strong lǐ bā jiā lǐ èr strong
禮八嘉禮二
dà hūn yí huáng zǐ hūn yí wáng gōng hūn lǐ fù gōng zhǔ xià jià yí jùn zhǔ yǐ xià yú guī lǐ fù
大婚儀皇子婚儀王公婚禮附公主下嫁儀郡主以下于歸禮附
pǐn guān shì shù hūn lǐ shì xué yí lín yōng fù jīng yán yí rì jiǎng fù cè shì yí
品官士庶婚禮視學儀臨雍附經筵儀日講附策士儀
bān zhào yí yíng jiē zhào shū fù jìn shū yí jìn biǎo jiān yí xún shòu yí xiāng yǐn jiǔ lǐ
頒詔儀迎接詔書附進書儀進表箋儀巡狩儀鄉飲酒禮
dà hūn yí qīng chū tài zǔ wù zǐ nián, yè hè guó bèi lēi nà lín bù lù sòng mèi lái guī, dì lǜ bèi lēi děng yíng zhī, dà yàn, lǐ chéng, shí yóu wèi dìng yí zhù yě. tài zōng jí wèi hòu, xíng cè lì lǐ. zhì shùn zhì bā nián, shì zǔ dà hūn, shǐ dìng nà hòu yí. xiān qī zōu jí xíng nà cǎi lǐ, qián yī rì, qiǎn guān jì gào jiāo shè tài miào. jiè rì zhì míng, shè jié àn tài hé diàn, lǐ wù jù dān bì shàng, chén wén mǎ qí xià. zhèng fù shǐ qí dan chi dōng. míng zàn guān kǒu zàn, shǐ chén sān guì jiǔ bài qì, shēng dōng jiē, lì bì shàng. xuān zhì guān chuán zhì, shǐ chén guì. zhì yuē: zī nà mǒu shì mǒu nǚ wèi hòu, mìng qīng děng chí jié xíng nà cǎi lǐ. dà xué shì rù, fèng jié chū, shòu zhèng shǐ, zhèng shǐ shòu, xié fù shǐ xìng, qián xíng jiàng zhōng jiē zuǒ. zhí shì guān nà yí wù cǎi tíng zhōng. yí zhàng qián dǎo, wèi shì qiān mǎ cóng, chū tài hé zhōng mén, yì hòu dǐ. hòu fù cháo fú guì yíng mén wài dào yòu. jì rù, shǐ chén chén jié zhōng àn, zhí shì chén yí wù zuǒ yòu àn, chén mǎ yú tíng. shǐ chén chuán zhì nà cǎi, yǐ cì fèng yí wù shòu hòu fù, hòu fù guì shòu, xìng, lǜ zǐ dì wàng què xíng lǐ. shǐ chén chū, guì sòng rú chū. qián qī yī rì, xíng nà zhēng lǐ. suǒ sī jù dà zhēng yí wù, qiǎn shǐ chuán zhì, rú nà cǎi yí. dà hūn qián yī rì, fù qiǎn guān jì gào, jiè qī lǔ bù lè xuán jù. dì yù tài hé diàn yuè cè bǎo, zhì cí yuē: huáng dì qīn fèng huáng tài hòu yì zhǐ, nà mǒu shì wèi huáng hòu. zī dāng jí yuè lìng chén, bèi wù diǎn cè, mìng qīng děng yǐ lǐ fèng yíng. qiǎn shǐ rú cè hòu yí, shǐ chén suí cè bǎo tíng chū zì xié hé mén, jià hái gōng.
大婚儀清初太祖戊子年,葉赫國貝勒納林布祿送妹來歸,帝率貝勒等迎之,大宴,禮成,時猶未定儀注也。太宗即位後,行冊立禮。至順治八年,世祖大婚,始定納後儀。先期諏吉行納采禮,前一日,遣官祭告郊、社、太廟。屆日質明,設節案太和殿,禮物具丹陛上,陳文馬其下。正、副使俟丹墀東。鳴贊官口贊,使臣三跪九拜訖,升東階,立陛上。宣制官傳制,使臣跪。制曰:「茲納某氏某女為後,命卿等持節行納采禮。」大學士入,奉節出,授正使,正使受,偕副使興,前行降中階左。執事官納儀物采亭中。儀仗前導,衛士牽馬從,出太和中門,詣後邸。後父朝服跪迎門外道右。既入,使臣陳節中案,執事陳儀物左右案,陳馬於庭。使臣傳制納采,以次奉儀物授後父,後父跪受,興,率子弟望闕行禮。使臣出,跪送如初。前期一日,行納徵禮。所司具大徵儀物,遣使傳制,如納采儀。大婚前一日,復遣官祭告,屆期鹵簿、樂懸具。帝御太和殿閱冊、寶,制辭曰:「皇帝欽奉皇太后懿旨,納某氏為皇后。茲當吉月令辰,備物典冊,命卿等以禮奉迎。」遣使如冊後儀,使臣隨冊、寶亭出自協和門,駕還宮。
shí huáng hòu yí zhàng chén dǐ dì, fēng shǐ zhì, hòu fù lǜ qīn shǔ cháo fú yíng mén wài, hòu lǐ fú yíng tíng zhōng, hòu mǔ lǜ zhū fù xián cháo fú guì. shǐ chén fèng cè bǎo rù chén àn shàng, hòu jiù àn nán běi miàn guì, nèi yuàn guān xī xiāng lì, dú cè bǎo wén, cì dì shòu zuǒ nǚ guān, nǚ guān guì jiē xiàn huáng hòu, hòu zhī shòu, zhuǎn shòu yòu nǚ guān, yì guì jiē, chén àn shàng lù nèi. hòu xìng, liù sù sān guì sān kòu, lǐ bì, shēng niǎn. nǚ guān fèng lù zhì cǎi tíng, gǔ lè dǎo qián, cì yí zhàng, cì fèng niǎn. hòu fù mǔ guì sòng rú guì yíng yí. niǎn zhì xié hé mén, yí jià zhǐ. nǚ guān fèng lù qián xíng zhì zhōng gōng, niǎn rù zì zhōng mén, zhì tài hé diàn jiē xià jiàng niǎn rù gōng.
時皇后儀仗陳邸第,封使至,後父率親屬朝服迎門外,後禮服迎庭中,後母率諸婦咸朝服跪。使臣奉冊、寶入陳案上,後就案南北面跪,內院官西鄉立,讀冊、寶文,次第授左女官,女官跪接獻皇后,後祗受,轉授右女官,亦跪接,陳案上盝內。後興,六肅三跪三叩,禮畢,升輦。女官奉盝置采亭,鼓樂導前,次儀仗,次鳳輦。後父母跪送如跪迎儀。輦至協和門,儀駕止。女官奉盝前行置中宮,輦入自中門,至太和殿階下降輦入宮。
dì yù zhōng hé diàn, lǜ zhū wáng yì huáng tài hòu qián xíng lǐ. bì, zhū wáng tuì. dì yù tài hé diàn, cì hòu fù jí qīn shǔ yàn, wáng gōng bǎi guān xián yǔ. huáng tài hòu yù wèi yù gōng, jí bǎo hé diàn, cì hòu mǔ jí qīn shǔ yàn, gōng zhǔ fú jìn mìng fù xián yǔ. yuè sān rì, dì fù yù tài hé diàn, wáng gōng bǎi guān shàng biǎo qìng hè, bān zhào rú zhì. cì hòu fù mǔ xiōng dì fú wù yǒu chà. shí yī nián dà hūn, yuè sān rì, hòu yè huáng tài hòu lǐ bì, shǐ yàn. kāng xī sì nián dà hūn, jiù hòu dǐ shè nà cǎi yàn, gōng zhǔ fǔ chén mìng fù gè sān rén, nèi dà chén shì wèi jí gōng yǐ xià qún chén èr pǐn yǐ shàng xián yǔ.
帝御中和殿,率諸王詣皇太后前行禮。畢,諸王退。帝御太和殿,賜後父及親屬宴,王公百官咸與。皇太后御位育宮,即保和殿,賜後母及親屬宴,公主、福晉、命婦咸與。越三日,帝復御太和殿,王公百官上表慶賀,頒詔如制。賜後父母兄弟服物有差。十一年大婚,越三日,後謁皇太后禮畢,始宴。康熙四年大婚,就後邸設納采宴,公主、輔臣命婦各三人,內大臣、侍衛及公以下、群臣二品以上咸與。
dà zhēng yì rú zhī. cì hòu zǔ fù mǔ fù mǔ yī fú, xiè ēn rú yí. zhì rì, shǐ chén fèng cè bǎo zhì, hòu zhī shòu bì, qīn tiān jiān bào shí, hòu shēng niǎn. mìng fù sì rén dǎo qián, qī rén suí hòu, jiē qí. nèi dà chén shì wèi cóng, zhì tài hé diàn jiē xià tuì. hòu jiàng niǎn, nèi jiān fèng cè bǎo dǎo zhì zhōng hé diàn, mìng fù tuì. zhí shì mìng fù yíng shì rù gōng, fèng cè bǎo nèi jiān shòu shǒu bǎo nèi jiān, tuì. dì yì tài huáng tài hòu huáng tài hòu qián xíng lǐ, yù diàn cì yàn rú chū. huáng tài hòu lǜ fǔ chén mìng fù rù gōng, cì hòu mǔ jí qīn shǔ yàn, gōng zhǔ fú jìn bù yǔ. shí jiā yǒu, gōng zhōng shè yàn, xíng hé jǐn lǐ. yì rì, hòu yì liǎng gōng cháo jiàn, sān rì shòu hè, bān zhào rú cháng yí.
大徵亦如之。賜後祖父母、父母衣服,謝恩如儀。至日,使臣奉冊、寶至,後祗受畢,欽天監報時,後升輦。命婦四人導前,七人隨後,皆騎。內大臣、侍衛從,至太和殿階下退。後降輦,內監奉冊、寶導至中和殿,命婦退。執事命婦迎侍入宮,奉冊、寶內監授守寶內監,退。帝詣太皇太后、皇太后前行禮,御殿、賜宴如初。皇太后率輔臣命婦入宮,賜後母及親屬宴,公主、福晉不與。時加酉,宮中設宴,行合卺禮。翼日,後詣兩宮朝見,三日受賀,頒詔如常儀。
tóng zhì shí yī nián, nà cǎi dà zhēng fā cè fèng yíng, xī zhǔn chéng shì. wéi jiè shí hòu shēng niǎn, shǐ chén chéng mǎ xiān, nèi jiān fú, zuǒ yòu nèi dà chén děng qí cóng. zhì wǔ mén wài, jiǔ fèng qū gài qián dǎo, xíng jí gān qīng mén, lóng tíng zhǐ, shǐ chén děng tuì, lǐ bù guān fèng cè bǎo chén jiāo tài diàn zuǒ yòu àn, tuì. niǎn rù gān qīng gōng, zhí shì zhě jù tuì, shì wèi hé gé shān. fú jìn mìng fù shì niǎn rù gōng, gōng zhōng kāi hé jǐn yàn, lǐ chéng. guāng xù shí wǔ nián dà hūn, yuè liù rì, hòu shǐ cháo jiàn huáng tài hòu, yòu yuè èr rì, dì shòu hè, yú yí tóng.
