fān bù sì
藩部四
kā ěr kā tǔ xiè tú hàn bù kā ěr kā chē chén hàn bù kā ěr kā sài yīn nuò yán bù kā ěr kā zā sà kè tú hàn bù
○喀爾喀土謝圖汗部 喀爾喀車臣汗部 喀爾喀賽因諾顏部 喀爾喀紥薩克圖汗部
tǔ xiè tú hàn bù, chēng kā ěr kā hòu lù, zhì jīng shī èr qiān bā bǎi yú lǐ. dōng jiè kěn tè shān, xī jiè wēng jí hé, nán jiè hàn hǎi, běi jiè chǔ kù hé.
土謝圖汗部,稱喀爾喀後路,至京師二千八百餘里。東界肯特山,西界翁吉河,南界瀚海,北界楚庫河。
yuán tài zǔ shí yī shì sūn dá yán chē chén hàn, yóu mù hàn hǎi běi háng ài shān jiè. zi shí yī, gé liè sēn zā zā lài ěr hún tái jí qí jì yě. xiōng tú lǔ bó luó tè bā ěr sū bó luó tè ā ěr chǔ bó luó tè è qí ěr bó luó tè děng, yóu hàn hǎi nán xǐ jìn biān, wèi nèi zā sà kè áo hàn nài màn bā lín zā lǔ tè kè shén kè téng wū zhū mù qìn hào qí tè sū ní tè è ěr duō sī jiǔ bù zǔ, xiáng gè chuán. dú suǒ bù hào kā ěr kā, liú gù tǔ, xī zhòng wàn yú wèi qī qí, shòu zi qī rén lǐng zhī, fēn zuǒ yòu yì. qí zhǎng zuǒ yì zhě, wèi dì sān zi nuò nuò hé jí dì wǔ zǐ ā mǐn dōu lǎ lēi. nuò nuò hé hào wěi zhēng nuò yán, zi wǔ: zhǎng a bā dài, hào wò qí lài sài yīn hàn cì ā bù hú, hào mò ěr gēn nuò yán, xǐ mù tú lā hé jiè, jīn tǔ xiè tú hàn bù èr shí zā sà kè jiē qí yì. a bā dài zi èr: zhǎng xī bù gù tài, hào è ěr zhāi tú hún tái jí, wèi zā sà kè bèi zi xī bù tuī hā tǎn bā tú ěr fǔ guó gōng bā hǎi tái jí chē líng zā bù qīng duō ěr jì sì qí zǔ cì é liè kè, hào mò ěr gēn hàn, wèi tǔ xiè tú hàn chá hún duō ěr jì zā sà kè jùn wáng gá lēi dān duō ěr jì bèi lēi xī dì shén lī chē mù chǔ kè nà mù zā lēi fǔ guó gōng chē líng bā lēi sān dá kè duō ěr jì tái jí bā lǎng bān zhū ěr duō ěr jì chén pī lēi duō ěr jì péng sù kè lǎ bù tǎn shí qí zǔ. ā bù hú zi sān: zhǎng áng gá hǎi, jì mò ěr gēn nuò yán hào, wèi zā sà kè jùn wáng gù lǔ shén xǐ, tái jí chē líng kāi mù chǔ kè chéng gǔn zā bù xùn dǔ bù wǔ qí zǔ cì lǎ hú lǐ, hào dá lài nuò yán, wèi zā sà kè tái jí lǐ tǎ ěr yī qí zǔ cì tú méng kěn, hào kūn dōu lún nuò yán. chū kā ěr kā wú hàn hào, zì a bā dài fù táng gǔ tè yè dá lài lǎ ma yíng jīng diǎn guī, wèi zhòng suǒ fú, yǐ hàn chēng. zi é liè kè jì zhī, hào mò ěr gēn hàn. é liè kè zi sān: zhǎng gǔn bù, shǐ hào tǔ xiè tú hàn, yǔ qí zú chē chén hàn shuò lěi zā sà kè tú hàn sù bā dì tóng shí chēng sān hàn.
元太祖十一世孫達延車臣汗,遊牧瀚海北杭愛山界。子十一,格哷森紥紥賚爾琿台吉其季也。兄圖嚕博羅特、巴爾蘇博羅特、阿爾楚博羅特、鄂齊爾博羅特等,由瀚海南徙近邊,為內紥薩克敖漢、柰曼、巴林、紥嚕特、克什克騰、烏珠穆沁、浩齊特、蘇尼特、鄂爾多斯九部祖,詳各傳。獨所部號喀爾喀,留故土,析眾萬餘為七旗,授子七人領之,分左、右翼。其掌左翼者,為第三子諾諾和及第五子阿敏都喇勒。諾諾和號偉徵諾顏,子五:長阿巴岱,號斡齊賴賽因汗;次阿布瑚,號墨爾根諾顏,徙牧圖拉河界,今土謝圖汗部二十紥薩克皆其裔。阿巴岱子二:長錫布固泰,號鄂爾齋圖琿台吉,為紥薩克貝子錫布推哈坦巴圖爾、輔國公巴海、台吉車凌紥布、青多爾濟四旗祖;次額列克,號墨爾根汗,為土謝圖汗察琿多爾濟、紥薩克郡王噶勒丹多爾濟、貝勒西第什哩、車木楚克納木紥勒、輔國公車凌巴勒、三達克多爾濟、台吉巴朗、班珠爾多爾濟、辰丕勒多爾濟、朋素克喇布坦十旗祖。阿布瑚子三:長昂噶海,繼墨爾根諾顏號,為紥薩克郡王固嚕什喜,台吉車凌、開木楚克、成袞紥布、遜篤布五旗祖;次喇瑚里,號達賴諾顏,為紥薩克台吉禮塔爾一旗祖;次圖蒙肯,號昆都倫諾顏。初喀爾喀無汗號,自阿巴岱赴唐古特謁達賴喇嘛迎經典歸,為眾所服,以汗稱。子額列克繼之,號墨爾根汗。額列克子三:長袞布,始號土謝圖汗,與其族車臣汗碩壘、紥薩克圖汗素巴第同時稱「三汗」。
chóng dé èr nián, gǔn bù xié shuò lěi shàng shū tōng hǎo. sān nián, qiǎn shǐ gòng tuó mǎ diāo pí diāo líng jí é luó sī niǎo qiāng, mìng kā ěr kā sān hàn suì xiàn bái tuó yī bái mǎ bā, wèi zhī jiǔ bái zhī gòng, yǐ wèi cháng.
崇德二年,袞布偕碩壘上書通好。三年,遣使貢駝、馬、貂皮、鵰翎及俄羅斯鳥槍,命喀爾喀三汗歲獻白駝一、白馬八,謂之「九白」之貢,以為常。
shùn zhì sān nián, sū ní tè bù zhǎng téng jī sī pàn táo, yù qīn wáng duō duó lǜ shī zhuī jiǎo, zhì zā jì bù lǎ kè, gǔn bù qiǎn lǎ hú lǐ děng yǐ bīng èr wàn yuán téng jī sī, wèi dà jūn suǒ bài, qì tuó mǎ qiān yú cuàn é ěr kè. chǔ hǔ ěr zhě gǔn bù zú yě, fù sī lüè bā lín bù rén chù, zhào shǐ zé zhī. huì suǒ bù é ěr dé ní tuó yīn gòng mǎ zhì, chì guī yù qí hàn děng qín xiàn téng jī sī, bìng yǐ suǒ lüè guī bā lín. wǔ nián, téng jī sī jiàng, gǔn bù děng biǎo qǐ zuì, zhào gè qiǎn zǐ dì lái cháo, bù cóng. bā nián, yǐ qí bù bù guī bā lín rén chù, jǐn xiàn tuó shí mǎ bǎi rù xiè, yán yù jié zé. shí nián, mìng shì láng bì lī kè tú wǎng chá bā lín bèi lüè rén chù, gǔn bù děng nì bù jǐn gěi. huì lǎ hú lǐ zhī zǐ tái jí mù tǎ ěr xié zhòng lái guī, fēng zā sà kè qīn wáng, zhù mù zhāng jiā kǒu wài tǎ lǔ hún hé, yīn guǐ yán bā lín rén chù mù tǎ ěr jǐn xié wǎng, yīng jiù bǐ qǔ, bìng qǐ qiǎn mù tǎ ěr děng hái. yù yuē: ěr děng bù zūn zhǐ qiǎn zǐ dì lái cháo, bù jìn běn nián jiǔ bái cháng gòng, bù jǐn cháng bā lín rén chù. mào cǐ sān zuì, fǎn qǐng qiǎn hái lái guī zhī rén, shì hé lǐ yé? jīn jí gè qiǎn zǐ dì lái cháo, jǐn cháng bā lín rén chù, zhèn yì fú shǐ mù tǎ ěr děng hái, ěr zì zé zhī! shì nián qiū, qiǎn shǐ bǔ gòng jiǔ bái, zhì zhāng jiā kǒu, zhào wù nà. shí èr nián xià, tǔ xiè tú hàn chá hún duō ěr jì jì qí fù gǔn bù wèi zuǒ yì zhǎng, yuē tóng zú mò ěr gēn nuò yán dá ěr hàn nuò yán dān jīn lǎ ma děng, biǎo qiǎn zǐ dì lái cháo. yù yuē: ěr děng zūn zhǐ fú zuì, zhèn bù jiù jì wǎng, qí yīng guī bā lín rén chù quē shǎo zhī shù, xī cóng kuān miǎn. sì hòu táo rén zhì cǐ, dāng jí qiǎn hái. dōng, fù qiǎn shǐ qǐ méng, xǔ zhī, cì méng yú zōng rén fǔ. shì nián, shè kā ěr kā bā zā sà kè, réng fēn zuǒ yòu yì, mìng tǔ xiè tú hàn jí mò ěr gēn nuò yán gè lǐng zuǒ yì zā sà kè zhī yī. shí wǔ nián, qiǎn dà chén jī fú wù lài zhī.
順治三年,蘇尼特部長騰機思叛逃,豫親王多鐸率師追剿,至紥濟布喇克,袞布遣喇瑚里等以兵二萬援騰機思,為大軍所敗,棄駝馬千餘竄額爾克。楚琥爾者袞布族也,復私掠巴林部人畜,詔使責之。會所部額爾德尼陀音貢馬至,敕歸諭其汗等擒獻騰機思,並以所掠歸巴林。五年,騰機思降,袞布等表乞罪,詔各遣子弟來朝,不從。八年,以其部不歸巴林人畜,僅獻駝十、馬百入謝,嚴諭詰責。十年,命侍郎畢哩克圖往察巴林被掠人畜,袞布等匿不盡給。會喇瑚里之子台吉木塔爾攜眾來歸,封紥薩克親王,駐牧張家口外塔嚕渾河,因詭言巴林人畜木塔爾盡攜往,應就彼取,並乞遣木塔爾等還。諭曰:「爾等不遵旨遣子弟來朝,不進本年九白常貢,不盡償巴林人畜。冒此三罪,反請遣還來歸之人,是何理耶?今即各遣子弟來朝,盡償巴林人畜,朕亦弗使木塔爾等還,爾自擇之!」是年秋,遣使補貢九白,至張家口,詔勿納。十二年夏,土謝圖汗察琿多爾濟繼其父袞布為左翼長,約同族墨爾根諾顏、達爾漢諾顏、丹津喇嘛等,表遣子弟來朝。諭曰:「爾等遵旨服罪,朕不咎既往,其應歸巴林人畜缺少之數,悉從寬免。嗣後逃人至此,當即遣還。」冬,復遣使乞盟,許之,賜盟於宗人府。是年,設喀爾喀八紥薩克,仍分左、右翼,命土謝圖汗及墨爾根諾顏各領左翼紥薩克之一。十五年,遣大臣齎服物賚之。
kāng xī èr shí sān nián, yǐ qí bù yǔ yòu yì zā sà kè tú hàn chéng gǔn gòu xìn, mìng ā qí tú gé lóng xié dá lài lǎ ma shǐ yù jiě zhī. èr shí liù nián, chá hún duō ěr jì xié chē chén hàn nuò ěr bù děng shū shàng zūn hào, yù yuē: ěr děng kè gōng jìng shùn, jù jiàn kǔn chén, dàn yí yǎng tǐ zhèn yī shì tóng rén wú fēn zhōng wài zhì yì. zì jīn yǐ hòu, qīn mù yōng hé, wú xiāng qīn rǎo, yǒng xiǎng ān lè, shù wèi zhèn huái, shèng yú shòu zūn hào yě.
康熙二十三年,以其部與右翼紥薩克圖汗成袞構釁,命阿齊圖格隆偕達賴喇嘛使諭解之。二十六年,察琿多爾濟偕車臣汗諾爾布等疏上尊號,諭曰:「爾等恪恭敬順,具見悃忱,但宜仰體朕一視同仁、無分中外至意。自今以後,親睦雍和,毋相侵擾,永享安樂,庶慰朕懷,勝於受尊號也。」
èr shí qī nián, è lǔ tè gá ěr dān lüè kā ěr kā, chá hún duō ěr jì jù fú shèng, xié zú dì gù lǔ shén xǐ děng xié shǔ lái guī, zhào fù mù sū ní tè zhū bù jiè, fā guī huà chéng cāng mǐ shàn zhī. èr shí bā nián, fù qiǎn nèi dà chén fèi yáng gǔ wǎng zhèn, yù tíng chén yuē: zhèn wén tǔ xiè tú hàn shǔ zhòng yǒu fá shí zhì bì zhě, shēn wèi zhěn niàn. fèi yáng gǔ cǎi mǎi shēng chù shàng xū shí rì, zhe sù fā zhāng jiā kǒu cāng mǐ yùn wǎng sàn gěi, jì zhī yī yuè, shēng chù jì zhī, zé zhòng mìng kě huó yǐ. èr shí jiǔ nián, zhào chá suǒ shǔ pín hù, qiǎn jiù shí zhāng jiā kǒu.
二十七年,厄魯特噶爾丹掠喀爾喀,察琿多爾濟拒弗勝,偕族弟固嚕什喜等攜屬來歸,詔附牧蘇尼特諸部界,發歸化城倉米贍之。二十八年,復遣內大臣費揚古往賑,諭廷臣曰:「朕聞土謝圖汗屬眾有乏食致斃者,深為軫念。費揚古採買牲畜尚須時日,著速發張家口倉米運往散給,計支一月,牲畜繼之,則眾命可活矣。」二十九年,詔察所屬貧戶,遣就食張家口。
sān shí nián chūn, shàng yǐ chá hún duō ěr jì lái guī hòu, chē chén hàn wū mò kè zā sà kè tú hàn chéng gǔn zi cè wàng zā bù zhǒng zhì, kā ěr kā quán bù nèi fù, fēng jué guān zhì yí gèng, qiě jiàng zhòng shù shí wàn cuò chù, yīng shì fǎ zhì bǐ zūn shǒu, jiāng xìng duō lún nuò ěr xíng huì yuè lǐ, zhào lǐ fān yuàn xí chá hún duō ěr jì děng suí sì shí jiǔ qí zā sà kè xiān jí yǐ qí. shàng shū mǎ qí fèng mìng wǎng yì lǐ, dìng shǎng gé jiǔ děng, zuò cì qī xíng, yǐ chá hún duō ěr jì wèi zhī shǒu. xià sì yuè, jià zhì, kā ěr kā hàn jì nóng nuò yán tái jí děng sān shí wǔ rén yǐ cì cháo jiàn, yù yuē: ěr děng yǐ xiōng dì zhī qīn, zì xiāng qīn duó, qǐ xìn zhào wǔ, zhì quán bù kuì sàn. qí shí ruò lìng sì shí jiǔ qí zā sà kè jiāng ěr rén zhòng shōu qǔ, ěr bù zǎo yǐ sàn wáng. zhèn hǎo shēng zhī xīn chū yú tiān xìng, bù rěn shì ěr miè wáng, gěi dì ān zhì, fù lǚ yǔ shēng chù qiǔ liáng yǐ zī shàn yǎng, yòng shì qīn lín jiào huì, pǔ jiā shǎng lài. huì tóng zhī shí, jiàn ěr děng qīng xīn gǎn dài, tè pèi ēn shī, bǐ yǔ sì shí jiǔ qí tóng liè, yǐ shì yī tǐ fǔ yù, wǎng fēn zhōng wài, ěr děng qí zhī zhèn yì. xún mìng gǎi suǒ bù jì nóng nuò yán jiù hào, fēng wáng bèi lēi tái jí yǒu chà, gè shòu zā sà kè, biān zuǒ lǐng, réng liú chá hún duō ěr jì hàn hào tǒng qí zhòng, zì shì shǐ chēng tǔ xiè tú hàn bù. sān shí yī nián, gǎi kā ěr kā zuǒ yòu yì wèi sān lù, tǔ xiè tú hàn chēng běi lù.
三十年春,上以察琿多爾濟來歸後,車臣汗烏默客、紥薩克圖汗成袞子策旺紥布踵至,喀爾喀全部內附,封爵官制宜更,且降眾數十萬錯處,應示法制俾遵守,將幸多倫諾爾行會閱禮,詔理藩院檄察琿多爾濟等隨四十九旗紥薩克先集以俟。尚書馬齊奉命往議禮,定賞格九等,坐次七行,以察琿多爾濟為之首。夏四月,駕至,喀爾喀汗、濟農、諾顏、台吉等三十五人以次朝見,諭曰:「爾等以兄弟之親,自相侵奪,啟釁召侮,至全部潰散。其時若令四十九旗紥薩克將爾人眾收取,爾部早已散亡。朕好生之心出於天性,不忍視爾滅亡,給地安置,復屢予牲畜、糗糧以資贍養,用是親臨教誨,普加賞賚。會同之時,見爾等傾心感戴,特沛恩施,俾與四十九旗同列,以示一體撫育,罔分中外,爾等其知朕意。」尋命改所部濟農、諾顏舊號,封王、貝勒、台吉有差,各授紥薩克,編佐領,仍留察琿多爾濟汗號統其眾,自是始稱土謝圖汗部。三十一年,改喀爾喀左右翼為三路,土謝圖汗稱北路。
sān shí wǔ nián sì yuè, shàng qīn zhēng gá ěr dān, suǒ bù zhū zā sà kè zòu: chén děng bèi gá ěr dān lüè, quán bù kuì, lài shèng zhǔ tiān wēi zhèng qí zuì, qǐng cóng zhēng xiào lì. yù wú yōng jǐn xíng suí wǎng. wǔ yuè, dà jūn jì pò gá ěr dān yú zhāo mò duō, kǎi xuán, dà lài zhī. míng nián, gá ěr dān cuàn sǐ, shuò mò píng, zhào suǒ bù guī tú lā hé yóu mù. sì shí nián, cì mù chǎn shàn gěi. wǔ shí sì nián, yǐ zhǔn gá ěr cè wàng ā lǎ bù tǎn shān zhòng kā ěr kā, mìng sàn zhì dà chén qí lǐ dé lǜ dà jūn fù tuī hé zhēn yù. tíng yì tún tián è ěr kūn tú lā yù jūn shí, zhào xún tǔ xiè tú hàn wàng zā lēi duō ěr jì kān zòu suǒ bù kě gēng dì, yīn yán fù jìn è ěr kūn tú lā zhī sū hū tú kā lǎ wū sū míng ài chá hǎn gé ěr kù ěr qí hū zā bù kān hé chá hǎn sōu ěr bù lā hǎn kǒu wū lán gù mù jí é ěr dé ní zhāo shí yú chù jù kě gēng, mìng gōng fù ěr dān xuǎn shàn gēng rén wǎng tún zhǒng. shì nián, zhào jiǎn suǒ bù bīng zhù fáng ā ěr tài. liù shí nián, mìng tǔ xiè tú hàn wàng zā lēi duō ěr jì dū lǐ é luó sī biān jìng shì.
三十五年四月,上親征噶爾丹,所部諸紥薩克奏:「臣等被噶爾丹掠,全部潰,賴聖主天威正其罪,請從徵效力。」諭毋庸盡行隨往。五月,大軍既破噶爾丹於昭莫多,凱旋,大賚之。明年,噶爾丹竄死,朔漠平,詔所部歸圖拉河遊牧。四十年,賜牧產贍給。五十四年,以準噶爾策妄阿喇布坦煽眾喀爾喀,命散秩大臣祁里德率大軍赴推河偵御。廷議屯田鄂爾坤、圖拉裕軍食,詔詢土謝圖汗旺紥勒多爾濟勘奏所部可耕地,因言附近鄂爾坤、圖拉之蘇呼圖喀喇烏蘇、明愛察罕格爾、庫爾奇呼、紥布堪河、察罕廋爾、布拉罕口、烏蘭固木及額爾德尼昭十餘處俱可耕,命公傅爾丹選善耕人往屯種。是年,詔簡所部兵駐防阿爾泰。六十年,命土謝圖汗旺紥勒多爾濟督理俄羅斯邊境事。
yōng zhèng èr nián, běi lù jūn yíng yí zhù chá hǎn sōu ěr jí zā kè bài dá lī kè. sān nián, yǐ zēng shè sài yīn nuò yán bù, dìng suǒ bù wèi kā ěr kā hòu lù. sì nián, wàng zā lēi duō ěr jì děng yīn é ěr dé ní zhāo fá xiāng yí gǔ zhǒng, qiǎn rén gòu zhī é luó sī, bìng qǐng zhù tún tián bīng liáng. yù tíng chén yuē: qián yì tún tián shí, céng yǒu zòu yán kā ěr kā wèi bì yǒng yuè cóng shì zhě. zhèn sī cǐ jǔ zhèng wèi yī děng jì jí jiǔ yuǎn, qǐ yǒu fǎn bù lè cóng zhī lǐ? jīn guǒ gǎn ēn shū chéng, yǔ zhèn yì xiāng fú, shū kě jiā shàng, jiāo lǐ fān yuàn yì xù. xún gè yǔ jì lù, bìng lài bì yǒu chà, zhào rú yì. wǔ nián, yǐ kù lún jí qià kè tú wèi suǒ bù yǔ é luó sī hù shì dì, zhào fēi shì cháo wú xǔ é luó sī yú chǔ kù hé jiè. shì nián, sài yīn nuò yán qīn wáng é fù yǔ é luó sī dìng jiè. jiǔ nián, xuǎn bīng suí dà jūn jiǎo gá ěr dān cè líng. shí sān nián, chè dà jūn hái, zhào suǒ bù bīng liú zhù è ěr kūn jí wū lǐ yǎ sū tái.
雍正二年,北路軍營移駐察罕廋爾及紥克拜達哩克。三年,以增設賽因諾顏部,定所部為喀爾喀後路。四年,旺紥勒多爾濟等因額爾德尼昭乏相宜穀種,遣人購之俄羅斯,並請助屯田兵糧。諭廷臣曰:「前議屯田時,曾有奏言喀爾喀未必踴躍從事者。朕思此舉正為伊等計及久遠,豈有反不樂從之理?今果感恩抒誠,與朕意相符,殊可嘉尚,交理藩院議敘。」尋各予紀錄,並賚幣有差,詔如議。五年,以庫倫及恰克圖為所部與俄羅斯互市地,詔非市朝毋許俄羅斯逾楚庫河界。是年,賽音諾顏親王額駙與俄羅斯定界。九年,選兵隨大軍剿噶爾丹策凌。十三年,撤大軍還,詔所部兵留駐鄂爾坤及烏里雅蘇台。
qián lóng yuán nián, fù xuǎn bīng fù è ěr kūn fáng qiū. liù nián, mìng cān zàn dà chén dōu tǒng tǎ ěr mǎ shàn chá yuè fáng qiū bīng yú wū kè tú ěr jì ěr hā lǎng. yǐ zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú yí jū kù lún, mìng tǔ xiè tú hàn dūn dān duō ěr jì zhù shǒu qí dì hù shì zhī. shí sān nián, xuǎn tuó wǔ bǎi yùn guī huà chéng mǐ fù tǎ mì ěr jūn yíng, mìng tǔ xiè tú hàn yán pī lēi duō ěr jì dū lǐ é luó sī biān jìng shì. shí qī nián, zēng fáng è ěr kūn bīng. shí jiǔ nián, yí zhù è ěr hǎi kā lǎ wū sū. shì bù zā sà kè qīn wáng é lín qìn duō ěr jì shòu xī lù cān zàn dà chén. èr shí nián, jìn jiǎo dá wǎ qí yú yī lí. shí jiàng qiú ā mù ěr sā nà móu jù yī lí, shàng zhú qí jiān, zhào rù jìn. dìng běi jiāng jūn bān dì yóu ní chǔ gǔn jūn yíng qiǎn é lín qìn duō ěr jì hù zhī xíng. zhì wū lóng gǔ hé, ā mù ěr sā nà yǐ běi lù dìng biān zuǒ fù jiāng jūn yìn shòu zhī, guǐ chēng guī zhì zhuāng, yóu é ěr qí sī hé chí dùn. yì rì, é lín qìn duō ěr jì zhuī zhī fú jí, lùn zuì xuē jué nǐ zhǎn, yù cì zì jǐn. duō luó bèi lēi chē bù dēng yì yǐ zhù fáng kù kè lǐng, bù lì zhuī pàn dùn zhī bā lǎng, jiàng bèi zi. ér zā sà kè fǔ guó gōng chē dēng sān pī lēi yǐ fú qīng gǔn zán bo gōng, zā sà kè yī děng tái jí dá shén wàng lēi yǐ qín pàn dùn zhī hé shuò tè nè mò kù gōng, zā sà kè yī děng tái jí bān zhū ěr duō ěr jì yǐ huò ā mù ěr sā nà qí dào jiǎ zhòu gōng, zā sà kè yī děng tái jí sān dū bù duō ěr jì yǐ fù zā bù kān huò ā mù nà sā nà zhī nú jí bān zhū ěr děng, bìng zhū pàn zéi gù ěr bān hé zhuō bèi gōng, jūn jìn jué lài shǎng yǒu chà.
