strong lǐ qī jiā lǐ yī strong
禮七嘉禮一
dēng jí yí shòu shòu yí tài hòu chuí lián yí qīn zhèng yí dà cháo yí cháng cháo yí yù mén tīng zhèng fù
登極儀授受儀太后垂簾儀親政儀大朝儀常朝儀御門聽政附
tài shàng huáng dì sān dà jié cháo hè yí tài huáng tài hòu huáng tài hòu huáng hòu sān dà jié cháo hè yí
太上皇帝三大節朝賀儀太皇太后皇太后皇后三大節朝賀儀
dà yàn yí shàng zūn hào huī hào yí zūn fēng tài fēi tài pín yí fù cè lì zhōng gōng yí cè jì pín yí fù
大宴儀上尊號徽號儀尊封太妃太嬪儀附冊立中宮儀冊紀嬪儀附
cè huáng tài zǐ yí tài zǐ qiān qiū jié fù cè zhū wáng yí cè gōng zhǔ fù
冊皇太子儀太子千秋節附冊諸王儀冊公主附
èr yuē jiā lǐ. shǔ yú tiān zǐ zhě, yuē cháo huì yàn xiǎng cè mìng jīng yán zhū diǎn. xíng yú shù rén zhě, yuē xiāng yǐn jiǔ lǐ. ér hūn jià zhī lǐ, zé shàng yǔ xià tóng yě. zhōu guān yǐ jiā lǐ qīn wàn mín, tǐ guó jīng yě, wǎng bù yáo cǐ. zī jǔ qí dà zhě, fù yǐ yí zhī tóng zhě, zhe yú piān.
二曰嘉禮。屬於天子者,曰朝會、燕饗、冊命、經筵諸典。行於庶人者,曰鄉飲酒禮。而婚嫁之禮,則上與下同也。周官「以嘉禮親萬民」,體國經野,罔不繇此。茲舉其大者,附以儀之同者,著於篇。
dēng jí yí qīng chū tài zǔ chuàng yè, jiàn yuán tiān mìng, zhēng yuè shuò jí wèi, bèi lēi qún chén jí diàn qián, àn yì xù lì. huáng dì yù diàn, jiē guì. bā dà chén chū bān, guì jìn shàng zūn hào biǎo, shì chén shòu, guì yù qián xuān dú. dì jiàng zuò, fén xiāng gào tiān, lǜ bèi lēi qún chén xíng lǐ, sān guì jiǔ kòu, bì, fù zuò, bèi lēi děng gè lǜ qí shǔ qìng hè. tài zōng jiàn zuò yì rú zhī.
登極儀清初太祖創業,建元天命,正月朔即位,貝勒、群臣集殿前,按翼序立。皇帝御殿,皆跪。八大臣出班,跪進上尊號表,侍臣受,跪御前宣讀。帝降座,焚香告天,率貝勒、群臣行禮,三跪九叩,畢,復座,貝勒等各率旗屬慶賀。太宗踐阼亦如之。
tiān cōng shí nián, gǎi yuán chóng dé, jiàn guó hào yuē dà qīng. qián qī shì jiè sān rì, zhú tán, bèi lǔ bù. jiè rì, dì lǜ qún chén yì tiān tán zhī gào. lǐ chéng, fèng yù bǎo guān xiān xíng, dì zì zhōng jiē dēng tán shēng zuò, bèi lēi děng sān guì jiǔ kòu. bì, zhòng guì, bèi lēi fēn zuǒ yòu liè. fèng bǎo guān guì xiàn, dì shòu bǎo, zhuǎn shòu nèi yuàn guān, qún chén xíng lǐ rú chū. bì, jiē guì, xuān dú guān fèng mǎn méng hàn sān tǐ biǎo wén lì tán dōng, yǐ cì bì dú, qún chén xíng lǐ qì, fù wèi, zòu lè, jià hái gōng. yì rì dì yù diàn, qún chén biǎo hè, sān guì jiǔ kòu, cì zhí shì guān xíng lǐ rú qián yí. yú shì cì yàn, bān shè zhào. bā nián, shì zǔ sì fú, qiǎn guān gào tán miào rú chū lǐ, wéi bù shè lǔ bù, bù zuò lè, bù cì yàn.
天聰十年,改元崇德,建國號曰大清。前期誓戒三日,築壇,備鹵簿。屆日,帝率群臣詣天壇祗告。禮成,奉御寶官先行,帝自中階登壇升座,貝勒等三跪九叩。畢,眾跪,貝勒分左右列。奉寶官跪獻,帝受寶,轉授內院官,群臣行禮如初。畢,皆跪,宣讀官奉滿、蒙、漢三體表文立壇東,以次畢讀,群臣行禮訖,復位,奏樂,駕還宮。翼日帝御殿,群臣表賀,三跪九叩,次執事官行禮如前儀。於是賜宴,頒赦詔。八年,世祖嗣服,遣官告壇、廟如初禮,唯不設鹵簿,不作樂,不賜宴。
shùn zhì yuán nián shí yuè shuò, dìng dǐng yān jīng, xiān qī tài cháng guān chú tán wěi, sī lǐ jiān shè zuò àn. jiè rì, qiǎn guān gào miào shè, bèi dà jià lǔ bù, dì yù jì fú, chū dà qīng mén, yì nán jiāo, gào tiān dì. lǐ chéng, dǎo rù tiān tán dōng wò cì yì lǐ fú. yù zuò, qún chén guì, lǐ bù shàng shū yǐn dà xué shì yī rén shēng zì dōng jiē, zhèng zhōng běi miàn guì, xué shì yī rén zì àn shàng fèng bǎo shòu dà xué shì, zhī shòu, zhì cí yún: huáng dì jūn lín wàn guó, zhū wáng wén wǔ qún chén bù shèng huān biàn. qì, zhuǎn shòu xué shì, xué shì guì shòu, chén yú àn, fù wèi. qún chén lǐ bì, jià hái gōng. hóng lú sì guān shè yù àn huáng jí mén zhōng, yán dōng shè biǎo àn, wáng bèi lēi děng xù lì nèi jīn shuǐ qiáo běi, wén wǔ guān xù lì qiáo nán, jù dōng xī xiāng. lè zuò, dì yù zuò zé zhǐ. míng biān. zhí shì guān jiē shàng xíng lǐ bì, jiù wèi. wáng lǜ qún chén jìn biǎo, xíng lǐ bì, míng biān, jià hái gōng. yuè jiǔ rì jiǎ zǐ, bān zhào rú zhì.
順治元年十月朔,定鼎燕京,先期太常官除壇壝,司禮監設座案。屆日,遣官告廟、社,備大駕鹵簿,帝御祭服,出大清門,詣南郊,告天地。禮成,導入天壇東幄次易禮服。御座,群臣跪,禮部尚書引大學士一人升自東階,正中北面跪,學士一人自案上奉寶授大學士,祗受,致辭云:「皇帝君臨萬國,諸王文武群臣不勝歡忭。」訖,轉授學士,學士跪受,陳於案,復位。群臣禮畢,駕還宮。鴻臚寺官設御案皇極門中,檐東設表案,王、貝勒等序立內金水橋北,文武官序立橋南,俱東西鄉。樂作,帝御座則止。鳴鞭。執事官階上行禮畢,就位。王率群臣進表,行禮畢,鳴鞭,駕還宮。越九日甲子,頒詔如制。
shèng zǔ zuǎn yè, fēn qiǎn guān jì gào tiān dì zōng shè, dì shuāi fú yì jǐ yán xíng sān guì jiǔ kòu lǐ, zhī gào shòu mìng. yù cè diàn yì lǐ fú, yì tài huáng tài hòu huáng tài hòu liǎng gōng, gè xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. suì chéng yú chū gān qīng mén, yù zhōng hé diàn, nèi dà chén děng zhí shì guān xíng lǐ. fù yù tài hé diàn, wáng gōng bǎi guān shàng biǎo xíng lǐ rú yí. bù xuān dú, bù zuò lè, bù shè yàn. wáng gōng rù, cì chá bì, hái gōng. fǎn sàng fú, jiù shān cì, bān zhào. shì zōng chéng dà tǒng, yī rú qián yí, wéi bà cì chá. gāo zōng yǐ hòu, chǔ gōng sì lì zhě bìng tóng.
聖祖纘業,分遣官祭告天地、宗社,帝衰服詣几筵行三跪九叩禮,祗告受命。御側殿易禮服,詣太皇太后、皇太后兩宮,各行三跪九叩禮。遂乘輿出乾清門,御中和殿,內大臣等執事官行禮。復御太和殿,王公百官上表行禮如儀。不宣讀,不作樂,不設宴。王公入,賜茶畢,還宮。反喪服,就苫次,頒詔。世宗承大統,一如前儀,惟罷賜茶。高宗以後,儲宮嗣立者並同。
shòu shòu yí gǔ nèi chán yí. chū gāo zōng xiǎng guó rì jiǔ, cháng yù nián zhì bā shí liù suì jí guī zhèng. dǎi qián lóng liù shí nián, zhào yuē: zì gǔ dì wáng nèi chán, fēi qí shí dài huāng, jí qí shí duō gù, cāng cù shòu shòu, lǐ wú kě cǎi. jīn guó jiā quán shèng, qí xiáng yì diǎn lǐ yǐ wén. yú shì zōu jí dìng chǔ wèi, yǐ míng nián wèi sì huáng dì yuán nián. lǐ chén shàng yí zhù. xiān qī qiǎn guān jì gào miào shè, jiè rì suǒ sī shè yù zuò tài hé diàn. zuǒ yòu jǐ èr, zhèng zhōng bǎo àn, shāo nán dōng xī sì dōng yíng zhào àn, xī yíng biǎo àn, nán běi sì huáng àn jū dān bì zhōng. kǎn nèi fū sì huáng dì bài rù. diàn qián chén lǔ bù, mén wài bù niǎn. wǔ mén wài wǔ hé xún xiàng zhàng mǎ huáng gài yún pán, yán xià shè zhōng hé sháo lè, mén wài dān bì dà lè. nèi gé xué shì fèng chuán wèi zhào chén dōng àn, lǐ bù guān chén hè biǎo xī àn, dà xué shì děng yì gān qīng mén qǐng bǎo chén zuǒ jǐ, dà xué shì èr rén fēn lì liǎng yán xià, wáng gōng bǎi guān xù lì. cháo xiān ān nán xiān luó kuò ěr kā shǐ chén liè bān mò. qīn tiān jiān guān yì gān qīng mén bào shí, sì huáng dì cháo fú chū yù qìng gōng, shí hòu hù nèi dà chén èr rén lǜ shì wèi èr shí rén jí gān qīng mén wài, dǎo yǐn lǐ bù zhǎng guān èr rén lì mén jiē xià, qián yǐn dà chén shí rén lì diàn hòu jiē xià. tài shàng huáng dì lǐ fú chéng yú chū, sì huáng dì cóng zhū chén qián yǐn hòu hù. wǔ mén míng zhōng gǔ, zhì diàn hòu jiàng yú. tài shàng huáng dì yù zhōng hé diàn shēng zuò, sì huáng dì diàn nèi xī xiāng lì, hóng lú sì guān yǐn zhí shì dà chén àn bān, bù zàn, xíng jiǔ kòu lǐ. shì bān zhě qū chū, jiù wài cháo wèi, zhōng hé sháo lè zuò, zòu yuán píng zhāng. tài shàng huáng dì yù tài hé diàn, sì huáng dì shì lì rú chū. lè zhǐ, jiē xià míng biān sān, dān bì dà lè zuò, zòu qìng píng zhāng. sì huáng dì yì bài wèi lì, wáng gōng lì dān bì shàng, bǎi guān jí péi chén lì dan chi xià, míng zàn guān zàn guì, sì huáng dì lǜ qún chén guì. zàn xuān biǎo, xuān biǎo guān rù, fèng biǎo zhì yán xià zhèng zhōng guì, dà xué shì èr rén zuǒ yòu guì, zhǎn biǎo, lè zhǐ. xuān qì, hái fèng yuán àn, tuì. zàn xìng, sì huáng dì tuì lì zuǒ páng, xī xiāng, dà xué shì èr rén dǎo jìn yù qián guì. zuǒ dà xué shì qǐng bǎo, guì fèng tài shàng huáng dì, tài shàng huáng dì qīn shòu sì huáng dì, sì huáng dì guì shòu, yòu dà xué shì guì jiē, chén yòu jǐ. sì huáng dì yì bài wèi, lè zuò, zàn guì, kòu, xìng, lǜ qún chén xíng jiǔ kòu lǐ. zàn tuì, lè zhǐ, lǐ chéng. míng biān rú chū. zhōng hé sháo lè zuò, zòu hé píng zhāng. tài shàng huáng dì hái gōng. nèi jiān yù shè lè xuán, tài shàng huáng dì yù nèi diàn, gōng zhǔ, fú jìn, jì huáng sūn huáng céng yuán sūn wèi xī jué zhě, xíng lǐ qìng hè.
