strong xuǎn jǔ yī strong
选举一
gǔ zhě qǔ shì zhī fǎ, mò bèi yú chéng zhōu, ér dé rén zhī shèng, yì yǐ chéng zhōu wèi zuì. zì táng yǐ hòu, fèi xuǎn jǔ zhī zhì, gǎi yòng kē mù, lì dài xiāng yán. ér míng zé zhuān qǔ sì zǐ shū jí yì shū shī chūn qiū lǐ jì wǔ jīng mìng tí shì shì, wèi zhī zhì yì. yǒu qīng yī yán míng zhì, èr bǎi yú nián, suī yǒu yǐ tā tú jìn zhě, zhōng bù dé yǔ kē dì chū shēn zhě xiāng bǐ. kāng qián liǎng cháo, tè kāi zhì kē. bó xué hóng cí, hào chēng dé rén. rán suǒ shì zhě yì jǐn shī fù cè lùn ér yǐ. jì hū mò zào, shì biàn rì jí. lùn zhě wèi kē mù rén cái bù zú yìng shí wù, yì rán bà kē jǔ, xīng xué xiào. cǎi dōng xī gè guó jiào yù zhī xīn zhì, biàn táng sòng yǐ lái xuǎn jǔ zhī chéng guī. qián hòu xué zhì, pàn rán liǎng shì yān. jīn zōng qí zhāng zhì yán gé xīn jiù yì tóng zhī gù zhe yú piān.
古者取士之法,莫备於成周,而得人之盛,亦以成周为最。自唐以后,废选举之制,改用科目,历代相沿。而明则专取四子书及易、书、诗、春秋、礼记五经命题试士,谓之制义。有清一沿明制,二百馀年,虽有以他途进者,终不得与科第出身者相比。康、乾两朝,特开制科。博学鸿词,号称得人。然所试者亦仅诗、赋、策论而已。洎乎末造,世变日亟。论者谓科目人才不足应时务,毅然罢科举,兴学校。采东、西各国教育之新制,变唐、宋以来选举之成规。前后学制,判然两事焉。今综其章制沿革新旧异同之故著於篇。
xué xiào yī
学校一
yǒu qīng xué xiào, xiàng yán míng zhì. jīng shī yuē guó xué, bìng shè bā qí zōng shì děng guān xué. zhí shěng yuē fǔ zhōu xiàn xué.
有清学校,向沿明制。京师曰国学,并设八旗、宗室等官学。直省曰府、州、县学。
shì zǔ dìng dǐng yān jīng, xiū míng běi jiān wèi tài xué. shùn zhì yuán nián, zhì jì jiǔ sī yè jí jiān chéng bó shì zhù jiào xué zhèng xué lù diǎn jí diǎn bù děng guān. shè liù táng wèi jiǎng yì zhī suǒ, yuē shuài xìng xiū dào chéng xīn zhèng yì chóng zhì guǎng yè, yī réng míng jiù. shǎo zhān shì lǐ ruò lín shǒu wèi jì jiǔ, qǐng fǎng míng chū zhì, guǎng shōu shēng tú, guān shēng chú ēn yīn wài, qī pǐn yǐ shàng guān zǐ dì qín mǐn hào xué zhě, mín shēng chú gòng shēng wài, lǐn zēng fù shēng yuán wén yì yōu zhǎng zhě, bìng xǔ tí xué kǎo xuǎn sòng jiān. yòu yán xué yǐ guó zǐ míng, suǒ wèi guó zhī guì yóu zǐ dì xué yān. qián cháo gōng hóu bó fù mǎ chū xí shòu zhě, jiē rù guó xué dú shū. mǎn zhōu xūn chén zǐ dì yǒu zhì xiàng xué zhě, bìng qǐng sòng jiān yì yè. zhào yǔn zēng shè mǎn zhōu sī yè zhù jiào děng guān, shì wèi bā qí zǐ dì rù jiān zhī shǐ. jué hòu dìng wéi xiàn zhì, tiáo lì lǚ gèng, yì zhēn xiáng bèi. yì yè shēng tú, yǒu gòng yǒu jiān. gòng shēng fán liù: yuē suì gòng ēn gòng bá gòng yōu gòng fù gòng lì gòng. jiàn shēng fán sì: yuē ēn jiān yīn jiān yōu jiān lì jiān. yīn jiān yǒu èr: yuē ēn yīn nán yīn. tōng wèi zhī guó zǐ jiàn shēng.
世祖定鼎燕京,修明北监为太学。顺治元年,置祭酒、司业及监丞、博士、助教、学正、学录、典籍、典簿等官。设六堂为讲肄之所,曰率性、修道、诚心、正义、崇志、广业,一仍明旧。少詹事李若琳首为祭酒,请仿明初制,广收生徒,官生除恩荫外,七品以上官子弟勤敏好学者,民生除贡生外,廪、增、附生员文义优长者,并许提学考选送监。又言学以国子名,所谓国之贵游子弟学焉。前朝公、侯、伯、驸马初袭授者,皆入国学读书。满洲勋臣子弟有志向学者,并请送监肄业。诏允增设满洲司业、助教等官,是为八旗子弟入监之始。厥后定为限制,条例屡更,益臻详备。肄业生徒,有贡、有监。贡生凡六:曰岁贡、恩贡、拔贡、优贡、副贡、例贡。监生凡四:曰恩监、荫监、优监、例监。荫监有二:曰恩荫、难荫。通谓之国子监生。
liù táng yì yè, fèn nèi wài bān. chū, nèi bān bǎi wǔ shí míng, táng gè èr shí wǔ míng wài bān bǎi èr shí míng, táng gè èr shí míng. hù bù suì fā tǎng yín, gěi gāo huǒ, jiǎng lì yǒu chà, yú bèi zhōu xù. qián lóng chū, gǎi nèi bān táng gè sān shí míng, nèi wài gòng sān bǎi míng. jì ér cái wài bān bǎi èr shí míng, jiā nèi bān gāo huǒ, bō nèi bān èr shí sì míng wéi wài bān. jiā qìng chū, yǐ bā qí jí dà yuān liǎng xiàn yì yè shēng jù jiā jìn, bú zhù shě, bù xǔ bǔ nèi bān. bǔ bān zhī shǐ, fù jiān yìng shì, yuē kǎo dào. liè yī èr děng zhě zài shì, yuē kǎo yàn. gòng shēng yī èr děng, jiàn shēng yī děng, nǎi xǔ yì yè. jiǎ mǎn huí jiān yuē fù bān. nèi bān shēng yuán yī qīn chù guǎn, mǎn méng hàn jūn ēn jiàn shēng xí fān yì huò qí shè, bù néng jìng yuè zài xué zhě, gǎi wài bān. kuàng dà kè yī cì, wú gù lí xué zhì sān cì yǐ shàng, lì fá gǎi wài. zhì jí qiān cè, zhì zhū bù shuài jiào zhě. chū rù bì jì yú bù, jiān chéng zhǎng zhī. xǐng qīn wán yīn dīng yōu gào bìng jí tóng jū bó shū xiōng zhǎng sàng ér wú zi zhě, yǔ jiǎ guī lǐ, xiàn qī huí jiān. chí wù chéng fá, sī guī chù gé, mào tì chú míng.
六堂肄业,分内、外班。初,内班百五十名,堂各二十五名;外班百二十名,堂各二十名。户部岁发帑银,给膏火,奖励有差,馀备周恤。乾隆初,改内班堂各三十名,内、外共三百名。既而裁外班百二十名,加内班膏火,拨内班二十四名为外班。嘉庆初,以八旗及大、宛两县肄业生距家近,不住舍,不许补内班。补班之始,赴监应试,曰考到。列一、二等者再试,曰考验。贡生一、二等,监生一等,乃许肄业。假满回监曰复班。内班生原依亲处馆,满、蒙、汉军恩监生习翻译或骑射,不能竟月在学者,改外班。旷大课一次,无故离学至三次以上,例罚改外。置集愆册,治诸不帅教者。出入必记於簿,监丞掌之。省亲、完姻、丁忧、告病及同居伯、叔、兄长丧而无子者,予假归里,限期回监。迟误惩罚,私归黜革,冒替除名。
kè shì zhī fǎ, yuè shuò wàng shì diàn bì, bó shì tīng jí zhū shēng, jiǎng jiě jīng shū. shàng xún zhù jiào jiǎng yì. jì wàng, xué zhèng xué lù jiǎng shū gè yī cì. huì jiǎng fù jiǎng shàng shū fù bèi, yuè sān huí, zhōu ér fù shǐ. suǒ xí sì shū wǔ jīng xìng lǐ tōng jiàn zhū shū, qí jiān tōng shí sān jīng èr shí yī shǐ, bó jí qún shū zhě, suí zī xué suǒ yì. rì mó jìn táng míng tiě shù bǎi zì, lì rì kè cè, xún rì chéng zhù jiào děng pī xī, shuò wàng chéng táng chá yàn. jì jiǔ sī yè yuè wàng lún kè sì shū wén yī shī yī, yuē dà kè. jì jiǔ jì kǎo, sī yè yuè kè, jiē yòng sì shū wǔ jīng wén, bìng zhào gào biǎo cè lùn pàn. yuè shuò, bó shì tīng kè jīng wén jīng jiě jí cè lùn. yuè sān rì, zhù jiāo kè, shí bā rì, xué zhèng xué lù kè, gè shì sì shū wén yī shī yī jīng wén huò cè yī.
课士之法,月朔、望释奠毕,博士厅集诸生,讲解经书。上旬助教讲义。既望,学正、学录讲书各一次。会讲、覆讲、上书、覆背,月三回,周而复始。所习四书、五经、性理、通鉴诸书,其兼通十三经、二十一史,博极群书者,随资学所诣。日摹晋、唐名帖数百字,立日课册,旬日呈助教等批晰,朔、望呈堂查验。祭酒、司业月望轮课四书文一、诗一,曰大课。祭酒季考,司业月课,皆用四书、五经文,并诏、诰、表、策论、判。月朔,博士厅课经文、经解及策论。月三日,助教课,十八日,学正、学录课,各试四书文一、诗一、经文或策一。
jī fēn lì shì zhī fǎ, guó chū xíng zhī. jiàn shēng zuò jiān qī mǎn, bō lì bù yuàn liàn xí zhèng tǐ. sān yuè kǎo qín, yī nián qī mǎn sòng tíng shì. qí miǎn zuò jiān, huò miǎn lì yī yuè èr yuè zhě, ēn zhào yǒu zhī, fēi cháng lì yě. shùn zhì sān nián, jì jiǔ xuē suǒ yùn zòu dìng hàn jiàn shēng jī fēn fǎ, cháng kè wài, yuè shì jīng yì cè lùn gè yī, hé shì zhě bá zhì yī děng. suì kǎo yī děng shí èr cì wèi jí gé, miǎn bō lì, sòng tíng shì chāo xuǎn. shí wǔ nián, jì jiǔ gù ěr jiā hún yì:" lìng jiàn shēng kǎo dào rì, bá qí yóu zhě xǔ jī fēn bù yǔ zhě, qī mǎn zī bù lì shì. jī fēn fǎ yī nián wéi xiàn. cháng kè wài, yuè shì yī děng yǔ yī fēn, èr děng bàn fēn, èr děng yǐ xià wú fēn. yǒu wǔ jīng jiān tōng, quán shǐ jīng shú, huò shàn mó zhōng wáng zhū tiē, suī wén bù jí gé, yì yǔ yī fēn. jī mǎn bā fēn wéi jí gé, suì bù yú shí yú rén. ēn bá suì fù, zī bù lì mǎn kǎo zhí, zhào jiào xí gòng shēng lì, shàng shàng juǎn yòng tōng pàn, shàng juǎn yòng zhī xiàn. lì jiān lì mǎn kǎo zhí, yǔ bù jī fēn gòng shēng yī tǐ tíng shì. měi bǎi míng qǔ zhèng yìn bā míng, yú yòng zhōu xiàn zuǒ èr. jī fēn bù mǎn shù, yuán fēn bù zhě, zī bù bù dé yōu xuǎn. yuán zài yì yè mǎn fēn zhě tīng." cóng zhī. shì nián, kē chén wáng mìng yuè yǐ gòng tú yōng sè, qǐng zàn tíng ēn bá suì gòng. yú shì zuò jiān rén shǎo, nán jiào fēn shù. shí qī nián, gù ěr jiā hún zòu tíng jī fēn fǎ, hòu suì bù fù xíng. kāng xī chū, bìng tíng bō lì, qī mǎn zī bù kǎo shì, yòng zhōu tóng zhōu pàn xiàn chéng zhǔ bù lì mù. zì shì bù yuàn zhū sī wú jiàn shēng, wéi kǎo xuǎn tōng wén lǐ néng kǎi shū zhě, sòng xiū shū gè guǎn, jiào nián láo yì xù, zhào yìng dé zhí xián xuǎn yòng, yōu zhě huò jiā děng yān.