同治十一年,納采、大徵、發冊、奉迎,悉准成式。惟屆時後升輦,使臣乘馬先,內監扶,左右內大臣等騎從。至午門外,九鳳曲蓋前導,行及乾清門,龍亭止,使臣等退,禮部官奉冊、寶陳交泰殿左右案,退。輦入乾清宮,執事者俱退,侍衛合隔扇。福晉、命婦侍輦入宮,宮中開合卺宴,禮成。光緒十五年大婚,越六日,後始朝見皇太后,又越二日,帝受賀,餘儀同。
huáng zǐ hūn yí xiān zhǐ hūn, jiǎn dà chén mìng fù xié lǎo zhě xiāng shì. fú jìn fù mǎng fú yì gān qīng mén, běi miàn guì, dà chén xī miàn chuán zhǐ: jīn yǐ mǒu shì nǚ zuò pèi huáng zǐ mǒu wèi fú jìn. fú jìn fù sān guì jiǔ bài, tuì. zé jí, jiǎn nèi dà chén shì wèi suí huáng zǐ yì fú jìn jiā xíng wén dìng lǐ. fú jìn fù cǎi fú yíng mén wài, huáng zǐ shēng táng bài, fú jìn fù dá bài, sān bài, xìng. jiàn fú jìn mǔ yì rú zhī. cí chū, fú jìn fù sòng dà mén wài. xíng nà cǎi lǐ, suǒ sī jù yí bì, bìng bèi cì fú jìn fù mǔ fú shì ān mǎ. yǐ nèi fǔ dà chén gōng diàn jiān dū lǐng shì chōng shǐ. jí mén, fú jìn fù yíng rù zhōng táng, xiè ēn bì, yǔ yàn, dà chén péi fú jìn fù yàn zhōng táng, mìng fù nǚ guān péi nǚ juàn yàn nèi shì, bì, shǐ zhě hái cháo fù mìng. hūn qián yī rì, fú jìn jiā jī zhuāng jù chén huáng zǐ gōng, zhì rì, huáng zǐ yì dì hòu qián xíng lǐ, ruò wèi fēi pín chū, zé bìng yì yān.
皇子婚儀先指婚,簡大臣命婦偕老者襄事。福晉父蟒服詣乾清門,北面跪,大臣西面傳旨:「今以某氏女作配皇子某為福晉。」福晉父三跪九拜,退。擇吉,簡內大臣、侍衛隨皇子詣福晉家行文定禮。福晉父采服迎門外,皇子升堂拜,福晉父答拜,三拜,興。見福晉母亦如之。辭出,福晉父送大門外。行納采禮,所司具儀幣,並備賜福晉父母服飾、鞍馬。以內府大臣、宮殿監督領侍充使。及門,福晉父迎入中堂,謝恩畢,與宴,大臣陪福晉父宴中堂,命婦、女官陪女眷宴內室,畢,使者還朝復命。婚前一日,福晉家齎妝具陳皇子宮,至日,皇子詣帝後前行禮,若為妃嬪出,則並詣焉。
jí shí jiè, luán yí wèi bèi cǎi yú, nèi fǔ dà chén lǜ shǔ èr shí hù jūn sì shí yì fú jìn dì fèng yíng. cǎi yú chén táng zhōng, nǚ guān gào shēng yú, fú jìn shēng, fù mǔ jiā rén xián sòng. nèi xiào yú xíng. nǚ guān cóng, chū dà mén chéng mǎ. zhì jìn chéng mén wài, zhòng bù xíng suí yú rù, zhì huáng zǐ gōng mén jiàng, nǚ guān dǎo rù gōng. jiè hé jǐn shí, huáng zǐ xī xiāng, fú jìn dōng xiāng, xíng liǎng bài lǐ. gè jiù zuò, nǚ guān zhuó jiǔ hé hé yǐ jìn, jiē yǐn, jiǔ zhuàn sān xíng, qǐ, réng xíng liǎng bài lǐ. yú shí gōng suǒ zhāng mù jié cǎi, shè yàn, fú jìn fù mǔ qīn zú jì dà chén mìng fù xián yǔ, lǐ chéng. yì rì huáng zǐ fú jìn sù xìng, cháo jiàn dì hòu, nǚ guān yǐn huáng zǐ jū zuǒ shāo qián, sān guì jiǔ bài, fú jìn jū yòu shāo hòu, liù sù sān guì sān bài. jiàn suǒ chū fēi pín, huáng zǐ èr guì liù bài, fú jìn sì sù èr guì èr bài. yuè jiǔ rì, guī níng. sì yàn, xié hái, bù yú wǔ.
吉時屆,鑾儀衛備采輿,內府大臣率屬二十、護軍四十詣福晉第奉迎。采輿陳堂中,女官告「升輿」,福晉升,父母家人咸送。內校舁行。女官從,出大門乘馬。至禁城門外,眾步行隨輿入,至皇子宮門降,女官導入宮。屆合卺時,皇子西鄉,福晉東鄉,行兩拜禮。各就坐,女官酌酒合和以進,皆飲,酒饌三行,起,仍行兩拜禮。於時宮所張幕、結采,設宴,福晉父母、親族暨大臣、命婦咸與,禮成。翌日皇子、福晉夙興,朝見帝、後,女官引皇子居左稍前,三跪九拜,福晉居右稍後,六肅三跪三拜。見所出妃嬪,皇子二跪六拜,福晉四肅二跪二拜。越九日,歸寧。巳宴,偕還,不逾午。
wáng gōng hūn lǐ, chóng dé jiān dìng zhì, fán qīn wáng pìn cháo chén nǚ wèi hūn, nà cǎi rì, fǔ shǔ guān chōng shǐ, shì rì shè yàn, shēng jiǔ shèng chén. hūn rì yàn yì rú zhī. gěi nǚ fù mǔ fú wù ān mǎ fú lì. ruò wài fān qīn jùn wáng, bèi lēi, tái jí nǚ, yí wù shì jué cì wèi chà. hūn rì yàn, shēng duō shǎo yì yí. shì zǐ, jùn wáng, bèi lēi, bèi zi, zhèn fǔ guó gōng pìn qǔ, yí wù jì yàn rì shēng jiǔ, qí shù dì jiàng, jiē yǒu chà děng. shùn zhì jiān, gèng hūn zhì, xiàn bèi lēi yǐ xià bà yòng zhū duàn. cì hūn, wáng gōng yì zhōng hé diàn huò wèi yù gōng xiè ēn, qí zi wèi shòu fēng zhě, hūn lǐ shì qí fù, yǐ shòu fēng zé cóng qí jué. kāng xī chū, shǐ lìng wáng gōng nà cǎi yì bù wèi duàn, yú rú gù.
王公婚禮,崇德間定製,凡親王聘朝臣女為婚,納采日,府屬官充使,是日設宴,牲酒盛陳。婚日宴亦如之。給女父母服物鞍馬符例。若外藩親、郡王,貝勒,台吉女,儀物視爵次為差。婚日宴,牲多少異宜。世子,郡王,貝勒,貝子,鎮、輔國公聘娶,儀物暨宴日牲酒,其數遞降,皆有差等。順治間,更婚制,限貝勒以下罷用珠緞。賜婚,王公詣中和殿或位育宮謝恩,其子未受封者,婚禮視其父,已受封則從其爵。康熙初,始令王公納采易布為緞,餘如故。
gōng zhǔ xià jià yí zhǐ hūn rì, é fù mǎng fú yì gān qīng mén dōng jiē xià, běi miàn guì, xiāng shì dà chén xī miàn lì. xuān zhì: yǐ mǒu gōng zhǔ zé pèi mǒu é fù. zhī shòu mìng, xiè ēn tuì. chū dìng, zōu rì yì wǔ mén, jìn yī jiǔ lǐ, jí nà cǎi yě. tuó mǎ yán xí yáng jiǔ rú shù. dé zhǐ fēn nà suǒ sī. cì rì yàn xiǎng, é fù lǜ zú zhōng rén cháo fú yè huáng tài hòu gōng, lǐ qì, jí bǎo hé diàn. dì shēng zuò, é fù děng sān guì jiǔ bài. yù yán jì chén, jìn jué dà chén guì jìn jiǔ, dì shòu yǐn, hái cì dà chén jiǔ, guì yǐn zhī. shí é fù děng xíng lǐ wéi yī bài. chè yàn xiè ēn, yī guì sān bài. chū zhì nèi yòu mén wài, sān guì jiǔ bài, tuì. fán dì qián xiè ēn jiē zàn, hòu gōng qián bù zàn. shì rì é fù juàn shǔ yì huáng tài hòu huáng hòu gōng yán yàn rú yí. lí jiàng qián yī rì, é fù yì gōng mén xiè ēn, nèi fǔ guān lǜ luán yí xiào sòng zhuāng lián yì é fù dì, nèi guǎn lǐng mìng fù xié nǚ shì pù chén.
公主下嫁儀指婚日,額駙蟒服詣乾清門東階下,北面跪,襄事大臣西面立。宣制:「以某公主擇配某額駙。」祗受命,謝恩退。初定,諏日詣午門,進一九禮,即納采也。駝馬、筵席、羊酒如數。得旨分納所司。次日燕饗,額駙率族中人朝服謁皇太后宮,禮訖,集保和殿。帝升座,額駙等三跪九拜。御筵既陳,進爵大臣跪進酒,帝受飲,還賜大臣酒,跪飲之。時額駙等行禮惟一拜。徹宴謝恩,一跪三拜。出至內右門外,三跪九拜,退。凡帝前謝恩皆贊,後宮前不贊。是日額駙眷屬詣皇太后、皇后宮筵宴如儀。釐降前一日,額駙詣宮門謝恩,內府官率鑾儀校送妝奩詣額駙第,內管領命婦偕女侍鋪陳。
zhì rì, é fù jiā bèi jiǔ jiǔ lǐ wù, rú ān mǎ jiǎ zhòu, yì wǔ mén gōng nà, yàn xiǎng rú chū dìng lǐ. jí shí jiè, gōng zhǔ jí fú yì huáng tài hòu dì hòu jì suǒ shēng fēi pín qián xíng lǐ. mìng fù yì shēng yú, xià lián, nèi xiào yú chū gōng, yí zhàng jù liè, dēng jù qián yǐn. fú jìn fū rén mìng fù chéng yú péi cóng, yì é fù dì xíng hé jǐn lǐ. qí rì shè yàn jiǔ shí xí, rú xià jià wài fān, dàn yòng shēng jiǔ. chéng hūn hòu jiǔ rì, guī gōng xiè ēn. gōng zhǔ rù gōng xíng lǐ, é fù yì cí níng mén wài gān qīng mén wài nèi yòu mén wài háng lǐ.