授受儀古內禪儀。初高宗享國日久,嘗諭年至八十六歲即歸政。逮乾隆六十年,詔曰:「自古帝王內禪,非其時怠荒,即其時多故,倉猝授受,禮無可采。今國家全盛,其詳議典禮以聞。」於是諏吉定儲位,以明年為嗣皇帝元年。禮臣上儀注。先期遣官祭告廟、社,屆日所司設御座太和殿。左右幾二,正中寶案,稍南東西肆;東楹詔案,西楹表案,南北肆;黃案居丹陛中。檻內敷嗣皇帝拜褥。殿前陳鹵簿,門外步輦。午門外五輅、馴象、仗馬、黃蓋、雲盤,檐下設中和韶樂,門外丹陛大樂。內閣學士奉傳位詔陳東案,禮部官陳賀表西案,大學士等詣乾清門請寶陳左幾,大學士二人分立兩檐下,王公百官序立。朝鮮、安南、暹羅、廓爾喀使臣列班末。欽天監官詣乾清門報時,嗣皇帝朝服出毓慶宮,時後扈內大臣二人率侍衛二十人集乾清門外,導引禮部長官二人立門階下,前引大臣十人立殿後階下。太上皇帝禮服乘輿出,嗣皇帝從諸臣前引後扈。午門鳴鐘鼓,至殿後降輿。太上皇帝御中和殿升座,嗣皇帝殿內西鄉立,鴻臚寺官引執事大臣按班,不贊,行九叩禮。侍班者趨出,就外朝位,中和韶樂作,奏元平章。太上皇帝御太和殿,嗣皇帝侍立如初。樂止,階下鳴鞭三,丹陛大樂作,奏慶平章。嗣皇帝詣拜位立,王公立丹陛上,百官及陪臣立丹墀下,鳴贊官贊「跪」,嗣皇帝率群臣跪。贊「宣表」,宣表官入,奉表至檐下正中跪,大學士二人左右跪,展表,樂止。宣訖,還奉原案,退。贊「興」,嗣皇帝退立左旁,西鄉,大學士二人導近御前跪。左大學士請寶,跪奉太上皇帝,太上皇帝親授嗣皇帝,嗣皇帝跪受,右大學士跪接,陳右幾。嗣皇帝詣拜位,樂作,贊「跪,叩,興」,率群臣行九叩禮。贊「退」,樂止,禮成。鳴鞭如初。中和韶樂作,奏和平章。太上皇帝還宮。內監豫設樂懸,太上皇帝御內殿,公主,福晉,暨皇孫、皇曾元孫未錫爵者,行禮慶賀。
sì huáng dì yì lǐ fú, zhī qí bǎo hé diàn nuǎn gé, nèi gé xué shì yù fèng chuán wèi zhào jí yù bǎo chén tài hé diàn zhōng àn, lǐ bù guān fèng dēng jí hè biǎo chén dōng àn, hù yǐn zhě jí bǎo hé diàn wài. qīn tiān jiān bào shí, sì huáng dì yù zhōng hé diàn, zhí shì zhě àn bān xíng lǐ, bù zàn. lǐ bì, sì huáng dì yù tài hé diàn dēng jí. zuò lè, zhǐ lè, xuān biǎo, xíng lǐ, xī zhǔn qián shì. lǐ bì, tuì, fù wèi. dà xué shì jìn, fèng zhào, chū zhōng mén, shòu lǐ bù shàng shū. shàng shū guì shòu, xìng, fèng zhì huáng àn, xíng sān kòu lǐ. fù fèng zhào chén yún pán, yí zhì sī yī rén guì shòu, xìng, zì zhōng dào chū. lǐ chéng, jù tuì, sì huáng dì hái gōng. dà xué shì děng yì gān qīng mén sòng bǎo, lǐ bù gōng juān zhào shū bān xíng.
嗣皇帝易禮服,祗俟保和殿暖閣,內閣學士豫奉傳位詔及御寶陳太和殿中案,禮部官奉登極賀表陳東案,扈引者集保和殿外。欽天監報時,嗣皇帝御中和殿,執事者按班行禮,不贊。禮畢,嗣皇帝御太和殿登極。作樂,止樂,宣表,行禮,悉准前式。禮畢,退,復位。大學士進,奉詔,出中門,授禮部尚書。尚書跪受,興,奉置黃案,行三叩禮。復奉詔陳雲盤,儀制司一人跪受,興,自中道出。禮成,俱退,嗣皇帝還宮。大學士等詣乾清門送寶,禮部恭鐫詔書頒行。
chuí lián yí xián fēng shí yī nián, wén zōng bēng, mù zōng yòu chōng sì wèi. yù shǐ dǒng yuán chún zòu qǐng huáng tài hòu zàn quán cháo zhèng, chēng zhǐ, mìng wáng dà chén děng yì chuí lián yí zhì. yì shàng, yì zhǐ yóu wèi chuí lián fēi suǒ lè wèi, wéi yǐ shí shì duō jiān, wáng dà chén děng bù néng wú suǒ bǐng chéng, gū yǔn suǒ qǐng yún. yú shì zhòng dōng yuè shuò, dì fèng liǎng gōng huáng tài hòu yù yǎng xīn diàn tīng zhèng, wáng gōng dà chén jí diàn mén wài, xíng lǐ rú yí. fán zhào jiàn nèi wài chén gōng, liǎng gōng huáng tài hòu huáng dì tóng yù yǎng xīn diàn, tài hòu qián chuí lián. huò zhào mǒu chén jìn jiàn, yì zhèng wáng yù qián dà chén fān bān zhī. yǐn jiàn wài guān, zé yù yǎng xīn diàn qián diàn, yì zhèng wáng yù qián dà chén lǜ shì wèi děng àn bān fēn lì, tài hòu qián chuí lián shè àn, jìn gè yuán xián míng, yù nǐ yù zhǐ, fēn bié lù zhù. huáng dì qián shè àn, gè zhǎng guān yī lì jìn lǜ tóu qiān, yì zhèng wáng děng fèng chén àn shàng, yǐn jiàn rú cháng yí. huáng tài hòu jiǎn dān nèi mǒu míng qián yìn, yǐ, shòu wáng dà chén chuán zhǐ. qí chén gōng qǐng ān zhé, bìng jù sān fēn yǐ jìn. gè shěng gè lù jūn shì zhé bào, fán yīng jiàng yù zhǐ zhě, yì zhèng wáng děng qǐng zhǐ shàn nǐ hòu, cì rì chéng yuè bān xíng. wéi zhuàn nǐ wén jù, réng běn dì yì, xuān shì chén gōng, yí shū yuē zhèn.
垂簾儀咸豐十一年,文宗崩,穆宗幼沖嗣位。御史董元醇奏請皇太后暫權朝政,稱旨,命王大臣等議垂簾儀制。議上,懿旨猶謂「垂簾非所樂為,唯以時事多艱,王大臣等不能無所稟承,姑允所請」雲。於是仲冬月朔,帝奉兩宮皇太后御養心殿聽政,王公大臣集殿門外,行禮如儀。凡召見內外臣工,兩宮皇太后、皇帝同御養心殿,太后前垂簾。或召某臣進見,議政王、御前大臣番頒之。引見外官,則御養心殿前殿,議政王、御前大臣率侍衛等按班分立,太后前垂簾設案,進各員銜名,豫擬諭旨,分別錄注。皇帝前設案,各長官依例進綠頭簽,議政王等奉陳案上,引見如常儀。皇太后簡單內某名鈐印,已,授王大臣傳旨。其臣工請安摺,並具三分以進。各省、各路軍事摺報,凡應降諭旨者,議政王等請旨繕擬後,次日呈閱頒行。唯撰擬文句,仍本帝意,宣示臣工,宜書曰「朕」。
tóng zhì shí sān nián, dé zōng rù jì wén zōng, wáng gōng dà chén fù qǐng liǎng gōng huáng tài hòu chuí lián, xī zhǔn tóng zhì chū chéng shì. guāng xù liù nián, cí ān huáng tài hòu hōng, cí xǐ huáng tài hòu shǐ zhuān chuí lián, zhì shí sān nián guī zhèng, dé zōng yǐ shí jiān shàng jí, fán zhào jiàn yǐn jiàn, réng shēng zuò xùn zhèng, shè shā píng yǐ zhàng yān.
同治十三年,德宗入繼文宗,王公大臣復請兩宮皇太后垂簾,悉准同治初成式。光緒六年,慈安皇太后薨,慈禧皇太后始專垂簾,制十三年歸政,德宗以時艱尚棘,凡召見、引見,仍升座訓政,設紗屏以障焉。
qīn zhèng yí tóng zhì shí èr nián zhēng yuè, liǎng gōng huáng tài hòu guī zhèng, mù zōng xíng qīn zhèng diǎn lǐ, xiān qī qiǎn gào tiān dì miào shè, jiè rì chén huáng tài hòu yí jià huáng dì fǎ jià lǔ bù, shè biǎo àn cí níng gōng mén, kǎn nèi fū huáng dì bài rù, tài hé diàn nèi dōng páng shè zhào àn, dōng cì biǎo àn, dān bì zhōng àn gè yī. wǔ mén wài shè lóng tíng xiāng tíng, nèi gé xué shì fèng huáng dì qìng hè biǎo wén nà zhū dú, pěng chū. dà xué shì cóng zhì yǒng kāng zuǒ mén wài, dà xué shì jiē dú, zhì cí níng mén, shēng dōng jiē, chén àn shàng, tuì. nèi shì jǔ àn rù, guǐ cí níng gōng bǎo zuò dōng, nèi gé xué shì fèng zhào chén diàn zhōng huáng àn, lǐ bù guān fèng wáng gōng bǎi guān hè biǎo chén dōng cì huáng àn. fán jiāng jūn tí zhèn hè biǎo zhì lóng tíng nèi. hóng lú sì guān yǐn hé shuò qīn wáng yǐ xià, rù bā fēn gōng yǐ shàng jì méng gǔ wáng gōng děng jí lóng zōng mén wài, bù rù bā fēn gōng yǐ xià èr pǐn dà chén yǐ shàng jí zhǎng xìn mén wài, sān pǐn yǐ xià jí wǔ mén wài. qīn tiān jiān bào shí, dì yù lǐ fú chéng yú chū lóng zōng mén, zhì yǒng kāng zuǒ mén wài jiàng, wáng yǐ xià suí xíng, zhì cí níng mén, dì shēng dōng jiē, jí mén zuǒ, xī xiāng lì. rì jiǎng guān sì rén zài xī jiē, dōng xiāng lì. qián yǐn dà chén lǜ shì wèi zài yí jià mò, fēn zuǒ yòu lì. huáng tài hòu chū yù cí níng gōng, zhōng hé lè zuò, zòu yù píng zhāng, shēng zuò, lè zhǐ. dì jiù bài wèi, dān bì lè zuò, zòu yì píng zhāng. wáng gōng dà chén shì wèi děng xún cì xiāng shàng lì, zàn bài guì, dì lǜ qún chén sān guì jiǔ bài. shí xī yíng xià zhì yù shǐ èr, míng zàn guān èr. yí jià mò jí wǔ mén wài yù shǐ lǐ bù guān míng zàn guān gè èr, jiè yǐ shì yí. yǒng kāng zuǒ mén jí zhū mén nèi wài bìng zhì míng zàn guān, jiē xù wài chuán. wǔ mén wài gè guān suí tóng háng lǐ, míng zàn guān zàn lǐ chéng, dì fù wèi. wáng dà chén gè fù wèi lì, huáng tài hòu hái gōng, lǐ bù shàng shū zòu lǐ chéng, rán hòu dì hái gōng. é fù chū yù zhōng hé diàn, zhí shì guān xíng lǐ bì, qū chū jiù wài cháo lì, dì yù tài hé diàn, lè zuò, shēng zuò, lè zhǐ, míng biān sān, wáng gōng bǎi guān xíng lǐ. qí xuān biǎo bān zhào bìng rú qián zhì. guāng xù shí sān nián dé zōng qīn zhèng fǎng cǐ.
