péng yù lín yáng yuè bīn wáng míng shān sūn chāng kǎi yáng míng hǎi xiè jùn shē
彭玉麟 楊岳斌王明山 孫昌凱 楊明海 謝濬畬
péng yù lín, zì xuě qín, hú nán héng yáng rén. fù míng jiǔ, guān ān huī hé féi liáng yuán xún jiǎn. yù lín nián shí liù, fù zú, zú rén duó qí tián chǎn, bì jū jùn chéng, wèi xié biāo shū shí yǐ yǎng mǔ. zhī fǔ gāo rén jiàn jiàn qí wén, qí zhī, zhāo rù shǔ dú shū, wèi fù shēng. xīn níng fěi luàn, cóng xié biāo jiǎo bǔ. xù gōng, dà lì wù yǐ wèi wǔ shēng, bá bǔ lín wǔ yíng wài wěi, bù jiù. zhì lěi yáng, zuǒ dāng shāng lǐ shì. yuè fěi zhì, qìng suǒ yǒu zī zhù xiàn lìng mù yǒng chóu fáng. zéi zhī yǒu bèi, bù lái gōng, chéng huò quán. yù lín bù yuán xù gōng, dàn qǐ cháng suǒ jiǎ qián, yǐ shì zhī míng.
彭玉麟,字雪琴,湖南衡陽人。父鳴九,官安徽合肥梁園巡檢。玉麟年十六,父卒,族人奪其田產,避居郡城,為協標書識以養母。知府高人鑒見其文,奇之,招入署讀書,為附生。新寧匪亂,從協標剿捕。敘功,大吏誤以為武生,拔補臨武營外委,不就。至耒陽,佐當商理事。粵匪至,罄所有資助縣令募勇籌防。賊知有備,不來攻,城獲全。玉麟不原敘功,但乞償所假錢,以是知名。
xián fēng sān nián, céng guó fān zhì shuǐ shī, chéng shí yíng, pì lǐng yī yíng. qí jiǔ yíng duō wǔ yuán, bái shì xī yǐ yù lín, yǐn zhǔ quán jūn, cǎo chuàng guī zhì duō suǒ zàn huà. sì nián, chū chū shī guī yuè zhōu, bù lì, tuì zhǎng shā. yù lín xié yáng yuè bīn yuán xiāng tán, huì tǎ qí bù lù shī jiā gōng, zéi zhōu lián qiáng shí lǐ, fēn sān duì hé jī, tóng shí zòng huǒ fén qí zī zhòng jiē jǐn. zéi qì chéng zǒu, fù xiāng tán, xù gōng yǐ zhī xiàn xuǎn yòng. liù yuè, zài jìn yuè zhōu, zéi jù nán jīn yǐ jù. yù lín fú jūn shān, yuè bīn fú léi gōng hú, qiǎn xiǎo zhōu tiāo zhàn, zéi zhōu zhēng chū, liǎng yì chāo zhī, huǐ bǎi yú sōu, zéi lái, dié bài zhī. jìn gōng léi gǔ tái, zéi zhōu duō yú guān jūn shí bèi. yù lín xié yuè bīn gè chéng shān bǎn mào pào yān chōng rù, shāo qí zuò chuán, zéi hái jiù, zhèn luàn, dà pò zhī, yù lín shāng zhǐ, xuè rǎn jīn xiù, jūn zhōng tuī èr rén yǒng lüè wèi guān. jì ér zǒng bīng chén huī lóng zhì, lǜ xīn jūn chū zhàn, jūn róng shén shèng, yù lín xié zhū yíng cóng guān zhàn, tuō gǔ jiāo qiǎn, wèi zéi suǒ chéng, jí wǎng jiù, shuǐ jí fēng lì, xiàn zéi tún zhōng, suì dà bài. huī lóng děng zhàn mò, yù lín dān gě tuì, zì shì shuǐ shī zhuān rèn péng yáng.
咸豐三年,曾國藩治水師,成十營,辟領一營。其九營多武員,白事悉倚玉麟,隱主全軍,草創規制多所贊畫。四年,初出師規岳州,不利,退長沙。玉麟偕楊岳斌援湘潭,會塔齊布陸師夾攻,賊舟連檣十里,分三隊合擊,同時縱火焚其輜重皆盡。賊棄城走,復湘潭,敘功以知縣選用。六月,再進岳州,賊據南津以拒。玉麟伏君山,岳斌伏雷公湖,遣小舟挑戰,賊舟爭出,兩翼鈔之,毀百餘艘,賊來,迭敗之。進攻擂鼓台,賊舟多於官軍十倍。玉麟偕岳斌各乘舢板冒炮煙沖入,燒其坐船,賊還救,陣亂,大破之,玉麟傷指,血染襟袖,軍中推二人勇略為冠。既而總兵陳輝龍至,率新軍出戰,軍容甚盛,玉麟偕諸營從觀戰,拕罟膠淺,為賊所乘,急往救,水急風利,陷賊屯中,遂大敗。輝龍等戰歿,玉麟單舸退,自是水師專任彭、楊。
shí lù jūn lèi jié, zéi tuì zǒu, shuǐ shī bìng jìn. bā yuè, tún dùn kǒu, guī wǔ chāng. yù lín yǔ zhū jūn yì, qǐng dù jiāng xiān pò chéng wài zéi tún. zéi zì táng jiǎo zhì qīng shān, yuán àn liè pào, wán fā rú yǔ. jiāng shì jiē lù lì shān bǎn, zhào chuán xú jìn, wú yī fǔ cè bì pào zhě. zéi wàng jiàn duó qì, yán jiāng zéi tún jǐn kuì, xī shāo tún lěi jí qí zhōu. wǔ chāng hàn yáng tóng rì jiē fù, lùn gōng zhuó tóng zhī. qún zéi jūn jù tián jiā zhèn, jiā jiāng wèi wǔ tún, yī bàn bì shān, lián zhōu duàn jiāng, lǎn yǐ tiě suǒ, bù zhú mù wèi dà fá, shī dà pào. fá wài hù yǐ zhōu, hòu liè zī zhòng, wàng zhī rú dài chéng. wǔ chāng jì kè, shuǐ shī yù xià gōng, ér wèi qí zhōu jiāng àn zéi suǒ náo. yù lín lüè jiāng zhí xià, shí yuè, jìn bī tián jiā zhèn. yǔ yáng yuè bīn yì fēn sì duì, yuē lù shī tóng shí hé jī. tóu duì jiē xiǎo chuán, jù lú gé bèi chuí fǔ, róng tàn yǐ dài. shùn liú jí qū, zhì fá xià, duàn suǒ lǎn dé xì, jǐ ér guò, hòu zhě cóng zhī. dà hū yuē: tiě suǒ kāi yǐ! zéi jīng zào, zhēng zǒu xiàng jiàn duò shuǐ. yù lín lǜ èr duì shùn liú ér xià, yuè bīn lǜ sān duì chéng fēng ér shàng, fēng qǐ huǒ liè, shāo huǐ zéi zhōu sì qiān yú sōu, duó huò wǔ bǎi yú sōu. yù lín lǜ jūn shì hù zhēng, jǐn fén zhī. jié rù, yǐ zhī fǔ jì míng. zhào cǎi qí zhàn fǎ bān xià jiāng nán běi zhū shuǐ jūn. suì huì zhū jūn jìn gōng jiǔ jiāng, lián pò zéi yú xiǎo chí kǒu hú kǒu. zéi yú jiǔ jiāng yè xí shuǐ shī dà yíng, shuài zhōu bèi fán, céng guó fān yí zhù lù jūn. yù lín bù jiāng xiāo jié sān zhuī zéi rù pó yáng hú, zéi duàn hú kǒu. yù lín wǎng jiù bù lì, nǎi hái xīn dī chóu jì shī.