乾隆元年,複選兵赴鄂爾坤防秋。六年,命參贊大臣都統塔爾瑪善察閱防秋兵於烏克圖爾濟爾哈朗。以哲布尊丹巴呼圖克圖移居庫倫,命土謝圖汗敦丹多爾濟駐守其地護視之。十三年,選駝五百運歸化城米赴塔密爾軍營,命土謝圖汗延丕勒多爾濟督理俄羅斯邊境事。十七年,增防鄂爾坤兵。十九年,移駐鄂爾海喀喇烏蘇。是部紥薩克親王額琳沁多爾濟授西路參贊大臣。二十年,進剿達瓦齊於伊犁。時降酋阿睦爾撒納謀據伊犁,上燭其奸,詔入覲。定北將軍班第由尼楚袞軍營遣額琳沁多爾濟護之行。至烏隆古河,阿睦爾撒納以北路定邊左副將軍印授之,詭稱歸治裝,由額爾齊斯河馳遁。翌日,額琳沁多爾濟追之弗及,論罪削爵擬斬,諭賜自盡。多羅貝勒車布登亦以駐防庫克嶺,不力追叛遁之巴朗,降貝子。而紥薩克輔國公車登三丕勒以俘青袞咱卜功,紥薩克一等台吉達什旺勒以擒叛遁之和碩特訥默庫功,紥薩克一等台吉班珠爾多爾濟以獲阿睦爾撒納旗纛甲冑功,紥薩克一等台吉三都布多爾濟以赴紥布堪獲阿睦納撒納之孥及班珠爾等,並誅叛賊固爾班和卓輩功,均進爵賚賞有差。
xiān shì, tǔ xiè tú hàn bù biān zuǒ lǐng, jī sān shí qī qí. yǐ fēn zhì sài yīn nuò yán bù, xī èr shí yī qí, liú shí liù qí, réng lì tǔ xiè tú hàn bù. xún zēng sì qí. zā sà kè fán èr shí, méng yú hàn ā lín, shè zhèng fù méng zhǎng jí fù jiāng jūn cān zàn gè yī. jué èr shí yǒu yī: tǔ xiè tú hàn yī zā sà kè hé shuò qīn wáng yī, yóu bèi lēi jìn xí fù gōng pǐn jí yī děng tái jí yī zā sà kè duō luó jùn wáng èr, yī yóu bèi lēi jìn xí zā sà kè gù shān bèi zi èr, yī yóu jùn wáng jiàng xí, yī yóu zā sà kè tái jí jìn xí zā sà kè fǔ guó gōng liù, sān yóu zā sà kè tái jí jìn xí zā sà kè yī děng tái jí bā, yī yóu bèi zi jiàng xí.
先是,土謝圖汗部編佐領,積三十七旗。以分置賽因諾顏部,析二十一旗,留十六旗,仍隸土謝圖汗部。尋增四旗。紥薩克凡二十,盟於汗阿林,設正副盟長及副將軍、參贊各一。爵二十有一:土謝圖汗一;紥薩克和碩親王一,由貝勒晉襲;附公品級一等台吉一;紥薩克多羅郡王二,一由貝勒晉襲;紥薩克固山貝子二,一由郡王降襲,一由紥薩克台吉晉襲;紥薩克輔國公六,三由紥薩克台吉晉襲;紥薩克一等台吉八,一由貝子降襲。
shì bù běn wèi kā ěr kā sì bù zhī shǒu, nèi zé zhé bù zūn dān bā, zhù xī kù lún, wài zé lín jiē é luó sī, yǒu qià kè tú hù shì, xíng shì tè zhòng, hào chēng xióng jù. qián lóng èr shí qī nián, yú shì bù zhōng qí hàn shān běi zhī kù lún zhì bàn shì dà chén, yǐ mǎn zhōu dà yuán rèn zhī bié xuǎn méng gǔ hàn wáng gōng zā sà kè yī rén wèi bàn shì dà chén, tóng lí qí wù. hé shuò qīn wáng duō luó é fù sāng zhāi duō ěr jì yǐ qián lóng èr shí sān nián fù kù lún xié lǐ é luó sī biān jìng shì. èr shí qī nián, tíng hù shì. èr shí jiǔ nián, sāng zhāi duō ěr jì qǐng zēng kù lún kǎ zuò, pài bīng tún tián yī běng bù ěr gá lēi tái děng chù, bù xǔ. sān shí nián liù yuè, mìng a lǐ gǔn suǒ lín chá bàn qià kè tú qián tōng mào yì yī àn, yǐ sāng zhāi duō ěr jì sī tīng méng rén réng yǔ é shāng mào yì, lùn zuì xuē jué bàn shì dà chén chǒu dá yǐ sī shì dé huì zhèng fǎ. shí yuè, yǐ shì méng zā sà kè bèi zi yī dá mù shén bù guǎn é luó sī kǎ zuò. sān shí sān nián, kù lún bàn shì dà chén qìng guì děng zòu é luó sī qiǎn shǐ qǐ kāi guān jiāo yì, yǔn zhī. réng shēn nèi dì shāng rén tú zēng jià zhí zhī jìn. xún mìng sāng zhāi duō ěr jì fù rèn.
是部本為喀爾喀四部之首,內則哲布尊丹巴,住錫庫倫,外則鄰接俄羅斯,有恰克圖互市,形勢特重,號稱雄劇。乾隆二十七年,於是部中旗汗山北之庫倫置辦事大臣,以滿洲大員任之;別選蒙古汗、王、公、紥薩克一人為辦事大臣,同釐其務。和碩親王多羅額駙桑齋多爾濟以乾隆二十三年赴庫倫協理俄羅斯邊境事。二十七年,停互市。二十九年,桑齋多爾濟請增庫倫卡坐,派兵屯田依琫、布爾噶勒台等處,不許。三十年六月,命阿里袞索琳查辦恰克圖潛通貿易一案,以桑齋多爾濟私聽蒙人仍與俄商貿易,論罪削爵;辦事大臣丑達以私市得賄正法。十月,以是盟紥薩克貝子伊達木什布管俄羅斯卡坐。三十三年,庫倫辦事大臣慶桂等奏俄羅斯遣使乞開關交易,允之。仍申內地商人圖增價值之禁。尋命桑齋多爾濟復任。
sì shí èr nián, dìng kù lún bàn shì dà chén jiān xiá bàn shì zhāng jīng, mín méng jiāo shè shì jiàn jūn jù bào bàn lǐ lì. sì shí sān nián, sāng zhāi duō ěr jì zòu é luó sī rén sī yuè biān kǒu mài mǎ, é yuán mǎ yù ěr bù kěn qián lái, zàn tíng mào yì, jí zī shì é gù bì nà tuō ěr, shàng shì zhī. qī yuè, yù sāng zhāi duō ěr jì huì tóng bàn shì dà chén bó qīng é, shāng bàn nèi dì shāng rén gěi hái é luó sī qiàn huò. shí yī yuè, sāng zhāi duō ěr jì zú, mìng tǔ xiè tú hàn chē dēng duō ěr jì wǎng kù lún xié tóng bó qīng é bàn shì. sì shí wǔ nián, fù kāi shì. sì shí bā nián, yǐ chē dēng duō ěr jì sī gěi chéng qí wū lā huáng duàn zhào piào, bà kù lún bàn shì dà chén, mìng sài yīn nuò yán qīn wáng lā wàng duō ěr jì dài zhī, réng mìng sāng zhāi duō ěr jì zhī zǐ jùn wáng yùn duān duō ěr jì suí tóng bàn shì, dìng kā ěr kā sì bù wū lā zhāng chéng. shí èr yuè, mìng yùn duān duō ěr jì liè míng zài bàn shì dà chén lēi bǎo zhī qián. sì shí jiǔ nián, yǐ é luó sī shǔ bù lǐ yǎ tè rén jié nèi dì wǎng wū liáng hǎi mào yì shāng mín, péi huò ér bù jiāo fàn, lǚ xí qí guó. wǔ shí nián chūn, yǐ é luó sī fù wén zhī wú tuī dàng, fù tíng qià kè tú hù shì. bàn shì dà chén sōng yún yīn dìng yán biān méng gǔ xū yòng yān chá bù pǐ zhāng chéng.
四十二年,定庫倫辦事大臣兼轄辦事章京,民、蒙交涉事件均具報辦理例。四十三年,桑齋多爾濟奏俄羅斯人私越邊口賣馬,俄員瑪玉爾不肯前來,暫停貿易,即咨示俄固畢納托爾,上是之。七月,諭桑齋多爾濟會同辦事大臣博清額,商辦內地商人給還俄羅斯欠貨。十一月,桑齋多爾濟卒,命土謝圖汗車登多爾濟往庫倫協同博清額辦事。四十五年,復開市。四十八年,以車登多爾濟私給乘騎烏拉黃緞照票,罷庫倫辦事大臣,命賽因諾顏親王拉旺多爾濟代之,仍命桑齋多爾濟之子郡王蘊端多爾濟隨同辦事,定喀爾喀四部烏拉章程。十二月,命蘊端多爾濟列名在辦事大臣勒保之前。四十九年,以俄羅斯屬布里雅特人劫內地往烏梁海貿易商民,賠貨而不交犯,屢檄其國。五十年春,以俄羅斯覆文支吾推宕,復停恰克圖互市。辦事大臣松筠因定沿邊蒙古需用煙茶布疋章程。
wǔ shí yī nián jiǔ yuè, dìng tǔ chē liǎng bù jí sài zā liǎng bù měi nián gè dài yī bù rén rù wéi chǎng, tǔ chē liǎng méng bù luò rén jiāo kù lún bàn shì wáng dà chén dài lǐng xí wéi, sài zā liǎng méng bù luò rén réng jiāo wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn dà chén dài lǐng xí wéi, bìng lìng bù luò měi nián zì hàn wáng zhì gōng gè jiǎn pài yī rén, tái jí nèi gè jiǎn pài sì rén, lǐng zhí xián jiào dà zhě èr míng, wēi mò tái jí èr míng, réng zuò shí míng shàn shè fù mù lán wéi chǎng lì. wǔ shí sì nián, é shǔ bù lǐ yǎ tè rén shāng wǒ chū kǎ xún bīng, sōng yún xí é gù bì nà tuō ěr bǔ sòng zhì zhī fǎ. shì yǒu zì é guī zhī tǔ ěr hù tè lǎ ma sà má lín yán é jiāng xìng bīng gòu xìn. tíng zhǐ mìng sōng yún xí xún. wǔ shí wǔ nián, shì bù gē bì shù qí zāi, zā sà kè tái jí wū ěr zhàn zā bù bào yǐ yīng shōu fù jí zì chù niú yáng zhèn gěi, bìng lìng yǒu lì tái jí guān bīng zhōu xù pín zhě. shì wén, shàng jiā zhī. wǔ shí liù nián, sōng yún zòu é shǒu biān mù lì biàn qí wū, zhào zhū sà má lín, xǔ é fù shì. sōng yún yǔ jiē rèn bàn shì dà chén pǔ fú xié bàn bèi zi xùn dōu bù duō ěr jì fù qià kè tú, xiǎo yù é gù bì nà tuō ěr, sì hòu rú yù huì bàn shì jiàn, yīng rú lì xùn sù wán jié, mìng dào àn fàn, yīng sòng qià kè tú jū shí zhèng fǎ, bǐ cǐ yuē shù shāng fàn, wú yǒu jī qiàn, yīn yǔ lì yuē, yǒng wèi zūn shǒu.
五十一年九月,定土、車兩部及賽、紥兩部每年各帶一部人入圍場,土、車兩盟部落人交庫倫辦事王大臣帶領習圍,賽、紥兩盟部落人仍交烏里雅蘇台將軍大臣帶領習圍,並令部落每年自汗、王至公各揀派一人,台吉內各揀派四人,領職銜較大者二名,微末台吉二名,仍作十名善射赴木蘭圍場例。五十四年,俄屬布里雅特人傷我出卡巡兵,松筠檄俄固畢納托爾捕送置之法。適有自俄歸之土爾扈特喇嘛薩麻林言俄將興兵構釁。廷旨命松筠檄詢。五十五年,是部戈壁數旗災,紥薩克台吉烏爾湛紥布報以應收賦及自畜牛羊賑給,並令有力台吉官兵周恤貧者。事聞,上嘉之。五十六年,松筠奏俄守邊目力辨其誣,詔誅薩麻林,許俄復市。松筠與接任辦事大臣普福、協辦貝子遜都布多爾濟赴恰克圖,曉諭俄固畢納托爾,嗣後如遇會辦事件,應如例迅速完結,命盜案犯,應送恰克圖鞫實正法,彼此約束商販,毋有積欠,因與立約,永為遵守。
jiā qìng qī nián sān yuè, tǔ xiè tú hàn chē dēng duō ěr jì děng bèi xíng wéi jìn shào mǎ pǐ, shàng jiā zhī. bā yuè, dìng tǔ xiè tú hàn chē chén hàn èr bù shì wù zài kù lún huì jí, yǔ bàn shì dà chén yī tóng bàn lǐ lì. zì shì tǔ chē èr bù zhòng dà shì jiàn, jiē yóu kù lún bàn shì dà chén zhuān zòu. yǔn yùn duān duō ěr jì qǐng, měi yú shí nián xún chá é luó sī jiāo jiè kǎ lún yī cì. bā nián bā yuè, yǔn yùn duān duō ěr jì qǐng, tǔ xiè tú hàn bù zā sà kè qí wàng duō ěr jì qí bā kè zā bù děng qí, jí zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú tú zhòng suǒ shǔ dì fāng, miǎn qū zhú zhǒng dì mín rén jìn. sì hòu lìng kěn dì mǔ, tiān jiàn fáng wū, qīn zhàn yóu mù, bìng lìng cóng qián zū zhǒng zhě, àn dì nà zū. qǔ méng nǚ wèi qī zhě, shēn gù zhī hòu, qī zǐ gěi gāi chù zā sà kè wèi nú lì. hū tú kè tú tú zhòng dì fāng jí wèi qí suǒ shǔ. bìng dìng gāi chù jū mín àn rén gěi zhào, měi nián yóu yùn duān duō ěr jì pài yuán jiǎn chá, zào cè bào yuàn jí zài yǒu wú zhào zhī mín rèn yì qī zhǐ, méng zhǎng zā sà kè děng zhì zuì lì. èr shí sān nián, kù lún qiǎn méng yuán tóng é yuán kān míng jiāng jiè.
嘉慶七年三月,土謝圖汗車登多爾濟等備行圍進哨馬匹,上嘉之。八月,定土謝圖汗、車臣汗二部事務在庫倫會集,與辦事大臣一同辦理例。自是土、車二部重大事件,皆由庫倫辦事大臣專奏。允蘊端多爾濟請,每逾十年巡察俄羅斯交界卡倫一次。八年八月,允蘊端多爾濟請,土謝圖汗部紥薩克齊旺多爾濟、齊巴克紥布等旗,及哲布尊丹巴呼圖克圖徒眾所屬地方,免驅逐種地民人禁。嗣後另墾地畝,添建房屋,侵占遊牧,並令從前租種者,按地納租。娶蒙女為妻者,身故之後,妻子給該處紥薩克為奴隸。呼圖克圖徒眾地方即為其所屬。並定該處居民按人給照,每年由蘊端多爾濟派員檢查,造冊報院;及再有無照之民任意棲止,盟長、紥薩克等治罪例。二十三年,庫倫遣蒙員同俄員勘明疆界。
dào guāng sì nián sān yuè, yǐ kù lún zhāng jīng shàng ān tài chá yàn yī běng děng chù zhǒng dì mín rén bù néng hé shì, zhì mín rén děng pán jù yóu mù, shǔ chē líng duō ěr jì zā sà kè yìn wù zhī tái jí gòng sū lún chéng bào qū zhú, yòu wù huǐ lǐng zhào rén mín fáng wū, mìng duó zhí, yùn duān duō ěr jì děng yì chù. réng shēn gè qí róng liú wú piào mín rén zhī jìn. qī nián, yùn duān duō ěr jì zú, yǐ lún bù duō ěr jì dài wèi kù lún bàn shì dà chén. shí èr nián, duō ěr jì lā bù tǎn dài zhī. shí wǔ nián, duō ěr jì lā bù tǎn zòu kā ěr kā zhāo mín kěn fù pāo huāng dì mǔ zhāng chéng, yù bù xǔ. shí èr yuè, mìng dé lēi kè duō ěr jì wèi kù lún xué xí bāng bàn dà chén. shí bā nián, duō ěr jì lā bù tǎn zòu guǎn kǎ lún zā sà kè nà mù jì lēi duō ěr jì shàn yǐ qí ěr hún kǎ lún bīng dīng yǔ míng jì kǎ lún bīng dīng hù xiāng yí zhù, chè chāi, réng yì chù. shí jiǔ nián, yǔn zhé bù zūn dān bā wǎng kù lún zhī běi yī lǔ gé hé wēn quán zuò tāng, mìng bàn shì dà chén fú yīng hù shì. sì yuè, duō ěr jì lā bù tǎn zú, yǐ dé lēi kè duō ěr jì dài wèi kù lún bàn shì dà chén. èr shí yī nián liù yuè, é luó sī sà nà tè yá mén zī lǐ fān yuàn, wén zhōng guó yán jìn yā piàn rù jiè, yǐ zhūn chì suǒ shǔ bù dé zài jiāo jiè zhī chù hù xiāng fàn dài tōu yùn. yù kù lún bàn shì dà chén yán jìn nèi dì mào yì rén děng zài jiāo jiè chù suǒ sī xíng fàn yùn yān tǔ, yǐ suī wài fān chú jī bì. èr shí èr nián jiǔ yuè, dé lēi kè duō ěr jì yǐ kù lún dì fāng shāng mín pán jù yī àn, xià bù yì chù.
道光四年三月,以庫倫章京尚安泰查驗伊琫等處種地民人不能核事,致民人等盤踞遊牧,署車凌多爾濟紥薩克印務之台吉貢蘇倫呈報驅逐,又誤毀領照人民房屋,命奪職,蘊端多爾濟等議處。仍申各旗容留無票民人之禁。七年,蘊端多爾濟卒,以綸布多爾濟代為庫倫辦事大臣。十二年,多爾濟拉布坦代之。十五年,多爾濟拉布坦奏喀爾喀招民墾復拋荒地畝章程,諭不許。十二月,命德勒克多爾濟為庫倫學習幫辦大臣。十八年,多爾濟拉布坦奏管卡倫紥薩克那木濟勒多爾濟擅以奇爾渾卡倫兵丁與明濟卡倫兵丁互相移駐,撤差,仍議處。十九年,允哲布尊丹巴往庫倫之北伊魯格河溫泉坐湯,命辦事大臣福英護視。四月,多爾濟拉布坦卒,以德勒克多爾濟代為庫倫辦事大臣。二十一年六月,俄羅斯薩納特衙門咨理藩院,聞中國嚴禁鴉片入界,已諄飭所屬不得在交界之處互相販帶偷運。諭庫倫辦事大臣嚴禁內地貿易人等在交界處所私行販運煙土,以綏外藩、除積弊。二十二年九月,德勒克多爾濟以庫倫地方商民盤踞一案,下部議處。
xián fēng sì nián, tǔ xiè tú hàn chē chén hàn liǎng bù hàn wáng gōng tái jí děng qǐng juān zhù jūn xū, wēn zhǐ què zhī. bā nián, yǔn é luó sī shǐ rén yóu kù lún zhì zhāng jiā kǒu rù jīng. shí yī nián, dé lēi kè duō ěr jì qiān, yǐ duō ěr jì nà mù kǎi dài wèi kù lún bàn shì dà chén, xún lìng chē chén hàn ā ěr tǎ shén dá dài zhī. yǐ bàn shì dà chén sè kè tōng é dài cāo yǎn niǎo qiāng bīng dīng fù qià kè tú, mìng duō ěr jì nà mù kǎi tuǒ bàn kù lún shì jiàn. sì yuè, sè kè tōng é zòu é shāng yù yú kù lún mào yì, xíng wén zǔ zhǐ. liù yuè, zǒng lǐ gè guó shì wù wáng dà chén zòu zhǔn é rén zài kù lún xiū lǐ gōng guǎn. shí yī yuè, sè kè tōng é zòu é shāng shàn wǎng méng gǔ gè qí mào yì. yù shǒu yuē kāi dǎo, bìng jiāo zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén zhào huì é shǐ jìn zǔ. shí èr yuè, chè qià kè tú xí qiāng guān bīng.
咸豐四年,土謝圖汗、車臣汗兩部汗、王、公、台吉等請捐助軍需,溫旨卻之。八年,允俄羅斯使人由庫倫至張家口入京。十一年,德勒克多爾濟遷,以多爾濟那木凱代為庫倫辦事大臣,尋令車臣汗阿爾塔什達代之。以辦事大臣色克通額帶操演鳥槍兵丁赴恰克圖,命多爾濟那木凱妥辦庫倫事件。四月,色克通額奏俄商欲於庫倫貿易,行文阻止。六月,總理各國事務王大臣奏准俄人在庫倫修理公館。十一月,色克通額奏俄商擅往蒙古各旗貿易。諭守約開導,並交總理各國事務衙門照會俄使禁阻。十二月,撤恰克圖習槍官兵。
tóng zhì yuán nián, dìng é guó lù lù tōng shāng zhāng chéng tiáo kuǎn. sān nián, yǐ xīn jiāng huí luàn, diào tǔ xiè tú hàn chē chén hàn liǎng bù méng bīng fù wū lǔ mù qí děng chù zhù jiǎo. sì nián sān yuè, yǐ tǔ chē liǎng méng méng bīng kuì sàn huí qí, yù wén shèng děng bù bì zài lìng fù yíng. yǐ tú méng yuán gǔ chéng méng bīng dòu liú, zā sà kè dá ěr mǎ sēng gé yán yì. wǔ nián, mìng bàn kā ěr kā sì méng juān shū. liù nián, diào tǔ chē liǎng méng bīng yī qiān wǔ bǎi míng zhù fáng kǎ lún. bā nián, gǎi dìng zhōng é lù lù tōng shāng zhāng chéng, liǎng guó biān jiè mào yì zài bǎi lǐ nèi jūn bù nà shuì é shāng xǔ wǎng zhōng guó suǒ shǔ shè guān zhī méng gǔ gè chù, yì bù nà shuì qí bù shè guān zhī méng gǔ dì fāng, gāi shāng yù qián wǎng mào yì, yì bù lán zǔ, wéi gāi shāng yīng yǒu biān jiè guān zhí zhào.