至日,額駙家備九九禮物,如鞍馬、甲冑,詣午門恭納,燕饗如初定禮。吉時屆,公主吉服詣皇太后、帝、後暨所生妃、嬪前行禮。命婦翊升輿,下簾,內校舁出宮,儀仗具列,燈炬前引。福晉、夫人、命婦乘輿陪從,詣額駙第行合卺禮。其日設宴九十席,如下嫁外藩,但用牲酒。成婚後九日,歸宮謝恩。公主入宮行禮,額駙詣慈寧門外、乾清門外、內右門外行禮。
tiān mìng bā nián, tài zǔ yù bā jiǎo diàn, xùn gōng zhǔ yǐ fù dào, wú líng wǔ qí fū, zì yì jiāo zòng, wéi zhě zuì zhī. shí yì wèi wáng huà suǒ yóu shǐ. jué hòu dìng zhì, é fù jí qí fù mǔ jiàn gōng zhǔ jù qū xī kòu ān, yǒu lài cì bì kòu shǒu, xún yuǎn gǔ zhé yǐ. dǎi dào guāng èr shí yī nián, xuān zōng yǐ wèi fēi lǐ suǒ yí, shāo gèng yí zhù, é fù jiàn gōng zhǔ zhí lì shēn jìng, gōng zhǔ lì dá zhī, jiù gū jiàn gōng zhǔ zhèng lì zhì jìng, gōng zhǔ yì rú zhī. rú kuì wù, jù zhí lì, miǎn qū xī, yǐ zhòng lún jì, zhe wèi lìng.
天命八年,太祖御八角殿,訓公主以婦道,毋陵侮其夫,恣意驕縱,違者罪之。時議謂王化所由始。厥後定製,額駙及其父母見公主俱屈膝叩安,有賚賜必叩首,尋遠古轍已。逮道光二十一年,宣宗以為非禮所宜,稍更儀注,額駙見公主植立申敬,公主立答之,舅、姑見公主正立致敬,公主亦如之。如餽物,俱植立,免屈膝,以重倫紀,著為令。
yòu dìng xià jià shí tíng jìn jiǔ jiǔ lǐ, bìng bà yán yàn, zì hòu bà yàn yǐ wèi cháng. míng nián, gǎi chū dìng jìn yáng jiǔ, jì cǐ zhǒng xíng. tóng zhì shí, dìng gōng zhǔ guī níng, miǎn é fù nèi yòu mén xíng lǐ, yú rú qián yí.
又定下嫁時停進九九禮,並罷筵宴,自後罷宴以為常。明年,改初定進羊九,繼此踵行。同治時,定公主歸寧,免額駙內右門行禮,餘如前儀。
jùn zhǔ yú guī lǐ, chóng dé jiān, dìng qīn wáng jià nǚ pìn yí, ān mǎ jiǎ zhòu shí yǒu wǔ. rú jià wài fān, qīn wáng yǐ xià nà cǎi yòng tuó mǎ yáng, zhǔn qī jiǔ shù. yìng bì bā, nán fù wǔ hù. shùn zhì shí, cháo chén pìn yí, ān mǎ jiǎ zhòu gè qī. qián lóng shí, dìng jùn wáng yìng bì liù, nán fù sì hù. jià cháo chén pìn yòng ān mǎ qī, wài fān nà cǎi shì chóng dé shí wèi jiǎn. jùn zhǔ yǐ xià, xiàn zhǔ jùn jūn xiàn jūn xiāng jūn yú guī lǐ, yǐ cì dì shā. kāng xī bā nián, dìng jùn zhǔ xiàn zhǔ guī níng, jìn mǔ jiā gěi mǎn zhōu rén kǒu, xiàn yòng méng hàn rén bā míng, jùn jūn zhì xiāng jūn, méng hàn rén liù míng, jiāng jūn zhì zōng shì nǚ, sì míng.
郡主于歸禮,崇德間,定親王嫁女聘儀,鞍馬、甲冑十有五。如嫁外藩,親王以下納採用駝、馬、羊,准七九數。媵婢八,男、婦五戶。順治時,朝臣聘儀,鞍馬、甲冑各七。乾隆時,定郡王媵婢六,男、婦四戶。嫁朝臣聘用鞍馬七,外藩納采視崇德時為減。郡主以下,縣主、郡君、縣君、鄉君于歸禮,以次遞殺。康熙八年,定郡主、縣主歸寧,禁母家給滿洲人口,限用蒙、漢人八名,郡君至鄉君,蒙、漢人六名,將軍至宗室女,四名。
qián lóng sān shí wǔ nián, bà cháo chén jìn nà cǎi lǐ, wài fān rú gù. bù shè yàn.
乾隆三十五年,罷朝臣進納采禮,外藩如故。不設宴。
pǐn guān shì shù hūn lǐ fán pǐn guān lùn hūn, xiān shǐ méi shuò tōng shū, nǎi zōu jí nà cǎi. zì gōng hóu bó qì jiǔ pǐn guān, yí wù yǐ guān pǐn wèi jiàng shā. zhǔ hūn zhě jí fú, mìng zǐ dì wèi shǐ, cóng zhě jī yí wù zhì nǚ shì dì, zhǔ hūn zhě jí fú yíng. cóng zhě chén yí wù yú tíng, fèng shū zhì mìng, zhǔ hūn zhě shòu shū, gào miào lǐ bīn, bīn tuì, sòng zhī mén, shǐ zhě hái fù mìng. shì rì shè yàn jù shēng jiǔ, gōng hóu yǐ xià, shù gè yǒu chà. hūn qián yī rì, nǚ shì shǐ rén fèng jī zhǒu wǎng xù jiā, chén qīn wéi yīn rù qì yòng jù.
品官士庶婚禮凡品官論婚,先使媒妁通書,乃諏吉納采。自公、侯、伯訖九品官,儀物以官品為降殺。主婚者吉服,命子弟為使,從者齎儀物至女氏第,主婚者吉服迎。從者陳儀物於庭,奉書致命,主婚者受書,告廟醴賓,賓退,送之門,使者還復命。是日設宴具牲酒,公、侯以下,數各有差。婚前一日,女氏使人奉箕帚往婿家,陳衾帷、茵褥、器用具。
jiè rì, xù jiā yù shè hé jǐn yàn. xù jí fú qí, bèi yí cóng. xù chéng fù mìng qīn yíng, yǐ cǎi yú rú nǚ shì dì. nǚ shì zhǔ hūn zhě gào miào, cí yuē: mǒu dì jǐ nǚ mǒu, jiāng yǐ jīn rì guī mǒu shì. nǎi jī ér mìng zhī. hái jiào nǚ nèi shì, fù dōng mǔ xī. nǚ shèng fú chū, běi miàn zài bài, shì zhě zhēn jiǔ lǐ nǚ, fù xùn yǐ yí jiā zhī dào, mǔ shī jīn jié shuì, shēn fù mìng, nǚ shí zhī bù wéi. xù jì zhì, rù mén zài bài. diàn yàn, chū. mǔ wèi nǚ jiā jǐng gài shǒu, chū. xù yī jiàng. nǚ cóng mǔ dǎo shēng yú, yí wèi qián dǎo, sòng zhě suí yú hòu. xù xiān hái. yú zhì mén, xù dǎo shēng xī jiē, rù shì yú yù, yìng bù xù xí dōng páng, yù bù fù xí xī páng, jiāo bài qì, duì yán zuò. zhuàn rù, zú shí, yìng yù qǔ zhǎn shí jiǔ, fēn yìn xù fù, sān zhuó yòng jǐn, zú yìn, xù chū. yìng yù shī qīn zhěn, xù rù, zhú chū. shì rì jù yàn yǔ nà cǎi tóng.
屆日,婿家豫設合卺宴。婿吉服俟,備儀從。婿承父命親迎,以采輿如女氏第。女氏主婚者告廟,辭曰:「某第幾女某,將以今日歸某氏。」乃笄而命之。還醮女內室,父東母西。女盛服出,北面再拜,侍者斟酒醴女,父訓以宜家之道,母施衿結帨,申父命,女識之不唯。婿既至,入門再拜。奠雁,出。姆為女加景蓋首,出。婿揖降。女從姆導升輿,儀衛前導,送者隨輿後。婿先還。輿至門,婿導升西階,入室逾閾,媵布婿席東旁,御布婦席西旁,交拜訖,對筵坐。饌入,卒食,媵御取盞實酒,分酳婿、婦,三酌用卺,卒酳,婿出。媵御施衾枕,婿入,燭出。是日具宴與納采同。
pǐn guān zǐ wèi rèn zhí, lǐ shì qí fù, shòu zhí zhě gè cóng qí pǐn. shì hūn lǐ shì jiǔ pǐn guān. shù mín nà cǎi, shǒu shì shù yǐ sì wèi xiàn, yú bù shì cǎi, yú yǔ shì tóng. hūn sān rì, zhǔ rén zhǔ fù lǜ xīn fù miào jiàn, wú miào, jiàn zǔ mí yú qǐn, rú cháng gào yí.
品官子未任職,禮視其父,受職者各從其品。士婚禮視九品官。庶民納采,首飾數以四為限,輿不飾采,餘與士同。婚三日,主人、主婦率新婦廟見,無廟,見祖、禰於寢,如常告儀。
yōng zhèng chū, dìng zhì, hàn rén nà cǎi chéng hūn, sì pǐn yǐ shàng, chóu duàn shǒu shì xiàn bā shù, shí wù xiàn shí pǐn. wǔ pǐn yǐ xià jiǎn èr, bā pǐn yǐ xià yòu jiǎn èr, jūn mín juàn guǒ hé yì yǐ sì wèi xiàn. pǐn guān hūn jià rì, yòng běn guān zhí shì, dēng liù gǔ lè shí èr rén, bù jí pǐn zhě, dēng sì gǔ lè bā rén. jìn mí fèi, fán guān mín jiē bù de yòng cái lǐ yún.