時陸軍累捷,賊退走,水師並進。八月,屯沌口,規武昌。玉麟與諸軍議,請渡江先破城外賊屯。賊自塘角至青山,緣岸列炮,丸發如雨。將士皆露立舢板,棹船徐進,無一俯側避炮者。賊望見奪氣,沿江賊屯盡潰,悉燒屯壘及其舟。武昌、漢陽同日皆復,論功擢同知。群賊麕聚田家鎮,夾江為五屯,依半壁山,連舟斷江,纜以鐵索,布竹木為大筏,施大炮。筏外護以舟,後列輜重,望之如大城。武昌既克,水師欲下攻,而為蘄州江岸賊所撓。玉麟掠江直下,十月,進逼田家鎮。與楊岳斌議分四隊,約陸師同時合擊。頭隊皆小船,具爐〈革備〉椎斧,融炭以待。順流急趨,至筏下,斷鎖纜得隙,擠而過,後者從之。大呼曰:「鐵鎖開矣!」賊驚噪,爭走相踐墮水。玉麟率二隊順流而下,岳斌率三隊乘風而上,風起火烈,燒毀賊舟四千餘艘,奪獲五百餘艘。玉麟慮軍士互爭,盡焚之。捷入,以知府記名。詔采其戰法頒下江南北諸水軍。遂會諸軍進攻九江,連破賊於小池口、湖口。賊於九江夜襲水師大營,帥舟被燔,曾國藩移駐陸軍。玉麟部將蕭捷三追賊入鄱陽湖,賊斷湖口。玉麟往救不利,乃還新堤籌濟師。
wǔ nián, wǔ hàn fù xiàn, yù lín gèng mù shì zào chuán, lì xīn jūn, hé sān qiān rén, yǔ yáng yuè bīn fēn tǒng zhī. hú lín yì yuē tóng gōng hàn kǒu, yù lín zì jīn kǒu jìn, bài zéi nián yú tào běi àn lù jūn wèi zéi suǒ cuò, yù lín lǜ zhòng dēng àn jié jī, pò zhī, gōng táng jiǎo, fén zéi chuán èr bǎi yú: shòu zhè jiāng jīn huá zhī fǔ. qī yuè, zì dùn kǒu jìn bá cài diàn, jí nán běi liǎng àn shí chéng. wǔ xiǎn miào zhě, zéi jiān cháo yě. zǔ hú ér tún, yù lín gōng zhī bù xià, yuē: yǐ rù hǔ xué, fēi xuè zhàn bù néng chéng gōng. zhāng liǎng yì jí jiǎng ér jìn, chōng zéi chuán wěi, cuī qí kǎ, duó qí chuán. fù dū duì jìng yuè zéi chuán, xún liǎng àn bāo chāo. chū xiāng hé kǒu, duàn tiě suǒ fú qiáo, huǐ běi àn huǒ yào kù, réng rù xiāng hé. chéng yè pū hàn yáng, qín zéi qiú xiāo cháo fù wú huì yuán. huī jūn gōng bá wǔ xiǎn miào, huǐ qíng chuān gé mù chéng, yòu pò zhī yè jiā zhōu, shāo zéi chuán èr bǎi yú. chū yóu shā kǒu yí jūn dùn kǒu, guò jīng zéi lěi, pào rú yǔ xià, suǒ chéng chuán wéi zhé fù shuǐ. yù lín yuán héng méi piào jiāng zhōng liú, yáng yuè bīn zhōu lüè guò, diào shān bǎn zhěng zhī hái. hú lín yì shū chén chēng qí zhōng yǒng guān jūn, dǎn shí chén yì, zhào yǐ dào yuán jì míng.
五年,武、漢復陷,玉麟更募士造船,立新軍,合三千人,與楊岳斌分統之。胡林翼約同攻漢口,玉麟自金口進,敗賊鯰魚套;北岸陸軍為賊所挫,玉麟率眾登岸截擊,破之,攻塘角,焚賊船二百餘:授浙江金華知府。七月,自沌口進拔蔡店,及南北兩岸石城。五顯廟者,賊堅巢也。阻湖而屯,玉麟攻之不下,曰:「已入虎穴,非血戰不能成功。」張兩翼急槳而進,沖賊船尾,摧其卡,奪其船。復督隊徑越賊船,循兩岸包鈔。出襄河口,斷鐵鎖浮橋,毀北岸火藥庫,仍入襄河。乘夜撲漢陽,擒賊酋蕭朝富、吳會元。麾軍攻拔五顯廟,毀晴川閣木城,又破之葉家洲,燒賊船二百餘。初由沙口移軍沌口,過經賊壘,炮如雨下,所乘船桅折覆水。玉麟援橫枚漂江中流,楊岳斌舟掠過,掉舢板拯之還。胡林翼疏陳稱其忠勇冠軍,膽識沉毅,詔以道員記名。
shí céng guó fān zài jiāng xī, shuǐ jūn pín cuò, dié zhào wǎng zhù. yù lín qǐ jiǎ huí zhǎng shā, jí fù zhī. yuán ruì liǎng jùn bìng xiàn zéi, shuǐ lù dào jué, yì yī zhuāng wèi jiǎ kè, tú bù shù bǎi lǐ dá nán chāng. chóng zhěng nèi hú shuǐ shī wèi shí yíng, chuán liù bǎi sōu. liù nián, zhuó guǎng dōng huì cháo jiā dào. bài zéi zhāng shù zhèn, yòu lián pò zhī yú lín jiāng wú chéng tú jiā bù, kè nán kāng. qī nián, guó fān hái jí zhì fù sàng, yù lín yǔ yáng yuè bīn tóng lǐng qí jūn. qí qiū, wǔ hàn zài kè, shuǐ lù bìng xià, wéi jiǔ jiāng. yù lín yuē yuè bīn jiā gōng hú kǒu, zéi è shí zhōng shān méi jiā zhōu, lì è nèi hú jūn bù dé chū. yù lín fēn jūn wèi sān yǐ jìn, zéi xué shān fù zhì jù pào, zhí chuán chōng, shān bǎn xiān chū, qián fēng zhōng pào, hòu chuán jì jìn, shāng shí yú sōu. yù lín fèn yuē: cǐ xiǎn bù pò, wàn bù lìng jiāng shì dú sǐ, yì bù shǐ qiè zhě dú shēng! gǔ zhào jí fù, zéi pào hū liè, chuán xián wěi xià, yǔ wài jiāng shuǐ shī hé, huān shēng léi dòng. lù jūn yóu chéng bèi shān xià yīng zhī, zéi dà bēn, chéng shèng duó xiǎo gū shān, jiā àn chá shǐ xián. bā nián, lián pò cōng yáng dà tōng tóng líng xiá kǒu zéi tún, hé wéi jiǔ jiāng, kè zhī, jìn bù zhèng shǐ xián. yáng yuè bīn jìn jūn huáng shí jī, zì jiǔ jiāng zhì wǔ chāng, zhì shí èr tún.
時曾國藩在江西,水軍頻挫,迭召往助。玉麟乞假回長沙,急赴之。袁、瑞兩郡並陷賊,水陸道絕,易衣裝為賈客,徒步數百里達南昌。重整內湖水師為十營,船六百艘。六年,擢廣東惠潮嘉道。敗賊樟樹鎮,又連破之於臨江吳城、塗家埠,克南康。七年,國藩還籍治父喪,玉麟與楊岳斌同領其軍。其秋,武、漢再克,水陸並下,圍九江。玉麟約岳斌夾攻湖口,賊扼石鐘山、梅家洲,力遏內湖軍不得出。玉麟分軍為三以進,賊穴山腹置巨炮,直船沖,舢板先出,前鋒中炮,後船繼進,傷十餘艘。玉麟憤曰:「此險不破,萬不令將士獨死,亦不使怯者獨生!」鼓棹急赴,賊炮忽裂,船銜尾下,與外江水師合,歡聲雷動。陸軍由城背山下應之,賊大奔,乘勝奪小孤山,加按察使銜。八年,連破樅陽、大通、銅陵、峽口賊屯,合圍九江,克之,晉布政使銜。楊岳斌進軍黃石磯,自九江至武昌,置十二屯。
shí nián, yù lín yí yíng yǔ hé tún. zéi fù shàng fàn péng zé hú kǒu, fēn bīng fù yuán, kè dū chāng. shí yī nián, shòu guǎng dōng àn chá shǐ. zéi fàn qí huáng dé ān, yù lín huì lù jūn kè xiào gǎn tiān mén yīng chéng huáng zhōu dé ān, zhuó ān huī xún fǔ. mìng bāng bàn yuán jiǎ sān jūn wù, yǐng shòu gè jūn xī guī diào qiǎn, lèi shū gù cí, wèi: jiǔ jū zhàn jiàn, cǎo yī duǎn lì, rì yǔ shuǐ yǒng duò gōng chí zhú yú jù fēng è làng zhī zhōng. yī dàn shēn yīng jiāng jì, jìn tuì bǎi liáo, wèn qián gǔ bù zhī, wèn xíng míng bù zhī, miǎn qiáng fù hé, yí wù guó jiā. yòu wèi: cóng jūn bā nián, zhuān dài shuǐ shī, qì zhōu ér lù, wú yī lǚ yī jiāng gōng qí zhǐ huī, cāng cù zhào mù, bì zhì fèn shì. zhào jiā qí bù qī, yǐ lǐ xù yí dài zhī, gǎi zhí shuǐ shī tí dū.
十年,玉麟移營與合屯。賊復上犯彭澤、湖口,分兵赴援,克都昌。十一年,授廣東按察使。賊犯蘄、黃、德安,玉麟會陸軍克孝感、天門、應城、黃州、德安,擢安徽巡撫。命幫辦袁甲三軍務,潁、壽各軍悉歸調遣,累疏固辭,謂:「久居戰艦,草衣短笠,日與水勇、舵工馳逐於巨風惡浪之中。一旦身膺疆寄,進退百僚,問錢穀不知,問刑名不知,勉強負荷,貽誤國家。」又謂:「從軍八年,專帶水師,棄舟而陸,無一旅一將供其指揮,倉猝召募,必致僨事。」詔嘉其不欺,以李續宜代之,改職水師提督。
tóng zhì yuán nián, shòu bīng bù yòu shì láng, jié zhì zhèn jiāng. jūn zhōng chóng wén qīng wǔ, yù lín yǔ yáng yuè bīn wēi wàng jiǔ liè, yī dàn míng wèi chāo yuè, ér xiāng chù zhōng shǐ wú jiān, lùn zhě wèi qí kǔ xīn xié hé bù kě jí. bié lì tài hú shuǐ shī shí yíng, bìng guī tǒng xiá. céng guó quán yóu ān qìng jìn guī jiāng níng, shuǐ shī zhù zhī. kè tóng chéng zhá, fù cháo xiàn hán shān hé zhōu, xí pò yōng jiā zhèn yù xī kǒu, duó dōng xī liáng shān, jìn gōng cǎi shí, yòu kè jīn zhù guān. zhū jiāng chōng fēng, yù lín měi chéng xiǎo chuán dū zhàn, yǐ hóng qí wèi shí, huò qián huò hòu, jiāng shì jiē zhuì zhuì jǐn lì. jiān rù lù jūn chá zhàn zhuàng, wǎng lái piāo hū wú dìng zōng, suǒ jīng xíng jūn mín mò gǎn wèi jiān guǐ.