同治元年,定俄國陸路通商章程條款。三年,以新疆回亂,調土謝圖汗、車臣汗兩部蒙兵赴烏魯木齊等處助剿。四年三月,以土、車兩盟蒙兵潰散回旗,諭文盛等不必再令赴營。以圖盟援古城蒙兵逗留,紥薩克達爾瑪僧格嚴議。五年,命辦喀爾喀四盟捐輸。六年,調土、車兩盟兵一千五百名駐防卡倫。八年,改訂中俄陸路通商章程,兩國邊界貿易在百里內均不納稅;俄商許往中國所屬設官之蒙古各處,亦不納稅;其不設官之蒙古地方,該商欲前往貿易,亦不攔阻,惟該商應有邊界官執照。
jiǔ nián èr yuè, huí fěi dōng cuàn, zì sān yīn nuò yán zuǒ yì yòu qí zā sà kè a bā ěr mǐ tè yóu mù rǎo shì bù zuǒ yì hòu qí zhèn guó gōng bā lēi dá ěr duō ěr jì yóu mù. bàn shì dà chén zhāng tíng yuè děng zòu: méng gǔ dì fāng fú yuán liáo kuò, méng zhòng jiē zé shuǐ cǎo wàng chù yóu mù, xiāng jù shù shí lǐ shǐ yǒu zhān lú. qiě bǎi yú nián ān xiǎng tài píng, jiǔ bù zhī bīng. zéi zhī méng gǔ yì qī, shì yǐ bǎi shù chéng qún, zòng héng sì rǎo. nǐ diào zhù kǎ lún méng bīng, xí liǎng bù luò méng zhǎng děng dài wǎng xī nán yī dài, yǔ gè qí guān bīng xié jiǎo. kù lún dì fāng tǎ miào jiǎ yú gè qí, shāng jiǎ fú còu, rén yān chóu mì. xiàn pài sāng zhuō tè bā děng diào jí lǎ ma è tà kè fáng hù miào yǔ. yòu lìng shāng mín bàn lǐ bǎo jiǎ, yǐ zī shǒu yù. liù yuè, zhāng tíng yuè děng zòu yǐ tǔ méng bīng jiǔ bǎi míng jiāo zā sà kè gōng nài dāng děng fáng shǒu é ěr dé ní zhāo. qī yuè, é diào mǎ duì zài kù lún cāo yǎn, yù zhāng tíng yuè děng zhā chá. xún yǐ wū lǐ yǎ sū tái wēi jí, zhāng tíng yuè děng zòu diào tǔ chē liǎng méng bīng huì jiǎo. shí èr yuè, qǐng yǐ sài zā liǎng méng xié fáng kù lún guān bīng èr bǎi míng guī bìng sài zā liǎng méng, pài bīng fēn fáng yào ài.
九年二月,回匪東竄,自三音諾顏左翼右旗紥薩克阿巴爾米特遊牧擾是部左翼後旗鎮國公巴勒達爾多爾濟遊牧。辦事大臣張廷岳等奏:「蒙古地方幅員遼闊,蒙眾皆擇水草旺處遊牧,相距數十里始有氈廬。且百餘年安享太平,久不知兵。賊知蒙古易欺,是以百數成群,縱橫肆擾。擬調駐卡倫蒙兵,檄兩部落盟長等帶往西南一帶,與各旗官兵協剿。庫倫地方塔廟甲於各旗,商賈輻輳,人煙稠密。現派桑卓特巴等調集喇嘛、鄂拓克防護廟宇。又令商民辦理保甲,以資守御。」六月,張廷岳等奏以土盟兵九百名交紥薩克公奈當等防守額爾德尼昭。七月,俄調馬隊在庫倫操演,諭張廷岳等查察。尋以烏里雅蘇台危急,張廷岳等奏調土、車兩盟兵會剿。十二月,請以賽、紥兩盟協防庫倫官兵二百名歸併賽、紥兩盟,派兵分防要隘。
shí nián èr yuè, huí fěi fù cuàn é zhé ne hé yī dài, tú fàn kù lún. zhāng tíng yuè děng zòu xùn xí dá ěr jì děng jūn fù hā ěr ní dūn xī běi dì fāng fáng jiǎo. shí yī nián, zhāng tíng yuè zòu: qián diào tǔ chē liǎng méng guān bīng xiǎng xǔ, shàng nián yóu liǎng méng juān shū zhī gěi. wū chéng bèi xiàn, fù zòu diào nèi dì guān bīng lái kù fáng jiǎo, xí tǔ chē liǎng méng jí shā bì juān bèi mǎ sān qiān pǐ, zī hàn bīng qí chéng, yòu jiè gù tuó mǎ shù qiān zhī, fēn fù gè tái. liǎng méng guān bīng zì shàng nián qiǎn sàn, gǎi zhēng zuò fáng, yīng xū tuó mǎ sān qiān yú zhǐ, yì xì gè qí tān pài. sì yuè, huí fěi cuàn shì bù zuǒ yì zhōng qí jùn wáng lā sū lún bā zán ěr yóu mù, fén lüè fǔ miào, dōng fàn mò huò ěr gā shùn děng tái. zhāng tíng yuè qiǎn méng yuán zhá qí lǔ kè qí bó kè wǎ qí ěr děng zhuī bài zhī yú wū lā tè zhōng qí shā bā kè wū sū dì fāng. liù yuè, fù dōu tǒng dù gā ěr zòu huí fěi yú sì yuè yóu tú méng gōng bā lēi dá ěr duō ěr jì yóu mù cuàn chū shùn xīn dì fāng. wǔ yuè, cuàn jùn wáng lā sū lún bā zán ěr yóu mù zhī bā ěr tú sǒu jí dì fāng. pài jí ěr hóng é dài duì gǎi dào niè zéi. shí huí fěi fù xī cuàn zuǒ yì zhōng zuǒ qí zā sà kè dá ěr mǎ sēng gé yóu mù, zhì wū lā tè zhōng gōng qí zhī bù tè lā dì fāng. jí ěr hóng é huì bó kè wǎ qí ěr jìn jī, dà shèng zhī.
十年二月,回匪復竄額哲呢河一帶,圖犯庫倫。張廷岳等奏迅檄達爾濟等軍赴哈爾尼敦西北地方防剿。十一年,張廷岳奏:「前調土、車兩盟官兵餉糈,上年由兩盟捐輸支給。烏城被陷,復奏調內地官兵來庫防剿,檄土、車兩盟及沙畢捐備馬三千匹,資漢兵騎乘,又借雇駝馬數千隻,分赴各台。兩盟官兵自上年遣散,改徵作防,應需駝馬三千餘只,亦系各旗攤派。」四月,回匪竄是部左翼中旗郡王拉蘇倫巴咱爾遊牧,焚掠府廟,東犯莫霍爾、嘎順等台。張廷岳遣蒙員札齊魯克齊、伯克瓦齊爾等追敗之於烏拉特中旗沙巴克烏蘇地方。六月,副都統杜嘎爾奏回匪於四月由圖盟公巴勒達爾多爾濟遊牧竄出順新地方。五月,竄郡王拉蘇倫巴咱爾遊牧之巴爾圖叟吉地方。派吉爾洪額帶隊改道躡賊。時回匪復西竄左翼中左旗紥薩克達爾瑪僧格遊牧,至烏拉特中公旗之布特拉地方。吉爾洪額會伯克瓦齊爾進擊,大勝之。
bā yuè, huí fěi fù cuàn shì bù zuǒ yì hòu qí gōng bā lēi dá ěr duō ěr jì yóu mù, zhí qū wēng jí hé yī dài. bié gǔ cuàn zhé lín děng tái, sài ěr wū sū xī běi tái lù duàn. zhāng tíng yuè děng zòu chá hā ěr suǒ pài dá ěr jì yī jūn dǐ wēng jí hé zhī wū lēi gàn hū xiù dì fāng, yǔ shì bù zuǒ yì zhōng zuǒ qí gōng qí mò tè duō ěr jì jí bó kè wǎ qí ěr èr yíng xiāng jī jiǎo. shì yuè èr shí yī rì, bó kè wǎ qí ěr bài zéi yú chá bù chá ěr tái zhī chá hǎn jí lī mǎ dì fāng. èr shí liù rì mǎo kè, bó kè wǎ qí ěr xīng yè yóu jiān dào qióng zhuī, rào chū dōng fàn kù lún fěi qián, bài zhī yú ā dá hā chǔ kè shān é lǐ yīn huá dì fāng. wǔ shēn kè lián zài jié, huò tuó qiān yú mǎ sì bǎi, wéi zéi yú bì liú miào, xiāng chí liù zhòu yè. jiǔ yuè èr rì, dá ěr jì jūn zhì bì liú miào xī běi zhù yíng, fěi yǐ tóu chéng kuáng zhī, dá ěr jì jù zǔ bó kè wǎ qí ěr jūn xún luó, fěi yú shì yè qīng qí xī dùn. shí èr yuè, zhāng tíng yuè děng zòu qián cuàn wū kù liǎng chéng huí fěi, xiàn jūn fǎn sù zhōu lǎo cháo. xuān huà gǔ běi kǒu èr jūn yú běn nián dào kù, zé yào shè fáng, zú zī hàn wèi. tǔ chē liǎng méng guān bīng nǐ cái bàn liú bàn, měi jiè bàn nián, lún huàn fáng hù guān shǔ zhāo miào, chè shā bì bīng.
八月,回匪復竄是部左翼後旗公巴勒達爾多爾濟遊牧,直趨翁吉河一帶。別股竄哲林等台,賽爾烏蘇西北台路斷。張廷岳等奏察哈爾所派達爾濟一軍抵翁吉河之烏勒幹呼秀地方,與是部左翼中左旗公齊莫特多爾濟及伯克瓦齊爾二營相犄角。是月二十一日,伯克瓦齊爾敗賊於察布察爾台之察罕吉哩瑪地方。二十六日卯刻,伯克瓦齊爾星夜由間道窮追,繞出東犯庫倫匪前,敗之於阿達哈楚克山額里音華地方。午申刻連再捷,獲駝千餘、馬四百,圍賊於畢留廟,相持六晝夜。九月二日,達爾濟軍至畢留廟西北駐營,匪以投誠誑之,達爾濟遽阻伯克瓦齊爾軍巡邏,匪於是夜輕騎西遁。十二月,張廷岳等奏前竄烏、庫兩城回匪,現均返肅州老巢。宣化、古北口二軍於本年到庫,擇要設防,足資捍衛。土、車兩盟官兵擬裁半留半,每屆半年,輪換防護官署昭廟,撤沙畢兵。
shí èr nián èr yuè, huí fěi fù rǎo zuǒ yì hòu qí gōng bā lēi dá ěr duō ěr jì yóu mù, xún dùn. sān yuè, zhāng tíng yuè děng zòu: kù lún shì wù jiào fán, qǐng tǔ chē liǎng méng zhī xié lǐ jiāng jūn, chì lìng měi nián lún bān zài kù tīng hòu chà wěi, wù fù wū chéng. xià jīn shùn děng huì shāng fù zòu. yù cuī shān dōng yú wǔ yuè qián jiě qīng kù lún xiǎng yín shí wàn liǎng, lài kù lún shāng mín tuán yǒng. dìng biàn tōng bàn lǐ kù lún jūn xū zhāng chéng. shí sān nián jiǔ yuè, kù lún bàn shì dà chén ā ěr tǎ shén dá zú, yǐ nà mù jì lēi duān duō bù dài zhī.
十二年二月,回匪復擾左翼後旗公巴勒達爾多爾濟遊牧,尋遁。三月,張廷岳等奏:「庫倫事務較繁,請土、車兩盟之協理將軍,飭令每年輪班在庫聽候差委,勿赴烏城。」下金順等會商覆奏。諭催山東於五月前解清庫倫餉銀十萬兩,賚庫倫商民團勇。定變通辦理庫倫軍需章程。十三年九月,庫倫辦事大臣阿爾塔什達卒,以那木濟勒端多布代之。
guāng xù yuán nián, yǐ kù lún jiě yán, chè huí zhí lì gǔ běi kǒu liàn jūn. sì nián shí yī yuè, yǐ kù lún hā lā hé děng chù yóu fěi shàng duō, réng bō zhí lì xuān huà liàn jūn èr bǎi wǔ shí míng zhù zhī. wǔ nián èr yuè, yǐ mù tú shàn zòu, yù chì tǔ xiè tú hàn xùn jiāng chè huí tuō lǐ bù lā kè tú gù lǐ kè èr tái bāng tái guān bīng tuó mǎ, cuī lìng réng huí běn tái. wǔ yuè, yǔ juān shū yín liǎng zhī tǔ xiè tú hàn nà xùn chuò kè tú děng jiǎng. liù nián zhēng yuè, yǐ gǎi yì é guó guī hái yī lí tiáo yuē, chóu bèi biān fáng, pài tǔ chē èr méng bīng èr qiān méng bīng zhù kù lún, bō jūn huǒ jí bèi měng gǔ bāo yín. shí èr yuè, gěi kù lún fáng bīng yuè xiǎng. qī nián èr yuè, chè zhù kù lún méng bīng. sì yuè, yǐ kù lún wèi é rén lái wǎng chōng tú, diào xǐ chāng wèi kù lún bàn shì dà chén, tǒng xīn jūn qiān rén fù zhī. shì nián, zhōng é dìng xù gǎi lù lù tōng shāng zhāng chéng, é guó shāng mín wǎng méng gǔ mào yì zhě, zhī néng yóu zhāng chéng fù qīng dān nèi. kǎ lún guò jiè, yīng yǒu běn guó guān suǒ fā zhōng é liǎng guó wén zì, bìng yì chū měng wén zhí zhào, zhù míng xìng míng huò sè bāo jiàn shēng chù shù mù, yú rù zhōng guó biān jiè shí, zài kǎ lún chéng yàn. qí wú zhí zhào shāng mín guò jiè, rèn píng zhōng guó guān kòu liú.
光緒元年,以庫倫解嚴,撤回直隸古北口練軍。四年十一月,以庫倫、哈拉河等處游匪尚多,仍撥直隸宣化練軍二百五十名駐之。五年二月,以穆圖善奏,諭飭土謝圖汗迅將撤回托里布拉克、圖固里克二台幫台官兵駝馬,催令仍回本台。五月,予捐輸銀兩之土謝圖汗那遜綽克圖等獎。六年正月,以改議俄國歸還伊犁條約,籌備邊防,派土、車二盟兵二千蒙兵駐庫倫,撥軍火及備蒙古包銀。十二月,給庫倫防兵月餉。七年二月,撤駐庫倫蒙兵。四月,以庫倫為俄人來往沖途,調喜昌為庫倫辦事大臣,統新軍千人赴之。是年,中俄訂續改陸路通商章程,俄國商民往蒙古貿易者,祗能由章程附清單內。卡倫過界,應有本國官所發中、俄兩國文字,並譯出蒙文執照,註明姓名、貨色、包件、牲畜數目,於入中國邊界時,在卡倫呈驗。其無執照商民過界,任憑中國官扣留。
bā nián sì yuè, xǐ chāng zòu kǎo chá kù lún shí shì biān fáng qíng xíng, liàng yì biàn tōng. yī kù lún yǔ qià kè tú tún jūn fēn zhù. yī qià kè tú gǎi shè dào yuán zhèn shǒu biān sāi. yī kù lún xuǎn liàn tǔ zhù xué shì tún kěn. yī kù lún shǔ jìng jì jiē lián lín shěng dì fāng zhuó liàng tún bīng. xià suǒ sī yì, gé. xún yǐ xǐ chāng zòu hé tǔ méng méng zhǎng chē lín duō ěr jì, bà zhī, bìng xià lǐ fān yuàn, yì zhù xiāo tǔ chē liǎng méng wáng gōng děng zhù bān wū lǐ yǎ sū tái huì méng zhī àn. bā yuè, xǐ chāng děng zòu kù lún jìn yǔ é lín, wèi mò běi dì yī yān hóu. xiàn zhù bīng shè fáng, kuì yùn zhuǎn shū, jiù zhàn rào yuǎn, jí yí biàn tōng, gǎi shè jié jìng. yù chì wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn chá hā ěr dōu tǒng xùn sù tuǒ chóu fù zòu.
八年四月,喜昌奏考察庫倫時勢邊防情形,量議變通。一、庫倫與恰克圖屯軍分駐。一、恰克圖改設道員鎮守邊塞。一、庫倫選練土著學試屯墾。一、庫倫屬境暨接連鄰省地方酌量屯兵。下所司議,格。尋以喜昌奏劾土盟盟長車林多爾濟,罷之,並下理藩院,議註銷土、車兩盟王公等駐班烏里雅蘇台會盟之案。八月,喜昌等奏庫倫近與俄鄰,為漠北第一咽喉。現駐兵設防,饋運轉輸,舊站繞遠,亟宜變通,改設捷徑。諭飭烏里雅蘇台將軍、察哈爾都統迅速妥籌覆奏。
jiǔ nián èr yuè, xǐ chāng zòu tái zhàn chí zhì, nǐ chì yùn cǎo yǎng tuó, yǐ zī gōng yīng, bìng chén bào zāi bù shí děng qíng. yù suī yuǎn chéng jiāng jūn fēng shēn děng àn zhào yuán zòu zhēn zhuó tuǒ bàn. sān yuè, chá hā ěr dōu tǒng jí hé děng zòu mù huò ěr gá shùn děng jiǔ tái zhī guān bīng qián táo, zhào xǐ chāng děng chì gè qí jié lì gōng chà, bù zhǔn tuī xiè, réng yán jìn bīng dīng sāo rǎo tái zhàn. bā yuè, chá hā ěr dōu tǒng jí hé děng zòu fǔ xù zāi huāng, ān shè tái zhàn. xǐ chāng yòu hé chē lín duō ěr jì quán shì tài zhòng, bǎ chí gōng shì, chuàn tōng gè qí xū bào zāi huāng, qiǎn chè guān bīng xū yòng tuó zhǐ, fù wèi chè zhǒu, gè qí pài bō bāng tái, yán bú dào chà. yù xīn rèn bàn shì dà chén guì xiáng mì chá jù fù. shí é shì rì shèng, zhū bù wáng gōng jiàn shēng xié èr. xǐ chāng suǒ yì zhì guān zhù jūn tún tián gǎi tái zhū dà duān, jiē yǐ xiāo huàn wèi méng. zhōng cháo zhòng gèng zhāng, zhì suǒ qǐng wú yī xíng zhě, zú yǐ bìng qù, bìng chè qí jūn. xīn hài zhī biàn, shí niàng yú cǐ, shí zhě xī zhī. jiǔ yuè, xǐ chāng zòu chì tú shén yè tú hàn bù wèi bèi zāi gè qí zàn xíng bāng tái. xún kù lún bàn shì dà chén nà mù jì lēi duān duō bù miǎn, yǐ tǔ xiè tú hàn nà xùn chuò kè tú dài zhī.
九年二月,喜昌奏台站遲滯,擬飭運草養駝,以資供應,並陳報災不實等情。諭綏遠城將軍豐紳等按照原奏斟酌妥辦。三月,察哈爾都統吉和等奏穆霍爾、噶順等九台之官兵潛逃,詔喜昌等飭各旗竭力供差,不准推卸,仍嚴禁兵丁騷擾台站。八月,察哈爾都統吉和等奏撫恤災荒,安設台站。喜昌又劾車林多爾濟權勢太重,把持公事,串通各旗虛報災荒,遣撤官兵需用駝只,復為掣肘,各旗派撥幫台,延不到差。諭新任辦事大臣桂祥密查具覆。時俄勢日盛,諸部王公漸生攜貳。喜昌所議置官、駐軍、屯田、改台諸大端,皆以消患未萌。中朝重更張,致所請無一行者,卒以病去,並撤其軍。辛亥之變,實釀於此,識者惜之。九月,喜昌奏飭圖什業圖汗部未被災各旗暫行幫台。尋庫倫辦事大臣那木濟勒端多布免,以土謝圖汗那遜綽克圖代之。
shí nián zhēng yuè, yǐ tǔ xiè tú hàn bù zuǒ yì zhōng jùn wáng ā mù gá bā zā ěr děng sì qí bèi zāi tè zhòng, yù guì xiáng děng tuǒ chóu jiǎn huǎn chà yáo, yǔ quàn juān zhèn zāi zhī zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú biǎn é. shí èr nián, guì xiáng hé zhé bù zūn dān bā zhī shāng zhuō tè bā suǒ nè mù duō ěr jì jū xīn qiǎo zhà, yì gòu biān xìn, gé zhī. shí liù nián bā yuè, kù lún bàn shì dà chén ān dé děng zòu kù lún suǒ shǔ qià kè tú děng chù kāi bàn jīn kuàng, huá shāng jì wú kě zhāo, yáng shāng zé duàn bù kě zhāo jí, chén zhì ài nán háng qíng xíng, xià suǒ sī zhī zhī. shí èr yuè, yù shǐ lián zòu kù lún shāng zhuō tè bā lǎ ma dá shén duō ěr jì qī méng bǎ chí, shàn quán kē liǎn, xià lǐ fān yuàn. shí bā nián qī yuè, dìng lián jiē zhōng é lù lù diàn xiàn. zhé bù zūn dān bā suǒ zhù zhī miào bèi huǒ, fó xiàng jīng juǎn xū huǐ. tǔ méng děng sì méng wáng gōng juān zhù chóng jiàn, ér shāng zhuō tè bā yǐ cǐ jiǎ dài shāng rén, tān pài shā bì zhě suì zhòng. èr shí nián jiǔ yuè, ān dé zòu rì běn biàn dòng, mín qíng huáng huò, qǐng réng diào guān bīng zhù kù lún, yù lǐ hóng zhāng zhuó dù.
十年正月,以土謝圖汗部左翼中郡王阿木噶巴紥爾等四旗被災特重,諭桂祥等妥籌減緩差徭,予勸捐賑災之哲布尊丹巴呼圖克圖扁額。十二年,桂祥劾哲布尊丹巴之商卓特巴索訥木多爾濟居心巧詐,意構邊釁,革之。十六年八月,庫倫辦事大臣安德等奏庫倫所屬恰克圖等處開辦金礦,華商既無可招,洋商則斷不可招集,陳窒礙難行情形,下所司知之。十二月,御史聯奏庫倫商卓特巴喇嘛達什多爾濟欺朦把持,擅權科斂,下理藩院。十八年七月,定聯接中俄陸路電線。哲布尊丹巴所住之廟被火,佛像經卷胥毀。土盟等四盟王公捐助重建,而商卓特巴以此假貸商人,攤派沙畢者遂重。二十年九月,安德奏日本變動,民情惶惑,請仍調官兵駐庫倫,諭李鴻章酌度。
èr shí èr nián liù yuè, kù lún bàn shì dà chén guì bīn zòu: zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú shǔ shā bì yī xiàng kùn kǔ tè shén, liú wáng guò duō. hū tú kè tú zhōng hòu cún xīn, yòng rén shī dāng, yī rèn lǎ ma děng gōu tōng nèi dì shāng mín yǐ jí zài guān rén děng bǎi fāng zhà qǔ, ruò wǎng wén zhī. dài yòng dù guò jiǒng, bù dé bù jiā bèi kē pài, suǒ yóu qiàn fù lěi lěi, shàng xià jiāo kùn. tǐ fǎng qí shǔ kān bù lǎ ma nuò men hàn bā lēi dǎng chuī mù bā lēi wèi sēng sú suǒ yǎng mù, yīng zé chéng qīng lǐ yǐ xí shǔ shāng zhuō tè bā bā tè duō ěr jì děng, fán yī qiè shāng shàng yīng bàn shì yí, xī xīn zī shāng, tuǒ wèi chóu huà. xiān jiāng shā bì děng yīng pài guāng xù èr shí èr nián fēn tān kuǎn, zhā zhào shí nián yǐ qián, gè àn shēng chù duō guǎ, bǐng gōng yún tān, bù zhǔn jiā pài, hé shí zhuó cái. jìn nián zēng tiān fú fèi, wù liàng suǒ tān zǔn jié dòng yòng, bǐ shū mín lì. bìng qǐng jiāng dōng yíng tái shì jiǎ shǒu gè shāng, měi yù liǎng dà chén jié shòu chóu kuǎn xiàng bù jiǎn bù zēng, àn nián dài zhé bù zūn dān bā guī shāng qiàn. xià suǒ sī zhī zhī. xún yòu zòu dìng qià kè tú guī fèi, huà sī wèi gōng, tí mǎn méng dà chén jīng fèi. qī yuè, zòu qǐng dìng kù lún dà chén yǔ zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú wǎng hái tǐ zhì shì fǒu píng xíng, yǒu yuē: gōng shì zhī jiān, bèi jí róng qià xiāng jiàn zhī jì, duō shì cān shāng. shí zé zhé bù zūn dān bā yǐ jiāo jiǎn bá hù, yǔ bàn shì dà chén jī bù xiāng néng. shí yī yuè, guì bīn zòu: tǔ méng suǒ shǔ xī běi qí jiè hā lǎ hé yī dài, xiàng yǒu kāi kěn dì mǔ, bō zhǒng zá liáng, céng jīng zòu míng bù zhǔn xù kěn. měi jiè tái shì zhāng jīng gèng huàn shí rèn, yóu kù lún dà chén zā wěi huì tóng zā sà kè děng qián wǎng qīng zhā yǒu wú xù kěn. zī jiè yīng chá zhī qī, zhào zhāng pài wěi tái shì zhāng jīng lǐ fān yuàn yuán wài láng kuí xiǎn wǎng chá, jiāng suǒ de lòu guī chéng qǐng hé bàn, yuē jì èr qiān shù bǎi liǎng. dāng jiāng liǎng dà chén cǐ cì kuǎn fèi quán fā shāng rén shōu hái, qí yú gè xiàng, zàn zhào chéng àn fēn lài gè yuán, bǐ zī jīn tiē.
