo hè. fán dà hūn qīn zhèng cè lì huáng hòu wǔ gōng gào chéng huáng tài hòu dà qìng shàng huī hào bìng rú cháng yí.
康熙初元,加上徽号,时以谅阴,不奏书,不行礼,不朝贺。凡大婚、亲政、册立皇后、武功告成、皇太后大庆、上徽号并如常仪。
qián lóng sì shí yī nián, jīn chuān píng, shàng huī hào, huáng tài hòu yù dì chūn qiū gāo, bù yí guò láo, lìng yù chén cè bǎo, zhì shí xíng lǐ, bà xuān dú biǎo wén, hòu fǎng cǐ.
乾隆四十一年,金川平,上徽号,皇太后谕帝春秋高,不宜过劳,令豫陈册宝,至时行礼,罢宣读表文,后仿此。
dào guāng jiǔ nián, píng huí jiāng, shàng huáng tài hòu huī hào, miǎn diàn guó wáng qiǎn shǐ jìn jīn yè hè biǎo, miǎn wáng jìn biǎo zì cǐ shǐ.
道光九年,平回疆,上皇太后徽号,缅甸国王遣使进金叶贺表,缅王进表自此始。
zūn fēng tài fēi jìn cè bǎo rú qián yí, wéi nèi jiān jǔ àn chén tài fēi zuò qián, dì xíng lǐ, tài fēi qǐ bì lì zuò páng. cì rì yù diàn shòu hè tóng. ruò qiǎn guān jiāng shì, lǐ bù shàng shū cháo fú yì nèi gé, cè bǎo yú chū, xié dà xué shì sòng zhī, zhì gōng mén wài, nèi jiān rù xiàn tài fēi tài pín, shòu qì, lǐ chéng. cè bǎo chū zhì yòng jīn, kāng qián shí jiān yòng jiā yù, dào guāng hòu zhuān yǐ yù wèi zhī. fán zūn fēng huáng guì fēi guì tài pín, bìng yòng cè bǎo, tài fēi yòng cè yìn, tài pín yòng cè.
尊封太妃进册宝如前仪,唯内监举案陈太妃座前,帝行礼,太妃起避立座旁。次日御殿受贺同。若遣官将事,礼部尚书朝服诣内阁,册宝舁出,偕大学士送之,至宫门外,内监入献太妃、太嫔,受讫,礼成。册宝初制用金,康、乾时兼用嘉玉,道光后专以玉为之。凡尊封皇贵妃、贵太嫔,并用册宝,太妃用册印,太嫔用册。
cè lì zhōng gōng yí chóng dé chū yuán, xiào duān wén huáng hòu yǐ dí fēi zhèng wèi zhōng gōng, shǐ xíng cè lì lǐ. shì rì shè huáng wò qīng níng gōng qián, wò nèi chén huáng àn, qí dōng cè bǎo àn. wáng gōng bǎi guān jí chóng zhèng diàn, huáng dì yù diàn yuè cè bǎo. zhèng fù shǐ èr rén chí jié, zhí shì guān jǔ cè bǎo zhì huáng wò qián, huáng hòu chū yíng. shǐ zhě fèng cè bǎo chén àn shàng, xī xiāng lì, xuān dú cè wén, jù mǎn méng hàn sān tǐ, yǐ cì shòu yòu nǚ guān, nǚ guān guì jiē xiàn huáng hòu, hòu yǐ cì guì shòu, zhuǎn shòu zuǒ nǚ guān, yì guì jiē, chén huáng àn. cì xuān bǎo shòu bǎo yì rú zhī. shǐ zhě chū, fù mìng, huáng hòu lǜ gōng zhǔ fú jìn mìng fù zhì chóng zhèng diàn yù qián liù sù sān guì sān kòu. bì, hái gōng shēng zuò, fēi lǜ gōng zhǔ děng xíng lǐ, wáng gōng bǎi guān shàng biǎo qìng hè, cì yàn rú cháng yí.