同治元年,授兵部右侍郎,節制鎮將。軍中重文輕武,玉麟與楊岳斌威望久埒,一旦名位超越,而相處終始無間,論者謂其苦心協和不可及。別立太湖水師十營,並歸統轄。曾國荃由安慶進規江寧,水師助之。克銅城閘,復巢縣、含山、和州,襲破雍家鎮、裕溪口,奪東西梁山,進攻採石,又克金柱關。諸將衝鋒,玉麟每乘小船督戰,以紅旗為識,或前或後,將士皆惴惴盡力。間入陸軍察戰狀,往來飄忽無定蹤,所經行軍民莫敢為奸宄。
èr nián, yǔ yáng yuè bīn hé bīng gōng jiǔ fú zhōu. zéi yú zhōu zhú lěi shù shí, wài zuò dài chéng, zhòng zhōu huán zhī, yǔ jiāng níng xiāng jī jiǎo ér lán jiāng jī cǎo xié xiá qī lǐ zhōu yàn zi jī zhōng guān xià guān jiē zéi tún. yù lín liè zhōu shàng liú, nán duì xiàng xià guān, běi duì xiàng cǎo xié xiá, yuè bīn gōng yàn zi jī, pò zhī. lù jūn yì fēn sān duì, jué zhōu gěng gōng zhōng guān, shān bǎn huán zhōu ér zhèn. zéi yǐ qiāng pào xiāng chí, bù néng jìn. yù lín dū zhū jūn gēng fān yè gōng, xià lìng yuē: zhōu bù pò, bù shōu duì. xuǎn sǐ shì cóng huǒ cóng dēng àn, zào yuē: zhōu pò yǐ! zhū jūn huān hū, téng chuō ér shàng, lì pò zhōu biān tún zhōu, zéi zhēng kuì zǒu. zì tián jiā zhèn yǐ lái, shì zhàn wèi zuì liè. yú shì zéi dǎng yóu jiāng xī fàn chí zhōu, móu náo guān jūn. yù lín hái jiù qīng yáng, jiě qí wéi, fù gāo chún, kè dōng bà, bìng lùn jiǔ fú zhōu gōng, cì huáng mǎ guà. huì yáng yuè bīn fù jiāng xī dū shī, zì shì yù lín zhuān tǒng shuǐ shī. sān nián, jiāng níng fù, lùn gōng, yǐ chuàng lì shuǐ shī wèi shǒu, jiā tài zǐ shǎo bǎo, yǔ yī děng qīng chē dū wèi shì zhí. sì nián, mìng shǔ cáo yùn zǒng dū, zài shū cí, yǔn zhī, mìng chóu shāng shuǐ shī shàn hòu shì yí.
二年,與楊岳斌合兵攻九洑洲。賊於洲築壘數十,外作大城,眾舟環之,與江寧相犄角;而攔江磯、草鞋峽、七里洲、燕子磯、中關、下關皆賊屯。玉麟列舟上流,南隊向下關,北隊向草鞋峽,岳斌攻燕子磯,破之。陸軍亦分三隊,掘洲埂攻中關,舢板環洲而陣。賊以槍炮相持,不能進。玉麟督諸軍更番夜攻,下令曰:「洲不破,不收隊。」選死士從火叢登岸,噪曰:「洲破矣!」諸軍歡呼,騰踔而上,立破洲邊屯舟,賊爭潰走。自田家鎮以來,是戰為最烈。於是賊黨由江西犯池州,謀撓官軍。玉麟還救青陽,解其圍,復高淳,克東壩,並論九洑洲功,賜黃馬褂。會楊岳斌赴江西督師,自是玉麟專統水師。三年,江寧復,論功,以創立水師為首,加太子少保,予一等輕車都尉世職。四年,命署漕運總督,再疏辭,允之,命籌商水師善後事宜。
qī nián, huì tóng céng guó fān zòu dìng zhǎng jiāng shuǐ shī yíng zhì, zì jīng zhōu zhì chóng míng wǔ qiān yú lǐ, shè tí dū yī yuán zǒng bīng wǔ yuán, yǐ liù biāo fēn xùn yíng shào guān qī bǎi jiǔ shí bā yuán, bīng dīng yī wàn èr qiān rén, suì xiǎng liù shí yú wàn liǎng, yǐ zhǎng jiāng lí shuì gōng zhī, bù fán hù bù. chū, jūn shì wèi dìng, jūn xiǎng qí chù, ér huái yán jī zhì. yù lín yì dìng kǔn yán zì mài, gōng shuǐ shī yuè xiǎng. jí jiāng lù dà tōng, céng guó fān shè sān xǐng dū xiāo jú, zhāo shāng lǐng piào, shuǐ shī yán piào dà xiǎo shù bǎi, zhì shì jūn xiǎng yǒu é zhī de kuǎn. yú yín jí piào běn jù wàn, yù lín yī bù sī qǔ, yǐ wǔ zhī yī qǔ xī, zhù shuǐ shī gōng fèi, qiě bèi wài huàn cāng cù zhī xū. yú fēn jiě yún guì zhù xiǎng èr shí wàn, gān sù zhù xiǎng èr shí wàn, yǐ shí wàn guǎng běn xiàn xué é, ér yǐ yán piào kào zhū jiāng yǒu dà gōng zhě.
七年,會同曾國藩奏定長江水師營制,自荊州至崇明五千餘里,設提督一員、總兵五員,以六標分汛;營、哨官七百九十八員,兵丁一萬二千人,歲餉六十餘萬兩,以長江釐稅供支,不煩戶部。初,軍事未定,軍餉奇絀,而淮鹽積滯。玉麟議定捆鹽自賣,供水師月餉。及江路大通,曾國藩設三省督銷局,招商領票,水師鹽票大小數百,至是軍餉有額支的款。餘銀及票本巨萬,玉麟一不私取,以五之一取息,助水師公費,且備外患倉猝之需。餘分解雲、貴助餉二十萬,甘肅助餉二十萬,以十萬廣本縣學額,而以鹽票犒諸將有大功者。
shì jì jùn, shū qǐng huí jí bǔ xíng zhōng zhì, lüè yuē: chén mò dié cóng róng, chuàng lì shuǐ shī, zhì jūn shí yú nián, wèi cháng yíng yī wǎ zhī fù, yī mǔ zhī zhí shòu shāng jī láo, wèi cháng qǐng yī rì zhī jiǎ zhōng nián fēng tāo shǐ shí zhī zhōng, wèi cháng yí jū àn shàng qiú yī rì zhī ān. chéng yǐ qīn fú wèi zhōng, ér chū cóng róng lǚ, jì nán miǎn bù xiào zhī zuì, qǐ gǎn fù wèi shēn jiā zhī tú hū? chén cháng wén shì dài fū chū chù jìn tuì, guān xì fēng sú zhī shèng shuāi. chén zhī cóng róng, zhì zài miè zéi, zéi jǐ miè ér bù guī, jìn yú tān wèi zhǎng jiāng jì shè tí zhèn, chén yóu zài jūn, jìn yú liàn quán gǎi yì chū xīn, tān liàn quán wèi, zé qián cǐ cí guān, yí shì zuò wěi sān nián zhī zhì, xián yú suǒ tóng, jūn shì yǐ zhōng, réng bù bǔ xíng zhōng zhì, jiǔ liú yú wài, shè yú wàng qīn. sì zhě yǒu yī, jiē zú yǐ shāng fēng bài sú. fū tiān xià zhī luàn, bù tú zài dào zéi zhī wèi píng, ér zài shì dài fū zhī jìn wú lǐ, tuì wú yì. fú wéi huáng shàng zhōng xìng dà yè, zhèng yí fú shù míng jiào, zhěng sù jì gāng, yǐ zhèn qǐ rén xīn. kuàng rén zhī cái lì cōng míng, yòng jiǔ zé jié, ruò bù shàn cáng qí duǎn, bì zhì zhuǎn shī suǒ zhǎng. gǔ lái chén zǐ, wǎng wǎng chū nián pō yǒu jiàn shù, ér wǎn jié mò lù yǔn yuè cuò miù, gù yóu cái yōng, yì qí jīng qì jié yě. chén měi dú shǐ zhì cǐ, qiè tàn qí rén bù néng shàn cáng qí duǎn, yòu xī dāng rì cháo tíng bù zhī shàn quán qí zhǎng. zhī jìn ér bù zhī tuì, shèng rén yú yì shēn jiè zhī, gù yǒu yóu yǐ. chén běn wú jīng jì zhī xué, ér xìng qíng biǎn zào, sī lǜ yōu shāng. yuè jī nián lèi, zhēng chōng xuàn yūn, jīng lì rì shuāi, xīn qì rì hào. ruò zài bù diào lǐ, bì zhì yí wù guó shì. kěn qǐng tiān ēn kāi chén bīng bù shì láng běn quē, huí jí bǔ xíng zhōng zhì. bào guó zhī rì zhèng zhǎng, duàn bù gǎn yǒng tú ān yì yě. yōu zhào cóng zhī.