二十二年六月,庫倫辦事大臣桂斌奏:「哲布尊丹巴呼圖克圖屬沙畢一項困苦特甚,流亡過多。呼圖克圖忠厚存心,用人失當,一任喇嘛等勾通內地商民以及在官人等百方詐取,若罔聞知。迨用度過窘,不得不加倍苛派,所由欠負累累,上下交困。體訪其屬堪布喇嘛諾們汗巴勒黨吹木巴勒為僧俗所仰慕,應責成清理已檄署商卓特巴巴特多爾濟等,凡一切商上應辦事宜,悉心諮商,妥為籌畫。先將沙畢等應派光緒二十二年分攤款,查照十年以前,各按牲畜多寡,秉公勻攤,不准加派,核實酌裁。近年增添浮費,務量所攤撙節動用,俾紓民力。並請將東營台市甲首各商,每遇兩大臣節壽酬款項不減不增,按年代哲布尊丹巴歸商欠。」下所司知之。尋又奏定恰克圖規費,化私為公,提滿、蒙大臣經費。七月,奏請定庫倫大臣與哲布尊丹巴呼圖克圖往還體制是否平行,有曰:「公事之間,備極融洽;相見之際,多似參商。實則哲布尊丹巴已驕蹇跋扈,與辦事大臣積不相能。」十一月,桂斌奏:「土盟所屬西北旗界哈喇河一帶,向有開墾地畝,播種雜糧,曾經奏明不准續墾。每屆台市章京更換實任,由庫倫大臣紥委會同紥薩克等前往清查有無續墾。茲屆應查之期,照章派委台市章京理藩院員外郎奎顯往查,將所得陋規呈請核辦,約計二千數百兩。當將兩大臣此次款費全發商人收還,其餘各項,暫照成案分賚各員,俾資津貼。」
èr shí sān nián liù yuè, bàn shì dà chén lián shùn zòu zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú yǔ méng gǔ bàn shì dà chén tú shén yè tú hàn nà xùn chuò kè tú liǎng bù xiāng néng, qǐng gé bàn shì dà chén zhī rèn, yù cóng zhī, bìng chì sì hòu yù yǒu cǐ děng shì jiàn, wù tuǒ wèi zhēn zhuó, wù tīng hū tú kè tú yī miàn zhī cí. yǐ tǔ méng zhōng qí bèi zi péng chǔ kè chē lín wèi kù lún bàn shì dà chén. lián shùn yǐ: guì bīn suǒ zòu guī hái zhé bù zūn dān bā shāng qiàn bàn fǎ, sì chéng shí yín, fēn nián dài xiāo, suī xù méng qíng, wèi xù shāng qíng, zhì gāi shāng děng kuī lèi tài duō, bù gǎn yǔ shā bì nèi wài liǎng cāng jí è tà kè jiāo yì. ér liǎng cāng è tà kè suī yǒu shēng chù, wú chù yì huàn, shì jǐng xiāo tiáo, zhū huò bù néng chàng xiāo. xiàn hū tú kè tú zhī miào gōng jiǔ jùn, yīng zhào guì bīn suǒ zòu, bù dé kē pài, xiū xī méng zhòng. liǎng cāng suǒ yòng huò wù yín chá jí è tà kè xī jiè zhī kuǎn, yīng xún jiù rì zhāng chéng, shè fǎ suàn bō. yòu zòu: jù tǔ méng méng zhǎng mì shén kè duō ěr jì zhuǎn jù gè qí chéng bào, xiàn chá gè qí chéng bào, bìng wú wèi lǐng xiàn piào mín rén zhǒng dì zhī shì. qí yóu kù lún tái shì zhāng jīng yá mén qǐng lǐng xiàn piào lái qí mào yì zhě, jūn suí lái suí wǎng, huò dā gài tǔ fáng cún huò shōu zhàng, niú yáng bìng bù zī shēng. kěn huāng mín rén jiàn fáng yǎng chù, měi nián jiāo dì zū chá shù shí xiāng huò bǎi xiāng bù děng. fù jù shāng mín yuán shùn míng děng qī jiā chéng, rèn zhǒng huāng dì, měi nián yǒu dì zū chá, shēng chù cún chǎng, měi nián yǒu cǎo chǎng chá. qǐng jiāng rèn jiāo qián dà chén guì bīn fá kuǎn yuán chá jiāo hái. zhǐ jūn rú suǒ qǐng. bìng jiāng chá dì lòu guī huà sī wèi gōng, cái tái shì zhāng jīng chá dì zhī chà.
二十三年六月,辦事大臣連順奏哲布尊丹巴呼圖克圖與蒙古辦事大臣圖什業圖汗那遜綽克圖兩不相能,請革辦事大臣之任,諭從之,並飭嗣後遇有此等事件,務妥為斟酌,勿聽呼圖克圖一面之詞。以土盟中旗貝子朋楚克車林為庫倫辦事大臣。連順以:「桂斌所奏歸還哲布尊丹巴商欠辦法,四成實銀,分年帶銷,雖恤蒙情,未恤商情,致該商等虧累太多,不敢與沙畢內外兩倉及鄂拓克交易。而兩倉鄂拓克雖有牲畜,無處易換,市井蕭條,諸貨不能暢銷。現呼圖克圖之廟工久竣,應照桂斌所奏,不得苛派,休息蒙眾。兩倉所用貨物銀茶及鄂拓克息借之款,應循舊日章程,設法算撥。」又奏:「據土盟盟長密什克多爾濟轉據各旗呈報,現查各旗呈報,並無未領限票民人種地之事。其由庫倫台市章京衙門請領限票來旗貿易者,均隨來隨往,或搭蓋土房存貨收賬,牛羊並不孳生。墾荒民人建房養畜,每年交地租茶數十箱或百箱不等。復據商民元順明等七家呈,認種荒地,每年有地租茶,牲畜存廠,每年有草廠茶。請將認交前大臣桂斌罰款原茶交還。」旨均如所請。並將查地陋規化私為公,裁台市章京查地之差。
èr shí sì nián, quàn bàn zhāo xìn gǔ piào. lián shùn zòu tú shén yè tú hàn chē chén hàn liǎng bù luò wáng gōng jí zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú děng, qíng yuán bào xiào shì píng yín gòng èr shí wàn liǎng. wǔ yuè, tǔ chē liǎng méng wáng gōng jí zhé bù zūn dān bā shā bì lǎ ma děng chén qǐng bù yuán lǐng zhāo xìn gǔ piào, wēn yù jiā zhī, réng chì yī bìng gěi jiǎng. yǐ shè kù lún qià kè tú diàn xiàn, lǐ fān yuàn zòu cǎi fá tǔ méng gè qí guān shān mù zhí.
二十四年,勸辦昭信股票。連順奏圖什業圖汗、車臣汗兩步落王公及哲布尊丹巴呼圖克圖等,情原報效市平銀共二十萬兩。五月,土、車兩盟王公及哲布尊丹巴沙畢、喇嘛等陳請不原領昭信股票,溫諭嘉之,仍飭一併給獎。以設庫倫、恰克圖電線,理藩院奏採伐土盟各旗官山木植。
xiān shì, kù lún xī běi gè qí zhì qià kè tú yī dài nèi dì rén mín, lǜ yǐ zū dì kěn huāng wèi míng, tōu wā jīn shā, é rén yì duō yuè jiè qián cǎi, chá jìn qū zhú, jù wén ér yǐ. zhì shì lián shùn zòu: tǔ chē liǎng méng gè qí jiè nèi kù lún dōng běi liù tái dì, yuē hé sān bǎi sì shí yú lǐ, xī zì è ěr hé hā lā hé zhì é néng hé, gòng yǒu jīn kuàng sān chù. yòu xī běi jiǔ tái dì, yuē hé wǔ bǎi sān shí yú lǐ, běi zì sè liè hé zhì yī lǔ hé, gòng yǒu jīn kuàng èr chù, zhōu wéi èr bǎi yú lǐ, jīn miáo shén wàng, yǐ yī lǔ hé suǒ chǎn wèi zuì jiā. wéi chǎn zì hé nèi, shuǐ shì pō shēn, rén lì tāo qǔ, suǒ de yǒu xiàn. bì yòng xī fǎ yǐ jī qì jí shuǐ, gù gōng kāi wā, qí lì fāng hòu. nǐ zhāo jí jù kuǎn, yán pìn kuàng shī, gòu yùn jī qì, xiāng dì kāi cǎi. yí tóng shí jǔ bàn, yú jū zhōng è yào zhī chù, shè yī zǒng chǎng. zōng jì chéng běn yuē xū yín sān bǎi wàn liǎng. fù jù tiān jīn shuì wù sī é rén kē lè dé lì kù xī chēng méng gǔ jīn kuàng, zhōng guó jí kuǎn xìng bàn shí, é rén yì yuán fù gǔ, réng kě dài wèi zhāo jí, yán zūn zhōng guó zhāng chéng. rú yòng é rén, yīng tīng zhōng guó guān yuán yuē shù, tōng pán chóu huà. è ěr hé děng wǔ chù jīn kuàng, nǐ qǐng zhāo shāng jí kuǎn, hé lì kāi cǎi, yóu zhōng guó zì xíng jǔ bàn, bìng zhǔn fù zhāo é gǔ, qǐng jiǎn pài dà yuán zhuān sī dū shuài. xià zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén huì tóng kuàng wù dà chén yì xíng. xún mìng lián shùn dū bàn méng gǔ è ěr hé děng kuàng.
先是,庫倫西北各旗至恰克圖一帶內地人民,率以租地墾荒為名,偷挖金砂,俄人亦多越界潛采,查禁驅逐,具文而已。至是連順奏:「土、車兩盟各旗界內庫倫東北六台地,約合三百四十餘里,西自鄂爾河、哈拉河至額能河,共有金礦三處。又西北九台地,約合五百三十餘里,北自色埒河至伊魯河,共有金礦二處,周圍二百餘里,金苗甚旺,以伊魯河所產為最佳。惟產自河內,水勢頗深,人力掏取,所得有限。必用西法以機器汲水,僱工開挖,其利方厚。擬招集鉅款,延聘礦師,購運機器,相地開採。宜同時舉辦,於居中扼要之處,設一總廠。綜計成本約需銀三百萬兩。」復據天津稅務司俄人柯樂德利庫西稱蒙古金礦,中國集款興辦時,俄人亦原附股,仍可代為招集,嚴遵中國章程。如用俄人,應聽中國官員約束,通盤籌畫。鄂爾河等五處金礦,擬請招商集款,合力開採,由中國自行舉辦,並准附招俄股,請簡派大員專司督率。下總理各國事務衙門會同礦務大臣議行。尋命連順督辦蒙古鄂爾河等礦。
shì nián, lǐ hóng zhāng děng zòu zhōng é huì dìng tiáo yuē. é guó zhǔn zài zhōng guó méng gǔ dì fāng mào yì, qí méng gǔ gè chù jí gè méng shè guān yǔ wèi shè guān zhī chù, jūn zhǔn mào yì, zhào jiù bù nà shuì. qí mǎi mài huò wù, huò yòng xiàn qián, huò yǐ huò yì huò jūn kě. bìng zhǔn é mín yǐ gè zhǒng huò wù dǐ zhàng. zài kù lún shè lǐng shì, kē bù duō wū lǐ yǎ sū tái qí shāng wù xìng wàng tiān shè.
是年,李鴻章等奏中俄會訂條約。俄國准在中國蒙古地方貿易,其蒙古各處及各盟設官與未設官之處,均准貿易,照舊不納稅。其買賣貨物,或用現錢,或以貨易貨均可。並准俄民以各種貨物抵賬。在庫倫設領事,科布多、烏里雅蘇台俟商務興旺添設。
èr shí wǔ nián shí yuè, zòu jí gǔ kāi cǎi, yǐ tǔ chē liǎng méng tóng shí gòng jǔ wèi yí, jí jí tǔ chē liǎng méng zhǎng qiè shí quàn yù, bǐ zhī kāi kuàng zhī jǔ, bù tè bǎo wèi biān jiāng, qiě kāi méng gǔ shēng jì, bào wén. tǔ méng méng zhǎng mì shén kè duō ěr jì yǐ lián shùn děng hé zǔ náo kāi kuàng, bà zhī. shí yī yuè, luò bù sāng dá shén miàn mán zhé bù zūn dān bā, yǐ wán xiè huáng jiào yì chù. lǐ fān yuàn zòu méng gǔ wáng gōng děng qǐng tíng bàn kuàng wù, mìng kūn gāng yù dé wǎng chá bàn, bìng yù lián shùn huǎn bàn kù lún kuàng wù. shí èr yuè, kù lún qià kè tú diàn xiàn gōng jùn. èr shí liù nián, kūn gāng děng zòu tíng bàn kuàng wù, lián shùn xià bù yì chù. quán fěi shì qǐ, mìng bàn shì dà chén fēng shēng ā děng bèi biān.
二十五年十月,奏集股開採,以土、車兩盟同時共舉為宜,即集土、車兩盟長切實勸諭,俾知開礦之舉,不特保衛邊疆,且開蒙古生計,報聞。土盟盟長密什克多爾濟以連順等劾阻撓開礦,罷之。十一月,洛布桑達什面謾哲布尊丹巴,以玩褻黃教議處。理藩院奏蒙古王公等請停辦礦務,命崑岡、裕德往查辦,並諭連順緩辦庫倫礦務。十二月,庫倫、恰克圖電線工竣。二十六年,崑岡等奏停辦礦務,連順下部議處。拳匪事起,命辦事大臣豐升阿等備邊。
èr shí qī nián sān yuè, fēng shēng ā péng chǔ kè chē lín zòu tú shén yè tú hàn bù luò méng zhǎng bèi zi dòng duō bù děng chéng, jià xìng xī ān, qǐng juān běn nián yīng dé fèng yín duàn pǐ, bìng liàng lì juān mǎ bèi yòng, zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú děng yì chéng juān mǎ qiān pǐ, jūn yǔn nà zhī. liù yuè, fēng shēng ā děng zòu: shàng nián nèi dì quán fěi zhào huò, cù qǐ bīng duān, kù lún qià kè tú děng chù zhōng wài gè shāng, fēn fēn qiān xǐ, hù xiāng yí jù. dāng yǔ zhù kù é lǐng shì guān shī shén mǎ lēi fú děng zài sān wù shāng, jūn néng fèng yuē wéi jǐn, lì gù bāng jiāo. bǐ shí suī yǒu é bīng fáng shǒu, yóu néng shí lì bǎo hù zhōng wài shāng mín méng zhòng děng xìng mìng zī cái, liǎng bù xiāng rǎo, qǐng yǔ bǎo xīng. yǔn zhī.
二十七年三月,豐升阿、朋楚克車林奏圖什業圖汗部落盟長貝子棟多布等呈,駕幸西安,請捐本年應得俸銀緞疋,並量力捐馬備用,哲布尊丹巴呼圖克圖等亦呈捐馬千匹,均允納之。六月,豐升阿等奏:「上年內地拳匪肇禍,猝啟兵端,庫倫、恰克圖等處中外各商,紛紛遷徙,互相疑懼。當與駐庫俄領事官施什瑪勒福等再三晤商,均能奉約惟謹,力顧邦交。彼時雖有俄兵防守,尤能實力保護中外商民、蒙眾等性命貲財,兩不相擾,請予寶星。」允之。
èr shí jiǔ nián èr yuè, yǐ fáng shǒu biān jiāng yì cháng chū lì, yǔ tǔ méng méng zhǎng zā sà kè dūn dōu bù duō ěr jì shuāng yǎn huā líng, tǔ méng cān zàn jùn wáng ā náng dá wǎ qí ěr zǐ jiāng, tǔ méng fù méng zhǎng zā sà kè zhèn guó gōng chá kè dōu ěr zā bù tǔ méng fù jiāng jūn qīn wáng háng dá duō ěr jì zǒng guǎn xī kǎ lún é lǔ tè zā sà kè bèi zi dá kè dān duō ěr jì gān qīng mén xíng zǒu, yú gěi jiǎng yǒu chà. rùn wǔ yuè, tǔ méng wáng gōng jí zhé bù zūn dān bā děng bào xiào xiū zhèng yáng mén gōng chéng yín, yǔn hé gěi jiǎng xù. fēng shēng ā děng zòu fù gǎi shè xíng shěng, yǐ wài méng dì fāng yǔ nèi dì biān jiāng qíng xíng bù tóng, yī lì bàn lǐ, duō yǒu zhì ài. dé zhǐ: shì. xià suǒ sī zhī zhī. jiǔ yuè, wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn lián shùn děng zòu tǔ chē èr méng jīn kuàng xù yì kāi bàn, cān zhuó wài méng děng qíng xíng, xiáng dìng zhāng chéng, tuǒ chóu bù zhì. qǐng zhǔn pài shuì wù sī yáng yuán kē lè dé wèi zǒng bàn, bìng jiǎn pài dà yuán zhuān sī dū shuài, xià bù yì. shí yī yuè, yǐ méng gǔ bàn shì dà chén péng chǔ kè chē lín zì gēng zǐ yǐ lái, shèn gù biān yǔ, jí mù wài rén, xù shāng fǔ méng, qín láo zú lù, yǔ zǐ jiāng.
二十九年二月,以防守邊疆異常出力,予土盟盟長紥薩克敦都布多爾濟雙眼花翎,土盟參贊郡王阿囊達瓦齊爾紫韁,土盟副盟長紥薩克鎮國公察克都爾紥布、土盟副將軍親王杭達多爾濟、總管西卡倫額魯特紥薩克貝子達克丹多爾濟乾清門行走,餘給獎有差。閏五月,土盟王公及哲布尊丹巴等報效修正陽門工程銀,允核給獎敘。豐升阿等奏覆改設行省,以外蒙地方與內地邊疆情形不同,一例辦理,多有窒礙。得旨:「是。」下所司知之。九月,烏里雅蘇台將軍連順等奏土、車二盟金礦續議開辦,參酌外蒙等情形,詳訂章程,妥籌布置。請准派稅務司洋員柯樂德為總辦,並簡派大員專司督率,下部議。十一月,以蒙古辦事大臣朋楚克車林自庚子以來,慎固邊圉,輯睦外人,恤商撫蒙,勤勞足錄,予紫韁。
sān shí nián, bàn shì dà chén dé lín zòu kù lún hòu dì méng mín zū diàn, nǐ shè qīng kěn jú, yǐ dù yǔ wài rén sī kěn, xià hù bù yì. sān yuè, dé lín děng zòu bàn kù lún tǒng juān. dá lài lǎ ma yǐ yìn cáng qǐ xìn, bì zhī kù lún, zhào yán zhǐ yíng, lìng fù xī níng. jiǔ yuè, yǔ zhù kù lún zhí lì liàn jūn guān biàn jiǎng, yǐ bǎo wèi méng shāng, fáng hù wài rén. shí yuè, dé lín zòu jié tú méng zuǒ yì zhōng qí zā sà kè jùn wáng ā náng tǎ wǎ qí ěr zhài àn.
三十年,辦事大臣德麟奏庫倫後地蒙民租佃,擬設清墾局,以杜與外人私墾,下戶部議。三月,德麟等奏辦庫倫統捐。達賴喇嘛以印藏啟釁,避之庫倫,詔延祉迎,令赴西寧。九月,予駐庫倫直隸練軍官弁獎,以保衛蒙商,防護外人。十月,德麟奏結圖盟左翼中旗紥薩克郡王阿囊塔瓦齊爾債案。
sān shí yī nián, bàn shì dà chén pǔ shòu zòu chuàng bàn lí jīn, wěi chà guān jiǎ dé shèng děng fēn wǎng tóu tái jì qià kè tú děng chù dài bīng jī chá tōu lòu, fēn duàn dàn yā. qī yuè, yǐ lǐ fān yuàn zòu, yǔ zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú nǚ tú liáo hàn dá lā é ěr dé ní chē chén míng hào. shí èr yuè, shè kù lún xún jǐng bīng dīng, yóu méng rén jiǎn xuǎn. sān shí èr nián liù yuè, yǐ tǔ méng wáng gōng děng chéng gòu liàn bīng zhàn mǎ, yī xiàn xuǎn qí, yǔ méng zhǎng gōng xián zā sà kè yī děng tái jí dūn dōu bù duō ěr jì děng jiǎng yǒu chà.
三十一年,辦事大臣朴壽奏創辦釐金,委差官賈得勝等分往頭台暨恰克圖等處帶兵稽查偷漏,分段彈壓。七月,以理藩院奏,予哲布尊丹巴呼圖克圖女徒寮汗達拉額爾德尼車臣名號。十二月,設庫倫巡警兵丁,由蒙人揀選。三十二年六月,以土盟王公等承購練兵戰馬,依限選齊,予盟長公銜紥薩克一等台吉敦都布多爾濟等獎有差。
sān shí sān nián sì yuè, yǔn kāi kù lún jīn kuàng, dìng quán xiàn zhāng chéng. yǐ kù lún méng gǔ bàn shì dà chén péng chǔ kè chē lín huì tóng yán zhǐ dū bàn kuàng wù. sān shí sì nián èr yuè, bàn shì dà chén yán zhǐ yǐ pài yuán kān zhàng gè qí kěn dì, qīn wáng háng dá duō ěr jì qí tái jí bā tú bā lǔ kàng bù bèi tái, qǐng yán jiā yì chù, yǔn zhī. wǔ yuè, zēng kāi yī lā yù gé lún nán zhī kè lè sī. bā yuè, shì bàn kù lún tǔ yào tǒng shuì. shè méng yǎng xué táng, jiù xuǎn tǔ chē liǎng méng jí shā bì yòu tóng, zhuān xí mǎn méng hàn yǔ yán wén zì, yǐ xìng bàn xīn zhèng, méng gǔ tōng xiǎo hàn wén hàn yǔ shǎo, yì zhì gé ài.
三十三年四月,允開庫倫金礦,定權限章程。以庫倫蒙古辦事大臣朋楚克車林會同延祉督辦礦務。三十四年二月,辦事大臣延祉以派員勘丈各旗墾地,親王杭達多爾濟旗台吉巴圖巴魯抗不備台,請嚴加議處,允之。五月,增開依拉裕格倫南之克勒司。八月,試辦庫倫土藥統稅。設蒙養學堂,就選土、車兩盟及沙畢幼童,專習滿、蒙、漢語言文字,以興辦新政,蒙古通曉漢文漢語少,易致隔閡。
xuān tǒng yuán nián rùn èr yuè, yán zhǐ děng zòu zhǔn shè kù lún lǐ xíng sī yuán. shí zhé bù zūn dān bā hū tú kè tú zhī shāng zhuō tè bā bā tè mǎ duō ěr jì juān xué táng jīng fèi bā qiān liǎng, yán zhǐ wèi qǐng shǎng dài sù diāo guà. dé zhǐ, xià lǐ fān yuàn hé gěi jiǎng xù. shí yī yuè, yǐ kù lún gè chǎng suǒ chū jīn shā jiào wǎng nián chàng wàng, gěi jiān bàn guān děng huā hóng.