积分历事之法,国初行之。监生坐监期满,拨历部院练习政体。三月考勤,一年期满送廷试。其免坐监,或免历一月二月者,恩诏有之,非常例也。顺治三年,祭酒薛所蕴奏定汉监生积分法,常课外,月试经义、策论各一,合式者拔置一等。岁考一等十二次为及格,免拨历,送廷试超选。十五年,祭酒固尔嘉浑议:“令监生考到日,拔其尤者许积分;不与者,期满咨部历事。积分法一年为限。常课外,月试一等与一分,二等半分,二等以下无分。有五经兼通,全史精熟,或善摹锺、王诸帖,虽文不及格,亦与一分。积满八分为及格,岁不逾十馀人。恩、拔、岁、副,咨部历满考职,照教习贡生例,上上卷用通判,上卷用知县。例监历满考职,与不积分贡生一体廷试。每百名取正印八名,馀用州、县佐贰。积分不满数,原分部者,咨部不得优选。原再肄业满分者听。”从之。是年,科臣王命岳以贡途壅塞,请暂停恩、拔、岁贡。於是坐监人少,难较分数。十七年,固尔嘉浑奏停积分法,后遂不复行。康熙初,并停拨历,期满咨部考试,用州同、州判、县丞、主簿、吏目。自是部院诸司无监生,惟考选通文理能楷书者,送修书各馆,较年劳议叙,照应得职衔选用,优者或加等焉。
jiàn shēng zuò jiān qī, ēn gòng liù yuè, suì gòng bā yuè, fù gòng lǐn shàn liù yuè, zēng fù bā yuè, bá gòng lǐn shàn shí sì yuè, zēng fù shí liù yuè, ēn yīn èr shí sì yuè, nán yīn liù yuè, lì gòng lǐn shàn shí sì yuè, zēng fù shí liù yuè, jùn xiù èr shí sì yuè. lì jiān jì juān jiān yuè fèn sān shí liù yuè. yōng zhèng wǔ nián, dìng chú jiān qī jì suàn. gè jiàn shēng yì yè, lǜ yǐ lián rùn kòu mǎn sān nián wéi qī. gào jià dīng yōu kǎo liè jì guò, zé kòu chú yuè rì. gào jià yī xiàn dào jiān, huò yú xiàn ér běn jí yǒu sī guān jù dú zhě, réng qián hòu tōng suàn.
监生坐监期,恩贡六月,岁贡八月,副贡廪膳六月,增、附八月,拔贡廪膳十四月,增、附十六月,恩荫二十四月,难荫六月,例贡廪膳十四月,增、附十六月,俊秀二十四月。例监计捐监月分三十六月。雍正五年,定除监期计算。各监生肄业,率以连闰扣满三年为期。告假、丁忧、考劣、记过,则扣除月日。告假依限到监,或逾限而本籍有司官具牍者,仍前后通算。
jiù zhì, jì jiǔ sī yè zǒng lǐ jiān wù. yōng zhèng sān nián, shǐ shè guǎn lǐ jiān shì dà chén. qián lóng èr nián, sūn jiā gàn yǐ xíng bù shàng shū guǎn jiān shì. chū jiā gàn zài shì zōng cháo guān sī yè, zòu yán:" xué xiào zhī jiào, yí xiān jīng shù, qǐng chì tiān xià xué chén, xuǎn bá zhū shēng gòng tài xué, jiǔ qīng jǔ jīng míng xíng xiū zhī shì wèi zhù jiào, yī yǐ jīng shù zào shì. sān nián kǎo chéng, jǔ yǐ dài yòng." yì wèi jí xíng, qiān jì jiǔ, shēn qián qǐng, shì zōng wěi zhī. xiān shì tài xué shēng míng wéi zuò jiān yì yè, lǜ jiǎ guǎn sàn chù. yù shì diàn táng qī jì kǎo yuè kè, zàn yī qí jí. jiān nèi jiù yǒu hào fáng wǔ bǎi yú jiān, xiū pǐ bù shí, qiě zī fǔ bù gěi, wú yǐ sù zhū shēng. jiā gàn yán:" gè shěng bá gòng yún jí jīng shī, xū zhù jiān zhě sān bǎi yú rén. liù táng zhī kě sòng dú, bù néng qī zhǐ. qǐ gěi jiān nán guān fáng, lìng zhù jiào děng guān jí yì yè shēng jū zhù. suì gěi yín liù qiān liǎng wèi jiǎng kè zhuō fàn yī fú zhèn zhù zhī fèi." yǔn zhī. shì wèi nán xué.
旧制,祭酒、司业总理监务。雍正三年,始设管理监事大臣。乾隆二年,孙嘉淦以刑部尚书管监事。初嘉淦在世宗朝官司业,奏言:“学校之教,宜先经术,请敕天下学臣,选拔诸生贡太学,九卿举经明行修之士为助教,一以经术造士。三年考成,举以待用。”议未及行,迁祭酒,申前请,世宗韪之。先是太学生名为坐监肄业,率假馆散处。遇释奠、堂期、季考、月课,暂一齐集。监内旧有号房五百馀间,修圮不时,且资斧不给,无以宿诸生。嘉淦言:“各省拔贡云集京师,需住监者三百馀人。六堂祗可诵读,不能栖止。乞给监南官房,令助教等官及肄业生居住。岁给银六千两为讲课、桌饭、衣服、赈助之费。”允之。是为南学。
zhì shì, qǐng fǎng sòng rú hú yuàn jīng yì zhì shì fēn zhāi yí fǎ. míng jīng zhě, huò zhì yī jīng, huò jiān tā jīng, wù qǔ yù zuǎn zhé zhōng chuán shuō zhū shū, tàn qí yuán běn, jiǎng míng rén lún rì yòng zhī lǐ. zhì shì zhě, rú lì dài diǎn lǐ fù yì lǜ lìng biān fáng shuǐ lì tiān guān hé qú suàn fǎ zhī lèi. huò zhuān zhì yī shì, huò jiān zhì shù shì, wù qióng jiū qí yuán liú lì bì. kǎo shì shí, bì yǐ jīng shù zhàn shēn tōng dá shì lǐ yàn jī gǔ ài mín zhī shí. sān nián qī mǎn, fēn bié děng dì, yǐ shì quàn chéng. cóng zhī. lìng zhū shēng yǒu xīn dé huò yí yì, zhú tiáo zhā jì, chéng zhù jiào pī pàn, àn qī chéng táng. jì kǎo yuè kè, gǎi sì shū tí yī, wǔ jīng jiǎng yì tí gè yī, zhì shì cè wèn yī. shí gāo zōng jiā yì tài xué, jiā gàn yán lì kè chéng, jiǎng yòu bèi zhì, liù táng jiǎng shī, jí yī shí zhī xuǎn. jǔ rén wú dǐng liáng xī yú, jiē yǐ jiàn jǔ jīng xué shòu sī yè. jìn shì zhuāng hēng yáng, jǔ rén pān yǒng jì cài dé jùn qín huì tián wú nài, gòng shēng guān xiàn yáo wáng wén zhèn, jiàn shēng xià zōng lán, jiē yǐ qián xīn jīng xué, xiān hòu bèi jiàn wèi běn jiān shǔ guān. fēn zhǎng liù táng, gè zhàn yī jīng, shí yǒu" sì xián wǔ jūn zǐ" zhī chēng. shī tú jì jì, jiē fèn zì zú lì, yán qiú shí xué. ér jì jiǔ zhào guó lín yòu yǐ jīng yì zhì shì wài, yīng jiǎng xí shí yì, qǐng bān liù táng qīn dìng sì shū wén zī sòng xí. bìng bào kě.
至是,请仿宋儒胡瑗经义、治事分斋遗法。明经者,或治一经,或兼他经,务取御纂折中、传说诸书,探其原本,讲明人伦日用之理。治事者,如历代典礼、赋役、律令、边防、水利、天官、河渠、算法之类。或专治一事,或兼治数事,务穷究其源流利弊。考试时,必以经术湛深、通达事理、验稽古爱民之识。三年期满,分别等第,以示劝惩。从之。令诸生有心得或疑义,逐条劄记,呈助教批判,按期呈堂。季考月课,改四书题一,五经讲义题各一,治事策问一。时高宗加意太学,嘉淦严立课程,奖诱备至,六堂讲师,极一时之选。举人吴鼎、梁锡玙,皆以荐举经学授司业。进士庄亨阳,举人潘永季、蔡德峻、秦蕙田、吴鼐,贡生官献瑶、王文震,监生夏宗澜,皆以潜心经学,先后被荐为本监属官。分长六堂,各占一经,时有“四贤五君子”之称。师徒济济,皆奋自镞砺,研求实学。而祭酒赵国麟又以经义、治事外,应讲习时艺,请颁六堂钦定四书文资诵习。并报可。
qīng dài lín yōng shì xué diǎn lǐ qí zhòng. shùn zhì jiǔ nián, shì zǔ shǒu shì xué. xiān qī xíng qǔ yǎn shèng gōng wǔ jīng bó shì lǜ kǒng shì jì xiān xián gè shì zú yì fù jīng guān lǐ. dì shì diàn bì, yì yí lún táng yù jiǎng wò. jì jiǔ jiǎng sì shū, sī yè jiǎng jīng. xuān zhì miǎn tài xué zhū shēng. yuè rì, cì yǎn shèng gōng guān fú, guó zǐ jiàn guān shǎng lài yǒu chà. gè shì hòu yì sòng jiān dú shū. sì shì lì dài jǔ xíng yǐ wéi cháng. qián lóng sì shí bā nián yù yuē:" jī gǔ guó xué zhī zhì, tiān zǐ yuē bì yōng, suǒ yǐ xíng lǐ yuè xuān dé huà zhāo wén míng ér liú jiào zé, diǎn zhì jù yě. guó xué wéi rén wén huì cuì zhī dì, guī zhì yí lóng. bì yōng zhī lì, yuán míng yǐ lái, diǎn shàng quē rú, yīng zēng jiàn yǐ zhēn měi bèi." mìng shàng shū dé bǎo, shàng shū jiān guǎn guó zǐ jiàn shì liú yōng, shì láng dé chéng, fǎng lǐ jīng jiù zhì, yú yí lún táng nán yíng jiàn. míng nián, luò chéng. yòu míng nián, gāo zōng jià lín bì yōng xíng jiǎng xué lǐ. mìng dà xué shì bó wǔ mí tài, dà xué shì guǎn jiān shì cài xīn, jìn jiǎng sì shū. jì jiǔ jué luó jí shàn zōu yì xiào, jìn jiǎng zhōu yì. bān yù lùn èr piān, xuān shì yì yùn. wáng gōng yǎn shèng gōng dà xué shì yǐ xià guān, jì yì yè guān lǐ zhū shēng, sān qiān bā shí bā rén, huán qiáo tīng jiǎng. lǐ chéng, cì yàn lǐ bù, ēn lài yǒu jiā. shì shí tiān zǐ yòu wén, qún chén gōng yù xiū míng, yì zàn wén huà, bīn bīn chēng jí shèng yǐ. jiā qìng yǐ hòu, shì xué diǎn lǐ, lǜ xún bù fèi. xián fēng chū, yóu yī jǔ xíng yān.