雍正初,定製,漢人納采成婚,四品以上,綢緞、首飾限八數,食物限十品。五品以下減二,八品以下又減二,軍、民絹、果盒亦以四為限。品官婚嫁日,用本官執事,燈六、鼓樂十二人,不及品者,燈四、鼓樂八人。禁糜費,凡官民皆不得用財禮雲。
shì xué yí shùn zhì jiàn yuán, dì xìng tài xué shì diàn. xiān qī yǎn shèng gōng wǔ jīng bó shì zhì, shèng yì wǔ rén, yuán shèng jí pèi zhé zhū yì gè èr rén, chéng chuán fù jīng. gè shì zi sūn xiàn liè cháo guān zhě, gè guān xué shī shēng jì jìn shì jǔ gòng, xián yǔ guān lǐ. nèi gé nǐ jīng shū, jì jiǔ sī yè zhuàn jiǎng zhāng jìn yù. jiè rì, dà chéng mén dōng zhāng dà cì, yí lún táng shè huáng wò yù zuò, wò qián zhì yù àn, zuǒ yòu jiǎng àn èr, jì jiǔ děng fèng jiǎng zhāng jí jìn jiǎng fù běn, shū zuǒ jīng yòu, chén yú àn. dì lǐ fú chéng yú yì xué, jì jiǔ sī yè lǜ guān shǔ zhū shēng guì yíng chéng xián jiē yòu. jià rù wò, yì dà chéng diàn shì diàn. lǐ bì, chū yì gǔn fú, xìng yí lún táng, yù jiǎng wò. shēng zuò, wáng gōng lì jiē shàng, bǎi guān lì jiē xià, yǎn shèng gōng lǜ bó shì gè shì yì, jì jiǔ děng lǜ guān shēng jiù bài wèi, xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. bì, zì wáng gōng qì jiǔ qīng yǐ cì cì zuò, xún yì táng nèi guì, yī kòu. hóng lú guān zàn jìn jiǎng, jì jiǔ sī yè rù, běi xiāng lì, suǒ sī jǔ jīng àn jìn yù qián. cì jiǎng guān zuò, jì jiǔ děng yī kòu, zuò. yī cì xuān jiǎng. hàn zhān sì pǐn yǐ xià guān, jiān guān shī rú bó shì shèng xián hòu yì yì yè zhū shēng huán tīng. jiǎng bì, tuì, tīng jiǎng zhě xián tuì. fù wèi xù lì, guì líng chuán zhì. cí yuē: shèng rén zhī dào, rú rì zhōng tiān, jiǎng guàn fú yīng, yòng zī zhì lǐ, ěr shī shēng miǎn zhī. jì jiǔ děng sān guì jiǔ kòu, tuì. cì chá, qún chén shòu yǐn. yī kòu, lǐ chéng. jià chū, xián guì sòng. yì rì, jiān guān bó shì jì zhū shēng biǎo xiè, dì yù tài hé diàn, lǐ cì rú cháng yí, bìng cì yǎn shèng gōng gè guān yàn lǐ bù. yuè sān rì, bān chì tài xué, zhào zhū shēng cè lì, lài yǎn shèng gōng guān fú, jiān guān bó shì děng yī yī xí, zhù jiào zhū shēng bái jīn yǒu chà.
視學儀順治建元,帝幸太學釋奠。先期衍聖公、五經博士至,聖裔五人,元聖及配、哲諸裔各二人,乘傳赴京。各氏子孫現列朝官者,各官學師生暨進士、舉、貢,咸與觀禮。內閣擬經、書,祭酒、司業撰講章進御。屆日,大成門東張大次,彝倫堂設黃幄御座,幄前置御案,左右講案二,祭酒等奉講章及進講副本,書左經右,陳於案。帝禮服乘輿詣學,祭酒、司業率官屬諸生跪迎成賢街右。駕入幄,詣大成殿釋奠。禮畢,出易袞服,幸彝倫堂,御講幄。升座,王公立階上,百官立階下,衍聖公率博士、各氏裔,祭酒等率官生就拜位,行三跪九叩禮。畢,自王公訖九卿以次賜坐,尋詣堂內跪,一叩。鴻臚官贊「進講」,祭酒、司業入,北鄉立,所司舉經案進御前。賜講官座,祭酒等一叩,坐。依次宣講。翰詹四品以下官,監官、師儒、博士、聖賢后裔、肄業諸生圜聽。講畢,退,聽講者咸退。復位序立,跪聆傳制。辭曰:「聖人之道,如日中天,講貫服膺,用資治理,爾師生勉之。」祭酒等三跪九叩,退。賜茶,群臣受飲。一叩,禮成。駕出,咸跪送。翼日,監官、博士暨諸生表謝,帝御太和殿,禮賜如常儀,並賜衍聖公、各官宴禮部。越三日,頒敕太學,詔諸生策勵,賚衍聖公冠服,監官、博士等衣一襲,助教、諸生白金有差。
kāng xī bā nián, shèng zǔ shì diàn tài xué, jiǎng jīng xī zhǔn chéng shì.
康熙八年,聖祖釋奠太學,講經、悉准成式。
yōng zhèng èr nián, yù: shì xué dà diǎn, chēng xìng fēi yí, sì hòu gèng xìng wèi yì.
雍正二年,諭:「視學大典,稱幸非宜,嗣後更『幸』為『詣』。」
qián lóng èr nián, mìng mǐn rǎn yán bo zhuān sūn duān mù liù shì bó shì péi sì guān lǐ, zhǔn wǔ shì lì xíng. míng nián, dì qīn shì xué, shèng xián gè yì jì dōng yě shì lái guān lǐ zhě sān shí èr rén, sòng jiān qiú xué, jí zhào yǎn shèng gōng děng miàn yù zhī. wèi: jì wèi shèng xián hòu, dāng xīn shèng xián xīn, fēi tú dú qí shū ér yǐ. bì gōng xíng shí jiàn, shì qiú wú kuì, fāng wèi bù fù suǒ xué. qí wù qín sī miǎn lì, kè shào xīn chuán.
乾隆二年,命閔、冉、言、卜、顓孫、端木六氏博士陪祀觀禮,准五氏例行。明年,帝親視學,聖、賢各裔暨東野氏來觀禮者三十二人,送監求學,即召衍聖公等面諭之。謂:「既為聖賢后,當心聖賢心,非徒讀其書而已。必躬行實踐,事求無愧,方為不負所學。其務勤思勉勵,克紹心傳。」
sān nián sān yuè shàng dīng, dì qīn yì tài xué xíng shì cài lǐ. yuè liù rì, lín yōng jiǎng xué, wáng gōng dà chén, shèng xián hòu yì, yǐ zhì tài xué zhū shēng, huán jí qiáo mén bì shuǐ jiān zhě yǐ wàn shù. lín yōng mìng xià, jì zōu jí, suǒ sī shè yù wò dà chéng mén wài, qí bì yōng diàn jiē chén zhōng hé sháo lè, tài xué mén nèi chén dān bì dà lè qīng lè. diàn nèi jīng shū àn jiǎng àn bèi jù rú qián. dì shì diàn bì yù yí lún táng, yì gǔn fú, lín bì yōng. tài xué míng zhōng gǔ, shēng zuò, lè zòu, zhǐ yǒu jié. zàn qí bān, jiǎng guān shì bān jiū yí gè guān jiù bài wèi, zàn guì, kòu, xìng, xíng èr guì liù kòu lǐ, xìng. ruò yǎn shèng gōng rù jìn, xiān jìn jiǎng, dà xué shì yǐ zhì zhū shēng fēn bān lì, xíng lǐ qì, mǎn mǎn jiǎng guān rù, yī kòu, jiù zuò, jiǎng sì shū, dì chǎn fā shū yì, xuān shì chén gōng, huán qiáo gè guān shēng guì líng bì, xìng. jì jiǔ jiǎng jīng, dì chǎn jīng yì rú chū lǐ. yú tóng shì xué yí.
三年三月上丁,帝親詣太學行釋菜禮。越六日,臨雍講學,王公大臣,聖賢后裔,以至太學諸生,環集橋門璧水間者以萬數。臨雍命下,既諏吉,所司設御幄大成門外,其辟雍殿階陳中和韶樂,太學門內陳丹陛大樂、清樂。殿內經書案、講案備具如前。帝釋奠畢、御彝倫堂,易袞服,臨辟雍。太學鳴鐘鼓,升座,樂奏,止有節。贊「齊班」,講官、侍班、糾儀各官就拜位,贊「跪,叩,興」,行二跪六叩禮,興。若衍聖公入覲,先進講,大學士以至諸生分班立,行禮訖,滿、滿講官入,一叩,就坐,講四書,帝闡發書義,宣示臣工,圜橋各官生跪聆畢,興。祭酒講經,帝闡經義如初禮。餘同視學儀。
xiān shì yù shǐ cáo xué mǐn shàng yán: yí kǎo gǔ zhì, jiàn bì yōng yú guó zi jiān. gé bù yì. zhì sì shí jiǔ nián, xīn jiàn guó xué chéng, míng nián jiāng lín yōng, mìng dà chén guī jùn huán shuǐ, lǐ lè bèi jǔ. tè zhǐ jiǎng xué mǐn, bìng lìng cháo xiān shǐ chén suí bān guān lǐ. lǐ chéng, shǎng lài yǒu chà. yì rì jiā lài shèng xián gè shì yì jí zhū shēng chóu bó.
先是御史曹學閔上言:「宜考古制,建辟雍於國子監。」格部議。至四十九年,新建國學成,明年將臨雍,命大臣規濬圜水,禮樂備舉。特旨獎學閔,並令朝鮮使臣隨班觀禮。禮成,賞賚有差。翼日加賚聖、賢各氏裔及諸生綢帛。
dào guāng sān nián lín yōng, mìng yīn shēng yù tīng xuān jiǎng, yù jiān guān yuē: huà mín chéng sú, jī yú xué xiào, xìng xián yù dé, zé zài shī rú. shì xiān qì shí, jiàn mó rú rǎn, jué yǒu yóu lái. ěr jiān chén shì zī duō shì, shàng qí duān jiào shù, zhèng diǎn xíng, wú jí yú huá, wú lín yú gù. rù xiào chū dì, zé yǒu qīn shī. shù jǐ chéng fēng, shào xiū shèng xù.
道光三年臨雍,命蔭生豫聽宣講,諭監官曰:「化民成俗,基於學校,興賢育德,責在師儒。士先器識,漸摩濡染,厥有由來。爾監臣式茲多士,尚其端教術,正典型,毋即於華,毋鄰於固。入孝出弟,擇友親師。庶幾成風,紹休聖緒。」
lìng jiǎ, chē jià xìng lǔ, zhǎn lǐ xiān shī, jiǎng xué què lǐ, yù xuǎn shèng xián yì èr rén zhí jiǎng, hàn lín guān zhuàn jiǎng zhāng. qián yī rì, zhāng dà cì kuí wén gé, shè yù zuò shī lǐ táng. qián zhì àn, jiǎng àn liè xī yán xià. jiè rì, chén jiǎng zhāng jí fù běn yú àn, dì chū xíng gōng, yǎn shèng gōng cǎi fú lǜ wǔ jīng bó shì jì gè shì guì yíng miào mén yòu. dì rù, yì dà chéng diàn jì kǒng zǐ, rú shàng dīng yí. jià chū, yù shī lǐ táng, shēng zuò. yǎn shèng gōng yǐ xià guān suí zhì, xù lì tíng zhōng, xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. qì, jìn jiǎng, zhí jiǎng zhě yī guì sān kòu, xìng. jiǎng jīng shū qì, jù tuì. jià yè kǒng lín. yì rì, cì yǎn shèng gōng děng bó jīn shū jí yǒu chà. jiǎn gè shì dì zǐ yǒu wén xíng zhě gòng tài xué, fán dēng shì bǎn, bìng jìn yī jiē.