册立中宫仪崇德初元,孝端文皇后以嫡妃正位中宫,始行册立礼。是日设黄幄清宁宫前,幄内陈黄案,其东册宝案。王公百官集崇政殿,皇帝御殿阅册宝。正、副使二人持节,执事官举册宝至黄幄前,皇后出迎。使者奉册宝陈案上,西乡立,宣读册文,具满、蒙、汉三体,以次授右女官,女官跪接献皇后,后以次跪受,转授左女官,亦跪接,陈黄案。次宣宝、受宝亦如之。使者出,复命,皇后率公主、福晋、命妇至崇政殿御前六肃三跪三叩。毕,还宫升座,妃率公主等行礼,王公百官上表庆贺,赐宴如常仪。
kāng xī shí liù nián, cè lì xiào zhāo rén huáng hòu, qián qī bǔ xíng nà cǎi dà zhēng rú dà hūn lǐ. qīn yì fèng xiān diàn gào jì, tiān dì tài miào hòu diàn zé qiǎn guān jì gào. zhì rì shè jié àn tài hé diàn zhōng, dōng xī sì zuǒ yòu gè shè àn yī, nán běi sì. dì yù diàn yuè cè bǎo, wáng gōng bǎi guān xù lì, zhèng fù shǐ lì dān bì shàng, běi xiāng, xuān zhì guān lì diàn zhōng mén zuǒ. xuān zhì yuē:" mǒu nián yuè rì, cè lì fēi mǒu shì wèi huáng hòu, mìng qīng děng chí jié xíng lǐ." yú shì zhèng fù shǐ chí jié qián xíng, xiào wèi yú cè bǎo tíng chū xié hé mén, zhì jǐng yùn mén, yǐ cè bǎo jié shòu nèi jiān, fèng zhì gōng mén, huáng hòu yíng shòu. xíng lǐ bì, nèi jiān chū, hái jié shǐ zhě, shǐ zhě fù mìng, dì lǜ qún chén yì tài huáng tài hòu huáng tài hòu gōng xíng lǐ. yì rì, huáng hòu lǐ fú yì liǎng gōng jí dì zuò qián xíng lǐ.
康熙十六年,册立孝昭仁皇后,前期补行纳采、大徵如大婚礼。亲诣奉先殿告祭,天地、太庙后殿则遣官祭告。至日设节案太和殿中,东西肆;左右各设案一,南北肆。帝御殿阅册宝,王公百官序立,正、副使立丹陛上,北乡,宣制官立殿中门左。宣制曰:“某年月日,册立妃某氏为皇后,命卿等持节行礼。”於是正、副使持节前行,校尉舁册宝亭出协和门,至景运门,以册宝节授内监,奉至宫门,皇后迎受。行礼毕,内监出,还节使者,使者复命,帝率群臣诣太皇太后、皇太后宫行礼。翼日,皇后礼服诣两宫及帝座前行礼。
qián lóng èr nián, cè lì xiào xián chún huáng hòu, rú cháng yí. mìng bān zhào, zhe wèi jiā fǎ.
乾隆二年,册立孝贤纯皇后,如常仪。命颁诏,著为家法。
jiā qìng yuán nián, lì xiào shū ruì huáng hòu, cè mìng rì, huì tài shàng huáng dì qiān qiū yàn qì hái gōng, dì hòu yì qián xíng lǐ. dì yù diàn, zhèng fù shǐ chí jié, lǐ chéng, xiān yì tài shàng huáng gōng mén qián fù mìng, yú rú cháng yí.
嘉庆元年,立孝淑睿皇后,册命日,会太上皇帝千秋宴讫还宫,帝、后诣前行礼。帝御殿,正、副使持节,礼成,先诣太上皇宫门前复命,馀如常仪。
cè fēng fēi pín, yì zì chóng dé chū yuán shǐ, sì fēi tóng rì shòu fēng, jiè shí mìng shǐ chí jié cè fēng rú lǐ. fēi děng lǜ gōng zhǔ fú jìn mìng fù yì dì qián liù sù sān guì sān kòu, hòu qián yì rú zhī, fēi qián zé xíng sì sù èr guì èr kòu, fēi děng xiāng duì gè èr sù yī guì yī kòu. kāng xī shí, guì fēi qī pín yǔ zhōng gōng tóng rì fēng, zhū pín yǒu cè wú bǎo. qián lóng shí sān nián, dìng huáng fēi shè liù gōng shì, tǐ zhì yí chóng, jì gào rú cè zhōng gōng yí. cì rì cháo huáng tài hòu, bài guì yǒng lù zuǒ páng. dào guāng sān nián, yù sì hòu fēng pín bà jì gào, jí yǔ fēi tóng rì shòu fēng yì rán, zhe wèi lìng.