清代临雍视学典礼綦重。顺治九年,世祖首视学。先期行取衍圣公、五经博士率孔氏暨先贤各氏族裔赴京观礼。帝释奠毕,诣彝伦堂御讲幄。祭酒讲四书,司业讲经。宣制勉太学诸生。越日,赐衍圣公冠服,国子监官赏赉有差。各氏后裔送监读书。嗣是历代举行以为常。乾隆四十八年谕曰:“稽古国学之制,天子曰辟雍,所以行礼乐、宣德化、昭文明而流教泽,典至钜也。国学为人文薈萃之地,规制宜隆。辟雍之立,元、明以来,典尚阙如,应增建以臻美备。”命尚书德保,尚书兼管国子监事刘墉,侍郎德成,仿礼经旧制,於彝伦堂南营建。明年,落成。又明年,高宗驾临辟雍行讲学礼。命大学士、伯伍弥泰,大学士管监事蔡新,进讲四书。祭酒觉罗吉善、邹奕孝,进讲周易。颁御论二篇,宣示义蕴。王、公、衍圣公、大学士以下官,暨肄业观礼诸生,三千八十八人,圜桥听讲。礼成,赐燕礼部,恩赉有加。是时天子右文,群臣躬遇休明,翊赞文化,彬彬称极盛矣。嘉庆以后,视学典礼,率循不废。咸丰初,犹一举行焉。
dào guāng mò, zhào zhěng chì nán xué, zhù xué zhě bǎi yú rén, jiān guī tuí fèi yǐ jiǔ, qì nán zhèn zuò. xián fēng jūn xìng, suì fèi zhé fā, zhāng chéng yì lǚ gèng. tóng zhì chū yuán, yǐ guó xué zhuān kè wén yì, wú bì shí xué, lìng jiān kè lùn cè. yòng jīng shǐ xìng lǐ zhū shū mìng tí, jiǎng lì liú xīn shí wù zhě. míng nián, zēng fā suì fèi sān qiān liǎng. jiǔ nián, nǎi fù jiù é. xuǎn wén xíng yōu zhě sì shí rén zhù nán xué, hòu gěi lǐn xì, wén fēng shāo shāo xīng qǐ. guāng xù èr nián, zēng èr shí míng. shí yī nián, xǔ gè shěng jǔ rén rù jiān, yuē jǔ jiān. qí hòu wú lùn jǔ rén gòng jiàn shēng, fán fēi zhèng yìn guān wèi tóu gōng, jǔ gòng wèi chuán dào jiào xí, jūn dé rù jiān, yǐ guǎng cái chéng.
道光末,诏整饬南学,住学者百馀人,监规颓废已久,迄难振作。咸丰军兴,岁费折发,章程亦屡更。同治初元,以国学专课文艺,无裨实学,令兼课论、策。用经、史、性理诸书命题,奖励留心时务者。明年,增发岁费三千两。九年,乃复旧额。选文行优者四十人住南学,厚给廪饩,文风稍稍兴起。光绪二年,增二十名。十一年,许各省举人入监,曰举监。其后无论举人、贡监生,凡非正印官未投供,举、贡未传到教习,均得入监,以广裁成。
gòng jiàn shēng zhū sè mù duō yán míng zhì, suì gòng, qǔ fǔ zhōu xiàn xué shí lǐn nián shēn zhě, āi cì shēng gòng. shùn zhì èr nián, mìng zhí shěng suì gòng shì jīng shī. fǔ xué suì yī rén, zhōu xué sān suì èr rén, xiàn xué èr suì yī rén, yī zhèng èr péi. xué zhèng yán jiā lín xuǎn, làn chōng fā huí yuán xué. wǔ míng yǐ shàng, xué zhèng fá fèng. shí wǔ nián, lìng dào bù shí xiáng chá, nián lì qiáng zhuàng zhě, nǎi xǔ sòng jiān. kāng xī yuán nián, jiǎn gòng é, fǔ sān suì èr rén, zhōu èr suì yī rén, xiàn sān suì yī rén. bā nián, fù zhào shùn zhì èr nián lì. èr shí liù nián, bà suì gòng tíng shì. qí hòu dàn yóu xué zhèng āi xù kǎo zhǔn zī bù xuǎn shòu běn shěng xùn dǎo. dé quē hòu, xún fǔ yī jiā kǎo yàn, yuán rù jiān zhě yì xiān yǐ. ēn gòng, yīn míng zhì, guó jiā yǒu qìng diǎn huò dēng jí zhào shū, yǐ dāng gòng zhě chōng zhī. shùn zhì yuán nián, zhào zhí shěng fǔ zhōu xiàn xué, yǐ běn nián zhèng gòng zuò ēn gòng, cì gòng zuò suì gòng. lì dài ēn zhào jiē rú zhī. jiǔ nián, wǔ shì zǐ sūn guān lǐ shēng yuán shí wǔ rén, sòng jiān dú shū, zhǔn zuò ēn gòng. qián lóng hòu, ēn cì lín yōng guān lǐ shèng xián hòu yì lǐn zēng fù shēng rù jiān yǐ wéi cháng. zhì kāng qián jiān, tiān zǐ dōng xún, qīn yì quē lǐ, bá qǔ wǔ shì shí sān shì zǐ sūn shēng yuán gòng chéng jūn, zé jiā ēn shèng yì, fēi héng zhì yě. bá gòng, yīn míng xuǎn gòng yí zhì, shùn zhì yuán nián jǔ xíng. shùn tiān liù rén, zhí shěng fǔ xué èr rén, zhōu xiàn xué gè yī rén. kāng xī shí nián, lìng xué chén yú kǎo qǔ yī èr děng shēng yuán nèi, lín xuǎn wén xíng jiān yōu zhě gòng tài xué, cóng jì jiǔ chá lù qǐng yě. míng nián, shǐ xuǎn bá bā qí shēng yuán, mǎn zhōu méng gǔ èr rén, hàn jūn yī rén. shí gè shěng xuǎn gòng duō mào làn, sān shí qī bā nián jiān, jì jiǔ tè mò dé sūn yuè bān miàn shì shān xī xuǎn bá zhāng hàn chōng děng liù míng, shǎn xī lǚ ěr héng děng sì míng, guǎng dōng chén qí wěi děng sān míng, jūn wén lǐ bù kān, zì huà chuǎn miù, yuán juàn bó huí, xué chén cān chù, suì tíng xuǎn bá. yōng zhèng yuán nián, lǐ bù shàng shū chén yuán lóng shū qǐng yán chéng jūn yì yè zhī guī. bù yì, tài xué jiàn shēng, jiē yóu juān nà, néng wén zhī shì xī shǎo, yīng lìng xué chén zhào jiù lì xuǎn bá sòng jiān. cóng zhī. wǔ nián, shì zōng yǐ suì gòng jiào shí lǐn qiǎn shēn, duō nián lì shuāi bèi zhī rén, yù de yīng cái, bì xū xuǎn bá. mìng sì hòu liù nián xuǎn bá yī cì. míng nián, yòu yù xué zhèng xuǎn bá bù jū yī èr děng shēng yuán, zhuó shì shí wù cè lùn, guǒ yǒu shí jiàn cái gàn, zài fǎng píng rì pǐn xíng, jí wèi liè yōu děng, yì xǔ xuǎn bá. gù yōng gān jiān chōng gòng guó xué, yǐ xuǎn bá wèi zuì shèng.
贡监生诸色目多沿明制,岁贡,取府、州、县学食廪年深者,挨次升贡。顺治二年,命直省岁贡士京师。府学岁一人,州学三岁二人,县学二岁一人,一正二陪。学政严加遴选,滥充发回原学。五名以上,学政罚俸。十五年,令到部时详查,年力强壮者,乃许送监。康熙元年,减贡额,府三岁二人,州二岁一人,县三岁一人。八年,复照顺治二年例。二十六年,罢岁贡廷试。其后但由学政挨序考准咨部选授本省训导。得缺后,巡抚一加考验,原入监者益鲜矣。恩贡,因明制,国家有庆典或登极诏书,以当贡者充之。顺治元年,诏直省府、州、县学,以本年正贡作恩贡,次贡作岁贡。历代恩诏皆如之。九年,五氏子孙观礼生员十五人,送监读书,准作恩贡。乾隆后,恩赐临雍观礼圣贤后裔廪、增、附生入监以为常。至康、乾间,天子东巡,亲诣阙里,拔取五氏、十三氏子孙生员贡成均,则加恩圣裔,非恒制也。拔贡,因明选贡遗制,顺治元年举行。顺天六人,直省府学二人,州、县学各一人。康熙十年,令学臣於考取一、二等生员内,遴选文行兼优者贡太学,从祭酒查禄请也。明年,始选拔八旗生员,满洲、蒙古二人,汉军一人。时各省选贡多冒滥,三十七八年间,祭酒特默德、孙岳颁面试山西选拔张汉翀等六名,陕西吕尔恒等四名,广东陈其玮等三名,均文理不堪,字画舛谬,原卷驳回,学臣参处,遂停选拔。雍正元年,礼部尚书陈元龙疏请严成均肄业之规。部议,太学监生,皆由捐纳,能文之士稀少,应令学臣照旧例选拔送监。从之。五年,世宗以岁贡较食廪浅深,多年力衰惫之人,欲得英才,必须选拔。命嗣后六年选拔一次。明年,又谕学政选拔不拘一、二等生员,酌试时务策论,果有识见才幹,再访平日品行,即未列优等,亦许选拔。故雍、乾间充贡国学,以选拔为最盛。
qián lóng chū dìng cháo kǎo zhì, liè yī èr děng zhě, jiǎn xuǎn yǐn jiàn lù yòng. sān děng zhā jiān yì yè. xún tíng jiǎn xuǎn lì. sān nián qī mǎn, jì jiǔ děng fēn bié děng dì, hé shí bǎo jiàn, yòng zhī xiàn jiào zhí. qī nián, dì yǐ bá gòng liù nián yī jǔ, rén duō quē shǎo, fáng jǔ rén quán xuǎn zhī lù. qiě shēng yuán yōu zhě, yīng kē jǔ shí, zì kě tuō yǐng ér chū, bù zhuān jí xuǎn bá wèi jìn shēn. gǎi shí èr nián yī jǔ. suì wèi yǒng zhì. shí liù nián, yǐ tiān xià jiào guān duō hūn mào, làn yú liàn zhàn. suī dìng lì liù nián zhēn bié, zhǎng guān měi yǐ xián cáo, duō fāng kuān jiǎ. yù xiáng jiā chéng tài. tíng chén yì, dū fǔ sān nián chéng tài jiào zhí yuán quē, yǐ cháo kǎo jiǎn xuǎn bá gòng chōng bǔ. wèi rù jiǎn xuǎn zhě, zhā jiān yì yè rú jiù. sì shí yī nián, dìng cháo kǎo yōu děng jiān yòng qī pǐn xiǎo jīng guān. wǔ shí wǔ nián, cháo kǎo shǐ yòng fù shì. xué zhèng xuǎn bá fēn èr chǎng, shì sì shū wén jīng wén cè lùn. qián lóng shí qī nián, jīng wén gǎi jīng jiě. èr shí sān nián, zēng wǔ yán bā yùn shī. huì tóng dū fǔ fù shì. cháo kǎo shì shū yì yī shī yī. fù bǎng rù jiān, shùn zhì èr nián, lìng shùn tiān xiāng shì zhōng shì fù bǎng zēng fù, zhǔn zuò gòng jiān. lǐn shēng jí ēn bá suì gòng, miǎn zuò jiān, yǔ tíng shì. shí wǔ nián, tā gòng tíng, wéi fù bǎng zhào jiù jiè sòng. kāng xī yuán nián, tíng fù gòng é. shí yī nián, yǐ chá lù zòu fù, jiù zhì yōu gòng zhī xuǎn, yǔ bá gòng bìng zhòng.