親政儀同治十二年正月,兩宮皇太后歸政,穆宗行親政典禮,先期遣告天、地、廟、社,屆日陳皇太后儀駕、皇帝法駕鹵簿,設表案慈寧宮門,檻內敷皇帝拜褥,太和殿內東旁設詔案,東次表案,丹陛中案各一。午門外設龍亭、香亭,內閣學士奉皇帝慶賀表文納諸櫝,捧出。大學士從至永康左門外,大學士接櫝,至慈寧門,升東階,陳案上,退。內侍舉案入,庋慈寧宮寶座東,內閣學士奉詔陳殿中黃案,禮部官奉王公百官賀表陳東次黃案。凡將軍、提、鎮賀表置龍亭內。鴻臚寺官引和碩親王以下,入八分公以上暨蒙古王公等集隆宗門外,不入八分公以下二品大臣以上集長信門外,三品以下集午門外。欽天監報時,帝御禮服乘輿出隆宗門,至永康左門外降,王以下隨行,至慈寧門,帝升東階,及門左,西鄉立。日講官四人在西階,東鄉立。前引大臣率侍衛在儀駕末,分左右立。皇太后出御慈寧宮,中和樂作,奏豫平章,升座,樂止。帝就拜位,丹陛樂作,奏益平章。王公大臣侍衛等循次鄉上立,贊「拜跪」,帝率群臣三跪九拜。時西楹下置御史二,鳴贊官二。儀駕末及午門外御史、禮部官、鳴贊官各二,藉以侍儀。永康左門及諸門內外並置鳴贊官,接續外傳。午門外各官隨同行禮,鳴贊官贊「禮成」,帝復位。王大臣各復位立,皇太后還宮,禮部尚書奏「禮成」,然後帝還宮。俄復出御中和殿,執事官行禮畢,趨出就外朝立,帝御太和殿,樂作,升座,樂止,鳴鞭三,王公百官行禮。其宣表、頒詔並如前制。光緒十三年德宗親政仿此。
dà cháo yí tiān mìng yuán nián, shǐ xíng yuán dàn qìng hè, zhì cháo yí. tiān cōng liù nián, xíng xīn dìng cháo yí, cǐ bān cháo suǒ yáo shǐ, chóng dé gǎi yuán, dìng yuán dàn jìn biǎo jiān jí shèng jié qìng hè yí. shùn zhì bā nián, dìng yuán dàn dōng zhì wàn shòu shèng jié wèi sān dà jié. kāng xī bā nián, dìng zhèng cháo huì lè zhāng, sān dà jié bìng shè. dà cháo xíng lǐ zhì qìng, wáng yǐ xià gè guān wài fān wáng zǐ shǐ chén xián liè bān cì, suǒ sī chén lǔ bù lè xuán rú zhì. tài hé diàn dōng jù huáng àn. zhì míng, wáng bèi lēi bèi zǐ jí tài hé mén, bù rù bā fēn gōng yǐ xià guān jí wǔ mén wài. lǐ bù fèng biǎo zhì tíng nèi, xiào wèi yú xíng zhì wǔ mén wài chén liǎng páng, fèng biǎo rù tài hé diàn liè àn shàng. hóng lú qīng yǐn wáng bèi lēi děng lì dān bì. míng zàn guān yǐn qún chén jì jìn biǎo guān rù liǎng yē mén, xù lì dan chi. cháo xiān méng gǔ zhū chén zì xī yē mén rù, lì xī bān mò. jiū yí yù shǐ lì xī yán xià dōng xiāng zhě èr rén, dān bì dan chi dōng xī xiāng xiāng zhě gè sì rén, dōng xī bān mò bā rén, míng zàn guān lì diàn yán zhě sì rén, bì chí jiē rú zhī. dān bì nán jiē sān jí, luán yí wèi guān liù rén sī míng biān. qīn tiān jiān bào shí, huáng dì chū yù zhōng hé diàn, zhí shì guān xíng lǐ bì, qū wài cháo shì shì. jià chū, qián dǎo hòu hù rú yí. wǔ mén míng zhōng gǔ, zhōng hé lè zuò, yù tài hé diàn, lè zhǐ. nèi dà chén fēn lì qián hòu, shì wèi yòu cì qí hòu hù shǒu zhī. qǐ jū zhù guān sì rén lì xī páng jīn zhù hòu, dà xué shì, xué shì, jiǎng dú xué shì, zhèng shǎo zhān shì lì dōng yán xià. yù shǐ fù qiān dōu yù shǐ lì xī yán xià, luán yí wèi guān zàn míng biān, míng zàn guān zàn pái bān, wáng gōng bǎi guān jiù bài wèi lì guì. xuān biǎo guān fèng biǎo chū, zhì diàn xià zhèng zhōng běi xiāng guì, dà xué shì èr rén zhǎn biǎo, xuān biǎo guān xuān qì, zhì yuán àn, dān bì lè zuò, qún chén jiē sān guì jiǔ kòu. tuì, jiù lì yuán cì. hóng lú sì guān yǐn cháo xiān děng shǐ chén, lǐ fān yuàn guān yǐn méng gǔ shǐ chén jiù bài cì, sān guì jiǔ kòu, dān bì lè zuò, lǐ bì, lè zhǐ, tuì lì rú chū. cì zuò, qún chén jì wài chén jiē jiù lì chù yī guì sān kòu, xù zuò. cì chá bì, fù míng biān sān, zhōng hé lè zuò, jià hái gōng. lè zhǐ, qún chén tuì.
大朝儀天命元年,始行元旦慶賀,制朝儀。天聰六年,行新定朝儀,此班朝所繇始,崇德改元,定元旦進表箋及聖節慶賀儀。順治八年,定元旦、冬至、萬壽聖節為三大節。康熙八年,定正朝會樂章,三大節並設。大朝行禮致慶,王以下各官、外藩王子、使臣咸列班次,所司陳鹵簿、樂懸如制。太和殿東具黃案。質明,王、貝勒、貝子集太和門,不入八分公以下官集午門外。禮部奉表置亭內,校尉舁行至午門外陳兩旁,奉表入太和殿列案上。鴻臚卿引王、貝勒等立丹陛。鳴贊官引群臣暨進表官入兩掖門,序立丹墀。朝鮮、蒙古諸臣自西掖門入,立西班末。糾儀御史立西檐下東鄉者二人,丹陛、丹墀東西相鄉者各四人,東西班末八人,鳴贊官立殿檐者四人,陛、墀皆如之。丹陛南階三級,鑾儀衛官六人司鳴鞭。欽天監報時,皇帝出御中和殿,執事官行禮畢,趨外朝視事。駕出,前導、後扈如儀。午門鳴鐘鼓,中和樂作,御太和殿,樂止。內大臣分立前後,侍衛又次其後護守之。起居注官四人立西旁金柱後,大學士,學士,講、讀學士,正、少詹事立東檐下。御史、副僉都御史立西檐下,鑾儀衛官贊「鳴鞭」,鳴贊官贊「排班」,王公百官就拜位立跪。宣表官奉表出,至殿下正中北鄉跪,大學士二人展表,宣表官宣訖,置原案,丹陛樂作,群臣皆三跪九叩。退,就立原次。鴻臚寺官引朝鮮等使臣,理藩院官引蒙古使臣就拜次,三跪九叩,丹陛樂作,禮畢,樂止,退立如初。賜坐,群臣暨外臣皆就立處一跪三叩,序坐。賜茶畢,復鳴鞭三,中和樂作,駕還宮。樂止,群臣退。
chū zhì, wài guān yuán rì cháo jìn, jí bǎo hé diàn qián xíng lǐ, kāng xī èr shí liù nián hòu bà. qián lóng liù nián, dìng xíng zài shèng jié cháo hè xíng lǐ. èr shí sì nián, dìng dà cháo bǎi guān bān cì, shè lì hóng qī mù pái. wǔ shí sì nián, zēng zhì dū chá yuàn zhǎng guān èr rén, kē dào sān shí liù rén, fēn lì pǐn jí shān páng zhěng cháo xù. yòu gāo zōng chū nián, wén sān pǐn wǔ èr pǐn yǐ shàng cì chá, yú wéi jì zhù guān wài guó shǐ chén yǔ yān. jiā qìng èr nián bà cì chá. lìng jiǎ, yuán dàn wàn shòu jié wǔ shí shè yàn, dōng zhì jié cì rì shòu hè. wàn shòu jié xiān yè tài miào, cì yì huáng tài hòu gōng xíng lǐ, bì, shòu hè. zhí shěng wén wǔ guān zhí sān dà jié, jù shè xiāng àn, cháo fú wàng què xíng lǐ, mǎn méng hàn jūn fēn liǎng yì, hàn guān fēn wén dōng wǔ xī.
初制,外官元日朝覲,集保和殿前行禮,康熙二十六年後罷。乾隆六年,定行在聖節朝賀行禮。二十四年,定大朝百官班次,設立紅漆木牌。五十四年,增置都察院長官二人,科、道三十六人,分立品級山旁整朝序。又高宗初年,文三品、武二品以上賜茶,餘惟記注官、外國使臣與焉。嘉慶二年罷賜茶。令甲,元旦、萬壽節午時設宴,冬至節次日受賀。萬壽節先謁太廟,次詣皇太后宮行禮,畢,受賀。直省文武官值三大節,俱設香案,朝服望闕行禮,滿、蒙、漢軍分兩翼,漢官分文東武西。
cháng cháo yí tài zǔ bǐng chén jiàn yuán hòu, yì qín guó zhèng, wǔ rì yī shì cháo, fén xiāng gào tiān, xuān dú gǔ lái jiā yán yì xíng jí chéng bài xìng fèi suǒ yóu, xùn jiè chén mín, rán wèi chuí wèi dìng zhì yě. chóng dé chū, shǐ dìng yí zhù, shè dà jià lǔ bù, wáng yǐ xià gè guān cháo fú, qí dì chū gōng, lè zuò. yù diàn, shēng zuò, lè zhǐ. cì zuò, zhū chén gè yī bān cì, yī kòu jiù zuò. bù yuàn guān chū bān zòu shì bì, jià hái gōng. shùn zhì jiǔ nián, gěi shì zhōng wèi xiàng shū yán: gù shì yǒu shuò wàng cháo, yǒu zǎo cháo wǎn cháo nèi cháo wài cháo, jīn zòng bù néng rú wǎng zhì, qǐng yī yuè sān cháo, yǐ fù lì jīng tú zhì zhì yì. yáng huáng yì yán: jiù lì bǎi guān měi yuè shí yī zhāo, shì tài fán shù, jīn měi rì rù cháo zòu shì, jiào shí yī zhāo bù wèi shǎo, yīng dìng měi yuè chū wǔ shí wǔ èr shí wǔ rì xíng cháo cān lǐ. zì shì suì dìng féng wǔ shì cháo zhì. xún dìng jiàn cháo cí cháo xiè ēn gè guān, jù cháng cháo rì xíng lǐ. dì yù tài hé diàn, yǐn jiàn bì, cì zuò cì chá, xī zhǔn cháng yí. rú shì rì bù yù diàn, gè guān xíng lǐ wǔ mén wài. wài fān lái cháo jì gòng shǐ, yì cháng cháo rì xíng lǐ, rú sù fǎn, zé bù jū cháo qī, jí fù wǔ mén xíng lǐ, wài guān yīng sù fù rèn zhě yì rán.