册封妃、嫔,亦自崇德初元始,四妃同日受封,届时命使持节册封如礼。妃等率公主、福晋、命妇诣帝前六肃三跪三叩,后前亦如之,妃前则行四肃二跪二叩,妃等相对各二肃一跪一叩。康熙时,贵妃、七嫔与中宫同日封,诸嫔有册无宝。乾隆十三年,定皇妃摄六宫事,体制宜崇,祭告如册中宫仪。次日朝皇太后,拜跪甬路左旁。道光三年,谕嗣后封嫔罢祭告,即与妃同日受封亦然,著为令。
cè lì huáng tài zǐ yí kāng xī shí sì nián, lì dí zǐ yǔn réng wèi huáng tài zǐ, xiān qī jì gào, yù bó xiāng bǎn, jiē huáng dì gōng shì. jiè rì yù diàn chuán zhì, yǔ cè lì zhōng gōng tóng. zhèng shǐ shòu cè, fù shǐ shòu bǎo. xíng lǐ bì, zhèng fù shǐ fù mìng. dì lǜ huáng tài zǐ jì gào fèng xiān diàn, huáng tài zǐ bài rù fū kǎn wài, bìng yì dì hòu gōng xíng lǐ. yì rì, dì yù diàn shòu hè bān zhào rú cháng yí. wáng gōng jìn jiān huáng tài zǐ qián zhì qìng, huáng tài zǐ yì wǔ yīng diàn yǔ qīn jùn wáng děng xíng lǐ. wài shěng wén wǔ guān bìng jiān hè rú yí.
册立皇太子仪康熙十四年,立嫡子允礽为皇太子,先期祭告,玉帛香版,皆皇帝躬视。届日御殿传制,与册立中宫同。正使授册,副使授宝。行礼毕,正、副使复命。帝率皇太子祭告奉先殿,皇太子拜褥敷槛外,并诣帝、后宫行礼。翼日,帝御殿受贺、颁诏如常仪。王公进笺皇太子前致庆,皇太子诣武英殿与亲、郡王等行礼。外省文武官并笺贺如仪。
yù tài zǐ qiān qiū jié, tài zǐ xiān yì fèng xiān diàn zhì jì, suí yì huáng dì qián xíng lǐ, hái yù qìng gōng, xuán yù dūn běn diàn shòu hè. wáng gōng bǎi guān èr guì liù kòu, bì, hái gōng, qún chén tuì.
遇太子千秋节,太子先诣奉先殿致祭,随诣皇帝前行礼,还毓庆宫,旋御惇本殿受贺。王公百官二跪六叩,毕,还宫,群臣退。
jué hòu yǔn réng fèi lì, qì wǎn nián chǔ wèi wèi dìng. wǔ shí nián hòu, dà xué shì wáng shàn qī shàng mì shū, qǐng jiàn guó běn, liù shí nián, fù shēn qián qǐng, chù shèng nù. zhì qián jiā hòu, shǐ míng xuān bù lì chǔ èr yù zhǐ, kāi guó gù wèi cháng yǒu yě.
厥后允礽废立,迄晚年储位未定。五十年后,大学士王掞七上密疏,请建国本,六十年,复申前请,触圣怒。至乾、嘉后,始明宣不立储贰谕旨,开国固未尝有也。
cè fēng zhū wáng yí chóng dé yuán nián, dìng cè fēng rì, wáng bèi lè xù lì chóng zhèng diàn qián, nèi yuàn guān fèng zhì cè yìn chén yú àn, qí zhǐ shòu fēng. zhū wáng děng jiē guì, xuān cè guān fèng cè guān bìng lì àn dōng, cì dì xuān bì, fèng cè yìn shòu zhū wáng děng. wáng děng zhī shòu, zhuǎn shòu cóng guān, fù wèi. lǐ bì, suí fèng cè guān fù qīng níng gōng, yì dì hòu qián xíng lǐ, sān guì jiǔ kòu. suì chū dà qīng mén, zhū wáng děng hù hè, jù èr guì liù kòu. hái dǐ, fú jìn fū rén gè xíng qìng hè. fǔ liáo zhì hè zhū wáng, èr guì liù kòu, bèi lè liáo shǔ yī guì sān kòu.