乾隆初定朝考制,列一、二等者,拣选引见录用。三等劄监肄业。寻停拣选例。三年期满,祭酒等分别等第,覈实保荐,用知县、教职。七年,帝以拔贡六年一举,人多缺少,妨举人铨选之路。且生员优者,应科举时,自可脱颖而出,不专藉选拔为进身。改十二年一举。遂为永制。十六年,以天下教官多昏耄,滥竽恋栈。虽定例六年甄别,长官每以閒曹,多方宽假。谕详加澄汰。廷臣议,督、抚三年澄汰教职员缺,以朝考拣选拔贡充补。未入拣选者,劄监肄业如旧。四十一年,定朝考优等兼用七品小京官。五十五年,朝考始用覆试。学政选拔分二场,试四书文、经文、策论。乾隆十七年,经文改经解。二十三年,增五言八韵诗。会同督、抚覆试。朝考试书艺一、诗一。副榜入监,顺治二年,令顺天乡试中式副榜增、附,准作贡监。廪生及恩、拔、岁贡,免坐监,与廷试。十五年,他贡停,惟副榜照旧解送。康熙元年,停副贡额。十一年,以查禄奏复,旧制优贡之选,与拔贡并重。
shùn zhì èr nián, lìng zhí shěng bù jū lǐn zēng fù shēng, xuǎn wén xíng jiān yōu zhě, dà xué èr rén xiǎo xué yī rén sòng jiān. kāng xī èr shí sì nián, yǐ jiàn shēng zhǐ shū nà yī tú, pín jù zhī shì wú yóu guān guāng, lìng zhào shùn zhì èr nián lì xuǎn sòng. yōng zhèng jiān, shǐ xī gòng jiān míng sè, lǐn zēng zhǔn zuò yōu gòng, fù shēng zhǔn zuò yōu jiān. qián lóng sì nián, xiàn dà shěng wú guò wǔ liù míng, zhōng shěng sān sì míng, xiǎo shěng yī èr míng, rèn quē wú làn. xué zhèng sān nián huì tóng dū fǔ bǎo tí, fēn shì liǎng chǎng, lüè tóng xuǎn bá. shì sì shū wén jīng jiě jīng wén cè lùn, hòu zēng shī. èr shí sān nián, dìng yōu shēng dào bù, rú bá gòng cháo kǎo lì. shì shū yì yī shī yī, wén lǐ míng tōng zhě shēng tài xué huāng shū zhě fā huí, xué zhèng yì chǔ. èr shí jiǔ nián, xué chén yǒu yǐ bá gòng nián fēn zàn tíng jǔ yōu wèi qǐng zhě, bù yì bá gòng shí èr nián yī jǔ, ér xué chén sān nián rèn mǎn, yí jǔ yōu chù liè, tōng shěng bù guò shù míng, yīng réng jiù lì. jiā qìng shí jiǔ nián, yù shǐ huáng zhōng jié tiáo zòu, qǐng yǔ bá gòng yī tǐ tíng shì lù yòng. lǐ bù yì bó. qǐng miǎn lái jīng cháo kǎo, shì tǐ xù. dì yǐ yōu shēng jīng cháo kǎo zhǔn zuò gòng shēng, sī hé gòng yú wáng tíng zhī yì. tíng cháo kǎo, míng shí bù fú. fú xǔ. rán zú yǐ wú lù yòng zhī tiáo, duō bù fù jīng bào kǎo. tóng zhì èr nián, yì dìng jiǎ zǐ kē shǐ tíng shì yōu shēng, fǎng shùn tiān xiāng shì lì, fēn nán běi zhōng juǎn. bā qí fèng tiān zhí lì shān dōng shān xī hé nán shǎn xī gān sù wèi běi juǎn, jiāng sū jiāng xī zhè jiāng ān huī fú jiàn hú běi hú nán wèi nán juǎn, sì chuān guǎng dōng guǎng xī yún nán guì zhōu wèi zhōng juǎn. kǎo liè yī èr děng yòng zhī xiàn jiào zhí, sān děng yòng xùn dǎo. ēn bá fù suì yōu, shí chēng" wǔ gòng". kē mù zhī wài, yóu cǐ zhě wèi zhī zhèng tú. suǒ yǐ bié yú zá liú yě.
顺治二年,令直省不拘廪、增、附生,选文行兼优者,大学二人、小学一人送监。康熙二十四年,以监生止输纳一途,贫窭之士无由观光,令照顺治二年例选送。雍正间,始析贡监名色,廪、增准作优贡,附生准作优监。乾隆四年,限大省无过五、六名,中省三、四名,小省一、二名,任缺无滥。学政三年会同督、抚保题,分试两场,略同选拔。试四书文、经解、经文、策论,后增诗。二十三年,定优生到部,如拔贡朝考例。试书艺一、诗一,文理明通者升太学;荒疏者发回,学政议处。二十九年,学臣有以拔贡年分暂停举优为请者,部议拔贡十二年一举,而学臣三年任满,宜举优黜劣,通省不过数名,应仍旧例。嘉庆十九年,御史黄中杰条奏,请与拔贡一体廷试录用。礼部议驳。请免来京朝考,示体恤。帝以优生经朝考准作贡生,斯合贡於王廷之义。停朝考,名实不符。弗许。然卒以无录用之条,多不赴京报考。同治二年,议定甲子科始廷试优生,仿顺天乡试例,分南、北、中卷。八旗、奉天、直隶、山东、山西、河南、陕西、甘肃为北卷,江苏、江西、浙江、安徽、福建、湖北、湖南为南卷,四川、广东、广西、云南、贵州为中卷。考列一、二等用知县、教职,三等用训导。恩、拔、副、岁、优,时称“五贡”。科目之外,由此者谓之正途。所以别於杂流也。
ēn jiān, yóu bā qí hàn wén guān xué shēng suàn xué mǎn hàn yì yè shēng kǎo qǔ. yòu lín yōng guān lǐ shèng xián hòu yì, yóu wǔ shēng fèng sì shēng jùn xiù rù jiān zhě, jiē wèi ēn jiān. lì gòng yǔ lì jiān xiāng fǎng, yóu lǐn zēng fù shēng huò jùn xiù jiàn shēng yuán lì bào juān gòng shēng zhě, yuē lì gòng yóu jùn xiù bào juān jiàn shēng zhě, yuē lì jiān. fán juān nà rù guān bì yóu zhī. huò zài jiān yì yè, huò zài jí, jūn wèi jiàn shēng. ēn yīn, fán mǎn hàn zǐ dì fèng chì sòng jiān dú shū, ēn zhào fēn bié nèi wài wén wǔ pǐn jí, yīn zi rù jiān. shùn zhì èr nián, dìng wén guān jīng sì pǐn wài sān pǐn yǐ shàng, wǔ guān èr pǐn yǐ shàng, jù sòng yī zi rù jiān. shí yī nián, jué luó yīn shēng zhào gè guān yīn shēng lì, yī tǐ sòng jiān. bāo yī zuǒ lǐng xià guān zǐ dì, xiàng lì bù dé wèi yīn jiān. kāng xī jiǔ nián, lì chú. zōng shì gěi yīn rù jiān, zì kāng xī wǔ shí èr nián shǐ yě. nán yīn shǐ shùn zhì sì nián, yǐ xùn nàn shǎn xī gù yuán dào fù shǐ lǚ míng xià zǐ rù jiān dú shū. jiǔ nián, dìng nèi wài mǎn hàn sān pǐn yǐ shàng guān, sān nián rèn mǎn, qín shì yǐ sǐ zhě, yīn yī zi rù jiān. hòu guǎng qí lì, fán sān sī shǒu lǐng, zhōu xiàn zuǒ èr guān sǐ nàn zhě, yì dé yīn zi yǐ.
恩监,由八旗汉文官学生、算学满、汉肄业生考取。又临雍观礼圣贤后裔,由武生、奉祀生、俊秀入监者,皆为恩监。例贡与例监相仿,由廪、增、附生或俊秀监生援例报捐贡生者,曰例贡;由俊秀报捐监生者,曰例监。凡捐纳入官必由之。或在监肄业,或在籍,均为监生。恩荫,凡满、汉子弟奉敕送监读书,恩诏分别内外文武品级,荫子入监。顺治二年,定文官京四品、外三品以上,武官二品以上,俱送一子入监。十一年,觉罗荫生照各官荫生例,一体送监。包衣佐领下官子弟,向例不得为荫监。康熙九年,例除。宗室给荫入监,自康熙五十二年始也。难荫始顺治四年,以殉难陕西固原道副使吕鸣夏子入监读书。九年,定内、外满、汉三品以上官,三年任满,勤事以死者,荫一子入监。后广其例,凡三司首领,州、县佐贰官死难者,亦得荫子矣。
wài guó yì yè shēng, kāng xī èr shí qī nián, liú qiú guó wáng shǐ qiǎn péi chén zǐ dì liáng chéng jí děng suí gòng shǐ zhì, rù gòng yì yè. yōng zhèng liù nián, è luó sī qiǎn guān shēng lǔ kā děng liú xué zhōng guó, yǐ mǎn hàn zhù jiào děng jiào zhī, yuè gěi yín mǐ qì wù, xué chéng qiǎn guī, xiān hòu luò yì. zhì tóng zhì jiān, liú qiú guān shēng yóu yǒu zhì zhě.
外国肄业生,康熙二十七年,琉球国王始遣陪臣子弟梁成楫等随贡使至,入贡肄业。雍正六年,鄂罗斯遣官生鲁喀等留学中国,以满、汉助教等教之,月给银米器物,学成遣归,先后络绎。至同治间,琉球官生犹有至者。
tā rú shùn zhì èr nián, yú suí zhēng rù guān fèng tiān shí wǔ xué, qǔ sān shí rén rù jiān, wèi tiān xià quàn. shí yī nián, dìng suí zhēng lǐn shēng zhǔn zuò gòng jiān. shēng yuán yǒu jūn gōng èr děng, zhǔn zuò shēng jiān. gèng yǒu jūn gōng èr děng, zhǔn zuò gòng shēng, wèi zhī gōng gòng. wèi jǐ lì tíng, zé kāi guó shí quán yí zhī zhì yě.
他如顺治二年,於随征入关奉天十五学,取三十人入监,为天下劝。十一年,定随征廪生准作贡监。生员有军功二等,准作生监。更有军功二等,准作贡生,谓之功贡。未几例停,则开国时权宜之制也。
kǎo sòng xiào lù, shǐ yú qián lóng sān nián, lìng guó zǐ jiàn xuǎn zhèng tú gòng shēng, nián lì shào zhuàng zì huà duān kǎi zhě shí rén, sòng wǔ yīng diàn bèi téng lù. nián mǎn yì xù. sān shí sì nián lì tíng, guī lì bù téng lù gòng shēng nèi xuǎn qǔ. sì yǐ lì bù wú hé lì zhě, réng yóu zài jiān bá fù yōu gòng shēng kǎo xuǎn. jiā qìng jiān zēng shí míng, hòu bù fù xíng.
考送校录,始於乾隆三年,令国子监选正途贡生,年力少壮、字画端楷者十人,送武英殿备謄录。年满议叙。三十四年例停,归吏部謄录贡生内选取。嗣以吏部无合例者,仍由在监拔、副、优贡生考选。嘉庆间增十名,后不复行。
wǔ gòng jiù zhí, xué zhèng huì tóng xún fǔ yàn kàn, zī bù yī kē fēn míng cì nián fēn xiān hòu, ēn bá fù gòng yǐ jiào yù xuǎn yòng, suì gòng yǐ xùn dǎo xuǎn yòng. kāng xī zhōng, juān nà suì gòng, bìng yòng xùn dǎo. yōng zhèng chū, juān nà gòng shēng, jiào yù gǎi xiàn chéng, xùn dǎo gǎi zhǔ bù. jì réng xǔ lǐn shēng juān suì gòng zhě, yòng xùn dǎo ēn bá fù gòng nián lì fù qiáng zhě, dé jiù zhí zhí lì zhōu zhōu pàn. jiā qìng yǐ hòu, fán cháo kǎo wèi lù zhī bá gòng jí ēn fù suì yōu gòng shēng, yù xiāng shì nián, dé jù chéng jiù zhí jiù jiào. yōu gòng jiù jiào, fù suì gòng mò yòng xùn dǎo. dào guāng chū, xǔ mǎn méng zhèng tú gòng shēng jiù zhí, yǔ mǎn yuán tōng jiào nián fēn xiān hòu xuǎn yòng. gòng jiān kǎo zhí, dìng lì bì jiān qī yǐ mǎn, nǎi xǔ sòng kǎo. wéi tè ēn kǎo zhí, bù lùn jiān qī mǎn fǒu. fán zhèng tú juān nà gè xiàng gòng jiàn shēng, jí hòu bǔ téng lù jiào xí xiào lù, yī tǐ sòng kǎo. qí yǐ jiù jiào jiù zhí jí juān zhí xí shì zhí zhě bù xǔ. chū zhì, kǎo zhí suì yī jǔ, gòng jiān yī lì yǐ zhōu tóng zhōu pàn xiàn chéng zhǔ bù lì mù lù yòng. qián lóng yuán nián, dìng kǎo zhí yǐ xiāng shì nián, ēn kē bù kǎo. ēn bá fù gòng kǎo liè yī děng yǐ zhōu tóng èr děng yǐ zhōu pàn sān děng yǐ xiàn chéng xuǎn yòng. suì gòng yī děng yǐ zhǔ bù èr děng yǐ lì mù xuǎn yòng. yuán jiù jiào zhě tīng. juān nà gòng jiān kǎo qǔ rú suì gòng lì. wǔ shí liù nián tíng kǎo zhí. jiā qìng wǔ nián, jǐn yī xíng zhī. guāng xù sān shí yī nián, zhí lì zǒng dū yuán shì kǎi děng zòu tíng kē jǔ zhé kuān chóu jǔ gòng shēng yuán chū lù yī tiáo," qǐng shí nián sān kē nèi yōu gòng jiā é lù qǔ. jǐ yǒu xuǎn bá rú jiù, cháo kǎo yòng jīng guān zhī xiàn. dū fǔ xué zhèng sān kē nèi kǎo xuǎn xué gòng tōng suàn xué dì lǐ cái zhèng bīng shì jiāo shè tiě lù kuàng wù jǐng chá wài guó zhèng fǎ zhī yī zhě, sān nián yī cì, bǎo sòng ruò gān míng, lüè shì huì shì zhōng é liǎng sān bèi. fù jīng shì qǔ zhě, yòng zhǔ shì zhōng shū zhī xiàn". zhào yì xíng. míng nián, zhèng wù chù xiáng yì, jǐ yǒu bá gòng, zhào xiàng é bèi qǔ, běn nián bǐng wǔ kǎo yōu. yǐ hòu sān nián yī kǎo, shì lì é jiā sì bèi. lǐn shēng chū gòng xǔ bèi é. bù yuàn kǎo yòng téng lù, fēn jǔ rén wǔ gòng shēng yuán sān děng. èr nián qī mǎn jiǎng xù. jǔ rén yōu bá, zé yóu gǎi yòng qī pǐn xiǎo jīng guān. yòu wèi guǎng jiù zhí zhī lì, wǔ gòng yī tǐ yǐ zhí lì zhōu zhōu pàn, àn chá yán yùn jīng lì, sàn zhōu zhōu pàn jīng lì, xiàn chéng, fēn bié zhù xuǎn, huò fēn fā shì yòng. gài wǔ gòng zhōng qīng zhī shì, wèi cháng fèi qì yě.