事既竣,疏請回籍補行終制,略曰:「臣墨絰從戎,創立水師,治軍十餘年,未嘗營一瓦之覆,一畝之殖;受傷積勞,未嘗請一日之假;終年風濤矢石之中,未嘗移居岸上求一日之安。誠以親服未終,而出從戎旅,既難免不孝之罪,豈敢復為身家之圖乎?臣嘗聞士大夫出處進退,關係風俗之盛衰。臣之從戎,志在滅賊,賊己滅而不歸,近於貪位;長江既設提鎮,臣猶在軍,近於戀權;改易初心,貪戀權位,則前此辭官,疑是作偽;三年之制,賢愚所同,軍事已終,仍不補行終制,久留於外,涉於忘親。四者有一,皆足以傷風敗俗。夫天下之亂,不徒在盜賊之未平,而在士大夫之進無禮,退無義。伏惟皇上中興大業,正宜扶樹名教,整肅紀綱,以振起人心。況人之才力聰明,用久則竭,若不善藏其短,必致轉失所長。古來臣子,往往初年頗有建樹,而晚節末路隕越錯謬,固由才庸,亦其精氣竭也。臣每讀史至此,竊嘆其人不能善藏其短,又惜當日朝廷不知善全其長。知進而不知退,聖人於易深戒之,固有由矣。臣本無經濟之學,而性情褊躁,思慮憂傷。月積年累,怔忡眴暈,精力日衰,心氣日耗。若再不調理,必致貽誤國事。懇請天恩開臣兵部侍郎本缺,回籍補行終制。報國之日正長,斷不敢永圖安逸也。」優詔從之。
bā nián chūn, hái héng yáng, zuò cǎo lóu sān chóng, bù yī qīng xié, shí wǎng mǔ mù, lú jū sān nián bù chū. zì shè zhǎng jiāng shuǐ shī, dōng nán wú shì, jiāng shì jiàn dān ān yì, shì duō fèi chí. shí yī nián, zhào qǐ yù lín jiǎn yuè, shū chén zhěng dùn shì yí, fěng tí dū huáng yì shēng zì tuì, jiàn lǐ chéng móu péng chǔ hàn èr rén, jí yǐ chéng móu dài zhī, hé bà yíng shào guān bǎi shù shí rén. rù jìn, mìng shǔ bīng bù shì láng, fù chén qǐng kāi quē, réng mìng xún yuè zhǎng jiāng, zhuān zhé zòu shì. bié chì liǎng jiāng hú guǎng wèi chóu jīng fèi, yù xiào lì cí bù shòu. zì zhú bié yè yú háng zhōu xī hú, yuē tuì shěng ān. měi xún yuè xià yóu, shì bì, jū zhī. zì shì shuǐ shī jiē zhěng sù, yán jiāng dào zōng liǎn jí, ān dǔ zhě shù shí nián. cháo tíng yǒu dà zhèng, jí jiāng lì zhòng àn, zhé zī xún, mìng àn zhì.
八年春,還衡陽,作草樓三重,布衣青鞋,時往母墓,廬居三年不出。自設長江水師,東南無事,將士漸耽安逸,事多廢弛。十一年,詔起玉麟簡閱,疏陳整頓事宜,諷提督黃翼升自退,薦李成謀、彭楚漢二人,即以成謀代之,劾罷營哨官百數十人。入覲,命署兵部侍郎,復陳請開缺,仍命巡閱長江,專摺奏事。別飭兩江、湖廣為籌經費,玉效力辭不受。自築別業於杭州西湖,曰退省庵。每巡閱下游,事畢,居之。自是水師皆整肅,沿江盜蹤斂戢,安堵者數十年。朝廷有大政,及疆吏重案,輒諮詢,命按治。
guāng xù qī nián, mìng shǔ liǎng jiāng zǒng dū, zài shū lì cí, nǎi yǐ zuǒ zōng táng dài zhī. liú dū jiāng hǎi fáng rú gù. yán zhě yì zhǎng jiāng tí dū yí zhù wú sōng kǒu wài, yù lín shū yán: jiāng nán tí dū zé zài hǎi fáng, qǐng duō bì bīng lún, shǐ lì yī jūn yú hǎi shàng. zhǎng jiāng tí dū zé zài jiāng fáng, qǐng réng yóu chén dū tóng xún yuè, gǎi zhù wú sōng, huì cāo bīng lún, yǐ tōng jiāng hǎi. jiǔ nián, zhuó bīng bù shàng shū, yǐ shuāi bìng cí.
光緒七年,命署兩江總督,再疏力辭,乃以左宗棠代之。留督江、海防如故。言者議長江提督宜駐吳淞口外,玉麟疏言:「江南提督責在海防,請多畀兵輪,使立一軍於海上。長江提督責在江防,請仍由臣督同巡閱,改駐吳淞,會操兵輪,以通江、海。」九年,擢兵部尚書,以衰病辭。
huì fǎ yuè gòu bīng, mìng fù guǎng dōng huì chóu fáng wù. yù lín mù sì qiān rén cóng xíng, zhù dà huáng. qiǎn bù jiāng wáng zhī chūn huáng dé shèng děng fáng qióng zhōu qīn zhōu líng shān, lóu yún qìng wáng yǒng zhāng děng zhù shā jiǎo dà jiǎo, yǔ yuè jūn lián hé. zēng bīng shè lěi, biān shā hù yú zhōu, fēn shǒu nèi shā gǎng chà. fǎ bīng jìng bù zhì. shí yī nián chūn, yuè jūn dà jié yú zhèn nán guān, jìn gōng liàng shān. hé yì xuán chéng, tíng zhàn chè bīng. yù lín shū qǐng yán bèi zhàn shǒu, yǐ bì hòu huàn, chén hǎi fáng shàn hòu liù shì. shì qiū, yǐ bìng qǐ xiū, wēn zhào wèi liú. shí sì nián, fú bìng xún yuè. zhì ān qìng, xún fǔ chén yí jiàn qí bìng dǔ, yǐ wén, zhào yǔn kāi quē huí jí, réng liú xún yuè chāi shǐ. shí liù nián, zú, nián qī shí wǔ, zèng tài zǐ tài bǎo, yī shàng shū lì cì xù, jiàn zhuān cí lì gōng dì, shì gāng zhí.
會法、越構兵,命赴廣東會籌防務。玉麟募四千人從行,駐大黃。遣部將王之春、黃得勝等防瓊州、欽州、靈山,婁雲慶、王永章等駐沙角、大角,與粵軍聯合。增兵設壘,編沙戶漁舟,分守內沙港汊。法兵竟不至。十一年春,粵軍大捷於鎮南關,進攻諒山。和議旋成,停戰撤兵。玉麟疏請嚴備戰守,以毖後患,陳海防善後六事。是秋,以病乞休,溫詔慰留。十四年,扶病巡閱。至安慶,巡撫陳彝見其病篤,以聞,詔允開缺回籍,仍留巡閱差使。十六年,卒,年七十五,贈太子太保,依尚書例賜恤,建專祠立功地,諡剛直。
yù lín gāng jiè jué sú, sù yàn wén fǎ, zhì shì zhé dé fǎ wài yì. bù tōng quán guì, ér tǎn yì zhí liàng, wú qīng yà jù ào zhī xīn. lì fèng mìng àn zhòng chén jiāng lì bèi hé zhě, yú zuǒ zōng táng liú kūn yī tú zōng yíng zhāng shù shēng děng, jiē zhǔ chí gōng dào, wù cún dà tǐ, yì bù wèi xī kè. měi chū xún, zhēn guān lì bù fǎ zhé hé chéng, shèn zhě yǐ jūn fǎ zhǎn zhī rán hòu wén, gù suǒ zhì guān lì jiē wēi lì. mín yǒu wǎng, wǎng wǎng pàn péng gōng lái. cháo tíng qīng xīn tīng zhī, bù jū wèi ér jīng chá lǚ jiā bāo jiǎng, yǐ bì gài guò yú jiāng lì. shēng píng zòu dú jiē shǒu cái, měi chū, wèi shì chuán sòng. hǎo huà méi, shī shū jiē chāo sú, wén cǎi fēng liú yì bù mò yún.
玉麟剛介絕俗,素厭文法,治事輒得法外意。不通權貴,而坦易直亮,無傾軋倨傲之心。歷奉命按重臣疆吏被劾者,於左宗棠、劉坤一、塗宗瀛、張樹聲等,皆主持公道,務存大體,亦不為谿刻。每出巡,偵官吏不法輒劾懲,甚者以軍法斬之然後聞,故所至官吏皆危栗。民有枉,往往盼彭公來。朝廷傾心聽之,不居位而京察屢加褒獎,倚畀蓋過於疆吏。生平奏牘皆手裁,每出,為世傳誦。好畫梅,詩書皆超俗,文採風流亦不沫雲。
yáng yuè bīn, yuán míng zài fú, zì hòu ān, hú nán shàn huà rén, yuán jí gān zhōu. zǔ shèng dé, qián lóng mò, cóng jiǎo miáo, zhàn mò yǒng suī. fù xiù guì, yǐ yīn guān zhì zhí lì dú shí kǒu fù jiāng. yuè bīn yòu xián qí shè, bǔ xiāng yīn wài wěi, cóng jiǎo xīn níng fěi.