宣統元年閏二月,延祉等奏准設庫倫理刑司員。時哲布尊丹巴呼圖克圖之商卓特巴巴特瑪多爾濟捐學堂經費八千兩,延祉為請賞帶膆貂褂。得旨,下理藩院核給獎敘。十一月,以庫倫各廠所出金砂較往年暢旺,給監辦官等花紅。
èr nián wǔ yuè, bàn shì dà chén sān duō yǐ tǔ chē liǎng méng shā bì děng sān chù lǚ bào zāi jìn, gōng yì guò fán, lì nián xī jiè huá é zhài kuǎn, dié jīng bào guān suǒ qiàn zhě, yuē jì bù xià bǎi yú wàn liǎng, jìng yǒu gū yī qí zhī shēng chù bù zú dǐ zhài zhě. ér zì gòng zhé bù zūn dān bā wài, guāng xù èr shí jiǔ nián zhì xuān tǒng yuán nián, kù lún dà chén děng xiū lǐ yá shǔ jí qì jù pù diàn děng xiàng, yǐ hé yín shí bā wàn yú liǎng, zhī yīng mǎ pǐ shí yáng chái tàn děng xiàng shàng bù zài nèi. yīn zòu hé dìng tǔ chē liǎng méng shā bì gōng kù lún dà xiǎo yá mén chái tàn yáng shù mù, jí xiàn zhì gè guān diào rèn xiū shǔ tiān wù zhāng chéng. qí yú chāi shǐ, tǒng yóu gè yuán zì wèi chóu bèi, bìng yǐ wù jià áng guì, fèi yòng jié jué, qǐng jiā gè yuán gōng fèi yín yī wàn èr qiān liǎng. xiān jǐn kù lún wài xiāo gōng kuǎn xiàng xià kāi zhī, tǎng yǒu bù fū, yóu kù lún jīn kuàng shuì kuǎn zàn bō, réng yán jīn kuàng zhú nián jiàn yǒu qǐ sè, méng kùn yī sū, shāng wù yì kě xìng wàng, shuì é zì bì jiā zēng, jiě bù zhī kuǎn, bù zhì jiào wǎng nián wèi chù, xià dù zhī bù yì xíng. qīng zhōng yè hòu, zhū biān jiāng jūn dà chén yǐ xià fèng gěi guò báo, jiē yǐ fān bù gōng yīng wèi shēng jì, sān duō cǐ shū, kě yǐ lì zhī. shí yuè, sān duō zòu lǎ ma dēng céng duó fàn jù bǔ yī àn, shāng zhuō tè bā bā tè mǎ duō ěr jì qì bù jiāo chū shǒu yào, lì cì chéng wén, wú lǐ qǔ nào, yào xié jù zòu, kǒng guó jiā fǎ lìng, guān zhǎng zhèng quán, jiāng nán xíng yú méng dì, qǐng yǔ chì gé zhé bù zūn dān bā zì èr yuè fèng yán jiā yuē shù diàn zhǐ hòu, kù shǔ lǎ ma ān fèn shǒu fǎ, wèi jìn nián suǒ wèi yǒu, qǐng chuán zhǐ jiā jiǎng: jūn yǔn zhī. èr nián sì yuè, shì bù qīn wáng péng chǔ kè chē lín wèi zī zhèng yuàn qīn xuǎn yì yuán.
二年五月,辦事大臣三多以土、車兩盟沙畢等三處屢報災祲,供億過繁,歷年息借華、俄債款,迭經報官索欠者,約計不下百餘萬兩,竟有估一旗之牲畜不足抵債者。而自供哲布尊丹巴外,光緒二十九年至宣統元年,庫倫大臣等修理衙署及器具鋪墊等項,已合銀十八萬餘兩,支應馬匹、食羊、柴炭等項尚不在內。因奏核定土、車兩盟沙畢供庫倫大小衙門柴炭、羊數目,及限制各官調任修署添物章程。其餘差使,統由各員自為籌備,並以物價昂貴,費用竭蹶,請加各員公費銀一萬二千兩。先侭庫倫外銷公款項下開支,倘有不敷,由庫倫金礦稅款暫撥,仍言金礦逐年漸有起色,蒙困一蘇,商務亦可興旺,稅額自必加增,解部之款,不至較往年為絀,下度支部議行。清中葉後,諸邊將軍、大臣以下俸給過薄,皆倚藩部供應為生計,三多此疏,可以例之。十月,三多奏喇嘛登曾奪犯拒捕一案,商卓特巴巴特瑪多爾濟迄不交出首要,歷次呈文,無理取鬧,要挾具奏,恐國家法令,官長政權,將難行於蒙地,請予斥革;哲布尊丹巴自二月奉嚴加約束電旨後,庫屬喇嘛安分守法,為近年所未有,請傳旨嘉獎:均允之。二年四月,是部親王朋楚克車林為資政院欽選議員。
sān nián, shè kù lún shěn pàn gè tīng. jūn zī fǔ yì yú kù lún shè lù jūn bīng bèi chù, pài yuán tǒng bīng zhù zhī. shì nián zhēng yuè, sān duō zòu xuān tǒng èr nián jīn kuàng yīng jiǎo guān shuì jì jīn shā yì yín shí jiǔ wàn sān qiān liǎng yǒu qí, quán shù zuò wèi kù lún bàn jūn shì de kuǎn. shì yuè, kāi tú méng zā sà kè nà mù sà lài qí kuí téng hé jīn kuàng. sì yuè, kāi yǎ lēi bì kè jīn kuàng. rùn liù yuè, yǐ gé shāng zhuō tè bā bā tè mǎ duō ěr jì bào xiào bàn lǐ xīn zhèng yín èr wàn liǎng, sān duō qǐng shǎng hái yuán xián, chì huí kù lún shǔ shāng zhuō tè bā zhuàn wù, yǐ shì kuǎn zuò wèi xiū qì chē lù zhī xū. bā yuè, zòu: jìn lái biān shì rì jí, jīn yán tú tái zhàn, yú lái kù lún guān yuán, zé duō fāng liú nán, yú dì kù yào jiàn, zé rèn yì wán hū. qǐng chì gāi guǎn tái zhàn rèn zhēn zhěng dùn. yǔn zhī. jiǔ yuè, sān duō děng yǐ é ěr dé ní chē chén bào xiào yín yī wàn liǎng, zòu zhǔn yòng xìng huáng wéi chē. shí zhé bù zūn dān bā yǔ sān duō bù xié, shì bù qīn wáng háng dá duō ěr jì děng yǐ zhài wù sù mì jié é rén, bù yuè xīn zhèng. yú shì é zhào huì wài wù bù, yǒu bù zhù bīng bù pài guān bù zhí mín zhī yāo qiú.
三年,設庫倫審判各廳。軍諮府亦於庫倫設陸軍兵備處,派員統兵駐之。是年正月,三多奏宣統二年金礦應繳官稅計金砂易銀十九萬三千兩有奇,全數作為庫倫辦軍事的款。是月,開圖盟紥薩克那木薩賴旗奎騰河金礦。四月,開雅勒弼克金礦。閏六月,已革商卓特巴巴特瑪多爾濟報效辦理新政銀二萬兩,三多請賞還原銜,飭回庫倫署商卓特巴篆務,以是款作為修汽車路之需。八月,奏:「近來邊事日急,今沿途台站,於來庫倫官員,則多方留難,於遞庫要件,則任意玩忽。請飭該管台站認真整頓。」允之。九月,三多等以額爾德尼車臣報效銀一萬兩,奏准用杏黃圍車。時哲布尊丹巴與三多不協,是部親王杭達多爾濟等以債務素密結俄人,不悅新政。於是俄照會外務部,有不駐兵、不派官、不殖民之要求。
jì wǔ chāng shì qǐ, gè shěng dǐng fèi, háng dá duō ěr jì děng suì yú shí yuè chū jiǔ rì yōng zhé bù zūn dān bā chēng zūn hào, jiàn yuán lì guó, zhì nèi gé. yǐ kā ěr kā bā shí liù zā sà kè míng yì tōng dié zhōng wài, zhǐ chì qīng tíng, xìng fù yuán yè, qū zhú zài wài méng zhī mǎn qīng guān bīng. sān duō bèi pò qù zhí, sài ěr wū sū guǎn zhàn zhàn yuán yì yú shí èr yuè qù zhí. yú shì kā ěr kā sì bù jǔ fēi qīng yǒu.
洎武昌事起,各省鼎沸,杭達多爾濟等遂於十月初九日擁哲布尊丹巴稱尊號,建元立國,置內閣。以喀爾喀八十六紥薩克名義通牒中外,指斥清廷,興復元業,驅逐在外蒙之滿清官兵。三多被迫去職,賽爾烏蘇管站站員亦於十二月去職。於是喀爾喀四部舉非清有。
shì bù dì jiān gēng mù, kuàng chǎn lín mù, jūn chēng ráo fù. zuǒ lǐng gòng yǒu sì shí jiǔ.
是部地兼耕牧,礦產林木,均稱饒富。佐領共有四十九。
chē chén hàn bù, chēng kā ěr kā dōng lù, zhì jīng shī sān qiān wǔ bǎi lǐ. dōng jiè é ěr dé ní tuó luó hǎi, xī jiè chá hǎn qí lǎo tú, nán jiè tǎ ěr gǔn chái dá mù, běi jiè wēn dōu ěr hǎn.
車臣汗部,稱喀爾喀東路,至京師三千五百里。東界額爾德尼陀羅海,西界察罕齊老圖,南界塔爾袞、柴達木,北界溫都爾罕。
yuán tài zǔ shí qī shì sūn ā mǐn dōu lǎ lēi yǒu zi mó luō bèi mǎ, zhù mù kè lǔ lún hé, shēng zǐ shuò lěi, shǐ hào chē chén hàn. yǔ qí zú tǔ xiè tú hàn gǔn bù zā sà kè tú hàn sù bā dì tóng shí chēng sān hàn. zi shí yī, jīn chē chén hàn bù èr shí sān zā sà kè jiē qí yì. zhǎng ma chá lī, hào yī lēi dēng tǔ xiè tú, wèi zā sà kè bèi zi dá lī tái jí wàng zā lēi zā bù èr qí zǔ cì chá bù lī, hào é ěr dé ní tái jí, wèi zā sà kè tái jí chuī yīn zhū ěr yī qí zǔ cì lā bù lī, hào é ěr kè tái jí, wèi zā sà kè tái jí sè léng dá shén yī qí zǔ. cì běn bā, hào bā tú ěr dá ěr hún tái jí, wèi zā sà kè zhèn guó gōng chē bù dēng yī qí zǔ cì bā bù, gōng fù hàn hào, wèi chē chén hàn wū mò kè, zā sà kè jùn wáng nà mù zā lēi péng sù kè, tái jí tāo lài luó bo cáng chuí mù zā sù é ěr dé ní gēn dūn bā qí zǔ cì chuò sī xǐ bù, hào é ěr dé ní hún tái jí, wèi zā sà kè fǔ guó gōng chē líng dá shén, tái jí duō ěr jì dá shén gù lǔ zā bù sān qí zǔ cì bā tè mǎ shén, hào dá lài hún tái jí, wèi zā sà kè bèi lēi chē bù dēng fǔ guó gōng chē líng wàng bù tái jí chē líng duō yuè tè sān qí zǔ cì chē bù dēng, hào chē chén jì nóng cì ā nán dá, hào dá lài jì nóng cì bù dá zā bù, hào é ěr dé ní jì nóng: jūn fēng zā sà kè bèi zi. ā nán dá zi gòng chǔ kè, shòu zā sà kè tái jí, yòu zì wèi yī qí.
元太祖十七世孫阿敏都喇勒有子謨囉貝瑪,駐牧克嚕倫河,生子碩壘,始號車臣汗。與其族土謝圖汗袞布、紥薩克圖汗素巴第同時稱三汗。子十一,今車臣汗部二十三紥薩克皆其裔。長嘛察哩,號伊勒登土謝圖,為紥薩克貝子達哩、台吉旺紥勒紥布二旗祖;次察布哩,號額爾德尼台吉,為紥薩克台吉吹音珠爾一旗祖;次拉布哩,號額爾克台吉,為紥薩克台吉色棱達什一旗祖。次本巴,號巴圖爾達爾琿台吉,為紥薩克鎮國公車布登一旗祖;次巴布,龔父汗號,為車臣汗烏默客,紥薩克郡王納木紥勒、朋素克,台吉韜賚、羅卜藏、垂木紥素、額爾德尼、根敦八旗祖;次綽斯喜布,號額爾德尼琿台吉,為紥薩克輔國公車凌達什,台吉多爾濟達什、固嚕紥布三旗祖;次巴特瑪什,號達賚琿台吉,為紥薩克貝勒車布登、輔國公車凌旺布、台吉車凌多岳特三旗祖;次車布登,號車臣濟農;次阿南達,號達賚濟農;次布達紥布,號額爾德尼濟農:均封紥薩克貝子。阿南達子貢楚克,授紥薩克台吉,又自為一旗。
chū, kā ěr kā fú shǔ yú chá hā ěr. tiān cōng jiǔ nián, dà jūn píng chá hā ěr, chē chén hàn shuò lěi xié wū zhū mù qìn sū ní tè zhū bù zhǎng shàng shū tōng hǎo, gòng tuó mǎ. chóng dé yuán nián chūn, yǐ qí bù sī yǔ míng shì mǎ, yù zé zhī yuē: míng, zhèn chóu yě. qián zhě chá hā ěr lín dān hàn tān míng suì bì, jǔ zhèn fá míng, qiě yù zhù zhī, zhèn gù yí shī wǎng zhēng. tiān yǐ chá hā ěr wèi fēi, gù yǐ qí guó yǔ zhèn. jīn ěr yǔ míng shì mǎ, shì zhù míng yě. ěr dāng yǐ chá hā ěr wèi jiè, qí gǎi zhī! shuò lěi qiǎn wěi zhēng lǎ ma děng lái cháo, qǐng yǔ míng jué shì, shàng jiā zhī, mìng chá hǎn lǎ ma wǎng lài diāo fú cháo zhū gōng dāo jīn bì. èr nián, xiàn suǒ chǎn shòu yuē tǎ xǐ. sān nián, xiàn mǎ jí jiǎ zhòu diāo pí diāo líng, é luó sī niǎo qiāng, huí bù gōng fú ān pèi, ā ěr mǎ sī fǔ bái shǔ qiú, táng gǔ tè xuán hú pí. zhào suì gòng jiǔ bái, tā wù wú rù xiàn.
初,喀爾喀服屬於察哈爾。天聰九年,大軍平察哈爾,車臣汗碩壘偕烏珠穆沁、蘇尼特諸部長上書通好,貢駝馬。崇德元年春,以其部私與明市馬,諭責之曰:「明,朕仇也。前者察哈爾林丹汗貪明歲幣,沮朕伐明,且欲助之,朕故移師往征。天以察哈爾為非,故以其國予朕。今爾與明市馬,是助明也。爾當以察哈爾為戒,其改之!」碩壘遣偉徵喇嘛等來朝,請與明絕市,上嘉之,命察罕喇嘛往賚貂服、朝珠、弓、刀、金幣。二年,獻所產獸曰獺喜。三年,獻馬及甲冑、貂皮、鵰翎,俄羅斯鳥槍,回部弓箙、鞍轡,阿爾瑪斯斧、白鼠裘,唐古特玄狐皮。詔歲貢九白,他物毋入獻。
shùn zhì sān nián, shuò lěi yòu sū ní tè bù zhǎng téng jī sī pàn, qiǎn zi běn bā děng yǐ bīng sān wàn yuán, dà jūn bài zhī. shī xuán, zhào zé shuò lěi yuē: sū ní tè běn chá hā ěr shǔ bù, xiàng huà lái guī, ěr yòu zhī shǐ pàn. zhèn qiǎn bīng zhuī jiǎo shí, yóu jiè wù jiā bīng yú ěr. jù yì ěr fǎn chēng bīng kàng jù, yǐ zhì shàng cāng jiàng qiǎn, lì jiàn bài nǜ. tǎng fēi zhèn chì lìng bān shī, dà bīng jì yā ěr jìng, hé nán zhǎng qū zhí rù yé? jīn ěr ruò zhī zì huǐ, yù shú qián qiān, qí sù qín téng jī sī lái xiàn! wǔ nián, téng jī sī qǐ xiáng, shuò lěi qiǎn shǐ xiàn tuó bǎi mǎ qiān rù xiè, zhào qiǎn zǐ dì lái cháo. jiǔ nián, yǐ wàng zhēng suì gòng shǎng, yù zé wù gòng. shí èr nián, bā bù jì qí fù shuò lěi wèi chē chén hàn, qiǎn zi mù zhāng mò ěr gēn chǔ hǔ ěr lái cháo, zhào yòu qián zuì, gòng jiǔ bái rú chū. shì nián, kā ěr kā zuǒ yòu yì shè bā zā sà kè, mìng chē chén hàn lǐng zuǒ yì zā sà kè zhī yī. shí wǔ nián, qiǎn dà chén jī fú wù yù lài zhī.
順治三年,碩壘誘蘇尼特部長騰機思叛,遣子本巴等以兵三萬援,大軍敗之。師旋,詔責碩壘曰:「蘇尼特本察哈爾屬部,向化來歸,爾誘之使叛。朕遣兵追剿時,猶誡勿加兵於爾。詎意爾反稱兵抗拒,以致上蒼降譴,立見敗衄。儻非朕飭令班師,大兵既壓爾境,何難長驅直入耶?今爾若知自悔,欲贖前愆,其速擒騰機思來獻!」五年,騰機思乞降,碩壘遣使獻駝百、馬千入謝,詔遣子弟來朝。九年,以妄爭歲貢賞,諭責勿貢。十二年,巴布繼其父碩壘為車臣汗,遣子穆彰墨爾根楚琥爾來朝,詔宥前罪,貢九白如初。是年,喀爾喀左右翼設八紥薩克,命車臣汗領左翼紥薩克之一。十五年,遣大臣齎服物諭賚之。
kāng xī èr shí yī nián, yǐ suǒ shǔ bā ěr hū rén sī lüè wū zhū mù qìn bù jiè, yì zēng xùn bīng, yán fáng yù. huì gòng shǐ zhì, yù yuē: zhèn wén ěr shǔ zhòng yǔ jiè nèi méng gǔ hù xiāng qiè duó, bǐ cǐ xiào yóu, kǒng guāi shēng jì. zhèn yǐ chì jiè nèi rén wú xǔ chū jìng zī rǎo, ěr yì dāng yuē shù suǒ shǔ, shǒu fèn ān jū. wéi zhě jí jū zhì zhī, wú shāo gū xī. èr shí èr nián, zhào wú yuè gá ěr bài hàn hǎi yóu mù. bā bù zú, zi nuò ěr bù sì chē chén hàn. èr shí liù nián, xié tǔ xiè tú hàn chá hún duō ěr jì biǎo shàng zūn hào, yù què zhī.
康熙二十一年,以所屬巴爾呼人私掠烏珠穆沁部界,議增汛兵,嚴防禦。會貢使至,諭曰:「朕聞爾屬眾與界內蒙古互相竊奪,彼此效尤,恐乖生計。朕已飭界內人毋許出境滋擾,爾亦當約束所屬,守分安居。違者即拘治之,毋稍姑息。」二十二年,詔毋越噶爾拜瀚海遊牧。巴布卒,子諾爾布嗣車臣汗。二十六年,偕土謝圖汗察琿多爾濟表上尊號,諭卻之。
èr shí qī nián, gá ěr dān lüè kā ěr kā zhì kè lǔ lún hé. shí nuò ěr bù jí zhǎng zi yī lēi dēng ā lǎ bù tǎn xiāng jì zú, sūn wū mò kè yòu, tái jí nà mù zā lēi děng xié zhī lái guī, cóng zhòng fán shí wàn yú hù, zhào fù mù wū zhū mù qìn zhū bù jiè, wū mò kè xí hàn hào rú gù. xún lǐ fān yuàn zòu jiàng zhòng rì duō, qǐng shòu nà mù zā lēi děng wèi zā sà kè xiá zhī, bào kě. mìng kē ěr qìn qīn wáng shā jīn děng wǎng shì nèi dì fǎ dù, yù yuē: zhèn yīn ěr děng wèi è lǔ tè suǒ lüè, lián ér nà zhī. jīn guān ěr děng bìng wú fǎ zhì yuē shù bù qǔ, kǒng jié duó bù yǐ, lí xī yù duō. yuán mìng zēng zhì zā sà kè, fēn zhǎng qí duì, jìn zhǐ dào zéi, gè móu shēng yè. ěr děng guǒ néng zūn ér xíng zhī, kòu dào bù xìng, huò luàn bù zuò, shù fù zhèn fǔ yù guī jiàng ài yǎng qún shēng zhī zhì yì. èr shí jiǔ nián, xuǎn suǒ bù bīng fù tú lā hé, suí shàng shū ā lǎ ní zhēn yù gá ěr dān. sān shí nián, jià xìng duō lún nuò ěr huì yuè, zhào fēng wáng bèi lēi bèi zi tái jí yǒu chà, gè shòu zā sà kè, biān suǒ bù zuǒ lǐng, ér yǐ chē chén hàn wū mò kè tǒng qí zhòng. zì shì shǐ chēng chē chén hàn bù.
二十七年,噶爾丹掠喀爾喀至克嚕倫河。時諾爾布及長子伊勒登阿喇布坦相繼卒,孫烏默客幼,台吉納木紥勒等攜之來歸,從眾凡十萬餘戶,詔附牧烏珠穆沁諸部界,烏默客襲汗號如故。尋理藩院奏降眾日多,請授納木紥勒等為紥薩克轄之,報可。命科爾沁親王沙津等往示內地法度,諭曰:「朕因爾等為厄魯特所掠,憐而納之。今觀爾等並無法制約束部曲,恐劫奪不已,離析愈多。爰命增置紥薩克,分掌旗隊,禁止盜賊,各謀生業。爾等果能遵而行之,寇盜不興,禍亂不作,庶副朕撫育歸降、愛養群生之至意。」二十九年,選所部兵赴圖拉河,隨尚書阿喇尼偵御噶爾丹。三十年,駕幸多倫諾爾會閱,詔封王、貝勒、貝子、台吉有差,各授紥薩克,編所部佐領,而以車臣汗烏默客統其眾。自是始稱車臣汗部。
sān shí yī nián, dìng suǒ bù wèi kā ěr kā dōng lù. sān shí sì nián, qiǎn guān wǎng gòu tuó mǎ. sān shí wǔ nián, shàng qīn zhēng gá ěr dān, shī cì kè lǔ lún hé, wū mò kè děng yǐ bīng cóng. kǎi xuán, suǒ bù yán tú qìng xiàn, rì yì wàn jì. míng nián, zhào guī kè lǔ lún hé yóu mù. wǔ shí wǔ nián, yù suǒ bù xuǎn tuó liù qiān, yǐ bīng wǔ qiān lǐng zhī, yóu guō duō lǐ bā lēi gá xùn yùn jūn liáng fù tuī hé. liù shí nián, diào bīng fáng hù wū liáng hǎi jiàng zhòng yú bā yán zhū ěr kè.
三十一年,定所部為喀爾喀東路。三十四年,遣官往購駝馬。三十五年,上親征噶爾丹,師次克嚕倫河,烏默客等以兵從。凱旋,所部沿途慶獻,日億萬計。明年,詔歸克嚕倫河遊牧。五十五年,諭所部選駝六千,以兵五千領之,由郭多里巴勒噶遜運軍糧赴推河。六十年,調兵防護烏梁海降眾於巴顏珠爾克。
yōng zhèng jiǔ nián, xuǎn bīng sān qiān fù chá hǎn sōu ěr jūn yíng cóng jiǎo gá ěr dān cè líng. shí yī nián, fù zhào yǐ suǒ bù bīng qiān tún yóu mù xī jiè, xùn liàn fáng shǒu, bìng zhuī jī bā ěr hū táo zhòng. shí sān nián, chè hái.
雍正九年,選兵三千赴察罕廋爾軍營從剿噶爾丹策凌。十一年,復詔以所部兵千屯遊牧西界,訓練防守,並追緝巴爾呼逃眾。十三年,撤還。
qián lóng yuán nián, xuǎn bīng fù è ěr kūn fáng qiū. liù nián, mìng cān zàn dà chén dōu tǒng tǎ ěr mǎ shàn chá yuè fáng qiū bīng yú sāi lēi bì kǒu. shí sān nián, xuǎn tuó wǔ bǎi yùn guī huà chéng mǐ fù tǎ mì ěr jūn yíng. shí qī nián, xuǎn bīng sì qiān zhù fáng bā yán wū lán. èr shí nián, suí dà jūn jiǎo dá wǎ qí yú yī lí. èr shí yī nián, yǐ suǒ shǔ qí mù qí gé tè rén sì qiè, mìng cān zàn dà chén nà mù zā ěr děng wǎng jī, zhì zhī fǎ. yù zā sà kè děng yuē: zhèn yīn ěr děng bù shàn jīng lǐ yóu mù, yǐ zhì dào zéi sì xíng, tè mìng dà chén qián wǎng dū jī. niàn jiē qǐ yú jī hán, fù lìng fā tǎng zhèn gěi pín hù, yǐ shàn shēng yè. ěr děng yóu mù, shǐ jiē níng mì. ěr děng xí yú wán kài, tú zhī dào zéi yǐ chú, bù fù wèi pín zhě chóu huà shēng jì. yòu huò mù qián shàng zhī yuē shù, rì jiǔ jiàn zhì fèi chí. dāng gè tǒng lǜ suǒ shǔ, xiáng chá pín kùn zhī yóu, bǐ móu shēng yǒu cè, bù zhì wèi fēi. jí yǒu wán hàn bù quān zhī tú, yì dāng yán jiā yuē shù, yǒu fàn bì chéng. wù lìng shàng xià ān quán, gòng xiǎng shēng píng zhī fú.