五贡就职,学政会同巡抚验看,咨部依科分名次、年分先后,恩、拔、副贡以教谕选用,岁贡以训导选用。康熙中,捐纳岁贡,并用训导。雍正初,捐纳贡生,教谕改县丞,训导改主簿。既仍许廪生捐岁贡者,用训导;恩、拔、副贡年力富强者,得就职直隶州州判。嘉庆以后,凡朝考未录之拔贡及恩、副、岁、优贡生,遇乡试年,得具呈就职、就教。优贡就教,附岁贡末用训导。道光初,许满、蒙正途贡生就职,与满员通较年分先后选用。贡监考职,定例必监期已满,乃许送考。惟特恩考职,不论监期满否。凡正途、捐纳各项贡、监生,及候补謄录、教习、校录,一体送考。其已就教、就职及捐职、袭世职者不许。初制,考职岁一举,贡、监一例以州同、州判、县丞、主簿、吏目录用。乾隆元年,定考职以乡试年,恩科不考。恩、拔、副贡考列一等以州同、二等以州判、三等以县丞选用。岁贡一等以主簿、二等以吏目选用。原就教者听。捐纳贡监考取如岁贡例。五十六年停考职。嘉庆五年,仅一行之。光绪三十一年,直隶总督袁世凯等奏停科举摺宽筹举贡生员出路一条,“请十年三科内优贡加额录取。己酉选拔如旧,朝考用京官知县。督、抚、学政三科内考选学贡通算学、地理、财政、兵事、交涉、铁路、矿务、警察、外国政法之一者,三年一次,保送若干名,略视会试中额两三倍。赴京试取者,用主事、中书、知县”。诏议行。明年,政务处详议,己酉拔贡,照向额倍取,本年丙午考优。以后三年一考,视例额加四倍。廪生出贡许倍额。部院考用謄录,分举人、五贡、生员三等。二年期满奖叙。举人、优、拔,择尤改用七品小京官。又为广就职之例,五贡一体以直隶州州判,按察、盐运经历,散州州判、经历,县丞,分别註选,或分发试用。盖五贡终清之世,未尝废弃也。
suàn xué lì guó zǐ jiàn, chēng guó zǐ jiàn suàn xué. qián lóng sì nián, é shè xué shēng mǎn hàn gè shí èr, méng gǔ hàn jūn gè liù. xù shè hàn yì yè shēng èr shí sì. zūn yù zhì shù lǐ jīng yùn, fēn xiàn miàn tǐ sān bù. bù xiàn yī nián tōng xiǎo. qī zhèng xiàn èr nián. yǒu jì kǎo suì kǎo. wǔ nián qī mǎn kǎo qǔ zhě, mǎn méng hàn jūn xué shēng zī bù, yǐ běn qí tiān wén shēng xù bǔ. hàn xué shēng jǔ rén yòng bó shì, gòng jiàn shēng tóng yòng tiān wén shēng.
算学隶国子监,称国子监算学。乾隆四年,额设学生满、汉各十二,蒙古、汉军各六。续设汉肄业生二十四。遵御制数理精蕴,分线、面、体三部。部限一年通晓。七政限二年。有季考、岁考。五年期满考取者,满、蒙、汉军学生咨部,以本旗天文生序补。汉学生举人用博士,贡监生童用天文生。
cǐ wài lì guó xué zhě, wèi bā qí guān xué. shùn zhì yuán nián, ruò lín zòu:" chén jiān pì zài chéng dōng běi yú, mǎn yuán zǐ dì jiù xué bù biàn, yì yú mǎn zhōu bā gù shān dì fāng gè lì shū yuàn, yǐ guó xué èr tīng liù táng jiào guān fēn jiào zhī, yǐ shí fù jiān kǎo kè." xià bù yì xíng. yú shì bā qí gè jiàn xué shè. měi zuǒ lǐng xià qǔ guān xué shēng yī míng, yǐ shí míng xí hàn shū, yú xí mǎn shū. èr nián, cóng suǒ yùn yán, hé liǎng qí wèi yī xué. měi xué jiào xí shí rén, jiào xí zhuó qǔ jīng shěng shēng yuán. qí hòu xué é lǚ yǒu zēng jiǎn, jiào xí yú guó xué yì yè shēng kǎo xuǎn, zhǐ yòng ēn bá fù suì gòng shēng. rú wú qí rén, zhǔn lì jiàn shēng yì dé kǎo qǔ. jǔ rén yuán jiù, yī lì kǎo xuǎn. yōng zhèng yuán nián, yú bā qí méng gǔ hù jūn lǐng cuī xiāo qí nèi, xuǎn shú liàn guó yǔ měng gǔ yǔ zhě shí liù rén, chōng méng gǔ jiào xí. xiàng lì guān xué shēng fēn zuǒ lǐng xuǎn sòng. wǔ nián, dìng měi qí é shè bǎi míng. mǎn zhōu liù shí, xí qīng hàn shū gè bàn. méng gǔ hàn jūn gè èr shí, tōng yī qí xuǎn zé, bù jū zuǒ lǐng. nián yòu zhě xí qīng shū, shāo zhǎng zhě xí hàn wén. bō bā qí jiào yǎng bīng é mǎn zhōu sān shí, méng gǔ hàn jūn gè shí míng qián liáng fēn gěi xué shēng. dìng hàn jiào xí měi qí wǔ rén. qián lóng chū, dìng guān xué shēng yì yè yǐ shí nián wèi lǜ, sān nián nèi jiǎng sòng jīng shū, jiān chén kǎo yàn, zé cái zī cōng yǐng yǒu zhì lì xué zhě, guī hàn wén bān nián zhǎng yuán xué fān yì zhě, guī mǎn wén bān. sān nián, qīn pài dà chén kǎo qǔ hàn wén míng tōng zhě, bá wèi jiàn shēng, shēng tài xué. yǔ hàn gòng jiān jiū xīn míng jīng zhì shì, qī mǎn, zé yóu bǎo jiàn, kǎo xuǎn lù yòng. bā nián, dìng hàn jiào xí sān nián qī mǎn, fēn děng yǐn jiàn. yī děng yòng zhī xiàn, èr děng yòng zhī xiàn huò jiào zhí quán xuǎn. yī děng zài jiào xí sān nián, guǒ shí xīn xùn kè zhě, zhī xiàn jí yòng. méng gǔ jiào xí wǔ nián qī mǎn shí xīn xùn kè zhě, yòng hù jūn xiào xiāo qí xiào. mǎn zhù jiào měi qí èr rén, yǐ bā qí wén jìn shì jǔ rén, fān yì jìn shì jǔ rén, ēn bá fù suì gòng shēng, wén shēng yuán, fān yì shēng yuán, fèi yuán, bǐ tiē shì kǎo qǔ. sān shí sān nián, xià wǔ qí bāo yī měi qí zēng shè xué shēng shí míng. mǎn zhōu liù, méng gǔ hàn jūn gè èr, bù gěi qián liáng. wǔ shí sì nián, yú měi qí bǎi míng nèi cái shí míng, xuǎn qǔ jīng shū shú wén lǐ yōu zhě èr shí rén, jiā gěi gāo huǒ zī gǔ lì. jiā dào yǐ hòu, guān xué jī jiàn fèi chí, bā qí zǐ dì jǐn shì cǐ jìn shēn. jiào xí tíng nián qī mǎn yǔ lù yòng lì, yuè kè xū yìng gù shì. suī míng yù lǚ dū zé, qì nán zhèn shuā. guāng xù chū, lì chóu zhěng dùn. měi xué yǐ mǎn hàn kē jiǎ guān yī rén wéi guǎn xué guān, zhuān sī kǎo hé xué shēng kè chéng, jiào xí qín duò. jiǎn pài mǎn hàn jìn shì chū shēn dà yuán èr rén wéi guǎn lǐ bā qí guān xué dà chén. měi xué tiān shè hàn lín biān jiǎn yī yuán. yuè kè jì kǎo, fēn sī kǎo xiào. chūn qiū fù jiān huì kǎo rú jiù.
此外隶国学者,为八旗官学。顺治元年,若琳奏:“臣监僻在城东北隅,满员子弟就学不便,议於满洲八固山地方各立书院,以国学二厅、六堂教官分教之,以时赴监考课。”下部议行。於是八旗各建学舍。每佐领下取官学生一名,以十名习汉书,馀习满书。二年,从所蕴言,合两旗为一学。每学教习十人,教习酌取京省生员。其后学额屡有增减,教习於国学肄业生考选,止用恩、拔、副、岁贡生。如无其人,准例监生亦得考取。举人原就,一例考选。雍正元年,於八旗蒙古护军、领催、骁骑内,选熟练国语、蒙古语者十六人,充蒙古教习。向例官学生分佐领选送。五年,定每旗额设百名。满洲六十,习清、汉书各半。蒙古、汉军各二十,通一旗选择,不拘佐领。年幼者习清书,稍长者习汉文。拨八旗教养兵额满洲三十,蒙古、汉军各十名钱粮分给学生。定汉教习每旗五人。乾隆初,定官学生肄业以十年为率,三年内讲诵经书,监臣考验,择材资聪颖有志力学者,归汉文班;年长原学翻译者,归满文班。三年,钦派大臣考取汉文明通者,拔为监生,升太学。与汉贡监究心明经治事,期满,择尤保荐,考选录用。八年,定汉教习三年期满,分等引见。一等用知县,二等用知县或教职铨选。一等再教习三年,果实心训课者,知县即用。蒙古教习五年期满实心训课者,用护军校、骁骑校。满助教每旗二人,以八旗文进士、举人,翻译进士、举人,恩、拔、副、岁贡生,文生员,翻译生员,废员,笔帖式考取。三十三年,下五旗包衣每旗增设学生十名。满洲六,蒙古、汉军各二,不给钱粮。五十四年,於每旗百名内裁十名,选取经书熟、文理优者二十人,加给膏火资鼓励。嘉、道以后,官学积渐废弛,八旗子弟仅恃此进身。教习停年期满予录用例,月课虚应故事。虽明谕屡督责,迄难振刷。光绪初,力筹整顿。每学以满、汉科甲官一人为管学官,专司考覈学生课程,教习勤惰。简派满、汉进士出身大员二人为管理八旗官学大臣。每学添设翰林编、检一员。月课季考,分司考校。春秋赴监会考如旧。
tóng guāng jiān, guó xué jí guān xué zào jiù kē jǔ zhī cái, yì pō chēng shèng. rán yòu yú tiē kuò, jiù zhì xiān biàn tōng. sān shí yī nián, jiān chén zòu yú nán xué tiān shè kē xué, wèi jǐ, cái guó zǐ jiàn, bìng shè xué bù. wén miào sì diǎn, shè guó zǐ chéng yī rén zhǎng zhī. bā qí guān xué gǎi bìng xué táng, suàn xué yì gǎi chēng qīn tiān jiàn tiān wén suàn xué, lì qīn tiān jiàn. ér tài xué suì yǔ kē jǔ bìng fèi yún.