楊岳斌,原名載福,字厚庵,湖南善化人,原籍乾州。祖勝德,乾隆末,從剿苗,戰歿永綏。父秀貴,以蔭官至直隸獨石口副將。岳斌幼嫻騎射,補湘陰外委,從剿新寧匪。
xián fēng èr nián, shǒu xiāng yīn yǒu gōng, zhuó yí zhāng yíng qiān zǒng. sān nián, céng guó fān chuàng lì shuǐ shī, bá wèi yíng guān. zhàn yuè zhōu, shuǐ lù jiē kuì, dú yuè bīn yī yíng lì jù bù bài. sì nián, zhàn xiāng tán, fén zéi zhōu shù bǎi, fù qí chéng, zhuó shǒu bèi, cì huā líng. guó fān chóng zhěng shuǐ shī, jìn guī yuè zhōu. yuè bīn yǔ péng yù lín wèi qián fēng, fú chuán léi gōng hú, yòu zéi zhōu zhì, jiā jī, lián zhàn jiē jié zéi zài zhì, yán dōng àn xié jī zhī, shǒu tǐng máo cì shā zéi qiú zài wāng dé shèng, duó qí zhōu, zéi wú hái zhě: zhuó dū sī, cì hào biāo yǒng bā tú lǔ. jìn zhàn léi gǔ tái, chéng shān bǎn chōng zéi tún zòng huǒ, zéi zhèn luàn, dà pò zhī, kè yuè zhōu, zhuó yóu jī. zǒng bīng chén huī lóng lǜ hòu duì zhì, niǔ qián shèng, yù chéng fēng gōng chéng líng jī. yuè bīn yuē: shùn fēng nán shōu duì, bù kě xíng yě. bù cóng, yù zéi fú, jìng bài. huī lóng jí zhī fǔ chǔ rǔ háng tóng zhī xià luán yóu jī shā zhèn bāng jiē zhàn sǐ, yuè bīn jūn dú wán. jì ér zéi wèi lù shī suǒ bài, jiāng dùn, yào jī zhī, píng liǎng àn pào tái, sōu luó shān dào kǒu zéi zhōu. xún yè xí jiā yú huáng gài hú, yuè bīn xiān rù, bèi huǒ shāng, zhōu fù luò shuǐ, yuè shàng bié chuán, dà hū xiàn zhèn, fén zéi zhōu shù shí. suì huì hú běi jūn jìn tún jīn kǒu, pò hàn yáng guān zéi yíng, gōng táng jiǎo, zhì qīng shān, fén qí lěi, zéi dùn, fén qí zī zhòng. wǔ chāng hàn yáng jiē fù, zhuó cān jiāng, shòu hú nán cháng dé yíng fù jiāng. zhū jūn jìn guī tián jiā zhèn, yuè bīn yóu zhōng lù xiān fā, kè huáng zhōu jí wǔ chāng xiàn, pò yuán zéi yú qí zhōu, bī tián jiā zhèn, xié péng yù lín fēn duì huǐ héng jiāng tiě suǒ, fén zéi chuán sì qiān yú jiē jǐn, piào shī shù wàn, suì bá tián jiā zhèn, qí zhōu zéi yì dùn qù. yuè bīn zhòu yè jìn zhàn, jī láo ǒu xuè, zhào jiā qí láo yì zuì zhe, jiā zǒng bīng xián.
咸豐二年,守湘陰有功,擢宜章營千總。三年,曾國藩創立水師,拔為營官。戰岳州,水陸皆潰,獨岳斌一營力拒不敗。四年,戰湘潭,焚賊舟數百,復其城,擢守備,賜花翎。國藩重整水師,進規岳州。岳斌與彭玉麟為前鋒,伏船雷公湖,誘賊舟至,夾擊,連戰皆捷;賊再至,沿東岸斜擊之,手挺矛刺殺賊酋在汪得勝,奪其舟,賊無還者:擢都司,賜號彪勇巴圖魯。進戰擂鼓台,乘舢板沖賊屯縱火,賊陣亂,大破之,克岳州,擢游擊。總兵陳輝龍率後隊至,狃前勝,欲乘風攻城陵磯。岳斌曰:「順風難收隊,不可行也。」不從,遇賊伏,竟敗。輝龍及知府褚汝航、同知夏鑾、游擊沙鎮邦皆戰死,岳斌軍獨完。既而賊為陸師所敗,將遁,要擊之,平兩岸炮台,搜螺山、倒口賊舟。尋夜襲嘉魚黃蓋湖,岳斌先入,被火傷,舟覆落水,躍上別船,大呼陷陣,焚賊舟數十。遂會湖北軍進屯金口,破漢陽關賊營,攻塘角,至青山,焚其壘,賊遁,焚其輜重。武昌、漢陽皆復,擢參將,授湖南常德營副將。諸軍進規田家鎮,岳斌由中路先發,克黃州及武昌縣,破援賊於蘄州,逼田家鎮,偕彭玉麟分隊毀橫江鐵鎖,焚賊船四千餘皆盡,漂屍數萬,遂拔田家鎮,蘄州賊亦遁去。岳斌晝夜進戰,積勞嘔血,詔嘉其勞勩最著,加總兵銜。
wǔ nián, shuǐ lù huì gōng jiǔ jiāng, yuè bīn yǐ jí liú wǔ xué, xún jiǎ guī. shuǐ shī shì shèng ruì jìn, qián duì shān bǎn rù pó yáng hú, zéi shù shān hú kǒu è zhī, bù dé chū, ér liú jiǔ jiāng zhě, yì lǚ wèi zéi suǒ xí. yuè bīn wén bài, chí jiù bù jí. zéi fù shàng fàn, wǔ hàn zài xiàn. céng guó fān fēn shuǐ shī huí yuán, lìng yuè bīn huí yuè zhōu, zēng mù wèi shí yíng, huì tún jīn kǒu, lǚ bài zéi. qiū, tuì tún xīn dī, xiū chuán, tài pí zú shí zhī sān, jiǎn liàn yǐ tú dà jǔ. zì wǔ hàn wèi zéi jù, zhǎng jiāng shāng lǚ jiē jué. jí shuǐ shī zhù xīn dī, liú wáng guī zhī, shì chán shǐ xìng, jiàn wèi zhòng zhèn. shòu yún yáng zhèn zǒng bīng, jiān shǔ hú běi tí dū. liù nián, jìn tún shā kǒu, jù wǔ chāng sān shí lǐ. yuè bīn niàn zéi zhōu wǎng lái zhǎng jiāng, tíng zé yī lěi, xíng jiē chéng fēng, héng bì zhàn, nán dé dà chuàng, nǎi móu xí shāo zhī. mù zhuàng shì jià qiān dàn dà chuán, shí xiāo huáng lú dí, shī huǒ xiàn. yuē yuē: jìn zéi ér fā, jí dēng shān bǎn tuì. yīng mù zhě sān bǎi rén, xuán zhòng shǎng. yè bī zéi zhōu, yú nán àn zuǐ zòng huǒ, yú shì zéi zhōu néng zhàn zhě duō jìn. qián jūn zhí zhì huáng zhōu, xún rì jiān zhuǎn zhàn shù bǎi lǐ, jī huǐ zéi zhōu liù bǎi yú, duó qí zī liáng huǒ yào, shào chuán lüè bā hé qí zhōu yào bīng jiǔ jiāng chéng xià ér hái. wǔ hàn shuǐ lù yuán jué, nǎi yì kùn. shí yī yuè, yǔ lǐ xù bīn lù shī hé gōng. zhí dà fēng yáng shā, bō tāo xiōng yǒng, shuǐ shī shàng xià huán jī, zéi dà kuì bài zǒu. èr chéng tóng rì kè fù, jié wén, jiā tí dū xián.