常朝儀太祖丙辰建元後,益勤國政,五日一視朝,焚香告天,宣讀古來嘉言懿行及成敗興廢所由,訓誡臣民,然未垂為定製也。崇德初,始定儀注,設大駕鹵簿,王以下各官朝服,俟帝出宮,樂作。御殿,升座,樂止。賜坐,諸臣各依班次,一叩就座。部、院官出班奏事畢,駕還宮。順治九年,給事中魏象樞言:「故事有朔、望朝,有早朝、晚朝、內朝、外朝,今縱不能如往制,請一月三朝,以副厲精圖治至意。」楊簧亦言:「舊例百官每月十一朝,似太繁數,今每日入朝奏事,較十一朝不為少,應定每月初五、十五、二十五日行朝參禮。」自是遂定逢五視朝制。尋定見朝、辭朝、謝恩各官,俱常朝日行禮。帝御太和殿,引見畢,賜坐賜茶,悉准常儀。如是日不御殿,各官行禮午門外。外藩來朝暨貢使,亦常朝日行禮,如速返,則不拘朝期,即赴午門行禮,外官應速赴任者亦然。
yòu dìng cháng cháo yù diàn, wáng gōng rù diàn zhōng páng zuò rú cì. kāng xī bā nián, dìng gōng hóu bó yǐ xià gè guān wèi liù bān, àn cì liè zuò, hòu fù gǎi wèi jiǔ bān. jiǔ nián, yù dū chá yuàn jiū chá wáng dà chén shī yí. èr shí nián, zhì cháng cháo jiū yí yù shǐ jí sī yuán. yōng zhèng èr nián, qiǎn shì wèi sì rén jiān chá cháo bān, dìng shì cháo rì tiān wèi míng, hóng lú sì guān èr rén yǐn zuǒ yòu yì guān rù xī yē mén yī bān zuò. gǔ yán, qǐ lì tīng zàn, zì zhàng nán yǐn jìn, zhěng qí bān liè, xíng lǐ rú yí. qián lóng chū, chì dà xiǎo gè guān yī nèi tíng guān lì, lí míng zuò bān. shí liù nián, yù bù yuàn dà chén dǒng lǜ shù liáo, cháng cháo àn qī fù bān, wú kuàng què.
又定常朝御殿,王公入殿中旁坐如次。康熙八年,定公、侯、伯以下各官為六班,按次列坐,後復改為九班。九年,諭都察院糾察王大臣失儀。二十年,置常朝糾儀御史及司員。雍正二年,遣侍衛四人監察朝班,定視朝日天未明,鴻臚寺官二人引左右翼官入西掖門依班坐。鼓嚴,起立聽贊,自仗南引進,整齊班列,行禮如儀。乾隆初,敕大小各官依內廷官例,黎明坐班。十六年,諭部院大臣董率庶僚,常朝按期赴班,毋曠闕。
guāng xù jiǔ nián, gēng dìng cháo zhì, fán xīn chú shòu gè guān, hóng lú sì liè xián míng jiāo nèi gé, jiè rì lǐ bù shàng shū hóng lú qīng qǐng jià yù diàn, dǎo gè guān xiè ēn xíng lǐ, wáng gōng bǎi guān shì lǔ bù hòu. bù yù diàn, wén wǔ guān zé zuò bān wǔ mén wài. qí shí kè, chūn dōng yǐ chén zhèng, xià qiū yǐ mǎo zhèng, yù yǔ xuě jí guó jì zé miǎn. zuò bān rì, hóng lú sì guān àn yì dìng wèi, wáng gōng jí tài hé mén wài, dōng xī gè èr bān, bǎi guān jí wǔ mén wài, dōng xī gè jiǔ bān, jiū yí yù shǐ lì lǐ sī yuán gè sì rén, fēn liè bān shǒu mò, bìng xī miàn běi shàng. jiè shí lì lǐ sī yuán shòu zhí míng, jiū yí guān huán bān jī chá, fù wèi zuò. yǒu jiān, yǐ cì chū.
光緒九年,更定朝制,凡新除授各官,鴻臚寺列銜名交內閣,屆日禮部尚書、鴻臚卿請駕御殿,導各官謝恩行禮,王公百官侍鹵簿後。不御殿,文武官則坐班午門外。其時刻,春冬以辰正,夏秋以卯正,遇雨雪及國忌則免。坐班日,鴻臚寺官按翼定位,王公集太和門外,東西各二班,百官集午門外,東西各九班,糾儀御史吏、禮司員各四人,分列班首末,並西面北上。屆時吏、禮司員受職名,糾儀官環班稽察,復位坐。有間,以次出。
yù mén tīng zhèng yí, qīng chū dìng zhì, měi rì tīng zhèng, bì yù zhèng mén, jiǔ qīng kē dào qí jí qǐ zòu, lǜ yǐ wèi cháng. yōng zhèng chū, shǐ dìng yù mén diǎn lǐ, fán bù yuàn suǒ jìn běn yǒu wèi jīng fèng zhǐ zhě, zhé běn xià nèi gé, jī ruò gān, chuán zhǐ mǒu rì yù mén bàn shì. shì rì, gān qīng mén zhèng zhōng shè yù tà fǔ yǐ běn àn yī. lí míng, bù yuàn zòu shì dà chén jì péi zòu guān shǔ bì jí tíng nèi. dì shēng zuò, shì wèi zuǒ yòu lì, jì zhù guān shēng xī jiē, bù yuàn guān shēng dōng jiē, gè jiù liè guì, shàng shū qián, shì láng hòu, péi zòu guān yòu hòu. shàng shū yī rén fèng běn xiá zhé xuán ér jìn, yì běn àn qián, guì chén yú àn, xìng, shǎo tuì, qū dōng yíng, zhuǎn rù bān shǒu. guì, kǒu zòu mǒu shì, bì, xìng, shǎo tuì, lǜ shǔ xún jiē zuǒ jiàng. qí zòu shì cì xù, hù lǐ bīng gōng sì bù lún bān shǒu shàng, sān fǎ sī zhí dì sān bān, lì bù zhí dì liù bān, zōng rén fǔ zé liè bù yuàn qián, hàn zhān kē dào jí jiǔ qīng huì zòu zé jū bù yuàn hòu, gè yī bān jìn zòu rú chū. zhì lì bù zòu shì, jiān dài lǐng gè bù fān zhí sī yuán bā rén, yǐn jiàn bì, shǐ tuì. nèi gé shì dú xué shì èr rén shēng dōng jiē, yì àn qián guì, jǔ běn xiá, xìng, tuì. hàn zhān kē dào jì shì wèi jù tuì. shí qīn pài dú běn mǎn xué shì yī rén, fèng zhé běn xiá shēng dōng jiē, zhé xuán ér tuì, dà xué shì cóng, yī bān cì guì. jì zhù guān shǎo jìn dōng xiāng lì, fèng xiá xué shì yì àn qián guì qǐ xiá, qǔ zhé běn yī cì qǐ zòu, dì jiàng zhǐ xuān dá. dà xué shì děng chéng zhǐ qì, xìng, zì dōng jiē jiàng, jì zhù guān zì xī jiē jiàng. jià hái gōng. zòu shì shí, lìng hàn lín guān jì zhù, zì shùn zhì èr nián shǐ.
御門聽政儀,清初定製,每日聽政,必御正門,九卿科道齊集啟奏,率以為常。雍正初,始定御門典禮,凡部院所進本有未經奉旨者,摺本下內閣,積若干,傳旨某日御門辦事。是日,乾清門正中設御榻、黼扆、本案一。黎明,部院奏事大臣暨陪奏官屬畢集庭內。帝升座,侍衛左右立,記注官升西階,部院官升東階,各就列跪,尚書前,侍郎後,陪奏官又後。尚書一人奉本匣折旋而進,詣本案前,跪陳於案,興,少退,趨東楹,轉入班首。跪,口奏某事,畢,興,少退,率屬循階左降。其奏事次序,戶、禮、兵、工四部輪班首上,三法司直第三班,吏部直第六班,宗人府則列部院前,翰詹科道及九卿會奏則居部院後,各依班進奏如初。至吏部奏事,兼帶領各部番直司員八人,引見畢,始退。內閣侍讀學士二人升東階,詣案前跪,舉本匣,興,退。翰詹科道暨侍衛俱退。時欽派讀本滿學士一人,奉摺本匣升東階,折旋而退,大學士從,依班次跪。記注官少進東鄉立,奉匣學士詣案前跪啟匣,取摺本依次啟奏,帝降旨宣答。大學士等承旨訖,興,自東階降,記注官自西階降。駕還宮。奏事時,令翰林官記注,自順治二年始。
xiān shì zòu shì chūn xià yǐ mǎo zhèng, qiū dōng yǐ chén chū. kāng xī èr shí yī nián, mìng zhǎn yù mén guǐ kè, chūn xià gǎi chén chū, qiū dōng chén zhèng. yuè èr nián, yù shǐ wèi zhí pú qǐng yǐ wǔ rì huò èr sān rì wèi qī, shèng zǔ yù: zhèng zhì wù zài jīng qín, shǐ zhōng bù yí yǒu jiān. èr shí wǔ nián, zhì kē dào gè èr rén shì bān, liè qǐ jū zhù guān shàng. èr shí qī nián, shěng qǐ jū zhù guān, qí shì bān hàn lín, lìng qǐ zòu zhé běn shí jí tuì. yōng zhèng chū, fù shè qǐ jū zhù guān, zēng èr rén. yòu lìng biān jiǎn sì rén shì bān, liè kē dào shàng. qián lóng èr nián, mìng xiū zhuàn biān jiǎn yī kē dào lì, xuán shù zhū, sù cháo yí. jiā qìng shí bā nián, yù xuān běn chéng zhǐ shí, yù qián dà chén jí shì wèi wú tuì, zhe wèi lìng.