同、光间,国学及官学造就科举之才,亦颇称盛。然囿於帖括,旧制鲜变通。三十一年,监臣奏於南学添设科学,未几,裁国子监,并设学部。文庙祀典,设国子丞一人掌之。八旗官学改并学堂,算学亦改称钦天监天文算学,隶钦天监。而太学遂与科举并废云。
zōng xué zhào zì yú tíng, mìng kuí diǎn lè, jiào zhòu zǐ. sān dài wú zōng xué míng, ér yì yǐ bèi. táng sòng hòu, yǒu qí míng ér zhì fú xiáng. qīng shùn zhì shí nián, bā qí gè shè zōng xué, xuǎn mǎn zhōu shēng yuán wèi shī. fán wèi fēng zōng shì zǐ dì, shí suì yǐ shàng, jù rù xué xí qīng shū. yōng zhèng èr nián dìng zhì, zuǒ yòu liǎng yì shè mǎn hàn xué gè yī, wáng gōng jiāng jūn jí xián sàn zōng shì zǐ dì shí bā suì yǐ xià, rù xué fēn xí qīng hàn shū, jiān qí shè. yǐ wáng gōng yī rén zǒng qí shì. shè zǒng fù guǎn, yǐ zōng shì fēn zūn chǐ zhǎng zhě chōng zhī. qīng shū jiào xí èr rén, xuǎn bà xián qí yuán jí jìn shì jǔ rén gòng shēng shēng yuán shàn fān yì zhě chōng zhī. qí shè jiào xí èr rén, xuǎn bà xián qí yuán jí hù jūn xiào shàn shè zhě chōng zhī. měi xué shēng shí rén, shè hàn shū jiào xí yī rén, lǐ bù kǎo qǔ jǔ gòng chōng zhī. sān nián qī mǎn, fēn bié děng dì lù yòng. shí yī nián, liǎng xué gè yǐ hàn lín guān èr rén dǒng lǜ kè chéng, fēn rì jiǎng shòu jīng yì wén fǎ. qián lóng chū, yǐ mǎn hàn jīng táng gè yī rén zǒng jī xué kè, yuè shì jīng yì fān yì jí shè yì. jiǔ nián, dìng měi jiè wǔ nián, jiǎn dà chén hé shì liǎng yì xué shēng, qīn dìng míng cì, yǐ huì shì zhōng shì zhù cè. qí huì shì nián, xí fān yì zhě, yǔ bā qí fān yì gòng shēng tóng yǐn jiàn, cì jìn shì, yòng fǔ shǔ é wài zhǔ shì. xí hàn wén zhě, yǔ tiān xià gòng shì tóng diàn shì, cì jìn shì jiǎ dì, yòng hàn lín bù shǔ děng guān. shí nián, kǎo shì hàn wén fān yì wú jiā zuò. yù yuē:" wǒ cháo chóng shàng běn wù, zōng shì zǐ dì jù jiǎng jiū qīng wén, jīng tōng qí shè. chéng kǒng xué xí hàn wén, liú yú hàn rén fú mí zhī xí. shì zǔ yù tíng xí hàn shū, suǒ yǐ dūn běn shí chù fú huá yě. sì hòu zōng shì zǐ dì bù néng xí hàn wén zhě, qí gè xián xí wǔ yì, chǔ wèi guó jiā yǒu yòng zhī qì." míng nián, dìng xué é, zuǒ yì qī shí, yòu yì liù shí. èr shí yī nián, cái hàn jiào xí jiǔ rén, gǎi fān yì jiào xí. zēng qí shè jiào xí, yì gè yī rén. jiā qìng chū, huà yī liǎng yì xué é, zēng yòu yì shí míng. dìng měi xué jiào xí mǎn sān rén, hàn sì rén. shí sān nián, liǎng yì gè zēng xué é sān shí, zú bǎi míng, wèi yǒng zhì.
宗学肇自虞廷,命夔典乐,教胄子。三代无宗学名,而义已备。唐、宋后,有其名而制弗详。清顺治十年,八旗各设宗学,选满洲生员为师。凡未封宗室子弟,十岁以上,俱入学习清书。雍正二年定制,左、右两翼设满、汉学各一,王、公、将军及閒散宗室子弟十八岁以下,入学分习清、汉书,兼骑射。以王、公一人总其事。设总、副管,以宗室分尊齿长者充之。清书教习二人,选罢閒旗员及进士、举人、贡生、生员善翻译者充之。骑射教习二人,选罢閒旗员及护军校善射者充之。每学生十人,设汉书教习一人,礼部考取举、贡充之。三年期满,分别等第录用。十一年,两学各以翰林官二人董率课程,分日讲授经义、文法。乾隆初,以满、汉京堂各一人总稽学课,月试经义、翻译及射艺。九年,定每届五年,简大臣合试两翼学生,钦定名次,以会试中式註册。俟会试年,习翻译者,与八旗翻译贡生同引见,赐进士,用府属额外主事。习汉文者,与天下贡士同殿试,赐进士甲第,用翰林部属等官。十年,考试汉文、翻译无佳作。谕曰:“我朝崇尚本务,宗室子弟俱讲究清文,精通骑射。诚恐学习汉文,流於汉人浮靡之习。世祖谕停习汉书,所以敦本实、黜浮华也。嗣后宗室子弟不能习汉文者,其各娴习武艺,储为国家有用之器。”明年,定学额,左翼七十,右翼六十。二十一年,裁汉教习九人,改翻译教习。增骑射教习,翼各一人。嘉庆初,画一两翼学额,增右翼十名。定每学教习满三人,汉四人。十三年,两翼各增学额三十,足百名,为永制。
jué luó xué, yōng zhèng qī nián, zhào bā qí yú yá shǔ páng shè mǎn hàn xué gè yī, jué luó zǐ dì bā suì zhì shí bā suì, rù xué dú shū xí shè, guī zhì lüè tóng zōng xué. zǒng guǎn wáng gōng, chūn qiū kǎo yàn. sān nián qīn pài dà chén huì tóng zōng rén fǔ kǎo shì, fēn bié jiǎng chéng. xué chéng, yǔ qí rén tóng yīng suì kē shì jí xiāng huì shì, bìng kǎo yòng zhōng shū bǐ tiē shì. xué é xiāng huáng qí liù shí yī, zhèng huáng qí sān shí liù, zhèng bái qí zhèng hóng qí gè sì shí, xiāng bái qí shí wǔ, xiāng hóng qí liù shí sì, zhèng lán qí sān shí jiǔ, xiāng lán qí sì shí wǔ. mǎn hàn jiào xí, qí gè èr rén. wéi xiāng bái qí gè yī.
觉罗学,雍正七年,诏八旗於衙署旁设满、汉学各一,觉罗子弟八岁至十八岁,入学读书习射,规制略同宗学。总管王、公,春秋考验。三年钦派大臣会同宗人府考试,分别奖惩。学成,与旗人同应岁、科试及乡、会试,并考用中书、笔帖式。学额镶黄旗六十一,正黄旗三十六,正白旗、正红旗各四十,镶白旗十五,镶红旗六十四,正蓝旗三十九,镶蓝旗四十五。满、汉教习,旗各二人。惟镶白旗各一。
jǐng shān guān xué, kāng xī èr shí sì nián, lìng yú běi shàng mén liǎng páng guān fáng shè guān xué, xuǎn nèi fǔ sān qí zuǒ lǐng guǎn lǐng xià yòu tóng sān bǎi liù shí míng. qīng shū sān fáng, gè shè jiào xí sān rén. hàn shū sān fáng, gè shè jiào xí sì rén. chū, mǎn jiào xí yòng nèi fǔ guān lǎo chéng zhě, hàn jiào xí lǐ bù kǎo qǔ shēng yuán wén lǐ yōu tōng zhě. xún gǎi xuǎn nèi gé shàn shū shè zhī zhōng shū chōng mǎn jiào xí, xīn jìn shì lǎo chéng zhě chōng hàn jiào xí. yōng zhèng hòu, hàn jiào xí yǐ jǔ rén gòng shēng kǎo qǔ, sān nián qī mǎn, zī bù xù yòng. xué shēng yì yè sān nián, kǎo liè yī děng yòng bǐ tiē shì, èr děng yòng kù shǐ kù shǒu. qián lóng sì shí sì nián, xǔ huí zi zuǒ lǐng xià xuǎn bǔ xué shēng sì míng. jiā qìng jiān, dìng é xiāng huáng qí zhèng bái qí jūn bǎi èr shí sì, zhèng huáng qí bǎi sì shí, huí tóng sì.
景山官学,康熙二十四年,令於北上门两旁官房设官学,选内府三旗佐领、管领下幼童三百六十名。清书三房,各设教习三人。汉书三房,各设教习四人。初,满教习用内府官老成者,汉教习礼部考取生员文理优通者。寻改选内阁善书、射之中书充满教习,新进士老成者充汉教习。雍正后,汉教习以举人、贡生考取,三年期满,咨部叙用。学生肄业三年,考列一等用笔帖式,二等用库使、库守。乾隆四十四年,许回子佐领下选补学生四名。嘉庆间,定额镶黄旗、正白旗均百二十四,正黄旗百四十,回童四。
xián ān gōng guān xué, yōng zhèng liù nián, zhào xuǎn nèi fǔ sān qí zuǒ lǐng guǎn lǐng xià yòu tóng jí bā qí jùn xiù zhě jiǔ shí míng, yǐ hàn lín guān jū zhù xián ān gōng jiào zhī. hàn shū shí èr fáng, qīng shū sān fáng, gè shè jiào xí yī rén, jiào shè jiào guó yǔ, gè sān rén, rú jǐng shān guān xué kǎo qǔ lì. wǔ nián qīn pài dà chén kǎo shì, yī èr děng yòng qī bā pǐn bǐ tiē shì. hàn jiào xí sān nián qīng yǔ qí shè jiào xí wǔ nián, fēn bié yì xù. qián lóng chū, dìng hàn jiào xí xuǎn qǔ xīn jìn shì, bù zú, yú míng tōng bǎng jǔ rén kǎo chōng. qī mǎn, jìn shì yòng zhǔ shì zhī xiàn, jǔ rén yòng zhī xiàn jiào zhí. èr shí sān nián yǐ hòu, bù lùn nián fēn, xǔ xué shēng kǎo fān yì zhōng shū bǐ tiē shì kù shǐ. dìng jiào xí hàn jiǔ rén, mǎn liù rén.
咸安宫官学,雍正六年,诏选内府三旗佐领、管领下幼童及八旗俊秀者九十名,以翰林官居住咸安宫教之。汉书十二房,清书三房,各设教习一人,教射、教国语,各三人,如景山官学考取例。五年钦派大臣考试,一、二等用七、八品笔帖式。汉教习三年、清语骑射教习五年,分别议叙。乾隆初,定汉教习选取新进士,不足,於明通榜举人考充。期满,进士用主事、知县,举人用知县、教职。二十三年以后,不论年分,许学生考翻译中书、笔帖式、库使。定教习汉九人,满六人。
zōng xué jué luó xué lì zōng rén fǔ, jǐng shān xué xián ān gōng xué lì nèi wù fǔ. zhū xué zǒng guǎn jiào xí děng, lèi fá tōng cái, jīng fèi tú mí. shèn zhě hóng shè kōng xū, qī mǎn shí, lì bào chéng jiù xué shēng ruò gān míng ér yǐ. guāng xù èr shí bā nián, hàn lín yuàn shì dú bǎo xī zòu qǐng yuán tóng wén guǎn guī bìng dà xué táng lì, jiāng zōng shì jué luó bā qí děng guān xué gǎi bìng zhōng xiǎo xué táng, jūn guī guǎn xué dà chén bàn lǐ. cóng zhī.