令甲,車駕幸魯,展禮先師,講學闕里,豫選聖、賢裔二人直講,翰林官撰講章。前一日,張大次奎文閣,設御座詩禮堂。前置案,講案列西檐下。屆日,陳講章及副本於案,帝出行宮,衍聖公采服率五經博士暨各氏跪迎廟門右。帝入,詣大成殿祭孔子,如上丁儀。駕出,御詩禮堂,升座。衍聖公以下官隨至,序立庭中,行三跪九叩禮。訖,進講,直講者一跪三叩,興。講經書訖,俱退。駕謁孔林。翼日,賜衍聖公等帛、金、書籍有差。簡各氏弟子有文行者貢太學,凡登仕版,並進一階。
jīng yán yí chū yán míng zhì, gé chén lì bù jiān jīng yán. shùn zhì jiǔ nián, chūn qiū zhòng yuè yī jǔ, shǐ lìng dà xué shì zhī jīng yán shì. shàng shū zuǒ dōu yù shǐ tōng zhèng shǐ dà lǐ qīng xué shì shì bān, hàn lín èr rén jìn jiǎng. yù shè yù àn jiǎng guān àn, liè jiǎng zhāng jí jìn jiǎng fù běn, zuǒ shū yòu jīng, jiè shí, dì cháng fú yù wén huá diàn, jì zhù guān lì zhù xī, dōng miàn. jiǎng guān děng èr guì liù kòu, xìng, xù lì zuǒ yòu, shì bān guān fēn lì qí hòu. jiū yí guān lì dōng xī yú. míng zàn guān zàn jìn jiǎng, zhí jiǎng guān yì àn qián guì, sān kòu, xìng, fēn jiù zuǒ yòu àn. xiān hòu jiǎng sì shū yǔ jīng, fù wèi. dì xuān shì qīng hàn wén yù lùn, gè guān guì líng bì, dà xué shì zòu cí gǎn yuè. xìng, jiàng jiē xíng èr guì liù kòu lǐ. bì, dì lín wén yuān gé, cì zuò cì chá. lǐ chéng, hái gōng. cì yàn běn rén diàn. yàn bì, xiè ēn.
經筵儀初沿明制,閣臣例不兼經筵。順治九年,春、秋仲月一舉,始令大學士知經筵事。尚書、左都御史、通政使、大理卿、學士侍班,翰林二人進講。豫設御案、講官案,列講章及進講副本,左書右經,屆時,帝常服御文華殿,記注官立柱西,東面。講官等二跪六叩,興,序立左右,侍班官分立其後。糾儀官立東西隅。鳴贊官贊「進講」,直講官詣案前跪,三叩,興,分就左右案。先後講四書與經,復位。帝宣示清、漢文御論,各官跪聆畢,大學士奏辭感悅。興,降階行二跪六叩禮。畢,帝臨文淵閣,賜坐、賜茶。禮成,還宮。賜宴本仁殿。宴畢,謝恩。
kāng xī shí nián jǔ jīng yán, mìng dà xué shì xióng cì lǚ wèi jiǎng guān, zhī jīng yán shì. qǐng zhī, shèng zǔ yǐ chūn qiū liǎng jiǎng wèi qī kuò shū, suì yù rì jìn jiǎng hóng dé diàn. èr shí sì nián, dìng zhì, yǐ dà xué shì zuǒ dōu yù shǐ shì láng zhān shì chōng jīng yán jiǎng guān. èr yuè, wén huá diàn chéng, jǔ xíng diǎn lǐ. shì zōng jiàn zuò, jū liàng yīn, wèi jǔ.
康熙十年舉經筵,命大學士熊賜履為講官,知經筵事。頃之,聖祖以春、秋兩講為期闊疏,遂諭日進講弘德殿。二十四年,定製,以大學士、左都御史、侍郎、詹事充經筵講官。二月,文華殿成,舉行典禮。世宗踐阼,居亮陰,未舉。
yōng zhèng sān nián bā yuè jí rì, zhào yán: dì wáng yù yǔ, xián zī diǎn xué. zhèn chéng tíng xùn, shí xí jiǎn biān. wèi dào yán jīng, shí fū zhèng níng rén zhī běn. zī dāng shì fú, jí yí jǔ xíng. yú shì jìn jiǎng rú yí.
雍正三年八月吉日,詔言:「帝王御宇,咸資典學。朕承庭訓,時習簡編。味道研經,實敷政寧人之本。茲當釋服,亟宜舉行。」於是進講如儀。
qián lóng wǔ nián, yù yuē: jīng yán zhī shè, jí xiàn zhēn guī. jìn jìn jiǎng zhāng, cí duō sòng měi, shū shī zī jǐng gǔ yì. rén jūn fū zhèng, zhèng lài yǐ gǔ zhèng jīn, xiàn kě tì fǒu. qí wù kǎi qiè fū chén, qī bì zhèng xué, shù yǒu dāng jī gǔ diǎn xué shí yì.
乾隆五年,諭曰:「經筵之設,藉獻箴規。近進講章,辭多頌美,殊失咨儆古意。人君敷政,正賴以古證今,獻可替否。其務剴切敷陳,期裨政學,庶有當稽古典學實義。」
qī nián, jīng yán rì yǔ, lǐ chén yī lì qǐng gǎi qī. yù yuē: wèi wén hóu chū liè yù yǔ, shàng bù shī xìn yú rén. shěn zī dà diǎn, fù jīng jì gào, jù yí gǎi qī? zhí shì zhū chén, kě yī yǔ fú liè bān, zàn bà jiē xià xíng lǐ diàn nèi cì chá zhū yí. sì hòu yù yǔ fǎng cǐ.
七年,經筵日雨,禮臣依例請改期。諭曰:「魏文侯出獵遇雨,尚不失信虞人。矧茲大典,復經祭告,詎宜改期?執事諸臣,可衣雨服列班,暫罷階下行禮、殿內賜茶諸儀。嗣後遇雨仿此。」
hàn lín yuàn zhuān sī rì jiǎng, dōng xià zhì qián yī rì nǎi chuò. shí sì nián, yǐ jìn chéng jīng shǐ, jiàn děng jù wén, yù lìng tíng zhǐ.
翰林院專司日講,冬、夏至前一日乃輟。十四年,以進呈經史,漸等具文,諭令停止。
wǔ shí yī nián, yù jīng yán, cì yàn lǐ chén suí shì zhě, fēn dōng xī bān, tè mìng gē yì jiè shī.
五十一年,御經筵,賜宴禮臣隨侍者,分東西班,特命歌抑戒詩。
jiā qìng zhōng, zhāng péng zhǎn shū qǐng hàn lín kē dào rì jìn jīng yì zòu yì. zhào zé qí yū.
嘉慶中,張鵬展疏請翰林科道日進經義、奏議。詔責其迂。
wén zōng dēng jí, céng guó fān qǐng fù rì jiǎng jiù diǎn, gé bù yì. cì nián xián fēng jì yuán, zhēng yuè, suì fèng tè zhǐ lìng hàn zhān zhū chén fān zhí, bìng gōng zhì tí mù, bǐ zhuàn jiǎng yì, fēn rì chéng lǎn. qì guāng xuān zhī jì, yóu yī cǐ lì yún.
文宗登極,曾國藩請復日講舊典,格部議。次年咸豐紀元,正月,遂奉特旨令翰詹諸臣番直,並躬制題目,俾撰講義,分日呈覽。迄光、宣之際,猶依此例雲。
cè shì yí tiān cōng jiān, shǐ kāi kē qǔ shì. shùn zhì chū, huì shì zhōng shì jǔ rén jí tiān ān mén kǎo shì. shí wǔ nián, gǎi shì tài hé diàn dan chi, dìng lín xuān cè shì zhì. xiān qī yī rì, dān bì shàng zhèng zhōng, tài hé diàn nèi dōng piān, fēn shè huáng àn, dōng xī gé yán xià bèi shì zhuō. jiè rì zhì míng, nèi gé guān cháo fú pěng cè tí zhì diàn nèi àn shàng, dì yù tài hé diàn, wáng gōng bǎi guān shì lì, hóng lú sì guān yǐn gòng shì yì dān bì xià lì. dà xué shì qǔ tí shòu lǐ bù guān, guì shòu, zhì dān bì àn shàng, sān kòu. jǔ àn jiàng zuǒ jiē, chén yù dào zhèng zhōng. dú juǎn guān zhí shì guān gè sān guì jiǔ kòu, zhū gòng shì yì rú zhī. bì, jià hái gōng. xǐ shì zhuō dan chi zuǒ yòu, běi xiāng. lǐ bù guān sàn tí, gòng shì guì shòu, sān kòu, jiù zhuō. duì cè qì, shòu juǎn mí fēng zhū guān qí zuǒ wǔ yán xià, shōu fēng shèng rù juǎn xiāng, shōu zhǎng guān sòng dú juǎn guān xiào yuè, bù yù diàn, wáng yǐ xià guān bù huì jí, bù chén lǔ bù. yuè juǎn sān rì bì, yì chén, qián liè shí juǎn qiān nǐ míng cì, jiān fēng chéng yù lǎn. dì yù yǎng xīn diàn xī nuǎn gé, gé bì, zhào dú juǎn guān rù, qīn dìng jiǎ yǐ shòu zhī. chū chāi mí fēng, yī cì shàn xiě lǜ tóu qiān, yǐn shí rén jìn gān qīng mén, zhī qí xī jiē xià. dì yù gōng, dú juǎn guān pěng qiān rù, guì chéng. yǐn bān guān yǐn shí rén guì dān bì zhōng, yī cì zòu míng jí, xìng, tuì. dì qīn dìng yī jiǎ sān rén, èr jiǎ qī rén, shòu qiān dú juǎn guān, guì shòu, xìng, tuì, lǜ shí rén shì lì xī jiē xià. jià hái biàn diàn. shí rén xiān chū. dú juǎn guān pěng juǎn yì hóng běn fáng, tián xiě míng cì bì, jiāo nèi gé tí jīn bǎng.