乾隆元年,選兵赴鄂爾坤防秋。六年,命參贊大臣都統塔爾瑪善察閱防秋兵於塞勒壁口。十三年,選駝五百運歸化城米赴塔密爾軍營。十七年,選兵四千駐防巴顏烏蘭。二十年,隨大軍剿達瓦齊於伊犁。二十一年,以所屬齊木齊格特人肆竊,命參贊大臣納穆紥爾等往緝,寘之法。諭紥薩克等曰:「朕因爾等不善經理遊牧,以致盜賊肆行,特命大臣前往督緝。念皆起於饑寒,復令發帑賑給貧戶,以贍生業。爾等遊牧,始皆寧謐。爾等習於玩愒,徒知盜賊已除,不復為貧者籌畫生計。又或目前尚知約束,日久漸至廢弛。當各統率所屬,詳察貧困之由,俾謀生有策,不至為非。即有頑悍不悛之徒,亦當嚴加約束,有犯必懲。務令上下安全,共享昇平之福。」
dàng píng zhǔn bù zhī yì, shì bù zā sà kè jùn wáng bā yǎ ěr shén dì zā sà kè fǔ guó gōng dá ěr jì yǎ jūn yǐ fú pàn zéi bāo qìn fù zǒng guǎn ā kè zhū lēi děng gōng, bā yǎ ěr shén dì jìn qīn wáng, dá ěr jì yǎ jìn bèi zi, zā sà kè yī děng tái jí chéng gǔn zā bù duō ěr jì yǐ chá nì zéi qīng gǔn zán bo zào wěi fú chè xùn bīng zhī zhà, dū bīng yán shǒu gè xùn, yǔ gōng pǐn jí, ér bèi lēi wàng qìn zā bù yǐ sǐ shì yī lí, yǔ yōu xù.
蕩平准部之役,是部紥薩克郡王巴雅爾什第、紥薩克輔國公達爾濟雅均以俘叛賊包沁副總管阿克珠勒等功,巴雅爾什第晉親王,達爾濟雅晉貝子,紥薩克一等台吉成袞紥布多爾濟以察逆賊青袞咱卜造偽符撤汛兵之詐,督兵嚴守各汛,予公品級,而貝勒旺沁紥布以死事伊犁,予優恤。
xiān shì chē chén hàn bù biān zuǒ lǐng, zhì shí yī qí, hòu zēng shí èr qí. zā sà kè èr shí yǒu sān, méng yú kè lǔ lún bā ěr hé tún, shè zhèng fù méng zhǎng gè yī, fù jiāng jūn cān zàn gè yī. jué èr shí yǒu liù: chē chén hàn yī fù fǔ guó gōng yī zā sà kè hé shuò qīn wáng yī, yóu jùn wáng jìn xí zā sà kè duō luó jùn wáng yī fù duō luó bèi lēi yī zā sà kè duō luó bèi lēi yī zā sà kè gù shān bèi zi èr, yī yóu bèi lēi jiàng xí zā sà kè zhèn guó gōng yī zā sà kè fǔ guó gōng èr, yī yóu bèi zi jiàng xí gōng pǐn jí zā sà kè yī děng tái jí yī zā sà kè yī děng tái jí shí sān, yī yóu bèi zi jiàng xí, èr yóu fǔ guó gōng jiàng xí fù zhèn guó gōng yī, yóu bèi zi jiàng xí.
先是車臣汗部編佐領,置十一旗,後增十二旗。紥薩克二十有三,盟於克嚕倫巴爾河屯,設正副盟長各一,副將軍參贊各一。爵二十有六:車臣汗一;附輔國公一;紥薩克和碩親王一,由郡王晉襲;紥薩克多羅郡王一;附多羅貝勒一;紥薩克多羅貝勒一;紥薩克固山貝子二,一由貝勒降襲;紥薩克鎮國公一;紥薩克輔國公二,一由貝子降襲;公品級紥薩克一等台吉一;紥薩克一等台吉十三,一由貝子降襲,二由輔國公降襲;附鎮國公一,由貝子降襲。
èr shí wǔ nián bā yuè, mìng chē chén hàn bù luò yī tǐ yǔ tǔ xiè tú hàn děng sān bù luò chōng pài bīng zhū chà. sān shí nián, yǐ shì bù zā sà kè bèi zi wàng qìn zā bù néng yuē shù shǔ xià, bǔ huò sī mào é luó sī mín rén méng gǔ děng, shàng jiā zhī. sì shí qī nián, shì bù jùn wáng sāng zhāi duō ěr jì qí yǔ hēi lóng jiāng shǔ zhī hū lún bèi ěr bā ěr hǔ chù zhēng jiè, wèi hū lún bèi ěr zǒng guǎn jiāng yīn chén ā lǔ bù lā kè děng kǎ lún sī zì nuó yí. sì shí bā nián, hū lún bèi ěr zǒng guǎn sān bǎo huì sāng zhāi duō ěr jì jí bèi lēi chē líng duō ěr jì dài tóng qí lǎo zhēn zhuó dì tú, yóu jiè nèi wā chū jiù shè kǎ lún suǒ mái jì mù, bèi lēi chē líng duō ěr jì jiāng suǒ shǔ rén děng quán xíng shōu huí, sāng zhāi duō ěr jì réng chēng ā lǔ bù lā kè yī kǎ wǎng wài zhǎn zhàn wǔ shí lǐ. wǔ shí nián, hēi lóng jiāng jiāng jūn héng xiù děng chá bàn shì bù rén děng bào chēng ā lǔ bù lā kè kǎ bìng wèi wài zhǎn zhàn yuè, sāng zhāi duō ěr jì zuò fá fèng. xián fēng sì nián zhēng yuè, shì bù chē chén hàn ā ěr hǎn shén dá juān yín zhù jūn, shòu zhī, què wáng gōng děng juān jūn xū zhī qǐng.
二十五年八月,命車臣汗部落一體與土謝圖汗等三部落充派兵諸差。三十年,以是部紥薩克貝子旺沁紥布能約束屬下,捕獲私貿俄羅斯民人、蒙古等,上嘉之。四十七年,是部郡王桑齋多爾濟旗與黑龍江屬之呼倫貝爾巴爾虎處爭界,謂呼倫貝爾總管將音陳、阿魯布拉克等卡倫私自挪移。四十八年,呼倫貝爾總管三保會桑齋多爾濟及貝勒車凌多爾濟帶同耆老斟酌地圖,由界內挖出舊設卡倫所埋記木,貝勒車凌多爾濟將所屬人等全行收回,桑齋多爾濟仍稱阿魯布拉克一卡往外展占五十里。五十年,黑龍江將軍恆秀等查辦是部人等報稱阿魯布拉克卡並未外展占越,桑齋多爾濟坐罰俸。咸豐四年正月,是部車臣汗阿爾罕什達捐銀助軍,受之,卻王公等捐軍需之請。
tóng zhì èr nián, shì bù jùn wáng děng qí yòu yǔ hēi lóng jiāng bā ěr hǔ zhēng jiè, xún mìng jí lín jiāng jūn zào bǎo kān zhī. sān nián. diào shì bù bīng yuán gǔ chéng, kuì guī. sì nián, zā sà kè chē lín dūn duō bù yǐ dòu liú yán yì. liù nián, diào chē méng bīng shù kǎ lún. jiǔ nián, huí fěi dōng rǎo tú méng, shì bù gōng jūn xū, zēng shù yì, yīng juān shū, láo fèi yǔ tú méng děng. jiǔ nián shí yuè, kù lún bàn shì dà chén zhāng tíng yuè yǐ huí fěi dōng rǎo wū lǐ yǎ sū tái jìng, zòu pài shì bù bèi lēi gàn dān zhǔn chē lín fù é ěr dé ní zhāo huì jiǎo. xún chè huí. shí nián liù yuè, yǐ huí fěi jù tú méng zuǒ yì zhōng qí jùn wáng lā sū lún bā zán ěr yóu mù, tú fàn kù lún, yòu pài gàn dān zhǔn chē lín tǒng zhù kù méng bīng fù gá ěr qìn tú lǐ kè tuō lǐ bù lā kè èr tái xié jiǎo. shí yī nián shí èr yuè, yǐ cuàn wū kù liǎng chéng huí fěi jūn huí sù zhōu lǎo cháo, chè chē méng guān bīng yī bàn. shí èr nián èr yuè, zhāng tíng yuè yǐ wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn quán shùn xī zhēng, kù lún chóu bèi tuó zhǐ, zhāng tíng yuè pài yuán fù tú chē èr méng quàn yù gè wáng gōng děng jié lì juān zhù.
同治二年,是部郡王等旗又與黑龍江巴爾虎爭界,尋命吉林將軍皂保勘之。三年。調是部兵援古城,潰歸。四年,紥薩克車林敦多布以逗留嚴議。六年,調車盟兵戍卡倫。九年,回匪東擾圖盟,是部供軍需,增戍役,應捐輸,勞費與圖盟等。九年十月,庫倫辦事大臣張廷岳以回匪東擾烏里雅蘇台境,奏派是部貝勒幹丹准車林赴額爾德尼昭會剿。尋撤回。十年六月,以回匪踞圖盟左翼中旗郡王拉蘇倫巴咱爾遊牧,圖犯庫倫,又派幹丹准車林統駐庫蒙兵赴噶爾沁圖里克、托里布拉克二台協剿。十一年十二月,以竄烏、庫兩城回匪均回肅州老巢,撤車盟官兵一半。十二年二月,張廷岳以烏里雅蘇台將軍全順西征,庫倫籌備駝只,張廷岳派員赴圖、車二盟勸諭各王公等竭力捐助。
guāng xù qī nián, yǐ gǎi yì é yuē, diào chē méng bīng zhù kù lún. xún yǐ yuē dìng chè zhī. èr shí èr nián, jiāng jūn chóng huān yǐ wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén tān chē méng guī fèi tè zhòng, qǐng jìn zhī. kù lún bàn shì dà chén guì bīn yǐ chē chén hàn ā ěr tǎ shén dá rèn cān zàn dà chén zuò yǒng, qǐng zhuī kuǎn, yù miǎn zhī. shì nián, guì bīn zòu chē méng bào yīng xí tái jí yǐ bào wèi xí zhě yǒu liù bǎi yú yuán, jī yā wèi tí zhě yǒu sān cì zhī jiǔ. yù lǐ fān yuàn xùn sù hé bàn, bù zhǔn jī yā. èr shí wǔ nián jiǔ yuè, wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn lián shùn zòu chē chén hàn dé mù chǔ kè duō ěr jì zǔ náo kuàng wù, yǔ é rén jiāo mì, xíng zhuàng kě yí, yù chè qù chāi shǐ. shí yī yuè, shì bù wáng gōng děng yòu chéng lǐ fān yuàn qǐng tíng bàn kuàng wù, mìng kūn gāng děng wǎng kān huǎn zhī. èr shí liù nián, quán fěi shì qǐ, kù lún bàn shì dà chén fēng shēng ā děng diào shì bù gè qí guān bīng zì bèi xiǎng xiàng, xún fáng biān kǎ. jì hū lún bèi ěr wèi é bīng suǒ jù, bā ěr hǔ zhū chù bì nán guān mín jūn zhì shì bù jiè nèi, méng zhǎng děng fáng shǒu fǔ jí, jūn xié suǒ yí. èr shí bā nián, fēng shēng ā yǐ shì bù wáng gōng yì cháng chū lì, qǐng yǔ jiǎng lì. yú shì chē méng méng zhǎng jùn wáng duō ěr jì pà lā mù jiā qīn wáng xián, fù méng zhǎng zā sà kè zhèn guó gōng chē lín ní mǎ tiāo yù qián xíng zǒu, cān zàn zā sà kè fǔ guó gōng nà ěr mǎng dá hǔ shǎng shuāng yǎn huā líng, yú gěi jiǎng yǒu chà.
光緒七年,以改議俄約,調車盟兵駐庫倫。尋以約定撤之。二十二年,將軍崇歡以烏里雅蘇台參贊大臣攤車盟規費特重,請禁之。庫倫辦事大臣桂斌以車臣汗阿爾塔什達任參贊大臣作俑,請追款,諭免之。是年,桂斌奏車盟報應襲台吉已報未襲者有六百餘員,積壓未題者有三次之久。諭理藩院迅速核辦,不准積壓。二十五年九月,烏里雅蘇台將軍連順奏車臣汗德木楚克多爾濟阻撓礦務,與俄人交密,形狀可疑,諭撤去差使。十一月,是部王公等又呈理藩院請停辦礦務,命崑岡等往勘緩之。二十六年,拳匪事起,庫倫辦事大臣豐升阿等調是部各旗官兵自備餉項,巡防邊卡。洎呼倫貝爾為俄兵所據,巴爾虎諸處避難官民均至是部界內,盟長等防守撫輯,均協所宜。二十八年,豐升阿以是部王公異常出力,請予獎勵。於是車盟盟長郡王多爾濟帕拉穆加親王銜,副盟長紥薩克鎮國公車林尼瑪挑御前行走,參贊紥薩克輔國公那爾莽達琥賞雙眼花翎,餘給獎有差。
xuān tǒng èr nián èr yuè, nèi méng méng fěi tuō kè tuō děng cuàn rǎo shì bù bèi zǐ sāng sà lài duō ěr jì qí, sān duō qiǎn zhù kù xuān huà liàn jūn yíng guān zhèng chūn tián děng yíng jī shī lì. diàn yù zhōu shù mó chì hū lún dào xùn pài bīng wǎng jiē yīng, ér méng fěi cuàn é jìng. shì nián, shì bù jùn wáng duō ěr jì pà lā mù wèi zī zhèng yuàn qīn xuǎn yì yuán. sān nián rùn liù yuè, shì bù zā sà kè bèi zi duō ěr jì chē lín děng bào xiào bàn lǐ xīn zhèng yín liǎng, jiǎng zhī. shí yī yuè, zhé bù zūn dān bā chēng zūn hào yú kù lún, xié shì bù wáng gōng zā sà kè děng fù zhī.
宣統二年二月,內盟蒙匪托克托等竄擾是部貝子桑薩賴多爾濟旗,三多遣駐庫宣化練軍營官鄭春田等迎擊失利。電諭周樹模飭呼倫道汛派兵往接應,而蒙匪竄俄境。是年,是部郡王多爾濟帕拉穆為資政院欽選議員。三年閏六月,是部紥薩克貝子多爾濟車林等報效辦理新政銀兩,獎之。十一月,哲布尊丹巴稱尊號於庫倫,脅是部王、公、紥薩克等附之。
shì bù chē chén hàn ā ěr tǎ shén dá chē lín duō ěr jì fù zǐ jiē wèi wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén. yǒu kuàng, yǒu yán chí, yǒu chéng jí sī hán líng. zuǒ lǐng gòng yǒu sì shí.
是部車臣汗阿爾塔什達、車林多爾濟父子皆為烏里雅蘇台參贊大臣。有礦,有鹽池,有成吉思汗陵。佐領共有四十。
sài yīn nuò yán bù, chēng kā ěr kā zhōng lù, zhì jīng shī sān qiān yú lǐ. dōng jiè bó luō bù ěr hā sū duō huān, xī jiè kù lēi sà yǎ bèi guō tú é jīn lǐng, nán jiè qí qí ěr lǐ kè, běi jiè qí lǎo tú hé.
賽因諾顏部,稱喀爾喀中路,至京師三千餘里。東界博囉布爾哈蘇多歡,西界庫勒薩雅孛郭圖額金嶺,南界齊齊爾里克,北界齊老圖河。
yuán tài zǔ shí qī shì sūn wěi zhēng nuò yán nuò nuò hé yǒu zi wǔ: zhǎng a bā hé, wèi tǔ xiè tú hàn bù zǔ cì tǎ ěr ne, wú sì cì tú méng kěn cì bā lài. jīn sài yīn nuò yán bù èr shí sì zā sà kè, zì è lǔ tè èr qí wài, jiē qí yì. tú méng kěn zi shí sān: zhǎng zhuō tè bā, hào chē chén nuò yán, wèi zā sà kè fǔ guó gōng tuō duō é ěr dé ní nuò ěr bù zā bù tái jí tú bā sān qí zǔ cì dān jīn lǎ ma, hào nuò mén hàn, wèi zā sà kè qīn wáng shàn bā fǔ guó gōng wàng shū kè chē líng dá shén tái jí qí wàng duō ěr jì sù dá ní duō ěr jì liù qí zǔ cì chē líng, cì luó yǎ kè, jiē wú sì cì jì yǎ kè, hào wěi zhēng nuò yán, wèi zā sà kè fǔ guó gōng ā yù shén yī qí zǔ cì zā mù běn, qí fān bù liè zā sà kè cì chá sī xǐ bù, hào kūn dōu léng, wèi zā sà kè tái jí yī dá mù nà mù zā lēi èr qí zǔ cì dān jīn, hào bān zhū ěr, wèi zā sà kè chāo yǒng qīn wáng cè léng zi qīn wáng chéng gǔn zā bù jùn wáng chē bù dēng zā bù èr qí zǔ cì bì mǎ lǐ jí lī dì, hào bā tú ěr é ěr dé ní nuò yán, wèi zā sà kè tái jí dān jīn é ěr dé ní yī qí zǔ cì xī nà lǎ kè sà tè, hào hún tái jí, wèi zā sà kè tái jí ā lī yǎ sà mù jì tè èr qí zǔ cì sāng gá ěr zā, hào yī lēi dēng hé shuò qí, wèi zā sà kè tái jí shā lǔ yī lēi dōu qí yī qí zǔ cì kòu kěn, hào bā zā ěr, wèi zā sà kè tái jí jì nà mí dá yī qí zǔ cì gǔn bù, hào kūn dōu lún bó shuò kè tú, shòu zā sà kè jùn wáng, jīn xí bèi lēi, qí céng sūn é mò
元太祖十七世孫偉徵諾顏諾諾和有子五:長阿巴和,為土謝圖汗部祖;次塔爾呢,無嗣;次圖蒙肯;次巴賚。今賽因諾顏部二十四紥薩克,自厄魯特二旗外,皆其裔。圖蒙肯子十三:長卓特巴,號車臣諾顏,為紥薩克輔國公托多額爾德尼、諾爾布紥布、台吉圖巴三旗祖;次丹津喇嘛,號諾捫汗,為紥薩克親王善巴、輔國公旺舒克、車凌達什、台吉齊旺多爾濟、素達尼、多爾濟六旗祖;次車凌,次羅雅克,皆無嗣;次濟雅克,號偉徵諾顏,為紥薩克輔國公阿玉什一旗祖;次紥木本,其番不列紥薩克;次察斯喜布,號昆都棱,為紥薩克台吉伊達木、納木紥勒二旗祖;次丹津,號班珠爾,為紥薩克超勇親王策稜子親王成袞紥布、郡王車布登紥布二旗祖;次畢瑪里吉哩諦,號巴圖爾額爾德尼諾顏,為紥薩克台吉丹津額爾德尼一旗祖;次錫納喇克薩特,號琿台吉,為紥薩克台吉阿哩雅、薩木濟特二旗祖;次桑噶爾紥,號伊勒登和碩齊,為紥薩克台吉沙嚕伊勒都齊一旗祖;次扣肯,號巴紥爾,為紥薩克台吉濟納彌達一旗祖;次袞布,號昆都倫博碩克圖,授紥薩克郡王,今襲貝勒,其曾孫額墨
gēn, shòu zā sà kè tái jí, yòu zì wèi yī qí. bā lài zi yī, yuē gá ěr mǎ, wèi zā sà kè zhèn guó gōng sù tài yī lēi dēng yī qí zǔ.
根,授紥薩克台吉,又自為一旗。巴賚子一,曰噶爾瑪,為紥薩克鎮國公素泰伊勒登一旗祖。
chū, kā ěr kā yǒu suǒ wèi hóng jiào zhě, yǔ huáng jiào zhēng, tú méng kěn zūn huáng jiào, wèi zhī hù chí. táng gǔ tè dá lài lǎ ma xián zhī, shòu sài yīn nuò yán hào, lìng suǒ bù fèng zhī shì sān hàn. tú méng kěn zú, cì zǐ dān jīn lǎ ma fù shòu nuò mén hàn hào yú dá lài lǎ ma.
初,喀爾喀有所謂紅教者,與黃教爭,圖蒙肯尊黃教,為之護持。唐古特達賴喇嘛賢之,授賽因諾顏號,令所部奉之視三汗。圖蒙肯卒,次子丹津喇嘛復受諾捫汗號於達賴喇嘛。
chóng dé sān nián, qiǎn shǐ tōng gòng, yōu lài qiǎn guī. wǔ nián, cì chì jiǎng yù. shùn zhì sì nián, yǐ xié qí qí tǔ xiè tú hàn gǔn bù děng hé bīng yuán sū ní tè bù pàn rén téng jī sī, jié zé zhī. qī nián, qiǎn zi é ěr dé ní nuò mù qí shàng shū qǐ hǎo, zhào xié gǔn bù yuē shì dìng yì. shí yī nián, é ěr dé ní nuò mù qí fù fèng biǎo, yù yuē: ěr zòu yán kā ěr kā zuǒ yì sì qí jiē ěr tǒng shè, fán yǒu chì yù, wǎng fú zūn xíng. jīn jí rú suǒ qǐng, kě sù chì ěr bù zhǎng qiǎn zi lái guī. yǒu bù zūn zhě, jí xíng zòu wén. shí èr nián, xié gǔn bù děng gè qiǎn zǐ dì lái cháo, zhào yòu qián zuì. xún shè bā zā sà kè, mìng dān jīn lǎ ma lǐng zuǒ yì zā sà kè zhī yī, suì gòng jiǔ bái rú sān hàn lì. shí bā nián, cì zūn wén shùn yì hào, gěi zhī yìn.
崇德三年,遣使通貢,優賚遣歸。五年,賜敕獎諭。順治四年,以偕其旗土謝圖汗袞布等合兵援蘇尼特部叛人騰機思,詰責之。七年,遣子額爾德尼諾木齊上書乞好,詔偕袞布約誓定議。十一年,額爾德尼諾木齊復奉表,諭曰:「爾奏言喀爾喀左翼四旗皆爾統攝,凡有敕諭,罔弗遵行。今即如所請,可速飭爾部長遣子來歸。有不遵者,即行奏聞。」十二年,偕袞布等各遣子弟來朝,詔宥前罪。尋設八紥薩克,命丹津喇嘛領左翼紥薩克之一,歲貢九白如三汗例。十八年,賜「遵文順義」號,給之印。
kāng xī sān nián, zhào suǒ shǔ wú yuè jiè yóu mù. dān jīn lǎ ma zú, zi tǎ sī xī bù xí. tǎ sī xī bù zú, zi shàn bā xí, cì xìn shùn é ěr kè dài qīng hào. èr shí qī nián, gá ěr dān lüè kā ěr kā, shàn bā lǜ shǔ lái guī. zhào fù mù wū lǎ tè zhū bù jiè. sān shí nián, jià xìng duō lún nuò ěr huì yuè, zhào fēng shàn bā děng wáng tái jí yǒu chà, gè shòu zā sà kè, biān suǒ shǔ zuǒ lǐng, lì tǔ xiè tú hàn bù. sān shí yī nián, shàn bā cóng dì cè léng lái guī. cè léng zhě, tú méng kěn dì bā zǐ dān jīn zhī sūn, tái jí nà mù zā lēi zhī zǐ, hòu shòu gù lún é fù hé shuò chāo yǒng qīn wáng dìng biān zuǒ fù jiāng jūn jiān chēng kā ěr kā dà zā sà kè zhě yě. sān shí liù nián, zhào shàn bā děng gè guī jiù mù. wǔ shí liù nián, xuǎn bīng fù ā ěr tái jūn zhēn yù cè wàng ā lǎ bù tǎn.
康熙三年,詔所屬毋越界遊牧。丹津喇嘛卒,子塔斯希布襲。塔斯希布卒,子善巴襲,賜信順額爾克岱青號。二十七年,噶爾丹掠喀爾喀,善巴率屬來歸。詔附牧烏喇特諸部界。三十年,駕幸多倫諾爾會閱,詔封善巴等王、台吉有差,各授紥薩克,編所屬佐領,隸土謝圖汗部。三十一年,善巴從弟策棱來歸。策棱者,圖蒙肯第八子丹津之孫,台吉納木紥勒之子,後授固倫額駙和碩超勇親王、定邊左副將軍兼稱喀爾喀大紥薩克者也。三十六年,詔善巴等各歸舊牧。五十六年,選兵赴阿爾台軍偵御策妄阿喇布坦。
yōng zhèng sān nián, shàng yǐ suǒ bù xì chū sài yīn nuò yán, jiào sān hàn yì fán yǎn, ér é fù cè léng zì jiǎn rèn fù jiāng jūn, láo jī mào zhe, mìng lǜ jìn zú qīn wáng dá shén dūn duō bù, bèi lēi nà mù zā lēi qí sù lóng, bèi zi cè wàng nuò ěr bù, fǔ guó gōng ā nǔ lī dūn duō bù é lín qìn zā mù chán wàng zā lēi, tái jí gé mù pī lēi qí wàng xī lǎ zhá bù dá ěr jì yǎ gēn dūn chē bù dēng bā lǎng yán dá bó dì ne mǎ tè kè shén nuò ěr bù zā bù, fán shí jiǔ zā sà kè, bié wèi yī bù, yǐ qí zǔ sài yīn nuò yán hào guān zhī, chēng kā ěr kā zhōng lù, bù fù lì tǔ xiè tú hàn bù. kā ěr kā yǒu sì bù zì cǐ shǐ.