宗学、觉罗学隶宗人府,景山学、咸安宫学隶内务府。诸学总管、教习等,类乏通才,经费徒糜。甚者黉舍空虚,期满时,例报成就学生若干名而已。光绪二十八年,翰林院侍读宝熙奏请援同文馆归并大学堂例,将宗室、觉罗、八旗等官学改并中、小学堂,均归管学大臣办理。从之。
tā rú shì zhí guān xué, bā qí jí lǐ bù yì xué, jiàn ruì yíng wài huǒ qì yíng yuán míng yuán hù jūn yíng děng xué, jiē qīng dài tè shè, xí mǎn méng yǔ yán wén zì.
他如世职官学,八旗及礼部义学,健锐营、外火器营、圆明园、护军营等学,皆清代特设,习满、蒙语言文字。
fǔ zhōu xiàn wèi rú xué, míng zhì jù bèi, qīng yīn zhī. shì zǔ kān dìng tiān xià, mìng zhèn zhù pín shēng, yōu miǎn zài xué shēng yuán, guān gěi lǐn xì. shùn zhì qī nián, gǎi nán jīng guó zǐ jiàn wèi jiāng níng fǔ xué. xún bān wò bēi wén, kān shí lì zhí shěng xué gōng. yù lǐ bù yuē:" dì wáng fū zhì, wén jiào wèi xiān. chén zǐ zhì jūn, jīng shù wèi běn. zì míng mò rǎo luàn, rì xún gān gē, xué wèn zhī dào, quē yān wèi jiǎng. jīn tiān xià jiàn dìng, zhèn jiāng xīng wén jiào, chóng jīng shù, yǐ kāi tài píng. ěr bù chuán yù zhí shěng xué chén, xùn dū shì zǐ, fán lǐ xué dào dé jīng jì diǎn gù zhū shū, wù yán qiú yān guàn. míng tǐ zé wéi zhēn rú, dá yòng zé wèi liáng lì. guǒ yǒu shí xué, zhèn bì bù cì jiǎn bá, zhòng jiā rèn yòng." chū, gè shěng shè dū xué dào, yǐ gè bù láng zhōng jìn shì chū shēn zhě chōng zhī. wéi shùn tiān jiāng nán zhè jiāng wèi tí dū xué zhèng, yòng hàn lín guān. xuān dà sū sōng jiāng ān huái yáng zhào gāo xiān jiē fēn shè, jì nǎi cái bìng. shàng xià jiāng hú nán běi zé cái bìng hòu réng fēn shè. yōng zhèng zhōng, yī tǐ gǎi chēng xué yuàn, shěng shè yī rén. fèng tiān yǐ fǔ chéng tái wān yǐ tái wān dào jiān zhī. gān sù zì fēn wéi hòu, shǐ shè xué zhèng.
府、州、县、卫儒学,明制具备,清因之。世祖勘定天下,命赈助贫生,优免在学生员,官给廪饩。顺治七年,改南京国子监为江宁府学。寻颁卧碑文,刊石立直省学宫。谕礼部曰:“帝王敷治,文教为先。臣子致君,经术为本。自明末扰乱,日寻干戈,学问之道,阙焉未讲。今天下渐定,朕将兴文教,崇经术,以开太平。尔部传谕直省学臣,训督士子,凡理学、道德、经济、典故诸书,务研求淹贯。明体则为真儒,达用则为良吏。果有实学,朕必不次简拔,重加任用。”初,各省设督学道,以各部郎中进士出身者充之。惟顺天、江南、浙江为提督学政,用翰林官。宣大、苏松、江安、淮扬、肇高先皆分设,既乃裁并。上下江、湖南北则裁并后仍分设。雍正中,一体改称学院,省设一人。奉天以府丞、台湾以台湾道兼之。甘肃自分闱后,始设学政。
gè xué jiào guān, fǔ shè jiào shòu, zhōu shè xué zhèng, xiàn shè jiào yù, gè yī, jiē shè xùn dǎo zuǒ zhī. yuán é shí yǒu cái bìng. shēng yuán sè mù, yuē lǐn shàn shēng zēng guǎng shēng fù shēng. chū rù xué yuē fù xué shēng yuán. lǐn zēng yǒu dìng é, yǐ suì kē liǎng shì děng dì gāo zhě bǔ chōng. shēng yuán é chū shì rén wén duō guǎ, fēn dà zhōng xiǎo xué. dà xué sì shí míng, zhōng xué sān shí míng, xiǎo xué èr shí míng. sì gǎi fǔ shì dà xué, dà zhōu xiàn shì zhōng xué jiǎn bàn, xiǎo xué sì míng huò wǔ míng. kāng xī jiǔ nián, dà fǔ zhōu xiàn réng jiù é, gēng dìng zhōng xué shí èr míng, xiǎo xué qī míng huò bā míng. hòu lǚ yǒu zēng guǎng. mǎn zhōu méng gǔ hàn jūn zǐ dì, chū guī shùn tiān kǎo shì qǔ jìn, mǎn zhōu hàn jūn gè bǎi èr shí míng, méng gǔ liù shí míng. kāng xī zhōng jiǎn dìng mǎn méng sì shí míng, hàn jūn èr shí míng. xuán fù zēng wèi mǎn méng liù shí, hàn jūn sān shí. xué zhèng sān nián rèn mǎn. suì kē liǎng shì. shùn zhì shí wǔ nián tíng zhí shěng kē shì, kāng xī shí èr nián fù zhī.
各学教官,府设教授,州设学正,县设教谕,各一,皆设训导佐之。员额时有裁并。生员色目,曰廪膳生、增广生、附生。初入学曰附学生员。廪、增有定额,以岁、科两试等第高者补充。生员额初视人文多寡,分大、中、小学。大学四十名,中学三十名,小学二十名。嗣改府视大学,大州、县视中学减半,小学四名或五名。康熙九年,大府、州、县仍旧额,更定中学十二名,小学七名或八名。后屡有增广。满洲、蒙古、汉军子弟,初归顺天考试取进,满洲、汉军各百二十名,蒙古六十名。康熙中减定满、蒙四十名,汉军二十名。旋复增为满、蒙六十,汉军三十。学政三年任满。岁、科两试。顺治十五年停直省科试,康熙十二年复之。
rú tóng rù xué kǎo shì, chū yòng sì shū wén xiào jīng lùn gè yī, xiào jīng tí shǎo, yòu yǐ xìng lǐ tài jí tú shuō tōng shū xī míng zhèng méng mìng tí. sì dìng zhèng shì sì shū wén èr, fù shì sì shū wén xiǎo xué lùn gè yī. yōng zhèng chū, kē shì jiā jīng wén. dōng yuè guǐ duǎn, shū yī jīng yī. xún dìng kē shì sì shū jīng wén wài, zēng cè lùn tí, réng yòng xiào jīng. qián lóng chū, fù shì jiān yòng xiǎo xué lùn. zhōng yè yǐ hòu, shì shū yì jīng yì gè yī. zēng wǔ yán liù yùn shī. shèng zǔ xiān hòu bān shèng yù guǎng xùn jí xùn chì shì zǐ wén yú zhí shěng rú xué. yōng zhèng jiān, xué shì zhāng zhào zòu lìng rú tóng xiàn fǔ fù shì, bèi lù shèng yù guǎng xùn yī tiáo, zhe wèi lìng. fán xīn jìn shēng yuán, rú guó zǐ jiàn zuò jiān lì, lìng zài xué yì yè, yǐ cì qī xīn shēng rù xué wèi mǎn.
儒童入学考试,初用四书文、孝经论各一,孝经题少,又以性理、太极图说、通书、西铭、正蒙命题。嗣定正试四书文二,覆试四书文、小学论各一。雍正初,科试加经文。冬月晷短,书一、经一。寻定科试四书、经文外,增策论题,仍用孝经。乾隆初,覆试兼用小学论。中叶以后,试书艺、经艺各一。增五言六韵诗。圣祖先后颁圣谕广训及训饬士子文於直省儒学。雍正间,学士张照奏令儒童县、府覆试,背录圣谕广训一条,著为令。凡新进生员,如国子监坐监例,令在学肄业,以次期新生入学为满。
jiào guān kǎo xiào zhī fǎ, yǒu yuè kè jì kǎo, sì shū wén wài, jiān shì cè lùn. yì rì jiǎng dà qīng lǜ xíng míng qián gǔ yào zhě ruò gān tiáo. yuè jí zhū shēng míng lún táng, sòng xùn chì shì zǐ wén jí wò bēi zhū tiáo, zhū shēng huán tīng. chú dīng yōu huàn bìng yóu xué yǒu shì gù wài, bù yīng yuè kè sān cì zhě jiè chì, wú gù zhōng nián bù yīng zhě chù gé. shì juàn shēn sòng xué zhèng chá fù. qì yú jiā qìng, yuè kè jiàn bù jǔ xíng. yù shǐ xīn cóng yì yǐ wéi yán, zhào lìng zhěng dùn. sì shì jiào guān duō tà róng bù chèn zhí, yǒu shī shēng zhī míng, wú xùn huì zhī shí yǐ.
教官考校之法,有月课、季考,四书文外,兼试策论。翌日讲大清律刑名、钱穀要者若干条。月集诸生明伦堂,诵训饬士子文及卧碑诸条,诸生环听。除丁忧、患病、游学、有事故外,不应月课三次者戒饬,无故终年不应者黜革。试卷申送学政查覆。讫於嘉庆,月课渐不举行。御史辛从益以为言,诏令整顿。嗣是教官多阘茸不称职,有师生之名,无训诲之实矣。
xué zhèng kǎo hé jiào guān, àn qí wén xíng jí xùn shì qín duò, suí shí jiàn chù. kāng xī zhōng, lìng fǔ chén kǎo shì. sì jiào zhí bù xuǎn hòu, fù fǔ yuàn shì. sì děng yǐ shàng, gěi píng fù rèn wǔ děng xué xí sān nián zài shì, liù děng chǐ zhí. yōng zhèng chū, dìng sì wǔ děng jù jiě rèn xué xí. liù nián kǎo chéng fèng mǎn, jìn xīn xùn dǎo, shì wú guò fàn zhě, dū fǔ xué zhèng bǎo tí, zhuó yòng zhī xiàn.
学政考覈教官,按其文行及训士勤惰,随时荐黜。康熙中,令抚臣考试。嗣教职部选后,赴抚院试。四等以上,给凭赴任;五等学习三年再试,六等褫职。雍正初,定四、五等俱解任学习。六年考成俸满,尽心训导,士无过犯者,督、抚、学政保题,擢用知县。
xué chén àn lín, yè xiān shī, shēng míng lún táng, guān shēng yǐ cì yī jiàn. shēng yuán chè qiān jiǎng shū, gè jiǎng dà qīng lǜ sān tiáo, xī xiāng lì jiǎng bì, dōng xiāng lì: qí xíng shǎng fá.
学臣按临,谒先师,升明伦堂,官生以次揖见。生员掣签讲书,各讲大清律三条,西乡立;讲毕,东乡立:俟行赏罚。
kǎo shì shēng yuán, jiù lì suì kē shì jù sì shū wén èr jīng wén yī. zì yǒu gěi zhú zhī jìn, lì bù chū jīng tí. yōng zhèng yuán nián, kē shì zēng jīng wén, dōng yuè yī shū yī jīng. liù nián, gēng dìng suì shì liǎng shū yī jīng, dōng yuè yī shū yī jīng. kē shì shū yī jīng yī cè yī, dōng yuè jiǎn jīng wén. qián lóng èr shí sān nián, gǎi suì shì shū yī jīng yī, kē shì shū yī cè yī shī yī, dōng yuè yì rú zhī. qiàn kǎo, lēi xiàn bǔ xíng. sān cì, chù gé. hòu kuān qí lì, wǔ cì yǐ shàng nǎi chù.