策士儀天聰間,始開科取士。順治初,會試中式舉人集天安門考試。十五年,改試太和殿丹墀,定臨軒策士制。先期一日,丹陛上正中,太和殿內東偏,分設黃案,東西閣檐下備試桌。屆日質明,內閣官朝服捧策題置殿內案上,帝御太和殿,王公百官侍立,鴻臚寺官引貢士詣丹陛下立。大學士取題授禮部官,跪受,置丹陛案上,三叩。舉案降左階,陳御道正中。讀卷官執事官各三跪九叩,諸貢士亦如之。畢,駕還宮。徙試桌丹墀左右,北鄉。禮部官散題,貢士跪受,三叩,就桌。對策訖,受卷、彌封諸官俟左廡檐下,收封盛入卷箱,收掌官送讀卷官校閱,不御殿,王以下官不會集,不陳鹵簿。閱卷三日畢,翼辰,前列十卷簽擬名次,緘封呈御覽。帝御養心殿西暖閣,閣畢,召讀卷官入,親定甲乙授之。出拆彌封,依次繕寫綠頭簽,引十人進乾清門,祗俟西階下。帝御宮,讀卷官捧簽入,跪呈。引班官引十人跪丹陛中,依次奏名籍,興,退。帝親定一甲三人,二甲七人,授簽讀卷官,跪受,興,退,率十人侍立西階下。駕還便殿。十人先出。讀卷官捧卷詣紅本房,填寫名次畢,交內閣題金榜。
chuán lú rì, shè lǔ bù, chén lè xuán, wáng gōng bǎi guān liè shì. gòng shì jiē gōng fú, guān sān zhī jiǔ yè dǐng guān, lì bān mò. dì yù tài hé diàn, dú juǎn děng guān xíng lǐ rú chū, fèng bǎng shòu shòu rú fèng cè tí yí. hóng lú sì guān yǐn gòng shì jiù wèi, guì tīng chuán. zhì yuē: mǒu nián yuè rì, cè shì tiān xià gòng shì, dì yī jiǎ cì jìn shì jí dì, dì èr jiǎ cì jìn shì chū shēn, dì sān jiǎ cì tóng jìn shì chū shēn. zàn yī jiǎ yī míng mǒu, lìng chū bān qián guì. zàn èr sān míng yì rán. zàn èr jiǎ yī míng mǒu děng ruò gān míng, sān jiǎ mǒu děng ruò gān míng, bù chū bān, tóng háng sān guì jiǔ kòu lǐ. tuì lì. lǐ bù guān jǔ bǎng chū zhōng lù, yī jiǎ jìn shì cóng, zhū jìn shì chū zuǒ yòu yē mén, zhì bǎng lóng tíng, fù xíng sān kòu lǐ. xiào wèi yú tíng, gǔ lè qián dǎo, zhì dōng zhǎng ān mén wài zhāng zhī, sān rì hòu jiǎo nèi gé. yú shì shùn tiān fǔ bèi sǎn gài yí cóng sòng zhuàng yuán guī dì. yuè wǔ rì, zhuàng yuán xié zhū jìn shì shàng biǎo xiè ēn rú cháng yí.
傳臚日,設鹵簿,陳樂懸,王公百官列侍。貢士皆公服,冠三枝九葉頂冠,立班末。帝御太和殿,讀卷等官行禮如初,奉榜授受如奉策題儀。鴻臚寺官引貢士就位,跪聽傳。制曰:「某年月日,策試天下貢士,第一甲賜進士及第,第二甲賜進士出身,第三甲賜同進士出身。」贊「一甲一名某」,令出班前跪。贊二三名亦然。贊「二甲一名某等若干名,三甲某等若干名」,不出班,同行三跪九叩禮。退立。禮部官舉榜出中路,一甲進士從,諸進士出左右掖門,置榜龍亭,復行三叩禮。校尉舁亭,鼓樂前導,至東長安門外張之,三日後繳內閣。於是順天府備傘蓋、儀從送狀元歸第。越五日,狀元偕諸進士上表謝恩如常儀。
qián lóng wǔ shí sì nián, diàn shì gǎi bǎo hé diàn jǔ xíng. zì hòu wèi héng lì.
乾隆五十四年,殿試改保和殿舉行。自後為恆例。
bān zhào yí qīng chū zhào shū yòng mǎn méng hàn sān tǐ wén. shùn zhì jiān, dìng zhì yòng mǎn hàn èr tǐ. bān zhào rì, tài hé diàn qián jù lǔ bù, dan chi nèi zhí huáng gài yún pán diàn dōng shè zhào àn, dān bì zhōng shè huáng àn. wǔ mén wài bèi lóng tíng xiāng tíng. tiān ān mén lóu zhì kǒu zhōng yù zhì duǒ yún jīn fèng, qí dōng zhú xuān zhào tái. wáng gōng bǎi guān cháo fú jí wǔ mén, nèi gé xué shì fèng zhào shū zhì gān qīng mén yòng bǎo qì, pù huáng àn. dì yù diàn, wáng gōng yǐ xià xíng lǐ bì, dà xué shì fèng zhào shū yì diàn yán xià shòu lǐ bù shàng shū, shàng shū guì shòu qì, chén dān bì àn shàng. xíng lǐ bì, zhì zhào shū yún pán nèi, fù huáng gài. lǐ bù guān fèng pán zì zhōng lù chū tài hé mén, bǎi guān cóng zhì wǔ mén wài, zhì lóng tíng. zhì tiān ān mén wài qiáo nán, fèng zhào shū zhì gāo tái huáng àn shàng. gè guān àn xù běi xiāng lì, xuān dú guān tái shàng xī xiāng lì, zhòng guì tīng xuān. xiān xuān mǎn wén, cì hàn wén, zhòng xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. fèng zhào guān qǔ duǒ yún chéng zhào shū, xì yǐ cǎi shéng, zì jīn fèng kǒu zhōng xián xià. lǐ bù guān jiē shòu, réng zhì lóng tíng. chū dà qīng mén, fù lǐ bù, wàng què liè xiāng àn, shàng shū lǜ shǔ xíng lǐ. zhào shū téng huáng, kān bān gè shěng. jià bù yù diàn, bǎi guān zhī qí tiān ān mén wài qiáo nán, yú yí tóng.
頒詔儀清初詔書用滿、蒙、漢三體文。順治間,定製用滿、漢二體。頒詔日,太和殿前具鹵簿,丹墀內植黃蓋、雲盤、殿東設詔案,丹陛中設黃案。午門外備龍亭、香亭。天安門樓雉口中豫置朵雲金鳳,其東築宣詔台。王公百官朝服集午門,內閣學士奉詔書至乾清門用寶訖,鋪黃案。帝御殿,王公以下行禮畢,大學士奉詔書詣殿檐下授禮部尚書,尚書跪受訖,陳丹陛案上。行禮畢,置詔書雲盤內,覆黃蓋。禮部官奉盤自中路出太和門,百官從至午門外,置龍亭。至天安門外橋南,奉詔書置高台黃案上。各官按序北鄉立,宣讀官台上西鄉立,眾跪聽宣。先宣滿文,次漢文,眾行三跪九叩禮。奉詔官取朵雲承詔書,系以采繩,自金鳳口中銜下。禮部官接受,仍置龍亭。出大清門,赴禮部,望闕列香案,尚書率屬行禮。詔書謄黃,刊頒各省。駕不御殿,百官祗俟天安門外橋南,餘儀同。
qián lóng jiān, dìng zhì, fán zhào shū dào rì, yǒu sī bèi lóng tíng qí zhàng jiāo yíng. cháo shǐ jiàng qí, fèng zhào shū zhì lóng tíng, nán xiāng, shǒu tǔ guān běi xiāng xíng lǐ. gǔ lè qián dǎo, cháo shǐ qí yǐ cóng. jí gōng xiè, zhòng guān xiān rù xù lì, lóng tíng zhì tíng zhōng, cháo shǐ dōng lì. qí xíng lǐ qì, fèng zhào shū shòu zhǎn dú guān. guì shòu, zhòng guān jiē guì. xuān dú bì, shòu zhào cháo shǐ, fù zhì lóng tíng, guì kòu rú chū lǐ. tuì. zhǎng lì téng huáng, fēn bān gè shǔ. zhào shū suǒ guò, fán shǔ wǔ lǐ nèi fǔ zhōu xiàn wèi gè guān, xián chū guō mén yíng sòng.
乾隆間,定製,凡詔書到日,有司備龍亭、旗仗郊迎。朝使降騎,奉詔書置龍亭,南鄉,守土官北鄉行禮。鼓樂前導,朝使騎以從。及公廨,眾官先入序立,龍亭至庭中,朝使東立。俟行禮訖,奉詔書授展讀官。跪受,眾官皆跪。宣讀畢,授詔朝使,復置龍亭,跪叩如初禮。退。長吏謄黃,分頒各屬。詔書所過,凡屬五里內府、州、縣、衛各官,咸出郭門迎送。
jìn shū yí dìng zhì, zuǎn xiū shí lù shèng xùn, zé jí jìn chéng. dì yù diàn shòu shū, wáng gōng bǎi guān biǎo hè. yù dié běn jì cì zhī. kāng xī shí yī nián, shì zǔ shí lù chéng, qián qī yī rì, tài hé diàn bì dōng shè biǎo àn, jiē xià liè shí lù àn. zhì rì jù lǔ bù, chén lè xuán, jiān xiū guān fèng biǎo chén biǎo tíng, zuǎn xiū guān fèng shí lù chén cǎi tíng, wáng gōng bǎi guān qí jí xíng lǐ rú yí. xiào wèi fēn yú xiāng tíng cǎi tíng chū zhōng dào, biǎo tíng yóu zuǒ, jiān xiū gè guān cóng zhì tài hé diàn dan chi, jiān xiū děng fèng shí lù yǔ biǎo fēn chén àn shàng. dì yù diàn, hóng lú guān zòu jìn shí lù, lè zuò. lǐ bù guān jǔ shí lù àn zì zhōng dào shēng, zhì diàn mén wài, dì xìng zuò, lè zhǐ. jǔ àn rù, nǎi zuò. shè àn bǎo hé diàn zhèng zhōng, jiān xiū děng lì jiē xià qí bān, zàn guì, zé jiē guì. zàn jìn biǎo, xuān biǎo guān guì xuān. bì, lè zuò, zhòng guān sān guì jiǔ kòu, tuì lì, lè zhǐ. zhòng fù guì, xuān biǎo guān dài zòu zhì cí yún: mǒu qīn wáng chén mǒu děng jì wén wǔ qún chén zòu yán, wéi shì zǔ huáng dì shén gōng shèng dé, zuǎn shù chéng shū, guāng huá wàn shì, qún chén huān biàn, lǐ dāng qìng hè. hóng lú qīng xuān zhì dá yún: shì zǔ huáng dì gōng dé pèi tiān, shí lù zuǎn chéng, zhèn xīn huān qìng, yǔ qīng děng tóng zhī. xuān qì, xíng lǐ rú chū. cì chá, jù yī kòu. jià hái. jiān xiū děng fèng shí lù zhì gān qīng mén, jiāo sòng dà nèi, tuì.