先是奏事春夏以卯正,秋冬以辰初。康熙二十一年,命展御門晷刻,春夏改辰初,秋冬辰正。越二年,御史衛執蒲請以五日或二三日為期,聖祖諭:「政治務在精勤,始終不宜有間。」二十五年,置科道各二人侍班,列起居注官上。二十七年,省起居注官,其侍班翰林,令啟奏摺本時即退。雍正初,復設起居注官,增二人。又令編檢四人侍班,列科道上。乾隆二年,命修撰、編、檢依科道例,懸數珠,肅朝儀。嘉慶十八年,諭宣本承旨時,御前大臣及侍衛毋退,著為令。
tài shàng huáng dì sān dà jié cháo hè yí jiā qìng yuán nián, gāo zōng chuán wèi rén zōng, zūn wèi tài shàng huáng dì, dìng cháo hè yí. jiè rì chén fǎ jià lǔ bù lè xuán rú shòu shòu yí, tài hé diàn shè sān àn, biǎo tíng yú zhì wǔ mén, qìng hè biǎo wén chén dōng àn, bǐ yàn chén xī àn. zhì míng, wáng gōng bǎi guān cháo fú, wài guó shǐ chén fú běn guó fú, jí què xià. huáng dì lǐ fú, qí bǎo hé diàn nuǎn gé. tài shàng huáng dì chéng yú chū, zhì tài hé diàn běi jiē jiàng, zhōng hé sháo lè zuò, zòu yuán píng zhāng, yù diàn shēng zuò, lè zhǐ. dì diàn nèi xī xiāng lì, míng biān sān, zàn pái bān, dān bì dà lè zuò, zòu qìng píng zhāng. dì jiù bài wèi, běi xiāng, shí hóng lú guān fēn yǐn qún chén jì wài shǐ sù bān lì, zàn jìn, zàn guì, kòu, xìng. dì lǜ qún chén xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. bì, dì xuán wèi lì, zhòng tuì, fù bān cì, lè zhǐ. míng biān, zhōng hé sháo lè zuò, zòu hé píng zhāng. tài shàng huáng dì hái gōng, lè zhǐ. dì yù diàn, qún chén jìn biǎo xíng lǐ rú yí.
太上皇帝三大節朝賀儀嘉慶元年,高宗傳位仁宗,尊為太上皇帝,定朝賀儀。屆日陳法駕、鹵簿、樂懸如授受儀,太和殿設三案,表亭舁至午門,慶賀表文陳東案,筆硯陳西案。質明,王公百官朝服,外國使臣服本國服,集闕下。皇帝禮服,俟保和殿暖閣。太上皇帝乘輿出,至太和殿北階降,中和韶樂作,奏元平章,御殿升座,樂止。帝殿內西鄉立,鳴鞭三,贊「排班」,丹陛大樂作,奏慶平章。帝就拜位,北鄉,時鴻臚官分引群臣暨外使肅班立,贊「進」,贊「跪,叩,興」。帝率群臣行三跪九叩禮。畢,帝旋位立,眾退,復班次,樂止。鳴鞭,中和韶樂作,奏和平章。太上皇帝還宮,樂止。帝御殿,群臣進表行禮如儀。
tài huáng tài hòu huáng tài hòu huáng hòu sān dà jié cháo hè yí shùn zhì bā nián, dìng yuán dàn cí níng gōng jiē xià shè huáng tài hòu yí zhàng lè qì, huáng tài hòu yù gōng, lè zuò. shēng zuò, lè zhǐ. dì lǜ nèi dà chén shì wèi yì gōng xíng sān guì jiǔ kòu lǐ. bì, gōng zhǔ fú jìn yǐ xià, dōu tǒng zi shàng shū mìng fù yǐ shàng, xíng liù sù sān guì sān kòu lǐ. zuò lè rú chū, dà shè yán yàn. dōng zhì shèng shòu jié tóng, wéi dōng zhì bà yàn. kāng xī bā nián, dìng yuán rì tài huáng tài hòu huáng tài hòu yí jià zhōng hé sháo lè dān bì dà lè quán shè. dì lǜ wáng gōng dà chén shì wèi jì dōu tǒng zi shàng shū yǐ shàng guān, xiān cháo tài huáng tài hòu gōng, cì yì huáng tài hòu gōng, xíng lǐ rú yí. bì, huáng hòu lǜ gōng zhǔ fú jìn mìng fù xíng lǐ yì rú zhī. èr shí yī nián, yù jīng wài jìn biǎo guān jí wǔ mén wài háng lǐ. xún zhì jiū yí yù shǐ, fēn liè gōng mén wài wǔ mén wài yí jià mò, yán jiān shì.
太皇太后、皇太后、皇后三大節朝賀儀順治八年,定元旦慈寧宮階下設皇太后儀杖、樂器,皇太后御宮,樂作。升座,樂止。帝率內大臣、侍衛詣宮行三跪九叩禮。畢,公主、福晉以下,都統、子、尚書命婦以上,行六肅三跪三叩禮。作樂如初,大設筵宴。冬至、聖壽節同,唯冬至罷宴。康熙八年,定元日太皇太后、皇太后儀駕、中和韶樂、丹陛大樂全設。帝率王公大臣、侍衛暨都統、子、尚書以上官,先朝太皇太后宮,次詣皇太后宮,行禮如儀。畢,皇后率公主、福晉、命婦行禮亦如之。二十一年,諭京、外進表官集午門外行禮。尋置糾儀御史,分列宮門外、午門外儀駕末,嚴監視。
qián lóng shí èr nián, dìng qìng hè huáng tài hòu xǔ èr pǐn mìng fù rù bān, xún yù shì jué cháo hè zēng rù nán jué. jiā qìng èr shí wǔ nián, yù zhí huáng tài hòu sān dà jié, jiāng jūn dū fǔ tí zhèn jù biǎo qìng hè, bà dì huáng zhé zhù wén. dào guāng yuán nián yuán dàn, dà xué shì xiān jìn huáng dì qìng hè biǎo wén, dì shǐ lǜ qún chén yì gōng xíng lǐ. tóng zhì yuán nián, huáng tài hòu huáng dì tóng yù cí níng gōng shòu hè, míng nián, gǎi yù yǎng xīn diàn. wáng gōng èr pǐn yǐ shàng guān, jí cí níng mén wài, sān pǐn yǐ xià jí wǔ mén wài, cháo xiān shǐ chén liè xī bān mò, àn bān xíng lǐ, bù zàn. dōng zhì shèng shòu jié tóng. wéi yù dà qìng nián, qí huáng tài hòu shēng diàn hòu, zēng yòng xuān biǎo lì. guāng xù èr nián, huáng tài hòu shèng shòu, huáng dì qīn jìn biǎo wén, yú yí tóng.
乾隆十二年,定慶賀皇太后許二品命婦入班,尋諭世爵朝賀增入男爵。嘉慶二十五年,諭值皇太后三大節,將軍、督、撫、提、鎮具表慶賀,罷遞黃摺祝文。道光元年元旦,大學士先進皇帝慶賀表文,帝始率群臣詣宮行禮。同治元年,皇太后、皇帝同御慈寧宮受賀,明年,改御養心殿。王、公、二品以上官,集慈寧門外,三品以下集午門外,朝鮮使臣列西班末,按班行禮,不贊。冬至、聖壽節同。唯遇大慶年,俟皇太后升殿後,增用宣表例。光緒二年,皇太后聖壽,皇帝親進表文,餘儀同。
huáng hòu xiàng wú shòu qún chén hè yí, shùn zhì jiān, dìng yuán dàn qìng hè, yí zhàng quán shè. huáng hòu yì huáng tài hòu gōng xíng lǐ bì, hái gōng, zì gōng zhǔ jí mìng fù jù yì huáng hòu gōng cháo hè. dōng zhì qiān qiū jié tóng. kāng xī shí, dìng huáng hòu xiān yì tài huáng tài hòu gōng, cì huáng tài hòu gōng xíng lǐ, hái gōng shēng zuò, zì gōng zhǔ qì zhèn guó jiāng jūn fū rén, gōng hóu qì shàng shū mìng fù, xián cháo fú xíng lǐ. yōng zhèng liù nián, shǐ lìng huáng hòu qiān qiū jié wáng gōng bǎi guān xián mǎng páo bǔ fú, hòu zhǔn cǐ xíng. shè liù gōng shì huáng guì fēi qiān qiū jié, yí tóng huáng hòu.
皇后向無受群臣賀儀,順治間,定元旦慶賀,儀仗全設。皇后詣皇太后宮行禮畢,還宮,自公主及命婦俱詣皇后宮朝賀。冬至、千秋節同。康熙時,定皇后先詣太皇太后宮,次皇太后宮行禮,還宮升座,自公主迄鎮國將軍夫人,公、侯迄尚書命婦,咸朝服行禮。雍正六年,始令皇后千秋節王公百官咸蟒袍補服,後准此行。攝六宮事皇貴妃千秋節,儀同皇后。
dà yàn yí fán guó jiā lì yàn, lǐ bù zhǔ bàn, guāng lù sì gōng zhì, jīng shàn sī bù shǔ zhī. jiàn yuán dìng dǐng yàn, chóng dé chū, tài zōng gǎi yuán jiàn hào, shè yàn dǔ gōng diàn. shùn zhì yuán nián, dìng dǐng yān jīng, shè yán yàn shè bǎo zuò huáng jí mén zhèng zhōng, dì shēng zuò, cì bǎi guān zuò, cì chá jìn jiǔ, jù yī guì yī kòu. yàn bì xiè ēn rú chū lǐ. shì rì cì yàn, yǒu nèi jiān shù bèi xiān xíng bài wǔ, yù: cháo hè dà diǎn, nèi jiān bù dé yán míng zhì rù bān xíng lǐ. cái yì huàn guān zì cǐ jǔ shǐ.
大宴儀凡國家例宴,禮部主辦,光祿寺供置,精膳司部署之。建元定鼎宴,崇德初,太宗改元建號,設宴篤恭殿。順治元年,定鼎燕京,設筵宴、設寶座皇極門正中,帝升座,賜百官坐,賜茶、進酒,俱一跪一叩。宴畢謝恩如初禮。是日賜宴,有內監數輩先行拜舞,諭:「朝賀大典,內監不得沿明制入班行禮。」裁抑宦官自此舉始。
yuán rì yàn, chóng dé chū, dìng zhì, shè yàn chóng zhèng diàn, wáng bèi lēi bèi zi gōng děng gè jìn yán shí shēng jiǔ, wài fān wáng bèi lēi yì rú zhī. shùn zhì shí nián, lìng qīn wáng shì zǐ jùn wáng jì wài fān wáng bèi lēi gè jìn shēng jiǔ, bù zú, guāng lù sì yì zhī, yù yán zé shàng shàn jiān gōng bèi. kāng xī shí sān nián bà, yuè shù suì fù gù. èr shí sān nián, gǎi fán zhì wèi yáo gēng, qù yín qì, wáng yǐ xià jìn yáo gēng yán xí yǒu chà.
元日宴,崇德初,定製,設宴崇政殿,王、貝勒、貝子、公等各進筵食牲酒,外藩王、貝勒亦如之。順治十年,令親王、世子、郡王暨外藩王、貝勒各進牲酒,不足,光祿寺益之,御筵則尚膳監供備。康熙十三年罷,越數歲復故。二十三年,改燔炙為餚羹,去銀器,王以下進餚羹筵席有差。
yōng zhèng sì nián, dìng yuán dàn yàn yí, shì rì sì kè, nèi wài wáng gōng tái jí děng cháo fú jí tài hé mén, wén wǔ gè guān jí wǔ mén. shè yù yán bǎo zuò qián, nèi dà chén nèi wù fǔ dà chén lǐ bù lǐ fān yuàn zhǎng guān shì shè xí. dān bì shàng zhāng huáng màn, chén jīn qì qí xià, lǔ bù hòu zhāng qīng màn, shè zhū xí. hóng lú sì guān yǐn bǎi guān rù, lǐ fān yuàn guān yǐn wài fān wáng gōng rù. dì yù tài hé diàn, shēng zuò, zhōng hé sháo lè zuò, wáng dà chén jiù diàn nèi, wén sān pǐn wǔ èr pǐn yǐ shàng guān jiù dān bì shàng, yú jiù qīng màn xià, jù yī kòu, zuò. cì chá, dān bì dà lè zuò, wáng yǐ xià jiù zuò cì guì, fù yī kòu. dì yǐn chá bì, shì wèi shòu wáng dà chén chá, guāng lù guān shòu qún chén chá, fù jiù zuò cì yī kòu. yǐn bì, yòu yī kòu, lè zhǐ. zhǎn xí mì, zhǎng yí sī guān fēn zhí hú jué jīn zhī, dà lè zuò, qún chén qǐ. zhǎng yí sī guān jǔ hú shí jiǔ yú jué, jìn jué dà chén qū guì, zé jiē guì. zhǎng yí sī guān shòu dà chén jué, dà chén shēng zì zhōng bì, zhì yù qián guì jìn jiǔ. xìng, zì yòu bì jiàng, fù wèi, yī kòu, qún chén jiē kòu. dà chén xìng, fù zì yòu bì shēng, guì shòu jué, fù wèi, guì. zhǎng yí sī guān shòu xū jué tuì, jǔ zhī shí jiǔ, chéng zhǐ cì jìn jué dà chén jiǔ. wáng yǐ xià qǐ lì, zhǎng yí sī guān lì shòu zhī, dà chén guì shòu jué, yī kòu, yǐn bì, qí shòu jué zhě tuì, fù yī kòu, xìng, jiù zuò wèi, qún chén jiē zuò. lè zhǐ, dì jìn zhuàn. zhōng hé qīng lè zuò, fēn gěi gè yán shí pǐn, jiǔ gè yī zhī, rú shòu chá yí. lè zhǐ, méng gǔ lè gē jìn. bì, mǎn wǔ dà chén jìn, mǎn wǔ shàng shòu. duì wǔ gèng jìn, lè gē hé zhī. wǎ ěr kā shì wǔ qǐ, méng gǔ lè gē hé zhī, duì wǔ gèng jìn. měi tuì jù yī kòu. zá xì bì chén. qì, qún chén sān kòu. dà lè zuò, míng biān, sháo lè zuò, jià hái gōng.