雍正三年,上以所部系出賽因諾顏,較三汗裔繁衍,而額駙策棱自簡任副將軍,勞績懋著,命率近族親王達什敦多布,貝勒納木紥勒、齊素嚨,貝子策旺諾爾布,輔國公阿努哩敦多布、額琳沁、紥木禪旺紥勒,台吉格木丕勒、齊旺、錫喇札布、達爾濟雅、根敦、車布登、巴朗、延達博第、呢瑪特、克什、諾爾布紥布,凡十九紥薩克,別為一部,以其祖賽因諾顏號冠之,稱喀爾喀中路,不復隸土謝圖汗部。喀爾喀有四部自此始。
jiǔ nián, suǒ bù bīng suí dà jūn jiǎo gá ěr dān cè léng, jī qí zhòng kè ěr sēn qí lǎo jí é ěr dé ní zhāo, dà bài zhī. shí sān nián, chè hái. qián lóng yuán nián, xuǎn bīng fù è ěr kūn fáng qiū. liù nián, cān zàn dà chén fù dōu tǒng qìng tài chá yuè fáng qiū bīng yú sāng jǐn tuō luó hǎi. shí sān nián, xuǎn tuó wǔ bǎi yùn guī huà chéng mǐ fù tǎ mì ěr jūn yíng. xún diào suǒ bù bīng èr qiān zhù fáng xī lǎ wū sū. shí jiǔ nián, yí tǎ mì ěr jūn yíng yú shì bù zhōng qián qí zhī wū lǐ yǎ sū tái, yǐ shì bù bīng fēn zhù zā bù kān. èr shí wǔ nián, suí dà jūn jiǎo dá wǎ qí, píng zhī. èr shí liù nián, shè wū lǐ yǎ sū tái zhì wū lǔ mù qí tái zhàn, liú shì wèi sì yuán, yú chè zhī.
九年,所部兵隨大軍剿噶爾丹策棱,擊其眾克爾森齊老及額爾德尼昭,大敗之。十三年,撤還。乾隆元年,選兵赴鄂爾坤防秋。六年,參贊大臣副都統慶泰察閱防秋兵於桑錦托羅海。十三年,選駝五百運歸化城米赴塔密爾軍營。尋調所部兵二千駐防錫喇烏蘇。十九年,移塔密爾軍營於是部中前旗之烏里雅蘇台,以是部兵分駐紥布堪。二十五年,隨大軍剿達瓦齊,平之。二十六年,設烏里雅蘇台至烏魯木齊台站,留侍衛四員,餘撤之。
xiān shì kā ěr kā fēn shè zhōng lù shí, dàn yǐ sài yīn nuò yán míng qí bù, yǐ shì bié yú sān hàn, wèi yì xí hào. sān shí yī nián, qīn wáng chéng gǔn zā bù zòu suǒ bù lái guī. chū, qīn wáng shàn bā wèi tóng zú zhǎng, yòu shì zhǎng dān jīn lǎ ma suǒ yí yìn, qǐng shì sān hàn lì, yǐ shàn bā céng sūn qīn wáng nuò ěr bù zā bù xí sài yīn nuò yán hào. zhào yǔn qí qǐng, bǐ yǔ tǔ xiè tú hàn chē chén hàn zā sà kè tú hàn jūn shì xí wǎng tì. dàng píng zhǔn bù zhī yì, chéng gǔn zā bù zhǎng zi é ěr kè shā lǎ yǐ jiǎo pàn zéi bā yǎ ěr gōng, fēng fǔ guó gōng. cè líng cì zǐ fǔ guó gōng chē bù dēng zā bù jī fú zhǔn bù zǎi sāng kù kè xīn děng píng dá wǎ qí zhū zéi gù ěr bān hé zhuō zhēng hā sà kè gōng, lì jìn bèi zi bèi lēi jùn wáng zhì qīn wáng pǐn jí. bèi zi chē mù chǔ kè zā bù jī bǔ huò wū liáng hǎi zǎi sāng fù shè tái zhàn jí zhāo xiáng ā ěr tài nào ěr wū liáng hǎi gōng, lì jìn fēng zhì jùn wáng. zā sà kè yī děng tái jí sān dū kè zā bù yǐ xié jì jūn xū, fù yǔ xí fǔ guó gōng. zā sà kè yī děng tái jí dá shén é yǐ dé pàn zéi bù kù chá hǎn gōng, yǔ gōng pǐn jí. ér bèi zi luó bù cáng chē lín yǐ sǐ shì wū lǔ mù qí, jìn qí zi bèi lēi.
先是喀爾喀分設中路時,但以賽因諾顏名其部,以示別於三汗,未議襲號。三十一年,親王成袞紥布奏所部來歸。初,親王善巴為同族長,又世掌丹津喇嘛所遺印,請視三汗例,以善巴曾孫親王諾爾布紥布襲賽因諾顏號。詔允其請,俾與土謝圖汗、車臣汗、紥薩克圖汗均世襲罔替。蕩平准部之役,成袞紥布長子額爾克沙喇以剿叛賊巴雅爾功,封輔國公。策凌次子輔國公車布登紥布積俘准部宰桑庫克辛等、平達瓦齊、誅賊固爾班和卓、征哈薩克功,歷晉貝子、貝勒、郡王至親王品級。貝子車木楚克紥布積捕獲烏梁海宰桑、復設台站及招降阿爾泰淖爾烏梁海功,歷晉封至郡王。紥薩克一等台吉三都克紥布以協濟軍需,復予襲輔國公。紥薩克一等台吉達什額以得叛賊布庫察罕功,予公品級。而貝子羅布藏車鄰以死事烏魯木齊,晉其子貝勒。
chū, suǒ bù shí jiǔ qí, hòu zēng sān qí, fù é lǔ tè èr qí. zā sà kè èr shí yǒu sì, méng yú qí qí ěr lǐ kè, shè zhèng fù méng zhǎng gè yī, fù jiāng jūn cān zàn gè yī. jué sān shí yǒu sān: zā sà kè hé shuò qīn wáng èr fù gù shān bèi zi yī, yóu bèi lēi jiàng xí zhèn guó gōng yī, yóu bèi zi jiàng xí fǔ guó gōng èr gōng pǐn jí yī děng tái jí yī gōng pǐn jí sān děng tái jí yī zā sà kè duō luó jùn wáng èr, yī yóu zhèn guó gōng jìn fēng zā sà kè duō luó bèi lēi èr, yī yóu jùn wáng jiàng xí, yī yóu zhèn guó gōng jìn xí zā sà kè zhèn guó gōng yī, yóu zā sà kè tái jí jìn xí fù fǔ guó gōng yī zā sà kè fǔ guó gōng wǔ, yī yóu zā sà kè tái jí jìn xí gōng pǐn jí zā sà kè yī děng tái jí yī zā sà kè yī děng tái jí jiǔ fù fǔ guó gōng yī gōng pǐn jí sān děng tái jí yī è lǔ tè zā sà kè gù shān bèi zi èr, yī yóu jùn wáng jiàng xí, yī yóu fǔ guó gōng jìn xí.
初,所部十九旗,後增三旗,附額魯特二旗。紥薩克二十有四,盟於齊齊爾里克,設正副盟長各一,副將軍、參贊各一。爵三十有三:紥薩克和碩親王二;附固山貝子一,由貝勒降襲;鎮國公一,由貝子降襲;輔國公二;公品級一等台吉一;公品級三等台吉一;紥薩克多羅郡王二,一由鎮國公晉封;紥薩克多羅貝勒二,一由郡王降襲,一由鎮國公晉襲;紥薩克鎮國公一,由紥薩克台吉晉襲;附輔國公一;紥薩克輔國公五,一由紥薩克台吉晉襲;公品級紥薩克一等台吉一;紥薩克一等台吉九;附輔國公一;公品級三等台吉一;厄魯特紥薩克固山貝子二,一由郡王降襲,一由輔國公晉襲。
sān shí bā nián jiǔ yuè, yǐ sài méng jùn wáng chē bù dēng zā bù wèi wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén. sì shí èr nián shí yuè, sài méng jùn wáng chē bù dēng zā bù lǜ běn bù wáng gōng zā sà kè tái jí děng jìn dà xíng huáng dì zhāi jiào mǎ tuó, wēn yù què zhī. sì shí wǔ nián liù yuè, yǐ sài yīn nuò yán bù luò zhàn jù tǔ xiè tú hàn yóu mù, yù bó qīng é chá míng, wú shǐ qīn zhàn. shí yuè, dìng sài yīn nuò yán tǔ xiè tú hàn liǎng bù jiè zhǐ.
三十八年九月,以賽盟郡王車布登紥布為烏里雅蘇台參贊大臣。四十二年十月,賽盟郡王車布登紥布率本部王、公、紥薩克、台吉等進大行皇帝齋醮馬駝,溫諭卻之。四十五年六月,以賽音諾顏部落占據土謝圖汗遊牧,諭博清額查明,毋使侵占。十月,定賽音諾顏、土謝圖汗兩部界址。
jiā qìng sì nián, shì bù qīn wáng yù qián dà chén lā wàng duō ěr jì děng qǐng diào jí běn méng bīng mǎ zhù jiǎo jiào fěi, wēn zhǐ zhǐ zhī, bìng mìng lǐ fān yuàn chuán zhī méng gǔ gè méng, tíng qí yù bèi. qī nián bā yuè, dìng kā ěr kā sài yīn nuò yán zā sà kè tú hàn èr bù shì wù zài wū lǐ yǎ sū tái huì jí, yǔ dìng biān zuǒ fù jiāng jūn yī tóng bàn lǐ. bā nián, yǐ shì bù qí bā kè zā bù qí róng liú zhǒng dì mín rén, mìng jiāo wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén yǒng bǎo bàn lǐ. shí èr nián wǔ yuè, wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén sà mù pī lēi duō ěr jì zú, yǐ lún bù duō ěr jì dài zhī.
嘉慶四年,是部親王御前大臣拉旺多爾濟等請調集本盟兵馬助剿教匪,溫旨止之,並命理藩院傳知蒙古各盟,停其預備。七年八月,定喀爾喀賽因諾顏、紥薩克圖汗二部事務在烏里雅蘇台會集,與定邊左副將軍一同辦理。八年,以是部齊巴克紥布旗容留種地民人,命交烏里雅蘇台參贊大臣永保辦理。十二年五月,烏里雅蘇台參贊大臣薩木丕勒多爾濟卒,以綸布多爾濟代之。
dào guāng sān nián qī yuè, yǐ sài yīn nuò yán méng zhǎng dé mù chǔ kè zā bù děng yú dà lù qiǎng jié guān rén cái wù bù néng bǔ jī, zhào yán yì. shí yuè, wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn guǒ lēi fēng ā zòu: wū lǐ yǎ sū tái dì fāng, qǐng zhǔn lìng shāng mín děng měi nián tuó yùn chá qī qiān yú xiāng fù gǔ chéng duì huàn mǐ miàn. rú bù fū, lìng còu mǎi zá huò, réng zhào lì gěi fā yìn piào, bù zhǔn lìng wǎng tā chù. liù nián shí yī yuè, huí jiāng jūn xìng, sài yīn nuò yán zā sà kè tú hàn liǎng méng wáng gōng zā sà kè děng shū tuó zhǐ zhù jūn. qī nián shí yuè, lún bù duō ěr jì diào kù lún bàn shì dà chén. shí èr yuè, yǐ chē lín duō ěr jì wèi wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén. shí bā nián, yǐ hā sà kè lán rù kǎ lún, mìng chē lín duō ěr jì tǒng sài zā liǎng méng, dù ěr bó tè děng méng bīng zhú zhī. shí jiǔ nián zhēng yuè, gěi qū zhú hā sà kè zhī sài zā liǎng méng méng gǔ guān bīng fèng shǎng xíng zhuāng yín. sì yuè, mìng chē lín duō ěr jì diào bīng qū zhú fù rù wū liáng hǎi zhī hā sà kè. bā yuè, yǐ qū zhú hā sà kè tuǒ sù, lài chē lín duō ěr jì qīn wáng fèng yī nián. èr shí wǔ nián èr yuè, sài méng jùn wáng tú kè jì zā bù yǐ bù fù jūn yíng, gé fù jiāng jūn, ā ěr tǎ shén dá dài zhī.
道光三年七月,以賽音諾顏盟長德木楚克紥布等於大路搶劫官人財物不能捕緝,詔嚴議。十月,烏里雅蘇台將軍果勒豐阿奏:「烏里雅蘇台地方,請准令商民等每年馱運茶七千餘箱赴古城兌換米麵。如不敷,令湊買雜貨,仍照例給發印票,不准另往他處。」六年十一月,回疆軍興,賽音諾顏、紥薩克圖汗兩盟王、公、紥薩克等輸駝只助軍。七年十月,綸布多爾濟調庫倫辦事大臣。十二月,以車林多爾濟為烏里雅蘇台參贊大臣。十八年,以哈薩克闌入卡倫,命車林多爾濟統賽、紥兩盟,杜爾伯特等蒙兵逐之。十九年正月,給驅逐哈薩克之賽、紥兩盟蒙古官兵俸賞行裝銀。四月,命車林多爾濟調兵驅逐復入烏梁海之哈薩克。八月,以驅逐哈薩克妥速,賚車林多爾濟親王俸一年。二十五年二月,賽盟郡王圖克濟紥布以不赴軍營,革副將軍,阿爾塔什達代之。
xián fēng sān nián, sài zā liǎng méng wáng gōng zā sà kè děng qǐng juān zhù jūn xū, wēn zhǐ què zhī. shí yī nián, ā ěr tǎ shén dá diào kù lún, yǐ chē lín dūn duō bù dài zhī.
咸豐三年,賽、紥兩盟王、公、紥薩克等請捐助軍需,溫旨卻之。十一年,阿爾塔什達調庫倫,以車林敦多布代之。
tóng zhì sān nián, huí fěi xiàn wū lǔ mù qí gè chéng, diào shì bù bīng yuán gǔ chéng, jìng wú gōng. wǔ nián qī yuè, lǐ yún lín zòu: yǔ míng yì děng huì shāng, nǐ jiāng zā sà kè tú hàn bù sài yīn nuò yán liǎng bù é bīng quán xíng pài chū, gòng yī qiān bā bǎi míng. qí běn ài màn cāo fáng zhī bīng, xú wèi bù zhì. xuán yīn chá hàn wū sū kǎ lún wén jǐng, dāng yǔ lín xìng děng shú shāng. běi lù jì yǒu jǐng bào, nǐ měi ài màn réng liú wǔ bǎi bīng bèi fáng běn jìng. fù shāng zhī chē lín dūn duō bù, zhuǎn chuán gè méng zhǎng, jiāng xī liǎng méng é bīng yǐ wài zhī zhuàng dīng, měi méng zài tiāo wǔ bǎi míng, yú bā yuè pài qí, suí hòu jì fā. bìng wèi běi lù kòu zhì bù néng yù, chà wù bù xiá gěi, bǎo bèi lēi jìn pī lēi duō ěr jì yù shì yǒng gǎn, qí cái wèi kā ěr kā sì bù wáng gōng zhī guān. shì chē lín dūn duō bù qǐ bìng, zhào jí yǐ jìn pī lēi duō ěr jì dài zhī. lǐ yún lín xún lǜ sài zā liǎng méng bīng xī jìn. shí yī yuè, zhì hū tú gǔ lán tái, zā méng bīng biàn, sài méng bīng yì kuì, lǐ yún lín zì zòu huí wū chéng, zhào yán zé zhī. qī nián, jìn pī lēi duō ěr jì chàng juān bù lún tuō hǎi xīn chéng jīng fèi, xié jùn wáng sāng gá xī lī děng juān yín èr wàn wǔ qiān liǎng yǒu qí. yǔ jìn pī lēi duō ěr jì wáng xián, yú gěi jiǎng yǒu chà.
同治三年,回匪陷烏魯木齊各城,調是部兵援古城,竟無功。五年七月,李雲麟奏:「與明誼等會商,擬將紥薩克圖汗部、賽音諾顏兩部額兵全行派出,共一千八百名。其本愛曼操防之兵,徐為布置。旋因察漢烏蘇卡倫聞警,當與麟興等熟商。北路既有警報,擬每愛曼仍留五百兵備防本境。復商之車林敦多布,轉傳各盟長,將西兩盟額兵以外之壯丁,每盟再挑五百名,於八月派齊,隨後繼發。」並謂北路寇至不能御,差務不暇給,保貝勒晉丕勒多爾濟遇事勇敢,其才為喀爾喀四部王公之冠。適車林敦多布乞病,詔即以晉丕勒多爾濟代之。李雲麟尋率賽、紥兩盟兵西進。十一月,至呼圖古蘭台,紥盟兵變,賽盟兵亦潰,李雲麟自奏回烏城,詔嚴責之。七年,晉丕勒多爾濟倡捐布倫托海新城經費,偕郡王桑噶西哩等捐銀二萬五千兩有奇。予晉丕勒多爾濟王銜,餘給獎有差。
jiǔ nián èr yuè, sù zhōu huí fěi dōng cuàn, rǎo shì bù tuī hé yǐ xī é ěr dé ní bān dì dá hū tú kè tú yóu mù, méng bīng kuì yú hā ěr ne dūn. rùn shí yuè jǐ sì, kù lún bàn shì dà chén zhāng tíng yuè děng zòu: huí fěi cuàn bī wū chéng, fú jì róng quán dū méng bīng èr bǎi zài chéng fáng shǒu, cān zàn dà chén jìn pī lēi duō ěr jì dū suǒ lún mǎn hàn bīng wǔ bǎi yíng jī, zhù tóu tái. cuàn fěi sān qiān xiàn yǐ dǐ èr tái. xīn wèi, wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn fú jì děng zòu: huí fěi jù bó kè duō shān tuī hé kǒu é ěr dé ní zhāo děng chù. shí yuè jiǔ rì, cuàn zhì dì shí yī wū tè tái, wén bào bù tōng, nán tái méng bīng wén jǐng xiān dùn. shí yī yuè wù shēn, fú jì jí cān zàn dà chén róng quán zòu: shí yuè jiǔ rì, zéi qiān yú rén yóu dōng nán zhì xī nán shān gōu lái pū dōng xī nán sān mén, dōng gōu yòu lái zéi shù qiān. chū gēng, zéi sì miàn fàng huǒ, huǐ shān ér dēng, chéng chí shī xiàn. èr shí sān rì, zéi yóu xī nán cuàn qù. fú jì yù jiù shàng cún, róng quán bēn xiàng xī běi, yú rùn shí yuè sì rì zhé huí, dìng biān jiāng jūn yìn xìn yí shī, róng quán qīn bīng hù chū yī lí jiāng jūn yìn xìn, zàn shí jiè yòng. mìng fú jì róng quán gé zhí liú rèn, yù dù gā ěr tǒng chá hā ěr mǎ duì jí yǐ diào jí lín hēi lóng jiāng guān bīng fù wū chéng jìn jiǎo. xún huí fěi xī cuàn jīn shān kǎ lún, jìn pī lēi duō ěr jì huí wū lǐ yǎ sū tái. yù zhěng chì tái zhàn, shū tōng dào lù. shí èr yuè, yù jìn pī lēi duō ěr jì jiāng zhāng tíng yuè chè huí guān bīng fēn bù fáng shǒu tuī hé děng chù, fú jì tuǒ shè huò ne qí jí tuī hé liáng tái. guǐ yǒu, jìn pī lēi duō ěr jì zòu chì sài zā liǎng bù luò jiǎn bīng fēn zā wū chéng tái zhàn, bìng fáng gè qí yóu mù. yǐ yǒu, yǔn fú jì děng qǐng, shè wū chéng zhù bān tái zhàn zā sà kè èr yuán guǎn tái èr yuán. yù fú jì xùn jiāng hā ěr ne dūn děng tái gǎn jǐn yù bèi, cuī suī yuǎn chéng suǒ qiǎn dá ěr jì yī jūn qián jìn. shì yuè, lǎ ma gùn gá zā lā cān yī jūn zì kē bù duō yuán wū chéng.
九年二月,肅州回匪東竄,擾是部推河以西額爾德尼班第達呼圖克圖遊牧,蒙兵潰於哈爾呢敦。閏十月己巳,庫倫辦事大臣張廷岳等奏:「回匪竄偪烏城,福濟、榮全督蒙兵二百在城防守,參贊大臣晉丕勒多爾濟督索倫、滿、漢兵五百迎擊,駐頭台。竄匪三千現已抵二台。」辛未,烏里雅蘇台將軍福濟等奏:「回匪踞博克多山、推河口、額爾德尼昭等處。十月九日,竄至第十一烏特台,文報不通,南台蒙兵聞警先遁。」十一月戊申,福濟及參贊大臣榮全奏:「十月九日,賊千餘人由東南至西南山溝來撲東西南三門,東溝又來賊數千。初更,賊四面放火,毀柵而登,城池失陷。二十三日,賊由西南竄去。福濟遇救尚存,榮全奔向西北,於閏十月四日折回,定邊將軍印信遺失,榮全親兵護出伊犁將軍印信,暫時借用。」命福濟、榮全革職留任,諭杜嘎爾統察哈爾馬隊及已調吉林、黑龍江官兵赴烏城進剿。尋回匪西竄金山卡倫,晉丕勒多爾濟回烏里雅蘇台。諭整飭台站,疏通道路。十二月,諭晉丕勒多爾濟將張廷岳撤回官兵分布防守推河等處,福濟妥設霍呢齊及推河糧台。癸酉,晉丕勒多爾濟奏飭賽、紥兩部落揀兵分紥烏城台站,並防各旗遊牧。乙酉,允福濟等請,設烏城駐班台站紥薩克二員、管台二員。諭福濟迅將哈爾呢敦等台趕緊預備,催綏遠城所遣達爾濟一軍前進。是月,喇嘛棍噶紥拉參一軍自科布多援烏城。
shí nián zhēng yuè, yù yán cuī jìn pī lēi duō ěr jì shè fù wū chéng yǐ nán tái zhàn. jìn pī lēi duō ěr jì hé fú jì miù wàng yí wù, zì gù shēn mìng, jiāng cāng kù cún xiàng chóu xiè zéi fěi, juàn shǔ jiē xì zì jǐn, fēi wèi zéi suǒ hài. fú jì yì hé méng gǔ guān yuán guī bì chāi shǐ, qǐng niē bìng gào jià guī bì, huò chì chuán gù yì chí xíng jí shǐ zhōng bú dào zhě, jūn gé zhí rèn, wú zhí rèn zhě xiāo jué, réng lìng lái yíng, cóng zhī. shè huò ne qí tái zhuǎn yùn zǒng jú, fú jì chì gòng guǒ ěr dài chá hā ěr mǎ duì zhù shǒu zhī. róng quán zòu: qīn wǎng cuī bàn wū chéng yǐ nán èr shí tái, xíng dǐ tuī hé, jiàn shuǐ tái zhān fáng tuó mǎ jiàn jí. tuī hé zhì hā ěr ne dūn wǔ tái zhào jiù bù zhì, lüè yǒu guī mó. qǐng gěi zì bèi tuó mǎ bāng tái zhī méng gǔ tái jí dīng hù yī bàn qián liáng. cóng zhī. yǐ huí fěi fù tú zài rǎo wū chéng, yù fú jì děng zhěng dùn tái zhàn, dù gā ěr jūn wú dé dòu liú. èr yuè, yù fú jì děng tuǒ wèi bù zhì hā ěr ne dūn é ěr dé ní zhāo tuī hé sān chù fáng shǒu, bìng yǐ dá ěr jì yī jūn xíng dǐ hā ěr ne dūn zǔ zhì, chì dū lìng gè tái zhàn tuǒ wèi gōng zhī, wú wù róng jī. sān yuè, yǐ wū shǔ gè tái shàng wèi bèi qí, zhì zhì shī xíng, yù qiè zé fú jì, bìng lìng chuán zhī méng gǔ wáng gōng děng lǜ shǔ shǒu yù, yǔ wū chéng xùn nán méng bīng xù. dù gā ěr zòu pài sū zhāng ā dài hēi lóng jiāng bīng wǔ bǎi fù wū chéng, bìng diào gòng guǒ ěr yī jūn fù qián dí gè lù. yù dù gā ěr fù chá ěr ne dūn děng chù fáng jiǎo.