考试生员,旧例岁、科试俱四书文二、经文一。自有给烛之禁,例不出经题。雍正元年,科试增经文,冬月一书、一经。六年,更定岁试两书、一经,冬月一书、一经。科试书一、经一、策一,冬月减经文。乾隆二十三年,改岁试书一、经一,科试书一、策一、诗一,冬月亦如之。欠考,勒限补行。三次,黜革。后宽其例,五次以上乃黜。
zhù fáng kǎo shì, qīng chū dìng zhì, gè shěng zhù fáng biàn bīng zǐ dì néng dú shū zhě, yì jīng yìng shì. qián lóng shí, cān lǐng jīn háng qǐng xǔ suì kē shì jiāng jūn xiān shì qí shè, jiù jìn sòng fǔ yuàn qǔ jìn. yán zhǐ qiè zé. jiā qìng sì nián, hú nán bù zhèng shǐ tōng ēn zòu rú jīn háng yán, zhào yì xíng. yìng shì tóng shēng, wǔ liù míng qǔ jìn yī míng, zuǒ lǐng yuē shù zhī. xùn xí qīng yǔ qí shè, fǔ xué kè wén yì. míng nián yù yuē:" wǒ mǎn zhōu gēn běn, qí shè wèi xiān. ruò bā qí zǐ dì zhuān yǐ dú shū yìng shì wèi néng, qīng shì gōng mǎ, dài huāng wǔ bèi, shū shī guó jiā shè lì zhù fáng zhī yì. sì hòu gè shěng zhù fáng guān biàn zǐ dì, bù dé yīn yǒu jiù jìn kǎo shì zhī lì, suì huāng běn yè."
驻防考试,清初定制,各省驻防弁兵子弟能读书者,诣京应试。乾隆时,参领金珩请许岁、科试将军先试骑射,就近送府院取进。严旨切责。嘉庆四年,湖南布政使通恩奏如金珩言,诏议行。应试童生,五六名取进一名,佐领约束之。训习清语、骑射,府学课文艺。明年谕曰:“我满洲根本,骑射为先。若八旗子弟专以读书应试为能,轻视弓马,怠荒武备,殊失国家设立驻防之意。嗣后各省驻防官弁子弟,不得因有就近考试之例,遂荒本业。”
hàn jūn shè lǐn zēng, zì shùn zhì jiǔ nián shǐ. kāng xī shí nián, mǎn méng yì shè lǐn zēng. chū zhì gè èr shí míng, sì jiǎn hàn jūn shí míng. yōng zhèng jiān dìng é, mǎn méng liù shí, hàn jūn sān shí. zhí shěng lǐn zēng é, fǔ sì shí, zhōu sān shí, xiàn èr shí, wèi shí. qí xīn shè zhě, fǔ xué shì zhōu xué, zhōu xué shì xiàn xué. qí yī xué fēn liǎng xué, zé jūn fēn qí é, huò chà fēn zhī.
汉军设廪、增,自顺治九年始。康熙十年,满、蒙亦设廪、增。初制各二十名,嗣减汉军十名。雍正间定额,满、蒙六十,汉军三十。直省廪、增额,府四十,州三十,县二十,卫十。其新设者,府学视州学,州学视县学。其一学分两学,则均分其额,或差分之。
liù děng chù zhì fǎ, shì míng wèi fán mì. kǎo liè yī děng, zēng fù qīng shè jù bǔ lǐn. wú lǐn quē, fù qīng shè bǔ zēng. wú zēng quē, qīng shè fù fù, gè hòu lǐn. yuán lǐn zēng tíng jiàng zhě shōu fù. èr děng, zēng bǔ lǐn, fù qīng shè bǔ zēng. wú zēng quē, qīng shè fù fù. tíng lǐn jiàng zēng zhě fù lǐn. zēng jiàng fù zhě fù zēng, bù xǔ bǔ lǐn. sān děng, tíng lǐn zhě shōu fù hòu lǐn. dīng yōu qǐ fù, bìng quán kǎo fù, yuán shì biàn fù, zēng jiàng fù zhě xǔ shōu fù, qīng yī fā shè zhě fù fù, lǐn jiàng zēng zhě bù xǔ fù. sì děng, lǐn miǎn zé tíng xì, bù zuò quē, xiàn dú shū liù yuè sòng kǎo. tíng jiàng zhě bù xǔ xiàn kǎo. zēng fù qīng shè jù pū zé. wǔ děng, lǐn tíng zuò quē. yuán tíng lǐn zhě jiàng zēng, zēng jiàng fù, fù jiàng qīng yī, qīng yī fā shè, yuán fā shè zhě chù wèi mín. liù děng, lǐn shàn shí nián yǐ shàng fā shè, liù nián yǐ shàng yǔ zēng shí nián yǐ shàng zhě, fā běn chǔ chōng lì, yú chù wèi mín. rù xué wèi jí liù nián zhě fā shè. kē shì yī èr děng sòng xiāng shì, bāng bǔ lǐn zēng, rú suì shì dà shuài zhī liè sān děng, bā qí shēng yuán gěi qián liáng, kǎo liè sì děng yǐ xià tíng gěi, cì jiè liè yī èr sān děng gěi hái. yōu děng bǔ lǐn zēng, liè děng jiàng qīng shè, rú hàn shēng yuán. bā qí gù zhòng qí shè, wǎng wǎng bù kē qiú wén yì, dàn zhì hòu děng.
六等黜陟法,视明为繁密。考列一等,增、附、青、社俱补廪。无廪缺,附、青、社补增。无增缺,青、社复附,各候廪。原廪、增停降者收复。二等,增补廪,附、青、社补增。无增缺,青、社复附。停廪降增者复廪。增降附者复增,不许补廪。三等,停廪者收复候廪。丁忧起复,病痊考复,缘事辨复,增降附者许收复,青衣发社者复附,廪降增者不许复。四等,廪免责停饩,不作缺,限读书六月送考。停降者不许限考。增、附、青、社俱扑责。五等,廪停作缺。原停廪者降增,增降附,附降青衣,青衣发社,原发社者黜为民。六等,廪膳十年以上发社,六年以上与增十年以上者,发本处充吏,馀黜为民。入学未及六年者发社。科试一、二等送乡试,帮补廪、增,如岁试大率祗列三等,八旗生员给钱粮,考列四等以下停给,次届列一、二、三等给还。优等补廪、增,劣等降青、社,如汉生员。八旗故重骑射,往往不苛求文艺,但置后等。
fán yōu xù zhū shēng, lì miǎn chà yáo. lǐn shēng pín shēng gěi xué zū yǎng shàn. wéi fàn jìn lìng, xiǎo zhě fǔ zhōu xiàn xíng jiào guān zé chéng, dà zhě shēn xué zhèng, chù gé hòu zhì zuì, dì fāng guān bù dé shàn zé. xué zhèng xiào wén wài, shǎng chù yōu liè, yǐ wéi quàn chéng. rú jiào guān xùn bì liè shēng bù jiē bào, huò jīng jiē bào, xué zhèng bù yán jiā chéng chǔ, fēn bié fá fèng juān jí chǐ zhí. qí dà jiào yě.
凡优恤诸生,例免差徭。廪生贫生给学租养赡。违犯禁令,小者府、州、县行教官责惩,大者申学政,黜革后治罪,地方官不得擅责。学政校文外,赏黜优劣,以为劝惩。如教官徇庇劣生不揭报,或经揭报,学政不严加惩处,分别罚俸、镌级、褫职。其大较也。
guāng xù mò, kē jǔ fèi, bǐng wǔ bìng tíng suì kē shì. tiān xià shēng yuán wú suǒ tuō yè, nǎi yì guǎng yòng tú, xǔ kǎo gè bù yuàn téng lù. bìng yú kǎo yōu nián, lìng zhōu xiàn guān jiào guān huì bǎo shēn sòng dū fǔ xué zhèng, kǎo qǔ wén lǐ chàng dá shì lǐ míng xī zhě, dà shěng bǎi míng, zhōng shěng qī shí míng, xiǎo shěng wǔ shí míng, zī bù yǐ xún jiǎn diǎn shǐ fēn bié zhù xuǎn, huò fēn fā shì yòng. gè shěng xué zhèng gǎi sī, kǎo xiào xué táng. wèi jǐ xué zhèng cái, jiào guān tíng xuǎn. zài zhí zhě, fán shēng yuán kǎo zhí xiào lián fāng zhèng gè shì shǔ zhī, fèng mǎn yòng zhī xiàn, huò yǐ zhí zhōu tóng yán kù dà shǐ yòng. rú xué suī bù fèi, míng cún shí wáng, fēi yī rì yǐ.
光绪末,科举废,丙午并停岁、科试。天下生员无所讬业,乃议广用途,许考各部院謄录。并於考优年,令州县官、教官会保申送督、抚、学政,考取文理畅达、事理明晰者,大省百名,中省七十名,小省五十名,咨部以巡检、典史分别註选,或分发试用。各省学政改司,考校学堂。未几学政裁,教官停选。在职者,凡生员考职、孝廉方正各事属之,俸满用知县,或以直州同、盐库大使用。儒学虽不废,名存实亡,非一日矣。
wǔ shēng fù rú xué, tōng chēng wǔ shēng. shùn zhì chū, jīng wèi wǔ shēng tóng kǎo shì lì bīng bù. kāng xī sān nián, gǎi lì xué yuàn, zhí shěng fǔ zhōu xiàn wèi wǔ shēng, rú xué jiào guān jiān xiá zhī. qí shè wài, jiào yǐ wǔ jīng qī shū bǎi jiāng chuán jí xiào jīng sì shū. xué zhèng sān nián yī kǎo. shùn tiān jiù shè wǔ xué, zì bā qí shè rú xué jiào guān, jiān xiá mǎn zhōu méng gǔ hàn jūn wǔ shēng, cái wǔ xué guān. dà yuān liǎng xiàn wǔ shēng, shùn tiān jiào guān xiá zhī, xué é rú wén shēng tóng lì, fēn dà zhōng xiǎo xué. zì èr shí míng dì jiǎn zhì qī bā míng. kǎo shì fèn nèi wài chǎng, xiān wài chǎng qí shè, cì nèi chǎng cè lùn. suì shì liè yī èr děng, zhǔn zuò kē jǔ. gù wǔ shēng yǒu suì shì wú kē shì.
武生附儒学,通称武生。顺治初,京卫武生童考试隶兵部。康熙三年,改隶学院,直省府、州、县、卫武生,儒学教官兼辖之。骑射外,教以武经七书、百将传及孝经、四书。学政三年一考。顺天旧设武学,自八旗设儒学教官,兼辖满洲、蒙古、汉军武生,裁武学官。大、宛两县武生,顺天教官辖之,学额如文生童例,分大、中、小学。自二十名递减至七八名。考试分内、外场,先外场骑射,次内场策论。岁试列一、二等,准作科举。故武生有岁试无科试。
gè shěng shū yuàn zhī shè, fǔ xué xiào suǒ bù jí, chū yú shěng huì shè zhī. shì zǔ bān gěi tǎng jīn, fēng lì tiān xià. jué hòu fǔ zhōu xiàn cì dì jiàn lì, yán pìn jīng míng xíng xiū zhī shì wèi zhī zhǎng, xiù yì duō chū qí zhōng. gāo zōng míng zhào jiǎng quàn, bǐ yú gǔ zhě hóu guó zhī xué. rú xué jìn shuāi, jiào guān bù jǔ qí zhí, suǒ lài yǐ zào shì zhě, dú zài shū yuàn. qí bì yì yù cái, fēi qiǎn xiǎn yě.
各省书院之设,辅学校所不及,初於省会设之。世祖颁给帑金,风励天下。厥后府、州、县次第建立,延聘经明行修之士为之长,秀异多出其中。高宗明诏奖劝,比於古者侯国之学。儒学浸衰,教官不举其职,所赖以造士者,独在书院。其裨益育才,非浅鲜也。
yòu yǒu yì xué, shè xué. shè xué, xiāng zhì yī qū, zé wén xíng yōu zhě chōng shè shī, miǎn qí chà yáo, liàng gěi lǐn xì. fán jìn xiāng zǐ dì shí èr suì yǐ shàng lìng rù xué. yì xué, chū yóu jīng shī wǔ chéng gè lì yī suǒ, hòu gè shěng fǔ zhōu xiàn duō shè lì, jiào gū hán shēng tóng, huò miáo mán lí yáo zǐ dì xiù yì zhě. guī zhì jiǎn lüè, kě wú shù yě.
又有义学,社学。社学,乡置一区,择文行优者充社师,免其差徭,量给廪饩。凡近乡子弟十二岁以上令入学。义学,初由京师五城各立一所,后各省府、州、县多设立,教孤寒生童,或苗、蛮、黎、瑶子弟秀异者。规制简略,可无述也。