五年,水陸會攻九江,岳斌以疾留武穴,尋假歸。水師恃勝銳進,前隊舢板入鄱陽湖,賊樹柵湖口扼之,不得出,而留九江者,亦屢為賊所襲。岳斌聞敗,馳救不及。賊復上犯,武、漢再陷。曾國藩分水師回援,令岳斌回岳州,增募為十營,會屯金口,屢敗賊。秋,退屯新堤,修船,汰疲卒十之三,簡練以圖大舉。自武、漢為賊踞,長江商旅皆絕。及水師駐新堤,流亡歸之,市廛始興,漸為重鎮。授鄖陽鎮總兵,兼署湖北提督。六年,進屯沙口,距武昌三十里。岳斌念賊舟往來長江,停則依壘,行皆乘風,恆避戰,難得大創,乃謀襲燒之。募壯士駕千石大船,實硝黃蘆荻,施火線。約曰:「近賊而發,急登舢板退。」應募者三百人,懸重賞。夜逼賊舟,於南岸嘴縱火,於是賊舟能戰者多燼。前軍直至黃州,旬日間轉戰數百里,擊毀賊舟六百餘,奪其資糧火藥,哨船掠巴河、蘄州、耀兵九江城下而還。武、漢水路援絕,乃益困。十一月,與李續賓陸師合攻。值大風揚沙,波濤洶湧,水師上下環擊,賊大潰敗走。二城同日克復,捷聞,加提督銜。
jìn guī jiǔ jiāng, céng guó fān yǐ yōu guī, jiàn yuè bīn jiē tǒng qí jūn, péng yù lín fù zhī. fēn bīng è qí zhōu, pò yuán zéi. qiū, huì lù jūn kè xiǎo chí kǒu, mì yǔ péng yù lín yuē qī huì gōng hú kǒu, kè zhī. yú shì nèi hú wài jiāng shuǐ shī shǐ fù hé. chéng shèng duó xiǎo gū shān, kè péng zé, liú jūn tún zhī. zì lǜ qián fēng zhì wàng jiāng, zéi wàng fēng dùn, suì fù dōng liú. guò ān qìng, gōng cōng yáng dà tōng zéi lěi, kè zhī. fù tóng líng, zhì wú hú lǔ gǎng, yǔ jiāng nán shī chuán huì. zhào jiā qí zhuǎn zhàn qiān lǐ, móu lüè guò rén, xún shòu fú jiàn lù lù tí dū, xǔ zhuān zhé zòu shì. bā nián sì yuè, yǔ lǐ xù bīn huì gōng jiǔ jiāng. yuè bīn dāng běi mén, lín jiāng dì léi fā, fèn hū qí dēng, qín zéi shǒu lín qǐ róng, yì chū zhī zéi, jǐn wèi shuǐ shī suǒ jiān, cì huáng mǎ guà.
進規九江,曾國藩以憂歸,薦岳斌接統其軍,彭玉麟副之。分兵扼蘄州,破援賊。秋,會陸軍克小池口,密與彭玉麟約期會攻湖口,克之。於是內湖外江水師始複合。乘勝奪小孤山,克彭澤,留軍屯之。自率前鋒至望江,賊望風遁,遂復東流。過安慶,攻樅陽、大通賊壘,克之。復銅陵,至蕪湖魯港,與江南師船會。詔嘉其轉戰千里,謀略過人,尋授福建陸路提督,許專摺奏事。八年四月,與李續賓會攻九江。岳斌當北門,臨江地雷發,奮呼齊登,擒賊首林啟榮,逸出之賊,盡為水師所殲,賜黃馬褂。
zhào cù dōng xià, shū yán chǔ jìng sù qīng hòu shǐ néng huì shī, suì yí tún huáng shí jī. lián gōng ān qìng cōng yáng dà tōng, duó qí lěi, fēn bīng fù jiàn dé, diào fú jiàn shuǐ shī tí dū. jiǔ yuè, huì dōu xìng ā kè jí xián guān, zéi zì chí zhōu lái yuán, yíng jī yú cōng yáng, pò zhī. shí lǐ xù bīn sān hé shī kuì, zéi fù móu shàng fàn hú běi. yuè bīn qiǎn bīng fēn è lóng píng wū xué tián jiā zhèn. jiǔ nián, dū jiǎo nán běi liǎng àn yuán zéi, shí chū duì báo ān qìng chéng, yǐ qiān zéi shì. shí èr yuè, zéi qiú wéi zhì jùn yǐ chí zhōu jiàng, lìng gōng wú hú. qí bù xià yǒu pàn zhě, hái xiàn chí zhōu. yuè bīn chá zhì jùn wú yì zhì, fēn bié qiǎn liú, dé jīng ruì èr qiān wǔ bǎi rén, lìng lǜ yǐ zhù zhàn. chén yù chéng lǐ shì xián lǜ zhòng fēn cuàn chǔ wǎn, shuǐ shī yí tún guān yīn zhōu yǐ bèi zhī. shí nián sì yuè, dà pò zéi yú xiāo jī, lìng wéi zhì jùn bá yīn jiā huì, jìn gōng chí zhōu, huǐ chéng wài shí lěi, qián xí cōng yáng, bá qí chéng. qiū, qiǎn jiāng gōng chí zhōu, duó qīng xī guān. lǐ xiù chéng xún jiāng àn shàng cuàn, lián bài zhī sān shān guāng xué zi qiáo bái máo zuǐ yùn cáo zhèn. fēn bīng rù nèi hú, gōng shén miào shān zhèn shān, duàn sōng lín kǒu fú qiáo. dōng, yóu lǔ gǎng qián xíng bǎi lǐ, jiě nán líng wéi, bá chū zǒng bīng chén dà fù yī jūn, jí nán mín shí yú wàn, bèi zhēn lài. shí yī nián, hé gōng ān qìng, xié lù jūn pò chì gāng lǐng yuán zéi. zhàn wú wèi zhōu shén táng hé, píng qí lěi, fén zéi chuán, huà líng hú liǎng àn zéi tún. jí gōng ān qìng dōng mén, chéng shèng bá chéng běi zhū lěi, chéng zéi qióng cù. bā yuè, kè ān qìng, qiǎn zǒng bīng wáng míng shān huáng yì shēng kè chí zhōu tóng chéng, yǔ yún qí wèi shì zhí. yuè bīn lǚ qǐ jiǎ shěng qīn, zhì shì shǐ guī.
詔促東下,疏言楚境肅清後始能會師,遂移屯黃石磯。連攻安慶、樅陽、大通,奪其壘,分兵復建德,調福建水師提督。九月,會都興阿克集賢關,賊自池州來援,迎擊於樅陽,破之。時李續賓三河師潰,賊復謀上犯湖北。岳斌遣兵分扼龍坪、鄔穴、田家鎮。九年,督剿南北兩岸援賊,時出隊薄安慶城,以牽賊勢。十二月,賊酋韋志俊以池州降,令攻蕪湖。其部下有叛者,還陷池州。岳斌察志俊無異志,分別遣留,得精銳二千五百人,令率以助戰。陳玉成、李侍賢率眾分竄楚、皖,水師移屯觀音洲以備之。十年四月,大破賊於蟂磯,令韋志俊拔殷家匯,進攻池州,毀城外石壘,潛襲樅陽,拔其城。秋,遣將攻池州,奪青溪關。李秀成循江岸上竄,連敗之三山、光穴、子橋、白茅嘴、運漕鎮。分兵入內湖,攻神廟山、鎮山,斷松林口浮橋。冬,由魯港潛行百里,解南陵圍,拔出總兵陳大富一軍,及難民十餘萬,被珍賚。十一年,合攻安慶,偕陸軍破赤岡嶺援賊。戰無為州神塘河,平其壘,焚賊船,劃菱湖兩岸賊屯。集攻安慶東門,乘勝拔城北諸壘,城賊窮蹙。八月,克安慶,遣總兵王明山、黃翼升克池州、桐城,予雲騎尉世職。岳斌屢乞假省親,至是始歸。
tóng zhì yuán nián, yǐ mǔ bìng qǐng zhǎn jiǎ, bù yǔn. wǔ yuè, zhì jūn, yí tún wū jiāng. jìn gōng jīn zhù guān, zhàn lóng shān qiáo, jiān zéi wàn yú. zéi xún fù lái fàn zhèn, zhǎn zéi qiú chén xù bīn, pò hù jià dūn shí guǐ zéi lěi. zì shì jiāng níng dà yíng hòu lù shǐ gù. èr nián chūn, cóng céng guó fān fù qián dí dà shèng guān yǔ huā tái chá shì, yǔ céng guó quán dìng hé wéi zhī cè. sān yuè, kè huáng chí, xī shōu nèi hé sān lǐ gěng fú lóng qiáo huā jīn hù jià dūn zhū ài, yǐ tōng níng guó wú hú zhī lù. wǔ yuè, kè cháo xiàn hán shān hé zhōu jí jiāng pǔ pǔ kǒu, pò xià guān cǎo xié xiá yàn zi jī, qū jiǔ fú zhōu, lì zhàn bá zhī. zì shì zhǎng jiāng wú zéi zhōu. shí yuè, kè gāo chún níng guó jiàn píng lì shuǐ, duó dōng bà yào ài, jiāng níng suì hé wéi. yuè bīn yīn qīn bìng qǐng guī yǎng, zhào cì qí fù mǔ rén shēn sì liǎng, wèi liú zhī.