册封诸王仪崇德元年,定册封日,王、贝勒序立崇政殿前,内院官奉制册、印陈於案,俟旨授封。诸王等皆跪,宣册官、奉册官并立案东,次第宣毕,奉册、印授诸王等。王等祗受,转授从官,复位。礼毕,随奉册官赴清宁宫,诣帝、后前行礼,三跪九叩。遂出大清门,诸王等互贺,俱二跪六叩。还邸,福晋、夫人各行庆贺。府僚致贺诸王,二跪六叩,贝勒僚属一跪三叩。
kāng xī shí èr nián dìng zhì, fán cè fēng, jiǎn zhèng fù shǐ èr rén, qián yī rì, diàn táng shàng shè jié àn, xiāng àn, cè bǎo àn, táng qián yí wèi lè xuán bèi chén. jiè qī, zhèng fù shǐ yì tài hé diàn fèng jié chū, xiào wèi yú cè bǎo tíng fù wáng fǔ, wáng lǜ fǔ liáo guì yíng mén wài. zhèng fù shǐ fèng cè bǎo jié fēn chén gè àn, lì jié àn dōng, wáng lì àn xī. xíng lǐ bì, wáng yì xiāng àn qián guì, tīng xuān zhì cè, shǐ zhě shòu cè bǎo, wáng zhī shòu, fù wèi, xíng lǐ rú chū. shǐ zhě fèng jié fù mìng, wáng lǜ fǔ liáo guì sòng, yíng sòng jù yòng lè. fēng qīn wáng yuē bǎo, jùn wáng yuē yìn, bèi lè yǒu zhì cè wú yìn. xíng lǐ xiè ēn bìng tóng. chū zhì, fēng qīn wáng shì zǐ yòng jīn cè, jùn wáng dù jīn yín cè, bèi lè shòu gào mìng, xuán gǎi yòng zhǐ zhì cè. xián fēng shí nián, yù cè fēng qīn wáng yòng yín zhì dù jīn, yǐ gōng qīn wáng yì wáng jué shì xí, réng zhì jīn cè.
康熙十二年定制,凡册封,简正、副使二人,前一日,殿堂上设节案,香案,册宝案,堂前仪卫、乐悬备陈。届期,正、副使诣太和殿奉节出,校尉舁册宝亭赴王府,王率府僚跪迎门外。正、副使奉册宝节分陈各案,立节案东,王立案西。行礼毕,王诣香案前跪,听宣制册,使者授册宝,王祗受,复位,行礼如初。使者奉节复命,王率府僚跪送,迎送俱用乐。封亲王曰宝,郡王曰印,贝勒有制册无印。行礼谢恩并同。初制,封亲王世子用金册,郡王镀金银册,贝勒授诰命,旋改用纸制册。咸丰十年,谕册封亲王用银质镀金,以恭亲王奕王爵世袭,仍制金册。
cè fēng gōng zhǔ, fēng shǐ zhì, gōng zhǔ lǜ shì nǚ yíng yí mén yòu, shǐ zhě fèng zhì cè rù, chén mén qián huáng àn shàng, yí zhì táng qián wò nèi. gōng zhǔ shēng xī jiē, liù sù sān guì sān kòu, xuān qì, shòu shì nǚ, gōng zhǔ guì shòu, xíng lǐ rú chū. shǐ zhě fù mìng, réng sòng yí mén wài. shì rì dì shēng diàn, gōng zhǔ zhì yù qián, cì rù hòu gōng, bìng liù sù sān guì sān kòu. yòu cì yì zhū fēi qián, gè sì sù èr guì èr kòu, hái fǔ, fǔ shǔ qìng hè, yú rú fēng qīn wáng yí. fán gù lún gōng zhǔ hé shuò gōng zhǔ, tóng bèi zhě fēng cháng gōng zhǔ, zhǎng zhě fēng dà cháng gōng zhǔ, bìng gěi jīn cè yún.
册封公主,封使至,公主率侍女迎仪门右,使者奉制册入,陈门前黄案上,移置堂前幄内。公主升西阶,六肃三跪三叩,宣讫,授侍女,公主跪受,行礼如初。使者复命,仍送仪门外。是日帝升殿,公主至御前,次入后宫,并六肃三跪三叩。又次诣诸妃前,各四肃二跪二叩,还府,府属庆贺,馀如封亲王仪。凡固伦公主、和硕公主,同辈者封长公主,长者封大长公主,并给金册云。