進書儀定製,纂修實錄、聖訓,擇吉進呈。帝御殿受書,王公百官表賀。玉牒、本紀次之。康熙十一年,世祖實錄成,前期一日,太和殿陛東設表案,階下列實錄案。至日具鹵簿,陳樂懸,監修官奉表陳表亭,纂修官奉實錄陳采亭,王公百官齊集行禮如儀。校尉分舁香亭、采亭出中道,表亭由左,監修各官從至太和殿丹墀,監修等奉實錄與表分陳案上。帝御殿,鴻臚官奏進實錄,樂作。禮部官舉實錄案自中道升,至殿門外,帝興座,樂止。舉案入,乃坐。設案保和殿正中,監修等立階下齊班,贊「跪」,則皆跪。贊「進表」,宣表官跪宣。畢,樂作,眾官三跪九叩,退立,樂止。眾復跪,宣表官代奏致詞云:「某親王臣某等暨文武群臣奏言,惟世祖皇帝神功聖德,纂述成書,光華萬世,群臣歡忭,禮當慶賀。」鴻臚卿宣制答云:「世祖皇帝功德配天,實錄纂成,朕心歡慶,與卿等同之。」宣訖,行禮如初。賜茶,俱一叩。駕還。監修等奉實錄至乾清門,交送大內,退。
yōng zhèng zhōng, shèng zǔ shí lù yǔ shèng xùn tóng jìn, hòu yǐ wèi cháng. qián lóng jiān, dìng shí lù shèng xùn guī huáng shǐ chéng, qiǎn jiān xiū děng fèng cáng jīn guì, fù běn cún nèi gé. jiā qìng shí èr nián, gēng dìng jǔ àn fèng shū, xuǎn bèi zi yǐ xià zōng shì guān jiāng shì. zì rén zōng yǐ lái, dì réng yì huáng shǐ chéng niān xiāng, rú wǎng zhì. jìn yù dié, bù shàng biǎo, bù chuán zhì. jiān xiū děng suí cǎi tíng rù zhōng hé diàn, zhì àn shàng, zhǎn zhèng zhōng sì qiè. dì lì yuè, qí jìn quán shū lǎn bì, sòng huáng shǐ chéng. shí nián yī zuǎn, huò bù yù diàn, zé yú gōng zhōng lǎn zhī. fán shí lù shèng xùn yù dié, bìng sòng shèng jīng zūn cáng. zì qián lóng nián shǐ jìn běn jì, dì zōu jí cáng huáng shǐ chéng, fāng lüè zé jìn èr bù, yī cáng shǐ chéng, yī jiāo lǐ bù kān fā. shí xiàn shū chéng, qīn tiān jiān guān suì yǐ shí yuè shuò rì jìn, bìng bān cì wáng gōng bǎi guān. wǔ mén xíng bān shuò lǐ, bān dào zhí shěng, dū fǔ shòu shuò rú cháng yí.
雍正中,聖祖實錄與聖訓同進,後以為常。乾隆間,定實錄、聖訓歸皇史宬,遣監修等奉藏金匱,副本存內閣。嘉慶十二年,更定舉案、奉書,選貝子以下宗室官將事。自仁宗以來,帝仍詣皇史宬拈香,如往制。進玉牒,不上表,不傳制。監修等隨采亭入中和殿,置案上,展正中四篋。帝立閱,俟進全書覽畢,送皇史宬。十年一纂,或不御殿,則於宮中覽之。凡實錄、聖訓、玉牒,並送盛京尊藏。自乾隆年始進本紀,第諏吉藏皇史宬,方略則進二部,一藏史宬,一交禮部刊發。時憲書成,欽天監官歲以十月朔日進,並頒賜王公百官。午門行頒朔禮,頒到直省,督、撫受朔如常儀。
jìn biǎo jiān yí fán wàn shòu jié jí yuán rì zhǎng zhì, zài jīng wáng gōng bǎi guān gè jìn biǎo wén, zài wài jiāng jūn dōu tǒng fù dōu tǒng dū fǔ tí zhèn gè jìn hè biǎo jiān, huì qí yì dì sòng bù. jiè rì shè biǎo àn tài hé diàn zuǒ yíng. biǎo wén liè cǎi tíng, yú zhì wǔ mén wài, fèng chén yú àn. dì yù diàn, xuān biǎo xíng lǐ qì, bìng biǎo jiān sòng nèi gé shōu chǔ. huáng tài hòu shèng shòu huáng hòu qiān qiū, wáng gōng jì nèi wài wén wǔ biǎo jiān, jù chén wǔ mén wài. lǐ qì, yì sòng nèi gé. biǎo wén chū yòng sān tǐ zì shì, hòu zhuān yòng hàn wén, wéi mǎn zhōu zhù fáng yòng qīng wén. xiān qī nèi gé zhuàn nǐ dìng shì bān fā, lín qī gōng jìn. qìng hè sān dà jié biǎo shì, zài jīng chēng mǒu qīn wáng chén mǒu děng, zhū wáng bèi lēi wén wǔ guān děng zài wài chēng mǒu guān chén mǒu děng, chéng huān chéng biàn, qǐ shǒu dùn shǒu shàng yán, mò yún: chén děng wú rèn zhān tiān yǎng shèng, huān biàn zhī zhì, jǐn fèng biǎo chēng hè yǐ wén. jìn tài huáng tài hòu huáng tài hòu tóng. huáng tài zǐ jiān shì, shǒu jù guān tóng, mò yún: chén děng wú rèn huān biàn yǒng yuè zhī zhì, jǐn fèng jiān chēng hè yǐ wén.
進表箋儀凡萬壽節及元日、長至,在京王公百官各進表文,在外將軍、都統、副都統、督、撫、提、鎮各進賀表、箋,匯齊驛遞送部。屆日設表案太和殿左楹。表文列采亭,舁至午門外,奉陳於案。帝御殿,宣表行禮訖,並表、箋送內閣收儲。皇太后聖壽、皇后千秋,王公暨內外文武表、箋,俱陳午門外。禮訖,亦送內閣。表文初用三體字式,後專用漢文,惟滿洲駐防用清文。先期內閣撰擬定式頒發,臨期恭進。慶賀三大節表式,在京稱「某親王臣某等」,「諸王貝勒文武官等」;在外稱「某官臣某等,誠歡誠忭,稽首頓首上言」,末云:「臣等無任瞻天仰聖,歡忭之至,謹奉表稱賀以聞。」進太皇太后、皇太后同。皇太子箋式,首具官同,末云:「臣等無任歡忭踴躍之至,謹奉箋稱賀以聞。」
chū, yuán dàn dōng zhì, zhí shěng wén wǔ wǔ pǐn yǐ shàng gè jìn hè biǎo jiān, wàn shòu jié zhī jìn huáng dì biǎo wén, bìng yóu zhǎng guān huì jìn. dū fǔ bù jìn biǎo jiān, fán yù dà diǎn, jù běn qìng hè. xún lìng gè shěng biǎo jiān tōng shěng yòng zǒng huǒ pái yī, zhuān qiǎn jī fèng. qián lóng shí, yǐ bù zhèng shǐ fù jiāng bù néng zhuān dá zhāng shū, tíng fù jìn biǎo jiān lì. yòu dìng huáng hòu qiān qiū jié jì yuán dàn dōng zhì, yǒng tíng jiān hè. huáng tài zǐ qìng diǎn, jīng cháo guān jí hè, bù jù jiān, wài lì yì miǎn jiān hè.
初,元旦、冬至,直省文武五品以上各進賀表、箋,萬壽節祗進皇帝表文,並由長官匯進。督、撫不進表、箋,凡遇大典,具本慶賀。尋令各省表、箋通省用總火牌一,專遣齎奉。乾隆時,以布政使、副將不能專達章疏,停附進表、箋例。又定皇后千秋節暨元旦、冬至,永停箋賀。皇太子慶典,京朝官集賀,不具箋,外吏亦免箋賀。
liù shí nián, gāo zōng nèi chán, chēng tài shàng huáng dì, jù hè biǎo shì yún: zi chén mǒu lǜ wáng gōng dà chén děng jǐn zòu, mǒu suì yuán dàn, tài shàng huáng dì qīn shòu dà bǎo, zi chén jìng chéng cí mìng, jǐn lǜ tóng wáng gōng wén wǔ dà chén děng fèng biǎo hè zhě. mò yún: zi chén jí zhū chén děng hé shèng qīn yuè qìng biàn zhī zhì, jǐn fèng biǎo chēng hè yǐ wén. hè huáng dì dēng jí biǎo shì, wéi dùn shǒu xià yún: gōng féng huáng shàng shòu bǎo lǐ chéng, dēng jí jì yuán, jǐn fèng biǎo qìng hè zhě. yú rú qián shì.
六十年,高宗內禪,稱太上皇帝,具賀表式云:「子臣某率王公大臣等謹奏,某歲元旦,太上皇帝親授大寶,子臣敬承慈命,謹率同王公文武大臣等奉表賀者。」末云:「子臣及諸臣等曷勝欽悅慶忭之至,謹奉表稱賀以聞。」賀皇帝登極表式,惟「頓首」下云:「恭逢皇上受寶禮成,登極紀元,謹奉表慶賀者。」餘如前式。
xún shòu yí huáng dì xǐng fāng guān mín, tè jǔ shí xún shèng diǎn. jì zōu jí, dì yù zhēng yī, chéng yú chū gōng, lǐng shì wèi nèi dà chén děng lǜ jìn lǚ yì wèi hù bì, zhū chén zhēng yī chéng qí yǐ cì fā. luán hé suǒ jīng, jìn suí jià guān biàn rǎo lì mín jiàn hé jià. bàn zhì liáng chú, xī yòng gōng tǎng. jiāng rù jìng, dū fǔ tí zhèn lǜ shǔ yíng dào yòu, shēn qí liàng yuǎn jìn jì yíng. yǐ zhù bì, jiāng lì děng cháo xíng yíng mén wài. yì rì, wàng zhì fāng yuè, jì xī dì wáng xiān shī, xián qīn yì. zhì míng xián cí mù zé qiǎn guān. guān lì rù jìn, xún fēng tǔ rén qíng. lín shì hé fáng, zhǐ shòu fāng lüè. zhào shì xiàn cí fù zhě, bá yóu shòu guān. yuè fāng zhèn bīng, jí biàn cái wǔ. jīng guò zhōu xiàn, cì fù juān zū, cún wèn gāo nián, chà gěi ēn lài.
巡狩儀皇帝省方觀民,特舉時巡盛典。既諏吉,帝御征衣,乘輿出宮,領侍衛內大臣等率禁旅翊衛扈蹕,諸臣征衣乘騎以次發。鑾輅所經,禁隨駕官弁擾吏民、踐禾稼。辦治糧芻,悉用公帑。將入境,督、撫、提、鎮率屬迎道右,紳耆量遠近忌迎。已駐蹕,疆吏等朝行營門外。翼日,望秩方岳,祭昔帝王、先師,咸親詣。至名賢祠墓則遣官。官吏入覲,詢風土人情。臨視河防,指授方略。召試獻詞賦者,拔尤授官。閱方鎮兵,藉辨材武。經過州縣,賜復蠲租,存問高年,差給恩賚。
shùn zhì bā nián, dìng zhì, jià chū xún xìng, bié zào xiāng bǎo xié xíng, bìng zhù hù cóng gè yìn, jiā xíng zài zì. bù yuàn zhāng zòu, nèi gé huì qí, sān rì yī sòng xíng zài, suǒ guò jìn xiàn fāng wù. yòu dìng chéng yú suǒ jīng, bǎi lǐ nèi shǒu tǔ guān dào yòu yíng sòng.