同治元年,以母病請展假,不允。五月,至軍,移屯烏江。進攻金柱關,戰龍山橋,殲賊萬餘。賊尋復來犯陣,斬賊酋陳緒賓,破護駕墩、石垝賊壘。自是江寧大營後路始固。二年春,從曾國藩赴前敵大勝關、雨花台察視,與曾國荃定合圍之策。三月,克黃池,悉收內河三里埂、伏龍橋、花津、護駕墩諸隘,以通寧國、蕪湖之路。五月,克巢縣、含山、和州及江浦、浦口,破下關、草鞋峽、燕子磯,趨九洑洲,力戰拔之。自是長江無賊舟。十月,克高淳、寧國、建平、溧水,奪東壩要隘,江寧遂合圍。岳斌因親病請歸養,詔賜其父母人葠四兩,慰留之。
sān nián, mìng dū bàn jiāng xī wǎn nán jūn wù, yuán jūn xī guī jié zhì. xún shòu shǎn gān zǒng dū, mìng qí jiāng wǎn zéi fēn jìng jǐn hòu fù rèn. jiāng níng píng, jiā tài zǐ shǎo bǎo, yǔ yī děng qīng chē dū wèi shì zhí. liù yuè, yuè bīn dǐ nán chāng, qiǎn zhū jiāng kè chóng rén dōng xiāng jīn xī yí huáng nán fēng, jiě níng dōu wéi. qiū, fù gàn zhōu, kè lú xī xīn chéng yú dōu, xiān hòu shōu xiáng zéi shí yú wàn, fáng jìng sù qīng. fù shū chén shāng bìng qīn lǎo, qǐng kāi quē, bù yǔn, nǎi huí jí mù bīng. sì nián, lǜ péng chǔ hàn děng xīn jūn shí yíng cóng xíng, dǐ xī ān. huì sēng gé lín qìn zhàn mò cáo zhōu, zhào yuè bīn yí bīng rù wèi jīng jī. zì qǐng kāi quē, zhuān rèn jiǎo fěi, bù xǔ, réng mìng sù fù gān sù, liù yuè, lǚ rèn.
三年,命督辦江西、皖南軍務,援軍悉歸節制。尋授陝甘總督,命俟江、皖賊氛淨盡後赴任。江寧平,加太子少保,予一等輕車都尉世職。六月,岳斌抵南昌,遣諸將克崇仁、東鄉、金谿、宜黃、南豐,解寧都圍。秋,赴贛州,克瀘溪、新城、雩都,先後收降賊十餘萬,防境肅清。復疏陳傷病親老,請開缺,不允,乃回籍募兵。四年,率彭楚漢等新軍十營從行,抵西安。會僧格林沁戰歿曹州,詔岳斌移兵入衛京畿。自請開缺,專任剿匪,不許,仍命速赴甘肅,六月,履任。
shí gān huí fāng chì, tōng shěng mí làn. léi zhèng wǎn cáo kè zhōng xīn bài yú jīn jī bǎo, dōu xìng ā mù tú shàn gōng níng xià wèi xià, qiě fèng mìng jiāng chū guān běn shěng bīng jiē pí ruò, shū diào gè shěng yuán bīng, wú yī zhì zhě, jǐn zì lǜ xīn mù zhī shù qiān rén yòu yīn bīng huāng gēng zuò jiǔ fèi, kuì yùn dào sāi, kù kōng rú xǐ. yuè bīn dié shū qǐ xié xiǎng, jǐn chuān shǎn lín shěng shāo shāo jiē jì, wú yǐ biàn gěi. yì jìn jūn xiān dǎo líng zhōu, jì guī hé dí. wèi jǐ, táo mào lín léi zhèng wǎn liǎng jūn xiāng jì kuì biàn. wǔ nián chūn, yuè bīn qīn fù jīng zhōu qìng yáng shì shī. lán zhōu biāo bīng jù biàn, wéi shǔ qiāng guān, bī pò bù zhèng shǐ lín zhī wàng shàng shū, yán liáng xiǎng dú hòu chǔ jūn, zhòng xīn bù fú. yuè bīn wén jǐng, xiān lìng cáo kè zhōng yí shī zhèn fǔ, xún zì huí shěng chéng, àn zhū shǒu fàn bǎi yú rén, yú bù wèn. yǐ zài tú chāi yuè lín zhī wàng zòu zhé, zì qǐng yì chù, gé zhí liú rèn, jiàng sān pǐn dǐng dài. dié shū qǐng bà, zhào yǐ zuǒ zōng táng dài zhī, wèi zhì, liù nián chūn, fù chén bìng jù, nǎi mìng mù tú shàn zàn shǔ zǒng dū, xǔ yuè bīn huí jí.
時甘回方熾,通省糜爛。雷正綰、曹克忠新敗於金積堡,都興阿、穆圖善攻寧夏未下,且奉命將出關;本省兵皆疲弱,疏調各省援兵,無一至者,僅自率新募之數千人;又因兵荒耕作久廢,饋運道塞,庫空如洗。岳斌迭疏乞協餉,僅川、陝鄰省稍稍接濟,無以遍給。議進軍先搗靈州,繼規河、狄。未幾,陶茂林、雷正綰兩軍相繼潰變。五年春,岳斌親赴涇州、慶陽視師。蘭州標兵遽變,圍署戕官,逼迫布政使林之望上疏,言糧餉獨厚楚軍,眾心不服。岳斌聞警,先令曹克忠移師鎮撫,尋自回省城,按誅首犯百餘人,餘不問。以在途拆閱林之望奏摺,自請議處,革職留任,降三品頂戴。迭疏請罷,詔以左宗棠代之,未至,六年春,復陳病劇,乃命穆圖善暫署總督,許岳斌回籍。
guāng xù yuán nián, mìng xié péng yù lín xún yuè zhǎng jiāng, zhěng dùn shuǐ shī, lǚ yǐ qīn bìng qǐng bà, wǔ nián, shǐ yǔn zhī. jiǔ nián, fǎ yuè zhàn shì qǐ, zhào yuè bīn huì bàn fú jiàn jūn wù, wèi zhì, fù mìng fù jiāng nán bāng bàn jūn wù. shí yī nián, lǜ shí èr yíng fù yuán tái wān, hé yì chéng, réng qǐ yǎng guī.
光緒元年,命偕彭玉麟巡閱長江,整頓水師,屢以親病請罷,五年,始允之。九年,法越戰事起,詔岳斌會辦福建軍務,未至,復命赴江南幫辦軍務。十一年,率十二營赴援台灣,和議成,仍乞養歸。
shí liù nián, zú yú jiā, zèng tài zǐ tài bǎo, zhào zǒng dū lì cì xù, jiàn zhuān cí, shì yǒng què. yuè bīn yǔ yù lín shǐ zhōng zhǎng jiāng jūn shì, suǒ bù yǐ gōng xù zhuó zhì tí zhèn zhě bù kě shèng shù, shí yīng zhuān kǔn zhě yì shù shí rén.
十六年,卒於家,贈太子太保,照總督例賜恤,建專祠,諡勇愨。岳斌與玉麟始終長江軍事,所部以功敘擢至提、鎮者不可勝數,實膺專閫者亦數十人。
wáng míng shān, xiāng tán rén. chū lì yuè bīn yíng, jī gōng zhì shǒu bèi. péng yù lín diào lǐng yī yíng. zhàn yīng wǔ zhōu, dēng lù pò zéi, gōng jīn kǒu xiān dēng, lèi zhuó yóu jī. xián fēng liù nián, bǔ gān zhōu xié dū sī. gōng hàn yáng, fén dōng nán mén zéi chuán, lián pò zéi yú huáng zhōu fán kǒu fù chí kǒu. zhàn wǔ xué, fú lú zhōu, cì zéi dēng àn, tū jī jiān zhī. huí jī wǔ chāng yuán zéi, lèi jié, zhuó cān jiāng. zhàn qí zhōu, fén zéi zhōu qī shí yú. dēng àn yòu dí, zéi jù gōng, bié duì chéng xū xí chéng, kè zhī, zhuó fù jiāng, cì hào bá yǒng bā tú lǔ. jìn kè huáng zhōu, huì gōng jiǔ jiāng. bā nián, shòu zhè jiāng jīn huá xié fù jiāng. kè dōng liú, báo ān qìng, huǐ chéng wài zéi lěi, yǐ zǒng bīng jì míng. jiǔ nián, qǐ jiǎ huí jí. huì shí dá kāi fàn hú nán, lǜ duì zì héng zhōu qū qí yáng yào jī zhī, pò zéi yú máo jiā bù. shí nián, shòu ān huī shòu chūn zhèn zǒng bīng, pò zéi wú hú xiāo jī yì qiáo. shí yī nián, pò zéi liàn tán zhèn, zhǎn qí qú gōng tiān fú. fù huì lù shī kè chì gāng lǐng, suì xià ān qìng. yáng yuè bīn jiǎ guī, lìng míng shān dài tǒng qí jūn. lián fù chí zhōu tóng líng pò ní chà kǒu shén táng hé zhū lěi. kè wú wèi zhōu, bié qiǎn jiāng è cháo hú kǒu, kè yùn cáo zhèn, jìn bá dōng guān. tóng zhì yuán nián, zhuó fú jiàn lù lù tí dū. kè tóng chéng páng, fù hé zhōu hán shān cháo xiàn, jiān yì zéi yú mù qiáo shā zhōu, yòu pò zhī jiāng xīn zhōu xī liáng shān. xún yǐ shāng bìng qǐ jiǎ guī. míng shān zài jūn shí yú nián, lǚ dāng dà dí. jiāng nán píng, suì bù chū. guāng xù zhōng, tú gōng chén xiàng yú zǐ guāng gé, míng shān yǔ yān. shí liù nián, zú yú jiā, cì xuè jié.