雍正四年,定元旦宴儀,是日巳刻,內外王、公、台吉等朝服集太和門,文武各官集午門。設御筵寶座前,內大臣、內務府大臣、禮部、理藩院長官視設席。丹陛上張黃幔,陳金器其下,鹵簿後張青幔,設諸席。鴻臚寺官引百官入,理藩院官引外藩王公入。帝御太和殿,升座,中和韶樂作,王大臣就殿內,文三品、武二品以上官就丹陛上,餘就青幔下,俱一叩,坐。賜茶,丹陛大樂作,王以下就坐次跪,復一叩。帝飲茶畢,侍衛授王大臣茶,光祿官授群臣茶,復就坐次一叩。飲畢,又一叩,樂止。展席冪,掌儀司官分執壺、爵、金卮,大樂作,群臣起。掌儀司官舉壺實酒於爵,進爵大臣趨跪,則皆跪。掌儀司官授大臣爵,大臣升自中陛,至御前跪進酒。興,自右陛降,復位,一叩,群臣皆叩。大臣興,復自右陛升,跪受爵,復位,跪。掌儀司官受虛爵退,舉卮實酒,承旨賜進爵大臣酒。王以下起立,掌儀司官立授卮,大臣跪受爵,一叩,飲畢,俟受爵者退,復一叩,興,就坐位,群臣皆坐。樂止,帝進饌。中和清樂作,分給各筵食品,酒各一卮,如授茶儀。樂止,蒙古樂歌進。畢,滿舞大臣進,滿舞上壽。對舞更進,樂歌和之。瓦爾喀氏舞起,蒙古樂歌和之,隊舞更進。每退俱一叩。雜戲畢陳。訖,群臣三叩。大樂作,鳴鞭,韶樂作,駕還宮。
dōng zhì yàn, shùn zhì jiān zhì dìng rú yuán dàn yí, hòu wǎng wǎng tíng bà. yuán huì yàn, fán yuán zhèng cháo huì, suì yǒu cháng jīng, yù wàn shòu zhèng qìng, huò shí nián guó qìng, tè xíng yàn lǐ. qián lóng sān shí wǔ nián wǔ shí wǔ nián, shèng zhì yuán huì zuò gē, yàn yí rú qián. wéi xíng jiǔ hòu, qìng lóng wǔ jìn, sī zhāng gē zuò, sī wǔ shì miàn jù, chéng yú mǎ, jìn yáng liè wǔ. sī xián zhēng ruǎn jié biàn zhě, yǐ cì zòu jì. xǐ qǐ wǔ, dà chén rù, xíng sān kòu lǐ, xún gē shēng àn duì qǐ wǔ, gē què, jiā chuī jìn, fān bù hé zòu jìn, nèi fǔ guān yǐn cháo xiān pái, huí bù jīn chuān fān tóng chén bǎi xì, wèi shāo yì ěr.
冬至宴,順治間制定如元旦儀,後往往停罷。元會宴,凡元正朝會,歲有常經,遇萬壽正慶,或十年國慶,特行宴禮。乾隆三十五年、五十五年,聖制元會作歌,宴儀如前。惟行酒後,慶隆舞進,司章歌作,司舞飾面具,乘禺馬,進揚烈舞。司弦箏阮節抃者,以次奏技。喜起舞,大臣入,行三叩禮,循歌聲按隊起舞,歌闋,笳吹進,番部合奏進,內府官引朝鮮俳,回部、金川番童陳百戲,為稍異耳。
qiān qiū yàn, wèi kāng xī wǔ shí èr nián chuàng diǎn, shè chàng chūn yuán. fán zhí shěng xiàn guān zhì shì hàn yuán jì shì shù děng, nián liù shí wǔ yǐ shàng zhì jiǔ shí zhě xián yǔ. qiǎn zi sūn zōng shì zhí jué shòu yǐn, fēn gěi shí pǐn, yù wú qǐ lì, yǐ shì yōu chóng. qián lóng wǔ shí nián, shè yàn gān qīng gōng, zì wáng gōng qì nèi wài wén wǔ dà chén jì zhì shì dà chén guān yuán shēn shì bīng zú qí nóng gōng shāng yǔ fū wài fān wáng gōng tái jí, huí bù fān bù tǔ guān tǔ shě, cháo xiān péi chén, chǐ yú liù shí zhě, fán sān qiān yú rén. qí dà chén qī shí yǐ shàng, yú jiǔ shí yǐ shàng zhě, zi sūn dé fú yè rù yàn. nián zuì gāo zhě, rú bǎi wǔ suì sī yè xián guō zhōng yuè děng, dé suí yī pǐn dà chén tóng qū fǔ zuò, qīn yǔ cì shāng. yàn bà, bān shǎng zhēn wù yǒu chà. jiā qìng chū yuán zài jǔ, shè yàn huáng jí diàn, yǔ yàn zhě sān qiān wǔ shí liù rén, yāo shǎng zhě wǔ qiān rén. shàng zì fú huái, xià dǎi jūn bó, yǐ zhì méng huí fān bù cháo xiān ān nán xiān luó kuò ěr kā péi jià, lüè qí nián jiǎ, xián jí dan chi, chéng shèng diǎn yě.
千秋宴,為康熙五十二年創典,設暢春園。凡直省現官、致仕漢員暨士庶等,年六十五以上至九十者咸與。遣子孫、宗室執爵授飲,分給食品,諭毋起立,以示優崇。乾隆五十年,設宴乾清宮,自王、公訖內、外文、武大臣暨致仕大臣、官員、紳士、兵卒、耆農、工商與夫外藩王、公、台吉,回部、番部土官、土舍,朝鮮陪臣,齒逾六十者,凡三千餘人。其大臣七十以上,餘九十以上者,子孫得扶掖入宴。年最高者,如百五歲司業銜郭鍾岳等,得隨一品大臣同趨黼座,親與賜觴。宴罷,頒賞珍物有差。嘉慶初元再舉,設宴皇極殿,與宴者三千五十六人,邀賞者五千人。上自榑槐,下逮袀襏,以至蒙、回、番部、朝鮮、安南、暹羅、廓爾喀陪價,略其年甲,咸集丹墀,誠盛典也。
dà hūn yàn, shùn zhì bā nián, dà hūn lǐ chéng, shè yàn rú yuán dàn yí. bìng jìn huáng tài hòu yán xí shēng jiǔ, sì hòu fǎng cǐ.
大婚宴,順治八年,大婚禮成,設宴如元旦儀。並進皇太后筵席牲酒,嗣後仿此。
gēng jí yàn, shùn zhì shí yī nián jǔ xíng, mìng yuē láo jiǔ.
耕耤宴,順治十一年舉行,命曰「勞酒」。
kǎi xuán yàn, zì chóng dé qī nián shǐ. shùn zhì shí sān nián dìng zhì, fán kǎi xuán bì jiàn huò cì yàn. qián lóng zhōng, dìng jīn chuān, yàn yíng tái dìng huí bù, yàn fēng zé yuán jí píng liǎng jīn chuān, xī yàn zǐ guāng gé. qí shí suǒ fú fān tóng yǒu xí guō zhuāng jí jiǎ sī lǔ zhě, fān shén nuó xì, yì mìng chén yàn cì, hòu yǐ wèi cháng. dào guāng bā nián, huí jiāng diàn dìng, xī yàn zhèng dà guāng míng diàn, shì rì dà jiāng fèng shāng shàng shòu, dì qīn cì jiǔ, mìng shì wèi bān cóng zhēng dà chén jiǔ, yú rú cháng yí.
凱旋宴,自崇德七年始。順治十三年定製,凡凱旋陛見獲賜宴。乾隆中,定金川,宴瀛台;定回部,宴豐澤園;及平兩金川,錫宴紫光閣。其時所俘番童有習鍋莊及甲斯魯者,番神儺戲,亦命陳宴次,後以為常。道光八年,回疆奠定,錫宴正大光明殿,是日大將奉觴上壽,帝親賜酒,命侍衛頒從征大臣酒,餘如常儀。
zōng shì yàn, qián lóng shí yī nián, shè yàn yíng tái, cì zōng shì wáng gōng, zūn zhǐ zhǎng yòu liè zuò, háng jiā rén lǐ, bìng yǐn zhì shū qīng yuàn liú bēi tíng yóu lǎn, cì jiǔ guǒ. sì shí bā nián, shè yàn gān qīng gōng, mìng huáng zǐ wáng gōng děng jì sān sì pǐn dǐng dài zōng shì qiān sān bǎi yǒu bā rén rù yàn. qí yīn shì wèi yǔ yàn zhě xián yǔ shǎng, dōu fán èr qiān rén. jiā qìng jiǔ nián, shè yán dūn xù diàn, lüè tóng yíng tái yàn.
宗室宴,乾隆十一年,設宴瀛台,賜宗室王公,遵旨長幼列坐,行家人禮,並引至淑清院流杯亭遊覽,賜酒果。四十八年,設宴乾清宮,命皇子、王、公等暨三、四品頂戴宗室千三百有八人入宴。其因事未與宴者咸與賞,都凡二千人。嘉慶九年,設筵惇敘殿,略同瀛台宴。
wài fān yàn, suì chú rì shè bǎo hé diàn, cì méng gǔ wáng gōng děng, fán jiù wèi jìn chá zhuàn jué xíng jiǔ lè wǔ xiè ēn, bìng rú yuán huì yí. qí lái cháo jìn gòng, sòng qīn rù jìn, huò yù cì ēn yàn, huò yàn lǐ bù, qǔ zhǐ gōng bèi. zhì zhū guó cháo gòng, rú cháo xiān ān nán liú qiú hé lán qiǎn shǐ lái jīng, yì yǒu lì yàn. qián lóng jiān, miǎn diān shǐ chén péi yàn wàn shù yuán, yǐ qí guó lè qì wǔ zhǒng hé zòu. jué hòu fán yù yán yàn, bèi chén zhǔn bù huí bù ān nán miǎn diān kuò ěr kā lè.