十年正月,諭嚴催晉丕勒多爾濟設復烏城以南台站。晉丕勒多爾濟劾福濟謬妄貽誤,自顧身命,將倉庫存項酬謝賊匪,眷屬皆系自盡,非為賊所害。福濟亦劾蒙古官員規避差使,請捏病告假規避,或飭傳故意遲行及始終不到者,均革職任,無職任者銷爵,仍令來營,從之。設霍呢齊台轉運總局,福濟飭貢果爾帶察哈爾馬隊駐守之。榮全奏:「親往催辦烏城以南二十台,行抵推河,見水台氈房駝馬漸集。推河至哈爾呢敦五台照舊布置,略有規模。請給自備駝馬幫台之蒙古台吉丁戶一半錢糧。」從之。以回匪復圖再擾烏城,諭福濟等整頓台站,杜嘎爾軍毋得逗留。二月,諭福濟等妥為布置哈爾呢敦、額爾德尼昭、推河三處防守,並以達爾濟一軍行抵哈爾呢敦阻滯,飭督令各台站妥為供支,毋誤戎機。三月,以烏屬各台尚未備齊,致滯師行,諭切責福濟,並令傳知蒙古王公等率屬守御,予烏城殉難蒙兵恤。杜嘎爾奏派蘇彰阿帶黑龍江兵五百赴烏城,並調貢果爾一軍赴前敵各路。諭杜嘎爾赴察爾呢敦等處防剿。
sì yuè, yǔ sài méng tái jí chē dēng pī lēi jí yǎ juān yín miàn jiǎng. dù gā ěr jìn zhù gòng è bó dì fāng. yù fú jì děng chì méng gǔ tái zhàn yīng fù tuó mǎ děng xiàng. jìn pī lēi duō ěr jì yǐ qǐng guī yóu mù, bà wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén, xià yuàn yán yì, yǐ zā méng zhōng zuǒ yì zuǒ qí bèi lēi duō mù qìn zā mù chǔ dài zhī. fú jì yì gé rèn, yǐ jīn shùn wèi wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn, kuí chāng shǔ zhī. huí fěi fù rǎo shì bù ā mǐ ěr mì tè yóu mù, fén lüè gù ěr bān sài hàn děng chù. yù dù gā ěr huì kuí chāng děng xùn sù zhuī jiǎo. wǔ yuè, huí fěi cuàn sà hā ěr ne dūn fù jìn zhī sà bā ěr tú hé tuī hé yī dài, dù gā ěr qiǎn nà lǔ kěn yī jūn zhù wēng jí yì fáng zhī. liù yuè, huí fěi cuàn rǎo huò ěr hā shùn huò ne qí èr tái. yù qìng chūn chì dá ěr jì yú tuī hé děng chù fáng shǒu, dù gā ěr bō duì è yào zhù zā, bǎo hù liáng lù. fú jì děng zòu wū chéng diào dào jí lín hēi lóng jiāng chá hā ěr mǎ duì sān qiān èr bǎi wǔ shí míng, fā tú chē sài zā sì méng cǎi mǎi tuó mǎ děng yín gè yī wàn liǎng. bā yuè, huí fěi fù cuàn rù ā mǐ ěr mì tè qí, zhì bā yàn hǎn shān, bī jìn wēng jí hé. fú jì děng chì sài méng sù pài méng bīng wǔ bǎi míng fù nán tái hā ěr ne dūn dǔ jié. jiǔ yuè, dá ěr jì yī jūn jiǎo cuàn wēng jí hé zhī fěi, tiǎn zhī. dù gā ěr qiǎn fú zhū lī lǜ bīng jiǎo fěi yú ā mǐ ěr mì tè qí zhī nà lín hún dì děng chù, tiǎn zhī. shì qí fù jìn sù qīng. dá ěr jì yì bài zéi yú kā yǎ kā lā wū sū dì fāng.
四月,予賽盟台吉車登丕勒吉雅捐銀面獎。杜嘎爾進駐貢鄂博地方。諭福濟等飭蒙古台站應付駝馬等項。晉丕勒多爾濟以請歸遊牧,罷烏里雅蘇台參贊大臣,下院嚴議,以紥盟中左翼左旗貝勒多木沁紥木楚代之。福濟亦革任,以金順為烏里雅蘇台將軍,奎昌署之。回匪復擾是部阿米爾密特遊牧,焚掠固爾班賽汗等處。諭杜嘎爾會奎昌等迅速追剿。五月,回匪竄薩哈爾呢敦附近之薩巴爾圖河、推河一帶,杜嘎爾遣納魯肯一軍駐翁吉驛防之。六月,回匪竄擾霍爾哈順、霍呢齊二台。諭慶春飭達爾濟於推河等處防守,杜嘎爾撥隊扼要駐紥,保護糧路。福濟等奏烏城調到吉林、黑龍江、察哈爾馬隊三千二百五十名,發圖、車、賽、紥四盟採買駝馬等銀各一萬兩。八月,回匪復竄入阿米爾密特旗,至巴彥罕山,逼近翁吉河。福濟等飭賽盟速派蒙兵五百名赴南台哈爾呢敦堵截。九月,達爾濟一軍剿竄翁吉河之匪,殄之。杜嘎爾遣福珠哩率兵剿匪於阿米爾密特旗之那林渾第等處,殄之。是旗附近肅清。達爾濟亦敗賊於喀雅喀拉烏蘇地方。
shí yī nián zhēng yuè, sù zhōu huí fěi fù cuàn rǎo shì bù ā mǐ ěr mì tè qí yóu mù xī nán zhī jì ěr hā lǎng tú dì fāng. yù jīn shùn kuí chāng děng gè shè fǎ bǎo hù suǒ shǔ tái zhàn. dù gā ěr zòu pài fù zhū lī yī jūn è zā hā ěr ne dūn yī dài. sì yuè, huí fěi cuàn rǎo bái tuō luó gài jí jīn shān kǎ lún yóu mù, kuí chāng děng qiǎn mǎ duì zhuī jiǎo. jiǔ yuè, lián bài zhī yú shā ěr lǔ ěr dùn jí kù ěr kù lǔ dì fāng, fěi zì ā yù ěr gōng qí cuàn zā hā qìn.
十一年正月,肅州回匪復竄擾是部阿米爾密特旗遊牧西南之濟爾哈朗圖地方。諭金順、奎昌等各設法保護所屬台站。杜嘎爾奏派富珠哩一軍扼紥哈爾呢敦一帶。四月,回匪竄擾白託羅蓋及金山卡倫遊牧,奎昌等遣馬隊追剿。九月,連敗之於沙爾魯爾頓及庫爾庫嚕地方,匪自阿育爾公旗竄紥哈沁。
shí èr nián èr yuè, wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn zhǎng shùn děng yǐ huí fěi lǚ rǎo sài zā liǎng méng mù, zàn lìng zā méng gōng chē dé ēn dūn duō bù duō ěr jì qí yí yú biān jiè xiāng dāng zhī sài yīn nuò yán bù luò yòu yì yòu hòu qí fù jiāng jūn wáng gé lǐ kè zā mù chǔ zā sà kè mǎ ní bā lā děng qí yóu mù, sài méng zā sà kè ā mǐ ěr mì tè qí yí yú běn bù sài yīn nuò yán qí qīn wáng chē lín duān duō bù děng qí yóu mù. liǎng méng nán jiè jīn shān kǎ lún, yì lìng zàn chè, bǐ zuò qīng yě zhī jì. zòu rù, dé zhǐ, xià suǒ sī zhī zhī. shí sān nián zhēng yuè, wū chéng jiě yán, zhǎng shùn děng bō chá hā ěr xīn bīng wǔ bǎi, lìng zuǒ lǐng yī léng é tǒng fù kē bù duō, cái wū chéng sài zā liǎng méng fáng bīng wǔ bǎi, shì wèi fēng shēng ā tǒng chá hā ěr mǎ duì réng zhù zā bā hǎn hé.
十二年二月,烏里雅蘇台將軍長順等以回匪屢擾賽、紥兩盟牧,暫令紥盟公車德恩敦多布多爾濟旗移於邊界相當之賽音諾顏部落右翼右後旗副將軍王格里克紥木楚、紥薩克瑪尼巴拉等旗遊牧,賽盟紥薩克阿米爾密特旗移於本部賽音諾顏旗親王車林端多布等旗遊牧。兩盟南界金山卡倫,亦令暫撤,俾作清野之計。奏入,得旨,下所司知之。十三年正月,烏城解嚴,長順等撥察哈爾新兵五百,令佐領依楞額統赴科布多,裁烏城賽、紥兩盟防兵五百,侍衛豐升阿統察哈爾馬隊仍駐紥巴罕河。
guāng xù liù nián, yǐ gǎi yì é yuē, diào sài zā liǎng méng méng bīng èr qiān míng zhù wū lǐ yǎ sū tái. qī yuè, yǐ jiāng jūn chūn fú děng zòu fǔ guó gōng é ěr qí bó ěr huō dì fāng zuò wèi guān tún. jiǔ yuè, yǔ sài méng zā sà kè jì ěr hā lǎng bào xiào tún dì jiǎng. qī nián liù yuè, yǐ é yuē chéng, chè zhù wū chéng zhī sài méng méng bīng. jiāng jūn dù gā ěr zòu zàn tíng bàn bó ěr huō tún tián. shí yī nián jiǔ yuè, fù shè jīn shān kǎ lún. shí sān nián, shǔ wū lǐ yǎ sū tái jiāng jūn xiáng lín děng zòu: guǎn lǐ tuī hé zā kè děng tái jí bā zā ěr děng bào suǒ shǔ dōu tè kù tú lēi děng sān tái shǔ zāi, qǐng jiāng dōu tè kù tú lēi tái zàn yí zài nuò men hàn shā bì yóu mù nèi bài dá lǐ kè hé biān zhī áo ěr chǔ kè hā kè tú dì fāng, zā kè hé bó lēi kù gēn liǎng tái xiàng qián yí zài sài méng yòu yì yòu hòu qí jùn wáng chuī sū lún zā bù qí shǔ zhī zā suī é qí sǒu jí hā lā bù lā kè děng dì fāng. tǐ chá shǔ zāi dìng xī, qīng cǎo chàng mào, zài chì gè guī yuán tái dāng chà. yǔn zhī. shí jiǔ nián, wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén chē lín duō ěr jì bìng miǎn, yǐ nà mù jì lēi duān duō bù dài zhī. èr shí yī nián shí èr yuè, xiū wū lǐ yǎ sū tái. èr shí sān nián, xiū wū lǐ yǎ sū tái hé qiáo jí hé dī. èr shí wǔ nián jiǔ yuè, jiāng jūn chóng huān zòu chá yuè biān kǎ gōng gěi, měi tái yǒu jiā zhì bǎi wǔ shí liǎng zhī shì, cǐ cì miǎn qù. chá yuè nán èr shí tái tuó mǎ liǎng chǎng, zhuān chá wǔ shí wǔ zuò tái kǎ gōng gěi yīng fù, gài cóng shān jiǎn. èr shí liù nián, chóng huān zòu yǐ gǔ chéng yī dài huáng zāi, gǎi cǎi gòu shù shǒu guān bīng rì xū mǐ miàn yú guī huà chéng. shì nián yǐ quán fěi zhào xìn, biān fáng jiè yán, jiāng jūn lián shùn děng diào sài zā liǎng méng jí wū liáng hǎi bīng zé yào fáng shǒu, gè wáng gōng zā sà kè děng tiāo xuǎn zhuàng dīng, chóu bāng jūn shí, jūn néng yán yuē shǔ xià, wù qī líng é shāng, bǎo quán dà jú. èr shí bā nián, qǐng jiāng zòu rù yǔ sài méng méng zhǎng zā sà kè jùn wáng chuī sū lún zā bù qīn wáng nà mù náng sū lún fù jiāng jūn zā sà kè zhèn guó gōng gāng zhū ěr zā bù fù méng zhǎng zā sà kè jùn wáng gù lǔ gù mù zā bù děng jiǎng yǒu chà, tè yǔ cān zàn dà chén nà mù jì lēi duān duō bù huáng mǎ guà.
光緒六年,以改議俄約,調賽、紥兩盟蒙兵二千名駐烏里雅蘇台。七月,以將軍春福等奏輔國公額爾奇博爾豁地方作為官屯。九月,予賽盟紥薩克濟爾哈朗報效屯地獎。七年六月,以俄約成,撤駐烏城之賽盟蒙兵。將軍杜嘎爾奏暫停辦博爾豁屯田。十一年九月,復設金山卡倫。十三年,署烏里雅蘇台將軍祥麟等奏:「管理推河、紥克等台吉巴紥爾等報所屬都特庫圖勒等三台鼠災,請將都特庫圖勒台暫移在諾們汗沙畢遊牧內拜達里克河邊之敖爾楚克哈克圖地方,紥克、和博勒庫根兩台向前移在賽盟右翼右後旗郡王吹蘇倫紥布旗屬之紥綏額奇叟吉、哈拉布拉克等地方。體察鼠災定息,青草暢茂,再飭各歸原台當差。」允之。十九年,烏里雅蘇台參贊大臣車林多爾濟病免,以那木濟勒端多布代之。二十一年十二月,修烏里雅蘇台。二十三年,修烏里雅蘇台河橋及河堤。二十五年九月,將軍崇歡奏查閱邊卡供給,每台有加至百五十兩之事,此次免去。查閱南二十台駝馬兩廠,專查五十五座台卡供給應付,概從刪減。二十六年,崇歡奏以古城一帶蝗災,改採購戍守官兵日需米麵於歸化城。是年以拳匪肇釁,邊防戒嚴,將軍連順等調賽、紥兩盟及烏梁海兵擇要防守,各王、公、紥薩克等挑選壯丁,籌幫軍食,均能嚴約屬下,勿欺凌俄商,保全大局。二十八年,請將奏入予賽盟盟長紥薩克郡王吹蘇倫紥布、親王那木囊蘇倫、副將軍紥薩克鎮國公剛珠爾紥布、副盟長紥薩克郡王固嚕固木紥布等獎有差,特予參贊大臣那木濟勒端多布黃馬褂。
èr shí jiǔ nián, shè wū chéng zhōng é tōng shāng shì wù jú. sān shí nián bā yuè, lián shùn děng yǐ sài zā liǎng méng chéng bào qù dōng jīn chūn xuě zāi, shēng chù dào bì. sān shí yī nián, shì bù zhōng zuǒ mò qí qīn wáng nà yàn tú qǐng cái zuǒ lǐng suǒ yí chà hù. hù jiāng jūn kuí huàn chì yóu běn méng gè qí fēn pài, àn qí jiē chōng. rù xià kàng hàn, tuó mǎ pí shòu, qǐng huǎn chá yuè tái zhàn, yǔn zhī. sān shí èr nián, sài méng méng zhǎng chuī sū lún zā bù zú, jiāng jūn kuí huàn děng qǐng yú cān zàn dà chén bèi lēi chē dēng suǒ nuò mù qīn wáng nà mù náng sū lún èr yuán nèi jiǎn yī rén wèi méng zhǎng. dé zhǐ, shòu nà mù náng sū lún méng zhǎng. dìng lì, méng zhǎng yóu lǐ fān yuàn qǐng jiǎn, cǐ chū jiāng jūn bǎo zòu, fēi héng gé yě. nà mù jì lēi duān duō bù zhī hòu, shì bù zhōng zuǒ qí bèi lēi chē dēng suǒ nuò mù zhōng yòu qí jùn wáng kù lǔ gù mù zā bù xiāng jì wèi wū lǐ yǎ sū tái cān zàn dà chén. sān shí sì nián liù yuè, yù shǐ cháng huī hé chē dēng suǒ nuò mù niē bào zāi qíng. běn méng yīng pài chāi shǐ, bù zūn zòu zhāng fù biān. fáng shǒu zhī chà, yǐ huì wèi dìng, méng qíng bù fú, xián yǒu jiè xīn. rú mù chǎng wèi bào dì jiè, rèn lìng kāi huāng. tuó mǎ niē bào dào bì. zī shēng yǐ duō bào shǎo, bì hùn bù kě méi jǔ. xuān tǒng yuán nián, jiāng chē kūn xiù chá fù, duō wèi kuān jiě, wéi wèi chē dēng suǒ nuò mù yú běn qí chōng dāng gè chà, huò yǒu hù diào tā qí, yǐ yuǎn yì jìn, bì zhòng jiù qīng. guǎn lǐ qí wù zhī zā sà kè qí ā mò méng hùn zì zhuān, qǐng gé zhī, ér wèi chē dēng suǒ nuò mù qǐng miǎn yì.
二十九年,設烏城中、俄通商事務局。三十年八月,連順等以賽、紥兩盟呈報去冬今春雪災,牲畜倒斃。三十一年,是部中左末旗親王那彥圖請裁佐領所遺差戶。護將軍奎煥飭由本盟各旗分派,按旗接充。入夏亢旱,駝馬疲瘦,請緩查閱台站,允之。三十二年,賽盟盟長吹蘇倫紥布卒,將軍奎煥等請於參贊大臣貝勒車登索諾木、親王那木囊蘇倫二員內簡一人為盟長。得旨,授那木囊蘇倫盟長。定例,盟長由理藩院請簡,此出將軍保奏,非恆格也。那木濟勒端多布之後,是部中左旗貝勒車登索諾木、中右旗郡王庫魯固木紥布相繼為烏里雅蘇台參贊大臣。三十四年六月,御史常徽劾車登索諾木「捏報災情。本盟應派差使,不遵奏章赴邊。防守之差,以賄為定,蒙情不服,咸有戒心。如牧廠未報地界,任令開荒。駝馬捏報倒斃。孳生以多報少,弊混不可枚舉」。宣統元年,將車堃岫查覆,多為寬解,惟謂車登索諾木於本旗充當各差,或有互調他旗,以遠易近,避重就輕。管理旗務之紥薩克齊阿莫朦混自專,請革之,而為車登索諾木請免議。
èr nián, shì bù qīn wáng nà mù náng sū lún nà yàn tú wèi zī zhèng yuàn qīn xuǎn yì yuán. sān nián, kù lún dú lì, shì bù wáng gōng fù zhī, jiāng jūn kuí fāng bèi pò qù zhí.
二年,是部親王那木囊蘇倫、那彥圖為資政院欽選議員。三年,庫倫獨立,是部王公附之,將軍奎芳被迫去職。
shì bù é fù cè líng zhī hòu, qīn wáng lā wàng duō ěr jì chē dēng bā zán ěr dá ěr mǎ nà yàn tú duō zhì yù qián dà chén lǐng shì wèi nèi dà chén, wèi wài zā sà kè zhū bù suǒ mò jí. shì bù dì jiān gēng mù, yǒu kuàng, yǒu yán chí, xiàng chēng ráo fù. gòng yǒu zuǒ lǐng sān shí yī.
是部額駙策凌之後,親王拉旺多爾濟、車登巴咱爾、達爾瑪、那彥圖多至御前大臣、領侍衛內大臣,為外紥薩克諸部所莫及。是部地兼耕牧,有礦,有鹽池,向稱饒富。共有佐領三十一。
zā sà kè tú hàn bù, chēng kā ěr kā xī lù, zhì jīng shī sì qiān yú lǐ. dōng jiè wēng jǐn xī ěr hā lēi zhū tè, xī jiè kā lǎ wū sū é liè kè nuò ěr, nán jiè ā ěr chá kā lǎ tuō huī, běi jiè tuī hé.
紥薩克圖汗部,稱喀爾喀西路,至京師四千餘里。東界翁錦、西爾哈勒珠特,西界喀喇烏蘇、額埒克諾爾,南界阿爾察喀喇托輝,北界推河。
yuán tài zǔ shí liù shì sūn gé liè sēn zā zā lài ěr hún tái jí yǒu zi qī, fēn zhǎng kā ěr kā zuǒ yòu yì. zuǒ yì mù tú lā hé jiè, yòu yì réng liú jū háng ài shān. qí zhǎng zi ā shén hǎi dá ěr hàn hún tái jí cì zǐ nuò yán tài hā tǎn bā tú ěr dì sì zǐ dé lēi dēng kūn dōu lún dì qī zǐ è tè huān nuò yán tóng zhǎng zhī. jīn zā sà kè tú hàn bù shí jiǔ zā sà kè, zì è lǔ tè yī qí wài, jiē qí yì. ā shén hǎi dá ěr hàn hún tái jí zi èr: zhǎng bā yán dá lǎ, zi lài hú ěr hàn, wèi yuán fēng zā sà kè tú hàn cè wàng zā bù jí zā sà kè bèi lēi zhuō tè bā, tái jí lǎ bù tǎn é ěr dé ní gǔn bù sān qí zǔ cì tú mén dá lǎ dài qīng, zi shuò lěi wū bā shén, hào hún tái jí, wèi zā sà kè bèi lēi gēn dūn, fǔ guó gōng shā kè zā qí bā kè zā bù, tái jí nà mǎ lín cáng bù dá shén péng sù kè wǔ qí zǔ. nuò yán tài hā tǎn bā tú ěr shēng tǔ bó tè hā tǎn bā tú ěr, zi èr: zhǎng kōng kuí, hào chē chén jì nóng, wèi zā sà kè jùn wáng péng sù kè lǎ bù tǎn bèi zi bó bèi fǔ guó gōng suǒ nuò mù yī sī zhá bù, tái jí wū ěr zhàn hā mǎ ěr dài qīng wǔ qí zǔ cì sài yīn bā tè mǎ, hào hā tǎn bā tú ěr, wèi zā sà kè fǔ guó gōng gǔn zhàn tái jí yī dá mù zā bù èr qí zǔ. dé lēi dēng kūn dōu lún shēng zhōng tú dài, hào bā tú ěr, wèi zā sà kè tái jí nuò ěr bù yī qí zǔ. è tè huān nuò yán shēng qīng dá mǎ ní mò jì kè, hào chē chén nuò yán, wèi zā sà kè fǔ guó gōng tōng mó kè tái jí pǔ ěr pǔ chē líng èr qí zǔ.
元太祖十六世孫格埒森紥紥賚爾琿台吉有子七,分掌喀爾喀左、右翼。左翼牧圖拉河界,右翼仍留居杭愛山。其長子阿什海達爾漢琿台吉、次子諾顏泰哈坦巴圖爾、第四子德勒登昆都倫、第七子鄂特歡諾顏同掌之。今紥薩克圖汗部十九紥薩克,自厄魯特一旗外,皆其裔。阿什海達爾漢琿台吉子二:長巴延達喇,子賚瑚爾汗,為原封紥薩克圖汗策旺紥布及紥薩克貝勒卓特巴,台吉喇布坦、額爾德尼袞布三旗祖;次圖捫達喇岱青,子碩壘烏巴什,號琿台吉,為紥薩克貝勒根敦,輔國公沙克紥、齊巴克紥布,台吉納瑪琳藏布、達什朋素克五旗祖。諾顏泰哈坦巴圖爾生土伯特哈坦巴圖爾,子二:長崆奎,號車臣濟農,為紥薩克郡王朋素克喇布坦、貝子博貝、輔國公索諾木伊斯札布,台吉烏爾占、哈瑪爾岱青五旗祖;次賽因巴特瑪,號哈坦巴圖爾,為紥薩克輔國公袞占、台吉伊達木紥布二旗祖。德勒登昆都倫生鍾圖岱,號巴圖爾,為紥薩克台吉諾爾布一旗祖。鄂特歡諾顏生青達瑪尼默濟克,號車臣諾顏,為紥薩克輔國公通謨克、台吉普爾普車凌二旗祖。
chū, lài hú ěr wèi kā ěr kā yòu yì zhǎng, suǒ bù yǐ hàn chēng, chuán zi sù bā dì, shǐ hào zā sà kè tú hàn, yǔ qí zú tǔ xiè tú hàn gǔn bù chē chén hàn shuò lěi tóng shí chēng sān hàn. shuò lěi tōng hǎo zuì xiān, gǔn bù cì zhī, sù bā dì zuì hòu. chóng dé sān nián, yǐ qí bù móu lüè guī huà chéng, shàng tǒng shī zhēng, suǒ bù dùn, sù bā dì qiǎn shǐ xiè zuì, bìng gòng mǎ jí dú fēng tuó wú wěi yáng. yù yuē: zhèn yǐ bīng tǎo
初,賚瑚爾為喀爾喀右翼長,所部以汗稱,傳子素巴第,始號紥薩克圖汗,與其族土謝圖汗袞布、車臣汗碩壘同時稱三汗。碩壘通好最先,袞布次之,素巴第最後。崇德三年,以其部謀掠歸化城,上統師征,所部遁,素巴第遣使謝罪,並貢馬及獨峰駝、無尾羊。諭曰:「朕以兵討