王明山,湘潭人。初隸岳斌營,積功至守備。彭玉麟調領一營。戰鸚鵡洲,登陸破賊,攻金口先登,累擢游擊。咸豐六年,補乾州協都司。攻漢陽,焚東南門賊船,連破賊於黃州樊口、富池口。戰武穴,伏蘆洲,伺賊登岸,突擊殲之。回擊武昌援賊,累捷,擢參將。戰蘄州,焚賊舟七十餘。登岸誘敵,賊聚攻,別隊乘虛襲城,克之,擢副將,賜號拔勇巴圖魯。進克黃州,會攻九江。八年,授浙江金華協副將。克東流,薄安慶,毀城外賊壘,以總兵記名。九年,乞假回籍。會石達開犯湖南,率隊自衡州趨祁陽要擊之,破賊於毛家埠。十年,授安徽壽春鎮總兵,破賊蕪湖蟂磯、義橋。十一年,破賊練潭鎮,斬其渠龔天福。復會陸師克赤岡嶺,遂下安慶。楊岳斌假歸,令明山代統其軍。連復池州、銅陵、破泥汊口、神塘河諸壘。克無為州,別遣將遏巢湖口,克運漕鎮,進拔東關。同治元年,擢福建陸路提督。克銅城徬,復和州、含山、巢縣,殲逸賊於木橋、沙洲,又破之江心洲、西梁山。尋以傷病乞假歸。明山在軍十餘年,屢當大敵。江南平,遂不出。光緒中,圖功臣像於紫光閣,明山與焉。十六年,卒於家,賜血卩。
sūn chāng kǎi, qīng quán rén. rù shuǐ shī, jī gōng zhuó qiān zǒng. chāng kǎi jiù yè tiě gōng, tián jiā zhèn zhī zhàn, lǐng xiǎo zhōu wèi tóu duì. mào qiāng pào gǔ gé bèi duàn tiě suǒ, lǎn kāi, dà hū měng jìn, fá shàng zéi kuì zǒu. hòu duì zòng huǒ, zéi zhōu jǐn fén. gōng zuì, zhuó shǒu bèi. xián fēng wǔ nián, pò zéi hàn kǒu, zhuó dū sī. liù nián, cóng gōng wǔ chāng, fén zéi zhōu, shòu guǎng dōng lù lù tí biāo yóu jī. qī nián, cóng píng qí huáng zéi cháo, kè xiǎo chí kǒu hú kǒu, zhuó cān jiāng. kè jiǔ jiāng, jiā fù jiāng xián, bǔ liǎng guǎng dū biāo cān jiāng. jiǔ nián, huí yuán hú nán, fáng qí yáng héng zhōu, zhuó huì zhōu xié fù jiāng. yǐ mǔ bìng qǐ yǎng kāi quē. guāng xù zhōng, péng yù lín shū jiàn chāng kǎi chéng shí dǔ yì, xiāo guǒ shàn zhàn, shòu zhè jiāng hǎi mén zhèn zǒng bīng. dīng mǔ yōu, gǎi shǔ rèn, liú xiāng hǎi fáng. shì dìng, qǐng zhōng zhì. hòu réng bǔ yuán guān, diào shǔ chù zhōu zhèn. èr shí yī nián, zú, cì xù, fù sì péng yù lín cí.
孫昌凱,清泉人。入水師,積功擢千總。昌凱舊業鐵工,田家鎮之戰,領小舟為頭隊。冒槍炮鼓〈革備〉斷鐵鎖,纜開,大呼猛進,筏上賊潰走。後隊縱火,賊舟盡焚。功最,擢守備。咸豐五年,破賊漢口,擢都司。六年,從攻武昌,焚賊舟,授廣東陸路提標游擊。七年,從平蘄、黃賊巢,克小池口、湖口,擢參將。克九江,加副將銜,補兩廣督標參將。九年,回援湖南,防祁陽、衡州,擢惠州協副將。以母病乞養開缺。光緒中,彭玉麟疏薦昌凱誠實篤毅,驍果善戰,授浙江海門鎮總兵。丁母憂,改署任,留襄海防。事定,請終制。後仍補原官,調署處州鎮。二十一年,卒,賜恤,附祀彭玉麟祠。
yáng míng hǎi, zhǎng shā rén. rù shuǐ shī, jiàn zhuó shǒu bèi. xián fēng shí nián, zhàn cōng yáng yīn jiā huì chí zhōu xiāo jī, dié pò zéi, zhuó dū sī. shí yī nián, kè nán líng, zhuó yóu jī. kè ān qìng, zhuó fù jiāng. tóng zhì yuán nián, cóng gōng dōng liáng shān jīn zhù guān, guǒ chuàng xuè zhàn, gōng zuì, yǐ zǒng bīng jì míng, cì hào chén yǒng bā tú lǔ. èr nián, dà jié yú jiǔ fú zhōu, yǐ tí dū jì míng. zhàn jiāng níng xiǎo shā kǒu, xiān dēng xiàn zhèn, pào zǐ chuān yòu gǔ, lǜ shào chuán dù jiāng, cóng lù jūn jìn jiǎo sū zhōu, shòu shān dōng yǎn zhōu zhèn zǒng bīng. sū zhōu fù, suì liú fáng. sān nián, yáng yuè bīn fù gān sù, diào míng hǎi xié péng chǔ hàn lǜ suǒ mù bīng cóng xíng, pò huí fěi yú jīn xiàn xià guān yíng, jìn hào gé hóng é bā tú lǔ. jūn shí jiǔ fá, míng hǎi fèng xí zhì liáng yùn. bā nián, fù yǎn zhōu zhèn běn rèn. guāng xù yuán nián, mǔ yōu qù guān. qī nián, shòu láng shān zhèn zǒng bīng. shí yī nián, zú, cì xù.
楊明海,長沙人。入水師,洊擢守備。咸豐十年,戰樅陽、殷家匯、池州、蟂磯,迭破賊,擢都司。十一年,克南陵,擢游擊。克安慶,擢副將。同治元年,從攻東梁山、金柱關,裹創血戰,功最,以總兵記名,賜號忱勇巴圖魯。二年,大捷於九洑洲,以提督記名。戰江寧小沙口,先登陷陣,炮子穿右股,率哨船渡江,從陸軍進剿蘇州,授山東兗州鎮總兵。蘇州復,遂留防。三年,楊岳斌赴甘肅,調明海偕彭楚漢率所募兵從行,破回匪於金縣夏官營,晉號格洪額巴圖魯。軍食久乏,明海奉檄治糧運。八年,赴兗州鎮本任。光緒元年,母憂去官。七年,授狼山鎮總兵。十一年,卒,賜恤。
xiè jùn shē, yuán míng dé shèng, zhǎng shā rén. chōng shuǐ shī shào zhǎng, jìn gōng wǔ chāng, jùn shē zì qǐng wèi qián fēng. tū yán guān zéi lěi, báo yīng lí zhōu, yǔ lù shī jiā jī, kè wǔ hàn, zhàn qí zhōu tián jiā zhèn, lèi gōng zhuó shǒu bèi. kè jiǔ jiāng, zhuó dū sī. pò zéi chì gāng lǐng, zhuó yóu jī. tóng zhì yuán nián, cóng péng yù lín kè tài píng jí jīn zhù guān dōng liáng shān mò líng guān jiǔ fú zhōu zhū yào ài, zhuó fù jiāng. jiāng níng píng, yǐ zǒng bīng jì míng, shòu tí biāo zhōng jūn fù jiāng. guāng xù shí bā nián, zhuó guā zhōu zhèn zǒng bīng, jiān shǔ shuǐ shī tí dū, diào shǔ hàn yáng zhèn. èr shí qī nián, zú yú guān, cì xù, fù sì péng yù lín cí.
謝濬畬,原名得勝,長沙人。充水師哨長,進攻武昌,濬畬自請為前鋒。突鹽關賊壘,薄鸚鸝洲,與陸師夾擊,克武、漢,戰蘄州田家鎮,累功擢守備。克九江,擢都司。破賊赤岡嶺,擢游擊。同治元年,從彭玉麟克太平及金柱關、東梁山、秣陵關、九洑洲諸要隘,擢副將。江寧平,以總兵記名,授提標中軍副將。光緒十八年,擢瓜洲鎮總兵,兼署水師提督,調署漢陽鎮。二十七年,卒於官,賜恤,附祀彭玉麟祠。
lùn yuē: péng yù lín yáng yuè bīn zuǒ céng guó fān chuàng lì shuǐ shī, wèi miè zéi gēn běn. liǎng rén xūn jī, xié háng xiāng bìng. yuè bīn hòu wèi cháo zhǐ qiáng cù xī zhēng, yòng wéi qí cái, fèn shì sǔn wàng. yù lín zhōng shēn bù rèn guān zhí, xún yuè zhǎng jiāng, wèi guó jiā shū dōng gù zhī yōu. qí shū lùn gǔ rén wǎn jié zhī shī, yóu yú bù néng zì cáng qí duǎn, qiě xī cháo tíng bù shàn quán qí zhǎng, xún zhì yán yě. hòu shèng yù hé qí cí shàng shū zhī mìng, nǎi wèi kàng zhào míng gāo, dài qiǎn zhī hū cè yù lín yǐ.
論曰:彭玉麟、楊岳斌佐曾國藩創立水師,為滅賊根本。兩人勳績,頡頏相併。岳斌後為朝旨強促西征,用違其才,僨事損望。玉麟終身不任官職,巡閱長江,為國家紓東顧之憂。其疏論古人晚節之失,由於不能自藏其短,且惜朝廷不善全其長,洵至言也。後盛昱劾其辭尚書之命,乃謂抗詔鳴高,殆淺之乎測玉麟矣。