外藩宴,歲除日設保和殿,賜蒙古王、公等,凡就位、進茶、饌爵、行酒、樂舞、謝恩,並如元會儀。其來朝進貢,送親入覲,或御賜恩宴,或宴禮部,取旨供備。至諸國朝貢,如朝鮮、安南、琉球、荷蘭遣使來京,亦有例宴。乾隆間,緬甸使臣陪宴萬樹園,以其國樂器五種合奏。厥後凡遇筵宴,備陳准部、回部、安南、緬甸、廓爾喀樂。
yòu shùn zhì zhōng, dìng zhì xiāng shì yàn shùn tiān fǔ, huì shì jí jìn shì chuán lú yàn lǐ bù. yú rú lín yōng jīng yán xiū shū chū jǔ rì jiǎng lín xìng hàn lín yuàn shàn xiě shén pái, yì cì yàn rú lì. yǎn shèng gōng zhèng yī zhēn rén lái cháo, zuǎn shí lù huì diǎn jiē yú lǐ bù shè yàn yún.
又順治中,定製鄉試宴順天府,會試及進士傳臚宴禮部。餘如臨雍、經筵、修書、初舉日講、臨幸翰林院、繕寫神牌,亦賜宴如例。衍聖公、正一真人來朝,纂實錄、會典皆於禮部設宴雲。
shàng zūn hào huī hào yí qīng chū tài zǔ tài zōng jiàn yuán, qún chén jiē shàng zūn hào, qí lǐ jí dēng jí yí yě. kāng xī zhōng, chén mín hé cí nǐ shàng zūn hào. zhì liù xún shèng shòu, fù yuè qǐng. shèng zǔ yù yán wú bì zhì dào, jiē bù yǔn xíng. qì gāo zōng mǐ dìng biān chuí, wáng dà chén yóu yǐ shàng zūn hào qǐng, yì wèi yú nà. wéi xīn jūn jiàn zuò, fèng mǔ hòu wèi huáng tài hòu huáng tài hòu wèi tài huáng tài hòu, zé shàng zūn hào. guó jiā xíng dà qìng, zé shàng huī hào, huò èr zì huò sì zì, dì jìn yǐ zhì tuī chóng.
上尊號徽號儀清初太祖、太宗建元,群臣皆上尊號,其禮即登極儀也。康熙中,臣民合辭擬上尊號。至六旬聖壽,復籥請。聖祖諭言無裨治道,皆不允行。迄高宗敉定邊陲,王大臣猶以上尊號請,亦未俞納。惟新君踐阼,奉母后為皇太后、皇太后為太皇太后,則上尊號。國家行大慶,則上徽號,或二字、或四字,遞進以致推崇。
shùn zhì bā nián, shàng xiào zhuāng huáng hòu zūn hào, qí huī hào yuē zhāo shèng cí shòu. xiān qī jì gào, dì gōng shàng zòu shū. jiè qī tài hé diàn chén huáng dì fǎ jià, cí níng gōng chén huáng tài hòu yí jià, gōng shè xián bèi. wáng gōng jí tài hé mén, dà chén jí yòu yì mén, gè guān jí wǔ mén, fēn yì lì. dì shēng diàn, zhōng hé sháo lè zuò, zòu hǎi shàng pán táo zhāng, dì yuè cè bǎo bì, zhí shì guān fēn zhì tíng nèi, luán yí xiào yú xíng, qián cè tíng, hòu bǎo tíng. dì lǜ qún chén cóng jià zhì cí níng mén, rù gōng lì bì dōng, lǐ bù shì láng nèi gé xué shì fèng cè bǎo rù, dà xué shì fèng xuān dú cè bǎo wén rù, shì lì zuǒ páng, dì jiù bài wèi, wáng gōng bǎi guān yī bān wèi xù lì. huáng tài hòu yù gōng, zhōng hé sháo lè zuò, zòu yù píng zhāng, shēng zuò, lè zhǐ. zàn guì, dì lǜ qún chén guì. zòu jìn cè, dà xué shì yòu páng guì jìn, xìng, tuì, dì shòu cè, gōng xiàn, dà xué shì zuǒ páng guì jiē, xìng, chén zhōng àn. zòu jìn bǎo, rú qián yí. zàn xuān cè, xuān cè guān zhì àn qián běi miàn guì, qǐ hán xuān dú qì, réng nà zhī, xìng, tuì. zàn xuān bǎo tóng, réng zhì yuán àn. nǚ guān sì rén jǔ àn chén gōng jiē shàng. dān bì dà lè zuò, zòu yì píng zhāng, dì lǜ qún chén sān guì jiǔ kòu. wǔ mén wài gè guān chéng chuán suí bān xíng lǐ. lǐ chéng, huáng tài hòu qǐ zuò, zhōng hé sháo lè zuò, zòu lǚ píng zhāng, hái gōng. huáng hòu lǜ liù gōng gōng zhǔ yǐ xià yì gōng qìng hè. yì rì, dì yù tài hé diàn, wáng gōng bǎi guān shàng biǎo qìng hè, bān zhào rú zhì. shì suì dà hūn lǐ chéng, jiā shang huī hào lǐ yì rú zhī.
順治八年,上孝莊皇后尊號,其徽號曰「昭聖慈壽」。先期祭告,帝躬上奏書。屆期太和殿陳皇帝法駕,慈寧宮陳皇太后儀駕,供設咸備。王公集太和門,大臣集右翼門,各官集午門,分翼立。帝升殿,中和韶樂作,奏海上蟠桃章,帝閱冊、寶畢,執事官分置亭內,鑾儀校舁行,前冊亭,後寶亭。帝率群臣從駕至慈寧門,入宮立陛東,禮部侍郎、內閣學士奉冊、寶入,大學士奉宣讀冊、寶文入,侍立左旁,帝就拜位,王公百官依班位序立。皇太后御宮,中和韶樂作,奏豫平章,升座,樂止。贊「跪」,帝率群臣跪。奏「進冊」,大學士右旁跪進,興,退,帝受冊,恭獻,大學士左旁跪接,興,陳中案。奏「進寶」,如前儀。贊「宣冊」,宣冊官至案前北面跪,啟函宣讀訖,仍納之,興,退。贊「宣寶」同,仍置原案。女官四人舉案陳宮階上。丹陛大樂作,奏益平章,帝率群臣三跪九叩。午門外各官承傳隨班行禮。禮成,皇太后起座,中和韶樂作,奏履平章,還宮。皇后率六宮、公主以下詣宮慶賀。翼日,帝御太和殿,王公百官上表慶賀,頒詔如制。是歲大婚禮成,加上徽號禮亦如之。
kāng xī chū yuán, jiā shang huī hào, shí yǐ liàng yīn, bù zòu shū, bù xíng lǐ, bù cháo hè. fán dà hūn qīn zhèng cè lì huáng hòu wǔ gōng gào chéng huáng tài hòu dà qìng shàng huī hào bìng rú cháng yí.
康熙初元,加上徽號,時以諒陰,不奏書,不行禮,不朝賀。凡大婚、親政、冊立皇后、武功告成、皇太后大慶、上徽號並如常儀。
qián lóng sì shí yī nián, jīn chuān píng, shàng huī hào, huáng tài hòu yù dì chūn qiū gāo, bù yí guò láo, lìng yù chén cè bǎo, zhì shí xíng lǐ, bà xuān dú biǎo wén, hòu fǎng cǐ.
乾隆四十一年,金川平,上徽號,皇太后諭帝春秋高,不宜過勞,令豫陳冊寶,至時行禮,罷宣讀表文,後仿此。
dào guāng jiǔ nián, píng huí jiāng, shàng huáng tài hòu huī hào, miǎn diān guó wáng qiǎn shǐ jìn jīn yè hè biǎo, miǎn wáng jìn biǎo zì cǐ shǐ.
道光九年,平回疆,上皇太后徽號,緬甸國王遣使進金葉賀表,緬王進表自此始。
zūn fēng tài fēi jìn cè bǎo rú qián yí, wéi nèi jiān jǔ àn chén tài fēi zuò qián, dì xíng lǐ, tài fēi qǐ bì lì zuò páng. cì rì yù diàn shòu hè tóng. ruò qiǎn guān jiāng shì, lǐ bù shàng shū cháo fú yì nèi gé, cè bǎo yú chū, xié dà xué shì sòng zhī, zhì gōng mén wài, nèi jiān rù xiàn tài fēi tài pín, shòu qì, lǐ chéng. cè bǎo chū zhì yòng jīn, kāng qián shí jiān yòng jiā yù, dào guāng hòu zhuān yǐ yù wèi zhī. fán zūn fēng huáng guì fēi guì tài pín, bìng yòng cè bǎo, tài fēi yòng cè yìn, tài pín yòng cè.
尊封太妃進冊寶如前儀,唯內監舉案陳太妃座前,帝行禮,太妃起避立座旁。次日御殿受賀同。若遣官將事,禮部尚書朝服詣內閣,冊寶舁出,偕大學士送之,至宮門外,內監入獻太妃、太嬪,受訖,禮成。冊寶初制用金,康、乾時兼用嘉玉,道光後專以玉為之。凡尊封皇貴妃、貴太嬪,並用冊寶,太妃用冊印,太嬪用冊。
cè lì zhōng gōng yí chóng dé chū yuán, xiào duān wén huáng hòu yǐ dí fēi zhèng wèi zhōng gōng, shǐ xíng cè lì lǐ. shì rì shè huáng wò qīng níng gōng qián, wò nèi chén huáng àn, qí dōng cè bǎo àn. wáng gōng bǎi guān jí chóng zhèng diàn, huáng dì yù diàn yuè cè bǎo. zhèng fù shǐ èr rén chí jié, zhí shì guān jǔ cè bǎo zhì huáng wò qián, huáng hòu chū yíng. shǐ zhě fèng cè bǎo chén àn shàng, xī xiāng lì, xuān dú cè wén, jù mǎn méng hàn sān tǐ, yǐ cì shòu yòu nǚ guān, nǚ guān guì jiē xiàn huáng hòu, hòu yǐ cì guì shòu, zhuǎn shòu zuǒ nǚ guān, yì guì jiē, chén huáng àn. cì xuān bǎo shòu bǎo yì rú zhī. shǐ zhě chū, fù mìng, huáng hòu lǜ gōng zhǔ fú jìn mìng fù zhì chóng zhèng diàn yù qián liù sù sān guì sān kòu. bì, hái gōng shēng zuò, fēi lǜ gōng zhǔ děng xíng lǐ, wáng gōng bǎi guān shàng biǎo qìng hè, cì yàn rú cháng yí.
冊立中宮儀崇德初元,孝端文皇后以嫡妃正位中宮,始行冊立禮。是日設黃幄清寧宮前,幄內陳黃案,其東冊寶案。王公百官集崇政殿,皇帝御殿閱冊寶。正、副使二人持節,執事官舉冊寶至黃幄前,皇后出迎。使者奉冊寶陳案上,西鄉立,宣讀冊文,具滿、蒙、漢三體,以次授右女官,女官跪接獻皇后,後以次跪受,轉授左女官,亦跪接,陳黃案。次宣寶、受寶亦如之。使者出,復命,皇后率公主、福晉、命婦至崇政殿御前六肅三跪三叩。畢,還宮升座,妃率公主等行禮,王公百官上表慶賀,賜宴如常儀。
kāng xī shí liù nián, cè lì xiào zhāo rén huáng hòu, qián qī bǔ xíng nà cǎi dà zhēng rú dà hūn lǐ. qīn yì fèng xiān diàn gào jì, tiān dì tài miào hòu diàn zé qiǎn guān jì gào. zhì rì shè jié àn tài hé diàn zhōng, dōng xī sì zuǒ yòu gè shè àn yī, nán běi sì. dì yù diàn yuè cè bǎo, wáng gōng bǎi guān xù lì, zhèng fù shǐ lì dān bì shàng, běi xiāng, xuān zhì guān lì diàn zhōng mén zuǒ. xuān zhì yuē: mǒu nián yuè rì, cè lì fēi mǒu shì wèi huáng hòu, mìng qīng děng chí jié xíng lǐ. yú shì zhèng fù shǐ chí jié qián xíng, xiào wèi yú cè bǎo tíng chū xié hé mén, zhì jǐng yùn mén, yǐ cè bǎo jié shòu nèi jiān, fèng zhì gōng mén, huáng hòu yíng shòu. xíng lǐ bì, nèi jiān chū, hái jié shǐ zhě, shǐ zhě fù mìng, dì lǜ qún chén yì tài huáng tài hòu huáng tài hòu gōng xíng lǐ. yì rì, huáng hòu lǐ fú yì liǎng gōng jí dì zuò qián xíng lǐ.