順治八年,定製,駕出巡幸,別造香寶攜行,並鑄扈從各印,加「行在」字。部院章奏,內閣匯齊,三日一送行在,所過禁獻方物。又定乘輿所經,百里內守土官道右迎送。
kāng xī èr shí sān nián, shèng zǔ nán xún, dìng hù cóng wáng gōng dà chén jí bù yuàn yuán xiàn jià fā àn cì suí xíng. jué hòu nán xún jiāng zhè zhě wǔ, zhì tài ān gōng sì dài yuè, dù hé cí hé shén, yì jiāng níng yè míng tài zǔ líng, sì xìng wǔ tái, yī xìng xī ān, dà shuài jìn shē shàng shí, jí qín mín shì. qián lóng jiān, shù fèng tài hòu nán xún, ruò hé nán, ruò wǔ tái, ruò shān dōng tiān jīn, cuì huá suǒ lì, bǎi xìng méng xiū. liù xún jiāng zhè, kuí shì gōng yào, dà jiàn dī yàn, suī mí jù wàn tǎng jīn bù xù yě. jiā qìng shí, xìng wǔ tái qīng liáng shān, xíng qìng shī zé, rú kāng xī gù shì.
康熙二十三年,聖祖南巡,定扈從王公大臣及部院員限駕發按次隨行。厥後南巡江浙者五,至泰安躬祀岱嶽,渡河祠河神,詣江寧謁明太祖陵,四幸五台,一幸西安,大率禁奢尚實,亟勤民事。乾隆間,數奉太后南巡,若河南,若五台,若山東、天津,翠華所蒞,百姓蒙庥。六巡江浙,揆示工要,大建堤堰,雖糜巨萬帑金不恤也。嘉慶時,幸五台清涼山,行慶施澤,如康熙故事。
xiāng yǐn jiǔ lǐ shùn zhì chū yuán, yán míng jiù zhì, lìng jīng fǔ jì zhí shěng fǔ zhōu xiàn, suì yǐ mèng chūn wàng rì mèng dōng shuò rì, jǔ xíng xué gōng. qián yī rì, zhí shì fū zuò jiǎng táng xí lǐ, yǐ zhì shì guān wèi dà bīn, wèi xī běi chǐ dé jiān yōu wèi zhuàn bīn, wèi dōng běi cì wèi jiè, wèi xī nán bīn zhī cì wèi sān bīn wèi bīn zhǔ jiè zhuàn hòu fǔ zhōu xiàn guān wèi zhǔ rén, wèi dōng nán. ruò shùn tiān fǔ zé fǔ yǐn wèi zhǔ rén, sī zhèng yī rén zhǔ yáng zhì, jiào guān rèn zhī. zàn yǐn dú lǜ gè èr rén, shēng yuán rèn zhī. jiè rì zhí shì qiān shēng jù zhuàn, zhǔ rén lǜ shǔ yì xué, nǎi sù bīn. bīn zhì, yà mén wài, zhǔ dōng bīn xī, sān yī ràng nǎi shēng, xiāng xiāng zài bài. bīn jí xí, yán zhuàn jiè rù, rú bīn lǐ. jiù wèi, zàn yáng zhì, sī zhèng shēng zì xī jiē, běi xiāng lì, bīn zhǔ jiē qǐ lì. zàn yī, sī zhèng yī, bīn jiè yǐ xià dá yī. zhí shì jǔ mì zhuó jiǔ yú zhì shòu sī zhèng, sī zhèng yáng zhì ér yǔ yuē: gōng wéi cháo tíng, lǜ yóu jiù zhāng, dūn chóng lǐ jiào, jǔ xíng xiāng yǐn. fēi wèi yǐn shí, fán wǒ zhǎng yòu, gè xiāng quàn miǎn. wèi chén jǐn zhōng, wèi zi jǐn xiào, zhǎng yòu yǒu xù, xiōng yǒu dì gōng, nèi mù zōng zú, wài hé xiāng dǎng. wú huò fèi zhuì, yǐ tiǎn suǒ shēng. dú bì, zàn yǐn jiǔ, sī zhèng lì yǐn. zàn yī, zé jiē yī. sī zhèng fù wèi, bīn jiè jiē zuò. zàn dú lǜ lìng, shēng yuán jiù àn běi miàn lì, xián qǐ lì lǚ yī. dú yuē: lǜ lìng, fán xiāng yǐn jiǔ, xù zhǎng yòu, lùn xián liáng, bié jiān wán. nián gāo dé shào zhě shàng liè, chún jǐn zhě jiān suí. chà yǐ chǐ, bèi fǎ miǎn guī zhě wú bǐ cān xí, fǒu yǐ wéi zhì lùn. gǎn yǒu huá zào shī yí, yáng zhì zhě jiū zhī. dú bì fù wèi. zàn gōng zhuàn, yǒu sī shè zhuàn. zàn xiàn bīn, zé shòu zhǔ yǐ jué, zhǔ shòu zhī, zhì bīn xí. shǎo tuì, zài bài, bīn dá bài. yú zhuàn yì rú zhī. jiē zuò, yǒu sī biàn zhuó, zàn yǐn jiǔ, jiǔ sān wǔ xíng, tāng sān pǐn, bì, chè zhuàn. zhuàn zhǔ liáo shǔ jū dōng, bīn jiè jū xī, jiē zài bài. zàn sòng bīn, gè sān yī, chū, tuì.
鄉飲酒禮順治初元,沿明舊制,令京府暨直省府、州、縣,歲以孟春望日、孟冬朔日,舉行學宮。前一日,執事敷坐講堂習禮,以致仕官為大賓,位西北;齒德兼優為僎賓,位東北;次為介,位西南;賓之次為三賓;位賓、主、介、僎後;府、州、縣官為主人,位東南。若順天府則府尹為主人,司正一人主揚觶,教官任之。贊引、讀律各二人,生員任之。屆日執事牽牲具饌,主人率屬詣學,乃速賓。賓至,迓門外,主東賓西,三揖讓乃升,相鄉再拜。賓即席,延僎、介入,如賓禮。就位,贊「揚觶」,司正升自西階,北鄉立,賓主皆起立。贊「揖」,司正揖,賓、介以下答揖。執事舉冪酌酒於觶授司正,司正揚觶而語曰:「恭惟朝廷,率由舊章,敦崇禮教,舉行鄉飲。非為飲食,凡我長幼,各相勸勉。為臣盡忠,為子盡孝,長幼有序,兄友弟恭,內睦宗族,外和鄉黨。毋或廢墜,以忝所生。」讀畢,贊「飲酒」,司正立飲。贊「揖」,則皆揖。司正復位,賓、介皆坐。贊「讀律令」,生員就案北面立,咸起立旅揖。讀曰:「律令,凡鄉飲酒,序長幼,論賢良,別奸頑。年高德劭者上列,純謹者肩隨。差以齒,悖法偭規者毋俾參席,否以違制論。敢有譁譟失儀,揚觶者糾之。」讀畢復位。贊「供饌」,有司設饌。贊「獻賓」,則授主以爵,主受之,置賓席。少退,再拜,賓答拜。於僎亦如之。皆坐,有司遍酌,贊「飲酒」,酒三五行,湯三品,畢,徹饌。僎、主、僚屬居東,賓、介居西,皆再拜。贊「送賓」,各三揖,出,退。
yōng zhèng chū yuán, yù: xiāng yǐn jiǔ lǐ suǒ yǐ jìng lǎo zūn xián, jué zhì shén gǔ, shùn tiān fǔ xíng lǐ rì, lǐ bù zhǎng guān jiān shì yǐ wèi cháng. qián lóng bā nián, yǐ gè shěng xiāng yǐn zhì bù huà yī, huò pín nián què lüè bù xíng. jiù yí zài tú yǒu dà bīn jiè bīn yī bīn èr bīn sān bīn, yǔ yī zhuàn èr zhuàn sān zhuàn, míng hào fēn qí. àn gǔ yí lǐ: bīn ruò yǒu zūn zhě, zhū gōng dài fū. zhù yún: jīn wén dú wèi zhuàn, cǐ xiāng zhī rén shì zhì dài fū, lái zhù zhǔ rén lè bīn, zhǔ rén suǒ róng ér zūn fǎ zhě. dài jì: zuò zhuàn yú xī běi, yǐ fǔ zhǔ rén. qí yán zhǔ rén qīn sù bīn jí jiè, bài zhì xiàn chóu cí ràng zhī jié shén fán, wú yī yán jí zhuàn, suǒ wèi bù gàn zhǔ rén zhèng lǐ zhě yě. sì hòu xiāng yǐn bīn jiè, yǒu sī dāng liào jiǎn qí shēn shuò dé zhě rèn zhī, huò xiāng jū xiǎn huàn yǒu lái guān lǐ zhě, yī gǔ lǐ zuò dōng běi, wú zé níng què, ér bù lì zhuàn míng. wǔ shí nián, mìng suì shí jǔ xiāng yǐn wú kuàng. měi xíng lǐ, zòu yù zhì bǔ shēng shī liù zhāng. qí zhì, xiàn bīn, bīn cù zhǔ rén hòu, jiǔ shù xíng. gōng shēng, gǔ sè, gē lù míng. bīn zhǔ yǐ xià jiǔ sān xíng, sī zhuàn gōng gēng, shēng qìng zuò, zòu nán gāi, xián gē yú lì, shēng yóu gēng. sī jué yǐ cì zhuó jiǔ. sī zhuàn gōng gēng zhě sān, nǎi hé lè, gē guān jū. gōng gào lè bèi, chè zhuàn. bīn zhǔ xián qǐ lì zài bài. bīn jiè chū, zhǔ rén sòng mén wài, rú chū yà yí. chū, xiāng yǐn zhū fèi qǔ gěi gōng jiā, zì dào guāng mò yè, yí chōng jūn xiǎng, shǐ gǎi guī dì fāng zhǐ bàn. yú zhǔn gù shì xíng. rán xíng zhī yì jǐn yǐ.
雍正初元,諭:「鄉飲酒禮所以敬老尊賢,厥制甚古,順天府行禮日,禮部長官監視以為常。」乾隆八年,以各省鄉飲制不畫一,或頻年闕略不行。舊儀載圖有大賓、介賓、一賓、二賓、三賓,與一僎、二僎、三僎,名號紛歧。按古儀禮:「賓若有遵者,諸公大夫。」注云:「今文讀為僎,此鄉之人仕至大夫,來助主人樂賓,主人所榮而遵法者。」戴記:「坐僎於西北,以輔主人。」其言主人親速賓及介,拜至獻酬辭讓之節甚繁,無一言及僎,所謂「不干主人正禮」者也。嗣後鄉飲賓、介,有司當料簡耆紳碩德者任之,或鄉居顯宦有來觀禮者,依古禮坐東北,無則寧闕,而不立僎名。五十年,命歲時舉鄉飲毋曠。每行禮,奏御製補笙詩六章。其制,獻賓,賓酢主人後,酒數行。工升,鼓瑟,歌鹿鳴。賓主以下酒三行,司饌供羹,笙磬作,奏南陔,閒歌魚麗,笙由庚。司爵以次酌酒。司饌供羹者三,乃合樂,歌《關雎》。工告「樂備」,徹饌。賓主咸起立再拜。賓、介出,主人送門外,如初迓儀。初,鄉飲諸費取給公家,自道光末葉,移充軍饟,始改歸地方指辦。餘准故事行。然行之亦僅矣。