康熙十六年,冊立孝昭仁皇后,前期補行納采、大徵如大婚禮。親詣奉先殿告祭,天地、太廟後殿則遣官祭告。至日設節案太和殿中,東西肆;左右各設案一,南北肆。帝御殿閱冊寶,王公百官序立,正、副使立丹陛上,北鄉,宣制官立殿中門左。宣制曰:「某年月日,冊立妃某氏為皇后,命卿等持節行禮。」於是正、副使持節前行,校尉舁冊寶亭出協和門,至景運門,以冊寶節授內監,奉至宮門,皇后迎受。行禮畢,內監出,還節使者,使者復命,帝率群臣詣太皇太后、皇太后宮行禮。翼日,皇后禮服詣兩宮及帝座前行禮。
qián lóng èr nián, cè lì xiào xián chún huáng hòu, rú cháng yí. mìng bān zhào, zhe wèi jiā fǎ.
乾隆二年,冊立孝賢純皇后,如常儀。命頒詔,著為家法。
jiā qìng yuán nián, lì xiào shū ruì huáng hòu, cè mìng rì, huì tài shàng huáng dì qiān qiū yàn qì hái gōng, dì hòu yì qián xíng lǐ. dì yù diàn, zhèng fù shǐ chí jié, lǐ chéng, xiān yì tài shàng huáng gōng mén qián fù mìng, yú rú cháng yí.
嘉慶元年,立孝淑睿皇后,冊命日,會太上皇帝千秋宴訖還宮,帝、後詣前行禮。帝御殿,正、副使持節,禮成,先詣太上皇宮門前復命,餘如常儀。
cè fēng fēi pín, yì zì chóng dé chū yuán shǐ, sì fēi tóng rì shòu fēng, jiè shí mìng shǐ chí jié cè fēng rú lǐ. fēi děng lǜ gōng zhǔ fú jìn mìng fù yì dì qián liù sù sān guì sān kòu, hòu qián yì rú zhī, fēi qián zé xíng sì sù èr guì èr kòu, fēi děng xiāng duì gè èr sù yī guì yī kòu. kāng xī shí, guì fēi qī pín yǔ zhōng gōng tóng rì fēng, zhū pín yǒu cè wú bǎo. qián lóng shí sān nián, dìng huáng fēi shè liù gōng shì, tǐ zhì yí chóng, jì gào rú cè zhōng gōng yí. cì rì cháo huáng tài hòu, bài guì yǒng lù zuǒ páng. dào guāng sān nián, yù sì hòu fēng pín bà jì gào, jí yǔ fēi tóng rì shòu fēng yì rán, zhe wèi lìng.
冊封妃、嬪,亦自崇德初元始,四妃同日受封,屆時命使持節冊封如禮。妃等率公主、福晉、命婦詣帝前六肅三跪三叩,後前亦如之,妃前則行四肅二跪二叩,妃等相對各二肅一跪一叩。康熙時,貴妃、七嬪與中宮同日封,諸嬪有冊無寶。乾隆十三年,定皇妃攝六宮事,體制宜崇,祭告如冊中宮儀。次日朝皇太后,拜跪甬路左旁。道光三年,諭嗣後封嬪罷祭告,即與妃同日受封亦然,著為令。
cè lì huáng tài zǐ yí kāng xī shí sì nián, lì dí zǐ yǔn réng wèi huáng tài zǐ, xiān qī jì gào, yù bó xiāng bǎn, jiē huáng dì gōng shì. jiè rì yù diàn chuán zhì, yǔ cè lì zhōng gōng tóng. zhèng shǐ shòu cè, fù shǐ shòu bǎo. xíng lǐ bì, zhèng fù shǐ fù mìng. dì lǜ huáng tài zǐ jì gào fèng xiān diàn, huáng tài zǐ bài rù fū kǎn wài, bìng yì dì hòu gōng xíng lǐ. yì rì, dì yù diàn shòu hè bān zhào rú cháng yí. wáng gōng jìn jiān huáng tài zǐ qián zhì qìng, huáng tài zǐ yì wǔ yīng diàn yǔ qīn jùn wáng děng xíng lǐ. wài shěng wén wǔ guān bìng jiān hè rú yí.
冊立皇太子儀康熙十四年,立嫡子允礽為皇太子,先期祭告,玉帛香版,皆皇帝躬視。屆日御殿傳制,與冊立中宮同。正使授冊,副使授寶。行禮畢,正、副使復命。帝率皇太子祭告奉先殿,皇太子拜褥敷檻外,並詣帝、後宮行禮。翼日,帝御殿受賀、頒詔如常儀。王公進箋皇太子前致慶,皇太子詣武英殿與親、郡王等行禮。外省文武官並箋賀如儀。
yù tài zǐ qiān qiū jié, tài zǐ xiān yì fèng xiān diàn zhì jì, suí yì huáng dì qián xíng lǐ, hái yù qìng gōng, xuán yù dūn běn diàn shòu hè. wáng gōng bǎi guān èr guì liù kòu, bì, hái gōng, qún chén tuì.
遇太子千秋節,太子先詣奉先殿致祭,隨詣皇帝前行禮,還毓慶宮,旋御惇本殿受賀。王公百官二跪六叩,畢,還宮,群臣退。
jué hòu yǔn réng fèi lì, qì wǎn nián chǔ wèi wèi dìng. wǔ shí nián hòu, dà xué shì wáng shàn qī shàng mì shū, qǐng jiàn guó běn, liù shí nián, fù shēn qián qǐng, chù shèng nù. zhì qián jiā hòu, shǐ míng xuān bù lì chǔ èr yù zhǐ, kāi guó gù wèi cháng yǒu yě.
厥後允礽廢立,迄晚年儲位未定。五十年後,大學士王掞七上密疏,請建國本,六十年,復申前請,觸聖怒。至乾、嘉後,始明宣不立儲貳諭旨,開國固未嘗有也。
cè fēng zhū wáng yí chóng dé yuán nián, dìng cè fēng rì, wáng bèi lēi xù lì chóng zhèng diàn qián, nèi yuàn guān fèng zhì cè yìn chén yú àn, qí zhǐ shòu fēng. zhū wáng děng jiē guì, xuān cè guān fèng cè guān bìng lì àn dōng, cì dì xuān bì, fèng cè yìn shòu zhū wáng děng. wáng děng zhī shòu, zhuǎn shòu cóng guān, fù wèi. lǐ bì, suí fèng cè guān fù qīng níng gōng, yì dì hòu qián xíng lǐ, sān guì jiǔ kòu. suì chū dà qīng mén, zhū wáng děng hù hè, jù èr guì liù kòu. hái dǐ, fú jìn fū rén gè xíng qìng hè. fǔ liáo zhì hè zhū wáng, èr guì liù kòu, bèi lēi liáo shǔ yī guì sān kòu.
冊封諸王儀崇德元年,定冊封日,王、貝勒序立崇政殿前,內院官奉制冊、印陳於案,俟旨授封。諸王等皆跪,宣冊官、奉冊官並立案東,次第宣畢,奉冊、印授諸王等。王等祗受,轉授從官,復位。禮畢,隨奉冊官赴清寧宮,詣帝、後前行禮,三跪九叩。遂出大清門,諸王等互賀,俱二跪六叩。還邸,福晉、夫人各行慶賀。府僚致賀諸王,二跪六叩,貝勒僚屬一跪三叩。
kāng xī shí èr nián dìng zhì, fán cè fēng, jiǎn zhèng fù shǐ èr rén, qián yī rì, diàn táng shàng shè jié àn, xiāng àn, cè bǎo àn, táng qián yí wèi lè xuán bèi chén. jiè qī, zhèng fù shǐ yì tài hé diàn fèng jié chū, xiào wèi yú cè bǎo tíng fù wáng fǔ, wáng lǜ fǔ liáo guì yíng mén wài. zhèng fù shǐ fèng cè bǎo jié fēn chén gè àn, lì jié àn dōng, wáng lì àn xī. xíng lǐ bì, wáng yì xiāng àn qián guì, tīng xuān zhì cè, shǐ zhě shòu cè bǎo, wáng zhī shòu, fù wèi, xíng lǐ rú chū. shǐ zhě fèng jié fù mìng, wáng lǜ fǔ liáo guì sòng, yíng sòng jù yòng lè. fēng qīn wáng yuē bǎo, jùn wáng yuē yìn, bèi lēi yǒu zhì cè wú yìn. xíng lǐ xiè ēn bìng tóng. chū zhì, fēng qīn wáng shì zǐ yòng jīn cè, jùn wáng dù jīn yín cè, bèi lēi shòu gào mìng, xuán gǎi yòng zhǐ zhì cè. xián fēng shí nián, yù cè fēng qīn wáng yòng yín zhì dù jīn, yǐ gōng qīn wáng yì wáng jué shì xí, réng zhì jīn cè.
康熙十二年定製,凡冊封,簡正、副使二人,前一日,殿堂上設節案,香案,冊寶案,堂前儀衛、樂懸備陳。屆期,正、副使詣太和殿奉節出,校尉舁冊寶亭赴王府,王率府僚跪迎門外。正、副使奉冊寶節分陳各案,立節案東,王立案西。行禮畢,王詣香案前跪,聽宣制冊,使者授冊寶,王祗受,復位,行禮如初。使者奉節復命,王率府僚跪送,迎送俱用樂。封親王曰寶,郡王曰印,貝勒有制冊無印。行禮謝恩並同。初制,封親王世子用金冊,郡王鍍金銀冊,貝勒授誥命,旋改用紙制冊。咸豐十年,諭冊封親王用銀質鍍金,以恭親王奕王爵世襲,仍制金冊。
cè fēng gōng zhǔ, fēng shǐ zhì, gōng zhǔ lǜ shì nǚ yíng yí mén yòu, shǐ zhě fèng zhì cè rù, chén mén qián huáng àn shàng, yí zhì táng qián wò nèi. gōng zhǔ shēng xī jiē, liù sù sān guì sān kòu, xuān qì, shòu shì nǚ, gōng zhǔ guì shòu, xíng lǐ rú chū. shǐ zhě fù mìng, réng sòng yí mén wài. shì rì dì shēng diàn, gōng zhǔ zhì yù qián, cì rù hòu gōng, bìng liù sù sān guì sān kòu. yòu cì yì zhū fēi qián, gè sì sù èr guì èr kòu, hái fǔ, fǔ shǔ qìng hè, yú rú fēng qīn wáng yí. fán gù lún gōng zhǔ hé shuò gōng zhǔ, tóng bèi zhě fēng zhǎng gōng zhǔ, zhǎng zhě fēng dà zhǎng gōng zhǔ, bìng gěi jīn cè yún.
冊封公主,封使至,公主率侍女迎儀門右,使者奉制冊入,陳門前黃案上,移置堂前幄內。公主升西階,六肅三跪三叩,宣訖,授侍女,公主跪受,行禮如初。使者復命,仍送儀門外。是日帝升殿,公主至御前,次入後宮,並六肅三跪三叩。又次詣諸妃前,各四肅二跪二叩,還府,府屬慶賀,餘如封親王儀。凡固倫公主、和碩公主,同輩者封長公主,長者封大長公主,並給金冊雲。